UDHEZIMI I OPERIMIT TË SKEMËS SË DEBITIMIT DIREKT...UDHEZIMI I OPERIMIT TË SKEMËS SË DEBITIMIT DIREKT Versioni 3.2 . Udhëzimi i Operimit të Skemës se Debitimit Direkt / Versioni

Udhëzimi i Operimit të Skemës se Debitimit Direkt / Versioni 3.2 1

UDHEZIMI I OPERIMIT TË

SKEMËS SË DEBITIMIT DIREKT

Versioni 3.2


PËRMBAJTJA:

0.0 Parathënie ................................................................................................................................................ 4

1.0 INFORMACION I PËRGJITHSHËM ................................................................................................. 5

1.1 Terminologjia ...................................................................................................................................... 5

1.2 Qëllimi .................................................................................................................................................. 5

1.3 Dokumentet tjera relevante................................................................................................................ 5

1.3.1 Marrëveshja e Aderimit .............................................................................................................. 5

2.0 VIZIONI DHE OBJEKTIVAT .............................................................................................................. 6

2.1 Hyrje .................................................................................................................................................... 6

2.2 Objektivi .............................................................................................................................................. 6

2.3 Karakteri obligues i Udhëzimit .......................................................................................................... 6

2.4 Tiparet tjera të skemës ....................................................................................................................... 7

2.5 Përfitimet nga skema .......................................................................................................................... 7

2.5.1 Përfitimet dhe të priturat për kreditorët ................................................................................... 7

2.5.2 Përfitimet dhe të priturat për debitorët ..................................................................................... 7

2.5.3 Përfitimet dhe të priturat për bankat......................................................................................... 8

3.0 QËLLIMI I SKEMËS ............................................................................................................................ 8

3.1 Karakteri i skemës .............................................................................................................................. 8

3.2 Debitimet Direkte të përsëritura dhe të njëhershme ....................................................................... 9

3.3 Shërbimet tjera plotësuese ................................................................................................................. 9

3.4 Valuta ................................................................................................................................................. 10

3.5 Kufizimet në vlerë ............................................................................................................................. 10

4.0 FUNKSONI I PJESËMARËSVE NË SKEMË .................................................................................. 10

4.1 Pjesëmarrësit ..................................................................................................................................... 10

4.2 Modeli i katër këndeve ..................................................................................................................... 11

4.3 Baza rregullative ............................................................................................................................... 12

5.0 UDHËZIMET DHE PROCEDURAT E OPERIMIT TË SKEMËS ................................................ 12

5.1 Autorizimi .......................................................................................................................................... 12

5.2 Tërheqjet ............................................................................................................................................ 14

5.3 Cikli kohor i rrjedhës së procesimit ................................................................................................ 15

5.3.1 Raportet standarde në mes të datave kyçe .............................................................................. 15

5.3.2 Raportet jo-standarde në mes të datave kyçe .......................................................................... 16

5.3.3 Koha e prerjes ............................................................................................................................ 16

5.3.4 Cikli kohor .................................................................................................................................. 16

5.3.5 Tarifat bankare ........................................................................................................................... 17

5.4 Procesimi i përjashtimeve ................................................................................................................ 18

(procesimi i tërheqjeve në mënyrë jo të rregullt) ................................................................................. 18

5.5 Përshkrimi i procesit ......................................................................................................................... 19

5.5.1 Lëshimi /plotësimi i autorizimit (PR-01) .................................................................................. 19

5.5.3 Anulimi i autorizimit .................................................................................................................. 20

5.5.4 Tërheqja e transaksionit DD (PR-04) ....................................................................................... 20

5.6 Përshkrimi i hapave të procesit ....................................................................................................... 22

5.6.1 Lëshimi/plotësimi i autorizimit (PR-01) ................................................................................... 22


5.6.2 Anulimi i autorizimit (PR-03) ................................................................................................... 23

5.6.3 Tërheqja e transaksionit të Debitimit Direkt (PR-04) ............................................................ 23

5.7 Të dhënat operacionale të kërkuara ................................................................................................ 32

5.7.1 Lista e kërkesave operacionale të kërkuara ........................................................................... 32

5.7.2 Autorizimi (DS-01) ..................................................................................................................... 33

5.7.3 DS-02 - Autorizimi i dematerializuar ....................................................................................... 35

5.7.4 DS-03 - Tërheqja klient - bankë ................................................................................................ 36

5.7.5 DS-04 – Tërheqja ndërbankare ................................................................................................ 37

5.7.6 DS-05 - Mesazhet e refuzimit, kthimit të tërheqjes ................................................................. 37

5.7.7 DS-06 - Informatat mbi Debitimin Direkt Bankë - Klient..................................................... 38

5.8 Kërkesat operacionale të të dhënave/vetive .................................................................................... 38

5.8.1 Lista e vetive /të dhënave ........................................................................................................... 39

5.8.2 AT-01 - Numri rendor unik i autorizimit ................................................................................. 39

5.8.3 AT-02 - Identifikatori i kreditorit.............................................................................................. 40

5.8.4 AT-03 – Emri i kreditorit ........................................................................................................... 41

5.8.5 AT-04 - Numri i llogarisë së kreditorit ...................................................................................... 41

5.8.6 AT-05 - Adresa e kreditorit ........................................................................................................ 41

5.8.7 AT-06 – Shuma e tërheqjes në Euro.......................................................................................... 41

5.8.8 AT-07 – Numri i llogarisë së debitorit ....................................................................................... 41

5.8.9 AT-08 – Numri identifikues i kontratës .................................................................................... 41

5.8.10 AT-09 - Adresa e Debitorit ....................................................................................................... 41

5.8.11 AT-10 –Identifikatori i transaksionit Debitimit Direkt te kreditori .................................... 41

5.8.12 AT-11 – Data e afatit të fundit për tërheqje ........................................................................... 42

5.8.13 AT-12 – SWIFT kodi i bankës së kreditorit ........................................................................... 42

5.8.14 AT-13 - SWIFT kodi i bankës së debitorit .............................................................................. 42

5.8.15 AT-14 – Emri i debitorit ........................................................................................................... 42

5.8.16 AT-15 – Tipi i pagesës /transaksionit ...................................................................................... 42

5.8.20 AT-20 – Kodi identifikues i skemës ......................................................................................... 42

5.8.22 AT-22 – Informacioni i dërguar debitorit nga kreditori në tërheqje ................................... 42

5.8.24 AT-25 – Data e nënshkrimit të autorizimit ............................................................................. 43

5.8.26 AT-27 - Identifikatori i debitorit ............................................................................................ 43

5.8.28 AT-33 – Nënshkrimi i debitorit ............................................................................................... 43

5.8.30 AT-43 – Referenca e tërheqjes të banka e kreditorit. ............................................................ 43

5.8.32 AT-R1 – Tipi i mesazhit............................................................................................................ 43

4.8.33 AT-R2 – Identifikimi i tipit të palës iniciuese të mesazhit ..................................................... 43

5.8.34 AT-R3 – Kodi i arsyes së refuzimit.......................................................................................... 43

5.8.35 AT-R4 – Data e shlyerjes për kërkesën/udhëzimin për kthim(DS-05) ................................. 44

5.8.36 AT-R5 – Reference specifike e bankës e cila inicion refuzimin/kthimin për atë refuzim

/kthim përkatës ................................................................................................................................... 44

5.8. 37 AT-R6 – Kompensimi për kthim të cilën banka e debitorit e pranon nga banka e

kreditorit .............................................................................................................................................. 45

6.0 TERMINOLOGJIA E DEFINUAR NË UDHËZIM ......................................................................... 45


0.0 Parathënie

Në kuadër të zhvillimit të Sistemit të Pagesave në Kosovë, një nga synimet e Bankës

Qendrore të Republikës së Kosovës është operacionalizimi i skemës dhe instrumentit të

Debitimit Direkt. Duke u bazuar në Ligjin 03/L-74 për Bankën Qendrore të Kosovës,

Rregulloren për Transaksione të Pagesave 26/2001 të BQK, Rregullën Bankare XXXI

për Skemën e Debitimit Direkt dhe Rregullën Bankare XVIII për kliring dhe shlyerje, si

dhe me qëllim të modernizimit dhe ofrimit të shërbimeve të reja klientëve në sistemin

bankar të Kosovës, Banka Qendrore e Republikës së Kosovës prezanton Udhëzimin

dhe Procedurat e Operimit të Debitimit Direkt.

Publikimi i Udhëzimit dhe Procedurës së Operimit të Skemës së Debitimit Direkt

(“Udhëzimi”) është një moment i rëndësishëm në implementimin e skemës së Debitimit

Direkt. Ky udhëzim do ti shërbejë si bazë sistemit të pagesave në Kosovë për të

zhvilluar dhe implementuar shërbimet të cilat i lejojnë klientëve të kryejnë pagesa me

Debitim Direkt, ashtu si i kryejnë ato me produkte të tjera.

Debitimit Direkt

Skema është dizajnuar që të mundësojë zhvillimet në bazë të nevojave të mëvonshme

dhe kërkesave për integrim në sisteme rajonale dhe evropiane të pagesave.

5

1.0 INFORMACION I PËRGJITHSHËM

1.1 Terminologjia

Ky Udhëzim i referohet termave të ndryshëm të definuar, të cilët kanë kuptim në

kontekst të këtij Udhëzimi. Në këtë Udhëzim termi i definuar shënohet me shkronjë të

madhe.

Lista e plotë e termave të definuar mund të gjendet në kapitullin 6.0 të këtij Udhëzimi.

1.2 Qëllimi

Qëllimi i këtij Udhëzimi për Operim të Skemës së Debitimit Direkt është të përcaktoj

parimet dhe kërkesat bazë në lidhje me funksionimin e kësaj skeme. Në kuadër të këtij

dokumenti përfshihen udhëzimet kryesore që aplikohen për anëtarët e përfshirë në

Skemën e Debitimit Direkt.

1.3 Dokumentet tjera relevante

Udhëzimi definon kërkesat operacionale për operimin e skemës. Përveç këtij Udhëzimi

ekziston edhe një numër i dokumenteve kyçe të cilat bëjnë të mundur që skema të jetë

funksionale.

1.3.1 Marrëveshja e Aderimit

Marrëveshja e Aderimit e cila nënshkruhet nga anëtarët, është dokumenti me të cilin

anëtarët i nënshtrohen kushteve të Udhëzimit dhe Procedurës së Operimit te Skemës së

Debitimit Direkt. Teksti i marrëveshjes është i bashkangjitur.

Udhëzimi dhe Marrëveshja e Aderimit e nënshkruar nga anëtarët së bashku paraqesin

një kontratë në mes të anëtarëve të skemës..

6

2.0 VIZIONI DHE OBJEKTIVAT

2.1 Hyrje

Skema definon një numër të rregullave, praktikave dhe standardeve, të cilat do i

mundësojnë bankave të i ofrojnë klientëve Debitimin Direkt si produkt. Në këtë mënyrë

skema krijon bazën për produktin e Debitimit Direkt i cili ju ofron klientëve të bankave

shërbime të pagesave me një instrument të drejtpërdrejt, të hapur, i cili posedon sigurinë

e nevojshme dhe kohë të parashikueshme të ekzekutimit.

Debitimet Direkte në SPN do të mund të procesohen nën kushtet e kësaj skeme.

Debitimi Direkt do të jetë plotësisht i automatizuar, bazuar në përdorimin e standardeve

të hapura dhe përvojat më të mira të ”straight through processing (STP)” pa intervenim

manual.

2.2 Objektivi

a) Të plotësojë nevojat e tanishme dhe të ardhshme të palëve përmes një

instrumenti të mirë kontrolluar, plotësisht të dematerializuar, të sigurt, të

besueshëm, transparent dhe ekonomik.

b) Të mundësojë arritjen e sigurisë më të mirë, rrezikut të ulët dhe efikasitetit të

rritur në kosto për të gjithë pjesëmarrësit në procesin e pagesave.

c) Të mundësojë zhvillimin e një tregu të shëndoshë dhe konkurrues të shërbimeve

të pagesave.

d) Të ngrejë nivelin e shërbimeve për klientë në nivelet më të larta të standardeve

ndërkombëtare.

e) Të sigurojë kornizën për eliminimin e pengesave dhe harmonizimin e

standardeve dhe praktikave.

f) Të zhvillohet një skemë e cila do të jetë fleksibile për modifikime /adaptime të

ndryshme, në bazë të proceseve dhe kërkesave të tregut si p.sh. nënshkrimet

elektronike,etj.

2.3 Karakteri obligues i Udhëzimit

Anëtarësimi në skemë nënkupton nënshkrimin e Marrëveshjes për Aderim. Me

nënshkrimin e Marrëveshjes për Aderim, pjesëmarrësit pajtohen të respektojnë rregullat

e përshkruara në Udhëzim, ashtu si ajo i definon obligimet dhe përgjegjësitë e secilit

pjesëmarrës në skemë.

Udhëzimi mbulon dhe përfshin aspektet kryesore të raporteve ndërbankare lidhur me

7

skemën.

Sa i përket raporteve në mes të pjesëmarrësit dhe klientit, Udhëzimi përcakton kërkesat

minimale të skemës.Gjithashtu sa i përket raporteve në mes të kreditorit dhe debitorit

Udhëzimi përcakton kërkesat minimale të skemës.

2.4 Tiparet tjera të skemës

Të drejtat dhe obligimet e pjesëmarrësve dhe klientëve të tyre do të jenë të qarta

dhe të kuptueshme.

Mesazhet e Debitimit Direkt do të përdorin standarde të hapura, të njohura në

këtë fushë.

Skema do të siguroj një ndërlidhje të plotë në mes të pjesëmarrësve.

Rregulla do të sigurojë që përgjegjësia për menaxhimin e rrezikut të bie aty ku

rreziku qëndron dhe detyrimi të bie aty ku gabimi qëndron.

Bankat janë të lira të promovojnë ide dhe produkte për të plotësuar kërkesat e

klientëve në tregun konkurrues përderisa këto ide, inovacione, nuk janë në

kundërshtim me Udhëzimin.

2.5 Përfitimet nga skema

2.5.1 Përfitimet dhe të priturat për kreditorët

Sa i përket kreditorëve, skema i identifikon të gjithë ata të cilët lëshojnë fatura të

rregullta dhe të njëhershme si klient potencial.

Përparësitë / përfitimet më të rëndësishme të cilat i ofron skema për kreditorët janë:

a) Aftësia /mundësia e përcaktimit të datës së saktë të arkëtimit/tërheqjes.

b) Siguria e përfundimit të pagesës në kuadër të ciklit kohor të përcaktuar.

c) Mundësia e optimalizimit të rrjedhës së parasë dhe menaxhimit të fondeve në

thesar.

d) Barazimi /identifikimi i drejtpërdrejt dhe i shpejtë i pagesave të pranuara.

e) Aftësia/mundësia e automatizimit të menaxhimit të përjashtimeve siç janë kthimet

dhe refuzimet.

f) Mundësia e mbledhjes së fondeve nga debitorët përmes përdorimit të një

instrumenti të vetëm të pagesës.

g) Reduktim i shpenzimeve administrative dhe rritje e sigurisë për shkak të

mundësisë së përdorimit të nënshkrimit elektronik për nënshkrim të Autorizimeve

dhe nënshkrimit elektronik, kur të jetë në dispozicion.

2.5.2 Përfitimet dhe të priturat për debitorët

Për debitorët skema plotëson nevojat e individëve si shfrytëzues potencial.

8

Përparësitë /përfitimet më të rëndësishme të cilat i ofron skema për debitorët janë:

a) Mënyrë e thjeshtë për pagesë të faturave pa rrezik për vonesa në pagesa dhe

pasoja të vonesave.

b) Barazim /rakordim i shpejtë i tërheqjeve nga llogaria.

c) Mundësia e nënshkrimit të autorizimit në letër apo në formë elektronike ,kur kjo

mënyrë të jetë në dispozicion.

d) Procedure e thjeshtë dhe e shpejtë e kthimit.

2.5.3 Përfitimet dhe të priturat për bankat

Përparësitë më të rëndësishme për bankat janë:

a) Proceset janë të automatizuara dhe ekonomike, të dematerializuara prej fillimit

deri në fund.

b) Cikli i procesimit është i qartë, transparent, i besueshëm dhe sa më i shkurtë që

është e mundur.

c) Mundëson menaxhimin e mirëfilltë të detyrimeve dhe të rrezikut.

d) Uljen e rrezikut në shlyerjen ndërbankare dhe në nivelin e përgjithshëm ndër-

bankar.

e) Kreditorët janë të detyruar të dëshmojnë/tregojnë prova të Autorizimeve të

ekzekutuara sa dhe çdo herë që kërkohet.

f) Skema mundëson procesimin e drejtpërdrejtë, automatik (STP - Straight through

processing) të të gjitha transaksioneve duke përfshirë edhe refuzimet dhe

kthimet, me reference të saktë të transaksionit origjinal.

g) Skema është menduar të krijojë kushte të cilat do të i lejojnë çdo pjesëmarrësi të

krijojë produkte të cilat do të gjenerojnë përfitime ekonomike të arsyeshme dhe

të mjaftueshme për të ofruar siguri, mbrojtje dhe integritet të skemës.

h) Lehtësi në implementim.

i) Lehtësi në përdorim të standardeve të hapura siç janë ISO BIC dhe IBAN, si

llogari bankare.

j) Identifikim të qartë të të gjithë kreditorëve.

k) Aplikimi i një infrastrukture juridike unike.

3.0 QËLLIMI I SKEMËS

3.1 Karakteri i skemës

Debitimi Direkt në Kosovë është instrument pagese në bazë të Udhëzimit për

ekzekutimin e tërheqjeve /arkëtimeve në euro nga llogaritë e dedikuara që të pranojnë

tërheqje.

Transaksionet për tërheqje të fondeve nga llogaria e debitorit në bankën e debitorit,

iniciohen nga kreditori përmes bankës së tij (bankës së kreditorit). Kjo bazuar në një

9

autorizim për bankat (e debitorit dhe kreditorit) të cilin debitori ja jep kreditorit për të

debituar llogarinë e tij bankare. Ky autorizim njihet si “Autorizim për Debitim Direkt”.

Debitori dhe kreditori duhet të kenë llogari bankare në bankë të licencuar në Kosovë,

anëtare të skemës së Debitimit Direkt në Kosovë.

Tërheqjet e ekzekutuara në pajtim me Udhëzimin janë transaksione të ndara nga

kontratathemelore aktuale në bazë të së cilës ato kërkohen /ekzekutohen. Kontrata

themelore është arritur në mes të kreditorit dhe debitorit. Banka e kreditorit dhe e

debitorit nuk janë të lidhura apo obliguara me një kontratë të tillë. Ato involvohen në

marrëveshje me klientët e tyre në bazë të kushteve dhe konditave për ofrimin e

shërbimeve të lidhura me Debitimin Direkt.

Objektiva është që të sigurohet procesimi i plotë elektronik (STP), prej fillimit deri në

fund, i transaksionit. Kjo do të aplikohet edhe për menaxhimin e proceseve të

ndryshme, si refuzimet, kthimet, etj. Lejohet vetëm operimi elektronik me informatat

nga Autorizimi për Debitim Direkt në mes të bankave. Debitori dhe kreditori këmbejnë

informatat dhe/apo Autorizimet në formë elektronike apo në letër.

Skema le hapësirë për konkurrence në mes të bankave. Do të i lejoj bankat apo grupe të

bankave të zhvillojnë produkte të tyre dhe të i ofrojnë klientëve shërbime tjera

plotësuese (kapitulli 3.3) të bazuara në skemë.

Skema i jep liri të plotë debitorit që të pranojë apo refuzoj autorizimin.

3.2 Debitimet Direkte të përsëritura dhe të njëhershme

Skema plotëson nevojat e tërheqjeve të njëhershme dhe të atyre të përsëritura.

Debitimet Direkte të përsëritura janë kur autorizimi i debitorit përdoret për një numër të

Debitimeve Direkte të iniciuara nga kreditori. Debitimet Direkte të njëhershme janë kur

autorizimi është dhënë për të iniciuar vetëm një Debitim Direkt të vetëm, autorizim ky i

cili nuk mund të përdoret për çfarëdo transaksioni pasues.

Në aspektin ligjor nuk ka dallim në mes këtyre dy tipeve.

3.3 Shërbimet tjera plotësuese

Skema merr parasysh faktin se pjesëmarrës individual apo grupe pjesëmarrësish do të

ofrojnë shërbime plotësuese të bazuara në skemë, për të plotësuar nevojat tjera

specifike. Këto paraqiten si Shërbime Tjera Plotësuese (SHTP).

Shërbimet Tjera Plotësuese të ofruara nga bankat klientëve të tyre si shërbime shtesë

të cilat megjithatë bazohen në skemat bazë të pagesave. Këto SHTP janë çështje për

bankën dhe klientët e tyre.

10

Pjesëmarrësit mund të ofrojnë SHTP vetëm në përputhje me parimet në vijim:

SHTP nuk duhet (guxojnë) të rrezikojnë ndërlidhjen e skemës apo të krijojnë barriera

për konkurrencën. Autoriteti mbikëqyrës i skemës duhet të shqyrtojë çfarëdo ankese

apo çështje që ka të bëjë me këto kërkesa, për të cilat njoftohet lidhur me mos

përmbajtjen dispozitave të Udhëzimit.

SHTP janë pjesë e hapësirës në treg dhe duhet të vendosen dhe të zhvillohen në bazë të

nevojave të tregut. Në bazë të nevojave dhe kërkesave të tregut, BQK mund të i

përfshijë SHTP të përdorura më se shumti në skemën e Debitimit Direkt, përmes

procesit të menaxhimit të ndryshimeve, gjë që duhet të definohet në Udhëzim.

Duhet të ketë transparence në lidhje me SHTP, detajet e SHTP duhet të bëhen publike

dhe të publikohen në Web faqe.

Këto SHTP nuk do të shtjellohen më gjerësisht në Udhëzim, konsiderohen si oferta

konkurruese të ofruara nga pjesëmarrës individual apo grupe të pjesëmarrësve dhe janë

jashtë sferës së skemës.

3.4 Valuta

Skema operon në Euro. Të gjitha transaksionet do të jenë në euro, në të gjitha fazat e

procesit në nivelin ndër-bankar, përfshirë kthimet.

Llogaritë e debitorit dhe kreditorit mund të jenë në euro apo në çfarëdo valute tjetër.

Çfarëdo këmbimi i valutës mund të bëhet në bankën e debitorit apo kreditorit. Çfarëdo

këmbimi i tillë, përfshirë rrezikun e lidhur me të për bankën, nuk rregullohet nga skema

e Debitimit Direkt.

Të gjitha kthimet duhet të bazohen në vlerën e saktë në euro të Debitimit Direkt

fillestar.

3.5 Kufizimet në vlerë

Në nivelin ndër-bankar skema nuk kufizon vlerën e transaksionit.

4.0 FUNKSONI I PJESËMARËSVE NË SKEMË

Ky kapitull përshkruan funksionet e pjesëmarrësve në Skemë.

4.1 Pjesëmarrësit

Ekzekutimi i Debitimit Direkt përfshinë katër pjesëmarrës kryesorë:

I. Kreditori: Pranon autorizimin nga debitori për të iniciuar tërheqjet, që është

11

udhëzim për të pranuar fonde nga banka e debitorit, duke debituar llogarinë e

debitorit. Në bazë të këtij autorizimi kreditori tërheqë Debitimin Direkt.

II. Banka e kreditorit: është banka ku kreditori mban llogarinë dhe e cila ka arritur

marrëveshje me kreditorin lidhur me kushtet dhe rregullat e produktit të bazuar në

skemë. Në bazë të kësaj marrëveshje pranon dhe ekzekuton udhëzimet nga kreditori

për të iniciuar transaksionin e Debitimit Direkt, duke ia përcjellë kërkesën për

tërheqje bankës se debitorit në pajtim me Udhëzimin.

III. Banka e Debitorit:është banka ku llogaria e cila duhet të debitohet mbahet dhe e cila

ka arritur marrëveshje me debitorin lidhur me kushtet dhe rregullat e produktit të

bazuar në skemë. Në bazë të kësaj marrëveshje, ekzekuton çdo tërheqje të Debitimit

Direkt të iniciuar nga kreditori, duke debituar llogarinë e debitorit në pajtim me

rregullën.

IV. Debitori: Autorizon kreditorin për të iniciuar tërheqjet. Llogaria bankare e debitorit

debitohet në pajtim me tërheqjen e iniciuar nga kreditori. Debitori është gjithnjë

mbajtësi i llogarisë e cila duhet të debitohet. Banka e kreditorit dhe banka e debitorit

janë anëtarë dhe pjesëmarrës në skemë. Funksionimi i skemës përfshin gjithashtu

edhe palë të tjera, në mënyrë indirekte.

Mekanizmi për kliring dhe shlyerje (MKSH)

Një person tjetër mund të jetë i përfshirë në transaksion i cili inicion një pagesë me

Debitim Direkt apo mund të jetë e nevojshme të shënohet në të dhënat e përcjella

/bartura në lidhje me pagesën me Debitim Direkt.

Pjesa e referencës për debitorin është personi në lidhje me të cilin debitori bën pagesën

p.sh. kjo palë mund të jetë personi në emër të të cilit (apo në lidhje me të cilin) debitori

ka për qëllim të bëjë pagesën, pavarësisht faktit nëse ka obligim kontraktual të bëj një

gjë të tillë apo jo, dhe ky person është identifikuar nga debitori për bankën e tij, në

formën e kërkuar nga banka e tij.

Referimi në udhëzimin për pagesë në pjesën e referencës për debitorin nuk paragjykon

se ajo palë është debitor apo në një mënyrë tjetër pagues, apo se obligohet në formë

kontraktuale apo ka të drejta në lidhje me çfarëdo obligimi për pagesë.

4.2 Modeli i katër këndeve

Modeli i katër këndeve pasqyron raportet kontraktuale dhe bashkëveprimin në mes të

pjesëmarrësve kryesorë.

Ndërmjet kreditorit dhe debitorit, në lidhje me kërkesën për të bërë pagesë, kjo do të

ketë si rezultat autorizimin e nënshkruar nga debitori pas marrëveshjes mes tij dhe

kreditorit. Përderisa të dhënat e kërkuara për autorizim përcaktohen dhe specifikohen

12

me skemën e Debitimit Direkt, raporti përkatës klient - bankë mbetet jashtë skemës.

Në mes të bankës së debitorit dhe debitorit, në lidhje me shërbimin për Debitim Direkt

të ofruar si dhe kushtet dhe konditat përkatëse. Dispozitat për këtë raport nuk

rregullohen nga skema, por në minimum, mbulojnë elementet me rëndësi për

ekzekutimin e Debitimit Direkt ashtu si është definuar në skemë.

Në mes të bankës së kreditorit dhe kreditorit, në lidhje me shërbimin për Debitim

Direkt të ofruar si dhe kushtet dhe konditat përkatëse. Dispozitat për këtë raport nuk

rregullohen nga skema, por në minimum, mbulojnë elementet me rëndësi për

ekzekutimin e DD ashtu si është definuar në skemë.

Në mes të bankës së kreditorit dhe bankës së debitorit si dhe Mekanizmit të Shlyerjes

dhe Kliringut (SPN), sa i përket kushteve dhe konditave të shërbimeve të ofruara.

Dispozitat për këtë raport nuk rregullohen nga skema, por në minimum, mbulojnë

elementet me rëndësi për ekzekutimin e DD ashtu si është definuar në skemë.

4.3 Baza rregullative

Rregullativa ligjore dhe marrëveshjet e aplikueshme janë:

Rregulla XXXI, Skema e Debitimit Direkt,Udhëzimi i Operimit të Skemës se

Debitimit Direkt, Marrëveshja dhe Autorizimi.

Baza ligjore e lartëpërmendur dhe marrëveshjet në fjalë bazohen në kornizën ligjore

të sistemit të pagesave në vend.

5.0 UDHËZIMET DHE PROCEDURAT E OPERIMIT TË SKEMËS

Ky kapitull përshkruan rregullat afariste dhe operacionale të skemës të cilat duhet të

zbatohen nga ana e anëtarëve / pjesëmarrësve, e sipas nevojës edhe nga palët tjera, në

mënyrë që skema të funksionojë në mënyrë të rregullt. Po ashtu, përshkruhen edhe të

dhënat e përdorura në skemë si dhe vetitë /atributet e këtyre të dhënave.

Është pranuar se pjesëmarrësit do të duhet të vendosin rregulla operacionale plotësuese,

prandaj kërkesat për të dhëna të tjera do të definohen veç e veç nga ata pjesëmarrës,

varësisht nga roli i tyre në skemë.

5.1 Autorizimi

Në vijim paraqitet ndërlidhja dhe bashkëveprimi i pjesëmarrësve kryesorë gjatë lëshimit

të Autorizimit.

Autorizimi- është autorizim dhe dhënie e pëlqimit nga ana e debitorit -kreditorit për të

lejuar atë kreditorë të iniciojë tërheqjet me debitimin e llogarisë se caktuar të debitorit

13

dhe për të lejuar bankën e debitorit të i përmbahet një udhëzimi të tillë, në pajtim me

rregullën

Autorizimi mund të i referohet të drejtave të debitorit ashtu si është përshkruar në

Deklaratën e të Drejtave të Konsumatorit.

Autorizimi mund të jetë dokument në letër, i cili nënshkruhet nga debitori por mund të

jetë edhe në formë të një dokumenti elektronik i cili krijohet dhe ruhet në mënyrë të

sigurt elektronike.

Autorizimi, në letër apo formë elektronike, duhet të përmbajë emrat e palëve

nënshkruese dhe tekstin ligjor. Kërkesat mbi përmbajtjen janë definuar në kapitullin 5.1

Autorizimi duhet gjithnjë të nënshkruhet nga debitori, si bartës i llogarisë, apo nga

personi i cili posedon një formë të autorizimit për këtë. Kreditori mund të i ofrojë

debitorit mundësinë e plotësimit të autorizimit me përdorimin e procesit të automatizuar

përfshirë edhe mundësinë e nënshkrimit elektronik. Pas nënshkrimit, debitori detyrohet

të ia dërgojë autorizimin kreditorit.

Autorizimi i nënshkruar, në letër apo elektronik, duhet të ruhet nga ana e kreditorit për

aq kohë sa autorizimi është i plotfuqishëm. Çfarëdo autorizimi në letër duhet të ruhet

nga kreditori i paprekur /pandryshuar, për aq kohë sa është e përcaktuar me ligj.

Pas anulimit, autorizimi duhet të ruhet nga ana e kreditorit për aq kohë sa është e

përcaktuar me ligj dhe si kohë minimale për periudhën e paraparë për kthim të

transaksionit të paautorizuar.

Në rastet kur autorizimi është në letër, të dhënat nga autorizimi i nënshkruar duhet të

dematerializohen nga ana e kreditorit, duke mos e ndryshuar përmbajtjen e autorizimit

në letër. Kur autorizimi është në formë elektronike, të dhënat duhet te nxirën nga

dokumenti elektronik / autorizimi, duke mos e ndryshuar përmbajtjen e autorizimit

elektronik.

Të dhënat mbi autorizimin duhet të i dërgohen bankës së kreditorit së bashku me çdo

tërheqje të përsëritur të DD apo DD të njëhershëm.

Të dhënat mbi autorizimin duhet të i dërgohen bankës së debitorit nga banka e

kreditorit, në formë elektronike, si pjesë e një tërheqje, me përdorimin e mekanizmit për

kliring dhe shlyerje MKSH - SPN.

Banka e debitorit mund të i ofrojë SHTP debitorit, varësisht nga përmbajtja e

autorizimit.

Banka Kreditorit gjithashtu mund të i ofrojë SHTP kreditorit, varësisht nga përmbajtja e

autorizimit.

14

5.2 Tërheqjet

Modeli i katër këndeve pasqyron pjesëmarrësit kryesor dhe bashkëveprimin e tyre në

procesin e menaxhimit të tërheqjeve.

Kreditori duhet të i dërgojë njoftimin paraprak debitorit në bazë të kornizës kohore të

përcaktuar në kapitullin 5.3.4

Pas pranimit të autorizimit të nënshkruar, kreditori mund të iniciojë tërheqjet.

Kreditori duhet të i përmbahet periudhës kohore të përcaktuar për paraqitjen/dërgimin

e kërkesës për tërheqje para datës së shlyerjes/ (ekzekutimit). Për tërheqjen

e parë të një serie të tërheqjeve dhe për DD e njëhershme, periudha minimale në mes

të datës se pagesës dhe datës kur banka e debitorit duhet të pranojë tërheqjen, është

definuar në kapitullin 5.3.4 dhe është më e gjatë se për tërheqjet vijuese.

Për këto tërheqje, përveç informacioneve të rregullta, tërheqja duhet të përmbajë

informatën e cila e identifikon atë si tërheqje të parë nga një seri e tërheqjeve, sipas një

autorizimi të ri, apo si një transaksion të njëhershëm. Për tërheqjet vijuese të një serie të

përsëritur ose periodike, periudha minimale është më e shkurtër, ashtu si është

specifikuar në kapitullin 5.3.4.

Banka e kreditorit do të i dërgojë tërheqjet bankës së debitorit përmes MKSH –SPN.

MKSH e caktuar (SPN) do të procesojë transaksionin, do të dërgojë tërheqjet e duhura

në pajtim me ciklin e shlyerjes dhe do të ndërmarri veprimet e nevojshme për shlyerje.

Banka e debitorit duhet të debitojë llogarinë e debitorit nëse gjendja dhe statusi i

llogarisë e lejojnë këtë.

Debitori ka të drejtën të udhëzojë bankën e tij (bankën e debitorit) të ndalojë plotësisht

që llogaria e tij të debitohet për çfarëdo tërheqje. Banka e debitorit duhet të i ofrojë këtë

shërbim klientëve të saj.

Banka e debitorit mund të refuzojë një tërheqje para shlyerjes, për arsye teknike apo për

shkak se banka e debitorit nuk mund të pranojë tërheqjen për arsye tjera p.sh. llogaria e

mbyllur, klienti ka vdekur, llogaria nuk lejon /pranon Debitimin Direkt apo për shkak se

debitori refuzon debitimin.

Debitori ka të drejtë të realizojë kthimin sipas kërkesës nga banka e debitorit, gjatë

periudhës kohore e cila është definuar në Udhëzim. Në këto raste, banka e debitorit

duhet të ekzekutojë kthimin debitorit, duke qenë e vetëdijshme se është e autorizuar me

rregulla të skemës që të realizoj kthimin nga banka e kreditorit.

Zgjedhja e tërheqjes kontestuese është çështje për t”u shqyrtuar dhe pajtuar në mes të

debitorit dhe kreditorit.

Për DD të përsëritura / periodike dhe në pajtim me autorizimin, kreditori mund të

15

gjeneroj /iniciojë tërheqjet vijuese. Banka e kreditorit do të përcjell këto tek MKSH-

SPN e cila pastaj do të ia dërgojë ato bankës së debitorit për të debituar llogarinë e

debitorit.

Në rast se kreditori nuk dërgon /kërkon tërheqje në bazë të një autorizimi të vlefshëm

për periudhë prej 12 muajsh (duke filluar nga data e tërheqjes së fundit, e refuzuar apo e

kthyer), kreditori duhet të anulojë atë autorizim dhe nuk i lejohet të iniciojë tërheqje në

bazë të atij autorizimi të anuluar. Në rast se paraqitet nevoja për DD, duhet të

nënshkruhet një autorizim i ri. Udhëzimi nuk e obligon bankën e debitorit apo të

kreditorit të verifikojë apo përcjellë aplikimin e drejtë të kësaj rregulle, ky është

obligim vetëm për kreditorin.

5.3 Cikli kohor i rrjedhës së procesimit

Rrjedha e procesimit është përshkruar si vijon:

Datat kyçe për rrjedhën normale

Datat kyçe për përjashtimet

Koha e prerjes

Cikli kohor

Ditë pune ndërbankare është dita në të cilën bankat zakonisht janë të hapura për

aktivitet ndër-bankar. Dite pune e bankës për klient është dita në të cilën bankat

zakonisht janë të hapura për punë me klient. Ditë kalendarike është çdo dite tjetër e

vitit.

5.3.1 Raportet standarde në mes të datave kyçe

Dita në të cilën shlyerja kryhet quhet data e shlyerjes.

Dita në të cilën debitohet llogaria e debitorit quhet data e debitimit.

Afati i fundit për pagesë (Dita D) të tërheqjes është afati i fundit kur pagesa debitorit

duhet të i paguhet kreditorit. Duhet të përcaktohet në kontratën përkatëse apo në kushtet

e përgjithshme të definuara në marrëveshjen në mes të debitorit dhe kreditorit.

Rregull e përgjithshme është që datat kyçe, Afati i Fundit i Pagesës, Data e Shlyerjes

dhe Data e Debitimit, të jenë në të njëjtën datë.

Rregulla e përgjithshme arrihet kur supozimet e mëposhtme janë të vërteta.

Tërheqja përmban datën e fundit të pagesës në përputhje me rregullat e skemës.

Banka e debitorit dhe kreditorit janë në gjendje të bëjnë shlyerjen në datën e afatit të

fundit

MKSH është e hapur – punon në datën e afatit të fundit për pagesë.

Banka e debitorit është në gjendje të debitojë llogarinë e debitorit për shumën e kërkuar

me tërheqje në datën e afatit të fundit për pagesë.

16

5.3.2 Raportet jo-standarde në mes të datave kyçe

Janë disa kushte nën të cilat raportet standarde në mes të datave kyçe nuk mund të

respektohen:

Në rast se për çfarëdo arsye tërheqja është vonuar dhe ka një datë të fundit të pagesës e

cila nuk lejon që tërheqja të pranohet nga banka e debitorit në bazë të rregullës në

kapitullin 5.3.4, atëherë kjo datë e afatit të fundit për pagesë duhet të zëvendësohet me

një datë tjetër më të afërt nga kreditori dhe banka e kreditorit sipas marrëveshjes

reciproke. Në nivelin ndër-bankar data e afatit të fundit për pagesë nuk mund të

ndërrohet asnjëherë.

Në rast se data e afatit të fundit për pagesë bie në ditën e cila nuk është ditë pune

ndërbankare, atëherë data e shlyerjes është dita tjetër e punës ndërbankare..

Në rast se data e shlyerjes bie në ditë e cila nuk është ditë e punës së bankës me klient,

atëherë data e debitimit do të jetë dita e parë e ardhshme e punës. Banka e debitorit

mund të debitojë llogarinë e debitorit me datë valutë = datën e shlyerjes.

Në rast se banka e debitorit nuk mund të debitojë llogarinë e debitorit në datën e afatit

të fundit për pagesë (p.sh. nuk ka fonde të mjaftueshme në llogari apo duhet të bëhen

verifikime plotësuese nga klienti në kuadër të SHTP)ajo duhet të kthej/refuzoj kërkesën

për tërheqje.

Në rastet kur banka e debitorit për çfarëdo arsye nuk kthen informacion lidhur me

kërkesën për Debitim Direkt nga banka e kreditorit në afatin e caktuar kohor, banka e

kreditorit përmes skemës së Debitimit Direkt të SPN, i dërgon bankës së debitorit

mesazhet përkatëse jo financiare.

5.3.3 Koha e prerjes

Skema mbulon vetëm ciklin kohorë në ditë. Koha e prerjes në kohë / orë të caktuar

duhet të bëhet në marrëveshje në mes të SPN dhe pjesëmarrësve si dhe në mes të

bankës së kreditorit dhe bankës së debitorit, në bazë të orarit të sesioneve të kliringut

në SPN.

5.3.4 Cikli kohor

Në vijim pasqyrohen transaksionet si numër i hapave në radhën si ato paraqiten, përveç

përshkrimit detaj për kthimin e transaksionit të paautorizuar. Tregon vetëm hapat e

duhur për të kuptuar ciklin kohor.

Proceset e Debitimit Direkt ndjekin rregullat në vijim të ciklit kohor.

17

Njoftimi paraprak duhet të dërgohet nga ana e kreditorit së paku 14 ditë kalendarike

para datës së fundit për pagesë, përveç në qoftë se kreditori dhe debitori nuk kanë një

marrëveshje tjetër.

Kreditorit i lejohet të e dërgojë tërheqjen bankës së kreditorit pasi që njoftimi paraprak i

është dërguar debitorit, por jo më herët se 14 ditë kalendarike para datës së fundit për

pagesë, përveç në qoftë se kreditori dhe debitori nuk kanë një marrëveshje tjetër.

Në rast se tërheqja është e para apo e njëhershme, banka e debitorit duhet të ketë

pranuar tërheqjen nga banka e kreditorit përmes MKSH, së paku pesë ditë pune

ndërbankare para datës së fundit për pagesë dhe jo më herët se 14 ditë kalendarike para

datës së fundit për pagesë.

Në rast se tërheqja është tërheqje pasuese e një serie te tërheqjeve të rregullta, banka e

debitorit duhet të pranojë tërheqjen nga banka e kreditorit përmes MKSH, së paku dy

ditë pune ndërbankare para datës së fundit për pagesë dhe jo më herët se 14 ditë

kalendarike para datës së fundit për pagesë.

Afati i fundit për shlyerje të kthimeve është pesë ditë pune ndërbankare pas datës së

shlyerjes së tërheqjes së dërguar bankës së debitorit.

Afati i fundit që kërkesa për kthim të një transaksioni të autorizuar nga debitori të i

dërgohet bankës së debitorit, është 6 javë pas datës së debitimit. Nëse kërkesa për kthim

ka të bëjë me një transaksion të paautorizuar (shih kapitullin mbi kthimet), afati për

paraqitjen e kërkesës bankës së debitorit është më i gjatë dhe i kufizuar në një vit pas

datës së debitimit. Ky limit kohor mund të rishikohet, nëse BQK përcakton afat tjetër

kohor. Afati i fundit për shlyerje të kthimeve është dy ditë pune ndërbankare pas kësaj

kohe. Koha për debitimin e llogarisë së bankës së kreditorit duhet të jetë në marrëveshje

në mes të MKSH dhe bankës së kreditorit. Afati kohor për debitim të kreditorit mbetet

jashtë kornizës së skemës.

Banka e kreditorit duhet të sigurohet që kthimet të cilat janë paraqitur për shlyerje pas

afatit të fundit të lejuar në këtë rregull, nuk procesohen nga banka e kreditorit dhe apo

MKSH dhe që banka e debitorit është njoftuar për këtë.

Kthimet mund të procesohen vetëm pas shlyerjes brenda dy ditë pune ndërbankare pas

datës së fundit për pagesë të shënuar në tërheqjen fillestare. Kërkesat për kthim të

paraqitura më vonë nuk duhet të procesohen nga banka e kreditorit apo MKSH dhe

banka e debitorit duhet të njoftohet për këtë.

Afati kohor për debitim të kreditorit mbetet jashtë kornizës së skemës. Në raste të tilla

pavarësisht mund të ndërmjetësoj BQK si operatore dhe pronare e Skemës së Debitimit

Direkt.

5.3.5 Tarifat bankare

18

Ngarkesat/tarifat ndaj klientëve do të bazohen në parimin e ndarjes të tillë që kreditori

dhe debitori të ngarkohen ndarazi dhe individualisht nga banka përkatëse e debitorit dhe

kreditorit.

Ngarkesat/tarifat ndaj klientëve janë çështje plotësisht individuale e pjesëmarrësve dhe

klientëve të tyre.

5.4 Procesimi i përjashtimeve

(procesimi i tërheqjeve në mënyrë jo të rregullt)

Tërheqja e pagesave me DD procesohet në pajtim me kornizën kohore të përshkruar në

këtë Udhëzim. Nëse për çfarëdo arsye,cilado palë nuk mund të procesojë tërheqjen në

mënyrë të rregullt, procesimi i tërheqjes në mënyrë jo të rregullt /përjashtimit fillon në

momentin në proces ku është paraqitur problemi. Transaksionet e DD të cilat rezultojnë

me procesim të jo të rregullt/përjashtim referohen si “ R-transaksione”.

Këto transaksione të paraqitura /kërkuara në kuadër të rregullave të skemës duhet të

procesohen. Mesazhet e ndryshme të cilat dalin si rezultat i këtyre situatave procesohen

në mënyrë standarde në nivel të procesimit dhe të dhënave

Refuzimet janë tërheqje të cilat i janë shmangur ekzekutimit normal para

shlyerjes ndërbankare për këto arsye:

Arsye teknike të identifikuara nga banka e kreditorit, MKSH, apo banka e

debitorit siç janë formati i gabuar, numri kontrollues IBAN i gabuar, etj.

Debitori i ka paraqitur kërkesë për refuzim bankës së tij. Banka e debitorit do të

gjeneroj refuzimin e tërheqjes në fjalë

Refuzimet janë kërkesa të iniciuara nga debitori para shlyerjes, për çfarëdo

arsye, me të cilat kërkohet nga banka e debitorit të mos paguaj tërheqjet. Ky

refuzim duhet të procesohet nga ana e bankës së debitorit në pajtim me kushtet

me të cilat është pajtuar me debitorin.

Nëse banka pajtohet që të procesojë kërkesën për refuzim para shlyerjes

ndërbankare, refuzimi i klientit bën që banka të refuzojë tërheqjen përkatëse.

(Vërejtje: Përveç mundësisë për të refuzuar/ndaluar transaksionet individuale, debitori

ka të drejtë të udhëzojë bankën e debitorit të ndalojë çfarëdo Debitimi Direkt nga

llogaria e tij bankare.)

Në rast se kjo kërkesë për refuzim procesohet pas shlyerjes ndërbankare, kërkesa për

refuzim bëhet kërkesë për kthim.(shih përshkrimin në kapitullin e kthimeve).

Kthimet janë tërheqje të cilat i janë shmangur ekzekutimit normal pas shlyerjes

ndërbankare dhe janë të iniciuara nga banka e debitorit.

19

Kthimet janë kërkesa të debitorit për kthim të DD sipas kushteve të marrëveshjes së

debitorit dhe bankës së tij. Nëse tërheqja kontestuese nuk është e “mbuluar” me

autorizim të plotfuqishëm transaksioni konsiderohet si “Transaksion i Paautorizuar”.

Kërkesa duhet të i dërgohet bankës së debitorit në afat kohor i cili është i dhënë në

kapitullin 4.3. Kthimet duhet të shlyhen përmes MKSH, përmes të cilës është shlyer

dhe tërheqja përkatëse fillestare (SEKN), përveç në rastet kur bankat kanë një

marrëveshje tjetër. Procesi për menaxhim të kthimeve duhet të ofrohet nga MKSH i cili

ofron shërbime të lidhura me skemën.

5.5 Përshkrimi i procesit

Procesi definohet si realizim i plotë, nga fillimi deri në fund, i funksioneve kryesore të

ekzekutuara nga të gjitha palët e involvuara.

Hapi i procesit definohet si realizim i çdo hapi të një procesi nga palët e involvuara në

atë hap.

Të dhënat definohen si grumbull i vetive të kërkuara nga Udhëzimi.

Vetia definohet si një informatë e caktuar për të u përdorur sipas Udhëzimi.

Për të lehtësuar përdorimin e Udhëzimit, numrat identifikues janë përdorur në këtë

mënyrë:

Proceset: PR-xx, ku XX paraqet numrin unik rendor

Hapat e procesit: PT-xx, yy, ku yy është numri unik rendor i hapit brenda procesit xx;

Të dhënat: DS-xx, ku xx paraqet numrin unik rendor.

Vetit: T-xx, ku xx paraqet numrin unik rendor.

Vlerat e përdorura më lartë janë menduar vetëm si identifikator. Në seri të numrave

rendor disa vlera mund të mos jenë prezent, pasi gjatë zhvillimit të Udhëzimit disa

pjesë janë larguar dhe pjesa tjetër nuk është rinumerizuar.

Skema përbëhet nga këto procese:

PR-01 Lëshimi/plotësimi i autorizimit.

PR-02 Plotësimi/ndryshimi i autorizimit.

PR-03 Anulimi i autorizimit

PR-04 Tërheqja e pagesës me DD (duke përfshi transaksionet e rregullta dhe R-

transaksionet të cilat kanë dalë nga procesimi i tërheqjes)

5.5.1 Lëshimi /plotësimi i autorizimit (PR-01)

PT-01.01/02 - Procesi i plotësimit dhe nënshkrimit të autorizimit është trajtuar

20

në mes të kreditorit dhe debitorit. Mund të procesohet në letër (PT-01.01) apo në proces

elektronik (PT-01.02).

PT-01.03 - Pasi të ketë pranuar autorizimin, kreditori duhet të dematerializojë

informatat nga autorizimi, të arkivojë dokumentin për periudhën kohore të përcaktuar

me ligj dhe si periudhë minimale kohore për aq sa është periudha për kthim të

transaksionit të paautorizuar si dhe të ja dërgojë informatën mbi autorizimin e bankës së

kreditorit me çdo kërkesë për tërheqje, si është e përshkruar në PT-04.03 (kapitulli

4.5.4).

PT-01.06 - Pas PT-04.07, banka e debitorit mund (në rast nevoje) të përdorë

këto informata për SHTP për debitorin (Kapitulli 4.5.4).

5.5.3 Anulimi i autorizimit

PT-03.01 - Anulimi i autorizimit nga debitori bëhet direkt te kreditori apo

përmes bankës së tij (banka e debitorit). Në rastet kur anulimi

bëhet te banka e debitorit, kjo e fundit njofton kreditorin përmes

bankës së kreditorit.

PT-03.02 - Arkivimi i dokumentit i cili i konfirmon anulimin bëhet nga ana e

kreditorit.

PT-03.03 - Anulimi i autorizimit mund të përcillet në tërheqjen e fundit të

iniciuar nga kreditori në bazë të autorizimit i cili anulohet siç

përshkruhet në PT-04.03.

5.5.4 Tërheqja e transaksionit DD (PR-04)

Ky proces përfshin transaksionet e rregullta dhe R – transaksionet të cilat dalin nga

procesimi i tërheqjes.

PT-04.01 - Kreditori gjeneron të dhënat për tërheqjen e transaksioneve.

PT-04.02 - Kreditori njofton paraprakisht debitorin mbi shumën dhe datën në

të cilën tërheqja do të i dërgohet bankës së debitorit për debitim.

PT-04.02bis - Debitori mund të udhëzojë bankën e debitorit për refuzim.

PT-04.03 - Kreditori e dërgon tërheqjen, përfshirë të dhënat në lidhje me

autorizimin bankës së kreditorit.

PT-04.04 - Banka e kreditorit kthen disa tërheqje të pranuara nga kreditori.

21

PT-04.05 - Banka e kreditorit dërgon tërheqjet në MKSH.

PT-04.06 - MKSH kthen disa tërheqje të pranuara nga banka e kreditorit.

PT-04.07 - MKSH i dërgon tërheqjet bankës së debitorit në pajtim me ciklin e

shlyerjes.

PT-04.08 - Banka e debitorit kthen disa tërheqje para shlyerjes.

PT-04.09 - Banka e debitorit debiton llogarinë e debitorit me/për shumën e

transaksionit.

PT-04.10 - Banka e debitorit dërgon tërheqjen e kthyer prapa MKSH pas

shlyerjes.

PT-04.11 - MKSH e dërgon tërheqjen e kthyer prapa bankës së kreditorit.

PT-04.12 - Banka e kreditorit debiton llogarinë e kreditorit me shumën e

tërheqjes së kthyer.

PT-04.13 - Kreditori e sqaron çështjen e tërheqjes kontestuese me debitorin,

pa përfshirjen e bankave.

PT-04.15 - Nëse transaksioni është kontestues, debitori mund të udhëzojë

bankën e tij për të kthyer shumën e debituar për kthim.

PT-04.16 - Banka e debitorit e krediton llogarinë e debitorit dhe dërgon

mesazhin për kthim në MKSH.

PT-04.17 - MKSH dërgon kthimin e tërheqjes bankës së kreditorit.

PT-04.18 - Banka e kreditorit e krediton llogarinë e kreditorit me/për shumën

e kthyer.

PT-04.19 - Kreditori e sqaron çështjen e tërheqjes kontestuese me debitorin,

pa përfshirjen e bankave.

PT-04.20 - Debitori inicion kërkesën për kthim/refundim (pas periudhës prej

6 javësh), për një transaksioni të paautorizuar.

PT-04.21 - Banka e debitorit konfirmon pranimin e kërkesës për kthim dhe

kërkon kopjen e autorizimit nga banka e kreditorit.

PT-04.22 - Banka e kreditorit e përcjellë kërkesën për kthim kreditorit.

22

PT-04.23 - Kreditori verifikon kërkesën për kthim dhe e dërgon kopjen e

autorizimit bankës së debitorit.

PT-04.24 - Banka e debitorit dërgon kërkesën për kthim të transaksionit të

paautorizuar në MKSH.

PT-04.25 - MKSH dërgon kërkesën për kthim të transaksionit të paautorizuar

bankës së kreditorit.

PT-04.26 - Banka e kreditorit krediton llogarinë e kreditorit me/për shumën e

kthyer të transaksionit të paautorizuar.

PT-04.27 - Kreditori shqyrton mospajtimin lidhur me kthimin e transaksionit

të paautorizuar.

5.6 Përshkrimi i hapave të procesit

5.6.1 Lëshimi/plotësimi i autorizimit (PR-01)

PT-01.01 - Lëshimi dhe nënshkrimi i autorizimit:

Përshkrimi:

Iniciativa për lëshimin e autorizimit mund të jetë e cilitdo, kreditorit apo debitorit.

Kreditori duhet të sigurohet që dokumenti i autorizimit të përmbajë tekstin e

domosdoshëm përkatës juridik dhe informacionin e kërkuar në DS-01. Dokumenti i

autorizimit është i standardizuar në përmbajtje, por jo edhe në pamje. Debitori duhet të

sigurohet që të plotësohet informacioni i domosdoshëm në autorizim. Debitori duhet të

nënshkruaj autorizimin dhe të ia dorëzojë kreditorit. Kreditori është i obliguar me këtë

marrëveshje me debitorin, në prezantimin e kërkesës për tërheqje.

Data/koha e fillimit: - Pas regjistrimit të kreditorit dhe para tërheqjes së parë.

Kohëzgjatja : - Pa kufij.

Rezultati: - Autorizimi i nënshkruar në letër.

PT-01.03 - Dematerializimi / arkivimi i Autorizimeve:

Përshkrimi:

Kreditori e dematerializon Autorizimin në letër. DS-02 përshkruan të dhënat të cilat

duhet të dematerializohen. Procesi i dematerializimit përbëhet nga konvertimi i

informatave të shkruara në letër në të dhëna elektronike. Fuqimisht sugjerohet që

kreditorët të përdorin teknika të dëshmuara për këtë proces, siç janë futja e dyfishtë e të

dhënave të rëndësishme, kontrolli i dyfishtë i të dhënave, etj.

Dokumenti i autorizimit të nënshkruar në letër duhet të ruhet në vend të sigurt gjatë

23

gjithë kohës së ekzistencës /plotfuqishmërisë së tij. Pas anulimit, autorizimi duhet të

ruhet për aq kohë sa është e përcaktuar me ligj, dhe në minimum deri sa të kaloj afati

kohor i paraparë për kthim të transaksionit të paautorizuar.

Pas dematerializimit, kreditori duhet të i dërgojë informacionin nga autorizimi bankës

së kreditorit si pjesë e çdo transaksioni të bazuar në atë autorizim, ashtu si përshkruhet

në PT04.03.

Data/koha e fillimit: - Pasi që kreditori të ketë pranuar autorizimin e nënshkruar

nga Debitori.

Informacioni hyrës: - Të dhënat nga autorizimi.

Rezultati: - Të dhënat e dematerializuara nga autorizimi (DS-02).

5.6.2 Anulimi i autorizimit (PR-03)

PT-03.01 - Anulimi i autorizimit bëhet në mes të kreditorit dhe debitorit:

Përshkrimi:

Anulimi i autorizimit nga debitori bëhet direkt te kreditori apo përmes bankës së tij

(banka e debitorit). Në rastet kur anulimi bëhet te banka e debitorit, kjo e fundit njofton

kreditorin përmes bankës së kreditorit.

PT-03.02 – Anulimi /Arkivimi nga ana e kreditorit:

Përshkrimi:

Arkivimi i anulimeve bëhet nga ana e kreditorit. Pas anulimit të autorizimit, autorizimi i

nënshkruar në letër duhet të ruhet nga ana e kreditorit për aq kohë sa është e përcaktuar

me ligj, dhe në minimum për periudhën të përcaktuar për kthim të transaksionit të

paautorizuar.

5.6.3 Tërheqja e transaksionit të Debitimit Direkt (PR-04)

PT-04.01 - Gjenerimi /Krijimi i të dhënave për tërheqje nga ana e kreditorit.

Përshkrimi:

Kreditori përgatit tërheqjen e transaksioneve për Debitim Direkt të cilat duhet të i

dërgohen bankës së kreditorit. Të dhënat të cilat duhet të përdoren janë përshkruar në

DS-03.5.

Data/koha e fillimit: - Cilado datë.

Kohëzgjatja: - Pa kufij.

Rezultati: - Kërkesa për tërheqje e cila përmban të dhënat sipas DS-03.

PT-04.02 - Njoftimi paraprak i kreditorit për debitorin.

24

Përshkrimi:

Para se të i dërgojë tërheqjet bankës së kreditori, kreditori njofton debitorin për shumën

dhe datën kur tërheqja do të i dërgohet bankës së debitorit për debitim. Ky njoftim

mund të dërgohet bashkë me dokumente tjera afariste/komerciale (p.sh. fatura) apo

ndarazi.

Njoftimi paraprak gjithashtu përfshin:

Orarin e pagesave për një numër të Debitimeve Direkte të përsëritura për një

periudhë të caktuar kohore, të dakorduar.

Një njoftim individual për tërheqje në datë të caktuar të afatit të fundit për pagesë.

Kreditori dhe debitori mund të dakordohen për një afat kohor tjetër lidhur me dërgimin

e njoftimit paraprak.

Data/koha e fillimit: - Njoftimi paraprak duhet të dërgohet së paku 14 ditë kalendarike

para datës së afatit të fundit për pagesë, përveç nëse nuk ka një afat kohor tjetër për të

cilin janë dakorduar kreditori dhe debitori.

Kohëzgjatja : - Pa kufij.

Rregulla e aplikuar: - Shih kapitullin 4.3 për ciklin kohor të përgjithshëm të procesit të

Debitimit Direkt.

PT-04.02 bis - Debitori mund të urdhërojë refuzimin bankës së debitorit.

Përshkrimi:

Debitori mund të urdhërojë bankën e debitorit që të refuzojë çfarëdo tërheqje në bazë të

informatave të pranuara me njoftimin paraprak. Ky refuzim duhet të përpunohet nga

ana e bankës së debitorit vetëm në përputhje me udhëzimet /kushtet e dërguara

debitorit.

Nëse banka e debitorit pajtohet të procesojë kërkesën para shlyerjes ndërbankare ,

refuzimi rezulton me faktin që banka e debitorit refuzon tërheqjen përkatëse (shih PT-

04.08).

Nëse kërkesa procesohet pas shlyerjes ndërbankare , kërkesa trajtohet si kërkesë për

kthim (shih PT -04.16).

Data/koha e fillimit: - Pas pranimit të njoftimit paraprak nga ana e debitorit apo burimit

tjetër të informatave lidhur me tërheqjen e cila pritet të dërgohet nga ana e kreditorit.

Kohëzgjatja për skemën: - Lejohet deri në datën e afatit të fundit për pagesë, duke

përfshirë edhe datën e afatit të fundit për pagesë, por afati kohor i saktë duhet të

përcaktohet në mes të bankës së debitorit dhe debitorit.

PT-04.03 - Kreditori i dërgon të dhënat mbi tërheqjen bankës së kreditorit,

përfshi edhe të dhënat mbi autorizimin.

25

Përshkrimi:

Kreditori përgatit një apo më tepër tërheqje për të i dërguar bankës së kreditorit, në bazë

të marrëveshjes në mes tyre.

Të dhënat mbi autorizimin,për autorizimet e reja, duhet të dërgohen si pjesë e tërheqjes.

Kodi i anulimit, i cili njofton se kjo është tërheqja e fundit (shih PR-03) me këtë

autorizim, për shkak të anulimit të autorizimit, duhet gjithashtu të dërgohet me

tërheqjen e fundit.

Banka e kreditorit është përgjegjëse para të gjithë pjesëmarrësve për organizimin e mirë

të këtij procesi me kreditorët. Kreditori duhet të përcjellë informacionin e duhur dhe të

domosdoshëm, ashtu si përshkruhet në mënyrë detaje në DS-03.

Data/koha e fillimit: - 14 ditë kalendarike para datës së mbylljes, përveç nëse kreditori

dhe debitori nuk janë dakorduar për një kohë tjetër në përputhje me ciklin kohor të

skemës.

Kreditorit i lejohet të dërgojë tërheqjen bankës së kreditorit kur autorizimi është

nënshkruar dhe njoftimi paraprak i është dërguar me kohë (shih PT-04.02) debitorit.

Banka e kreditorit duhet të informojë kreditorin lidhur me kohën e prerjes dhe ciklin

kohor i cili duhet respektuar për tërheqjet e para apo ato të njëhershme dhe për tërheqjet

e rregullta të radhës. (shih kapitullin 5.2).

Kohëzgjatja: - 14 ditë kalendarike, përveç nëse debitori dhe kreditori nuk janë

dakorduar ndryshe.

Data/koha e fillimit: - Më së paku D-2 ditë të punës ndërbankare për tërheqjet rregullta

/të përsëritura, në mënyrë që të i lejohet MKSH të bankës së kreditorit të përcjellë

tërheqjen bankës së debitorit më së largu për D-2 ditë pune ndërbankare .

Më së largu D-5 ditë pune ndërbankare për tërheqjen e parë apo tërheqjen e

njëhershmenë mënyrë që të i lejohet bankës së kreditorit që të i përcjellë tërheqjen

bankës së

debitorit më së largu për D-5 ditë pune ndërbankare .

Informacioni hyrës: - Kërkesa për tërheqje, përfshirë të dhënat nga DS-03.

Rezultati: - Kërkesa për tërheqje, përfshirë të dhënat nga DS-03.

PT-04.04 - Refuzimi i tërheqjes me gabime.

Përshkrimi:

Banka e kreditorit duhet të verifikoje sintaksën e kërkesës për tërheqje pasi të ketë

pranuar skedën (fajllin).Në rast se banka e kreditorit identifikon gabime në kërkesën për

tërheqje të pranuar, kjo kërkesë për tërheqje do të i kthehet kreditorit për përmirësime

dhe korrigjime. Kreditori duhet të bëjë korrigjimet/përmirësimet e nevojshme dhe të

përfshijë ato tërheqje në një skedë (fajll) tjetër.

Data/koha e fillimit: - Dita e pranimit të kërkesës nga kreditori, apo në ditët vijuese,

sipas marrëveshjes në mes të kreditorit dhe bankës së kreditorit.


26

Rezultati: - Mesazhi i refuzimit të tërheqjes, përfshirë të dhënat nga DS-05.

PT-04.05 - Banka kreditorit dërgon tërheqjet në MKSH.

Përshkrimi:

Në bazë të tërheqjeve të pranuara nga kreditori, banka e kreditorit duhet të dërgojë

tërheqjet të cilat përmbajnë informatën e domosdoshme në MKSH, si përshkruhet në

DS-04.

Data/koha e fillimit: - Pas hapit të procesit PT-04.03.

Kohëzgjatja - Pa kufij.

Data koha e mbylljes: - Më së largu D-2 ditë pune ndërbankare për tërheqjet e

përsëritura, në mënyrë që të i mundësohet MKSH të bankës së kreditorit t”ia përcjellë

tërheqjen bankës së debitorit më se largu për D-2 ditë pune ndërbankare . Për tërheqjet

e para dhe ato të njëhershme, më së largu D-5 ditë pune ndërbankare , në mënyrë që të i

mundësohet MKSH të bankës së kreditorit t”ia përcjellë tërheqjen bankës së debitorit

më se largu në D-5 ditë pune ndërbankare . Në rast të dërgimit të tërheqjes me vonesë

nga ana e kreditorit, banka e kreditorit duhet të ndryshojë, në pajtim me kreditorin,

datën e fundit për pagesë të kaluar me një datë të re të afatit të fundit.

Informacioni hyrës - Kërkesa për tërheqje, përfshirë të dhënat nga DS-04.

Rezultati: - Kërkesa për tërheqje, përfshirë të dhënat nga DS-04.

PT-04.06 - Refuzimi i tërheqjes nga ana e MKSH- SPN bankës së kreditorit.

Përshkrimi:

MKSH përdorë rregullën e formatit unik të skemës për tërheqjet ndërbankare për

kontroll të kërkesave për tërheqje (tërheqjeve) të pranuar nga banka e kreditorit. Do të

refuzoj tërheqjet të cilat përmbajnë gabime, duke ja kthyer ato tërheqje bankës së

kreditorit.

Data/koha e fillimit: - Data e pranimit të tërheqjes nga banka e kreditorit apo në ditët

vijuese, në pajtim me rregullat e aprovuara të MKSH.


Rezultati - Mesazhi i refuzimit të tërheqjes, përfshirë të dhënat nga DS-05.

PT-04.07 - Të dhënat mbi tërheqjet janë dërguar nga MKSH tek banka e

debitorit.

Përshkrimi:

MKSH, pasi ti ketë verifikuar dhe pranuar skedat (fajllat) e tërheqjeve, i dërgon

tërheqjet e pranuara nga gjitha bankat e kreditorit, bankës së debitorit. Shlyerja si

rezultat i këtyre tërheqjeve ekzekutohet në ditën D, duke kredituar llogarinë e bankës së

kreditorit dhe duke debituar llogarinë e bankës së debitorit. Afati kohor për kreditim të

kreditorit për tërheqjet është jashtë fushës së skemës.

27

Data/koha e fillimit: - D-14 ditë kalendarike.

Data/koha e mbylljes: - Më së largu D-2 ditë pune ndërbankare , për tërheqjet e

përsëritura; D-5 ditë pune ndërbankare , për tërheqjet e njëhershme.


Rezultati - Kërkesa për tërheqje, përfshirë të dhënat nga DS-04.

PT-04.08 - Banka e debitorit dërgon refuzimet në MKSH.

Përshkrimi:

Shih AT-R3 lidhur me përshkrimet e refuzimit, kodet dhe vlerat përkatëse.

Data/koha e fillimit - Dita pranimit.

Data/koha e mbylljes - Para shlyerjes ndërbankare .

Informacioni hyrës - Kërkesa për tërheqje, përfshirë të dhënat nga DS-04.


PT-04.09 - Banka e debitorit debiton llogarinë e debitorit.

Përshkrimi:

Banka e debitorit debiton llogarinë e debitorit për shumën e kërkuar në tërheqje në

datën e afatit të fundit për pagesë të specifikuar dhe ja dërgon debitorit informatën mbi

ekzekutimin e DD sipas marrëveshjes.

Data/koha e fillimit: - Dita D.

Kohëzgjatja: - 5 ditë pune ndërbankare .

Data/koha e mbylljes - Më së largu D+5 ditë pune ndërbankare në mënyrë që të

respektohet cikli kohor, ku shlyerja e kthimeve duhet të bëhet më së largu në D+5ditë

pune ndërbankare .

Informacioni hyrës: - Kërkesa për tërheqje, përfshirë të dhënat nga DS-04, në pajtim më

përshkrimin në DS-06.

Rezultati - Informacioni i dërguar debitorit.

PT-04.10 - Banka e debitorit dërgon tërheqjet e kthyera në MKSH.

Përshkrimi:

Nëse për çfarëdo arsye e cila është e pranueshme për të gjithë pjesëmarrësit, banka e

debitorit nuk mund të debitojë llogarinë, tërheqja duhet të i kthehet MKSH bashkë me

arsyet e kthimit (Shih AT-R3 në kapitullin 5.8.34 ku janë të definuara arsyet).

Rezultati: Banka e debitorit i kthen tërheqjet e kthyera prapa në MKSH

Skema nuk imponon çfarëdo obligimi mbi bankën e debitorit që ajo të verifikojë apo në

një mënyrë tjetër të kontrollojë tërheqjet e pranuara në lidhje me llogarinë e debitorit, si

psh. verifikimin e ekzistimit të autorizimit për kreditorin i cili ka dërguar kërkesën për

28

tërheqje Banka e debitorit mund të pranoj një obligim të tillë në marrëveshje me

debitorin, por kjo është jashtë fushëveprimit të skemës.

Data/koha e fillimit: - Dita D.

Kohëzgjatja: -- 5 ditë punë ndërbankare .

Data/koha e mbylljes: - Më së largu D+5 ditë pune ndërbankare , në mënyrë që të

respektohet cikli kohor, ku shlyerja e kthimeve duhet të bëhet më së largu në D+5ditë

pune ndërbankare .



PT-04.11 - MKSH dërgon tërheqjet e refuzuara prapa tek banka e kreditorit.

Përshkrimi:

MKSH i dërgon tërheqjet e refuzuara prapa tek banka e kreditorit. Shlyerja kryhet duke

debituar bankën e kreditorit dhe kredituar bankën e debitorit.

Informacioni hyrës: - Mesazhi mbi refuzimin /kthimin e tërheqjes, përfshirë të dhënat

nga DS-05.

Rezultati: - Mesazhi mbi refuzimin /kthimin e tërheqjes, përfshirë të dhënat nga DS-05.

PT-04.12 - Banka e kreditorit debiton kreditorin për shumën e tërheqjes së

refuzuar apo kthyer.

Përshkrimi

Banka e kreditorit duhet të debitojë tërheqjet e refuzuara apo të kthyera kreditorit,

vetëm nëse llogaria e kreditorit është kredituar më herët. Nëse llogaria e kreditorit nuk

mund të debitohet për çfarëdo arsye, refuzimi/kthimi i parapaguar bëhet risk kreditor

për bankën e kreditorit, për tu kompensuar nga kreditori.

Banka e kreditorit mund të rregulloj këtë me një marrëveshje të veçantë me kreditorin.

Banka e kreditorit nuk lejohet të debitojë kreditorin për refuzimet / kthimet e papaguara

pa aprovimin e kreditorit.

Informacioni hyrës: - Mesazhi mbi refuzimin /kthimin e tërheqjes, përfshirë të dhënat

nga DS-05.

Rezultati: - Informacioni i dërguar kreditorit.

PT-04.15 - Debitori kërkon kthim të shumës së debituar.

Përshkrimi:

Debitori duhet të kërkojë nga banka e debitorit kthimin e tërheqjes duke kredituar

llogarinë e debitorit, duke theksuar një arsye e cila është e përfshirë në listën e kodeve

në kapitullin 4.8. Skema e autorizon plotësisht bankën e debitorit që të kthejë fondet

nga banka e kreditorit. Ky kthim nuk e liron debitorin nga përgjegjësia dhe detyrimi që

29

të gjejë një zgjidhje me kreditorin, dhe në asnjë mënyrë kthimi nuk paragjykon

rezultatin e zgjedhjes në mes të debitorit dhe kreditorit.

Data/koha e fillimit: - Pasi që banka e debitorit e ka debituar llogarinë e debitorit.

Kohëzgjatja: - 6 javë.

Data/koha e mbylljes - 6 javë pas datës së debitimit.

Informacioni hyrës: - Informacioni i dërguar debitorit.

Rezultati: - Mesazhi mbi kthimin e tërheqjes, përfshirë të dhënat nga DS-05.

PT-04.16 - Banka e debitorit e dërgon kërkesën për kthim në MKSH.

Përshkrimi:

Banka e debitorit duhet të kreditoj llogarinë e debitorit me shumën e plotë të tërheqjes

fillestare. Banka e debitorit dërgon kërkesën për kthim në MKSH.

Data/koha e fillimit: - Data e debitimit.

Kohëzgjatja: - 6 javë +2 ditë pune ndërbankare .

Data/koha e mbylljes: - Data e debitimit 6 javë +2 ditë pune ndërbankare .

Informacioni hyrës: - Mesazhi mbi kthimin e tërheqjes, përfshirë të dhënat nga DS-05.


PT-04.17 - MKSH e dërgon kërkesën për kthim tek banka e kreditorit.

Përshkrimi:

MKSH e dërgon kërkesën për kthim tek banka e kreditorit. Shlyerja bëhet duke

kredituar bankën e debitorit dhe debituar bankën e kreditorit për shumën e tërheqjes

fillestare.

Data/koha e fillimit: - Pas PT-04.16.

Kohëzgjatja: - 6 javë.

Data/koha e mbylljes: - Data e debitimit 6javë +2 ditë pune ndërbankare .



PT-04.18 - Banka e kreditorit e debiton kreditorin për shumën e tërheqjes së

kthyer.

Përshkrimi:

Banka e kreditorit duhet të debitoj llogarinë e kreditorit për shumën e kërkesës së

pranuar për kthim. Për kompensimin e kthimit të cilin banka e kreditorit e ka paguar,

duhet të bëj marrëveshje të veçantë me kreditorin. Data e këtij debitimi është jashtë

fushëveprimit të skemës. Kjo do të thotë se kreditori mund të jetë i detyruar të mbajë

llogarinë e tij në bankën e kreditorit, edhe pas përfundimit të raportit afarist, për një

kohë të caktuar, në mënyrë që të mund të respektohen afatet për kthimet e

30

transaksioneve.



PT-04.20 - Debitori inicion kërkesën për kthim të transaksionit të

paautorizuar (pas periudhës 6 javore për kthim).

Përshkrimi:

Debitorit i lejohet të dërgojë kërkesën bankës së debitorit për kthim të tërheqjes e cila

nuk është autorizuar nga ai. Kjo do të thotë se debitori konsideron se nuk ekziston një

autorizim i vlefshëm. Debitori duhet të dorëzojë një kërkesë me shkrim dhe prova apo

dëshmi bankës së debitorit.

Data/koha e fillimit: - Pas periudhës 6 javore për kthim i aplikueshëm për cilëndo

tërheqje.

Kohëzgjatja: - E kufizuar në 1 vit pas datës së debitimit të tërheqjes së kontestuar. Kjo

periudhë mund të rishikohet nëse ligji parasheh një kufizim tjetër kohor.

Informacioni hyrës: - Të dhënat mbi tërheqjen e ekzekutuar.

Rezultati: - Kërkesa me shkrim (bashkë me dëshmitë).

PT-04.21 - Banka e debitorit pranon kërkesën për kthim – kërkon kopjen e

autorizimit nga kreditori.

Përshkrimi:

Banka e debitorit pranon kërkesën e debitorit dhe vendosë të pranojë apo të refuzojë

kërkesën. Nëse kërkesa pranohet, banka e debitorit duhet të përcjellë atë (kërkesën dhe

dokumentacionin përcjellës-dëshmitë) bankës së kreditorit, e kjo duhet të ia përcjellë

kreditorit. Me kërkesë të bankës së debitorit, banka e kreditorit pranon kërkesën për të

siguruar një kopje të autorizimit përmes bankës së kreditorit. Kjo kërkesë duhet të

specifikojë identifikatorin e kreditorit dhe numrin unik të autorizimit.


Kohëzgjatja: - 10 ditë kalendarike.

Informacioni hyrës: - Kërkesa me shkrim (bashkë me dëshmitë).

PT-04.22 - Banka e kreditorit e përcjellë kërkesën për kthim kreditorit.

Përshkrimi:

Banka e kreditorit pranon kërkesën (bashkë me dëshmitë) nga bana e debitorit dhe ja

përcjell atë kreditorit.


Kohëzgjatja: - Menjëherë pas pranimit të kërkesës.

Informacioni hyrës: - Kërkesa me shkrim (bashkë me dëshmitë).

31

PT-04.23 - Kreditori verifikon kërkesën për kthim dhe dërgon kopjen e

autorizimit.

Përshkrimi:

Kreditori duhet të vlerësojë kërkesën e pranuar dhe të ia siguroj/dërgoj kopjen e

autorizimit përmes bankës së kreditorit, bankës se debitorit. Pas pranimit të kërkesës

përgjigjja duhet të vihet në dispozicion të bankës së debitorit brenda 10 ditëve

kalendarike. Kopja në letër apo përmes skedës (fajllit) elektronik i dërgohet bankës se

debitorit përmes bankës së kreditorit.

Data/koha e fillimit: - Pas pranimit të kërkesës për informacion.

Kohëzgjatja: - 10 ditë kalendarike.

Informacioni hyrës: - Të dhënat plotësuese me kërkesë të dërguara nga debitori.

Rezultati: - Kopja e autorizimit të nënshkruar.

PT-04.24: - Banka e debitorit e dërgon kërkesën për kthim të transaksionit të autorizuar.

Përshkrimi:

Pas 30 ditë kalendarike, duke filluar nga data e pranimit të kërkesës nga banka e

debitorit, bankës së debitorit i lejohet të dërgojë kërkesën për kthim përmes MKSH

bankës së kreditorit nëse kopja e autorizimit nuk pranohet brenda 30 ditëve kalendarike

nga data kur banka e debitorit e ka pranuar kërkesën për kthim, apo nëse kopja e

pranuar nuk paraqet arsyetim të vlefshëm për bankën e debitorit, për të refuzuar

kërkesën. Banka e debitorit e krediton llogarinë e debitorit për shumën e tërheqjes.

Kompensimi për kthim (si është e përshkruar në PT-04.16) mund të merret nga banka e

Kreditorit, duke u bazuar në të njëjtën rregull.

Data/koha e fillimit: - Pas pranimit të kopjes së autorizimit nga kreditori, më së largu

brenda 30 ditëve kalendarike pas pranimit të kërkesës nga debitori (PT-04.20).

Kohëzgjatja: - 10 ditë kalendarike pas PT-04.23.

Informacioni hyrës: - Kërkesa me shkrim së bashku me dokumentacionin përcjellës

(dëshmitë) dhe kopja e autorizimit të nënshkruar.

Rezultati: - Mesazhi mbi kthimin e transaksionit të paautorizuar, përfshirë të dhënat nga

DS-05.

PT-04.25 - MKSH e dërgon kërkesën për kthim të transaksionit të

paautorizuar bankës së kreditorit.

Përshkrimi:

MKSH dërgon kërkesën për kthimi prapa tek banka e kreditorit. Shlyerja ekzekutohet

duke kredituar bankën e debitorit dhe duke debituar bankën e kreditorit për shumën e

tërheqjes fillestare.


Kohëzgjatja: - Cikli normal i shlyerjes.

32

Informacioni hyrës: - Mesazhi mbi kthimin e transaksionit të paautorizuar i pranuar nga

debitori, përfshirë të dhënat nga DS-05.

Rezultati: - Mesazhi mbi kthimin e transaksionit të paautorizuar i pranuar nga debitori,

përfshirë të dhënat nga DS-05.

PT-04.26 - Banka e kreditorit e debiton kreditorin për shumën e kthimit të

transaksionit të paautorizuar.

Përshkrimi:

Banka e kreditorit duhet të debitoj llogarinë e kreditorit për shumën e kërkesës së

pranuar për kthim për kompensimin e kthimit të cilin banka e kreditorit e ka paguar,

duhet të bëj marrëveshje të veçantë me kreditorin. Data e këtij debitimi është jashtë

fushëveprimit të skemës.

Kjo do të thotë se kreditori mund të jetë i detyruar të mbajë llogarinë e tij në bankën e

kreditorit edhe pas përfundimit të raportit afarist, për një kohë të caktuar në mënyrë që

të mund të respektohen afatet për kthimet e transaksioneve.

Nëse llogaria e kreditorit nuk mund të debitohet për çfarëdo arsye, kthimi i parapaguar

bëhet risk kreditor për bankën e kreditorit për tu kompensuar nga kreditori. Banka e

kreditorit nuk lejohet të debitojë kreditorin për refuzimet / kthimet e papaguara. Banka

e kreditorit mund të rregulloj këtë me një marrëveshje të veçantë me kreditorin.


Kohëzgjatja: - Jashtë fushëveprimit të skemës.

Informacioni Hyrës: - Mesazhi mbi kthimin e transaksionit të paautorizuar i pranuar

nga debitori, përfshirë të dhënat nga DS-05.

PT-04.27 - Kreditori proceson kontestin në lidhje me kthimin e transaksionit

të paautorizuar.

Përshkrimi:

Nëse kreditori nuk pajtohet me kthimin, duhet të kontaktojë debitorin për të zgjidhë

kontestin, jashtë fushëveprimit të skemës.

Informacioni hyrës: - Pas PT-04.26.

Kohëzgjatja: - Jashtë fushëveprimit të skemës.

5.7 Të dhënat operacionale të kërkuara

Ky kapitull është fokusuar në përcaktimin e kërkesave operacionale për të dhëna të

përdoruar nga skema.

5.7.1 Lista e kërkesave operacionale të kërkuara

33

DS-01 Autorizimi.

DS-02 Autorizimi i dematerializuar

DS-03 Tërheqja klient –bankë

DS-04 Tërheqja ndërbankare

DS-05 Kthimi/refuzimi i Debitimit Direkt

DS-06 Tërheqja bankë – klient

DS-07 Mënyra e komunikimit ndër-bankar në lidhje më përjashtimet. (të definohet)

5.7.2 Autorizimi (DS-01)

Përshkrimi: Autorizimi është përshkruar në kapitullin 4.1

Autorizimi duhet të përmbajë identifikatorët e fushave, me hapësirën e zbrazët ku do të

shënohen të dhënat e kërkuara. Identifikatorët duhet të jenë në së paku njërën nga

gjuhet zyrtare. Mund të individualizohet nga ana e kreditorit, duke i vendosur të dhënat

karakteristike të caktuara të kreditorit. Dizajni duhet të përputhet me kërkesat e

përcaktuara më poshtë. Skema nuk standardizon fontin apo ngjyrën e përdorur për apo

në autorizim. Kreditori duhet gjithnjë të sigurohet se informacioni në autorizim është i

qartë dhe i lexueshëm. Çfarëdo neni i marrëveshjes debitor - kreditor duhet të vendoset

jashtë kornizave të fushave 1-16 (shiko në fushën “për përdorim të kreditorit”).

Në anën e prapme të autorizimit nuk duhet të vendoset asnjë informacion i cili mund të

keqkuptohet nga debitori se është pjesë e autorizimit.

Skema përcakton që Autorizimi të ketë logon Debitimit Direkt dhe të përmbajë vetitë /

të dhënat si më poshtë:

Vetitë /të dhënat në Autorizim

Referenca unike e autorizimit (numri rendor unik)

Emri i debitorit (1)

Numri i identifikimit i debitorit (2)

Adresa e debitorit (3.1)

Kodi postar / qyteti i debitorit (3.2)

Shteti i debitorit (3.3)

Kodi identifikues i debitorit (4)

Emri i kompanisë – kreditorit (5)

Kodi identifikues i kreditorit (6)

Adresa e kreditorit (7.1)

Kodi postar / qyteti i kreditorit (7.2)

Shteti i kreditorit (7.3)

Numri i llogarisë së kreditorit (8)

SWIFT kodi i bankës së kreditorit (9)

Numri i llogarisë së debitorit – klientit (10)

SWIFT kodi i bankës së debitorit (11)

Numri identifikues i kontratës (12.1)

34

Përshkrimi i kontratës (12.2)

Tipi i pagesës (13)

Vlera maksimale e shumës (14)

Vendi dhe data e nënshkrimit

Afat i vlefshmërisë(s)

Nënshkrimi i debitorit

Emërtimi i këtyre fushave është bërë në mënyrë që të ndihmohet debitori gjatë

plotësimit të autorizimit.

Këshilla juridikë në ballinë (autorizimi dhe e drejta për kthim) si dhe vendi për

nënshkrim.

Nëse kreditorët e publikojnë autorizimin e tyre në media, autorizimi duhet të përmbajë

këto informacione (si më lartë).

Hapësira “Për përdorim të kreditorit”

Informacioni i vetëm plotësues i lejuar në autorizim është një fushë plotësuese “Për

përdorim të kreditorit” dhe logoja e kompanisë.

Hapësira “për përdorim të kreditorit” është parashikuar për nevoja dhe përdorim intern

të kreditorit, mund të përdoret vetëm pasi autorizimi të nënshkruhet nga debitori dhe

nuk duhet të i përcillet bankës së kreditorit në formën e dematerializuar të autorizimit.

Vetitë: Vetitë në autorizim duhet të plotësohen si është përshkruar më poshtë, nëse nuk

është specifikuar ndryshe.

Nga kreditori: Kodi identifikues i skemës së DD në Kosovë, i shprehur me fjalët

“Skema e DD në Kosovë“.

Nga kreditori: Referenca unike e autorizimit (numri rendor unik)

Nga debitori: Emri i debitorit (1)

Nga debitori: Numri i identifikimit i debitorit (2)

Nga debitori: Adresa e debitorit (3.1)

Nga debitori: Kodi postar / qyteti i debitorit (3.2)

Nga debitori: Shteti i debitorit (3.3)

Nga kreditori: Kodi identifikues i debitorit (4)

Nga kreditori: Emri i kompanisë – kreditorit (5)

Nga kreditori: Kodi identifikues i kreditorit (6)

Nga kreditori: Adresa e kreditorit (7.1)

Nga kreditori: Kodi postar / qyteti i kreditorit (7.2)

Nga kreditori: Shteti i kreditorit (7.3)

Nga kreditori: Numri i llogarisë së kreditorit (8)

Nga kreditori: SWIFT kodi i bankës së kreditorit (9)

35

Nga debitori: Numri i llogarisë së debitorit – klientit (10)

Nga debitori: SWIFT kodi i bankës së debitorit (11)

Nga kreditori: Numri identifikues i kontratës (12.1)

Nga kreditori: Përshkrimi i kontratës (12.2)

Nga debitori: Tipi i pagesës (13)

Nga debitori: Vlera maksimale e shumës (14)

Nga kreditori: Vendi dhe data e nënshkrimit

Nga debitori: Afat i vlefshmërisë(s)

Nga debitori: Nënshkrimi i debitorit

Ballina standarde: Skema e DD në Kosovë është e detyrueshme.

Udhëzim për dizajnimin e Autorizimit për Debitim Direkt në Kosovë

Teksti i autorizimit duhet të jetë në së paku njërën nga gjuhet zyrtare.

Autorizimi duhet të jetë qartë i ndarë nga çfarëdo teksti tjetër. Asnjë material tjetër nuk

mund të figurojë brenda kornizave të autorizimit.

Udhëzimi i qartë për debitorin mbi kthimin duhet të figurojë në faqen parë të

Autorizimit.

Emri i kreditorit, adresa dhe numri identifikues mund të jenë të shtypura në formularin

e Autorizimit.

Përgjegjësitë e Kreditorit

Kreditori duhet:

Të siguroj se të gjitha Autorizimet, dhe materialet tjera në lidhje me aplikimin e

DD janë në përputhje me këto udhëzime dhe duhet të kërkojë ndihmë nga banka

e tij në rast se ka nevojë për sqarime.

Të siguroj që Autorizimi është plotësuar ashtu si duhet para se të dërgojë çfarëdo

informacioni të dematerializuar cilësdo palë tjetër.

5.7.3 DS-02 - Autorizimi i dematerializuar

Përshkrimi:

Ky grumbull i të dhënave përmban të gjitha vetitë të cilat duhet të regjistrohen në

skedën (fajllin) elektronik, të cilën e mban kreditori për nevoja të ekzekutimit të

procesit të DD, siç është përgatitja e tërheqjeve sipas DS-03, etj.. Vetitë janë të

detyrueshme, përveç nëse nuk është specifikuar ndryshe.

Vetitë:

Numri rendor unik i autorizimit

36

Emri i debitorit

Numri i identifikimit i debitorit

Adresa e debitorit

Kodi identifikues i debitorit (nëse figuron në DS-01)

Tipi i pagesës, nëse figuron në DS-01

Numri i llogarisë se debitorit e cila duhet të debitohet (IBAN)

Numri identifikues i kontratës

SWIFT kodi i bankës së debitorit

Identifikatori i kreditorit

Emri i kreditorit

Data e nënshkrimit të autorizimit

Tipi i pagesës (lejohen vetëm vlerat “e përsëritur” dhe “e njëhershme”)

Arsyeja e ndryshimit të Autorizimit (e detyrueshme në rastet e ndryshimit)

Data e nënshkrimit të anulimit të Autorizimit

5.7.4 DS-03 - Tërheqja klient - bankë

Përshkrimi:

Kreditori duhet të përcjellë të dhënat në vijim. Të dhënat e kreditorit mund të

plotësohen nga kreditori. Kjo është çështje për kreditorin dhe bankën e kreditorit.

Vetitë/ të dhënat janë të detyrueshme, nëse nuk është përcaktuar ndryshe.

Të dhënat - Vetitë

Tipi i transaksionit (i përsëritur, i njëhershëm, i fundit apo kthim)

Nr i referencës së tërheqjes tek kreditori

Emri i kreditorit

Adresa e kreditorit (opcionale)


Numri i llogarisë së kreditorit e cila duhet të kreditohet (IBAN)

Emri i debitorit

Adresa e debitorit (opcionale)

Kodi identifikues i debitorit

Tipi i pagesës, nëse figuron në DS-02

numri i llogarisë se debitorit e cila duhet të debitohet (IBAN)




Shuma e tërheqjes në euro

Data e afatit të fundit për pagesë

Arsyeja për ndryshimin e autorizimit (e detyrueshme nëse ka ndryshim të

autorizimit)

Informacioni i dërguar debitorit nga kreditori siç është nr. identifikues i

kontratës, nr. i referencës së njoftimit paraprak etj (jo e detyrueshme)

37

Vërejtje: Këto të dhëna paraqesin kërkesa operacionale dhe nuk përshkruajnë fushat në

radhitje fizike apo logjike, si është e përshkruar në kapitullin 0.5 (ref. 6).

5.7.5 DS-04 – Tërheqja ndërbankare

Përshkrimi:

Ky grumbull i informacionit përmban informatat e domosdoshme të përcaktuara nga

skema të cilat banka e kreditorit duhet të i dërgoj bankës së debitorit përmes MKSH. Në

Udhëzim quhet edhe tërheqje. Këto të dhëna paraqiten në hapat vijues të procesit 04,

duke filluar nga hapi 03 dhe duhet të përcillet nga të gjithë pjesëmarrësit deri te banka e

debitorit. Të dhënat /vetit janë të detyrueshme nëse nuk është përcaktuar ndryshe.

Të dhënat -Vetitë:

Kodi identifikues i skemës së DD në Kosovë

Tipi i transaksionit (i përsëritur, i njëhershëm, i pari, i fundit)

Numri i referencës së tërheqjes te kreditori

Emri i kreditorit

Adresa e kreditorit (nëse është paraqitur në DS-03)


Numri i llogarisë se kreditorit e cila duhet të kreditohet (IBAN)


Emri i debitorit

Adresa e debitorit (nëse është paraqitur në DS-03)

Kodi identifikues i debitorit (nëse figuron në DS-03)

Tipi i pagesës (nëse është paraqitur në DS-03)

Numri i llogarisë se debitorit e cila duhet të debitohet (IBAN)




Shuma e tërheqjes në euro

Data e afatit të fundit për tërheqje

Data e shlyerjes së tërheqjes

Arsyeja për ndryshimin e autorizimit (nëse është paraqitur në DS-03)

Informacioni i dërguar debitorit nga kreditori siç është numri identifikues i

kontratës, numri i referencës së njoftimit paraprak, etj.

Numri i referencës së tërheqjes te kreditori

Vërejtje: Këto të dhëna paraqesin kërkesë operacionale dhe nuk përshkruajnë fushat në

radhitje fizike apo logjike, si është e përshkruar në kapitullin 0.5

5.7.6 DS-05 - Mesazhet e refuzimit, kthimit të tërheqjes

38

Përshkrimi:

Këto të dhëna përshkruajnë përmbajtjen e refuzimit apo kthimit të heqjes. Të dhënat

janë të detyrueshme nëse nuk është përcaktuar ndryshe.

Të dhënat -Vetitë:

R1 Tipi i mesazhit

R2 Identifikimi i palës e cila inicion mesazhin

R3 Kodi i arsyes për mospranim të tërheqjes

Data e shlyerjes për kthimin

R5 reference specifike e bankës e cila inicion refuzimin/kthimin për atë

refuzim/kthim

R6 Kompensimi i kthimit të cilën banka e debitorit e pranon nga banka e

kreditorit (opcionale – vetëm në raste të kthimit)

Kopje e vetive (të dhënave) të pranuara (DS-04) e cila është duke u kthyer apo

DS-07 të pranuar, përveç të dhënave AT-31 të DS-07 e cila është duke u kthyer.

Vërejtje: Këto të dhëna paraqesin kërkesa operacionale dhe nuk përshkruajnë fushat në

radhitje fizike apo logjike, si është e përshkruar në kapitullin 0.5 (ref. 6),

5.7.7 DS-06 - Informatat mbi Debitimin Direkt Bankë - Klient

Përshkrimi

Këto të dhëna përshkruajnë përmbajtjen e tërheqjes së debituar nga llogaria e debitorit

të cilat do të jenë në dispozicion të debitorit. Komunikimi i këtyre informacioneve është

i detyrueshëm. Të gjitha informacionet tjera të pranuara në tërheqjet ndër bankare (DS-

04) mund të vihen në dispozicion në bazë të marrëveshjes me debitorin.

Të dhënat –Vetitë:

20 Kod identifikues i skemës apo kodi specifik i bankës – identifikatori i

produktit të Debitimit Direkt

03 Emri i kreditorit

01 Numri rendor unik i autorizimit

06 Shuma e tërheqjes në euro

Informacioni i dërguar debitorit nga kreditori siç është numri identifikues i

kontratës, numri i referencës së njoftimit paraprak, etj (nëse është paraqitur në

DS-03)

Vërejtje: Këto të dhëna paraqesin kërkesa operacionale dhe prezantimi logjik dhe fizik i

është lënë bankës së debitorit.

5.8 Kërkesat operacionale të të dhënave/vetive

39

Ky kapitull fokusohet në kërkesat operacionale të vetive / të dhënave të përdorura në

skemë.

5.8.1 Lista e vetive /të dhënave

AT-01 Numri rendor unik i autorizimit

AT-02 Identifikatori i kreditorit

AT-03 Emri i kreditorit

AT-04 Numri i llogarisë së kreditorit (IBAN)

AT-05 Adresa e kreditorit

AT-06 Shuma e tërheqjes në euro

AT-07 Numri i llogarisë së debitorit (IBAN)

AT-08 Numri identifikues i kontratës

AT-09 Adresa e debitorit

AT-10 Identifikatori i transaksionit të Debitimit Direkt të kreditori

AT-11 Data e afatit të fundit për tërheqje

AT-12 SWIFT kodi i bankës së kreditorit

AT-13 SWIFT kodi i bankës së debitorit

AT-14 Emri i debitorit

AT-15 Tipi i pagesës /transaksionit

AT-20 Kodi identifikues i skemës

AT-22 Informacioni i dërguar debitorit nga kreditori në tërheqje

AT-24 Arsyeja e ndryshimit të autorizimit

AT-25 Data e nënshkrimit të autorizimit

AT-26 Data e shlyerjes së tërheqjes

AT-27 Identifikatori i debitorit

AT-33 Nënshkrimi i debitorit

AT-43 Referenca e tërheqjes te banka e kreditorit

AT-R1 Tip i mesazhit

AT-R2 Identifikimi i tipit të palës iniciuese të mesazhit

AT-R3 Arsyeja e mospranimit

AT-R4 Data e shlyerjes për kërkesën /udhëzimin për kthim

AT-R5 Referencë specifike e bankës e cila inicion refuzimin/kthimin për atë

refuzim/kthim

AT-R6 Kompensimi për kthim të cilën banka e debitorit e pranon nga banka e

kreditorit.

Për çdo veti / të dhënë të DD në Kosovë, ka një përshkrim të shkurtë. Aty ku është e

përshtatshme, ka edhe një përshkrim përkatës të vlerave të mundshme (R-kodet).

Udhëzimi nuk e definon formatin e vetive / të dhënave apo gjatësinë e fushës, përveç

nëse konsiderohet qe të jetë kërkesë operacionale.

5.8.2 AT-01 - Numri rendor unik i autorizimit

40

Përshkrimi:

Ky numër identifikon çdo autorizim të nënshkruar për atë kreditor. Ky numër duhet të

jetë unik për çdo autorizim në kombinim me identifikatorin e kreditorit (AT-02), pa

shtesën e quajtur - kodi biznesor i kreditorit Kreditori duhet të përgatitet në mënyrë që

kur cilado palë e tretë të dërgojë elementet në formën AT-01+AT-02 pa shtesën kodi

biznesor i kreditorit, të lejojë procesim të informacionit mbi autorizimin.

Udhëzimi nuk e limiton gjatësinë e vetive /të dhënave, i rekomandohet kreditoreve të

limitojnë gjatësinë në numër të mjaftueshëm dhe të menaxhueshëm për ta, pasi që vetia

/ e dhëna përdoret në disa procese, si qelës për të arritur deri te skedat, të cilat

përmbajnë informacion mbi Autorizimin.

5.8.3 AT-02 - Identifikatori i kreditorit


Përshkrimi:

Identifikatori i kreditorit është unik në skemë dhe mundëson identifikimin e përpiktë

dhe padyshimtë të çdo kreditori në Kosovë.

Identifikatori gjenerohet duke përdorur Modulin 36

Kreditori mund të përdorë shtesën - kodi biznesore të kreditorit për të identifikuar

aktivitete të ndryshme afariste, në kuadër të biznesit të tij, në lidhje me DD. Ky

identifikator identifikon një entitet, apo shoqatë e cila nuk është entitet.

Ky identifikim duhet të jetë i pandryshueshëm në kohë, në mënyrë që debitori dhe

banka e debitorit të mund të i drejtohen kreditorit për kthim apo ankesa dhe të mund të

verifikojnë ekzistencën e një autorizimi valid pas kërkesës për tërheqje nga kreditori.

Identifikatori i kreditorit përmban elemente si në vijim:

Numri rendor i kreditorit (5)

Numri kontrollues (1)

Shtesa e quajtur “kodi biznesor i kreditorit”, i lejon kreditorit të identifikojë lloje të

ndryshme të shërbimeve. Kjo shtesë nuk është e nevojshme për të identifikuar

autorizimin në mënyrë unike, por përmban informacione të dobishme për kreditorin dhe

debitorin. Kreditori mund të përdore atë në mënyra të ndryshme,duke mos qenë pjesë

reale identifikuese e identifikatorit të kreditorit. Mund të ndryshojë me kohë.

Identifikatori i kreditorit në skemat aktuale të DD, në shumicën e vendeve përmban

strukturë të caktuar të identifikatorit të kreditorit. Pjesa karakteristike e vendit/shtetit

nuk është unike dhe ndryshon nga vendi ne vend. Rregullat e vendeve të ndryshme

mund të gjenerojnë vlera identike për identifikatorit në vende të ndryshme, gjë që

41

shpjegon domosdoshmërinë për shtimin /përdorimin e ISO kodit të vendit për përdorim

në rast të integrimeve në sistemet ndërkombëtare.

5.8.4 AT-03 – Emri i kreditorit

Përshkrimi: Emri i Kreditorit ashtu si i është dërguar debitorit.

5.8.5 AT-04 - Numri i llogarisë së kreditorit

Përshkrimi : Numri i llogarisë së kreditorit (IBAN)

• Të kreditohet për tërheqje (DS-04).

• Të debitohet për kthime, refuzime(DS-05) të tërheqjes.

5.8.6 AT-05 - Adresa e kreditorit

Përshkrimi: Adresa e kreditorit ashtu si i është dërguar debitorit.

5.8.7 AT-06 – Shuma e tërheqjes në Euro

Përshkrimi: Shuma duhet të përbëhet nga dy pjesë, pjesa e parë paraqitet në euro dhe

pjesa e dytë në euro cent. Pjesa e parë duhet të jetë më e madhe se (apo e barabartë me)

zero, si dhe e barabartë dhe jo më e madhe se 999.999.999 euro. Pjesa e dytë duhet të

jetë më e madhe (apo e barabartë me) zero euro cent, dhe më e vogël ose e barabartë me

99 euro cent.

5.8.8 AT-07 – Numri i llogarisë së debitorit

Përshkrimi: Numri i llogarisë së debitorit (IBAN)

• Të debitohet në bazë të tërheqjes (DS-04).

• Të kreditohet për kthim të tërheqjes (DS-05).

5.8.9 AT-08 – Numri identifikues i kontratës

Përshkrimi: Identifikatori përcaktohet në bazë të nevojave dhe përmbajtjes nga ana e

kreditorit. Mund të përmbajë elemente të kontrollit automatik, mirëpo palëve tjera në

skemë nuk u kërkohet të bëjnë çfarëdo verifikimi të këtyre elementeve.

5.8.10 AT-09 - Adresa e Debitorit

Përshkrimi: Adresa e debitorit ashtu si është e regjistruar tek kreditori.

5.8.11 AT-10 –Identifikatori i transaksionit Debitimit Direkt te kreditori

42

Përshkrimi: Identifikon tek kreditori i caktuar çdo tërheqje të cilën ai kreditor ja ka

dërguar bankës së kreditorit. Ky numër do të përcillet gjatë gjithë ecurisë së procesimit

të tërheqjes, nga hapi i procesit PT-04.01 deri në finalizimin e tërheqjes. Duhet të

përcillet gjatë procesimit të çfarëdo përjashtimi. Kreditori nuk mund të kërkojë çfarëdo

informacioni referues për të identifikuar tërheqjen. Kreditori duhet të definojë

strukturën interne të këtij identifikatori. Referenca duhet të jetë e kuptueshme dhe

domethënëse vetëm për kreditorin.

5.8.12 AT-11 – Data e afatit të fundit për tërheqje

Përshkrimi: Shih kapitullin 5.3.1.

5.8.13 AT-12 – SWIFT kodi i bankës së kreditorit

Përshkrimi: Shih kapitullin 6: Terminologjia e definuar në Udhëzim.

5.8.14 AT-13 - SWIFT kodi i bankës së debitorit

Përshkrimi: Shih kapitullin 6: Terminologjia e definuar ne Udhëzim

5.8.15 AT-14 – Emri i debitorit

Përshkrimi: Emri i debitorit ashtu si është regjistruar tek kreditori

5.8.16 AT-15 – Tipi i pagesës /transaksionit

Përshkrimi:

Informatat në lidhje me tipin e transaksionit përfshihen vetëm me qëllim për të

ndihmuar debitorin dhe /apo kreditorin në procesimin e pagesave të tyre dhe nuk

kërkohet të sigurohet apo përcillet nga banka e debitorit apo ajo e kreditorit me qëllim

të ekzekutimit të pagesës përkatëse.

5.8.20 AT-20 – Kodi identifikues i skemës

Përshkrimi: Ky kod mundëson dallimin e udhëzimit /kërkesës nga skemat / produktet

tjera.

5.8.22 AT-22 – Informacioni i dërguar debitorit nga kreditori në tërheqje

Përshkrimi: Ky informacion përcaktohet nga kreditori dhe duhet të i bëhet i njohur

debitorit nga banka e debitorit gjatë debitimit të llogarisë së debitorit. Rekomandohet të

përmbajë referencën e njoftimit paraprak apo numrin e kontratës.

43

5.8.24 AT-25 – Data e nënshkrimit të autorizimit

Përshkrimi: Data në të cilën autorizimi është nënshkruar nga debitori ashtu si është

regjistruar tek kreditori në formën e dematerializuar të dokumentit të autorizimit.

5.8.25 AT-26 – Data e shlyerjes së tërheqjes

Përshkrimi: Data në të cilën shuma e tërheqjes është shlyer nga ana e MKSH

5.8.26 AT-27 - Identifikatori i debitorit

Përshkrimi: Kjo veti/e dhënë identifikon debitorin duke e specifikuar kodin e caktuar

për identifikim të debitorit.

5.8.28 AT-33 – Nënshkrimi i debitorit

Përshkrimi: Nënshkrimi i debitorit në dokumentin fizik në letër.

5.8.30 AT-43 – Referenca e tërheqjes të banka e kreditorit.

Përshkrimi: Referenca e tërheqjes e përcaktuar nga banka e kreditorit e cila përcillet tek

banka e debitorit.

5.8.32 AT-R1 – Tipi i mesazhit

Përshkrimi: Ky kod paraqet identifikatorin e tipit të mesazhit.

Vlerat:

Refuzim i tërheqjes

Kthim i tërheqjes

4.8.33 AT-R2 – Identifikimi i tipit të palës iniciuese të mesazhit

Përshkrimi: Tipet janë

Banka e kreditorit ( për refuzim)

Banka e debitorit (për refuzim, kthim)

MKSH (vetëm refuzim)

Kreditori

Debitori (vetëm për kthim)

5.8.34 AT-R3 – Kodi i arsyes së refuzimit

44

Vlerat: Arsyet për refuzim ose kthim nga banka e kreditorit duhet të përcaktohen, është

çështje për marrëveshje në mes të bankës së kreditorit dhe kreditorit.

Arsyet për refuzim nga MKSH apo banka e debitorit janë si vijon:

Kodi i transaksionit jo i rregullt, formati i skedës/fajllit jo i rregullt

Identifikatori i bankës jo i rregullt

Debitori ka vdekur

Identifikatori i llogarisë jo i rregullt (IBAN i gabuar)

Llogaria e mbyllur

Ndalesë mbi debitimin direkt në këtë llogari për arsye rregullative /ligjore

Llogaria e bllokuar

Arsyeja e pa specifikuar

Fonde të pamjaftueshme

Të dhënat e autorizimit mungojnë apo jo të rregullta

Mungon autorizimi i vlefshëm

Arsyet rregullative /ligjore

Llogaria e bllokuar për Debitim Direkt nga debitori

Shërbim i veçantë i bankës së debitorit

Tërheqje e dyfishtë

Arsyet për kthim nga banka e debitorit janë si vijon:

Identifikatori i llogarisë jo i rregullt (IBAN i gabuar ose numri i llogarisë nuk

ekziston)

Llogaria e mbyllur

Debitori ka vdekur

Debitimi Direkt në këtë llogari ndalohet për arsye rregullative /ligjore

Tërheqje e dyfishtë

Llogaria e bllokuar

Arsyeja e paspecifikuar

Fonde të pamjaftueshme

Mungon autorizimi i vlefshëm

Llogaria e bllokuar për Debitim Direkt nga debitori

Arsyet rregullative /ligjore

Shërbim i veçantë i bankës së debitorit

Transaksioni paautorizuar

Transaksioni i autorizuar i kontestuar

5.8.35 AT-R4 – Data e shlyerjes për kërkesën/udhëzimin për kthim(DS-05)

Përshkrimi: Data në të cilën shumat e kthimit, refundimit shlyhen në MKSH.

5.8.36 AT-R5 – Reference specifike e bankës e cila inicion refuzimin/kthimin për

45

atë refuzim /kthim përkatës

Përshkrimi: Referenca e bankës e cila e ka iniciuar “R” mesazhin. Pala e cila e pranon

mesazhin në rast se kërkon informata plotësuese për „R” mesazhin e pranuar duhet të

thirret në këtë referencë..

5.8. 37 AT-R6 – Kompensimi për kthim të cilën banka e debitorit e pranon nga

banka e kreditorit

Përshkrimi: Kompensimi për kthim kalkulohet nga banka e debitorit në lidhje me

mesazhin për kthim dërguar bankës së kreditorit përmes MKSH në bazë të Udhëzimit

së përshkruar në PT-04.16.

6.0 TERMINOLOGJIA E DEFINUAR NË UDHËZIM

Shërbimet tjera

Plotësuese,SHTP - Shërbime plotësuese të bazuara në skemë siç përshkruhen

në, kapitullin 3.3 të Udhëzimit dhe Procedurës së Operimit

të Skemës.

Marrëveshje e Aderimit - Marrëveshja e cila duhet të nënshkruhet si pjesë e procesit

me të cilin një entitet aplikon për të qenë pjesëmarrës.

Kodi identifikues i bankës Kodi me 8 apo 11 karaktere sipas ISO i cili i jepet bankës

nga BIC) SWIFT-i dhe përdoret për të identifikuar

institucionin financiar në transaksion financiar.

Ditë kalendarike - Cilado ditë e vitit.

Kliringu - Procesi i transmetimit, rakordimit dhe në disa raste

konfirmimit të urdhërpagesës para shlyerjes.

Mekanizmi për shlyerje

dhe kliring - MKSH - SEKN BQK.

SPN - Sistemi i Pagesave Ndërbankare .

BQK - Banka Qendrore e Republikës së Kosovës.

SWIFT - Society for Worldwide Interbank Financial

Telecommunication.

ISO - Organizata Ndërkombëtare për Standardizim.

46

Tërheqja - Tërheqja është pjesë e transaksionit të Debitimit Direkt

duke

filluar nga tërheqja e iniciuar nga ana e kreditorit derisa të

përfundojë përmes procesit normal të debitimit të llogarisë

së debitorit apo deri në plotësimin përmes refuzimit,

kthimit.

Kreditori - Definuar ne kapitullin 4.1.

Banka e kreditorit - Definuar ne kapitullin 4.1.

Klient - Kreditor apo debitor jo –bankë.

Llogaria klientit - Llogaria të cilën klienti e ka në një bankë të licencuar.

Ditë e punës së

bankës me klient - Është dita kur bankat zakonisht janë të hapura për punë me

klientë.

Koha e prerjes - Udhëzimi dhe Procedura e Operimit të Skemës i përcakton

ciklet kohore të shprehura në njësi të kohës-ditë (Limitet

kohore më të detajuara, në orë, minuta duhet të

përcaktohen nga të gjithë aktorët përfshi MKSH).

D - E definuar ne kapitullin 5.3.1

Debitori - E definuar ne kapitullin 4.1.

Banka e debitorit - E definuar ne kapitullin 4.1.

Tërheqja e Debitimit

Direkt - Shih „Tërheqja‟.

Transaksioni i Debitimit

Direkt - Është i gjithë procesi i ekzekutimit të pagesës me

përdorimin e Debitimit Direkt, duke filluar nga inicimi i

tërheqjes nga ana e kreditorit deri te finalizimi i saj, çoftë

ekzekutim normal apo refuzim, kthim i tërheqjes. Është

procesimi prej fillimit deri në fund i pagesës me Debitim

Direkt .

Data e afatit të

fundit për pagesë - E definuar në kapitullin 5.3.1.

Skeda /Fajlli - Një pliko elektronike e cila përmban një numër të

47

transaksioneve, e cila lejon pranuesin e skedës të

kontrollojë saktësinë. Skeda mund të përmbajë një

transaksion të vetëm apo grumbuj të transaksioneve.

Fondet - Në kontekstin e transaksionit të pagesës nënkupton para të

gatshme, para elektronike ashtu si është e definuar në

rregullativën e BQK-së.

IBAN - Një version i zgjeruar i numrit themelor të llogarisë

bankare (BBAN) për përdorim ndërkombëtar i cili në

mënyrë unike identifikon një llogari të caktuar në një

institucion financiar të caktuar në një vend të

caktuar.(ISO13616,EBS204)/

Ditë Pune Ndërbankare - Është dita gjatë të cilës bankat janë të hapura për aktivitet

afarist.

Autorizimi - E definuar në kapitullin 5.1.

Shuma Origjinale - Shuma origjinale e urdhëruar për çdo transaksion ashtu si

është udhëzuar banka e debitorit nga banka e kreditorit.

Pjesëmarrësi - Banka e debitorit apo e kreditorit.

Shërbimet e pagesave - Udhëzimi i EU mbi shërbimet e pagesave.

Njoftimi paraprak - Njoftimi të cilin kreditori ja dërgon debitorit mbi shumën

dhe kohën para datës në të cilën tërheqja do të debitohet.

Njoftimi mund të dërgohet si informacion i ndarë apo i

përfshirë në faturë, raport të rregullt.

Refuzim - E definuar në kapitullin 5.4.

Informacioni i dërguar - Informacioni të cilin kreditorit i dërgon debitorit.

Kërkesa për anulim - E definuar në kapitullin 5.5.3.

Kthimet - E definuar në kapitullin 5.4

R-Transaksionet - Transaksionet e Debitimit Direkt të cilat procesohen si

përjashtime (ekzekutimi jo i rregullt) emërohen si R-

Transaksione.

Skema - Skema e Debitimit Direkt në Republikën e Kosovës.

48

Udhëzimi dhe Procedura e

Operimit të Skemës së

Debitimit Direkt në

Kosovë - Udhëzimi me të cilën definohen standardet operacionale

për operimin e skemës së Debitimit Direkt në Republikën e

Kosovës.

Shlyerja - Akt i mbylljes së detyrimeve lidhur me transferin e

fondeve në mes të bankës së debitorit dhe të kreditorit.

Cikli i shlyerjes - Koha e duhur për të bërë shlyerjen.

Data e shlyerjes - Data në të cilën obligimet lidhur me transferin e fondeve

në mes të bankës së kreditorit dhe bankës së debitorit janë

mbyllur.

Kushtet dhe Konditat - Kushtet dhe konditat e përgjithshme të cilat banka i ka me

klientët e saj (dhe të cilat mund të përmbajnë dispozita

lidhur me të drejtat dhe obligimet e tyre lidhur me

skemën). Këto dispozita mund të përfshihen edhe në një

marrëveshje të veçantë nëse banka e sheh të nevojshme.

Cikli kohor - Paraqet kufizimet kohore të procesit në ditë për çdo hap të

procesit.

Tipi i transaksionit - E definuar në kapitullin 5.8.16.

Transaksion i paautorizuar - E definuar në kapitullin 5.4.

Çështje e pazgjidhur - Çfarëdo kontesti lidhur me Udhëzimin dhe Procedurën e

Operimit të Skemës.

Data e valutës - Një pikë referimi në kohë e përdorur nga banka për

kalkulimin e interesit mbi fondet e transferuara nga apo në

një llogari.

Nënshkrimi elektronik - Mundësia e nënshkrimit të një dokumenti elektronik në

mënyrë elektronike, përmes pajisjeve dhe formave të

caktuara me përdorimin e kompjuterëve, me ç‟rast

nënshkrimi ruhet në mënyrë elektronike të sigurt përmes

aplikacioneve dhe masave të sigurisë në përdorim të

teknologjisë informative sot.

Documents

UDHEZIMI I OPERIMIT TË SKEMËS SË DEBITIMIT DIREKT...UDHEZIMI I OPERIMIT TË SKEMËS SË DEBITIMIT DIREKT Versioni 3.2 . Udhëzimi i Operimit të Skemës se Debitimit Direkt / Versioni