ОНЦЛОХ

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 0 8 5 5

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

УЛААНБААТАР2018.03.19

ХУР ТУНАДАСТАЙ

8° -3°

УЛС ТӨРЕрөнхийлөгчийн зарлигаар ЗХ-ий 089 дүгээр ангийг Цэр гийн га вьяаны улаан тугийн одон гоор шагнав.Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх баруун аймгуудад ажиллаж байна. З.Энхболд: Д.Трамп, Ким Жон Уны уулзал тыг Монголд зохион байгуулах боломжтой. МАН-ын дэргэдэх Ахмадын холбоо хуралдаж, Ц.Сүхбаатарыг тэргүүнээр сонгожээ.

ЭДИЙН ЗАСАГАлтны 608 ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл байгаагаас 169 нь эдийн засгийн эргэлтэд оржээ. Банкны системийн хэмжээгээр чанаргүй зээл 1.3 их наяд төгрөгтэй тэнцэж байна.Бүртгэлтэй байсан 1.8 мянган иргэн ажилд зуучлагдан оржээ.Улсын нэгдсэн төсвийн орлогын 80.1 хувийг татварын орлого эзэлж байна."ТОП 20" индекс 21018.09 нэгж болж, 2.16 хувиар өсөв.

НИЙГЭМУлсын хэмжээнд 29 хүртэлх насны эрчүүдийн 21.2 хувь нь цэргийн алба хаажээ.Хүүхдийн паркийн зүүн талын замыг ирэх сарын 1-нээс нэг жил 6 сарын хугацаатай хаана. 2020 онд бүх аймгийн төвийг нийслэлтэй авто замаар холбож дуусахаар төлөвлөжээ.Улсын хэмжээнд 2018 оны эхний хоёр сард 7368 гэмт хэрэг бүртгэгдсэн байна.

ДЭЛХИЙОХУ Британийн 23 диплома тыг албадан гаргахаар шийдвэрлэв.Грект авлигын хэргийг ашиглан хуучин улстөрчдийн эсрэг дайралт хийж эхэлжээ. Европын холбоо АНУ-ын 200 нэрийн бараанд татвар ногдуулахаар зэхэж байна. АНУ-ын конгресс Тайваньд дээ-гүүр түвшний айлчлал хийхийг зөвшөөрсөн хууль баталжээ.

2018.03.19, ДАВАА ~ №056 (855) YНЭ: 1000₮~ СОЁЛТ ХҮНИЙ ӨГЛӨӨ СОНИН УНШИХААС ЭХЭЛДЭГ ~

ЗГМ

Бүх машины мэдээллийг төвлө-рүү лэхэд 1-3 жил шаардлагатайНэгдсэн санд тээврийн хэрэгслийн бүх төрлийн мэдээллийг нэг дор багтаасан. > 6

Хүүхдийн хүмүүжлийг дүнгээс дор үзэх ёсгүйЭцэг, эхчүүд сургуульд хүүхдээ даатгадаг бол багш нар сурагчийн бурууг эцэг, эхчүүдэд тохдог. > 3

Хонконгийн тэргүүн баян чөлөөнд гарлаа

Ногоон хөрөнгө оруулалтын сан олширч байна

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

Монголчууд стратеги болон цэргийн урлагийн хичээлийг ази, европчуудад заасан юм Ж.Неру

ЦАГ АГААР

Албан тушаалтнуудын хайхрамжгүй, хариуцлагагүй үйлдлээс үүдэн Монгол Улс удаа дараа олон улсын шүүхийн хаалга татсаар байна. Энэ хэрээр Монголын нэр хүнд олон улсын тавцанд сэвтэж, хууль, шүүхийн зардалд татвар төлөгчдийн мөнгөнөөс хэд бол хэдэн тэрбумыг зарцуулсаар байна. 12

С.Батсайхан / ЗГМ©

ЗГМ: СЭДЭВ

АЖ ҮЙЛДВЭР

Шүлхий бол мөнгөжих том боломж

Гоц халдварт шүлхийн виру сийг тараахгүйн тулд мэр гэжлийн байгууллагынхан хүний авч явсан 17 сая төгрөгийг дэвсгэрт бүрээр нь, иргэний хувийн бичиг баримтыг нортол нь ариутгаж байгаа тухай мэдээллийг Булган аймгаас эх сурвалж өглөө. Өнгөрсөн оны сүүлчээр тус аймагт шүлхийн анхны тохиолдол илэрсэн ч малчин нь мэдээгүй, малын эмчид яаралтай мэдээлээгүй 5

5

гэдэг шалтгаанаар хуулийн байгууллага шалгаж буй аж. Аль арванхоёрдугаар сард гарсан шүлхийг цагаан сарын дараа л мэдэгдсэн гэдгийг мэргэжлийн хяналтын болон нутгийн эх сурвалжууд өгч буй юм. Харин энэ тухай Мал эмнэлэг, үржлийн газрын Мал эмнэлгийн хэлтсийн дарга Б.Цолмонгоос тодруу­лахад “Нэгдүгээр сарын эхээр Булганы төвд нэг айл малаа шүлхий туссаныг малын эмчид хэлээгүй, өөрөө ч мэдээгүй юм шиг байна лээ.

З.ГэрэлЗГМ

М.Туяа

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2397.19 378.99 41.71

АЛТ ЗЭС 10-ЧИНГИС БОНД

98.3000.06%

ХУРАЛДАЙ БОНД

113.630.06%

68880.46%

ГЭРЭГЭ БОНД

99.790.05%

13140.14%

ЗАСГИЙН ГАЗАР АРБИТРТ ДАХИН ДУУДАГДЛАА

Oyu Tolgoi sets operational records in 2017

TRQ releases 2017 financial report of Oyu Tolgoi. > 7ZG

M DA

ILY

ТОП-20 индекс(нэгжээр) 30,000

25,000

20,00015,00010,000

Компанийн тухай хуулийн 77 дугаар зүйлийн 77.5 дахь хэсэгт заасны дагуу “МИК Холдинг” ХК­ийн төлөөлөн удирдах зөвлөлийн хараат бус гишүүнийг сонгон шалгаруулах шалгаруулалтад урьж байна.

ТУЗ-ийн Хараат бус гишүүнд нэр дэвшигчид тавигдах шаардлага:1. НББ, эдийн засаг, хууль эрх зүй, банк санхүү, хөрөнгө оруулалт, үнэт цаасжуулалт зэрэг чигэлэлийн

мэргэжилтэй эсвэл хослон эзэмшсэн, дадлага туршлагатай;2. Банк, санхүү, хөрөнгө оруулалтын чиглэлээр 5­аас дээш жил удирдах ажил эрхэлсэн туршлагатай;3. Тус компанитай ижил төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг, өрсөлдөгч аж ахуйн нэгжийн удирдлагад

ажилладаггүй байхаас гадна тус компанитай бизнесийн гэрээт холбоогүй, ижил төрлийн бизнесийн үйл ажиллагаа эрхлэхээр зөвшөөрөл хүссэн өргөдөл Санхүүгийн зохицуулах хороонд гаргаагүй;

4. Тус компани болон түүний толгой, охин, хараат компанид сүүлийн 3 жил ажиллаж байгаагүй, одоо ажилладаггүй;

5. Компанийн ТУЗ­ийн бусад гишүүн, гүйцэтгэх удирдлагын багийн гишүүд болон хяналтын багц эзэмшигчийн нэгдмэл сонирхолтой этгээд зэрэгтэй төрөл садангийн болон бизнесийн аливаа холбоогүй;

6. Тус компанийн томоохон харилцагчийн хяналтын багц эзэмшигч, эрх бүхий албан тушаалтан биш; /нэг жилд тухайн харилцагчтай хийсэн хэлцлийн нийт дүн нь компанийн нийт активын 10­аас дээш хувьтай тэнцэж байвал томоохон харилцагч гэж үзнэ/

7. Тус компанийн энгийн хувьцааны таваас дээш хувийг дангаараа болон нэгдмэл сонирхолтой этгээдтэй хамтран эзэмшдэггүй;

8. Нэр дэвшигч өөрөө болон түүний нэгдмэл сонирхолтой этгээд нь компанийн болон компани оролцогч нь болж байгаа компанийн нэгдлийн бусад оролцогчид эрх бүхий албан тушаал эрхэлдэггүй;

9. Компанийн засаглалын сургалтад хамрагдаж гэрчилгээ авсан байх;10. Төрийн үйлчилгээнийхээс бусад төрийн алба хашдаггүй;11. Компанитай бизнесийн аливаа холбоогүй, үйлчилгээ үзүүлэх гэрээ байгуулаагүй.12. Компанийн эрх бүхий албан тушаалтантай гэр бүлийн болон бизнесийн холбоогүй.13. Англи хэлний бичгийн болон ярианы өндөр чадвартай.

Сонгон шалгаруулалтад оролцохыг хязгаарлах нөхцөл:Тодорхой албан тушаал эрхлэх буюу тодорхой үйл ажиллагаа явуулах эрхийг нь шүүхийн шийдвэрээр

хассан, эрүүгийн хуульд заасан гэмт хэрэг үйлдэж шүүхээр ял шийтгүүлсэн түүхтэй.

Бүрдүүлэх материал:1. Компанийн “ТУЗ­ийн Нэр дэвшүүлэх, шагнал урамшууллын хороо”­ны нэр дээр гаргасан сонгон

шалгаруулалтад оролцох хүсэлт. Нэр дэвшигчид тавигдах шаардлагыг хангасан гэдгээ нотолсон баталгаа;

2. Анкет /анкетыг компанийн вэб хуудас www.mik.mn ­аас татна уу/;3. Төгссөн сургуулийн гэрчилгээ, дипломын хуулбар;4. Иргэний үнэмлэхийн хуулбар;5. Компанийн засаглалын сургалтад хамрагдсан гэрчилгээний хуулбар;Хүсэлтийг 2018 оны 3 дугаар сарын 20­ны өдрийн дотор “МИК Холдинг” ХК­ийн байранд хүлээн авах буюу saruul@mik.mn хаяг руу хуулбарыг илгээж болно.

Урьдчилсан шалгуурт тэнцсэн нэр дэвшигчидтэй утсаар холбоо барин, ярилцлагад орох мэдэгдэл хүргүүлнэ.

Хаяг: 14210, Улаанбаатар хот Сүхбаатар дүүрэг, 1-р хороо 13-р хороолол, Энхтайваны өргөн чөлөө-19 10 давхар, Утас: 328267 /838/, Вэбсайт: www.mik.mn

Компанийн нэр дэвшүүлэх хороо

“МИК ХОЛДИНГ” ХК-ИЙН ТУЗ-ИЙН ХАРААТ БУС ГИШҮҮНИЙГ ТОМИЛОХ СОНГОН

ШАЛГАРУУЛАЛТАД УРЬЖ БАЙНА

Бид хоёр хөршөөсөө зээл тусламж аль болох бага гуйж, өөрсдөө л хөгжих хэрэгтэй....хэмээн хуучны танил маань блогтоо тэмдэглэжээ. Монгол­чууд өдгөө өргөн хэрэглээний бараа, таваараас эхлээд эрчим хүч, шатахуун, оо энгэсэг, эм, тариа гээд импор толж болох бүхнийг гаднаас зөөж байна. Энэ хэрээр гаднын зах зээлийг тэжээн тэтгэхийн зэрэгцээ хэдхэн бизнес эрхлэгч ийг өөгшүүлэн, даврааж байгааг та бид өнгөрсөн өвөл өөрсдийн биеэр мэдэрлээ. Шата хуун импортлогчид Засгийн газарт шахалт үзүүлж байгаад хэрхэн санасандаа хүрснийг машинтай, машингүй нийт монголчууд тод санаж байгаа нь

лавтай. Монгол Улсын нийт импортын

30 хувийг нефтийн бүтээгдэ хүүн дангаараа бүрдүүлж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, жилд олж буй орлогын 10 төгрөг тутмын нэг нь, экспортоос орж ирж буй 10 ам.долларын хоёр нь гадагшаа урсаж байна гэсэн үг. Монголчууд зөвхөн унаагаа хөдөлгөхийн тулд жилд 1.4 тэрбум ам.доллар зарцуулсан статистик ч бий. Уг нь олбор лож буй нефтиэ дотооддоо боловсруулахад л тулгараад буй бэрхшээлийн тодорхой хувийг шийдвэрлэх боломжтой. Учир нь Монгол Улс бол түүхий эдийн нөөцтэй орон төдийгүй газрын тосны үйлдвэр барих хэмжээнд хэдийнэ хүрчээ. Ирэх 20 жилд л гэхэд 1.5 сая тонн газрын тос тогтмол олборлох тооцоо бий.

Боловсруулах үйлдвэрээ барья

Дунд шатны намын байгууллага болон төв нам, бодлогын зөвлөлөөс хамгийн бага оны авсан гишүүний суудал дээр ротацийн сонгууль хийж байна.

2018.03.19, ДАВАА ~ №056 (855)2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Улс төр

оны сонгуулийн дараа тус нам дүрмээ өөрчлөхдөө ротацийн сонгуулийг сэргээх талаар тусгаж өгсөн юм.

Энэ талаар Ардчилсан намын дарга С.Эрдэнэ “Ротацийн сонгуу лийг хийхээ больсноос

хойш Ардчилсан намд ямар ч цусны эргэлт байхаа больж, шинэчлэл үгүй болсон. Мөн ямар нэгэн шинэ хүн удирдлагад орж ирэх, хариуцлага тооцох гээд бүх нээлттэй боломжийг хаасан” гэв.

Ротацийн сонгуулийг хийх дээ чөлөөт суудалд байгаа Үндэсний бодлогын хорооны гишүүнд дунд шатны нам, бодлогын зөвлөх болон төв намаас үнэлгээ өгнө. Энэ гурван газрын өгсөн онооны нийлбэрээр тухайн нэр

дэвшигчийг дүгнэх аж. Мөн тухайн тойрогтоо оноогоор жагсаана. эндээс хамгийн бага оноо авсан нь ротацийн сонгуульд орж, тус суудалд бусад нэр дэвшигч өрсөлдөх юм. Хэрэв үндэсний бодло­

гын хорооны гишүүн өөрөө хүсвэл дахин нэр дэвшээд өрсөлдөх эрхтэй. Ингэж өр­сөл дөөд олонхын санал авч чадвал буцаад Үндэс ний бод­логын хорооны гишүүн болох боломжтой юм.

С.Эрдэнэ: Ротацийн сонгууль хийхээ больсноос хойш АН цусны эргэлтгүй болсон

Б.Сэлэнгэ ЗГМ

Ц.Улам-УндрахЗГМ

Ардчилсан нам дүрэмдээ өрчлөлт оруулан Үндэсний бодлогын зөвлөлийг Үндэсний бодлогын хороо болгон өргөжүүлсэн. Улмаар тус хорооны гишүүдийн тоог 410 байхаар тогтоосон юм.

Жил бүр Үндэсний бодлогын хорооны гишүүдийн гуравны нэгт эргэлт /ротаци/ явуулах журамтай. Энэ оны ротацийн сонгуульд 76 тойргийн 123 мандатад 143 хүн өрсөлдөж буй бөгөөд санал хураалт ирэх ням гарагт дуусах юм.

2010 оноос өмнө Ардчилсан нам ротацийн сонгуулийг жил бүр хийдэг байсан ч намын хүчийг тарамдуулдаг, гишүү­дээ талцуулдаг, нам гад на талдаа муухай харагддаг гэсэн шалтгаанаар найман жи лийн турш тасалдаад байсан билээ. Харин 2016

НАМУУД

ЗАСГИЙН ГАЗАР

ХӨРШ

Эко төлбөрийн хууль гаргаж, дотоодын үйлдвэрүүдийг дэмжинэ

З.Энхболд: АНУ, БНАСАУ-ын уулзалтыг Монголд зохион байгуулах бүрэн боломжтой

хэлснээр Нийслэлийн захираг­чийн ажлын албанаас ахуйн хог хаягдлыг ангилан ялгаж хаях туршилтын төсөл хэрэгжүүлж байгаа аж. Энэ хүрээнд гаргасан журмын дагуу Сүхбаатар, Хан­Уул дүүргийн орон сууцны 10 хороонд хог хаягдлыг ялгах туршилтын үйл ажиллагааг явуулах юм байна. Орон нутгийн Засаг захиргаа, дүүргийн Засаг дарга нар, хот тохижилтын компаниудтай гэрээ байгуулан энэхүү төслийг туршилтаар эхлүүлэхэд бэлэн болжээ.

Сайд Н.Цэрэнбат дээрх үйлд­вэрүүдийн үйл ажиллагаатай танилцсаны дараа Нарангийн энгэ рийн төвлөрсөн хогийн цэг дээрх ландфилл хийж буй талбай, Солонгосын олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллага тай хамтран байгуулсан хог да­хин боловсруулах үйлдвэртэй танилцсан юм.

Нийслэлийн хэмжээнд гурван томоохон хогийн цэг байдгийн нэг нь Цагаан даваа. Нийс­лэлчүүд өдөрт дунджаар 3000 тонн хог гаргадгийн 100 тонн нь энэхүү цэгт ирдэг байна. Ирсэн хогийг ландфилл буюу булах технологиор устгадаг. Энэхүү аргыг 2020 он хүртэл хэрэгжүүлнэ. Харин цаашид дахин боловсруулах үйлдвэр байгуулах чиглэлд ажиллахаар төлөвлөж байгааг холбогдох албаныхан тайлбарлав.

Нарангийн энгэрийн төвлөр­сөн хогийн цэг дээрх ландфилл хийж буй талбайд ААН­үүд ангилан ялгалт хийж, түүхий эдээ шууд худалдан авдаг. Энэ нь хогийг булах ажилд хүндрэл учруулдаг учир анхан шатандаа буюу иргэдээс гарч байгаа хогийг ангилан ялгуулах нь тулгамдсан асуудал болоод байгааг ч хэлэв.

Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга З.Энхболд АНУ­ын ЭСЯ­ны Түр хамаарагч М.Микал­лерийг хүлээн авч уулзав.

Уулзалтын үеэр З.Энхболд саяхан АНУ­д хийсэн айлчлал, түүгээр ярилцаж, тохи ролц сон асуудлуудын талаар мэдээлж, айлчлалыг хэрэг жүүлэхэд дэмжлэг үзүүлсэнд талар­хал илэрхийлэв. Талууд хоёр талын эдийн засгийн хамтын

ажиллагааг өргөжүүлэх болон гадаадад буй Монгол Улсын хууль бусаар гарсан хөрөнгө, мөн гийг эргүүлэн авчрахад АНУ­ын дэмж лэгийг авах талаар санал солилцсон юм.

Мөн уулзалтын үеэр Монгол Улс Зүүн Хойд Азийн энх тайван, аюулгүй байдлыг хангах хамтарсан чармайлтад хувь нэмэр оруулж ирсэн. Тэр дундаа АНУ болон БНАСАУ­

тай найрсаг харил цаатай цөө хөн орны нэгийн хувьд сүүлийн үед яригдаж буй тус хоёр улсын дээд хэм жээ ний уулзалтыг Монгол Улсад зохион байгуулах бүрэн боломж той гэдгээ илэрхийлсэн байна. Монгол Улс ийнхүү санал тавьж байгаад АНУ­ын тал талархал илэрхийлж, уг саналыг даруй Төрийн департмент болон Цагаан ордонд уламжилна гэсэн юм.

АН-ын дотоод сонгууль ирэх ням гарагт дуусна

С.Батсайхан / ЗГМ©

“Эко төлбөрийн тухай” хуулийг боловсруулах Ажлын хэсгийг Байгаль орчин, ая лал жуулчлалын яамнаас байгуул­лаа.

Уг хуулиар нэг удаагийн гялгар уутыг хэрэглээнээс халах, дахин ашигладаг сав, баглаа боодлыг дотоодын компаниудаас авах, дотоодод үйлдвэрлэж байгаа тай ижил төрлийн импор­тын бүтээгдэхүүнийг гаалийн татвараар зохицуулах зэрэг асуудлыг тусгах аж.

Энэ талаар Байгаль ор­чин, аялал жуулчлалын сайд Н.Цэрэнбат хог дахин боловс­руулах үйлдвэрүүдийн үйл ажил лагаатай танилцах үеэрээ тус салбарынханд хэлсэн юм.

Уг хуулийг хэрэгжүүлэх хүрээнд орж ирэх орлогын 50 хүр тэл хувийг дотоодын хог, хаягдал боловсруулах үйлд­вэрүүдийн үйл ажиллагааг дэмжих байдлаар олгох талаар төсөлд суулгасан байна. Харин үйлдвэрлэгчдийн өмнө тулгам даж буй гол асуудал нь иргэд хогоо ангилж хаядаг­гүйтэй холбоотой аж. Энэ нь үйлдвэр бүрэн хүчин чадлаараа ажиллах эсэхэд ч нөлөөл дөг гэв. Улаанбаатарын хэмжээнд энэ төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг нийт 16 үйлдвэр байдаг бөгөөд иргэд хогоо ангилж хаядаг зур шилд сургах нь төрөөс хог хаягдал дахин боловсруулагчдад үзүүлэх томоохон дэмжлэг болно гэдгийг ч дуулгав.

Улаанбаатар хотын ерөнхий менежер Т.Гантөмөрийн

2018 оны гуравдугаар сарын 18­нд ОХУ­ын Ерөнхийлөгчийн сонгууль явагдлаа. Найман нэр дэвшигч сонгуульд өрсөлдсөнөөс одоогийн Ерөнхийлөгч Влади­мир Владимирович Путин тэргүүлэх төлөвтэй байна. Оросын сонгуулийн тойргуудад орон нутгийн цагаар 08­20 цагийн хооронд санал өгсөн бөгөөд ирц сайтай байсныг ажиглагчид тэмдэглэв.

РИА Новости агентлагийн мэдээлснээр олон нийтийн байгууллагын 100 мянга орчим ажиглагч сонгуулийн явцыг хянасан нь иргэдийн сонгуульд итгэх итгэл, ил тод байдлыг дээшлүүлжээ. 65 настай В.Путин Ерөнхийлөгчийн албан тушаалд дөрөв дэх удаагаа ажиллаж, Орос улсыг нийтдээ 24 жил удирдах ба 2024 онд дахин сонгогдох эрхгүй болно.

Оросын сонгуулийн төв комиссын дарга Элла Памфилова сонгуулийн өмнөх шөнийн 02­05 цагийн хооронд тус комиссын

сайт руу 15 орноос дайралт хийснийг мэдээлэв. Хакерууд комиссын мэдээллийн төвийн сайт руу халдахыг оролдсон аж. “Ростелеком”­ын тэргүүн Михайл Осеевский мөн сонгуу­лийн өмнө хакерийн ажиллагаа идэвхжсэнийг мэдээлжээ.

ОХУ­ын Ерөнхийлөгч В.Пу тин Москва дахь Оросын шинж лэх ухааны академид байр­ласан сонгуулийн санал авах 2151­р хэсэгт ирж, саналаа өгчээ. Тэрбээр өөрт нь Ерөнхийлөгчийн үүрэг гүйцэтгэх эрхийг өгөх ямар ч хувийн саналыг амжилттай гэж үзэхээ мэдэгджээ. ОХУ­ын Ерөн хийлөгчийн сонгуулийн үед 96 мянга орчим санал авах байр ажиллаж, гадаадын 140 гаруй оронд амьдарч буй Оросын иргэд саналаа өгсөн байна.

2018 оны нэгдүгээр сарын байдлаар ОХУ­ын 85 субьектэд 108,968,869 сонгогч, гадаадад суугаа 1,857,408 сонгогч бүрт­гэгд сэн байна. Москвагийн цагаар ням гарагийн өдрийн 15.00 цагт нийслэлийн сонгогчдын 40.06 хувь нь сана­лаа өгсөн байв.

Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн

үеэр цөөн зөрчил гарсан байна. Тухайлбал Чечень, Москва ор чимд саналын хайрцаг руу тэм дэг лэсэн хуудас хийхийг оролд сон, Махачкала хотод сэт гүүлч рүү дайрсан гэх мэт зөрчил гарсныг Сонгуулийн төв комисс мэдээлжээ. 2014 оны гуравдугаар сарын 18­нд ОХУ­ын харьяанд эргэн ирсэн Крымд сонгуулийн явцыг ажиглахаар ирсэн Германы ажилагчид санал өгөх байрны үүдэнд дугаарлалт үүссэнийг хараад гайхсанаа илэрхийлж байв. Сонгуульд санал өгсөн хүмүүсийн хамгийн ахмад нь 122 настай байгааг сэтгүүлчид мэдээлэв.

Мосвагийн цагаар үд дун дад Оросын Алс Дорнодын тойр­гуу дад санал хураалт дуусаж, саналыг тоолж эхэлсэн байна. Владивостокт сонгогчдын 64 хувь, Чукотскт 76 хувь нь саналаа өгчээ. Бүх тойрогт сонгогчдын талаас дээш хувь санал өгвөл сонгуулийг хүчинтэйд тооцно. Урьдчилсан санал асуулгад оролцсон иргэдийн 70­аас дээш хувь нь Путинийг дахин сонгогдоно гэж үзэж буйгаа илэрхийлсэн байна.

Санал асуулгад оролцогчдын 70 гаруй хувь нь Путинийг ялна гэж үзэж байна

хог хаяхыг тэвчиж чадахгүй болдог. Мөн сургуулийн цайны газар зөвхөн хүүхдүүдийг хооллох үүрэг хүлээдэггүй. Жижүүр сурагчид бусдынхаа хоолыг аягалж, цэвэрлэгээ хийдэг учраас тэнд давхар хүмүүжлийн ажил явагддаг гэж хэлж болно. Ийм олон нийтийн ажилд оролцсоноор хүүхдүүд хоорондоо ойр дотно болж, сурлагаас өөр давуу тал, зан байдлаараа байр сууриа олж авдаг аж. Үүнийг япончуудын хүмүүжил болон урт насалдгийн үндэс ч гэж ярьдаг. Ямар хоол эрүүл мэндэд муу, ямар нь илүү шим тэжээлтэйг багаас нь сургадаг учраас насан туршид нь хэвшил болж чаддаг байна. Хэрэв хэзээ, ямар тэжээлтэй хүнс хэрэглэх ёстойг Японы бага сургуулийн хүүхдээс асуувал түвэггүй хариулдаг бол Монголд их, дээд сургуулийн оюутнууд

дунд хариу хэлэх хүн олдохгүй биз.

Японы сургуулиудад дүрэмт хувцас, дэвтэр, үзэг, харандаа гээд баллуураас бусад хичээлийн хэрэгсэл нэг стандарттай. Сурлага муутай хүүхэд л баллуур хэрэглэдэг, онц сурлагатнуудад шаардлагагүй гэсэн ойлголттой учраас баллуурт стандарт заадаггүй аж. Энэ нь хүүхдүүдийг сургуулийн орчинд баян, ядуугаас шалтгаалсан ялгаварлан гадуурхалтаас сэргийлдэг байна. Харин манайд цэцэрлэгт хүртэл хувцас, зүс царайгаар нь уралдуулах нь хэвийн үзэгдэл болсон. “Дээлтэй монгол” өдөрлөг зохиож, хамгийн гоё үндэсний хувцастайг нь шалгаруулдаг мода дэлгэрсэн нь бяцхан хүүхдүүдийг ялгаварлан гадуурхаж буй хэрэг мөнөөс мөн.

Манайд хоёр сурагч муудалцаж байвал багш нар хоёуланг нь

2018.03.19, ДАВАА ~ №056 (855)

Нийтлэлчийн булан

3ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Багш нарын ажлыг зөвхөн сурлагын амжилтаар үнэлэхээ больё

Хүүхдийн хүмүүжлийг дүнгээс дор үзэх ёсгүй

Их сургуулийн багш нар, цаашлаад ажил олгогч нарт тулгарч буй хамгийн том бэрхшээл нь залуусын хүмүүжил, төлөвшил болчихоод байна. Ямар сайндаа л ажил олгогчид хүмүүжил сайтай л бол сургаад авъя гэх болж, итгэлтэй, зөв хандлагатай ажилтны эрэлд гарсаар. Харин их, дээд сургуулийн багш нар ээж, аавынхаа гараас гараагүй, “нялх” оюутнуудад хичээл заах нь шүдний өвчин болсныг хэлж байна.

“Одоогийн хүүхдүүд хүмүүжилгүй болсон” гэдэг үгийг үе үеийнхэн залгамж халаадаа хэлсээр ирсэн. Гэвч мэдээллийн хурд, интернет орчин, нийгмийн түмэн янзын дарамтаас шалтгаалж хүүхдийн хүмүүжил илүү хурцаар яригдах болжээ. Ялгаварлан гадуурхалт, амиа хорлолт, архи, тамхины хэрэглээ гээд томчуудын бузар булай бүхэн хүүхдийн ертөнцийн нэг хэсэг болчихоод байгааг яах вэ.

1990­ээд оны ороо бусгаа үед эцэг эх, нийгмийн хараанаас гадуур орхигдсон үеийнхний хүүхдүүд яг одоо өсөн торниж байна. Өөрсдөө ч сайн төлөвшөөгүй эцэг, эхчүүд үр хүүхдэдээ сайн үлгэр дуурайлал үзүүлж чадахгүй байх шиг. Угтаа бол тэдний хамгийн ойрын туслагч нь цэцэрлэг, сургууль байх ёстой ч энэ үүргээ бүрэн дүүрэн биелүүлэхгүй байна гэхэд хилсдэхгүй. Бүр бэл бэнчин, царай зүс, сурлагаар нь ялгаварлан гадуурхдаг байдал ихэнх сургуульд хэвийн үзэгдэл болчихжээ.

“Багш нар ихэнхдээ хичээл, сурлагын хоцрогдолд анхаардаг. Тухайн багшийн ажлын үнэлэмжийг ангийн хүүхдүүдийнх нь сурлагын амжилтаар үнэлдэг. Тиймээс багш нар хичээлийн хөтөлбөрийн агуулгыг эзэмшүүлэхэд ихэнх цагаа зарцуулж, хүүхдийн хүмүүжлийг орхигдуулаад байгаа. Хүүхэдтэй ганцаарчилж, тулж ажиллаж байна гээд

С.ЦОГТБАЯР ЗУРЖ БАЙНА

Эцэг, эхчүүд сургуульд хүүхдээ даатгадаг бол багш нар хүмүүжилгүй сурагчийн бурууг эцэг, эхчүүдэд тохдогоос хүүхдүүд хохирч байна.

С.Батсайхан / ЗГМ©

• Өөрсдөө ч сайн төлөв-шөөгүй эцэг, эхчүүд үр хүүх-дэдээ сайн үлгэр дуурайлал үзүүлж чаддаггүй.

• Монголчуудын уламжлал, соёл, нийгэм, эдийн засгийн байдалд тохирсон алсын хараатай бодлого боловсролын системд дутагдаж буй.

• Японд сургуулийн цайны газар зөвхөн хүүхдүүдийг хооллох үүрэг хүлээдэггүй. Энд давхар хүмүүжлийн ажил явагддаг.

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

хичээлийн давтлага л өгөөд байдаг. Түүнээс биш зан төлөвийг нь засах, хүмүүжүүлэхэд төдийлэн анхаарахгүй байна” гэж Хүүхдийн хөгжлийг дэмжих төвийн захирал, доктор Д.Одгэрэл хэллээ. Тэрбээр “Японд хүүхдийг цэцэрлэгийн наснаас нь амьдралын зөв дадалд сургадаг. Нэг ой гарантай хүүхдийг тэвэрч явахыг багш нар нь зөвшөөрдөггүй. Өөрийнхөө бохир живхийг хүртэл цүнхэндээ хийгээд гэрийнхээ хогийн саванд хаяхыг сургадаг. Харин сургуульд бол сурлагын хүснэгтийн хажууд зан чанарыг нь үнэлсэн хүснэгт бас бий. Хүнтэй мэндлэх, бусдын үгийг сонсох, орчин тойрноо цэвэрхэн байлгах зэрэгт үнэлгээ өгдөг” гэлээ.

Японы бага сургуулиудад үйлчлэгчийн орон тоо огт байдаггүй. Хүүхдүүд өдөр бүр сургуулиа цэвэрлэснээр

“хичээлдээ ор” гээд анги руу нь хөөчихдөг. Харин япон багш нар заавал хэн буруутайг нь олж, уучлалт гуйхыг шаарддаг. Энэ нь бас л сурагчдыг хүмүүжүүлж буй арга. Монгол хүүхдүүдийн ихэнх нь гадаад төрх, хувцас зэргээрээ өрсөлдөж, хэлбэр хөөх нь улам их даамжирч байгаа. Харин япон хүүхдүүд эрүүл мэнд, бие бялдраараа өрсөлддөг.

Сүүлийн үед монгол сур­гуулиуд энэхүү япон загварыг сургалтдаа мэр сэр ашиглах болсон. “Шинэ Монгол” сургууль гэхэд хүнтэй зөв мэндлэхээс эхлээд ариун цэврийн өрөөнд зөв бие засах талаар нь нарийн зааж, ойлгуулдаг байна. Мэдээж, Монголын бүх сургуульд япон хүмүүжлийн арга нэвтрүүлэхийг уриалах гэсэнгүй. Харин монголчуудын уламжлал, соёл, нийгэм, эдийн засгийн байдалд тохирсон алсын хараатай бодлого боловсролын системд дутагдаж байгааг хэлмээр байна. Уг нь сургалтын цөм хөтөлбөрт хүүхдийн хүмүүжлийг эн тэргүүнд тавьсан сайхан зорилтууд бий. ... Амьдрах ухаан, бие даан бүтээлчээр суралцах чадвар эзэмших, хүмүүнлэг үзэлтэй иргэн болон төлөвших боломж олгоход оршино... гэсэн байдаг ч бодит байдал дээр хэрэгждэггүй. Эцэг, эхчүүд сургуульд хүүхдээ даатгадаг бол багш нар хүмүүжилгүй хүүхдийнхээ хариуцлагыг эцэг, эхчүүдэд тохдог нь манай нийгэмд хангалттай хор уршиг учруулж буй.

Уг нь сургууль бүрт нийгмийн ажилтны орон тоо бий. Гэвч хүүхэд бүртэй тулж ажиллахаас илүү захирал, сургалтын менежерийн нэргүй зарц болсон. Багш нар ч ажлын ачааллаа дийлэхгүйгээс хүмүүжлийн тухай ярихаас цаашгүй гээд боловсролын системээс шалтгаалсан доголдол тун их байгааг мэргэжилтнүүд сануулдаг. Ядаж л багш нарын ажлын үзүүлэлтийг дан сурлагын амжилтаар үнэлэхээ больчих.

Монгол хүүхдүүдийг оюуны чадамж, орчин тойрондоо дасах чадвараараа хэнийг ч дагуулахгүй гэдэг. Харин тэдний хүмүүжил, төлөвшил шалан дээр уначихаад байна. Бусдад тусалдаггүй юм гэхэд саад болдоггүй иргэнийг төлөвшүүлдэг тогтолцоо боловсролын салбарт дутагдаж байгааг анзаараач. “Хүмүүнлэг иргэн” гэдэг үгийг “Цөм хөтөлбөр”­ийн хоосон чимэг болгомооргүй байна.

2018.03.19, ДАВАА ~ №056 (855)4 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Технологи

0 0 8 5 5

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАВААДОРЖ

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Даваатогтох

Утас: 99901637

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас: 99901532

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Утас: 99903581 99903578 99909472 99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 7010606

ubinfo.mnДугаарын удирдагч

Г.Баярсайхан

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕДАКЦ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

Гүйцэтгэх үндсэн чиг үүрэг: Байгууллагын үйл ажиллагаа явуулж буй бизнес орчны судалгаа, шинжилгээ хийх, шинээр хөгжүүлэх бүтээгдэхүүн үйлчилгээний мөнгөн урсгал болон үр ашгийг тооцох, түүний гүйцэтгэлд хяналт тавих, шинжилгээ хийх, санал, зөвлөмж боловсруулах, санхүү, хөрөнгө оруулалтын болон актив-пассивын бодлого тодорхойлоход шаардлагатай зах зээлийн мэдээллээр хангах.

Ажлын байранд тавигдах шаардлага:1. Банк санхүү, эдийн засаг, санхүүгийн удирдлагын чиглэлээр баклавр болон

түүнээс дээш зэрэгтэй байх;2. Статистик мэдээллийг цуглуулах, тэдгээрийг цэгцтэйгээр хурдан шуурхай

боловсруулдаг байх3. Санхүүгийн загварчлал, судалгаа шинжилгээ хийх, үнэлэлт дүгнэлт өгөх,

тайлагнах чадвартай байх;4. MS Excel дээр өндөр чадвартай байх (VBA бичдэг бол давуу тал болно)5. Англи хэлний бичгийн болон ярианы ахисан түвшний мэдлэгтэй (ярианы

болон бичгийн);

Нэмэлт ерөнхий шаардлага:1. Хариуцсан ажилдаа бүтээлч сэтгэлгээтэй, идэвхи санаачлагатай ханддаг;2. Багаар болон бие даан ажиллах чадвартай;3. Шинийг эрэлхийлдэг;4. Монголын эдийн засгийн онцлогийг ойлгодог;5. Харилцааны өндөр чадвартай байх 6. Ажлын ачаалал даах чадвартай;7. Тогтвор суурьшилтай ажиллах эрмэлзэлтэй.

Бүрдүүлэх материал:1. Ажилд орохыг хүссэн өргөдөл (гараар бичсэн);2. Анкет (www.mik.mn цахим хуудаснаас татаж авна уу);3. Дипломны хуулбар (нотариатаар баталгаажуулсан байх);4. Англи хэлний түвшин тогтоох шалгалт /IELTS, TOEFL гэх мэт/ өгч байсан бол

шалгалтын оноог гэрчлэх баримт;5. Иргэний үнэмлэхний хуулбар (нотариатаар баталгаажуулсан байх);6. 3 үеийн түүх (гараар бичсэн);7. Өмнө хийж байсан ажил, туршлагын талаар товч бэлтгэсэн мэдээлэл;

Сонгон шалгаруулалтанд оролцох хүсэлтэй иргэд материалаа delgermurun@mik.mn хаягаар болон СБД-ийн 1-р хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө, 11-А хаягт орших Худалдаа хөгжлийн банкны 10-р давхарт 2018 оны 03-р сарын 28-ны өдрийг дуустал ирүүлнэ үү.

Жич: Анкетийн сонгон шалгаруулалтанд тэнцсэн ажил горилогч нартай холбоо барина.

Утас: 11-328267 (827) Вэбсайт: www.mik.mn И-мейл: info@mik.mn

“МОНГОЛЫН ИПОТЕКИЙН КОРПОРАЦИ ОССК ” ХХК ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ШИНЖЭЭЧ ШАЛГАРУУЛЖ АВНА

Сарны төсөлд БРИКС-ын орнууд оролцох сонирхолтой байнаО.МишээлЗГМ

Хэтийн ирээдүйд уг станц дэлхийг

бүхэлд нь ажиглан судлах туршилтын

суурь болж өгнө

Үйлдвэржилтийн уршиг болох хорт агаараар амьсгалж залхсан Хятад орны иргэд экологийн орчныг сайжруулах инновацлаг төхөөрөмжид хөрөнгө хайрлахгүй зарцуулж байна. Шэньши мужийн төв Шиань хотноо хоёр сая ам.долларын өртгөөр бүтсэн, бохир утаа цэвэрлэх аварга гибрид төхөөрөмж бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаж эхэллээ. Нийт 10 ам километр талбай эзэлж буй уг төхөөрөмж нь аварга яндан хоолой, үй олон нарны коллектороос бүрдэнэ.

Туршилтын загвар болох уг төхөөрөмж пассив буюу хөндлөнгийн оролцоогүй, идэвхгүй горимд ажилладгаараа онцлог. Газар суурилуулсан үй олон шилэн дээвэр нь нарны туяаг ойлгож орчны агаарыг халаана. Халсан агаар 18 метрийн өндөртэй яндангаар дээш чиглэсэн урсгал үүсгэдэг аж. Яндан дотор байршуулсан угсраа олон шүүгч төхөөрөмж бохир утааг шүүж, цэвэршүүлсэн агаар нийлүүлэх юм.

Одоогоор энэхүү аварга цэвэрлэх төхөөрөмжийн ашигт үйлийн ажиллагаатай холбоотой албан ёсны тоон үзүүлэлтийг нийтэд хараахан танилцуулаагүй. Анх 2018 оны нэгдүгээр

сард туршиж эхэлснээс хойш өдөртөө таван саяас найман сая шоо метр агаар шүүж ирсэн уг төхөөрөмж бохирдол эрс ихэсдэг өвлийн улиралд ч найдвартай ажиллаж чадахаа харуулжээ. Юутай ч уг төхөөрөмжийг байршуулсан орчны агаар дахь бичил тоосонцрын хэмжээ өвлийн сүүлийн сард жилийн өмнөхөөс 19 хувиар багассан дүнтэй байгаа. Төслийн эдийн засгийн зардлыг тооцох аваас төхөөрөмжийн ашигт ажиллагаа төдийлөн сайн бус хэмээн зарим иргэд шүүмжилж байна.

Шиань хотын агаар дахь хорт хольц, ялангуяа хүхрийн давхар ислийн бохирдлыг цэвэрлэхэд ийм “тоос сорогч” үр дүнтэй эсэхэд зарим шинжээч эргэлзсээр. Шэньши хотын экологийн орчныг хэвийн хэмжээтэй болохын тулд ийм цамхаг арваас доошгүй байгуулах шаардлагатай хэмээн судлаач нар тооцоолжээ. Гэтэл ийм олон цамхаг байгуулахад хөрөнгө мөнгөний зардлаас гадна асар их сул талбай чөлөөлөх шаардлагатай нь бэрхшээл учруулж буй. Энэ мэт бэрхшээлээс үүдэн цэвэрлэх төхөөрөмжийг бүтээгчид туршилтын шат дуусаагүйг иргэдэд тайлбарлаж байна.

Сарны тойрог замын анхны станц байгуулна

Deep Space Gateway (DSG) станц нь дэлхийн дагуулын тойрог замд шинжлэх ухааны судалгаа хийхэд төдийгүй сарны гадаргад тусгай экспедиц ажил­луулах зорилготойг NASA­гийн төлөөлөгчийн мэдэгдлийг эш татан Space.com сайт мэдээллээ.

Төслийг хэрэгжүүлэхэд дэлхийн олон орон оролцох ч DSG нь олон улсын сансрын станцын шинэ үеийн хувилбар болохгүй. “Хэмжээгээрээ олон улсын сансрын станцаас хавьгүй бага, ашиглалтынхаа ихэнх үед хүнгүй ажиллах сарны тойрог замын станц нь эрдэмтдэд дэлхийн тойрог замын станцаас дутахгүй чухал. Өвөрмөц тойрог замаар зорчих уг станц нь сарны гадаргуу дээрх роботыг удирдах, экспедиц ажиллуулах боломж олгоно” хэмээн NASA­гийн төвийн сансарт хүн нисгэх зөвлөхийн тэргүүлэх эрдэмтэн Бен Басси тайлбарлав.

Сарны тойрог замд станц ашиглах санааг анх 2016 оны намар, олон улсын сансрын IS­CWG хөлөг бүтээх олон улсын группийн хаалттай хуралдааны үеэр дэвшүүлжээ. Одоогийн олон улсын сансрын станцыг 2020 оны дундуур ашиглалтаас гаргана. Тиймээс үүний дараа хэрэгжүүлэх төсөл төлөвлөгөөг хэлэлцэхээр дэлхийн сансрын таван гүрэн уг хуралдаанд орол­цож санал бодлоо солилцсон юм.

Хаалттай хуралдааны тухай мэдээллийг NASA өнгөрсөн оны дөрөвдүгээр сард нийтэд мэдээлсэн. Дараа нь есдүгээр

Албадлагын хөдөлмөрийг устгахад блокчэйн технологи тус болж чадна хэмээн АНУ­ын Засгийн газар болоод Coca­Cola корпораци үзэж байна. Тус компани орчин үеийн блокчэйн технологи ашиглан ажилтан, ажилтнуудынхаа бүртгэлийг хөтлөхөөр шийдлээ. Тус компани технологийн дэвшил нэвтрүүлэх хөтөлбөрийг АНУ­ын төрийн департамент болон өөр хоёр компанитай хамтран хэрэгжүүлэх юм.

Шинэ төсөл нь нийгмийн хүрээнд АНУ­ын Засгийн газраас блокчэйн ашигласан анхны төсөл болж байна. Албадлагын хөдөлмөр ашигладаг гэсэн шүүмжид өртөж ирсэн Coca­Cola компани дутагдлаа арилгах арга хэмжээ авч эхэллээ. Humanity United байгууллагын судалгаанаас үзвэл хүнсний үйлдвэрлэл эрхэлдэг ихэнх том компани албадлагын хөдөлмөрийг устгаж дийлэхгүй байгаа юм.

Тус байгууллагын судалгааг үзвэл манай гарагийн 25 сая орчим хүн албадлагын нөхцөлд хөдөлмөр эрхэлж байгаагийн тэн хагас нь Ази­Номхон далайн бүс нутагт ногдож байна. Блокчэйн технологи ашигласнаар хөдөлмөр зохион байгуулалтыг ил тод болгож өгөх тусгай бүртгэл бий болно. Бүртгэлд ажилтан, ажилчдын бүх өгөгдөл, хөдөлмөрийн гэрээний нарийвчилсан нөхцөлийг багтаах ёстой. Цуглуулсан мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах үүднээс цахим нотариатын үйлчилгээ ашиглах блокчэйн платформыг Bitfury Group захиалгын дагуу хөгжүүлж байна.

Албадлагын хөдөлмөртэй тэмцэхэд блокчэйн ашиглана

сард чуулсан Олон улсын сансрын нислэгийн их хурлын үеэр уг санаачилгад ОХУ­ын төрийн өмчийн “Роскосмос” корпорац нэгджээ. оролцогч талууд сарыг суд лахын зэрэгцээ “алсын сансарт одох гарааны цэг” болж өгөх сарны тойрог замын станц байгуулахаар санал нэгдэв. Тойрог замын станц байгуулах ажил 2022 оноос эхэлж, Orion хөтөлбөрийн гурав дахь экспедицийн хүрээнд эхний модулийг сарны зүг хөөргөх юм.

Задгай сансарт гарах зориу­лалттай холбоос модулийг ОХУ­ын “Роскосмос” корпорац боловсруулах үүрэг хүлээгээд байна. Сарны гадаргад ажиллах анхны экспедиц ашиглах нөөц хэрэгслийг ч эхний модулийн хамт илгээх юм. Хөөргөх ажиллагааг АНУ­ын Orion сансрын хөлөг, эсвэл ОХУ­ын “Ангара­5” зөөгч пуужин ашиглаж гүйцэтгэнэ. Гэхдээ “Ангара­5” ашиглах тохиолдолд даацын хязгаарлалтаас шалт­гаалан нөөц хэрэгсэл илгээх боломжгүй аж.

NASA өнгөрсөн хоёрдугаар сарын эцэс, гуравдугаар сарын эхээр эрдэмтдийг хүлээн авч

уулзсан юм. Уулзалтад оролцсон дэл хийн нэр хүндтэй гараг судлаач, астробиологич, одон орон судлаач нар эрдэмтдийн судалгаанд DSG­ийн гүйцэтгэх үүргийн талаар АНУ­ын сансрын агентлагтай санал солилцжээ.

Анх ердөө тойрог замын судалгаанд ашиглахаар төлөвлөж байсан DSG­г санал солилцсоны дүнд сарны гадаргуу судлах платформ болгон өөрчлөхөөр NASA шийдвэрлэсэн болохыг ноён Басси тайлбарласан юм. Эрдэмтдийн санаанд тулгуурлан DSG станц сарыг өвөрмөц

зуйван тойрог замаар тойрно гэж тооцоолсон байна. Ийм зам сонгосон тохиолдолд тойргийн алсын радиус задгай сансарт холдож, ойрын радиус нь сарны гадаргууд бараг шүргэхүйц байх юм. Үүний ачаар сарны гадаргууд газардах ажиллагаа дөхөм болох аж. Мөн DSG станц сарны “сүүдэр”­т халхлагдах магадлал эрс буурах тул холбоо тасрах эрсдэл бараг байхгүй болох сайн талтай.

Хэтийн ирээдүйд тус станц нь дэлхийг бүхэлд нь ажиглан судлах туршилтын суурь болох

юм. Үүний зэрэгцээ сарны гадаргууд байгуулах дуран авайн заримыг нь нарны гэрэл тусаж чаддаггүй сарны тогоонууд дотор байршуулахаар төлөвж байна. Сарны тойрог замын станц байгуулах санаачилгад ОХУ­аас гадна Европын сансрын агентлаг, Японы агаар, сансрын уудам судлах агентлаг, Канадын сансрын агентлаг нэгдэх магадлалтай. Мөн БНХАУ, Энэтхэг, Бразил, Өмнөд Африк зэрэг БРИКС­ын гишүүн орнууд оролцох сонирхолтой байгаагаа мэдэгджээ.

Нарны эрчим хүчээр ажилладаг аварга агаар цэвэрлэгч бүтээв

2018.03.19, ДАВАА ~ №056 (855)

ЗГМ: Сэдэв

5ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

С.Батсайхан / ЗГМ©

◄1БҮТЭЭН БАЙГУУЛАЛТЫГ

ЭХЛҮҮЛЖ, ТҮҮХЭНД ШИНЭ ХУУДАС НЭМЭХ

БОЛОМЖ...Ч.Сайханбилэгийн тэргүүлсэн

Засгийн газар боловсруулах үйлдвэрээ Говьсүмбэрт барихаар шийдвэрлэж байсан бол “Ардын” хэмээх тодотголтой У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар Дорноговь аймгийн Сайншанд сумаас 20 км­ийн зайд буюу Алтанширээ сумын нутагт барихаар шийдвэрлээд байна. Засгийн газрын шийдвэрт дурдсанаар бол Сайншандаас нефть боловсруулах үйлдвэр хүртэлх 20 км урттай салаа төмөр замын ажил болон эрчим хүч дамжуулах шугамын ажлыг тус тус хийхээр тусгасан байна. Энэ удаад Засгийн газар гаргасан шийдвэрээ биелүүлж, хэлсэндээ хүрч чадваас үеийн

үед дурсагдах түүхэн үйл явдлын эзэн болно. Харин хэлснээсээ ухарч, ажлаа удаашруулбал Сайншандын аж үйлдвэрийн парк, V цахилгаан станц шиг бас нэгэн үлгэрийн эхлэлд нэр нь дурдагдаад өнгөрөх юм. Тиймээс ч ухрах уу, урагшлах уу гэдгийг У.Хүрэлсүхийн “ангийнхан” шийдэх нь. Энэ бол аль нэгэн жижиг цех байгуулах тухай асуудал биш. Монгол Улсад стратегийн ач холбогдол бүхий том төслийн тухай асуудал яригдаж байгаа. “Ардын” Засгийн газарт цааснаас цааш ахидаггүй төслийг хөрсөн дээр буулгах боломж байна.

БОЛОВСРУУЛАХ ҮЙЛДВЭРИЙН БҮТЭЭН

БАЙГУУЛАЛТЫН АЖИЛ ЭХЛЭХЭД СУУРЬ ДЭД

БҮТЭЦ БЭЛЭН ҮҮ? Энэ оны нэгдүгээр сард гарсан

Монгол Улсын Засгийн газрын шийдвэр ёсоор бол бүтээн байгуулалтын ажлыг хоёрдугаар улиралд багтаан эхлүүлнэ. Сайншанд, Говьсүмбэрийн алинд нь ч барихаар шийдвэрлэсэн бай монголчууд боловсруулах

үйлдвэртэй болохын тулд суурь дэд бүтцийн асуудал хамгийн чухал. Үүний тулд эрчим хүч, усны нөөц, төмөр зам зэрэг суурь дэд бүтцийн асуудлаа урьдчилан шийдвэрлэсэн байх ёстой. Өөрөөр хэлбэл, саалиа

бэлдэхээр саваа зэхэх тухай юм. Ганцхан жишээ дурдахад зүүн өмнөд бүсийн эрчим хүчний өсөн нэмэгдэж буй хэрэгцээг Чойр дэд станц хангаж байна. Гэвч одоогийн байдлаар тус дэд станцын ачаалал 100

хувьд хүрч, шинэ хэрэглэгч холбох боломжгүй болчихоод удаж байгаа. Мөн төмөр зам, дамжуулах хоолой барих зэрэг шийдвэр гаргагч, эрдэмтэн, судлаач та бүхэнд хийх ажил их байна.

Нэгдэн нийлж, нэгэн зүгт харж, хөндлөнгийн хүчин зүйлээс ангид ажиллаж, Монгол Улсдаа түүхэн бүтээн байгуулалтыг эхлүүлээч...Үр дүнд нь ард түмэн та нарт алга ташин талархах болно. Улс орон үйлдвэртэй болно, олборлож буй бүтээгдэхүүнээ эцсийн бүтээгдэхүүн болгон боловсруулна. Олон, олон ажлын байр бий болно. Боловсруулах үйлдвэрийг дагасан их бүтээн байгуулалт өрнөж, дахин нэг Цогтцэций шиг, Дархан, Эрдэнэт шиг аж үйлдвэрийн хотыг дорнын говьд сүндэрлүүлэх боломж Засгийн газарт байна.

Боловсруулах үйлдвэрээ барьяАЖ ҮЙЛДВЭР

ТӨСВӨӨС ШҮЛХИЙ ӨВЧИНД ЗАРЦУУЛСАН ЗАРДАЛ (сая.төг)

2016 2017НИЙТ ЗАРДАЛ

ВАКЦИНЫ ТУН (МЯНГА)

ҮНЭ

ВАКЦИНЖУУЛАЛТЫН ХӨЛС

10,448

5 897

8,865

1,583

18,089

17,597

13,335

4,753

2010-2017 ОНД

2018 ОН ГАРСААР

67.7 САЯ ТУН ВАКЦИНД 41,8 ТЭРБУМ ТӨГРӨГ

324 САЯ ТӨГРӨГ ЗАРЦУУЛСАНЭх сурвалж: МЭҮГ©

◄1Тэгсэн мөртлөө аймгийнхаа 6­

7, Архангай аймгийн нэг сумаар явсан. Одоо тагнуулынхан шал­гаж байгаа” гэв.

“Тус аймгийн хөдөө аж ахуйн газрын даргын аавынд анх гарсан, аймгийн төвд үйл ажиллагаа явуулдаг “Долоон бар” компанийн борлуулж буй тэжээлийн өвснөөс шүлхийн вирус тарсан. Хүмүүс “Долоон бар”­ыг хараагаад бөөн юм болж байна. Ер нь энэ шүлхийг санаатай тараагаад байгаа юм биш үү” хэмээн нэрээ нууцлахыг хүссэн нэгэн эх сурвалж ярилаа.

ШҮЛХИЙ БОЛ БИЗНЕСШүлхийтэй тэмцэнэ гэдэг шат

Шүлхий бол мөнгөжих том боломж

Шүлхийг дарах ажил шат шатандаа бизнес болжээ

бүрэн хамруулахгүй тохиолдол байгаа нь үнэн. Хүн хүчний хүрэлцээ ч тааруу байдаг. 100 хоньтой хотонд гэхэд 5­10 хонь хашаа даваад үсрээд алга болдог л байхгүй юу. Малчид нь өөрсдөө гүйцээгээд вакциндана гэх боловч үнэхээр тарьсан эсэхэд хяналт тавьдаггүй” гэсэн юм.

Өнгөрсөн онд л гэхэд нийслэлийн найман дүүргийн мал эмнэлгийн үйлчилгээний нэг жүүдэд жилд урьдчилан сэргий лэх арга хэмжээнд хамруулах малын төрөл, тоо нь тодорхойгүй, А данстай малын тоо зөрсөн, сүүлийн гурван жилийн халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх вакцины захиалгын тоо өөрчлөгдөөгүй, дуудлагын журналыг үндэс­лээгүй, халдварт өвчнөөс урьд чилан сэргийлэх арга хэм­жээ ний вакцины захиалгыг үнэн бодитой хийдэггүй зэрэг зөрчлийг МХЕГ илрүүлсэн байна.

Өнгөрсөн онд гэхэд шүлхийн вакцины үйлчилгээнд бараг 1.6 тэрбум төгрөгийг хувийн мал эмнэлгүүдэд олгосон байна.

ХАРДЛАГА 5: Вакцины чанар тойрсон аливаа эргэлзээ нь яалт ч үгүй шүлхийг бизнес болсон гэдгийг илтгэдэг. Энэ нийтлэлийг бэлтгэх явцад хэдийгээр албаны болон мэргэжлийн хүмүүс вакцины чанарт ямар нэг асуудал байхгүй хэмээн нийлүүлэгчийн баталгааг үзүүлж, дотоодын болон олон улсын лабораториор давхар шинжлүүлдэг хэмээж байсан ч зарим эх сурвалж эсрэг байр суурь илэрхийлсэн юм. Гэхдээ эцсийн дүндээ вакцинд хамрагдсан малд дархлаа тогтсон эсэх нь чухал. Өнгөрсөн оны зургадугаар сарын 10­наас наймдугаар сарын 4­н хүртэл МЭҮГ, УМЭАЦТЛ, 17 аймгийн Мал эмнэлгийн алба, мал эмнэлэг, ариун цэврийн лаборатори хамтран шүлхий өвчний халдварын болон вакцины дархлааны идэвхийн

тандалт судалгаа хийсэн. Тэгэхэд Ховд, Баян­Өлгий аймгаас авсан дээжид вакцины дархлааны идэвх тэг, Хэнтий, Дорнод, Дорноговь, Говьсүмбэр аймагт 5­45 хувьтай байжээ. Уг нь хавар дөрөвдүгээр сард хийсэн вакцин 21 хоногийн дараа гэхэд дархлаа бүрэн тогтсон байдгийг малын эмч нар хэлж буй юм. Бас тээвэрлэх, найруулах явцадвакцины чанар хэрхэн өөрчлөгдөж байгаад тавьдаг хяналт үнэндээ алга.

ХАРДЛАГА 6: Монгол чуудын хэнэггүй, назгай байдал шүлхийг бизнес болгох бас нэг өгөөш болдог. Монгол орны зүүнээс баруун тийш нүүдэллэж байгаа шүлхийн вирус Өвөрхангай аймагт гарсан. Гэтэл хөл хорио тогтоосон хяналтын постууд нь хангалтгүй ажиллаж буйг

шатандаа бизнес болсныг илтгэх тоо баримт олон. Хувийн өмчид шилжсэн малын эрүүл мэндийн үйлчилгээний зардлыг төр дааж байна гэдэг шүлхийг бизнес болгох хамгийн том хөшүүрэг. Мал төрийн хамгаалалтад байна гэх Үндсэн хуулийн заалт, мөн Мал, амьтны эрүүл мэндийн хуулийн дагуу шүлхий, цэцэг зэрэг малын зургаан төрлийн өвчинтэй тэмцэх зардлыг мөн төсвөөс гаргахаар болсон нь өнгөрсөн жилүүдэд татвар төлөгчдийн мөнгийг үргүй зарцуулах эрх зүйн үндэс болсон байх юм.

ХАРДЛАГА 1: Шүлхий бол бизнес гэдгийг хамгийн их анхаа­руулдаг хүн бол “Биокомбинат” ТӨААТҮГ­ын Үйлдвэрлэл, технологийн албаны дарга Б.Өлзийтогтох. Түүнээс шүлхий дарагдахгүй байгаа шалтгааныг асуухад зориудаар тарааж байна гэдэг хариулт өгсөн юм. Тэрбээр “100 үхэртэй айлд шүлхий гарлаа гэхэд малын эмч хамгийн түрүүнд шүлс нь гоожсоныг түрүүлж үзэж байна. Тэгээд дараа дараагийн үхрийг үздэг. Улмаар голомттой бүсээс дараагийн айл руу явдаг. Хамгийн хүнд хэлбэртэйгээс нь хөнгөн рүү нь үзэх маягаар зориуд тарааж байна” гэлээ.

ХАРДЛАГА 2: Шүлхийтэй зөв арга тактикаар тэмцэхгүй байгаа нь шүлхийг бизнес болгох бас нэг шалтгаан. Уг нь голомттой бүсээс эргэн тойронд 20­100 км­ийн бүс тогтоож, гаднаас нь буюу өвчний голомт руу хумьж вакцинжуулах ёстой. Гэтэл энэ зарчим алдагдаж, голомтоос нь вакцинжуулж буй аж. Мал эмнэлэг, үржлийн газрын ахлах мэргэжилтэн С.Батхуяг “Өвчний голомтыг цаг алдалгүй дарахын тулд гадна, дотроос нь зэрэг вакцинжуулж байгаа” гэв. Энэ бүх арга барил нь дайны үеийн тактикаар ажиллаж байж шүлхийг дарж чадахгүй, улам газар авхуулж буй бас нэг шалтгаан болж байна.

ХАРДЛАГА 3: Төрийн мөн гөөр вакцин шахдаг бүлэглэ лүү дийн хувьд болж өгвөл 66 сая малыг бүгдийг нь вакцинжуулах сонир­холтой нь ойлгомжтой. Тиймээс ч халдварыг аль болох нутгийн гүн рүү тархуулах сонирхол их. Нэг аймгийн нэг суманд мал шүлхийн вирусээр өвчиллөө гэхэд тухайн сумын малыг тэр чигт нь, цаашилбал хил залгаа сум, аймгийн малыг ч вакцинжуулах гээд үздэг. Саяхан хонины цэцэг өвчин гарахад яг ийм тохиолдол болсон аж. Зүүн захын нэг аймагт гарсан хонины цэцэг өвчнийг устгахын тулд гурван сая хонийг л вакцинжуулахад хангалттай байтал хил залгаа найман аймгийн хонийг тэр чигт нь вакцинжуулах гэж “Биокомбинат”­аас 6.2 сая тун вакцин, мөн ОХУ­аас үүнээс ч их хэмжээний вакцин оруулж ирсэн гэдгийг Б.Өлзийтогтох ярилаа.

ХАРДЛАГА 4: Орон нутгийн хувийн мал эмнэлгүүд нэг бог малд шүлхийн вакцин хийхэд 150, бод малд хийхэд 200 төгрөгийг улсаас үйлчилгээний хөлс болгож авдаг. Хэдий чинээ олон малд вакцин тарина төдий чинээ их мөнгийг татвар төлөгчдийн мөнгөнөөс авна гэсэн үг. Гэтэл уг ажлынх нь үр дүнд тавьдаг хяналт туйлын сул. Мал эмнэлгийн эмийн сорилт, баталгаажуулалтын улсын лабораторийн Фармакопейн хорооны нарийн бичгийн дарга Д.Ууганбаяр “Вакцины чанар сайн байсан ч малыг вакцинд

тус аймагт зорчигчид хэлж байна. Тухайлбал, Цагаан сарын дараахан Өвөрхангайн Өлзийт сум явах замд хяналтын пост дээр ариутгал хийх нь байтугай нэг ч хүн байхгүй, хардваргүйжүүлэх бодис шүршсэн эсгий дарайтлаа хөлдөж, зам дээр хөндөлссөн байжээ. Үнэхээр ч хяналтын цэг болон ариутгалын ажлыг орон нутгийнхан “гурилдаж” байгааг МХЕГ­ын Хүнсний аюулгүй байдал, хөдөө аж ахуйн хяналтын газрын мал эмнэлгийн улсын ахлах байцаагч К.Зураш батлан хэллээ. Тэрбээр “Постууд дээр халдваргүйжүүлэлттэй холбоотой зөрчил байсан. Хянал тын постоо буруу байр луулсан, хүн хүчээ зөв хуваарилаагүй гээд олон асуудал байсан. Бид холбогдох заавар зөвлөмжийг өгсөн” гэв.

Гэтэл ариутгал, халдвар­гүйжүүлэх 4­5 төрлийн бодисыг худалдаж авахад мөн л улсын Онцгой комиссоос зардал хуваарилдаг. Харин түүнийг хэр зэрэг үр дүнтэй зарцуулж буйд тавьдаг хяналт тун хангалтгүй байгаа нь албаны эх сурвалжийн ярианаас тодорхой байгаа юм. Мөн мал вакцинжуулсаар, маш богино хугацаанд байр, автомашины мөнгө “хийсэн” нэр бүхий малын эмч нар байгааг ойрын эх сурвалжууд илэрхийлснийг хэлэх хэрэгтэй.

Өнгөрсөн найман жилийн хугацаанд шүлхий өвчнийг бууруулах гэж нийт 41.4 тэрбум төгрөгөөр вакцин худалдаж авсныг ХХААХҮЯ­наас Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлд хүргүүлсэн мэдээлэлд дурдсан байна. Зөвхөн 2016, 2017 онд гэхэд татвар төлөгчдийн 22 тэрбум төгрөгөөр вакцин худалдаж авсан байх юм. Энэ он гарсаар 324 сая төгрөгийг вакцинд төсөвлөөд буй. Харин вакцинжуулалтын үйлчилгээний хөлс, сэргийлэх болон тэмцэх арга хэмжээний зардал, малын нөхөн олговор гээд тооцвол талийж өгнө.

Шүлхий яагаад дарагдахгүй байгаа шалтгааныг албаныхан малчдын хэнэггүй зан, ард иргэд, малын шилжилт хөдөлгөөнтэй холбож тайлбарладаг бол мал эмнэлгийн мэргэжилтнүүд салбар мэдэхгүй удирдлагатайгаа холбон тайлбарладаг. Харин энэ ажилд илүү эрх мэдэлтэй оролцдог хууль хяналтынхан зэрлэг амьтан, малын өвс тэжээл гэх мэтэд буруугаа тохдог. Энэ мэт нэгдсэн бодлогогүй, шуудайнд хийсэн эвэр шиг олон салаа толгойтой түшмэдийн балгаар олон улсын худалдааны хорио цээртэй өвчнийг дарж чадахгүй, татвар төлөгчдийн мөнгийг олон арван тэрбумаар нь шүлхийг бизнес болгосон бүлэглэлүүдэд цацаж байгааг зогсоох цаг болоогүй юу?.

Хяналтын цэг болон ариутгалын ажлыг орон нутгийнхан “гурилдаж” байгааг МХЕГ-ын Хүнсний аюулгүй байдал, хөдөө аж ахуйн хяналтын газрын мал эмнэлгийн улсын ахлах байцаагч К.Зураш батлан хэллээ.

Шахааныхан болж өгвөл 66 сая

малыг бүгдийг нь вакцинжуулах

сонирхолтой

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

тээврийн хэрэгсэл бүртгэгджээ

186,972

540,934

6,256

7,390

45,464

14,744

10,810

22,883

199,360

588,600

6,841

7,501

48,289

15,087

11,428

26,068

2016 он 2017 он

835,453 903,174

АЧААНЫ

СУУДЛЫН

АВТОБУС

ЦИСТЕРН

МОТОЦИКЛ

ТУСГАЙ

МЕХАНИЗМ

ЧИРГҮҮЛАвтотээврийн үндэсний төв©

ТЭЭВРИЙН ХЭРЭГСЛИЙН ӨСӨЛТУлсын хэмжээнд энэ

оны эхний хоёр сарын байдлаар 910,151

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

6 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.03.19, ДАВАА ~ №056 (855)

Нийгэм

Автотээврийн үйлчилгээ­ний мэдээллийн нэгдсэн сан энэ сарын 7­нд ашиглалтад орсон. Тус санд аж ахуйн нэгж байгууллагуудаас гадна иргэд ч нэвтрэх боломжтой. Энэ талаар Автотээврийн үн­дэс ний төвийн Авто үйл чил­гээний хэлтсийн дарга Б.Мөнх­жаргалаас тодрууллаа.

-Авто үйлчилгээний мэ-дээл лийн нэгдсэн санд Авто-тээврийн төвд хийгдэж буй бүх төрлийн үйлчилгээний мэдээлэл багтсан уу?

­Энэхүү сан нь “Үндэсний дата төв” УТҮГ­ын серверт байр шиж, төрийн цахим мэ­дээ лэл солилцооны журмаар Цагдаагийн ерөнхий газар, Татварын ерөнхий газар, Онцгой байдлын ерөнхий газар, Албан журмын даатгагчдын холбоотой мэдээлэл солилцон ажиллана. Үүнд нэгж тээврийн хэрэгсэл бүрийн ашиг лалтын мэдээлэл болон тухайн тээврийн хэрэгслийг эзэмшиж байсан эзэмшигчид болон өнгө, арал, хөдөлгүүрээ сольсон байдал зэрэг мэдээллийг багтаасан. Мөн техникийн хяналтын үзлэг, татвар төлөлт, зам тээврийн осол, даатгалд хамрагдсан болон даатгалын нөхөн олговор авсан эсэх, үер ус, гал түймэр зэрэг байгалийн гамшигт үзэгдэлд өртсөн зэрэг мэдээллийг оруулж өгсөн. Түүнчлэн Монгол Улсад бүрт­гэлтэй тээврийн хэрэгслийн засвар үйлчилгээ гээд бүх төрлийн мэдээллийг нэгтгэж хийсэн байгаа.

-Мэдээллийн нэгдсэн сан ямар ач холбогдолтой юм бэ?

­Иргэн цахим орчинд бүхий л төрлийн ухаалаг төхөөрөмжийг ашиглан сонирхсон тээврийн хэрэгслийнхээ улсын болон арлын дугаарыг хайх хэсэгт оруулан дээр дурдсан бүх мэдээллийг нэг дороос түргэн шуурхай авна. Жишээлбэл, та автомашин худалдан авахаар сонирхож байгаа бол тухайн тээврийн хэрэгслийн ашиглалтын талаарх бүхий л үнэн бодит мэдээллийг нэг дороос авах боломжтой гэсэн үг. Мөн автомашиндаа

Бүх машины мэдээллийг төвлөрүүлэхэд 1-3 жил шаардлагатай

засвар үйлчилгээ хийлгэх бол өөрт хамгийн ойрхон засва­рын газрыг сонгон үнэ ханш, цагийн хуваарь, хийгдэх засвар үйлчилгээний мэдээлэлтэй танилцан захиалга өгч, улмаар хийлгэсэн засвар үйлчилгээ бүртээ баталгаа гаргуулж авах боломж нээгдэж бай на. Үүнээс гадна машинд эвдрэл гарч зогслоо гэж бодоход мэдээллийн санд нэвтэрч ойролцоох засварын газрын байршил, үнэ ханш зэргийг харах боломжтой.

-Энэ санг байгуулахад хэч-нээн төгрөг зарцуулсан бэ?

­Мэдээллийн санг Монгол Улсад анх удаа хэрэгжүүлж байна. Манай байгууллагын зүгээс мэдээл лийн санг бүр­дүүлж, нэг дор төв лөрүү­лэхэд ямар ч хөрөнгө мөнгө зарцуулаагүй. Өөрсдийн дотоод нөөц боломж доо тулгуурлан хий сэн.

-Ямар хаягаар нэвтрэх вэ. Өнөөдрийн байдлаар хэчнээн тээврийн хэрэгслийн талаарх мэдээллийг нэгтгээд байна вэ?

­Авто тээврийн мэдээллийн нэгдсэн сангаас мэдээлэл ава­хын тулд Autobox.mn хаягаар нэвтрэх боломжтой. Засварын газрууд мэдээллээ оруулж байж иргэд энэхүү сангаас мэдээлэл авна. Тиймээс манай улсад байгаа бүх машины түүхийг бүрдүүлэхийн тулд 1­3 жилийн хугацаа шаардлагатай.

-Уг ажлыг орон даяар хэ-рэг жүүлж байгаа юу. Иргэд, аж ахуйн нэгж мэдээллийн

сан гаар чөлөөтэй нэвтрэх боломж той юу?

­Манай байгууллага авто үйлчилгээний байгууллагад ангилал тогтоох үйл ажиллагааг зохион байгуулах чиг үүрэгтэй ажиллаж байгаа. Мэдээллийн санд авто үйлчилгээний анги­лал тог тоолгосон аж ахуйн нэгж байгууллага нэвтрэх эрхээ авч өөрсдийн байгууллагын мэдээллийг оруулж, хөгжүүлэн, үйл ажиллагаагаа сурталчлах бүрэн боломжтой.

Тээврийн хэрэгсэл эзэм­шигч, ашиглагч зэрэг бүх хүн дээрх санд чөлөөтэй нэвтрэн авто үйлчилгээтэй холбоотой хууль, дүрэм журам, ангилал тогтоол госон аж ахуйн нэгжүү­дийн жагсаалтыг харж болно. Хэрэв ангилал тог тоол гохоор бол бүрдүүлэх материал, авто үйлчилгээтэй хол боотой санал хүсэлт, тээврийн хэрэгс лийн улсын болон арлын дугаарыг тодорхой бичиж, цахи маар хүсэлт явуулахад болно. Одоо­гийн байдлаар нийслэл болон хөдөө, орон нутагт нийт 170 гаруй засварын газарт анги лал тогтоод оруулаад байна.

Г.Оюунтөгс@oyuntugsZGM

Өнөөдрийн байд лаар 170 гаруй зас ва рын газарт ан ги лал тогтоогоод байна

Гүйцэтгэх үндсэн чиг үүрэг: Байгууллагын үндсэн үйл ажиллагааг өргөжүүлэх, шинэ бизнесийг бий болгоход төслийн санал боловсруулах, судалгаа хийж төсөл бичих, төслийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөг боловсруулан гүйцэтгэлд хяналт тавих, төсөл хэрэгжүүлэхтэй холбоотой ажлуудыг зохион байгуулах, төсөлтэй холбоотой мэдээ мэдээллүүдийг нэгтгэн дүгнэж удирдлагуудад танилцуулах мөн санхүү, хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө боловсруулахад дэмжлэг үзүүлэх.

Ажлын байранд тавигдах шаардлага:1. Бизнесийн удирдлага, банк, санхүүгийн удирдлагын чиглэлээр бакалавр

болон түүнээс дээш зэрэгтэй байх;2. Англи хэлний бичгийн болон ярианы ахисан түвшний мэдлэгтэй байх;3. Судалгаа шинжилгээ хийх, нэгтгэн дүгнэх, илтгэх чадвартай байх;4. Судалгааны ажил хийж байсан болон Төсөл хариуцан ажиллаж байсан бол

давуу тал болно;5. Харилцааны өндөр чадвартай байх.

Нэмэлт ерөнхий шаардлага:1. Шинийг эрэлхийлдэг;2. Хариуцсан ажилдаа бүтээлч сэтгэлгээтэй, идэвхи санаачлагатай ханддаг;3. Бие дааж болон багаар ажиллах чадвартай;4. Аливаад хурдан суралцах, асуудал шийдвэрлэх чадвартай;5. Ажлын ачаалал даах чадвартай;6. Тогтвор суурьшилтай ажиллах эрмэлзэлтэй.

Бүрдүүлэх материал:1. Ажилд орохыг хүссэн өргөдөл (гараар бичсэн);2. Анкет (www.mik.mn цахим хуудаснаас татаж авна уу);3. Дипломны хуулбар (нотариатаар баталгаажуулсан байх);4. Англи хэлний түвшин тогтоох шалгалт /IELTS, TOEFL гэх мэт/ өгч байсан бол

шалгалтын оноог гэрчлэх баримт;5. Иргэний үнэмлэхний хуулбар (нотариатаар баталгаажуулсан байх);6. 3 үеийн түүх (гараар бичсэн);7. Өмнө хийж байсан ажил, туршлагын талаар товч бэлтгэсэн мэдээлэл;

Сонгон шалгаруулалтанд оролцох хүсэлтэй иргэд материалаа delgermurun@mik.mn хаягаар болон СБД-ийн 1-р хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө, 11-А хаягт орших Худалдаа хөгжлийн банкны 10-р давхарт 2018 оны 03-р сарын 28-ны өдрийг дуустал ирүүлнэ үү.

Жич: Анкетийн сонгон шалгаруулалтанд тэнцсэн ажил горилогч нартай холбоо барина.

Утас: 11-328267 (827) Вэбсайт: www.mik.mn И-мэйл: info@mik.mn

“МОНГОЛЫН ИПОТЕКИЙН КОРПОРАЦИ ОССК ” ХХК СУДАЛГАА, ХӨГЖҮҮЛЭЛТИЙН МЭРГЭЖИЛТЭН ШАЛГАРУУЛЖ АВНА

ЗГМ ТОВЧХОН» ТОО

77.7 Тэрбум төгрөг. Улсын хэмжээнд өнгөрсөн онд 225 удаагийн ой хээрийн түймэр гарч, 587.4 мянган га талбай түймэрт өртөж, иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагад 77.7 тэрбум төгрөгийн хохирол учирсан байна.

» УЛААНБААТАРЗамын цагдаагийн газрын ойролцоо гүүрэн гарц барих ажлыг өнгөрсөн оны тавдугаар сарын 31-нд эхлүүлсэн. Гүүрийн бүтээн байгуулалтай холбогдуулж ирэх сарын 1-нээс эхлэн 1.6 жилийн хугацаатай Олимпийн гудамжны авто замын хөдөлгөөнийг хаах аж.

» ЭРҮҮЛ МЭНДНийслэлийн 5-6 насны хүүхдүүдийн 96 хувь нь шүдний өвчлөлтэй гэсэн тоо гарчээ. Харин ерөнхий боловсролын дунд сургуулийн хүүхдүүдийн дунд хийсэн судалгаагаар 80 орчим хувь нь шүдний өвчлөлтэй байна.

» ОРОН НУТАГ

3-8 Хэм. Сэлэнгэ аймгийн нутгаар дулаарч байгаа тул иргэдийг шар усны үерээс сэрэмжтэй байхыг анхаарууллаа. Энэ сарын 21-нийг хүртэл аймгийн бүх нутгаар өдөртөө 3-8 хэм дулаан байна. Салхи баруунаас 4-9 метр/сек, шөнөдөө 12-17 хэмийн хүйтэн байна.

АНХААРУУЛГА

БОЛОВСРОЛ

Шар усны үерээс урьдчилан сэргийлэхийг зөвлөв

Мэргэжил сонголтын аяныг тавдугаар сар хүртэл зохион байгуулна

Ихэнх нутгаар дулаарч байгаа тул шар усны үерээс болгоомж лохыг мэргэжлийн байгууллагууд зөвлөлөө. Энэ өвөл цас их орж гуу, жалга, суваг, шуудуунд их хэмжээний цас хуримтлагдсан учраас шар усны үер буух эрс дэл өндөр байгаа аж. Тиймээс нийс­

лэлийн нутаг дэвсгэрт үерийн хамгаалалтын далан, сув гийн ашиглалтад дүгнэлт гар гах, цаашид хэрэгжүүлэх зөв­лөмж гаргахаар Ажлын хэ­сэг байгуу лагджээ. Одоогийн байдлаар нийслэлийн ну­таг дэвсгэрт байгаа үерийн далан, хамгаалалтын барилга,

байгуу ламжийн хэвийн үйл ажиллагааг хангуулж, хэрэг­жүүлэх шаардлагатай зарим арга хэмжээг газар дээр нь шийдвэр лэж байна. Иймд иргэд, аж ахуйн нэгжийг шар усны үерээс урьдчи лан сэргийлэхийг Нийслэ лийн захи раг чийн ажлын албанаас анхааруулав.

Ерөнхий боловсролын сургуу­лийн ахлах ангийн сурагчдыг мэргэжлээ зөв сонгоход нь тус­лах зорилгоор “Ирээдүйн эзэд” мэргэжил сонголтын аяныг зохион байгуулж байна. Энэ хүү аяныг өнгөрсөн жилээс эхлүүл­сэн бөгөөд тавдугаар сарын 1­н хүртэл зохион байгуулах аж. Тус аяны хүрээнд мэргэжлээ

хэрхэн зөв сонгох болон хамгийн эрэлттэй байгаа мэргэжлийн талаарх судалгаа, мэдээлэл бо­лон зөвлөгөөг Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн газар, нийслэлийн Залуучуудын хөгжлийн газар зэрэг холбогдох албаны мэргэжилтнүүдээс авах боломжтой.

Аяны ээлжит сургалтыг өн­гөр сөн пүрэв гаригт Сан дээд сур гуу лийн танхимд зохион бай гуулсан юм. Үүнд Баянгол дүүр гийн ерөн хий боловсролын 19, 47, 73, Ес эрдэм, Эрхэт эрдэм, Эрд мийн ач, Номун далай, Русская гимназия сургуулийн ахлах ан гийн 350 гаруй сурагч хамрагджээ.

ЗГМ: ИНФОГРАФИКХувийн архиваас©

Тээврийн хэрэгслийн

бүх төрлийн мэдээллийг нэг дор багтаасан

ZGM DAILY2018.03.19, MONDAY ~ №056 (855) 7THE OFFICIAL GAZETTE

ZGM: HIGHLIGHTS

POLITICSPresident Battulga Khaltmaa meets the citizens of Baganuur and Nalaikh districts.

Mongolian delegation led by MP Oyunchimeg Munkhuu attends the 62nd Session of the UN Commission on the Status of Women on March 12-23.

In accordance with a decree of the President of Mongolia, Honorary Consulate of Mongolia in Uzbekistan Rakhimov Abdugafur awarded with a ‘Friendship’ Medal in high recognition of his contributions to the development of Mongolia- Uzbekistan relations.

ECONOMY13th annual ‘Ulaanbaatar construction-2018’ expo takes place.

According to Mirae Asset Securities Mongol, 20.0 million shares of LendMN JSC will not able to trade on secondary market for 8 more months.

Top 20 Index increases by 2.16 percent, to 21018.09 points. MSE A Index jumps 4.12 percent, to 10585.65. MSE B Index grows 0.13 percent, to 9944.24. MSE market cap stands at MNT 2.57 trillion.

SOCIETYChief of Staff of the Office of the President of Mongolia Enkhbold Zandaakhuu attends the ceremonial meeting for the Day of Mongolian Soldiers. On occasion of the 80th anniversary of water sector in Mongolia, the Ministry of Environment and Tourism, in cooperation with the Water Academy of Mongolia, opens a photo exhibition ’80 years in two centuries’ at the National History Museum between March 15 and 31.

Ulaanbaatar City Governor’s Office announces 'Khuree soyol' sculpture contest. The competition is expected to take place between March 15 and April 20.

Oyu Tolgoi reflecting lower sales volumes in 2017

Cashmere program plans to increase processing plants

The company recorded income of USD 110.9 million last year.

The GoM plans to implement flexible policy on long-term investments and loans for SACCOs.

Top 20 Index increases by 2.16 percent, to 21018.09 points

Diesel fuel import grows by 10 percent

MSE market cap stands at MNT 2.57 trillion.As of the end of last week, fuel reserves stand at 44 day of average consumption.

Batsaikhan.S / ZGM©

Batsaikhan.S / ZGM©

Oyu Tolgoi sets operational records in 2017

2017 2016

105,921 96,938CONCENTRATES PRODUCED

REVENUE (USD MILLION)

2017 2016722.5 846.6

157.4 114 974

201.3 300 1420

COPPER GOLD SILVER

939.8 1203.32017 2016

ZGM: INFOGRAPHIC

AGRICULTURE COMMODITY MARKET

Гүйцэтгэх үндсэн чиг үүрэг: Компанийн үндсэн үйл ажиллагаатай холбоотой бүх төрлийн гэрээ, хэлцэл, дүрэм, журам заавар, тушаал шийдвэрийн хууль зүйн үндэс лэлийг хянах, зөвлөгөө өгөх, компаниас иргэд, хуулийн этгээдтэй байгуулсан гэрээ, хэлцлийн төслийг англи, монгол хэл дээр боловсруулах, батлуулах, гэрээний хэрэгжилтэнд хяналт тавих, гэрээнээс үүдэн гарах хууль зүйн үр дагаварт дүгнэлт гаргах, шаардлагатай нэмэлт өөрчлөлтийг цаг тухайд нь оруулах, төрийн болон төрийн бус байгууллагад итгэмжлэлийн үндсэн дээр компанийг төлөөлөх.

Ажлын байранд тавигдах шаардлага:1. Хууль эрх зүйч мэргэжлээр бакалавр болон түүнээс дээш зэрэгтэй байх;2. Мэргэжлээрээ 1 ба түүнээс дээш жилийн хугацаанд ажилласан туршлагатай

байх;3. Монгол, англи хэл дээр гэрээ хэлцэл, баримт бичиг боловсруулах,

найруулах чадвартай;4. Компьютерын хэрэглээний програмыг эзэмшсэн байх;5. Банк, санхүүгийн салбарт ажиллаж байсан бол давуу тал болно; 6. Шүүхийн хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцож байсан туршлагатай бол

давуу тал болно;7. Англи хэлний ярианы болон бичгийн өндөр мэдлэгтэй байх (IELTS-ийн 6.5

ба түүнээс дээш оноотой эсхүл түүнтэй дүйцэхүйц TOEFL-ийн оноотой бол давуу тал болно).

Нэмэлт ерөнхий шаардлага:1. Үйл явдал, асуудлын уялдаа холбооны логик дэс дарааллыг олж, үүссэн

асуудлыг хууль зүйн үүднээс зохих ёсоор шийдвэрлэх чадвартай; 2. Багаар болон бие даан ажиллах чадвартай;3. Идэвхи санаачлагатай, бүтээлч сэтгэлгээтэй;4. Хувийн зохион байгуулалт сайтай, хариуцлагатай, харилцааны соёлтой;5. Ажлын ачаалал даах чадвартай, өөрийгөө дайчлан ажиллах боломжтой;6. Ёс зүйн хэм хэмжээ, хөдөлмөрийн сахилга батыг дээдлэн сахидаг;7. Урт хугацаанд тогтвор суурьшилтай ажиллах.

Бүрдүүлэх материал:1. Анкет (www.mik.mn цахим хуудаснаас татаж авна уу);2. Дипломны хуулбар (нотариатаар баталгаажуулсан байх); 3. Иргэний үнэмлэхний хуулбар (нотариатаар баталгаажуулсан байх);4. 3 үеийн түүх (гараар бичсэн);5. Ажилд орохыг хүссэн өргөдөл (гараар бичсэн);6. Өмнөх хийж байсан ажил, туршлагын талаарх товч мэдээлэл.

Сонгон шалгаруулалтанд оролцох хүсэлтэй иргэд материалаа delgermurun@mik.mn цахим хаягаар, эсхүл Монгол Улс, Улаанбаатар хот 14210, Сүхбаатар дүүрэг, 1-р хороо, 13-р хороолол, Энхтайваны өргөн чөлөө 19, ХХБанкны 10-р давхарт 2018 оны 03-р сарын 28-ны өдрийг дуустал ирүүлнэ үү.

Жич: Анкетийн сонгон шалгаруулалтанд тэнцсэн ажил горилогч нартай холбоо барина.

Утас: 11-328267 (827)

“МОНГОЛЫН ИПОТЕКИЙН КОРПОРАЦИ ОССК” ХХК ХУУЛЬЧ ШАЛГАРУУЛЖ АВНА

The Cashmere program of the Government has set an aim to increase the proportion of cash­mere processing plants in the cashmere industry to 15 percent. The objectives also included to grow the full processing of ag­ricultural raw materials, such as felt, leather, wool and cashmere, to 60 percent and implement flexible policy on the long-term investments and loans for the Savings and Credit Cooperative Organizations.

The factories that produce the final products run out of working capital to purchase raw materials in March and April, the season for raw material preparation. As a re­sult, the majority of high quality raw materials are exported raw, informed Mongolian Commodity Exchange (MCE).

A total of 5409.7 tons of washed cashmere, 571.4 tons of sheared cashmere, 915.6 thousand knitwear were produced in 2017, of which 90 percent of the produc­tion were primary processed and the remaining were final products such as textiles and knitted fab­rics, according to MCE.

MCE to focus on facilitating cash-mere industry

According to the information provided by National Statistics Office, diesel fuel import de­creased by 10 percent compared to the previous month and reached USD 46 million in February.

However, the diesel import increased by 81 percent compar­ing the indicators of the first two months of this year to the same period of last year. Experts con­cluded that the increase is related to the jump in price of diesel fuel, which was raised by USD 130­150 per tonne in the second half of last year.

On the other hand, fuel import remained unchanged last month. As Ministry of Mining and Light Industry informs, the national fuel reserves can cover 44 days of average consumption as of the end of last week, affirming that there is no risk of fuel shortage.

In addition, the average price of fuel has increased by over MNT 30 per liter since the end of Jan­uary regardless of tax subsidy for A92 fuel and is currently being sold at approximately MNT 1664 per liter.

Fuel distributors explain that fuel price was raised due to the oil price increase on the global market. Mongolian companies are guided by the SGX price when purchasing fuel from Rosneft.

During the period, A92 price was increased by 20 percent com­pared to the same period of last year. Additionally, the oil price, which was constantly increasing in the second half of last year, dropped by 10 percent since the end of January. Presently, the Minister of Mining and Heavy Industry is holding a policy to maintain fuel price.

According to its 2017 financial results and operational review, Oyu Tolgoi JSC set operational records for its total material mined and concentrator throughput during 2017. Oyu Tolgoi's cop­per production totalled 157,400 tonnes and gold production ­ 114000 ounces in 2017, meeting the company’s guidance.

It was highlighted that Oyu Tolgoi achieved an All Injury Frequency Rate of 0.27 per 200 thousand hours worked for the whole year. The company's rev­enue resulted USD 939.8 million in 2017, reflecting lower sales volumes partially offset by high­er copper prices compared with USD 1,203.3 million in 2016. For 2017, the company recorded in­come of USD 110.9 million and net income attributable to own­

ers of Turquoise Hill Resources (TRQ) of USD 181.2 million or USD 0.09 per share. TRQ gen­erated cash flow from operating activities before interest and tax of USD 325.8 million in 2017, with net cash generated from operating activities of USD 118.0 million.

Oyu Tolgoi’s cost of sales was USD 2.32 per pound of copper sold, cash cost per unit of extract­ing and processing the metal prod­ucts were USD 1.92 per pound of copper produced and all­in sustaining costs were USD 2.39 per pound of copper produced. Operating cash costs of USD 711.6 million in 2017 beat the Compa­ny’s guidance.

It was highlighted that under­ground lateral development made good progress during 2017, com­pleting 6.1 equivalent kilometres for the year which was in­line with the 2016 Technical Report expec­tations of the company. During 2017, total underground expansion spending totalled USD 835.7 mil­lion, meeting guidance and result­ing in total underground project spending since January 1, 2016 of approximately USD 1.1 billion.

In the document of financial re­

Diesel fuel import increases by 81 per-cent

sults, it was noted that Oyu Tol­goi expects to produce 125,000 to 155,000 tonnes of copper and 240,000 to 280,000 ounces of gold in concentrates in 2018.

On March 15, 2018, Oyu Tolgoi filed a notice of dispute with the Government of Mongolia for the January 2018 tax assessment.

TRQ releases 2017 financial report of Oyu Tolgoi

Tugsbilig.B@tugsbiligZGM

OPEN PIT MATERIAL MINED(THOUSAND TONS)

TRQ©

8 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.03.19, ДАВАА ~ №056 (855)

Өдрийн хэмнэл

Өмнө

х дуг

аары

н хар

иу / 0

3.16

БОСООГООР.1. Газар орон2. Найдваргүй худал3. Сонгодог урлагийн төрөл4. Хадгаламж зээлийн хоршооны албан ёсны нэр (товчилсон)5. Зүс8. Тэнгэрийн эрхэс9. Хүйс11. Ханш12. Өвлийн идэш13. Завшаан

14. Сэлэнгэ мөрөнд цутгадаг гол

ХӨНДЛӨНГӨӨР:1. Найз нар6. Морин хуурын чуулгыг үүсгэн байгуулсан удирдагч Ардын жүжигчин агсан7. Буяныг гаргахгүй, бузрыг оруулахгүй уриатай алба10. 100 сая тооны монгол нэр 15. Хөнгөн атлетикийн нэгэн төрөл

Билгийн тооллын 2Хаврын дунд хөхөгчин туулай сарын есөн улаан мэнгэтэй цагаан нохой өдөр. Үс засуулбал: Хэл, ам, хэрүүл тэмцэл ирнэНаран ургах, шингэх: 06.59-18.59 Барилдлага: РашаанШүтэн барилдлага: Нэр өнгөСуудал: Мод

ЗУРХАЙ

Аргын тооллын гуравдугаар сарын 19, Сумъяа гараг. Билгийн тооллын 2. Дэлгэрүүлэгч одтой цагаан нохой өдөр. Өдрийн наран 06:59 цагт мандан, 18.59 цагт жаргана. Тухайн өдөр бар, морь жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн. Эл өдөр эм, эмнэлгийн элдэв үйл, хагалгаа хийлгэх, биеийн тамирыг сэргээх, хишиг даллага дуудуулах, насан бүтээл хийлгэх, хүүхэд үрчлэн авах, гэр, байшингийн суурь тавихад сайн. Эрдэнийг гадагш өгөх, нүүдэл суудал хийх, хэрүүл тэмцэл хийхэд муу. Өдрийн сайн цаг нь бар, луу, могой, бич, тахиа, гахай болой. Хол газар яваар одогсод хойш мөрөө гаргавал зохистой. Модон хохимой өдөр. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

Булшны эрэлчин Лара Крофт

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

Ч

З

О К

Г

Н

Ц

Р

А

А

ХИ

И

АВ

А

АС

Ш

А

АА

ЦО

Н

О НИ

Д

НЭ

Н

О

ГУ

Г

А

Д

Р О

А

Г

А

О

РГ

АР

АЛ

АЗ

Х

А1 2 3

4 5

7

8 9

12

13

11

14

15

10

6

(Өмнөх дугаарын хариу)

2

3

7

3

5

341

8 9

2

8

1

43

8

9612

1

957

927354816

193846572

631928754

584297631

845761293

762513948

376189425

459632187

218475369

ЗГМ: СҮДОКҮ

“Сарыг нуусан саваагүй бэлтрэг” хүүхдийн жүжиг Хэзээ: 2018.03.20-ны 11.00, 16.00 цагтХаана: Хүүхэлдэйн театр Тасалбарын үнэ: ^5 мянга

“Ламбугайн нулимс” сонгодог жүжигХэзээ: 2018.03.24-25-ны 17.00 цагтХаана: УДБЭТТасалбарын үнэ: ^15-20 мянга

“Монгол хөгжмийн зохиолчдын бүтээлүүд” концертХэзээ: 2018.03.23-ны 19.00 цагтХаана: Улсын филармониТасалбарын үнэ: ^25 мянга

“Алсын газрын зэрэглээ” концертХэзээ: 2018.03.27-ны 19.00 цагтХаана: УДБЭТТасалбарын үнэ: ^30-40 мянга

“Монгол VS Мауритус” хөлбөмбөгийн нөхөрсөг тоглолтХэзээ: 2018.03.27-ны 18.00 цагтХаана: Монголын хөлбөмбөгийн холбооТасалбарын үнэ: ^5 мянга

Ор сураггүй алга болсон аялагчийн охин Лара Крофт эцгийнхээ сүүлчийн захиасыг олж мэдэхээр адал явдал, аюул заналыг эсрэг тэмцэж эхэлнэ. Түүний аав охиндоо нэгэн дүрс бичлэг үлдээсэн байх бөгөөд үүн дээр нь хүн төрөлхтөн, дэлхий ертөнцийн эсрэг маш том аюул нүүрлэж байгаа гэдгийг хэлнэ. Ингээд Лара дэлхийг аврахаар эцгийнхээ алга болсон арлыг зорино. Тэрбээр аялалд гарсан даруйдаа л далайн шуургатай нүүр тулахаас гадна заналт дайсны гарт орж, тэднээс зугтаах, хэргийн учрыг тайлахын тулд эцэс төгсгөлгүй тэмцэнэ. Тэр өөрийн хүчин чадлаас хол давсан тэсвэр тэвчээрийг даван туулах шаардлагатай болж, түүний эрэл аюул осол, адал явдлаар дүүрэн байх болно. “Томб Рейдер: Булшны эрэлчин” киноны найруулагчаар Роар Утауг ажиллаж, Лара Крофтын дүрд Алисия Викандер тогложээ. Кино театрын дэлгэцнээ энэ сарын 16-наас гарч эхэллээ.

“Адууны түүх” сонгодог жүжигХэзээ: 2018.03.21-ний 19.00 цагтХаана: УДЭТТасалбарын үнэ: ^15-25 мянга

Goldman Sachs-ын Британийн салбарт ажилладаг эмэгтэйчүүд ижил ажил эрхэлдэг эрчүүдээс доогуур урамшуулал авдаг байна. > 10

Goldman Sachs эмэгтэйчүүдэд 40 хувиар бага урамшуулал өгдөг

Cambridge Analytica компани судалгааны зориулалтаар цуглуулсан хэрэглэгчийн өгөгдлийг арилгах журам зөрчсөн гэж буруутгажээ. > 10

Facebook улс төрийн өгөгдлийн Cambridge Analytica-г хориглов

ОХУ хүү ба үндсэн мөнгийг ам.доллараар төлж чадахгүйд хүрвэл евро, фунт, Швейцарын франкаар төлбөр хийнэ гэж заасан байна. > 10

Оросын бондын арилжааны төлбөрийг өөр валютаар хийхийг зөвшөөрөв

Хуванцар цэцгийн үйлдвэр­лэлээс бизнесээ эхэлсэн магнат 100 тэрбум гаруй ам.долларын хөрөнгөтэй эзэнт гүрнийг хүүдээ өвлүүлэв.

Бен Бланд

Хонконгийн тэргүүн баян Ли Ка­Шин чөлөөндөө гарахаа зарласныхаа дараахан 100 тэрбум ам.долларын жижиглэн худалдаа, дэд бүтэц, үл хөдлөх хөрөнгийн эзэнт гүрнээ ууган хүү Виктор Ли­дээ уламжлуулан үлдээв.

Эдүгээ 89 настай магнатын бизнес анх 1950­иад онд хуванцар цэцгийн үйлдвэрлэлээс эхэлсэн юм. Эдүгээ Cheung Kong групп дэлхий даяар 52 боомт, эрчим хүч, нийтийн үйлчилгээний олон компани, үүрэн холбооны гурван сүлжээ, Superdrug, Watsons­ыг багтаасан жижиглэн худалдааны сүлжээ дэлгүүр эзэмшдэг конг­ломерат болжээ.

Наймаа тохиролцох авхаал­жаасаа болоод Хонконгод “Супермен” хэмээн алдаршсан ноён Ли өөрийн үндсэн CK Hutchison холдинг, үл хөдлөх хөрөнгийн CK Asset группээсээ чөлөөндөө гарч буйгаа мэдэгдлээ. Тэрбээр олон арван жил өөрөөс нь суралцсан ууган хүү, 53 настай Виктор Ли­г өөрийнхөө оронд томилов.

Ноён Ли тэтгэвэртээ гарсан нь магнатын хүрээнийхэн эдийн засагт нь ноёлж ирсэн Хонконгод өөрчлөлт болж буйн илрэл.

“Ли Ка­Шинийг орлох хүн гарахгүй. Энэ хүн тэтгэвэртээ гарсан нь Ли­гийн эзэнт гүр­ний бүтээмж, үнэ цэнэд яаж

нөлөөлөхийг харах л үлдлээ” хэмээн Хонконг дахь Хятадын их сургуулийн санхүүгийн ухааны профессор Жозеф Фан ярилаа.

Ноён Ли хөрөнгийнхөө хэм­жээгээр Хонконгод тэргүүлдэг ч Аlibaba­гийн Жэк Ма, Tencent­ийн Пони Ма нараас хоцордог. БНХАУ­ын интернет магнатууд тус бүр 50 тэрбум, 47 тэрбум ам.долларын хөрөнгөтэй. Бизнесийн түншүүддээ найрсаг, өршөөлгүй хандлага эн тэнцүү гэгддэг ноён Ли эзэнт гүрнээ чинээлэг хамаатныхаа ачаар оргүй хоосноос бүтээн босгожээ. Тэрбээр 12 настайдаа дэлхийн II дайнаас зугтан өмнөд Хятадын төрөлх хот Чаожоуг орхиж, Хон­конгод ирээд удалгүй сургууль завсардав.

Хуванцрын үйлдвэрлэлээр баяжиж 30 настайдаа тэтгэвэрт гарах бололцоо бүрдсэн ч тэрбээр бизнесээ өргөжүүлж, Hasbro компанид зориулан GI Joe зэрэг тоглоом нийлүүлэх боллоо. Хожим 1960­аад оноос үл хөдлөх хөрөнгийн сал барт нэвтэрч, комму нистуудын турхирсан самуунд доргисон 1967 онд хөрөнгө хямдаар худалдаж авах боломж бүрдэв.

HSBC Британийн хөрөнгө оруулалтын Hutchison Wham­poa­д эзэмшдэг хувиа түүнд зарж, наймааг санхүүжүүлэхээр зөвшөөрсөн 1979 он их амжил­тын жил байсан юм. Ноён Ли 1980, 1990­ээд онд үйл ажиллагаагаа хилийн чанадад өргөжүүлж, Хонконг дахь үл хөдлөх хөрөнгө, дэд бүтцийн бизнесээс олдог орлогоо

Сильвиа ПфайферХувирсаар байгаа дэлхийн

эрчим хүчний салбарт шинэ шинэ амжилт гарсаар. Их Британи өнгөрсөн онд шатдаг хий, нүүрснээс гаргадгаас илүү их цахилгааныг сэргээгдэх болон цөмийн эрчим хүчнээс гаргаж авчээ. Энэ нь Их Британийн түүхэнд эрчим хүчний хэрэглээ анх удаа нүүрстөрөгчийн давхар ислийн ялгаруулалт багатай эх үүсвэрт суурилж буй хэрэг болов. Түүнчлэн ХБНГУ, Нидерландын Засгийн газар өнгөрсөн онд эрэг орчмын усан дахь төрийн татаасгүй салхин эрчим хүчний үнэ хаялцуулах худалдааг үнэ төлбөргүй зохион явууллаа.

Нийтэд хувьцааг нь нээлттэй арилждаг ногоон хөрөнгө оруулалтын сангууд олширсоор байна. Хөрөнгө оруулагч нар урт хугацаанд өгөөжийг нь хүртэх тооцоонд тулгуурлаж ийм сангийн хувьцааг худалдаж авдаг. Хувьцаа нь хаалттай зарагддаг Gore Street Capital групп дэлхийд анх удаа эрчим хүч хадгалах сан байгууллаа. The Gore Street Energy Storage Fund нь зай хураагуурын том төслүүдэд хөрөнгө оруулах зорилгоор 100 сая фунт стерлинг хуримтлуулах зорилго тавьжээ.

Зай хураагуур бол өсөн нэмэгдэж буй зах зээл. Сэргээгдэх эрчим хүчний хэрэглээ ихсэж, нүүрснээс үүдэлтэй суурь эрчим хүч багасах хэрээр эрэлт, нийлүүлэлтийн тэнцвэрийг хангахад нийтлэг зориулалттай зай хураагуур улам чухал боллоо. Долоон хувийн ногдол ашгийн өгөөж олгох төлөвлөгөөтэй тус сан сонирхолтой шинэ санаачилга бүхий бусад ногоон хөрөнгө оруулалтын сангийн араас замнах юм.

TRIG - СЭРГЭЭГДЭХ ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ДЭД

БҮТЦИЙН ГРУППНэгтгэн авах ажиллагааны

дүнд FTSE 250­д (The Finan­cial Times Stock Exchange) бүртгэлтэй TRIG­ийн хүрээ тэлсээр. Эдүгээ тус группийн хөрөнгө оруулалт 50 төсөл хамарч байна. Үүний 75 хувь нь салхин ферм, үлдсэн хэсэг нь нарны эрчим хүчний төслүүд. Нийт хүчин чадал нь 876 МВт. Энэ салбарын орлогын үндсэн эх үүсвэр нь сэргээгдэх эрчим хүчний салбарт олгодог урт хугацааны татаас, цахилгааны үнэ боловч аль аль нь багассаар.

TRIG өнгөрсөн сард цэвэр активын үнийн (NAV – Net Asset Value) нийт ашгийг 2017 оны арванхоёрдугаар сарын эцэс хүртэлх нэг жилд 10 гаруй хувьтай байгааг мэдэгдсэн. Тус группийн үйлд вэрлэдэг сэргээгдэх эрчим хүчний хэмжээ 2016 онд 20 хувиар өсчээ.

Хувьцааны үнэ унасны дараа­гаар үнэлгээг нь “сөрөг”­өөс “саармаг” болгож сайжруулсан

санхүүгийн үйлчилгээний Stifel компани “үнэт цаасны үнэ цэвэр активын үнэд дөхөх төлөвтэй” байгааг тайлбарлав.

Хувьцаа баасан гарагийн арил жаагаар 105.2 пенсийн үнэтэй хаагдлаа.

GREENCOAT RENEWABLES

Лондоны биржийн дэд салбар AIM (Alternative Invesment Mar­ket), Ирландын ESM (Enterprise Securities Market) биржид гардаг тус компани нэгж хувьцаагаа өнгөрсөн долдугаар сард ширхгийг нь нэг еврогоор үнэлж байв. Greencoat Renewables­ын хувьцаа баасан гарагт 1.05 еврогийн үнэлгээтэй хаагдсан.

Тус компани еврогоор илэрхийлсэн сэргээгдэх эрчим хүчний дэд бүтцийн төсөлд хөрөнгө оруулдаг. Хөрөнгө оруулалтыг нь Greencoat Capital сан эрхлэн удирддаг ч тусдаа бие даасан захирлын зөвлөлтэй. Greencoat Renewables­ын мэдэлд Ирланд дахь нийт 146 МВт­ын хүчин чадалтай гурван салхин ферм багтаж байна. Ирланд нь 2020 он гэхэд цахилгааны хэрэглээнийхээ 16 хувийг сэргээгдэх эрчим хүчээр хангахаар Европын холбооны өмнө үүрэг хүлээсэн юм.

Салхин фермд төрөөс татаас олгох Ирландын тогтолцоо өсөн хөгжиж, орлого оруулах төлөвтэйг шинжээч нар өгүүлж байна. Тус компани тавдугаар сараас улирал тутам олгох ногдол ашгаа нэгж хувьцаанд зургаан центээр тооцож байгаа.

REDT AIM­д бүртгэлтэй redT нь

эрчим хүч хадгалах компани. Тус компани цахилгаан эрчим хүчийг урт хугацаанд хадгалахын тулд шингэн

хэлбэрт хувиргах технологи хөгжүүлж байна. British­Gas­ыг эзэмшигч Centrica­г оролцуулаад Их Британийн нийтийн үйлчилгээний зургаан том компанитай redT хэлэлцээр байгуулан ажиллаж байна.

Судалгаа, хөгжүүлэлтийн хөтөлбөрөө хурдасгахад зарцуулах зорилгоор энэ оны эхээр Засгийн газраас 750 мянган фунд стерлингийн санхүүжилт авсан redT компани энэ оны эцсээр бүтээгдэхүүнийхээ гурав дахь үеийн загварыг танилцуулах юм.

Удирдах зөвлөлөө сайжруу­лахын тулд тус компани ме неж ментдээ өөрчлөлт оруулж буйгаа өнгөрсөн долоо хоногт зарлав. Компанийн дотоодын тайлангаас үзвэл 2017 оны долдугаар сарын байдлаар redT­гийн орлого 4.5 сая евро гарсан нь жилийн өмнөх үетэй ижил байна. Аравдугаар сард 12.68 пенсээр арилжиж байсан тус компанийн хувьцааны үнэ унасаар баасан гарагт 5.9 пенс болов.

Хонконгийн тэргүүн баян чөлөөнд гарлаа

Их Британи, Европ, Умард Америкийн эрчим хүч, харилцаа холбоо болон бусад салбараас хөрөнгө худалдаж авахад зориуллаа.

Каннинг Фок, Фрэнк Сикст, Сьюзен Чоу зэрэг мэргэжлийн чадварлаг захирлуудад тулгуур­лан бизнесээ дэлхий даяар өргөжүүлснээрээ гаднынханд итгэдэггүй, зөвхөн мэддэг зүйлдээ төвлөрч ажилладаг Хонконгийн бусад магнатуудаас ноён Ли эрс ялгарсан юм.

Тэрбээр сүүлийн 20 жилд Cheung Kong­ий хувийн шууд хөрөнгө оруулалтын салбар Horizons Venture компаниар дам жуулан технологийн сал­барт эрчимтэй нэвтрэв. Тус компани ноён Ли­гийн эртний хамтран зүтгэгч Солина Чаугийн удирдлагаар Facebook, Skype, Spotify­ийн хувьцаа худалдаж авчээ.

Ноён Ли­гийн бага хүү, эц­гийнхээ дэмжлэгтэйгээр тусдаа бизнес эрхэлж буй Ричард эдүгээ харилцаа холбооны PCCW группийг эрхлэн хөтөлдөг.

Стэнфордод инженерийн ухаанаар суралцсан Виктор Ли­г эцгийнхээ халааг авах талаар

эртнээс шуугисан. Бүх хоёр дахь үеийн магнатын адилаар Викторт ч эцгийнхээ сүүдрээс гарч, тодроход хүндрэлтэйг шинжээчид өгүүлж байна.

Хөрөнгө оруулалтаа Хятад, Хонконгоос хөгжингүй зах зээлд шилжүүлэх замаар тэнцвэр бариулсныг нь эх оронч бус алхам хэмээн БНХАУ­ын төрийн мэдээллийн хэрэгсэл шүүмжилдэг ч хэрэг дээрээ ам жилтын суурь байсныг про­фессор онцлон дурдлаа. “Хэлхээ холбоо арай бага шаарддаг, хөрөнгө эзэмших эрх арай сайн хамгаалалттай хөгжингүй зах зээлд Виктор үргэлж илүү ажиллаж ирсэн”­ийг тэрбээр сануулав.

Ноён Ли чөлөөндөө гарч байгаа ч усанд сэлэх, гольф тоглох төдийхнөөр цагаа өнгөрөөхгүй бололтой. Тэрбээр хөрөнгөнийхөө гуравны нэгийг зарцуулахаар амласан буяны сангийнхаа үйл ажиллагаанд төвлөрөх хүсэлтэй. Cheung Kong группээс гаргах чухал шийдвэр ч ахлах зөвлөх болж буй ноён Лигийн ажлын ширээний араас гарах төлөвтэй.

Ногоон хөрөнгө оруулалтын сан олширч байна

АНУ­ын хөрөнгийн зах зээл Dropbox, Spotify компанийн IPO­д анхаарлаа хандуулж байх зуур технологийн салбарын шинээр гарч буй жижиг ком паниудад ч боломж байгааг Zscaler компа­нийн эхний өдрийн арилжаа харууллаа.

Өнгөрсөн баасан гарагт тус компанийн хувьцаа 33 ам.долларт хүрч, нэрлэсэн үнээсээ 106 центээр өсөв. De­alogic компанийн мэдээлснээр энэ нь 2018 онд гаргасан IPO дундаас эхний өдөртөө хамгийн өндөр өсөлт үзүүлсэн үнэт цаас болжээ. Ингэснээр зах зээлийн үнэлгээ нь 3.9 тэрбум ам.доллар хүрчээ. Тус компани өнгөрсөн долоо хоногт хувьцааныхаа үнийг хоёр ч удаа нэмсэн. Анх зарлахдаа нэг ширхэг хувьцааны үнэ 13 ам.доллар байсан бол дараа нь 15 ам.доллар болгосон. Харин өнгөрсөн пүрэв гарагт 16

ам.долларт тогтжээ. Компани анх хөрөнгийн зах зээлээс 12 сая ам.доллар босгохоор төлөвлөсөн ч хэдийнэ 192 сая ам.доллар босгоод байна.

“Сүүлийн үеийн амжилттай технологийн IPO гэх бүх шалгуурыг Zscaler хангасан” хэмээн Renaissance Capital­ийн зах зээлийн стратегич Мэттью Кеннеди хэлээд салбартаа эзлэх томоохон байр суурь, 50 хувь давсан орлогын өсөлт нь гол түлхүүр байсныг онцоллоо.

Анх 2008 онд үүсгэн бай­гуулсан Zscaler групп нь 2017 оны долдугаар сарын 31­нээр дуусгавар болсон хөрөнгийн мэдүүлэгтээ 125.7 сая ам.дол­ларын орлого олсон нь өмнөх жилтэй харьцуулахад 80.3 сая ам.доллараар өссөн үзүүлэлт юм.

Хэдийгээр Zscaler­ийн цэвэр алдагдал жилийн өмнөхөөс 27.4 сая ам.доллараар нэмэгдэж, 35.5

болсон ч хөрөнгө оруулагчид үүлэн санах ойн салбарын хэтийн төлөв болон түүнийг дагалдах аюулгүй байдлын хэлэлцээрт нааштай байгаа юм. Харин уг компани “ойрын ирээдүйд бидний цэвэр алдагдал ихэссээр байх болно” гэдгийг анхааруулсан.

Тус компанийн хувийн үнэт цаасны сан TPG­аас 2015 онд хийсэн хувийн хөрөнгө оруулалтын дараа Zscaler­ийн зах зээлийн үнэлгээ нэг тэрбум ам.доллар давсан болохыг компани өмнө нь мэдээлж байв.

Сүүлийн үед инновацийн компаниуд хөрөнгийн зах зээлээс зайлсхийх болсон. Zscaler­ийн гүйцэтгэх захирал Жей Чодри хэлэхдээ тус компанийн зорилго нь “ямагт нээлттэй хувьцаат компани болох байсан” хэмээн Financial Times мэдээлсэн бөгөөд хувьцаагаа арилжихаар бизнес хөгжлийнхөө оновчтой мөчийг

хүлээж байсан юм. Zscaler­ийн хувьцааны борлуулалтын орлогыг эрэл тийн хөрөнгө, маркетинг, судал гаа, боловсруулалт, болом­жит худалдан авалт зэрэгт зар цуу лахаар төлөвлөөд байгаа аж. Энэ оны эхээр ийнхүү IPO гаргаж буй компанийн амжилтыг бусад томоохон компани хүлээц­тэй харж буй. Dropbox компани хувьцаагаа гаргаснаар зах зээлийн үнэлгээгээ 7­7.9 тэрбум ам.доллар болгон нэмэг дүүлсэн ч хамгийн сүүлд 2014 онд хийсэн хувийн хөрөнгө оруулалтын дараа уг үнэлгээ 10 тэрбум ам.доллар хүрээд байсан юм.

Харин хөгжмийн Spotify­ийн хувьд дөрөвдүгээр сарын 3­нд уламжлалт бус “шууд бүрт гэлээр” буюу ямар ч андеррай тер гүй­гээр Нью­Йоркийн хөрөн гийн биржид хувьцаа гар­гахаар төлөв лөөд байгаа юм.

Zscaler-ийн IPO тэсрэлт болов

Виктор Ли баасан гарагт

болсон хэвлэлийн

хуралд эцэг Ли Ка-Шиний

хамт.

ын өгөгдлийг хууль бусаар ашиглаж байсан эсэхийг нягталж байгааг онцлов. Нийгмийн сүлжээнээс баасан гарагт гаргасан мэдэгдэлд Cambridge Analytica­ын толгой групп болох Strategic Communications Laboratories­ыг мөн зогсоохоо зарлав. Хэрэв ямар нэгэн хууль бус зүйл илэрвэл шүүхэд хандахад бэлэн гэжээ. Кембрижийн их сургуулийн сэтгэл зүйн профессор Александр Коган хувийн зан чанарыг

таамаглах аппликейшнээр нийгмийн сүлжээнээс цуглуулсан өгөгдлөө Cambridge Analytica­д шилжүүлэн өгснийг олж мэдсэн гэж Facebook 2015 онд мэдээлж байсан.

Сэтгэл зүйчдийн ашигладаг “Энэ бол таны дижитал амьдрал” гэдэг апп­ыг судалгааны хэрэглүүр хэмээн танилцуулж байсан юм. 270 мянга орчим хэрэглэгч Facebook логиныг ашигладаг уг апп­ыг татаж авсан

бөгөөд өөрийн суудаг хот, дуртай зүйл, найз нөхдийн мэдээллээ хуваалцахыг зөвшөөрсөн аж. Гэхдээ үүнд хамрагдсан хэрэглэгчийн өгөгдөл 50 саяыг давсан гэж дурдаад New York Times 30 сая нь бусад бүртгэлтэй харьцуулах ба сэтгэл зүйн зураглал гаргахад хангалттай өгөгдөл байсан гэж мэдээлсэн байна. Facebook­ын удирдлага өгөгдлийг хакердаж аваагүй учир мэдээлэл алдсан хэрэг гэдэгтэй

санал нийлэхгүй байгаа юм.Facebook­ын мэдээллийн

аюулгүй байдлын захирал Алекс Стамос твиттертээ 2015 онд хөгжүүлэгчид өгөгдөл авах боломжийг нэлээд өөр­чилсөн учир хэрэглэгчид найз нөхдийнхөө мэдээллийг алдахааргүй болсон гэж бичжээ. Facebook­ын үзэж буйгаар доктор Коган өгөгдлийг гуравдагч этгээд болох Cambridge Analytica ба ноён Уайлид шилжүүлснээр

компанийн дүрмийг зөрчсөн аж. Тус компани 2015 онд зөрчлийг мэдмэгцээ өгөгдлийг устгахыг шаардсан ч уг явдлыг нийтэд мэдээлээгүй юм. Дэд ерөнхийлөгч Пол Гревал блогтоо “Facebook өгөгдлийг арилгаагүй тухай мэдээг саяхан авсан” гэжээ. Гэвч Cambridge Analytica нийгмийн сүлжээний өгөгдлийг ашиглах болон хадгалаагүй гэсэн байна.

Facebook улс төрийн өгөгдлийн Cambridge Analytica-г хориглов

BBM©

Жонатан УитлиБаасан гарагт арилжаа нь

хаагдсан Оросын дөрвөн тэр­бум еврогийн бондын онцгой нөхцөл Лондонд суугаа Оросын Элчин сайдын хэлснээр “бизнес хэвийн байна уу” гэсэн асуултыг шинжээчдэд үлдээв. Улсын мэдлийн Газпром компани 750 сая еврогийн бонд гаргасны дараа Элчин сайд твитертээ “гурав дахин илүү санал авсан” гэж итгэлтэй бичжээ. Британийн Ерөнхий сайд Тереза Мэй тагнуулыг хордуулсан хэрэгт сэжиглэж, Москвагийн эсрэг хориг зарласнаас хойш хэдхэн цагийн дараа арилжаа хаагдсан юм. Гэвч баасан гарагт ОХУ­аас хавьгүй илүү өртөгтэй бонд гаргасан нөхцөл нь өмнөхөөс маш өөр байжээ.

Бондыг хоёр шаттай гаргах ба 1.5 тэрбум ам.долларын өртөгтэй хэсгийнх нь хугацаа 2029 он бөгөөд 4.625 хувийн өгөөжтэй. Харин 2.5 тэрбумынх нь 2047 онд дуусах ба 5.25 хувийн өгөөжтэй. Бонд гаргахад дангаар зуучилсан байгууллага нь улсын ВТБ банкны салбар болох ВТБ Капитал банк. Нэг гайхмаар шинэчлэл нь хоёр бонд хоёулаа өөр валютаар төлбөр хийх боломжтой бөгөөд Ренессанс

Лора НунанХөрөнгө оруулалтын мене жер,

арилжааны Goldman Sachs­ын Британийн салбарт ажилладаг мэргэжлийн эмэгтэйчүүд ижил ажил эрхэлдэг эрчүүдээс 40 хуиар бага урамшуулал авдаг байна. 7400 ажилтантай тус банкны олон улсын салбарынхныг (GSI) урамшуулал Их Британийн хүйсийн ялгаатай цалингийн тайлан гаргах журмын дагуу ил болжээ. Уг журам эрчүүд ба эмэгтэйчүүд ижил цалин авдаг эсэх халуун сэдвийг ил болгох зорилготой бөгөөд санхүү болон бусад салбарт эрчүүд илүү цалин, урамшуулал авдгийг нотолсон юм. Харин компаниудын удирдлага энэ тайлан дээд тушаалд ажиллагсдын хүйсийн харьцааг тусгаагүй тул тойм төдий, алдаатай арга дүгнэлт гэж үзэж байна.

GSI­д ажилладаг эмэгтэй­чүүдийн дундаж урамшуулал эрчүүдийнхээс 40.01 хувь байгаа бол цалин 26 хувиар

доогуур байгааг Goldman Sachs мэдээлэв. Лондонд хөрөнгө оруулалт, зах зээлийн чиглэлээр ажилладаг Barclays­ын олон улсын салбар болон UBS банк мөн адил хүйсийн ялгавартай цалин олгодог байна. Goldman цааш нь “Тус фирмийн бүх эрэгтэй ажилтан болон бүх эмэгтэй ажилтны дундаж цалинг харьцуулахад манай байгууллагад өндөр тушаалд бцй эрчүүд эмэгтэйчүүдээс олон ажилладаг нь харагдсан” гэжээ. Энэ тоо доод тушаалд эмэгтэйчүүд олон байгаа бол эрчүүд менежментийн түвшинд илүү олон байгааг харуулсан гэж GSI мэдээлсэн байна.

GSI­ийн ажилтнуудын хам­гийн бага цалинтай 25 хувь дотор эмэгтэйчүүд 62.4 хувь, хамгийн өндөр цалинтай 25 хувийн 17 хувийг нь эзэлдэг аж. Тус байгууллага “Бид янз бүрийн туршлага, чадвар, үзэл бодолтой хүмүүсийг авч ажиллуулах нь чухал. Дэвшил

Оросын бондын төлбөрийг өөр валютаар хийхийг зөвшөөрөв

Goldman Sachs эмэгтэйчүүдэд 40 хувь бага урамшуулал өгдөг

Шинэ зах зээлүүдийн өсөлт дээд цэгтээ тулсан байж магадгүй

Ханна КушлерFacebook Трампын сонгуу­

л и й н с у р т а л ч и л г а а н д хамт ран ажилласан Cambridge Analytica компани судалгааны зориулалтаар цуглуулсан хэрэг­лэгчийн өгөгдлийг арилгах журмыг зөрчсөн хэмээн буруутгаж, нийгмийн сүлжээнд ажиллахыг хоригложээ. Тус компани голдуу АНУ­ын сонгогчдод хамаатай 50 сая гаруй хэрэглэгчийн өгөгдлийг хадгалж байсан байна. Cambridge Analytica­т ажиллаж байсан Кристофер Уайлийн New York Times, Британийн Observer сонинууд болон Channel 4 телевизийн үзүүлсэн баримтад судалгааны өгөгдлийг хэрэглэгчийн зөвшөөрөлгүй ашигласныг тэмдэглэжээ.

Сенатын тагнуулын тус гай хорооны орлогч дарга Марк Вернер “Энэ бол улс төрийн онлайн зарын зах зээл зэрлэг болсныг нотолж байна. Оросуудад улс төрийн зар явуулах боломж олгосон, буруугаар олж авсан хэрэглэгчийн мэдээлэлд суурилан зарыг нарийн тохируулсан байна. Энэ нь зохицуулалтгүй энэ зах зээлд хуурамч мэдээлэлд өртөмтгий, ил тод байдал алга” хэмээн ярилаа. Массачусетсын Ерөнхий прокурор тус муж улсын иргэд Facebook болон Cambridge Analytica­ын аль алинаас хариулт шаардах эрхтэй гээд мөрдөн байцаалт эхлүүлэхээ зарласан юм.

Их Британийн мэдээллийн асуудал эрхэлсэн төлөөлөгч хэлэхдээ улс төрийн зорилгоор өгөгдлийн дүн шинжилгээг ашигласан шалгалтаар Facebook­

гарсан боловч хийх зүйл их байна” гэж мэдэгдэв. Гэхдээ эрчүүдийн цалинг танах нь ялгааг шийдвэрлэх арга биш. Британи дахь Goldman­ы өөр нэг нэгж болох 1600 ажилтантай GSL фирмд эмэгтэйчүүдийн дундаж урамшуулал 23.08 хувь, цагийн хөлс 16.45 хувь доогуур байна.

Хоёр фирмийн үзүүлэлтийг 2017 оны дөрөвдү гээр сартайлангийн жилээр тооцжээ. Баасан гарагт Сангийн яам Goldman Sachs ба UBS банкууд янз бүрийн түвшин дэх эмэгтэйчүүдийн төлөөллийн мэдээг ил болгож, нэмэгдүүлэх зорилготой уриалгад нэгдсэн байна. Банкны сал барынхан энэ уриалга хүйсийн ялгаатай цалингийн тайлангаас илүү чухал бөгөөд учир нь дээд ба дунд тушаалд ажилладаг эмэгтэйчүүдийн тоо цөөн байгаагаас дээрх үзүү­лэлт шалтгаалдаг гэж үзэж байна.

Кембрижийн их сургуулийн сэтгэл зүйн профессор Александр Коган хувийн зан чанарыг таамаглах аппли-кейшнээр нийгмийн сүлжээнээс цуглуулсан өгөгдлөө Cambridge Analytica-д шилжүүлэн өгснийг олж мэдсэн гэж Facebook 2015 онд мэдээлж байсан.

Капиталын ажилтан Олег Кузь­мин үүнийг улсын бондын хувьд “цоо шинэ нөхцөл” гэж тайл бар лав. FT­ын олж үзсэн 217 хуу дас тай бондын танилцуулгад 2047 оны бонд хяналтаас гарч, ОХУ хүү ба үндсэн мөнгийг ам.дол лараар төлж чадахгүйд хүр вэл евро, фунт, Швейцарын фран каар төлбөр хийнэ гэж заасан байна.

2029 оны бондын хувьд бонд эзэмшигчид дээрх мөнгөн тэмдэгтүүдээс гадна рублиэр төлбөр хийх боломжтой аж. Шинжээчид ийм нөхцөл нь АНУ, Их Британи буюу өөр улсууд Оросын эсрэг хориг арга хэмжээ авч, дээрх валютуудаар төлбөр хийхийг зогсоовол бонд эзэмшигчдийг хамгаалах зорилготой гэж тайлбарлажээ. Гэхдээ бондын танилцуулгад өөр валютаар төлбөр хийх шалтгаа­ныг нь нарийн тодруулсангүй. Лондонд байрладаг хөрөнгийн менежер хэлэхдээ “Гадаадын хүн яагаад рублиэр төлбөрөө авах эрсдэл үүрэх ёстойг ойлгохгүй байна. Олон хүн танилцуулгыг уншилгүйгээр бонд худалдан авдаг” гэсэн юм.

Өөр нэг менежерийн ярьснаар бас нэгэн шинэчлэл нь 2029 оны бонд эзэмшигчид өөрийн

(Өөрчлөлт хувиар, жилээс жилд)

хүсэлтээр үндсэн төлбөрөө рублиэр эргүүлэн авахыг сонгосон бол уг саналыг дахин өөрчлөхгүй гэх заалт юм. Энэ заалтыг гадаадын хөрөнгө оруулагчид зөвшөөрөхгүй тул Британи болон Европт хөрөнгөө хадгалдаг оросууд мөнгөө эх орондоо авчрахыг хүсвэл боломж олгох ба хоригийн улмаас тэдний хөрөнгө царцаахаас хамгаалах арга байж болно. Гэвч ийм заалт болон цаг хугацаа нь гайхал төрүүлж байна. Хөрөнгийн менежер хэлэхдээ “Эдгээр заалт

нь мөнгөтэй ямар ч холбоогүй геополитикийн тоглолт гэдгийг мэдэж байна. Тэд өрнөдийнхөн Оросын бонд гаргалтыг зогсоож чадахгүй. Өрнөдийн санхүүгийн байгууллагууд Орост хөрөнгө оруулахыг хүссэн хэвээр байгааг харуулахыг хүсэж байна” гэжээ.

Оросын бондыг худалдан авагчдын мэдээлэл хомс боловч олонх нь орос гаралтай гэж шинжээчид таамаглаж буй. Гэхдээ энэ долоо хоногийн бонд гадаадын худалдан авагч болон хөрөнгийн менежерүүдэд чиглэсэн юм. S&P­ын дэлхийн рейтинг хоёрдугаар сард Оросыг хөрөнгө оруулалтын зэрэглэлд багтаасан нь 1­3 тэрбум ам.долларын нэмэлт мөнгө босгох үүдийг нээсэн билээ. Нэгэн менежер “Үүнийг хүн бүр худалдан авна. Орос улс макро ба эдийн засгийн бодлогын хувьд хамгийн сайн үзүүлэлттэй байгаа” гэжээ. Ерөнхийлөгч Владимир Путин гадаад мөнгөтэй баян оросуудад хөрөнгөө бондоор дамжуулан буцаан авчрах боломж олгоно гэж амласан бөгөөд шинэ бонд энэ зорилгод үйлчлэхийн сацуу гадаадын хөрөнгө оруулагчдын хувьд эзэмшлээ төрөл­жүүлэх арга байж болох юм.

Бүс нутгийн ДНБ-ий үзүүлэлт

Ази Европын шинэ зах зээлүүд

Латин Америк

Thomson Reuters©

1.0 10

5

0

-52011 12 13 14 15 16 17

00.5

-0.5-1.0

-1.5III

2013III

2014III

2015III

2016III

2017

22 шинэ зах зээлийн өсөлтийн хэлбэлзлийг гурван сарын дунджаар үзүүлсэн нь (Хувиар, тухайн оны гуравдугаар сард)

Өсөлт уруудах тийшээ хандав

2018.03.19, ДАВАА ~ №056 (855)

Эдийн засаг

11ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

ЗГМ ТОВЧХОН

АНУ-ын доллар 2,397.19

Евро 2,952.62

Японы иен 22.69

ОХУ-ын рубль 41.71

БНХАУ-ын юань 378.99

БНСУ-ын вон 2.25

ВАЛЮТЫН ХАНШ

УУЛ УУРХАЙ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ

Улсын нөөц санг 5.9 сая тонноор нэмэгдүүлэв

26.7 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт олгожээ

Б.ТогтохЗГМ

Б.МөнхЗГМ

Бодлогын хүүг дахин хэлэлцэнэ

Монголбанкны Мөнгөний бодлогын зөвлөл ээлжит хурлаа ирэх долоо хоногийн эхээр хийхээр товлоод байна. Энэ удаагийн хурлаар 11 хувьтай тэнцэж буй бодлогын хүүг хэлэлцэх юм. Хурлын шийдвэр энэ сарын 30 гэхэд гарсан байх бөгөөд бодлогын зөвлөл хамгийн багадаа хоёр удаа хуралдаж байж эцсийн шийдэлд хүрдэг. Төв банкны ерөнхийлөгчийн дэргэдэх тус зөвлөл нь төсвийн болон бусад бодлогыг харгалзан мөнгөний бодлогын төлөвийг тодорхойлдог.

Үндэсний статистикийн хорооны мэдээл лээр, төлбөрийн тэнцэл өнгөр сөн оны эцэст 1.3 тэрбум ам.долларын ашигтай гарсан. Энэ нь мөнгөний бодлогод ирэх төлбөрийн тэнцлийн дарамт холдсон гэсэн үг. Харин инфляц энэ оны хоёрдугаар сард 0.8 хувиар өсөж, 6.9 хувьтай гарлаа. Он гарсаар төгрөгийн ам.доллартай харьцах төв банкны нэрлэсэн дундаж ханш 0.9 хувиар чангарсан байна. ОУВС­гийн “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр” хэрэгжиж байгаа нь төсөв болон төлбөрийн тэнцлийн алдагдлыг хумихад нөлөөлж буй.

“Хэрэглэгчийн итгэлийн индекс” судалгаагаар үнийн ерөнхий өөрчлөлтийн талаарх хэрэг лэгчдийн мэдээлэл цуглуулдаг. Уг судалгаанд дурдсанаар энэ оны эхний зургаан сарын хугацаанд “үнийн түвшин өснө” гэсэн хүлээлт

С.Батсайхан / ЗГМ©

Хурлын шийдвэр энэ сарын 30 гэхэд гарсан байх бөгөөд бодлогын зөвлөл хамгийн багадаа хоёр удаа хуралдаж байж эцсийн шийдэлд хүрдэг.

давамгайлж байна. Тэгвэл Мөнгөний бодлогын зөвлөлийн хурлаар энэ сард төв банкны бодлогын хүүг өөрчлөхгүй гэж Bloomberg­ийн эдийн засагчдын клубийн шинжээчид үзжээ. Энэ тохиолдолд бодлогын хүү одоогийн түвшинд хэвээр үлдэнэ.

Монголбанкны хувьд өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сард бодлогын хүүг нэг нэгж хувиар бууруулж, 11 хувь болгосон. Хэрэглээний үнийн индексээр хэмжигдэх жилийн инфляц дунд хугацаанд төв банкны зорилтот найман хувийн түвшинд тогтвортой байхаар байна гэж

төв банк мэдээлсэн. Мөнгөний бодлогын өмнөх мэдэгдэлд, бодлогын хүүг зөөлрүүлэх нь эдийн засгийн өсөлт, бизнесийн идэвхжил болон ажил эрхлэлтэд дэмжлэг үзүүлнэ хэмээн онцолж байлаа.

Монголбанкны хувьд гадаад валютын нөөцөө тасралтгүй нэмэгдүүлэх шаардлагатай байгаа юм. Гадаад валютын нөөц гурван тэрбум ам.долларт хүрсэн ч дунд хугацаанд гадаад өрийн эргэн төлөлт хүлээгдэж буй. Энэ нь төгрөгийн ханшид бодит эрсдэл болж байна. Монголбанк инфляцыг үндсэн зорилтоо

болгосон мөнгөний бодлогын арга хэлбэрт аажмаар шилжиж буй. Инфляцыг нам түвшинд тогтворжуулснаар иргэдийн бодит орлого, баялгийг хамгаалж, урт хугацаанд хөрөнгө оруулалт, эдийн засгийн тогтвортой өсөлтийг тэтгэх ач холбогдолтой гэж үздэг.

Эдийн засгийн ерөнхий үзүүлэлт эерэг болж эхэлж байна. Төсвийн тэнцвэжүүлсэн орлого төлөвлөгөөнөөс давж, төсвийн алдагдал буурч буй. Эдийн засаг эргэн сэргэж байгаатай холбоотойгоор импортын эрэлт нэмэгдэж байна. Ингэснээр голлох

татварын орлого төлөвлөсөн хэмжээнээс давж, төсвийн байдал эрс сайжирлаа. “Инфляцын төлөв байдлын тайлан”­д дурдсанаар инфляц энэ онд харьцангуй тогтворжих төлөвтэй байна. Гэхдээ импортын бараа, шатахууны үнийн өсөлт инфляцыг нэмэг дүүлэх магадлалтайг уг тайланд онцолжээ. Бизнес эрхлэгчдийн олонх нь бодлогын хүүг бууруулах нь илүү үр дүнтэй хэмээн үзэж ирсэн. Үүнийг МҮХАҮТ тэргүүтэй бизнесийн байгууллагын албан мэдэгдлүүдэд ч удаа дараа тодотгож байсан удаатай.

» АРИЛЖАА

15Хувь. Монголын хөрөнгийн бирж баасан гарагт 29 хувьцаат компанийн 572,156 ширхэг хувьцаа арилжлаа. Энэ өдөр 14 компанийн хувьцааны ханш өсөж, найман компанийнх буурсан бол долоон компанийн хувьцааны ханш тогтвортой байлаа. Үүнээс “Хүннү Менежмент” болон “Талын Гал” компанийн хувьцааны ханш хамгийн өндөр буюу 15 хувийн өсөлттэй байв.

» УУЛ УУРХАЙ

169Тусгай зөвшөөрөл. Улсын хэмжээнд алтны ашиглалтын 608 тусгай зөвшөөрөл байгаагаас 169 нь эдийн засгийн эргэлтэд оржээ.

» ТАТВАР

80.1Хувь. Улсын нэгдсэн төсвийн орлогын 80.1 хувийг татварын орлого эзэлж байна.

» ХӨРӨНГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ

1.3Тэрбум төгрөг. Монголын хөрөнгийн бирж өнгөрсөн долоо хоногт өдөрт дунджаар 1.3 тэрбум төгрөгийн гүйлгээ хийсэн байна. Хөрөнгийн зах зээлийн үнэлгээ 2.5 их наяд төгрөгтэй тэнцлээ.

» БАНК, САНХҮҮ

1.3Их наяд төгрөг. Банкны системийн хэмжээгээр чанаргүй зээл 1.3 их наяд төгрөгтэй тэнцэж байна.

» СТАТИСТИК

1.8Мянган иргэн. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн 7.6 мянга нь Улаанбаатарт оршин сууж байна. Аймаг, нийслэлийн хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагад энэ оны эхний хоёр сард 12.3 мянган иргэн шинээр бүртгүүлж, бүртгэлтэй байсан 1.8 мянган иргэн ажилд зуучлагдан оржээ.

» ТӨСӨВ

337.8Тэрбум төгрөг. Нийгмийн даатгалын сангийн орлого энэ оны хоёрдугаар сард 337.8 тэрбум төгрөг болж, өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 11 хувиар нэмэгджээ.

» ГАДААД ХУДАЛДАА

93.1Хувь. Эрдэс бүтээгдэхүүн, нэхмэл бүтээгдэхүүн, үнэт, хагас үнэт чулуу, металл гоёлын зүйлсийн экспорт нийт экспортын 93.1 хувийг эзэлж байна.

Алтны шороон ордын 24, үндсэн ордын дөрвөн хайгуулын ажлын үр дүнгийн тайланг Эрдэс баялгийн мэргэжлийн зөвлөлөөр хэлэлцжээ. Ингэс­нээр улсын нөөцийн санг 5.9 тонноор нэмэгдүүлсэн байна. Алтны үйлдвэрлэлийг эрчимжүүлж, нэмүү өртөг шингэсэн алт цэвэршүүлэх үйлдвэрийн ТЭЗҮ­г гүйцэтгэх тендер шалгаруулалтыг зарлах бэлтгэл ажил хангагдаж байгааг Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамнаас мэдээллээ. Үйлдвэр байгуулах төслийг хэрэгжүүлэх судалгааг салбарын яам болон

Монголбанкны хамтарсан Ажлын хэсэг хийж, үр дүнг танилцуулсан байна.

Мөн ашигт малтмалын сан хөмрөгийг арвижуулан баяжуулах зорилгоор алтны хэтийн төлөвийг үнэлэх судалгааны ажил үргэлжилж байгаа аж. Тухайлбал, ирэх он хүртэл Монгол орны төв, зүүн бүсийн хэмжээнд “Гео Тех Импекс” компани алтны эрэл, үнэлгээний ажил хийж гүйцэтгэхээр шалгарчээ. Тус компани өнгөрсөн онд 1.5 тэрбум төгрөг зарцуулсан байна. Алтны үйлдвэрлэлийг дэмжих зорилгоор Хөгжлийн банк нийт найман аж ахуйн нэгжид 24.8 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт олгожээ.

Орон нутгийн хөгжлийг дэмжих зорилготой “Говийн оюу хөгжлийг дэмжих сан” үүсгэн байгуулагдаад гурван жил өнгөрч байна. Тус сан өнгөрсөн хугацаанд нийгэмд чиглэсэн ашгийн бус 65 төсөл, хөтөлбөрт 26.7 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт олгожээ. Тухайлбал, нийгмийн суурь үйлчилгээг сайжруулахад 27 хөтөлбөр хэрэгжүүлж, 2.2

тэрбум төгрөгийн дэмжлэг үзүүлсэн байна. Хамгийн их дүнтэй хөрөнгө оруулалтыг нийгмийн дэд бүтцэд зарцуулсан бөгөөд үүнд 21.1 тэрбум төгрөг зориулжээ.

Өмнөговь аймгийн Ханбогд, Даланзадгад, Манлай зэрэг сумдад сургууль, цэцэрлэг, спорт заал, сум дундын малын эрүүл мэндийн төв шинээр байгуулсан

байна. Мөн тогтвортой хөгж­лийн хөтөлбөрийн хүрээнд эмэгтэйчүүдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих зорилгоор 205 сая төгрөг зарцуулжээ. Энэ он гарсаар 37 төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлж байна. “Оюутолгой” компани жил бүр таван сая ам.доллартай тэнцэх төгрөгийн санхүүжилтийг тус санд олгодог.

Мөнгөний бодлогын зөвлөл энэ сарын 25-нд ээлжит хурлаа хийнэ

Огноо: 2018 оны 03 дугаар сарын 19Тендер шалгаруулалтын нэр: “Хэвлэмэл бараа материал нийлүүлэх” нээлттэй тендерТендер шалгаруулалтын дугаар: МИАТ/201801058 МИАТ ХК эрх бүхий тендерт оролцогчдоос “Хэвлэмэл бараа материал нийлүүлэх” тендер ирүүлэхийг

урьж байна. Тендерийн баримт бичгийг эргэж төлөгдөхгүй нөхцөлтэйгээр иж бүрдэлээр нь 50000 төгрөг, эсхүл түүнтэй

тэнцэх хэмжээний чөлөөтэй хөрвөх валютаар Цахим худалдан авах ажиллагааны систем www.tender.gov.mn –д цахимаар худалдан авч болно. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 45 хоногийн дотор хүчинтэй байна.

Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: Ижил төстэй ажил гэрээгээр гүйцэтгэсэн туршлагын мэдээлэл ирүүлэх жилийн тоо: 2015, 2016,

2017он/ гэрээний хуулбарын хамт/Ижил төстэй ажил гэрээгээр гүйцэтгэсэн ажлын өртөг: 2015, 2016, 2017 онуудад жил тус бүр 100 сая

төгрөгөөс багагүй үнийн дүнтэй байх. / гэрээний хуулбарын хамт/Борлуулалтын хэмжээ: 2016, 2017 онуудад тус бүр борлуулалтын орлого нь санал болгож буй үнийн

дүнгийн 100% -аас багагүй Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: 260 000 000 төгрөг байнаАудитаар баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан ирүүлэх жилийн тоо: 2015, 2016, 2017 он Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: шаардлагагүй Тендерийн хамт 4 099 200 төгрөгийн дүнтэй тендерийн баталгаа ирүүлнэ.Тендерийг 2018 оны 04 дугаар сарын 19­ний өдрийн 10.00 цаг –аас өмнө Цахим худалдан авах ажиллагааны

систем www.tender.gov.mn –д цахим хэлбэрээр ирүүлнэ тендерийг 2018 оны 04 дугаар сарын 19­ний өдрийн 10.30 цаг ­т цахимаар нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэй Дотоодны давуу эрх тооцохгүй Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА

МИАТ ТӨХК Хан-Уул дүүрэг, 10 дугаар хороо, Буянт-Ухаа, МИАТ ТӨХК-ийн төв байр

Хангамж, үйлчилгээний хэлтсийн 103 тоот өрөөУтас: 70049860, 99021781 Факс: 70049919

Монголбанкны бодлогын хүү(жилийн хувь, сараар)

070246810121416

10 11 03 09 11 0811 1003 0405 0306 0109 0305 0404 06

Улсын инфляц(сараар)

08012345678

09 10 11 12 01 02

5.05.8

6.9 6.5 6.46.9 6.9

Төгрөгтэй харьцах ам.долларын нэрлэсэн ханш(төгрөгөөр)

2400

10/2017 12/2017 1/2018 2/2018

2420

2440

2460

11/2017ҮСХ©

С.Батсайхан / ЗГМ©

Монгол Улсын Засгийн газар арбитрын шүүхийн хаалгыг дахин татах нь. “Оюутолгой”­н хувьцаа эзэмшигч Turquoise Hill Resources компани Монгол Улсын Засгийн газрын тавьсан 155 сая ам.долларын татва­рын актын эсрэг олон улсын арбитрын шүүхэд зарга үүсгэлээ. “Оюутолгой”­н 2013­2015 онд үйл ажиллагаанд аудитын шалгалт хийсний үндсэн дээр 155 сая ам.долларын актыг энэ оны нэгдүгээр сард Татварын

ерөнхий газраас тавьсан. Харин “Оюутолгой” компани төлөөгүй татвар, торгууль зэргийг тооцоод таван сая ам.доллар нэмж төлөхөөр зөвшөөрч, төлбөрөө 2018 оны нэгдүгээр сар гэхэд бүрэн барагдуулсныг Turquoise Hill Resources мэдээлсэн юм. Мөн хөрөнгө оруулалтын гэ рээний хүрээнд төлөх шаардлагатай бүхий л төлбөр, хураамж, татвараа

бүрэн төлж барагдуулсан гэсэн хатуу байр суурьтай байгаагаа Turquoise Hill Resources компани санхүүгийн тайландаа дурдсан байна.

Хөрөнгө оруулалтын гэрээ­ний хүрээнд татварын маргаан шийдэгдэх ба Монгол Улсын Засгийн газарт маргаан шийдвэр­лэх хүсэлтийг гуравдугаар сарын 15­нд хүргүүлсэн байна.

Талуудын хооронд маргаан гарвал хэрхэн шийдвэрлэхийг “Оюутолгой”­н албан ёсны цахим хуудас дахь хөрөнгө оруулалтын гэрээний 14 дүгээр бүлэгт тусгажээ. Тодруулбал, “Талуудын хооронд аливаа маргаан гарвал түүнийг эхний ээлжинд хэлэлцээ хийх замаар шийдвэрлэх бөгөөд аль нэг тал нь хэлэлцээ хийх хүсэлтийг

12 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.03.19, ДАВАА ~ №056 (855)

Эдийн засаг

SHANGHAI COMPOSITE

HANG SENG KOSPIS&P 500 TOPIX

0.29%

DOW JONES FTSE 100 NIKKEI 225

0.37%0.65% 0.12% 0.06%0.40%

0.17%0.58%

ОЮУТОЛГОЙ

2017

105,9212016

96,938

БАЯЖУУЛСАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН (мянган тонноор)

ОЛБОРЛОЛТ (мянган тонноор)

ОРЛОГО (сая ам.доллараар)

TRQ©

2017722.5

2016846.6

157.4 114 974

201.3 300 1420

ЗЭС АЛТ МӨНГӨ

939.8

2017

1203.3

2016

Монгол Улс зээлийн батлан даалт гаргасан, тусгай зөвшөөрөл булаан авсан, татварын маргааны улмаас олон улсын шүүхийн хаалга татаж байна. Энэ төрлийн маргаан нь багагүй цаг хугацааг хамарч, хэд хэдэн

засгийн нүүр үздэг. Тухайлбал, монголчуудын хамгийн сайн мэдэх Канадын Khan Resources­ийн зарга гэхэд гурван ч Засгийн газартай холбогдоно. Дорнодын ураны ордод үйл ажиллагаа явуулж байсан тус компанийн

тусгай зөвшөөрлийг 2009 оны долдугаар сарын 10­нд цуцлав. Энэ үед Ерөнхий сайдаар С.Баяр ажиллаж байсан. 2009 оны аравдугаар сарын 29­нд С.Баярын оронд С.Батболд Ерөнхий сайд боллоо. “Хан Ресурс” Монголын

Засгийн газарт ээлж дараалан бичиг сачиг илгээж байсан үе. Тэд “үе залгамжлан” гарч ирсэн Ерөнхий сайдад мөн л хандсан байна. Гэсэн ч тодорхой хариу авч чадалгүй байсаар арбитрын шүүхэд ханджээ. Энэ

шийдвэрийг гаргасан болон дараа нь орыг нь залгасан албан тушаалтнуудын хайхрамжгүй, хариуцлагагүй үйлдлээс үүдэн Монгол Улс удаа дараа олон улсын шүүхийн үүдийг татдаг. Энэ хэрээр Монголын нэр хүнд

олон улсын тавцанд улалзаж сэвтдэг. Алс ирээдүй, эх орноо боддоггүй эрх мэдэлтний буруу шийдвэрийн хохирлыг татвар төлөгчдийн мөнгөнөөс хэд бол хэдэн сая, тэрбумаар нь төлсөөр байна.

Засгийн газар арбитрт дахин дуудагдлаа

Г.Байгал @baigalZGM

Энэ бол олон улсын арбитрын шүү-хийн хаалга татах гэж буй анхны тохиолдол биш

ЗГМ: ИНФОГРАФИКMARUBENI-ИЙГ ЯЛСАН

Хөнгөн үйлдвэрийн “Буян” компани Монгол Улсын Засгийн газраас батлан даалт гаргуулан Японы Marubeni корпорациас 30 орчим сая ам.доллар зээлсэн. Гэвч зээлийн үлдэгдэл болох 18 сая ам.долларыг төлөлгүй удсанаас Marubeni корпораци Монголын Засгийн газрыг Лондоны арбитрын шүүхэд дуудаж байсан билээ. Энэ хэргийг арбитрын шүүх хэлэлцэж, Монгол Улсын Засгийн газрыг холбогдолгүй хэмээн 2005 онд шийдвэрлэжээ. Хэдийгээр Засгийн газар ялсан ч хоёр жилийн турш үргэлжилсэн маргаан, шүүх хурлын зардалд татвар төлөгчдийн нэг тэрбум гаруй төгрөгийг зарцуулсан байна.

1996

18 саяМ.ЭНХСАЙХАН Э.БЯМБАЖАВ

Ерөнхий сайд Сангийн сайд

ALSTOM POWER-ТАЙ ЭВЛЭРСЭН

TURQUOISE HILL RESOURCES КОМПАНИТАЙ ЗАРГАЛДАВ

“ДЦС­3”­т тоног төхөөрөмж нийлүүлсэн “Alstom Power” компанийн төлбөрийг төлөөгүйн улмаас тус компани 2007 онд Монгол Улсыг арбитрын шүүхэд дуудсан. Энэ хэрэгт хоёр тал эвлэрснээр манай талд нааштай шийдэгджээ.

Turquoise Hill Resources компанитай үүсгэсэн 155 сая амдолларын зарга хэдий хугацаанд үргэлжилж, ялалт аль талд шийдэгдэхийг одоо хэлэхэд эрт байна.

2007

22 сая

2018

155 сая

KHAN RESOURCES-Д ЯЛАГДАЛ ХҮЛЭЭВ

Канадын хөрөнгө оруулалттай Khan Resources­ийн тусгай зөвшөөрлийг цуцалснаас тус компани Монгол Улсын Засгийн газрыг арбитрын шүүхэд өгч, 285 сая ам.доллар нэхэмжилсэн. Гурван жил үргэлжилсэн энэ маргаанд Монгол Улсын Засгийн газар ялагдал хүлээсэн. Улмаар манай Засгийн газар торгуулийн хэмжээг бууруулахаар хэлцэл хийсний үр дүнд 100 сая ам.доллар төлсөн юм.

2009

285 сая

С.БАЯР Ч.УЛААН Ц.МӨНХ-ОРГИЛЕрөнхий сайд Сангийн сайд Хууль зүйн сайд

ТУХАЙН ҮЕИЙН ЗАСГИЙН ГАЗАРТ

У.ХҮРЭЛСҮХ Ч.ХҮРЭЛБААТАР Ц.НЯМДОРЖЕрөнхий сайд Сангийн сайд Хууль зүйн сайд

ТУХАЙН ҮЕИЙН ЗАСГИЙН ГАЗАРТ

С.БАТБОЛД С.БАЯРЦОГТ Ц.НЯМДОРЖЕрөнхий сайд Сангийн сайд Хууль зүйн сайд

ТУХАЙН ҮЕИЙН ЗАСГИЙН ГАЗАРТ

“АЛТАН ДОРНОД МОНГОЛ”-ЫГ ЯЛСАН

“Алтан дорнод Монгол” компанийн захирал асан С.В.Паушок Монгол Улсын Засгийн газрыг 68 хувийн татвараас ялгаварлан гадуурхсан гэж үзэж нэг тэрбум ам.доллар нэхэмжилж 2007 онд олон улсын арбитрын шүүхэд хандсан. Шүүх хурал 2009 оны тавдугаар сард ХБНГУ­ын Франкфурт хотноо болж, түүний гомдлыг үндэслэлгүй хэмээн үзсэн. Хоёр жил үргэлжилсэн энэ маргаанд Засгийн газар таван тэрбум төгрөг зарцуулсан байна.

2007

1 тэрбум

БЛТ-ИЙН ЗАРГА ГАЦСАН

Сэлэнгэ аймгийн Хүдэр суманд орших Төмөртэйн ордын 216 га талбайд ашигт малтмалын ашиглалтын лиценз эзэмшиж байсан БНХАУ­ын хөрөнгө оруулалттай БЛТ компани 2010 онд арбитрын шүүхэд хандсан. Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрийн мэдэлд байсан тус ордын лицензийг тухайн үед үйлдвэрийнх нь захирлаар ажиллаж байсан эрхэм БЛТ компанид шилжүүлсэн гэж Засгийн газраас үзсэн юм. Энэ хэрэг эцэслэн шийдэгдээгүй байгаа юм.

2010

STANDARD БАНКИНД ЯЛАГДСАН

“Эрдэнэт” үйлдвэрийг барьцаалж, 109 сая ам.долларын зээл авсан “Жаст” компанийн хэргээс болж Standard банк манай Засгийн газ­рыг 2013 онд арбитрын шүүхэд өгсөн. Арбитрын шүүх “Эрдэнэт” үйлдвэрийг батлан даагчаар, Засгийн газрыг хариуцагчаар татсан. 2017 оны долдугаар сард арбитрын шүүхээс “Стандарт” банкны нэхэмжилсэн 109 сая ам.долларыг 51 сая ам.доллар болгон бууруулж, “Эрдэнэт үйлдвэр”­ээс төлөхийг үүрэг болгосон.

2009

140 сая

С.БАЯР Ч.УЛААН Ц.МӨНХ-ОРГИЛЕрөнхий сайд Сангийн сайд Хууль зүйн сайд

ТУХАЙН ҮЕИЙН ЗАСГИЙН ГАЗАРТ

С.БАТБОЛД С.БАЯРЦОГТ Ц.НЯМДОРЖЕрөнхий сайд Сангийн сайд Хууль зүйн сайд

ТУХАЙН ҮЕИЙН ЗАСГИЙН ГАЗАРТ

С.БАЯР С.БАЯРЦОГТ Ц.НЯМДОРЖЕрөнхий сайд Сангийн сайд Хууль зүйн сайд

ТУХАЙН ҮЕИЙН ЗАСГИЙН ГАЗАРТ

ТУХАЙН ҮЕИЙН ЗАСГИЙН ГАЗАРТ

мянган тонн мянган унц мянган унц

ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ГОЛ ҮЗҮҮЛЭЛТ:

Өдөр 0.67% Сар Жил

АПУ ХК СҮҮ ХК ТАВАН ТОЛГОЙ ХК

Өдөр 1.9% Сар Жил Өдөр 10.6% Сар Жил

700 2401100012000

100009000

680 220660200640

II/16 II/19 II/15III/06 II/28 II/27III/18 III/18 III/14

МАХИМПЕКС ХК

Өдөр 2.94% Сар Жил

2,7502.8

2.72,650

2.6II/22 II/24 II/26 II/28 III/18

Erdene Resource Development Торонто

Өдөр -1.22% Сар Жил

0.480.460.440.42

II/11 II/18 II/25

Turquoise Hill Resources Торонто

Өдөр -1.84% Сар Жил

4.104.30

3.903.70

II/11 II/18 II/25 III/18 II/18 II/26 III/14

Prophecy Development Торонто

Өдөр -0.06% Сар Жил

3.30

3.003.103.20

2.90

II/18 II/26 III/14

Entree Resources Торонто

Өдөр -2.94% Сар Жил

0.520.530.54

0.51

0.490.50

бичгээр тавьснаас хойш аж­лын 60 хоногт шийдвэрлэнэ. Тохиролцсон хугацаанд талууд нэгдсэн шийдвэрт хүрч чадаагүй бол уг маргааныг гэрээний 14.2­т заасны дагуу арбитрын зарчмаар шийдвэрлэнэ” гэж заажээ. Мөн уг ажиллагааг Лондоны олон улсын арбитрын шүүхэд явуулах тухай тусгасан байна.

“Оюутолгой”­н татварын маргаан 2014 оны зургадугаар сард эхэлсэн. Тус компанийг 2010­2012 онд татвар дутуу төлсөн, санхүүгийн бусад зөрчил гаргасан хэмээн Тат варын ерөнхий газраас 130 сая ам.долларын торгууль

ногдуулсан. Үүний 30 саяыг “Оюутолгой” компани 2015 онд барагдуулсан билээ. Харин 2013­2015 оны үйл ажиллагаанд нь 155 сая ам.долларын торгууль тавьсан байна. Гэхдээ энэ бол олон улсын арбитрын шүүхийн хаалга татах гэж буй анхны тохиолдол биш бөгөөд Монгол Улсын Засгийн газар 20 гаруйхан жилийн дотор чамгүй зузаан хавтаст хэрэгтэй болчихоод байгаа юм. Turquoise Hill Resources­ийн дуудсанаар Лондоны арбитрын шүү хийн хаалга тогшвол энэ нь Мон­гол Улсын долоо дахь маргаан болохоор байна.