96 InlEIDInG

97 OMVanG En GREnSE Van VERSlaG

97 RaPPORtERInGSBEGInSElS En GERUSStEllInG

98 ORGanISaSIEStRUktUUR

98 BEStUURSBEnaDERInG tOt VOlHOUBaaRHEID

98 EtIEk En nakOMInG

99 VERHOUDInGE MEt BElanGHEBBEnDES

101 BREë-BaSIS SwaRt EkOnOMIESE BEMaGtIGInG (BBSEB)

103 OnS MEnSE

105 BElEGGInG In DIE GEMEEnSkaP

107 VOlHOUBaaRHEID Van BEDRYFSFIlIalE

115 OMGEwInG

119 MIllEnnIaPaRk – REMGRO SE nUwE GROEn HOOFkantOOR

B e s t u u r e n v o l h o u B a a r h e i d

VOlHOUBaRE OntwIkkElInGS-VERSlaG

remgro beperk | 96 | geïntegreerde jaarverslag

Volhoubaarheidshoogtepunte

> suksesvolle deelname aan die jse sri-indeks sedert die ontstaan daarvan in 2004

> volgehoue deelname aan die openbaarmakingsprojek vir koolstofuitlating (CdP) en herhaalde prestasie van opname in die

CdP-indeks vir leierskap- en Prestasie-indekse

> voortgesette lidmaatskap van die etiekinstituut van suid-afrika

> eerste ekstern beoordeelde BBseB-telkaart, wat ‘n vlak 5-bydraerstatus behaal het

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

remgro glo dat hierdie waardes die gees beliggaam

waarin gestreef word om ’n goeie korporatiewe burger te

wees. uit bogenoemde is dit duidelik dat die drie pilare

van volhoubare ontwikkeling, naamlik ekonomiese, maat-

skaplike en omgewingsvolhoubare praktyke, nog altyd deel

van remgro se kernwaardes was.

remgro is ten volle daartoe verbind om sy besigheid op

’n volhoubare wyse te bestuur en die hoogste standaarde

van etiek en korporatiewe bestuurspraktyke te handhaaf.

terwyl korporatiewe bestuur, risikobestuur en it-bestuur

in die korporatiewe en risiko-bestuursverslae behandel

word, verskaf die volhoubare ontwikkelingsverslag ’n

beter begrip van remgro se pogings op maatskaplike en

omgewingsgebied om sy kerndoelwitte van maksimum

waardeskepping oor die kort, medium en lang termyn te

bereik deur op etiese wyse sake te doen. verwys na die

onderstaande tabel vir eksterne erkenning en prestasies in

hierdie verband gedurende die tydperk onder oorsig.

InlEIDInG

remgro se huidige waardesisteem sluit die riglyne in wat sy

stigter, dr rupert, meer as 40 jaar gelede vir die suksesvolle

bedryf van sake neergelê het. hierdie riglyne sluit die

volgende in:

> Eerlikheid – want dit duur die langste

> Korrektheid – want dit skep vertroue by vriende en

opponente

> Hoflikheid – wat waardigheid sonder hovaardigheid en

vriendelikheid sonder dienstigheid beteken

> Diens – in elke opsig: aan jou klant, jou medemens en jou

land

> Onderlinge steun – sodat jy ander teen die leer van

sukses kan opdruk terwyl jy self klim, want as jy ander

aftrek, sal jy self val

> Vertroue – die geloof dat alles ten goede meewerk as

elkeen sy plig doen

“Die beste definisie wat ek van ’n besigheid gehoor het, is dat dit ’n instansie is wat die gemeenskap eerbaar teen ’n wins dien.“

(Dr anton Rupert)

remgro beperk | 97 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

vertoning slegs verband met remgro se werksaamhede by

sy hoofkantoor op stellenbosch.

RaPPORtERInGSBEGInSElS En GERUSStEllInG

die inhoud van hierdie verslag is op die beginsels en

aanbevelings van die king-verslag oor Bestuur vir suid-

afrika 2009 (king  iii-verslag) aangaande geïntegreerde

volhoubaarheidsrapportering gegrond, sowel as op die

g3-volhoubaarheidsrapporteringsriglyne wat deur die gri

ontwikkel is. daar is ook kennis geneem van die aanbevelings

in die plaaslike en internasionale besprekingsdokumente oor

geïntegreerde verslagdoening wat in januarie 2011 deur

die geïntegreerde rapporteringskomitee van suid-afrika

uitgereik is en in september 2011 deur die internasionale

geïntegreerde rapporteringskomitee uitgereik is en, waar

moontlik, is dit ook toegepas. hoewel remgro daartoe

verbind is om verslagdoening in ooreenstemming met die

aanbevelings van king iii en gri g3 te verbeter, het ons nie

ons gri g3-toepassingsvlak vir hierdie verslag bekend

gemaak nie. hierdie besluit is geneem in die lig van

die feit dat die vierde generasie van volhoubaarheids-

rapporteringsriglyne (gri g4) tans deur die gri ontwikkel

word, met verwagte bekendstelling in 2013. verwikkelinge

in hierdie verband word deurlopend gemonitor.

ons erken die toenemende vereistes van beleggers en

regulatoriese, asook ander riglyne, soos king iii, gri g3

en die geïntegreerde verslagdoeningsriglyne vir eksterne

gerusstelling oor gekose nie-finansiële inligting. ons erken

verder ons aanspreeklikheid teenoor ons aandeelhouers

om inligting te verskaf wat relevant, akkuraat en betroubaar

is. in hierdie verband moet daarop gelet word dat remgro

’n gekombineerde gerusstellingsmodel volg wat bestuur,

interne oudit, en eksterne gerusstelling (bv  verifikasie

van BBseB-eienaarskapstelkaart en koolstofopenbaar-

makingsprojek), soos in die tabel hieronder uiteengesit,

insluit. ons glo dat hierdie metodes die nodige gerusstelling

gee oor die  gehalte en betroubaarheid van die inligting

wat verskaf word. die verskillende opsies en vlakke van

eksterne gerusstelling wat beskikbaar is, word voortdurend

oorweeg om die pad vorentoe te bepaal sover dit eksterne

gerusstelling betref.

OMVanG En GREnSE Van VERSlaG

hierdie verslag is remgro se tweede volhoubare ontwik-

kelingsverslag, waar meer inligting oor die nie-finansiële

aspekte van die groep se korporatiewe praktyke verskaf

word. soos op bladsy 5 uiteengesit, is die “global reporting

initiativetM (gri) Boundary Protocol“ as riglyn gebruik om die

grense van die verslag te bepaal.  openbaarmaking word

dus beperk tot daardie entiteite waar die groep beheer oor

finansiële en bedryfsbeleid uitoefen, behalwe waar sodanige

entiteite die relevante inligting in hul eie gepubliseerde

jaarverslae bekend maak.

tans het remgro drie bedryfsfiliale, te wete rainbow

Chicken Beperk (rainbow Chicken), tsb  sugar holdings

(edms) Beperk (tsb sugar) en Wispeco holdings Beperk

(Wispeco). aangesien rainbow Chicken (’n 73%-filiaal) op die

jse genoteer is, is volledige besonderhede oor sy finansiële,

volhoubaar heids- en maatskaplike vertoning op sy webblad

www.rainbowchicken.co.za beskikbaar.

Beide tsb sugar en Wispeco is ongenoteerde volfiliale

wat op ’n gedesentraliseerde grondslag as onafhanklike

entiteite bedryf en bestuur word en oor outonome direksies

beskik. gegrond op bogenoemde, en die feit dat die twee

maatskappye slegs 4.7% van remgro se intrinsieke netto

batewaarde verteenwoordig, word slegs opgesomde nie-

finansiële openbaarmaking ten opsigte van maatskaplike en

omgewingsvertoning van hierdie maatskappye verskaf. dit

is in ooreenstemming met remgro se verslagdoening oor

die finansiële vertoning van hierdie maatskappye.

in navolging van die filosofie hierbo, bestuur remgro alle

maatskappye waarin belê word op dieselfde gedesentra-

liseerde grondslag ongeag of dit filiale, geassosieerdes of

gesamentlike ondernemings is. daarom word inligting wat

verband hou met die maat skaplike en omgewingsvertoning

van filiale, geassosieerdes en gesamentlike ondernemings

waar remgro nie bedryfsbeheer uitoefen nie, nie deur hier-

die verslag gedek nie. inligting word egter wel verskaf in

gevalle waar wesentlike volhoubare ontwikkelingskwessies

ter sprake  is. tensy anders aangedui, hou alle openbaar-

making met betrekking tot maatskaplike en omgewings-

GESaMEntlIkE GERUSStEllInG

Verskaffing van gerusstellingSakeprosesse geraak deur gerusstelling Verskaffer

onafhanklike eksterne ouditeursverslag Finansiële rapportering PricewaterhouseCoopers geïnk.interne ouditverslae risikogebaseerde keuse van

ouditgebiederemgro se risiko- en interne oudit

interne risikobestuur alle sleutelsakerisikogebiede interne bestuursopnames, bygestaan deur remgro se risiko- en interne oudit

BBseB vlak 5-bydraerverifikasie Breë-basis swart ekonomiese bemagtiging

empowerdex

eksterne berekening van koolstofvoetspoor

koolstofvoetspoorberekening Carbon Calculated, bygestaan deur ‘n onafhanklike konsultant

remgro beperk | 98 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

ORGanISaSIEStRUktUUR

in Figuur 1 hieronder verskyn ’n skematiese voorstelling van

remgro en sy bedryfsfiliale, insluitende hul getal werknemers

en eienaarskapsbelang.

soos vroeër genoem, word net opgesomde nie-finansiële

inligting oor die maatskaplike en omgewingsvertoning van

remgro se bedryfsfiliale in hierdie verslag verskaf.

Figuur 1

EIEnaaRSkaP %

7 942

73.4%

2 990 177

100%

1 011 24

100% Wissel tussen

55% en 100%

aantal wERknEMERS

RBD(Remgro Bestuurs-

dienste Beperk)

ander filiale

100%

BEStUURSBEnaDERInG tOt VOlHOUBaaRHEID

remgro se direksie is in die finale instansie aanspreeklik

vir die vertoning van die maatskappy, met inagneming

daarvan dat strategie, risiko, prestasie en volhoubaarheid

onafskeidelik is. in hierdie opsig het die direksie die

algemene oorsig en rapportering oor volhoubaarheid aan

die oudit-en-risikokomitee, ondersteun deur die nuut

gevormde maatskaplike-en-etiesekomitee, gedelegeer. die

rol en funksie van hierdie komitee word in meer besonder-

hede hanteer in die korporatiewe bestuursverslag en die

verslag van die maatskaplike-en-etiesekomitee op bladsy 83

en 92 onderskeidelik.

EtIEk En nakOMInG

Etiek

die direksie glo dat etiese gedrag uit die toepaslike

waardesisteme van die mense in diens van die

maatskappy spruit, asook uit die sigbare etiese leierskap

en waardegedrewe korporatiewe kultuur wat dit rig en

ondersteun. leierskap wat op etiese beginsels gegrond is,

lei tot ’n natuurlike kultuur van etiese en morele gedrag en

die nakoming van wette, reëls, kodes en standaarde. die

direksie beskou dit dus as sy verantwoordelikheid om

’n kultuur van eerlikheid, deursigtigheid, billikheid, verant-

woordelikheid en aanspreeklikheid daar te stel en te handhaaf

ten einde die maatskappy as ’n voorkeurbeleggingsvennoot

te posisioneer. dit word gerugsteun deur etiese leierskap,

aangesien etiek nie gereguleer kan word nie, maar uit

persoonlike oortuiging spruit.

in hierdie verband het die maatskappy ’n etiese kode (die

kode) aanvaar wat die raamwerk vir etiese praktyke en

sakegedrag verskaf wat op alle direkteure en werknemers

van toepassing is. die kode is aan alle werknemers op

remgro se intranet beskikbaar en afskrifte daarvan word

aan alle nuwe werknemers gegee. die kode, sowel as

’n formele geskenkbeleid, verskaf duidelike riglyne oor

geskenke, uitnodigings of gunste wat van enige verskaffer

of ander party ontvang word. die aanbied van gunste om

onregmatige kommersiële voordele te bekom, is ook streng

verbode.

remgro beperk | 99 | geïntegreerde jaarverslag

verantwoordelikheid

aanspreeklikheid

Billikheid

deursigtigheid

aandeelhouers en

die beleggers-

gemeenskapwerknemers

Maatskappye

waarin belê

word en ander

aandeelhouers

van hierdie

maatskappye

Gemeenskap

Diensverskaffers

Suid-

afrikaanse

regering en

beheerliggame

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

of soortgelyke gedrag wat daartoe gelei het dat boetes

gehef is nie.

nakoming

in die jaar onder oorsig was daar geen voorvalle van

wesentlike nie-nakoming van enige wette, regulasies,

aanvaarbare standaarde of kodes nie en geen

noemenswaardige boetes is ook gehef nie.

VERHOUDInGE MEt BElanGHEBBEnDES

ons verhouding met alle belanghebbendes is gegrond op

die volgende waardes wat in remgro se etiese kode verskans

en daardeur ondersteun word:

> Verantwoordelikheid vir die bates en bedrywighede van

die maatskappy

> Aanspreeklikheid om sy besluite en bedrywighede

teenoor aandeelhouers en ander belanghebbendes te

regverdig

> Billikheid in die beoordeling van belang hebbendes se

regmatige belange

> Deursigtigheid in die verskaffing van inligting op ’n wyse

wat belanghebbendes in staat stel om ingeligte besluite

oor die maatskappy se vertoning en volhoubaarheid te

maak.

remgro se direksie is die uiteindelike bewaarder van sy

korporatiewe reputasie en verhoudinge met belang-

hebbendes. in hierdie verband spel ’n formele beleid remgro

se benadering en strategie ten opsigte van verhoudinge

met belanghebbendes uit om te verseker dat ’n inklusiewe

benadering tot korporatiewe bestuur gevolg word.

die oudit-en-risikokomitee hou toesig oor die nakoming van

die kode en hanteer gevalle van bedrog of onreëlmatighede.

in die jaar onder oorsig was daar geen voorvalle van bedrog

of onreëlmatighede nie.

die maatskappy het ’n Etiese lyn ingestel wat enige

werknemer of belanghebbende in staat stel om inligting oor

waargenome of vermeende onreëlmatige of onetiese gedrag

in ’n vertroulike en beheerde omgewing te rapporteer. die

etiese lyn word deur ’n onafhanklike derde party bestuur en

is op ’n 24-uurgrondslag beskikbaar. in die jaar onder oorsig

het die etiese lyn geen oproepe ontvang wat verband

gehou het met beweerde bestuurskendings of etiese

ongerymdhede by remgro nie. Wanneer oproepe ontvang

word wat verband hou met beweerde onreëlmatighede

by maatskappye waarin belê is, word sulke oproepe deur

remgro se verteenwoordigers in die direksies van daardie

maatskappye na die toepaslike bestuurstrukture verwys.

Besonderhede oor die etiese lyn en die etiese

kontakpersoon is op remgro se webblad by

www.remgro.com beskikbaar.

Mededinging

die groep ondersteun, en hou hom by, relevante

mededingings- en antitrustreëls, soos dit van toepassing is

in die onderskeie regsgebiede waar hy sake bedryf. hierdie

reëls is ingewikkeld en remgro het groepmaatskappye

versoek om die nakoming van mededingingsreëls as ‘n vaste

item op direksie-agendas te plaas. gedurende die jaar is

geen navrae ontvang rakende onmededingende, antitrust-

remgro beperk | 100 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

werknemersvir remgro om sy hoofdoelwitte te bereik, is dit noodsaaklik om werknemers van gehalte te werf en te behou. ons werknemers word billik behandel en mededingend vergoed en remgro streef daarna om aan alle werknemers die geleentheid te bied om hul potensiaal te verwesenlik. tydens korporatiewe aksies word spesiaal daarna omgesien dat werknemers wat aan remgro se ekwiteitsverhandelde aandelegroeiregskema deelneem, nie gunstiger as gewone aandeelhouers behandel word nie.

omdat remgro ’n beleggingshouermaatskappy met ’n klein personeel is, geskied kommunikasie met werknemers informeel by wyse van onder andere e-posboodskappe, die interne intranet, remgro se webblad, inligtingsessies en kennisgewingborde. daar word seker gemaak dat alle kommunikasie met aandeel houers ook aan werknemers oorgedra word.

Maatskappye waarin belê word en ander

aandeelhouers van hierdie maatskappyeremgro se prestasie is direk gekoppel aan die vertonings van die onderliggende maatskappye waarin belê word en daarom word kommunikasie met hierdie ondernemings en mede-aandeelhouers as baie belangrik beskou. verhoudinge met maatskappye waarin belê is, word hoofsaaklik deur direksieverteenwoor diging bestuur, met direkteure of senior bestuur van remgro wat as nie-uitvoerende direkteure in die direksies van hierdie maatskappye dien. hierdie verteenwoordigers het tydens direksievergaderings interaksie met die direkteure en senior bestuur van die maatskappye waarin belê word en, indien nodig, word verteenwoordigers van hierdie maatskappye aangemoedig om remgro se senior bestuur te ontmoet vir besprekings oor hul besighede. alle transaksies met mede-aandeelhouers in maatskappye waarin belê is, word op ’n billike wyse hanteer en in ooreenstemming met die onderliggende aandeelhouersooreenkomste. remgro streef daarna om waarde tot hierdie beleggings toe te voeg.

Gemeenskapkorporatiewe burgerskap, die verbintenis van ’n onder-neming om tot volhoubare ekonomiese ontwik keling by te dra, onderskryf die beginsel dat geen besigheid in isolasie bestaan nie, maar onmiskenbaar deel is van die omgewing waarin sake gedoen word.

in sy verhouding met die gemeenskap streef remgro daarna om ’n waardevennoot te wees en daarom val die klem van sy gemeenskapsbetrokkenheid op armoedebekamping en investering in jongmense uit benadeelde gemeenskappe in die geloof dat sulke beleggings tot ver in die toekoms goeie dividende sal lewer. remgro se korporatiewe maatskaplike beleggings inisiatiewe word in meer besonderhede op bladsy 105 tot 107 bespreek.

remgro gebruik ’n wye verskeidenheid kommunikasie-

metodes om te verseker dat sy kommunikasie met

belanghebbendes duidelik en verstaanbaar, sowel as

deursigtig, ewewigtig en geloofwaardig is en alle relevante

feite, hetsy positief of negatief, uiteensit. sorg word gedra

dat skakeling met belanghebbendes, waar moontlik, nie

slegs eenrigtingkommunikasie behels nie, maar opbouende

vennootskapsgegronde betrokkenheid verteenwoordig. dit

verseker dat die regmatige verwagtinge van alle belang-

hebbendes, sover moontlik, geïdentifiseer en hanteer word.

remgro, soos ander organisasies, het op verskeie maniere

‘n ekonomiese impak op belangegroepe, onder andere

deur die voortbring en verspreiding van waarde, die skep

van werkgeleenthede, billike en mededingende vergoeding

aan werknemers, asook korporatiewe maatskaplike

besteding. ons bestuur hierdie prosesse deurlopend en

kommunikeer met belangegroepe oor kwessies wat hulle

raak, soos elders in hierdie verslag berig word.

aandeelhouers en die beleggersgemeenskap

remgro se hoofdoelwit is om waardeskepping en volhou-

bare groei te maksimeer en in hierdie verband word

besondere moeite gedoen om te verseker dat alle aan-

deelhouers of aandeelhouersklasse regverdig behandel

word. spesiale sorg word gedra om minder heids-

aandeelhouers teen optrede deur, of in die belang van, die

beherende aandeelhouer te beskerm wat tot hul nadeel

mag wees. in hierdie verband is ’n hoof onafhanklike

direkteur in die jaar onder oorsig heraangestel om as voor-

sitter van vergaderings op te tree in omstandighede waar

die onafhanklikheid van die bestaande voorsitter bevraag-

teken word of gekompromitteer is.

kommunikasie met beleggers is op die beginsels van tydige,

ewewigtige, duidelike en deursigtige inligting gegrond.

in hierdie opsig het die beleggersgemeenskap toegang

tot dieselfde inligting waaroor remgro se aandeelhouers

beskik. duidelike protokolle bestaan wat die aard, omvang en

frekwensie van kommunikasie met beleggers reël. aan-

deelhouers en die beleggersgemeenskap word aangemoedig

om remgro se algemene vergaderings by te woon, waar

aktuele sake openlik bespreek word. verdere interaksie met

institusionele beleggers vind twee keer per jaar by die inbel-

aanbieding van tussen- en finale resultate plaas, waar vrae

aan die hoofuitvoerende beampte en hoof finansiële

beampte gestel kan word. die beleggersgemeenskap is

ook welkom om direk met senior bestuur te skakel.

die mees onlangse, asook historiese, finansiële en

ander inligting word op die maatskappy se webblad by

www.remgro.com gepubliseer.

remgro beperk | 101 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

gedurende die vorige tydperk is besluit om empowerdex

te betrek om die maatskappy se telling ten opsigte van

“ekwiteitseienaarskap” te sertifiseer. hierdie jaar is besluit

om die proses ‘n stap verder te voer deur ‘n formele

beoordeling van remgro se BBseB-status te verkry, soos

gemeet teen die generiese telkaartmaatstawwe van die

departement van handel en nywerheid. in terme van die

beoordeling (wat gegrond is op inligting soos dit beskikbaar

was tydens die beoordeling) het remgro ‘n telling van

59.09 behaal, wat dit gelyk stel aan ‘n vlak 5-bydraer.

die besonderhede van die beoordeling word volledig

uiteengesit in Figuur 3.

daar moet gelet word daarop dat die beoordeling die

BBseB-inisiatiewe van remgro se drie onafhanklike bedryfs-

filiale, rainbow Chicken, tsb sugar en Wispeco, insluit.

Ekwiteitseienaarskap

die verifiëring van BBseB-eienaarskap word gereël deur

die praktykkodes met betrekking tot BBseB (die kode),

wat op 9 Februarie 2007 ingevolge artikel 9(1) van die Wet

op Breë-Basis swart ekonomiese Bemagtiging (nr.  53 van

2003) geproklameer is. soos hierbo berig, is remgro se

ekwiteitseienaarskap in 2011 gesertifiseer. die metode wat

vir die verifiëring en sertifisering van remgro se bydraes

tot BBseB-eienaarskap gebruik word, is ingevolge die

bepalinge van kodereeks 100, standpunt 102 – erkenning

van die verkoop van bates, ontleen. die resultaat van hierdie

oefening word in Figuur 2 hieronder aangebied.

daar moet op gelet word dat, bykomend tot boge noemde,

swart eienaarskap ook ingesluit is in die aandeelhoudings wat

institusionele beleggers in remgro hou (verwys na bladsy 198

waar remgro se belangrikste aandeelhouers aangedui word).

aangesien besonderhede oor die uiteindelike begunstigdes

van hierdie aandeelhoudings nie geredelik volgens ras en

geslag beskikbaar is nie, is dit nie gekwantifiseer nie.

Diensverskaffersremgro glo daaraan om langtermyn-vennootskappe met diensverskaffers aan te gaan wat op onderlinge vertroue en respek gegrond is. verskeie maatstawwe speel ’n rol in die keuse van geskikte diensverskaffers, waaronder voldoening aan gehaltestandaarde (indien van toepassing), bestendigheid en ’n bewese rekord van die organisasie en sy ondersteuningsnetwerk.

aangesien remgro ’n beleggingshouermaatskappy is, word sy kostestruktuur deurgaans met dié van effektetrusts ver-gelyk om te verseker dat aandeelhouers nie benadeel word nie. as deel van die proses om korporatiewe koste te bestuur, word goeie verhoudinge met diensverskaffers gehandhaaf.

Suid-afrikaanse regering en beheerliggame

’n oop en eerlike verhouding word met die regering

en relevante beheerliggame gehandhaaf. in hierdie verband

geskied kommunikasie op ’n ad hoc-grondslag soos die

behoefte ontstaan en dit vind gewoonlik in die vorm van

formele vergaderings plaas. Beheerliggame, soos die

nasionale tesourie, die suid-afrikaanse reserwebank (sarB)

en die jse Beperk, word op hoogte gehou van korporatiewe

aksies in ooreenstemming met  alle toepaslike wette en

regulasies. vergaderings met die sarB vind jaarliks plaas

om hulle in te lig oor remgro se buitelandse bedrywighede.

BREë-BaSIS SwaRt EkOnOMIESE BEMaGtIGInG (BBSEB)

Inleiding

die direksie glo dat BBseB ’n maatskaplike, politieke

en ekonomiese noodsaaklikheid is en daarom word die

inisiatiewe van die maatskappy se filiale en geassosieerdes

in hierdie verband ondersteun en aangemoedig. in die

mate waarin remgro se filiale en geassosieerdes BBseB

implementeer, het remgro se aandeelhouers in effek deel

aan hierdie BBseB-inisiatiewe en die koste en voordele

daaraan verbonde.

Figuur 2

tElkaaRt Van BBSEB-EkwItEItSEIEnaaRSkaP

telkaartEienaarskap Gewig teiken Behaal tellingswart stemreg 3 25.00% 11.44% 1.37stemreg van swart vroue 2 10.00% 2.73% 0.55swart ekonomiese belang 4 25.00% 11.44% 1.83ekonomiese belang van swart vroue 2 10.00% 2.73% 0.55ekonomiese belang (gespesifiseerde groepe) 1 2.50% 2.10% 0.84realiseringspunte– eienaarskapverwesenliking 1 ja ja 0.00– netto waarde 7 verskeie 11.44% 3.20Bonus – nuwe swart toetreders 2 10.00% 0.00% 0.00Bonus – swart deelnemers 1 10.00% 0.00% 0.00totale telling 8.34

remgro beperk | 102 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

remgro se opgesomde gelyke indiensnemingsverslag, soos op 31 augustus 2011, word in Figuur 4 aangebied en sit die verspreiding van heeltydse werknemers volgens ras en per beroepsvlak uiteen.

Vaardigheidsontwikkelingremgro voldoen aan die vereistes van die Wet op vaardigheidsontwikkeling ingevolge waarvan ’n vaste persentasie van die betaalstaat as ’n opleidingsheffing aan die suid-afrikaanse inkomstediens betaal word. ’n jaarlikse verslag van alle opleiding wat in die maat skappy plaasgevind het, word ook aan die relevante seta voorgelê.

Voorkeurverkrygingaangesien remgro nie ’n bedryfsmaatskappy is nie, is die verkrygingsfunksie baie klein en word die verkrygingsprofiel deur ’n hoë dienskomponent geken merk eerder as deur materiaalaankope. remgro koop meer as die helfte van sy goedere en dienste van BBseB-geakkrediteerde handelaars. ’n verbetering van die voorkeurverkrygingstelling bly ’n fokusgebied vir remgro.

Ondernemings- en sosio-ekonomiese ontwikkeling’n aansienlike hoeveelheid tyd en hulpbronne word intern gespandeer aan besigheidsontwikkeling en korporatiewe maatskaplike beleggingsinisiatiewe. Meer besonderhede oor die maatskappy se korporatiewe maatskaplike inisiatiewe word op bladsy 105 verskaf.

hoewel remgro se BBseB-telkaart die inisiatiewe van

rainbow Chicken, tsb sugar en Wispeco insluit, verwys die

bespreking hieronder oor ander elemente van die generiese

telkaartmaatstawwe slegs na die bedrywighede by remgro

se hoofkantoor op stellenbosch. vir meer besonderhede

oor die BBseB-inisiatiewe by maatskappye waarin belê is,

verwys na die afdeling ”BBseB by maatskappye waarin belê

is“ op die volgende bladsy.

Bestuursbeheerremgro se direksie is saamgestel op ’n wyse wat verseker dat die gesamentlike vaardighede en ervaring van direkteure geskik is om sy verantwoordelikhede na te kom en die groep se doelwitte te bereik. die direksie het die afgelope paar jaar aansienlik getransformeer, met vyf van die twaalf nie-uitvoerende direkteure (42%) wat tans swart is. op bestuursraadvlak is een uit die ses lede swart.

Gelyke indiensneminggelyke indiensneming is remgro se grootste transformasie-uitdaging. ’n jaarlikse arbeidsplan waarin remgro se transformasiedoelwitte uiteengesit word, word aan die departement van arbeid voorgelê. hoewel pogings aangewend word om die maatskappy se swart verteenwoordiging op bestuursvlak te verbeter, bly die lae personeelomset van 5.6% (2011: 4.3%), asook geringe organiese groei, beperkende faktore. Meer besonderhede oor gelyke indiensneming word op bladsy 103 aangebied.

Figuur 3

BBSEB-tElkaaRt

Element aanwyser Gewig tellingekwiteitseienaarskap Persentasie-aandeel in ekonomiese voordele 20 8.34Bestuurbeheer Persentasie swart persone in uitvoerende bestuur en/of

uitvoerende direksiekomitees 10 3.28gelyke indiensneming geweegde gelyke indiensnemingsanalise 15 4.37vaardigheids ontwikkeling vaardigheidsontwikkelingspandering in verhouding tot die

totale betaalstaat 15 5.49voorkeurverkryging verkryging vanaf bemagtigde ondernemings en dié in swart

besit in verhouding tot totale bates 20 17.61entiteitsontwikkeling gemiddelde waarde van bydrae tot ondernemingsontwikkeling

as ’n persentasie van die teiken van 3% van netto wins na belasting 15 15.00

sosio-ekonomiese ontwikkeling

korporatiewe maatskaplike belegging tot voordeel van swart persone 5 5.00

totale telling 100 59.09

remgro beperk | 103 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

OnS MEnSE

werknemersamestelling

remgro glo dat die gehalte van sy personeel ’n belang-

rike volhoubare voordeel bied. as ’n beleggings-

houermaatskappy het hy ’n klein personeelkorps, wat

op 30 junie 2012 uit 177 werknemers (30 junie 2011:

182 werknemers) bestaan het. verwys na Figuur 5 waar meer

besonderhede oor die samestelling van ons personeel,

volgens ras, geslag en ouderdom, aangebied word.

in die jaar onder oorsig was remgro se personeelomset

5.6% teenoor 4.3% in die vyftien maande tot 30 junie 2011.

die omsetsyfers is bereken deur die totale aantal werk-

nemers op jaareinde te gebruik. deur slegs bedankings

(dus vermybare werknemeromset) in aanmerking te neem,

verminder bogenoemde syfers na 2.8% vir 2012 en 1.6%

vir 2011.

Figuur 4

OPGESOMDE GElYkE InDIEnSnEMInGSVERSlaG, SOOS OP 31 aUGUStUS 2011

Mans VroueBuite-

landersBeroepsvlakke s B i W s B i W Mans vroue totaaltopbestuur 0 1 0 6 0 0 0 1 0 0 8

senior bestuur 0 0 0 13 0 0 0 2 0 0 15Professioneel gekwalifiseerde en ervare

spesialiste, asook middelvlakbestuur 0 1 1 22 0 0 0 9 0 0 33opgeleide tegniese en akademies

gekwalifiseerde werkers, junior bestuur, toesighouers, voormanne en superintendente 4 6 0 11 1 5 0 36 0 0 63

halfgeskoold, met diskresionêre besluitneming 19 27 0 0 7 11 0 0 0 0 64

ongeskoold, met gespesifiseerde besluitneming 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

totaal heeltyds 23 35 1 52 8 16 0 48 0 0 183

deeltydse werknemers 0 1 0 2 1 0 0 0 0 0 4

Groottotaal 23 36 1 54 9 16 0 48 0 0 187

werwing- en keuringbeleid

om te verseker dat remgro ’n voorkeurbeleggingsvennoot

bly, is dit belangrik dat werknemers van die hoogste gehalte

gewerf, gekies en behou word. in hierdie verband sal die

maatskappy te alle tye probeer om die beste kandidaat in

’n pos aan te stel. remgro glo dat alle persone op gelyke

indiensnemingsgeleenthede geregtig is en daarom word

geen diskriminasie teenoor werknemers of aansoekers op

grond van geslag, ras, geloof of ander redes toegelaat nie.

Gelyke indiensneming

remgro onderskryf die beginsels van die Wet op gelyke

indiensneming en in hierdie verband streef hy deur sy gelyke

indiensnemingsbeleid daarna om gelyke geleenthede

aan alle werknemers te bied en om geskikte individue te

identifiseer, te ontwikkel en te vergoed in ooreenstemming

met hul prestasie, toewyding en lojaliteit. spesiale aandag

word aan groepe gegee wat vanweë historiese redes hulself

in ’n minder bevoorregte posisie mag bevind.

BBSEB by maatskappye waarin belê isremgro monitor en dra by tot die BBseB-vertoning van die maat skap pye waarin belê is deur sy direksie-verteenwoordiging en deelname en fasilitering van korporatiewe aksies by hierdie maatskappye. die BBseB-status van remgro se bedryfsfiliale word in meer besonderhede behandel in die afdeling wat handel oor “volhoubaarheid by bedryfsfiliale“ op bladsy 107.

hieronder is ’n opsomming van die BBseB-status van ’n aantal remgro geassosieerdes soos op 30 junie 2012:

Firstrand vlak 2-bydraer

sabido vlak 2-bydraer

total south africa vlak 2-bydraer

air Products vlak 3-bydraer

Mediclinic vlak 3-bydraer

distell vlak 4-bydraer

dark Fibre africa vlak 5-bydraer

unilever vlak 6-bydraer

remgro beperk | 104 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

king iii en die nuwe Maatskappywet gehou om te verseker

dat direkteure en bestuur toegerus is om gesonde

korporatiewe bestuurspraktyke te implementeer en toe te

pas op alle vlakke waar hulle betrokke is.

Gesondheid en veiligheid

die maatskappy het ’n gesondheids-en-veiligheidskomitee

wat saamgestel is ingevolge die Wet op Beroepsgesondheid

en veiligheid. die komitee is ’n subkomitee van die risiko-

en-it-bestuurskomitee en verseker dat die maatskappy ’n

veilige, gesonde en risikovrye omgewing vir sy personeel en

besoekers bied en sien toe dat beheermaatreëls om risiko’s

te beperk doeltreffend is en toegepas word.

MIV/vigs

uit ’n beleggingshouermaatskappy se perspektief bestaan

die risiko verbonde aan Miv/vigs uit twee elemente, naamlik:

Groeprisiko gegewe die potensiële uitwerking van Miv/vigs op markte,

menslike kapitaal, die koste van indiensneming en die

bedryfsprosesse van ondernemings waarin belê is, word

hierdie risiko bestuur binne die strukture van die onderskeie

maatskappye waarin belê word. die vordering van hierdie

beleid en strategieë word aan die hand van bestepraktyk-

standaarde gemonitor. Meer inligting rakende die bestuur

van Miv/vigs by remgro se bedryfsfiliale word op bladsy 107

verskaf.

werknemersvergoeding

ons doelwit is om werknemers billik, mededingend en

volgens hul vermoë, vaardighede, verantwoordelikheid

en prestasievlakke te vergoed. die vlak van salarisse wat

betaal word, is een van verskeie aspekte van ons strategie

om mense van gehalte te behou, te motiveer en, waar

nodig, te werf. daarby bied remgro ook aan sy personeel

’n stimulerende werkomgewing. remgro het ’n formele

vergoedingsbeleid wat die vergoedingsbenadering met

betrekking tot direkteure en bestuursraadslede uiteensit.

verwys na die vergoedingsverslag op bladsy 121 waar

remgro se vergoedingsbenadering volledig bespreek word.

remgro bied aan sy werknemers aftreevoordele in die

vorm van ’n omskrewevoordeelfonds (geslote) en omskrewe-

bydraefonds wat onafhanklik van die maatskappy se

finansies geadministreer word. daarby word ook mediese

versekering en studiehulp aan werknemers gebied.

Opleiding en vaardigheidsontwikkeling

die hoofdoel van opleiding is om werknemers sodanig

toe te rus dat hulle hul volle potensiaal kan verwesenlik

tot voordeel van die maatskappy en hulself. aangesien

remgro, as beleggingshouermaatskappy, oor ’n hoogs-

gespesialiseerde arbeidsmag beskik, word geen voor-

geskrewe opleidingsprogramme aanbeveel nie. individue

word egter aangemoedig om opleidingskursusse by te woon

wat hulle beter kan toerus om hul werk te doen. die afgelope

paar jaar is verskeie werkwinkels en opleidingsessies oor

Figuur 5

SaMEStEllInG Van wERknEMERS

Vroue 37%

Mans 63%

swart, Bruin, indiër 46%

Wit 54%

41 – 50 jaar oud 28%

30 jaar en jonger3%

51 jaar en ouer 44%

31 – 40 jaar oud25%

remgro beperk | 105 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

gedurende die jaar onder oorsig het remgro se korpora-

tiewe maatskaplike besteding r12 miljoen bedra (vyftien

maande tot 30 junie 2011: r22 miljoen), soos in die

onderstaande tabel uiteengesit.

Opsomming van korporatiewe maatskaplike besteding

twaalfmaande30 junie

2012R miljoen

vyftienmaande30 junie

2011r miljoen

gemeenskaps ontwikkeling 4 7kulturele ontwikkeling 2 4entrepreneurskap en

opleiding 3 5omgewing 1 3gesondheidsorg 1 1sportontwikkeling 1 2

12 22

die vernaamste inisiatiewe waarby remgro in die jaar onder

oorsig betrokke was, sluit die volgende in:

Gemeenskapsontwikkeling

Versterk ons Samelewing (SOS) – in sy benadering

tot korporatiewe maatskaplike besteding het remgro

oor die jare ‘n strategie gevolg waar daar nie soseer in

liefdadigheidsorganisasies belê is nie, maar eerder in die

toegewyde mense wat aan die roer daarvan staan. ons

het egter toenemend tot die besef gekom dat veel meer

bereik kan word as nie net geld nie, maar ook kundigheid

met plaaslike instansies gedeel word, waardeur hulle in

staat gestel kan word om die doeltreffendheid en trefwydte

van hul bedrywighede te vergroot.

hoewel daar by die meeste gemeenskapsinstansies nie

leierskap of entoesiasme ontbreek nie, word dit dikwels

deur strukturele vermoë gekortwiek, wat verhinder dat dit

deurbreek en volle potensiaal bereik.

om aandag aan hierdie kwessie te gee, het remgro, saam

met die groter stellenbosch ontwikkelingstrust, en na

wydverspreide konsultasie, besluit om ‘n program te loods

om plaaslike organisasies te versterk deur personeel se

tyd, op ‘n vrywillige grondslag, asook fondse in ‘n gekose

groep instansies te investeer. sos, soos die inisiatief

bekend sal staan, is gedurende junie 2012 geloods en

beoog om die gaping tussen belanghebbende sake-

ondernemings en liefdadigheidsorganisasies te oorbrug

met die doel om ‘n kultuur van gemeenskapsbetrokken-

heid te kweek.

sos sal hom daarvoor beywer om die behoefte aan

bestuurskundigheid, administratiewe kapasiteit en finansiële

administrasie te identifiseer en om die nodige opleiding

daarin te voorsien. die onmiddellike doelwit is om 12

plaaslike gemeenskapsinstansies in die volgende jaar te

versterk.

Maatskappyrisikoremgro het ’n formele Miv/vigs-beleid en is verbind

tot daadwerklike stappe om die pandemie, en die

besigheidsrisiko’s daaraan verbonde, te bestuur. die beleid

maak onder andere vir die volgende voorsiening:

> dat alle wetlike verpligtinge met betrekking tot Miv/vigs

nagekom word

> dat daar op geen wyse teen werknemers of potensiële

werknemers gediskrimineer word op grond van hul Miv-

status nie

> dat inligting oor die Miv-status van werknemers streng

vertroulik gehanteer word

> dat algemene maatreëls ingestel en bestuur word om

toevallige besmetting te voorkom

die remedi Mediese hulpskema, waaraan die meeste

remgro-personeel behoort, beskik oor ’n bestuursplan vir

Miv/vigs waaraan werknemers volgens hul keuse deelneem.

BElEGGInG In DIE GEMEEnSkaP

remgro se korporatiewe maatskaplike bestedingsinisia-

tiewe en skenkingsprogram dek ’n breë spektrum van

die gemeenskap en kan in die volgende kategorieë op-

gesom word:

> gemeenskapsontwikkeling

> kulturele ontwikkeling

> entrepreneurskap en opleiding

> omgewing

> gesondheidsorg

> sportontwikkeling

remgro probeer om ’n korporatiewe maatskaplike

besteding van ongeveer 2.5% van sy jaarlikse netto oorskot

kontantvloei te handhaaf. in hierdie opsig is daar ’n amptelike

donasiekomitee wat gereeld vergader om verdienstelike

instansies te oorweeg en skenkings goed te keur. skenkings

aan kwalifiserende instansies word op ’n jaarlikse grondslag

vir ’n spesifieke tydperk gemaak en hoewel bydraes oor

’n taamlike breë spektrum strek, is daar twee ooglopende

uitsonderings: politieke partye en kerkgenootskappe.

hoewel die maatskappy sy werknemers se reg respekteer

om volgens keuse by hierdie organisasies betrokke te raak,

oefen hyself nie ’n keuse uit nie.

remgro beperk | 106 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

aan kinders ’n stimulerende en opwindende blootstelling

aan kuns. die kinders kom hoofsaaklik van die oos-kaap,

baie uit ’n agtergrond waar enige vorm van kuns heeltemal

vreemd is.

Entrepreneurskap en opleiding

tSiBa – die tersiêre skool in Besigheidsadministrasie, ook

bekend as die entrepreneursuniversiteit van kaapstad,

is in 2004 gestig met die doel om jongmense uit die

swart woongebiede te vat en aan hulle sakeopleiding

te verskaf wat vir niks terugstaan nie. in 2009 het tsiBa

sy bedrywighede na die suid-kaap uitgebrei en dit

saamgevoeg met dié van die eden-kampus naby sedgefield

– ’n residensiële “groen” kollege wat op entrepreneurskap

en vaardigheidsontwikkeling fokus.

Shalamuka Stigting – hierdie stigting is in 2006 daargestel

om langtermynbefondsing, onder andere deur deelname

aan seB-transaksies, te verseker vir die hoogaangeskrewe

Penreach-program, ’n nie-winsgewende, holistiese skool-

ontwikkelingsprogram wat daarna streef om die vaar-

dighede van onderwysers en die gehalte van onderwys in

Mpumalanga en omliggende gebiede te verbeter en skole

in gemeenskapsontwikkelingsentra te omskep.

SciMathUS – is in 2001 deur die universiteit van stellenbosch

as ‘n oorbruggingsprogram ontwikkel met die doel om

talentvolle swart studente uit benadeelde gemeenskappe

te help om toegang tot hoofstroom tersiêre onderwys te

kry en hulle verder in fisiese en toegepaste wetenskap,

ingenieurswese, mediese en gesondheidswetenskappe en

ekonomiese en bestuurswetenskappe te bekwaam.

Bergzicht Opleidingsentrum – met sy basis in stellenbosch,

verskaf hierdie sentrum onderrig in werkverwante vaardig-

hede aan ongeskoolde en werklose mense uit agtergeblewe

gemeenskappe. sy benadering is uniek deurdat sowel

verskeie kort- as omvattende kursusse in verskillende

rigtings, soos tuisbestuur, bejaardesorg, spyseniering en

kindersorg, deur die jaar aangebied word. geen kursus duur

langer as drie maande nie.

ORt-tech – het ’n vennootskap met remgro aangegaan om

die geletterdheids- en syfervaardighede van graad 6-

leerders in twaalf skole in die stellenbosse distrik te

verbeter. die projek is ’n opvolg van die ort seed-projek

wat tussen 2008 en 2010 deur remgro in laerskole in die

groter stellenbosch-gebied befonds is. ondanks probleme

wat ondervind is, het die ort seed/remgro-model nou

ontwikkel tot die punt waar dit in ander landelike gebiede

herhaal kan word. Beide die universiteit van stellenbosch

en dié van kaapstad is betrokke by hierdie inisiatief, wat

ten doel het om die manier waarop wiskunde aangebied

en geleer word te verander. ort-tech is die innoverende

Ikamva labantu – vir nagenoeg ’n halfeeu reeds voorsien

hierdie breëbasis-gemeenskapsprojek in die behoeftes van

nooddruftige mense in woongebiede van kaapstad wat deur

armoede geteister word. dit volg ’n holistiese benadering

betreffende die ontwikkeling van arm gemeenskappe

– van voorskoolse kinders en ondersteuningsdienste vir

gesinne tot die omsien na die behoeftes van bejaardes en

gestremdes.

Stellenbosch-Gemeenskapsontwikkelingsprogram

(SGOP) – is ‘n inisiatief in ‘n woongebied aan die buitewyke

van stellenbosch, waarheen die meeste van die inwoners

(30 000) gekom het op soek na werk. hier leef die meeste

van hulle in informele nedersettings en in uiterste armoede.

saam met die hoë voorkoms van ongeletterdheid en

Miv/vigs, maak dit van kayamandi ‘n gemeenskap wat hulp

dringend nodig het. die hoofdoel van die sgoP is om

honger te help bekamp deur voedsel aan behoeftige en

wangevoede voorskoolse en laerskoolkinders te verskaf en

sodoende hul leer- en konsentrasievermoë te verbeter.

Stellenbosch Voedingsaksie – volgens ‘n onlangse studie

geniet 28% van die plaaslike bevolking nie voedselsekerheid

nie. die voedingsaksie sien om na hierdie nood deur sowat

2 000 kospakkies per week aan skole en klinieke te verskaf.

daarby word voedsel aan 4 000 behoeftige mense by

27 voedingspunte beskikbaar gestel, terwyl ondersteuning

ook aan 25 ander organisasies, soos jeuguitreik, die

nagskuiling, verskeie crèches en skole gegee word. ‘n

nuwe fokus van die voedingsaksie is om deel te neem aan

gemeenskapsprojekte wat opheffingswerk onder die jeug

doen en ook om uit te reik na terminale pasiënte (Miv/vigs

en tB) deur klinieke te besoek en pasiënte na die bestaande

voedingspunte te nooi.

kulturele ontwikkeling

Veldorkesstigting (FBF) – van ’n beskeie begin in

1997 het die stigting gegroei tot ’n organisasie wat oor

18 veldorkesstreke en 40 orkeste beskik. deur die gebruik

van massa-blaasorkeste streef die stigting daarna om ’n

veilige, inspirerende en energieke omgewing te skep waar

jongmense hul innerlike krag en positiewe eienskappe kan

ontdek en koester. die Cape Whaler-veldorkes, wat deur

remgro geborg word, kon daarin slaag om die samewerking

van nege skole in stellenbosch en Macassar te verkry en dit

het grootliks tot die sukses van hierdie orkes bygedra. Meer

as ’n derde van die lede se ouers is werkloos en kinders in

nood word in ’n spesiale program geregistreer, waar hulle

ondersteuning ten opsigte van skooldrag, kospakkies en

berading ontvang.

Children’s art Festival (CaF) – hierdie gevestigde instansie

wat sy ontstaan 20 jaar gelede gehad het en tans ’n vaste

instelling by die grahamstad nasionale kunstefees is, gee

remgro beperk | 107 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

Sportontwikkeling

Sa Gholfontwikkelingsraad (SaGOR) – die hoofdoel van

sagor is om gholf toeganklik vir alle suid-afrikaners te maak

deur die spel te ontwikkel en deur geleenthede te skep waar

dit nog ontbreek. tans funksioneer die sagor in tien streke

van die land. sedert sy totstandkoming het die sagor

reeds meer as 17 000 jong spelers uit mindergegoede

gebiede afgerig, van wie heelparty voortgegaan het om

die senior nasionale span en senior provinsiale spanne te

verteenwoordig.

wes-kaapse krieketakademie – as ‘n katalisator vir

krieketontwikkeling in die land het die akademie van krag

tot krag gegaan sedert die stigting daarvan in die 1990’s.

nasionale en provinsiale spanne wemel letterlik van spelers

wat hulle talente onder die waaksame oog van kundige

afrigters, soos wyle eddie Barlow, Peter kirsten, eric simons,

en meer onlangs, Paul adams, by die akademie geslyp het.

die provinsiale spanne van die Westelike Provinsie en die

Boland het die grootste voordeel getrek uit hierdie inisiatief,

wat oor die jare ‘n onuitwisbare stempel op die loopbane

van baie talentvolle spelers afgedruk het.

VOlHOUBaaRHEID Van BEDRYFSFIlIalE

remgro se drie bedryfsfiliale, te wete rainbow Chicken, tsb

sugar en Wispeco, word op ’n gedesentraliseerde grondslag

as onafhanklike entiteite, met outonome direksies, bedryf

en bestuur. slegs opgesomde nie-finansiële inligting, wat

verband hou met hul bestuurstrukture, sowel as maatskaplike

en omgewingsvertonings, word in hierdie verslag verskaf,

terwyl hul finansiële vertonings in meer besonderhede in die

beleggingsoorsigte op bladsy 41 behandel word.

Rainbow Chicken

Inleidingrainbow het twee bedryfsfiliale, rainbow Farms en vector

logistics. Rainbow Farms se besigheid sluit die broei en

grootmaak in van sy eie pluimvee wat deur sy eie voermeule

gevoed word, sowel as die verwerking en bemarking van

vars, bevrore, waardetoegevoegde en ander geprosesseer-

de hoender. Vector Logistics is ‘n spesialis-, derdeparty-

logistieke diensverskaffer vir die bevrorevoedselbedryf in

suider-afrika en verskaf geïntegreerde logistieke dienste

aan die kleinhandel, groothandel en voedseldienssektore,

insluitende dienste aan rainbow Farms.

rainbow se handels merke soos Rainbow, Farmer Brown, Rainbow FoodSolutions, Epol, Cobb en Vector logistic-solutions is welbekend. die maatskappy is op die jse

Beperk onder “verbruiksgoedere – voedselvervaardigers“,

met die aandelekode “rBW“ genoteer.

vertakking van ort south africa, wat regoor die land in

gebiede van uiterste armoede en agterstand werksaam is.

Omgewing

Stigting vir Vredesparke – dié stigting het tot stand gekom

om oorgrensbewaringsgebiede in suider-afrika aan te voor

waardeur volhoubare ekonomiese ontwikkeling ondersteun,

die bewaring van biodiversiteit beveilig en streeksvrede

en -stabiliteit bevorder kan word. ’n Belangrike faset van

oorgrensparke is dat bevolkings in landelike gebiede by

natuurreservate betrek en sodoende die geleentheid

gebied word om in die voordele van die verwagte opbloei

in toerisme te deel. vredesparke in suider-afrika sluit

vandag omtrent die helfte van alle geproklameerde

bewaringsgebiede in die streek in (met ’n oppervlakte van

nagenoeg 800 000 km²).

wwF Suid-afrika (wwF-Sa) – in die 44 jaar sedert

sy totstandkoming het WWF-sa bewys dat hy die

ondervinding, wetenskaplike kundigheid, passie en vas-

beslotenheid het om ’n leierskapsrol in natuurbewaring te

speel en oplossings te help vind vir omgewingskwessies

van nasionale en internasionale belang. as deel van

die wêreldwye WWF-netwerk, wat in meer as 100 lande

bedrywig is en ’n ondersteunersbasis van nagenoeg vyf

miljoen mense het, is WWF-sa in ’n unieke posisie om

met verskeie vennote saam te werk om uitsonderlike

omgewings en bedreigde spesies te bewaar.

Gesondheidsorg

wits Donald Gordon-Mediese Sentrum (wDGMS) – is

die eerste private akademiese hospitaal in suid-afrika. in

2005 het die Mediclinic-hospitaalgroep, waarin remgro

’n belang het, ’n vennoot saam met Wits in WdgMs ge-

word en is die bestuurskontrak van die hospitaal aan

eersgenoemde toegeken. WdgMs is gestig met die doel

om ’n fasiliteit vir die opleiding van topspesialiste in die

privaatsektor te skep in ’n poging om hul vaardighede tot

voordeel van die gesondheidsorgsektor in suid-afrika te

behou. remgro het in 2004 onderneem om WdgMs vir ’n

tydperk van tien jaar finansieel te ondersteun.

Stigting vir Orgaanskenkers van Sa – die beskikbaarheid

van lewensonderhoudende organe is letterlik ‘n saak van lewe

of dood. die afgelope 24 jaar het die stigting hom beywer

om die oorgang van organe van skenker na ontvanger so

glad moontlik te laat verloop. deur vier vlugte per jaar vir

die vervoer van noodsaaklike organe te borg, ondersteun

remgro hierdie humanistiese poging en word erkenning

graag gegee aan die belangrike rol wat die personeel van

die lugvaartmaatskappy Falconair in hierdie verband speel.

remgro beperk | 108 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

Bestuur, risikobestuur en nakoming

rainbow se direksie bestaan uit nege nie-uitvoerende (van

wie vier onafhanklik is) en twee uitvoerende direkteure.

die voorsitter van die direksie, mnr thys visser, is in

april 2012 oorlede. Mnr jannie durand is met ingang

12 junie 2012 as die voorsitter aangestel. daar moet gelet

word daarop dat mnr jannie durand nie ’n onafhanklike

voorsitter is nie omdat hy ’n direkteur van rainbow se

hoofaandeelhouer, remgro Beperk, is. in hierdie verband het

rainbow mnr r v smither as hoof onafhanklike direkteur op

30 augustus 2011 aangestel om as voorsitter van ver-

gaderings op te tree in omstandighede waar die onafhanklik-

heid van die huidige voorsitter bevraagteken word of

gekompromitteer is.

aangesien rainbow ’n genoteerde maatskappy is,

moet hy aan die noteringsvereistes van die jse en die

aanbevelings van king  iii voldoen. in die jaar onder oorsig

het die maatskappy voortgegaan om sy bestuurs-, gerus-

stellings- en risikobestuurspraktyke te verbeter. in hierdie

verband is ’n nuwe maatskaplike-en-etiesekomitee op

21 Februarie 2012 daargestel. rainbow se risikokomitee,

wat ’n sub komitee van die direksie is, is verantwoordelik vir

toesig oor die geskiktheid en algehele doeltreffendheid van

die groep se risikobestuursfunksie en die implementering

daarvan deur bestuur. dié komitee word deur ’n interne

ouditafdeling ondersteun wat uit ’n toegewyde span toe-

paslik gekwalifiseerde en tegnies ervare personeel bestaan.

Sleutelvolhoubaarheidsgebiede

klante raak toenemend proaktief ten opsigte van kwessies

soos gesondheid en veiligheid, boerdery praktyke, diere-

welsyn, produkveiligheid en -etikettering. rainbow hanteer

hierdie kwessies op verskeie maniere en hieronder is ’n

verkorte weergawe van sy volhoubaarheids-verslag in

hierdie verband. iso-bestuurstelsels is oral in rainbow

geïmplementeer om aan gehaltevereistes en regulasies te

voldoen.

BElanGHEBBEnDES SE kOMMER wat OnS DOEnProdukgehalte en -veiligheid aanstelling van vleisinspekteurs en prosesserings- en

ingenieurspersoneel om veilige produkte te verseker wat aan bepaalde spesifikasies voldoen

aanstelling van “safety, health, environmental and Quality Management“-spanne om verwerking, voedselveiligheid en wetlike en gehaltevoldoening deur middel van oudits te verifieer

voldoening aan iso 22000etikettering voldoen aan die regulasies van die Wet op voedingstowwe,

kosmetiekware en ontsmettings middels (nr. 154 van 1972) en regulasie r146

ondersteun die verbruikersgoedereraad van suid-afrika (CgCsa) en globale standaarde (gs1) in die lys van alle produkte met gs1

Boerderypraktyke, insluitende:

Dierewelsyn

Huisvesting van hoenders

Voeding

Dieregesondheid en -veiligheid

onderskryf die Britse Pluimveeraad se “assured Chicken Production Programme“ wat die hoogste standaarde vir die voeding en welsyn van pluimvee daarstel

oudits van dierewelsyn deur onafhanklike geakkrediteerde ouditeure regdeur landboudissipline om nakoming van dierewelsynvereistes te verifieer

voorraaddigtheid van hokke word bepaal deur vloerspasie van die hok en toerusting daarin

toegang tot plase word deur streng bio-sekuriteitsmaatreëls beheer

voedselgrondstowwe word beheer deur die Wet op Misstowwe, veevoedsel, landboumiddels en veemiddels (nr. 36 van 1947)

tropbehandeling word beheer deur die Wet op die Beheer van Medisyne en verwante stowwe (nr. 101 van 1965)

gereelde dBv-inspeksieshalaalstatus hoenders word deur halaal-slagters geslag en gereelde

inspeksies word deur die suid-afrikaanse halaalowerheid (sanha) en die “Muslim judicial Council“ (MjC) gedoen

verbruikersinsig Bemarking- en produkontwikkelingspanne verseker dat rainbow mededingende handelsmerke teen mededingende pryse ontwikkel en bemark

inspuitingsvlakke van pluimveevleis Werk saam met die regering en die suid-afrikaanse Pluimvee-vereniging (saPv) om ‘n verantwoordelike benadering ten opsigte van die inspuiting van pluimveevleis daar te stel

remgro beperk | 109 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

die maatskappy het in 2011 ’n “disabling incident frequency rate“ (diFr) van 1.63 (2010: 1.72) behaal. die diFr is ’n internasionaal aanvaarde standaard vir die meting van veiligheidsprestasie en hou verband met die  aantal ongeskiktheidsvoorvalle vir elke 200 000 man-ure gewerk.

rainbow se Miv/vigs-beleid dek die arbeidsmag en gee rigting aan die maatskappy se bestuur van Miv/vigs, met die klem op onderrig, portuuropvoeding, voorkoming en vrywillige berading en toetsing. die beleid verseker ook dat geen diskriminasie in die werkplek plaasvind nie en dat werknemers wat die kliniek bywoon, dit vertroulik doen. rainbow borg ook Miv/vigsbewusmakingsdae vir die jeug om die gemeenskap ingelig te hou.

rainbow se opleidingsbesteding vir die twaalf maande tot junie 2012 het r15 miljoen bedra teenoor r16  miljoen in die vyftien maande tot junie 2011.

Menserainbow erken die belangrikheid van sy personeel en lê klem op die bou van ’n gemeenskap van geïnspireerde mense met ’n gemeenskaplike doel. deur konstruktiewe erkenningsooreenkomste het rainbow ’n bedingingseen-heid daargestel waaraan 74% van sy personeel behoort en waardeur onderhandelings met erkende vakbonde oor salarisse en diensvoorwaardes jaarliks plaasvind. rainbow het in 2011 ’n proses begin om met sy gelyke indiensnemingskomitees te beraadslaag met die oog daarop om teen 2015 ’n omvattende gelyke indiens-nemingsplan gereed te hê waarmee die teikens van die departement van arbeid gehaal kan word. die same- stelling van rainbow se arbeidsmag ten opsigte van ras, geslag en ouderdom word in Figuur 6 getoon.

rainbow het ’n nasionale gesondheids- en veiligheids beleid wat alle bedrywe en geriewe verbind tot die daarstelling en handhawing van ’n gesonde en veilige werkomgewing.

BBSEBrainbow se laaste BBseB-verifiëringsproses is gedurende

augustus 2012 deur empowerdex gedoen en ’n vlak

4-bydraervlak is bereik, wat gelykstaande aan ’n 100%-verkry-

gingserkenningsvlak en ’n totaal van 66.06 punte op die

generiese telkaart is. dit verteenwoordig ’n verbetering van

die vorige vlak 5 wat gedurende Maart 2011 behaal is.

Korporatiewe maatskaplike bestedingrainbow het die volgende twee gebiede geïdentifiseer waar

hy glo dat hy met sy korporatiewe maatskaplike bestedings-

beleid ’n betekenisvolle en volhoubare bydrae oor die lang

termyn tot agtergeblewe gemeen skappe kan maak:

> onderwys, en

> vaardigheidsontwikkeling

rainbow se maatskaplike besteding het in die twaalf maande

tot junie 2012 r4 miljoen bedra teenoor r4  miljoen in die

vyftien maande tot junie 2011.

Omgewing

verwys na die omgewingsafdeling op bladsy 115 waar die

omgewingspraktyke van rainbow ook ingesluit is.

rainbow se volledige volhoubaarheidsverslag is op sy

webblad by www.rainbowchicken.co.za beskikbaar.

Figuur 6

SaMEStEllInG Van wERkSMaG (soos op 30 junie 2012)

Vroue 40%

Mans 60%

swart, Bruin, indiër 92%

Wit 8%

41 – 50 jaar oud 29%

30 jaar en jonger23%

51 jaar en ouer 17%

31 – 40 jaar oud 31%

remgro beperk | 110 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

tsb Sugar

Inleidingtsb sugar is ’n volfiliaal van remgro en streef daarna om

die voorste suider-afrikaanse suikerprodusent te wees. die

maatskappy is in 1965 gestig en besit en bedryf tans drie

suikermeulens, waarvan twee in die nkomazi-streek van

Mpumalanga en een in die Pongola-streek in die noorde van

kwaZulu-natal is. suikerprodukte word hoofsaaklik onder

die bekende selati-handelsmerk verkoop. neweprodukte

van die suikervervaardigingsproses, soos bagasse en

melasse, word in die produksie van Molatek, tsb sugar se

dierevoer-onderneming, gebruik.

die maatskappy gee ondersteuning aan meer as 1  700

kommersiële en kleinboere op sowat 51 000  hektaar be-

sproeiingsgrond. in ruil hiervoor verskaf die boere ongeveer

75% van die suiker wat in die meulens verwerk word.

Bestuur, risikobestuur en nakomingtsb sugar het ’n outonome direksie wat tans uit elf direk-

teure bestaan van wie sewe nie-uitvoerend is. vyf van die

nie-uitvoerende direkteure is onafhanklik. die direkteure en

uitvoerende bestuur van die maatskappy ten volle onder-

skryf die beginsel van verantwoordelike leierskap gegrond

op die waardes van verantwoordelikheid, aanspreeklikheid,

billikheid en deursigtigheid. hierdie waardes is in die jaar

onder oorsig verder verskans in die daarstelling van ‘n

maatskaplike-en-etiesekomitee.

Bykomend tot die maatskaplike-en-etiesekomitee het die

direksie ook drie ander subkomitees, te wete ’n oudit-en-

it-bestuurskomitee, ’n menslike hulpbronne-komitee en ’n

risikokomitee aangestel om hulle met die uitvoering van

sy pligte en verantwoordelikhede by te staan. die oudit-

en-it-bestuurskomitee bestaan uit drie onafhanklike,

nie-uitvoerende direkteure. die risikokomitee bestaan

uit twee onafhanklike, nie-uitvoerende direkteure en is

verantwoordelik vir toesig oor die prosesse en beleid wat

die uitvoerende bestuur implementeer om die integriteit en

doeltreffendheid van risikobestuur te verseker. die komitee

word deur ’n interne ouditafdeling, bestaande uit toepaslik

gekwalifiseerde en tegnies vaardige personeel, bygestaan.

Sleutelvolhoubaarheidsgebiede, risiko’s en geleenthedeBelanghebbendes se kommer oor kwessies by tsb sugar

het hoofsaaklik te doen met produkgehalte en voedsel-

veiligheid, etikettering, suikerrietverskaffing, beheer oor

stygende insetkoste en reaksie op moontlike ontwikkelinge

in die bedryf. ’n opsomming word op die volgende bladsy

verskaf oor die maniere waarop tsb sugar hierdie kwessies

aanspreek.

remgro beperk | 111 | geïntegreerde jaarverslag

BElanGHEBBEnDES SE kOMMER wat OnS DOEnProdukgehalte en -veiligheid alle produksie- en verpakkingsgeriewe is onder die

iso 9001:2008 gehalte- en voedselsekerheidsbestuurstelsel gesertifiseer

verpakkingsgeriewe is ook onder die voedselseker heidstelsels van “hazard analysis and Critical Control Points“ (haCCP), sans10330:2007 en Pas220 (voor vereiste programme), asook sans1049:2011 gesertifiseer

suikerprodukte word verskaf ingevolge ’n “Certificate of analyses“ (Coa) om die gehalte van produkte te sertifiseer

etikettering voldoen aan die regulasies van die Wet op voeding stowwe, kosmetiekware en ontsmettings middels (nr. 154 van 1972)

ondersteun die verbruikersgoedereraad van suid-afrika (CgCsa) en die “global Food safety initiative“ (gFsi) in die lys van alle produkte met gFsi

halaalstatus alle suiker wat vervaardig word, het halaalstatus. inspekteurs van die islamietse raad van suid-afrika sien toe dat alle praktyke in ooreenstemming met halaalstandaarde is

kosjerstatus suiker en alle bestanddele wat in die vervaardigings proses gebruik word, het kashrut (kosjer)-status. inspekteurs van die “kashrut department of the union of orthodox synagogues“ in suid-afrika sien toe dat alle praktyke in ooreenstemming met kosjer-vereistes is

suikerrietverskaffing Proaktiewe betrokkenheid by grondhervormingsprogramme om die implementering van volhoubare boerderymodelle te beïnvloed

Bevorder beskikbaarheid en veiligheid van besproei-ingswater deur deelname aan waterbestuur en beheer van waterbestuursliggame, soos besproeiingsrade en opvangbestuursagentskappe.

Beheer van stygende insetkoste verbeter produksie en doeltreffendhede om eenheids koste te verminder

Beveilig alternatiewe bronne van inkomste deur diversifi kasie na opwekking van krag en/of etanolproduksie

reaksie ten opsigte van moontlike bedryfsontwikkeling volgehoue deelname aan suikerbedryfstrukture

interaksie met alle belanghebbendes met betrekking tot die hersiening van die suikerwet van 1978 om te help met die implementering van ’n volhoubare bedryfsmodel

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

aangesien veiligheid ’n hoofstrategiese doelwit van

tsb sugar is, beskik dit oor ’n formele gesondheids-

en-veiligheidsprogram wat op ’n deurlopende grondslag

deur veertien gesondheids-en-veiligheidskomitees regdeur

die maatskappy gemonitor word. in die jaar onder oorsig

het die maatskappy ’n diFr van 1.3, teenoor 0.7 in 2011,

behaal. tsb sugar gebruik die nBvv-stelsel om sy gesond-

heids- en veiligheidsprosesse te bestuur en in die jaarlikse

eksterne oudit wat in oktober  2011 gedoen is, het die

maatskappy ’n vierster nBvv-gradering ontvang (2010:

vyfster nBvv-gradering). tsb sugar beskou hierdie laer

vlak van diFr, sowel as die laer nBvv-gradering as ’n

tydelike terugslag en planne om terug te keer na vorige

vlakke is reeds in plek. Benewens bogenoemde, bedryf

tsb sugar drie hoofklinieke (een by elke suikermeule) en

sewe satellietklinieke tot voordeel van sy werknemers.

hierdie klinieke word deur dokters, verpleegsters, en ander

gekwalifiseerde mediese personeel bedien.

Mensetsb sugar het tans sowat 2 800 werknemers op ’n

heeltydse grondslag in diens. die maatskappy is by twee

bedingingseenhede betrokke en die vergoeding van

nagenoeg 56% van die permanente arbeidsmag word deur

kollektiewe ooreenkomste binne hierdie bedingingstruk-

ture bepaal. gelyke indiensneming by tsb sugar word

deur ’n gelyke indiensnemingsforum bestuur, wat steun

verleen aan gestruktureerde en gereelde deelname deur

werknemerverteenwoordigers aan die proses, sowel as

aan die finalisering van die arbeidsplan wat jaarliks aan die

departement van arbeid voorgelê word. verwys na Figuur 7

waar meer besonderhede oor die samestelling van tsb sugar

se arbeidsmag ten opsigte van ras, geslag en ouderdom

verskaf word. hoewel pogings aangewend word om swart

verteenwoordiging op bestuursvlak in die maatskappy te

verbeter, bly die algemene tekort aan gespesialiseerde

vaardighede, veral ten opsigte van ingenieurswese en suiker-

tegnologie, beperkende faktore.

remgro beperk | 112 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

Miv/vigs-bewusmakingsprogramme word binne tsb sugar

bevorder en deur 54 portuurgroepopvoeders regdeur die

maatskappy ondersteun. die portuurgroep opvoeders kry

formele opleiding en die doelwit vir elke opvoeder is om een

opleidingsessie per maand te hou. die maatskappy steun

vrywillige berading en toetsing en die regeringsgedrewe

program om anti-retrovirale middels te verskaf.

tsb sugar se opleidings- en ontwikkelingsplan gee

aandag aan gebiede soos leierskap/bestuursvaardighede,

strategiese vaardighede en vermoëns, sowel as bedryfs-

opleiding. die maatskappy se interne opleidingsentrum is

in terme van omvang en gehaltestandaarde as ’n instituut

vir sektorale en beroepsvoortreflikheid (isoe) geak-

krediteer. opleidingsbesteding het in die twaalf maande

tot junie 2012 r16  miljoen teenoor r15  miljoen in die

vyftien maande tot junie 2011 bedra.

Figuur 7

SaMEStEllInG Van wERkSMaG (soos op 30 junie 2012)

Vroue 14%

Mans 86%

swart, Bruin, indiër 86%

Wit 14%

41 – 50 jaar oud 28%

30 jaar en jonger19%

51 jaar en ouer 22%

31 – 40 jaar oud 31%

BBSEBtsb sugar se jongste BBseB-verifiëringsproses is in

Maart 2012 deur nera gedoen en ’n vlak 5-bydraersvlak

is behaal, wat gelykstaande aan ’n 80%-verkrygings-

erkenningsvlak en ’n totaal van 62.51 punte op die

generiese  telkaart is. dit verteenwoordig ’n verbetering

van die vorige vlak 6 wat in junie 2011 behaal is. verskeie

inisiatiewe is deur die  maatskappy geïmplementeer om

sy BBseB-gradering te verbeter. die doelwit is om oor ’n

driejaar-tydperk tot ’n vlak 4-bydraer te vorder.

Korporatiewe maatskaplike bestedingtsb sugar se korporatiewe maatskaplike bestedings program

dek terreine soos onderwys, gesondheid, sportgeleenthede,

sowel as maatskaplike opheffing in plattelandse gebiede.

volledige besonder hede oor hierdie inisiatiewe van die

maatskappy is op sy webblad beskikbaar.

die maatskappy se maatskaplike besteding vir die twaalf

maande tot junie 2012 het r3  miljoen beloop teenoor

r4 miljoen in die vyftien maande tot junie 2011.

Omgewingverwys na die omgewingsafdeling op bladsy 115 waarby die

omgewingspraktyke van tsb sugar ook ingesluit is.

vir meer besonderhede oor tsb sugar word u verwys na

sy webblad by www.tsb.co.za.

wispeco

InleidingWispeco is ’n volfiliaal van remgro en een van suid-

afrika se voorste aluminiumverskaffers. sy hoof besig-

heid is die vervaardiging en verspreiding van uitgedrukte

aluminiumprofiele, wat hoofsaaklik deur die bou, ingenieurs-

en duursame goedere-sektor gebruik word. tans is die

maatskappy die grootste verskaffer van aluminium aan

die boubedryf en is die leier op die gebied van die

ontwikkeling van boukundige aluminiumprodukte om aan

die vereistes van die nuwe bouregulasies te voldoen.

remgro beperk | 113 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

Bestuur, risikobestuur en nakoming

Wispeco se direksie bestaan tans uit vier direkteure van wie

een onafhanklik is. die samestelling van die direksie voldoen

dus nie aan king  iii se vereistes rakende onafhanklikheid

nie. remgro het tans twee verteenwoordigers in Wispeco

se direksie en as deel van hul pligte moet hulle toesien dat

gesonde bestuurs- en volhoubaarheidspraktyke gevolg

word deur die aanvaarding en toepassing van remgro se

beleide, prosesse en prosedures. gedurende die jaar onder

oorsig is ’n maatskaplike-en-etiesekomitee daargestel soos

vereis deur die nuwe Maatskappywet.

daar moet gelet word daarop dat die samestelling van

Wispeco se ouditkomitee ook nie aan die vereistes van die

nuwe Maatskappywet en king  iii voldoen nie. in hierdie

verband tree hy op as ’n subkomitee van remgro se oudit-

en-risikokomitee en rapporteer aan daardie komitee by

wyse van notules van vergaderings wat in die agenda

van laasgenoemde ingesluit word. remgro se interne

ouditafdeling is verantwoordelik vir alle interne ouditwerk

by Wispeco en help die maatskappy se direksie sodoende

om ’n omvattende risikobestuurstelsel in stand te hou.

Sleutelvolhoubaarheidsgebiede, risiko’s en geleenthedeBelanghebbendes se kommer oor kwessies by Wispeco

het hoofsaaklik te doen met produkgehalte, veilig heid,

grondstofverkryging, kliëntediens en omgewingskwessies.

’n  opsomming van maniere waarop Wispeco hierdie sake

hanteer, word hieronder verskaf.

goedkoop invoere deur mededingers is die grootste

risiko wat die langtermyn-volhoubaarheid van Wispeco se

vervaardiging raak. dit het die maatskappy gedwing om

produksiedoeltreffendhede te verbeter.

BElanGHEBBEnDES SE kOMMER wat OnS DOEnProdukgehalte

aanstelling van toegewysde gehaltebeheerders op elke produksielyn om te verseker dat produksie binne bepaalde toleransievlakke en spesifikasies geskied

Maandelikse vergaderings waar gehaltetendense gemonitor en probleemgebiede geïdentifiseer en oplossings ge- vind word

uitpersprodukte geproduseer volgens Bs-en755, klaar-produkte volgens sans1796 en sans999

veiligheid toegewysde veiligheidsbeampte, bygestaan deur veilig-heidsbeamptes op aanlegvlak

Maandelikse veiligheidsinspeksieverslae vir voorlegging aan die maandelikse veiligheidsvergaderings

grondstofverkryging

verkryging van hoëgehalte suiwer perspale van vier toegewysde bronne oor die wêreld

uitgebreide verkryging van tweedehandse aluminium, wat gesorteer word om onsuiwerhede te verwyder en met grondstof gemeng word tot korrekte metallurgiese samestelling, volgens spesifikasie

kliëntediens

in ooreenstemming met sy visie van “een-dag-aflewering“ is die maatskappy in staat om op kort kennisgewing spaarkapasiteit en oortydskofte in alle bedryfseenhede te aktiveer om verhoogde aanvraag te hanteer

skofstelsels laat ’n groot mate van buigsaamheid toe ten opsigte van arbeidsbeskikbaarheid en produksievermoë

Buigbare produksieskedulering maak daarvoor voorsiening dat dringende voorkeurbestellings en spesiale versoeke van kliënte daagliks in produksieskedules ingesluit kan word

omgewingsimpak(verwys ook na die omgewingsafdeling op bladsy 115)

die deurlopende monitor en beheer van uitvloei by die maatskappy se anodiseer- en poeierlaagaanlegte om nakoming van vereiste afvloeivlakke te verseker

die deurlopende monitor van energieverbruik om maksimum doeltreffendheid te verseker en om geleenthede vir energiebesparing te identifiseer

remgro beperk | 114 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

Mensedie vergoeding van personeel wat in vakunies georganiseer

is, maak 78% van Wispeco se heeltydse arbeidsmag uit. hul

vergoeding word jaarliks volgens ’n hoofooreenkoms deur

die bedingingsraad van die metaal- en ingenieursbedrywe

onderhandel. die jongste tweejaar-skikkingsooreenkoms

is in julie  2011 bereik. gelyke indiensneming word deur ’n

gelyke indiensnemingskomitee by Wispeco bestuur, wat

maandeliks vergader en verskaf insette in die finalisering

van die arbeidsplan wat jaarliks aan die departement van

arbeid voorgelê word. die meeste transformasie-doelwitte

wat in die vorige gelyke indiensnemingsplan in die vooruitsig

gestel is, is behaal. ’n senior bestuurder het die ver-

antwoordelikheid om Wispeco se transformasieproses te

bestuur. verwys na Figuur  8 waar meer besonderhede oor

die samestelling van Wispeco se arbeidsmag volgens ras,

geslag en ouderdom verskaf word.

Wispeco bestuur erken sy verantwoordelikheid ten opsigte

van gesondheids- en veiligheidsaspekte, asook die daar-

stelling van ’n gunstige werkomgewing vir personeel. in

hierdie verband het Wispeco ’n toegewysde veiligheids-

beampte wat vir die bestuur van die maatskappy se

gesondheids- en veiligheidsprogram verantwoordelik is.

elke perseel het ook ’n veiligheidsverteenwoordiger wat

maandelikse inspeksies doen. in die twaalf maande tot

30 junie 2012 het Wispeco nege en twintig beserings gehad

wat behandel kon word in die interne klinieke. dertien

gevalle is ingevolge die Wet op vergoeding vir Beroeps-

beserings en -siektes in dieselfde tydperk gerapporteer.

die maatskappy het ’n onafhanklike konsultant aangestel

om sy gesondheids- en veiligheidsprosesse te help bestuur

met spesifieke klem op geraas, stofmetings en die dra

van beskermende klere. die volgende gesondheids- en

veiligheidsoudit word in september 2012 gedoen.

Bewusmaking ten opsigte van Miv/vigs geskied hoof-

saaklik deur opleidingsprogramme, wat  deur sewentien

portuurgroepopvoeders by Wispeco se hoofkantoor

ondersteun word. die portuurgroepopvoeders verskaf

informele steun en leiding aan geaffekteerde personeel en

hul gesinne. die maatskappy ondersteun ook die regering

se program vir anti-retrovirale middels en dra sorg dat die

Miv-status van alle werknemers vertroulik hanteer word.

’n goed gevestigde opleidingskomitee by Wispeco het

die verantwoordelikheid om die opleidingsbehoefte van

personeel te identifiseer en opleidingsprogramme te

ontwikkel wat werknemers in staat sal stel om die vereiste

vaardighede te ontwikkel en te handhaaf, sodat die

maatskappy sy mededingende posisie in die mark kan

behou. hierdie inisiatiewe sluit in: formele opleidings-

programme in die vorm van leerlingskappe vir leierskaps-

ontwikkeling, sowel as tegniese opleiding in die vorm van

vakleerlingskappe. die afgelope jaar is die bestuur sertifikaat

(nkr-vlak 3)-opleidingsprogram uitgebrei en meer as 30

eerstelyn-bestuurders en mense met leier-skappotensiaal

woon hierdie opleiding in gauteng en kaapstad by. twee

interne werknemers het met ’n vakleerlingskapprogram

begin vir hul elektrisiën- en masjienmonteurskwalifikasies.

die maatskappy het ook ’n trotse opleidingsrekord

ten opsigte van gestremdes en die afgelope ses jaar is

formele opleiding aan dowes verskaf. in hierdie verband

het ’n nuwe groep van tien jong swart mans en vroue ’n

aluminiumvervaardigingsleerlingskap in januarie 2012 begin.

die merseta het diskresionere befondsing aan Wispeco

beskikbaar gestel vir hierdie groep dowe leerders.

opleidingsbesteding vir die twaalf maande tot

junie 2012 het r5  miljoen bedra teenoor r6  miljoen

in die vyftien maande tot junie 2011.

Figuur 8

SaMEStEllInG Van aRBEIDSMaG (soos op 30 junie 2012)

Vroue 23%

Mans 77%

swart, Bruin, indiër 86%

Wit 14%

41 – 50 jaar oud 24%

30 jaar en jonger18%

51 jaar en ouer 20%

31 – 40 jaar oud 38%

remgro beperk | 115 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

BBSEBWispeco se jongste BBseB-verifiëringsproses is in

desember 2011 deur “Beescore” voltooi en ’n vlak 4-

bydraervlak is behaal, wat gelykstaande aan ’n 100%-

verkrygingserkenningsvlak en ’n telling van 67.60 punte op

die generiese telkaart is. dit verteenwoordig ’n verbetering

van die vorige vlak 5 wat in Maart 2011 behaal is. Wispeco is

besonder trots daarop dat hy, soos met die vorige verifikasie,

in drie kategorieë, te wete vaardigheids-, ondernemings-

en sosio-ekonomiese ontwikkeling, die maksimum aantal

punte behaal het. die vaardigheidsontwikkelingskategorie

beoordeel die mate waarin die werkgewer inisiatiewe

onderneem het om die vaardighede van swart werknemers

te ontwikkel. verskeie inisiatiewe is deur die maatskappy

geloods om sy BBseB-gradering oor die medium termyn te

verbeter.

Korporatiewe maatskaplike bestedingWispeco se korporatiewe maatskaplike bestedings-

program behels hoofsaaklik opleidings programme vir die

vervaardiging en installering van produkte vir die boubedryf.

hierdie praktiese opleiding word deur ervare opleiers

by tegniese opleidingsentra in kaapstad, durban en die

maatskappy se hoofkantoor in  johannesburg gefasiliteer.

die afgelope jaar is meer as  565 mense opgelei teen ’n

koste van sowat r0.8  miljoen vir Wispeco. opleiding sluit

bekendstellingsprogramme sowel as gevorderde produk-

spesifieke leerplanne in.

Omgewingverwys na die omgewingsafdeling op bladsy 115 waarby die

omgewingspraktyke van Wispeco ook ingesluit is.

vir meer besonderhede oor Wispeco verwys ons u na die

webblad by www.wispeco.co.za.

OMGEwInG

in 2012 het remgro hom verder toegespits op sy ver-

bintenis tot omgewingsvolhoubaarheid. dit het aansienlike

besparings in natuurlike hulpbronverbruik en koste

meegebring, asook verhoogde erkenning vir pogings

aangewend. in die jaar onder oorsig is aandag veral aan

koolstofuitlatings, energie, water en afvalstowwe gegee.

aanspreeklikheid

onder leiding van sy omgewingbestuursbeleid (die

beleid) en die rapporteringsaanwysers van die “global

reporting initiative (gri) g3”, streef remgro daarna om

sy omgewingsvertoning voortdurend teenoor gestelde

doelwitte te verbeter; te voldoen aan alle relevante

wetgewing; en om werknemers in goeie omgewings-

praktyke op te lei en te onderrig. hierdie beginsels word

hoofsaaklik bepaal deur te fokus op sleutelgebiede van

omgewingsimpak waaroor remgro beheer het. die beleid

sluit remgro Bestuursdienste Beperk (rBd – sy dienste-

maatskappy), rainbow Chicken, tsb sugar en Wispeco in.

die remgro-direksie is in die finale instansie

verantwoordelik vir die implementering van die beleid,

maar het hierdie verantwoordelikheid na die risiko-en-

it-bestuurskomitee gedelegeer, wat moet toesien dat

die omgewingsprosedures wat rBd implementeer en

handhaaf, hersien en vir goedkeuring aanbeveel word.

sover dit rainbow, tsb sugar en Wispeco betref, is dit die

verantwoordelikheid van remgro se verteenwoordigers in

daardie direksies om die nodige gerusstelling ten opsigte

van die doeltreffendheid van die onderskeie maatskappye

se omgewingsbestuursprosesse te verkry.

Fokus op koolstofuitlatings

remgro het op internasionale en die plaaslike klem op

klimaatsverandering gereageer deur sy koolstofvoetspoor

te verminder en kennis te neem van die moontlike impak wat

klimaatsverandering op sy werksaamhede mag hê.

remgro se meting en optrede om koolstof te verminder,

is in 2011 weer deur die koolstofopenbaarmakingsprojek

(CdP) erken en die maatskappy is onder die boonste

sewe genoteerde jse-maatskappye geplaas wat ‘n ”a–“-

gradering vir koolstofbestuur ontvang het. die CdP is ‘n

beleggersgedrewe projek vir die 100 topmaatskappye

wat op die jse genoteer is om hul koolstofuitlatings,

koolstofstrategieë en waarneembare risiko’s en geleent-

hede wat verband hou met klimaatsverandering openbaar

te maak. in 2010 was remgro gesamentlik in die sesde

plek op die CdP-leierskapsindeks, terwyl rainbow Chicken

sewende was.

remgro se vertoning is grootliks moontlik gemaak

deur betekenisvolle inisiatiewe wat daartoe gelei het

dat koolstofuitlatings in absolute terme, sowel as in die

intensiteitsvlak daarvan, gedaal het. die afgelope jaar het

remgro sy 2011-koolstofuitlatings herbereken om dit in

ooreenstemming met die nuwe finansiële verslagtydperk

van julie-junie te bring en onlangs is die 2012-berekening

vir dieselfde tydskaal voltooi. in beide gevalle is die kool-

stofvoetspoor bepaal in ooreen-stemming met die kweek-

huisgasprotokol (ghg-protokol) wat koolstofuitlatings in

die volgende kategorieë ontleed:

> vlak 1 – direkte uitlatings deur toerusting in remgro se

besit, bv. die fabrieke van rainbow Chicken, tsb sugar,

Wispeco, ens.

> vlak 2 – indirekte uitlatings deur die gebruik van elek-

trisiteit

> vlak 3 – indirekte uitlatings deur derdeparty-verskaffers,

bv. besigheidsvervoer, kantoorpapier, derdeparty-ver-

voer, ens.

> nie-kyoto ghg-gasse, bv. freon wat in lugversorgings-

en verkoelingstoerusting gebruik word.

remgro beperk | 116 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

verwys na Figuur 9 vir ‘n ontleding van remgro se ghg-

uitlatings per kategorie, uitgedruk in tonnemaat koolstof-

dioksied-ekwivalent (tCo2e).

die bostaande tabel dui remgro se ghg-uitlatings per

filiaal aan vir 2011 en 2012 volgens die nuwe verslagtydperk

(julie-junie). terwyl tsb sugar, Wispeco en rBd almal hul

uitlatings oor die twee verslagtydperke verminder het, het

die grootste bydrae tot die vlak 1-uitlatingsvermindering

van tsb sugar gekom danksy ‘n noemenswaardige vermin-

dering in steenkoolverbruik in 2012.

die intensiteit van remgro se uitlatings, soos gerapporteer

teenoor die aantal werknemers, het ook ‘n aansienlike

afname getoon sedert 2011. hierdie daling is die direkte

gevolg van die algehele daling in uitlatings.

verskeie koolstofverminderingsprojekte is tans in ver-

skillende stadiums van ontwikkeling regdeur die groep.

Baie hiervan is toegespits op energievermindering in die

bedrywe van die onderskeie filiale en hoewel alle projekte

nie finansieel gekwantifiseer is nie, word daar verwag

dat die implementering van die projekte aansienlike

kostebesparings sal meebring.

tOtalE kOOlStOFUItlatInGS PER FIlIaalMaatSkaPPY 2011 – 2012

Rainbow* Chicken tsb Sugar wispeco RBD totaal

2011 (tCo2e) 367 850 357 332 49 886 4 591 779 659

2012 (tCO2e) 372 358 304 425 46 939 4 165 727 887

* ’n 73%-filiaal van Remgro

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

GHG-UItlatInGS PER VOltYDSE wERknEMER (Vwn) (tCO2e/Vwn)

2011 2012

80.51 74.07

Vlak 1-uitlatings Vlak 2-uitlatings Vlak 3-uitlatings

47%

47%

6%

43%

51%

6%

Figuur 9

REMGRO SE GHG-UItlatInGS (tCO2e)

20112012

remgro beperk | 117 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

Stadium van ontwikkelingaantal koolstof-

verminderingsprojekteGeraamde jaarlikse

CO2e-besparing

Word ondersoek 6 nog nie vasgestel niegaan geïmplementeer word 2 3 800 timplementering aan die gang 1 625 treeds geïmplementeer 5 6 969 t

Fokus op energie

remgro se bedryfsfiliale is aansienlike verbruikers van

verskillende primêre en sekondêre energiebronne. terwyl dit

erken word, word pogings steeds aangewend om sodanige

verbruik te verminder. Betekenisvol was die vermindering

in die verbruik van steenkool, vloeibare petroleumgas en

resbrandstof-olie in 2012.

sekondêre energieverbruik (elektrisiteit) is steeds besig

om af te plat namate bedryfsfiliale probeer om ondanks

verhoogde produkuitset bestendige verbruik te handhaaf.

in 2011 is elektrisiteit die eerste keer by tsb sugar se

landbouplase gemeet. hernieubare elektrisiteit word by

tsb sugar se produksiebedrywe gebruik deur die ver-

branding van bagasse. hernieubare elektrisiteit wat nie direk

deur tsb sugar verbruik word nie, word na die nasionale

netwerk herlei.

die volgende energiebesparende inisiatiewe is in die

verslagtydperk geïmplementeer:

rainbow > energiebesparende liginstallasies in vier

pluimveehokke

> outomatisering van steenkoolverhitting

by die verwerkingsaanlegte op Worcester,

hammarsdale en rustenburg

Wispeco > energiebesparende liginstallasies in fabrieke

> aanbring van energiebesparende stortkoppe

> omskakeling van hoë na lae vlam in her-

smeltingsproses, waardeur gasverbruik ver-

minder is

tsb sugar > diens en onderhoud van hidrokragaanleg om

meer as 900 000 kWh hernieubare elektrisi-

teit te verskaf teen ‘n aansienlike jaarlikse

kostebesparing

rainbow stel ondersoek in na die installering van biogas-

verwerkers, waar hoenderafval as primêre voerstof gebruik

word. dit sal vir rainbow elektrisiteit ter plaatse lewer of

andersins kan die elektrisiteit na die nasionale netwerk

herlei word met die doel om koolstofkrediete te verdien. die

projek is tans in ’n aanvangsfase.

Fokus op water

remgro raak toenemend bewus daarvan dat sy bedrywig-

hede in suid-afrika vatbaar is vir ‘n waterskaarste en dat

die situasie, realisties gesproke, kan vererger weens die

uitwerking van klimaatsverandering. in reaksie hierop is

daar begin om waterverbruikspatrone by bedryfsfiliale

te bepaal en die risiko te ontleed wat onsekere water-

beskikbaarheid in die toekoms mag meebring.

Beide tsb sugar en rainbow is afhanklik van water as ‘n

waardevolle bron (as inset, asook as vergaarplek vir afvloei).

rainbow het ‘n belegging gemaak in twee kunsmatige

vleilandgebiede, waar natuurlike plantegroei gebruik

word om organiese stowwe wat vir die skoonmaak van die

pluimveehokke gebruik word, af te breek voordat dit vir

besproeiing gebruik word. daarbenewens word herwonne

water van rainbow se drie primêre verwerkingsaanlegte

as gryswater vir skoonmaakdoeleindes gebruik, terwyl die

Worcester-fabriek belê het in ‘n waterbehandelingsaanleg

wat vry van chemikalieë is. dit het tot ‘n aansienlike

verbetering in die gehalte van afvalwater gelei.

Fokus op afvalstowwe

hoewel alle afvalstrome nie gemeet word nie, is remgro

bewus van die voordele wat ‘n goed bestuurde afvalproses

vir die omgewing en die onderneming se aansien en

finansies inhou. ‘n soortgelyke voordeel kan behaal word

deur die gebruik van herwonne materiaal in produkte te

bevorder.

in hierdie verband bestaan 69% van die aluminium wat

in Wispeco se vervaardigingsprosesse gebruik word uit

aluminium wat uit gebruikte produkte herwin is, terwyl

rainbow die volgende afvalherwinningsinisiatiewe geïmple-

menteer het:

> afvalkarton, plastiek en metaal word aan herwinners

verkoop

> verwydering van afvalsteenkoolas

> hoenderafval word as kunsmis verkoop

> herwonne papier word in buitenste kartonverpakking

gebruik

> herwonne plastiek word in plastiekvangkratte gebruik

> verskeie verminderings is in verpakkingsvolumes behaal,

insluitende die besparing van 561 ton nuwe vulstukke,

deur die omskakeling van 23% van alle kartonne in

herwonne vulstukke.

nakoming

in die tydperk onder oorsig was daar geen wesentlike

nie-nakoming ten opsigte van enige omgewingswette,

regulasies, aanvaarde standaarde of kodes van toepassing

op die groep nie, en daar is ook geen noemenswaardige

boetes gehef nie.

remgro beperk | 118 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

GRI-aanwYSERtaBEl*

aanwyser en beskrywing 2012 2011 eenhede

Uitlatings, afvloei en afval totale direkte en indirekte GHG-uitlatings vlak 1 – direkte uitlatings 311 701 366 625 tCo2evlak 2 – indirekte uitlatings 368 359 364 798 tCo2evlak 3 – indirekte uitlatings 44 208 44 948 tCo2eander relevante indirekte ghg-uitlatings 3 619 3 288 tCo2e Energie Direkte energieverbruik deur primêre bron Petrol 515 435 kiloliterdiesel 10 734 10 211 kilolitervliegtuigbrandstof 1 036 1 226 kiloliternatuurlike gas 5 556 938 5 444 275 m3

vloeibare petroleumgas 30 837 31 446 kilolitersteenkool 112 479 127 930 tonParaffin 58 45 kiloliterresbrandstof-olie 421 454 kiloliterswaar oondolie 1 002 948 kiloliterkoolstofdioksied 1 973 1 707 ton Indirekte energieverbruik deur sekondêre bronelektrisiteit (nie-hernieubaar) 458 279 356 450 660 777 kWhelektrisiteit (hernieubaar) 190 254 941 185 152 845 kWh watertotale wateronttrekking by bron 8 257 419 8 308 267 kiloliter totale volume waterherwinning en hergebruik 2 368 833 2 792 789 kiloliter

* Die getalle hierbo sluit Rainbow Chicken, Tsb Sugar, Wispeco en RBD in en dek die twaalfmaande-tydperke geëindig 30 Junie 2011 en 30 Junie 2012.

remgro beperk | 119 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

MIllEnnIaPaRk – REMGRO SE nUwE GROEn HOOFkantOOR

remgro Beperk se nuwe korporatiewe hoofkantoor, wat

in stellenbosch geleë is, het ‘n vyfster-kantoorontwerp-

gradering van die suid-afrikaanse raad vir groenbou (sarg)

ontvang. dis die eerste sodanige erkenning vir ‘n bestaande

gebou wat opgeknap is en bevestig remgro se verbintenis

tot ‘n volhoubare toekoms. die keuse om die kantoorgebou,

wat as ‘n klein ikoon in hierdie gedeelte van stellenbosch

staan, op te knap eerder as te sloop, was vanweë omgewings-

sowel as sentimentele redes.

die sarg is ’n onafhanklike, nie-winsgewende lidmaat-

skapsgedrewe organisasie wat in 2007 tot stand gebring

is deur leiers van alle sektore van die kommersiële eien-

domsbedryf. die groengebou-metingsinstrument (groen-

ster) stel standaarde en norme vir groen geboue en maak

‘n objektiewe beoordeling moontlik van hoe “groen” ‘n

gebou is.

‘n tussenverdieping is in die bestaande dakruimte aan-

gebring om voorsiening te maak vir broodnodige stoor-

ruimte en toekomstige uitbreiding. die ou staaldakstruktuur

is hergebruik in die vervaardiging van die nuwe onder-

dakparkeringstrukture – 70% van alle staal op die perseel

kom van die oorspronklike gebou. gebreekte klip en

beton van die gesloopte gedeeltes van die bestaande

gebou is ook hergebruik om die vlak van die parkeerterrein

tot bo die 50-jaarvloedvlak te verhoog. die helfte van

die ou plaveiwerk is behou en ‘n nuwe deurdringbare

plaveistelsel is op spesifieke plekke op die parkeergebied

aangebring om reënwater te versamel en water te filtreer.

reënwaterbenutting, die hersirkulering van gryswater,

doeltreffende sanitêre ware, drupbesproeiing en die

slim keuse van plante in die landskapsontwerp, dra alles

by tot ‘n aansienlik laer waterverbruik by Millenniapark.

die gebruik van ‘n energiedoeltreffende “kouestraal”

lugversorgingstelsel, energiebesparende ligontwerp en

-spesifikasies, asook sonwaterverwarmers het ‘n aansienlike

besparing in energie teweeggebring.

remgro beperk | 120 | geïntegreerde jaarverslag

v o l h o u B a r e o n t W i k k e l i n g s v e r s l a g

tERUGVOER

ons verwelkom enige terugvoer oor remgro se volhoubare

ontwikkelingspraktyke, asook oor hierdie verslag. skakel

asseblief in dié verband:

die maatskappysekretaris

Mariza lubbe

tel: +27 (0)21 888 3311, Faks: +27 (0)86 581 0061

e-pos: ml@remgro.com

Posadres: Posbus 456, stellenbosch 7599

die ekologiese waarde van die perseel is merkbaar verbeter

deur die omvattende rehabilitasie van ‘n bestaande vleiland.

die gebruik van alternatiewe vervoer word aangemoedig

deur die skep van saamrygeleenthede, die verskaffing van

laaistasies vir elektriese of hibridevoertuie, parkeerareas

vir motor- en trapfietse, toegewysde stoorfasiliteite vir

fietse, asook sluitkaste en stortgeriewe vir fietsryers.

Materiaal wat gebruik is, is versigtig gekies met inagneming

van die volhoubaarheid daarvan. so byvoorbeeld was

95% van die hout wat gebruik is afkomstig van volhoubare

woude, verwe en kleefmiddels moes volgens spesifikasie ‘n

lae volatiele organiese inhoud hê, en 30% minder sement

is in beton gebruik.

sommige van die ontwerpbeperkinge van die ou gebou was

die diep, donker binneruimtes, lang gange en lae kopruimte

op die grondvloer. dit is oorkom deur die inbring van vier

groot dagligte bokant die dubbele volumes, glasafskortings

en gekromde gange, verbind deur oop rusareas, wat die sonlig

dieper in die kern van die gebou laat inval en die uitsig op die

tuine buite en die omringende berge vergroot. die resultaat

van die opknapping is ‘n volhoubare, omgewingsensitiewe

gebou wat visueel deur ‘n rustige (onderbeklemtoonde),

eietydse argitektuur gedefinieer word.