1

JAVNI POZIVJAVNI POZIVZA DODJELU KONCESIJE PO KOMBINOVANOM DBOT ZA DODJELU KONCESIJE PO KOMBINOVANOM DBOT

ARANARANMANU ZA ISTRAMANU ZA ISTRAIVANJE VODOTOKA I IVANJE VODOTOKA I IZGRADNJU MALIH HIDROELEKTRANA U CRNOJ GORIIZGRADNJU MALIH HIDROELEKTRANA U CRNOJ GORI

Vlada Crne GoreMinistarstvo za ekonomski razvoj

PodgoricaPodgorica, , novembar novembar 20072007.godine.godine

2

Energetski sektor u Crnoj GoriEnergetski sektor u Crnoj Gori

Elektroprivreda Crne Gore AD - Niki

Rudnik uglja AD - Pljevlja

Rudnik mrkog uglja Ivangrad- Berane

Preduzea za promet naftnih derivata: Jugopetrol AD Kotor Montenegro Bonus Cetinje INA Crna Gora Kotor i vei broj manjih kompanija koje se bave prometom

naftnih derivata

3

Karakteristike energetskog sektoraKarakteristike energetskog sektora

Izrazito visoka uvozna zavisnost (cjelokupne potrebe teIzrazito visoka uvozna zavisnost (cjelokupne potrebe tenih i nih i gasovitih goriva i oko 1/3 elektrigasovitih goriva i oko 1/3 elektrine energije);ne energije);

Veliki neiskoriVeliki neiskorieni i energetski kvalitetan potencijal, naroeni i energetski kvalitetan potencijal, naroito ito hidropotencijal;hidropotencijal;

MoguMogunosti za korinosti za korienje obnovljivih energetskih izvora; enje obnovljivih energetskih izvora;

Dominacija elektriDominacija elektrine energije u energetskom bilansu;ne energije u energetskom bilansu;

Energetska neefikasnost i visoki energetski intenzitet;Energetska neefikasnost i visoki energetski intenzitet;

Visoka amortizovanost energetske infrastrukture i potreba njene Visoka amortizovanost energetske infrastrukture i potreba njene revitalizacije i tehnolorevitalizacije i tehnoloke modernizacije;ke modernizacije;

Reformske aktivnosti.Reformske aktivnosti.

4

Reforma energetskog sektoraReforma energetskog sektora

Zakon o energetici Zakon o energetici (usvojen u junu 2003.g.) Regulatorna agencija za energetiku Regulatorna agencija za energetiku (osnovana u januaru 2004.g.) Energetska politika RCG Energetska politika RCG (usvojena u februaru 2005.g.) StrategijaStrategija energetskeenergetske efikasnostiefikasnosti (usvojena u oktobru 2005.g.) StrategijStrategijaa razvojarazvoja malih hidroelektranamalih hidroelektrana (usvojena u aprilu 2006.g.) SporazumSporazum o o EnergetskEnergetskojoj zajedniczajednici i (ratifikovan u oktobru 2006.g.) Kjoto protokol Kjoto protokol (ratifikovan u martu 2007.g.) Studija procjene energetskog potencijala obnovljivih izvora enerStudija procjene energetskog potencijala obnovljivih izvora energije gije

vjetra, sunevog zraenja i biomase (usvojena u aprilu 2007.g.) Restrukturiranje EPCG Restrukturiranje EPCG (u toku funkcionalno i pravno razdvajanje) StrategijStrategijaa razvojarazvoja energetikeenergetike RCG do 2025.RCG do 2025. godine godine

(Priprema konanog dokumenta u zavrnoj fazi)

5

Elektroenergetski sistem Crne GoreElektroenergetski sistem Crne Gore

Proizvodni objekti:Proizvodni objekti:Nominalna snaga Proizvodnja Nominalna snaga Proizvodnja

(MW) (GWh/god.)(MW) (GWh/god.)HE PERUHE PERUICAICA 307307 932932HE PIVAHE PIVA 342342 860860TE PLJEVLJATE PLJEVLJA 210 1.150210 1.150

Prenosna i distributivna mrePrenosna i distributivna mreaa::

Nominalna snaga Nominalna snaga (MVA)(MVA)

DuDuinaina(km)(km)

400 kV400 kV 1.4001.400 254254220 kV220 kV 700700 400400110 kV110 kV 774774 65765735 kV35 kV 584584 1.1501.15010 kV10 kV 1.0001.000 4.2304.2300,4 kV0,4 kV -- 14.00014.000

7 7 mHEmHE 9 9 2121UkupnoUkupno 868 2963868 2963

6

DDeficiteficit elektrielektrinene energijeenergije

2006. (ostvareno):

Proizvodnja: 2.818 GWhPotronja: 4.685 GWh

Deficit (uvoz):1.706 GWh (36,41 % ukupne potronje)

2007. (planirano):Proizvodnja: 2.520 GWhPotronja: 4.800 GWh

Deficit (uvoz):1.966 GWh (40,96 % ukupne potronje)

Uvoz

7

Potencijal oPotencijal obnovljivibnovljivihh izvorizvoraa energijeenergije

NajznaNajznaajnijiajniji obnovljiviobnovljivi izvoriizvori energijeenergije u u CrnojCrnoj GoriGori:: hidropotencijalhidropotencijal vodnihvodnih tokovatokova vjetarvjetar biomasabiomasa ssununevoevo zrazraenjeenje komunalni otpadkomunalni otpad

Obnovljivi Obnovljivi izvorizvorii energijeenergije treba da imaju znatno vetreba da imaju znatno veu ulogu u u ulogu u energetskom bilansu Crne Gore energetskom bilansu Crne Gore

NNeophodnaeophodna intenzivnijaintenzivnija istraistraivanjaivanja mogumogunostinosti korikorienjaenja obnovljivihobnovljivihizvoraizvora energijeenergije i i stvaranjestvaranje uslovauslova zaza njihovunjihovu komercijalnukomercijalnu upotrebuupotrebu

8

Hidroenergetski potencijalHidroenergetski potencijal

Hidroenergetski potencijal glavni energetski potencijal CG Crna Gora raspolae sa hidroenergetskim potencijalom:

du glavnih vodotoka ~ 10 000 GWh/god na manjim vodotocima ~ 800 1000 GWh/god

~ 11 000 GWh/god Realno iskoristivi potencijal za izgradnju mHE procijenjen na ~ 400

GWh/god Hidropotencijal malih vodotoka Crne Gore se najveim dijelom

nalazi na demografsko ugroenom i privredno nerazvijenom brdsko-planinskom dijelu drave

Bujini karakter malih vodotoka Potencijalne lokacije za izgradnju mHE odlikuju se relativno malim

protocima i visokim padovima Postojee male hidroelektrane (mHE):- 7 malih HE ukupne snage 9 MW i proizvodnje 21 GWh/god- Udio u ukupnoj snazi elektrana u RCG svega 1,1%- Udio proizvodnje u ukupnoj prosjenoj godinjoj proizvodnji 0,9 %

Sada se iskoriava ~ 17% ukupnog teoretskog hidroenergetskog potencijala (HE Peruica, HE Piva i 7 mHE)

9

CiljeviCiljevi EnergetskeEnergetske politikepolitike RCGRCG

Kvalitetno, pouzdano i raznovrsno snabdijevanje energijom, Odravanje i revitalizacija postojee i izgradnja nove energetske

infrastrukture, Smanjenje uvozne energetske zavisnosti CG, Stvaranje primjerenog zakonodavnog, institucionalnog, finansijskog i

regulatornog okvira za ulaganje privatnog kapitala Stvaranje uslova za vee korienje obnovljivih izvora energije,

kogeneracija i istih tehnologija upotrebe fosilnih goriva, Uspostavljanje konkurentnog energetskog trita, Obezbjeivanje institucionalnih i finansijskih podsticaja za

unapreenje energetske efikasnosti i smanjenje energetskog intenziteta u svim sektorima,

Odriva proizvodnja i potronja energije u odnosu na zatitu ivotne sredine i meunarodna saradnja, naroito na podruju smanjenja emisije gasova staklene bate,

Podrka naunom istraivanju, razvoju i uvoenju novih, istih i efikasnih tehnologija.

Ukratko:Osigurati odrivo, sigurno i konkurentno snabdijevanje energijom.

10

Strategija razvoja energetike CG do 2025Strategija razvoja energetike CG do 2025. g.. g.

Usvojen Nacrt Strategije - Zelena knjiga Zavren proces Javne rasprave o Nacrtu Strategije Priprema konanog predloga Strategije tzv. Bijele knjige u

zavrnoj fazi Priprema Akcionog plana za implementaciju Strategije za period

od 5 godina

11

Glavna strateGlavna strateka opredjeljenja ka opredjeljenja razvoja energetikerazvoja energetike

Strategija razvoja energetike je bazirana na usvojenoj Energetskoj politici RCG (2005), postojeim meunarodnim obavezama RCG i smjernicama energetske politike EU;

Crna Gora e nastojati da ispuni sve potrebne mjere za uspjenu realizaciju AcquisCommunautaire za energetiku, ivotnu sredinu, konkurenciju i obnovljive izvore energijeprema zahtjevima i dinamici iz Sporazuma o Energetskoj zajednici;

Energetiku prepoznati kao stub sveukupnog, odrivog i dugorono-stabilnog razvoja draveCrne Gore, sa pozitivnim makroekonomskim efektima;

Preduzeti odlune mjere da se postigne 20% udio obnovljivih izvora energije u ukupnojpotronji primarne energije u skladu sa ciljem koji je postavila Evropska komisija;

Racionalno i mudro korienje hidroenergetskog potencijala na slivovima rijeka Morae, Komarnice, Lima, Pive, Tare, Zete, Ibra i ehotine , uz puno potovanje vaeihdeklaracija UNESCO-a, odluka Skuptine RCG i naela odrivog razvoja;

Strategija se bazira na zahtjevima ekoloki odrivog razvoja i u odluujuoj mjeri podravakoncept Crne Gore kao ekoloke drave, uvaavajui nunost ekonomskih i drugihrazvojnih aspekata;

Postizanje dogovora sa susjednim dravama (Bosna i Hercegovina, Hrvatska, Srbija i Albanija) u vezi optimalnog iskorienja zajednikog hidropotencijala putem planiranja gdje su potrebne nove elektroenergetske interkonekcione linije odnosno veze sa tim zemljama kao i opteg korienja i upravljanja vodama;

U periodu do 2025. godine planira se izgradnja vie malih HE ukupne snage 80 MW (2010 god. 20 MW, 2015 god. 30 MW, 2020 god. 20 MW i 2025 god. 10 MW), proizvodnjepriblino 200 GWh/god.

Na osnovi ratifikacije Kyoto protokola u martu 2007. godine, kao zemlja van aneksarazvijenih zemalja bar do 2012. godine, pruati mogunost i podrku stranim investitorimaza realizaciju projekata tzv. Mehanizma istog razvoja (CDM);

12 958,7 786,4 Scenario N-2 Ukupno

4,5 3 Kog. Biomasa

15,0 10 Male HE

20,0 20 Vjetroelektrane

2025

3 2 Kog. Biomasa

30 20 Male HE

15,0 15 Vjetroelektrane

2020

32,0 10 TE na otpad

45,0 30 Male HE

15,0 15 Vjetroelektrane

77,0 37 HE Milunovii

134,1 168 HE Komarnica

2015

73,5 37 HE Raslovii 2014

84,7 37 HE Zlatica

194,9 127,4 HE Andrijevo 2013

175,0 225 TE Pljevlja 2 2011

10,0 10 Vjetroelektrane

30,0 20 Male HE