Waldemar Machała

Waldemar Machała

Obawy chorych przed znieczuleniem ogólnym w świetle Obawy chorych przed znieczuleniem ogólnym w świetle pytań kierowanych do anestezjologa z platformy pytań kierowanych do anestezjologa z platformy

internetowej dla pacjenta: internetowej dla pacjenta: www.znieczulenie.org.pl . .Śródoperacyjny powrót świadomości – Śródoperacyjny powrót świadomości –

problem rzeczywisty czy jedynie medialny?problem rzeczywisty czy jedynie medialny?

Obawy chorych przed znieczuleniem ogólnym w świetle Obawy chorych przed znieczuleniem ogólnym w świetle pytań kierowanych do anestezjologa z platformy pytań kierowanych do anestezjologa z platformy

internetowej dla pacjenta: internetowej dla pacjenta: www.znieczulenie.org.pl . .Śródoperacyjny powrót świadomości – Śródoperacyjny powrót świadomości –

problem rzeczywisty czy jedynie medialny?problem rzeczywisty czy jedynie medialny?

Klinika Anestezjologii i Intensywnej TerapiiUniwersytecki Szpital Kliniczny

im. Wojskowej Akademii Medycznej-CSW

http://www.znieczulenie.org.pl/


Strona dla pacjenta: http://www.znieczulenie.org.pl

• Uruchomienie: 01 września 2009 r. - działa 1,5 roku.

Wybudzenie śródoperacyjne powody opisania/ omówieniaWybudzenie śródoperacyjne powody opisania/ omówieniaWybudzenie śródoperacyjne powody opisania/ omówieniaWybudzenie śródoperacyjne powody opisania/ omówienia


Strona dla pacjenta: http://www.znieczulenie.org.pl

• 172 listy – tyleż porad (w kilkudziesięciu przypadkach korespondencja z 2-6 listami).

Wybudzenie śródoperacyjne powody opisania/ omówieniaWybudzenie śródoperacyjne powody opisania/ omówieniaWybudzenie śródoperacyjne powody opisania/ omówieniaWybudzenie śródoperacyjne powody opisania/ omówienia


Wybudzenie śródoperacyjne Wybudzenie śródoperacyjne – czy stanowi w Polsce jakikolwiek problem?– czy stanowi w Polsce jakikolwiek problem?Wybudzenie śródoperacyjne Wybudzenie śródoperacyjne – czy stanowi w Polsce jakikolwiek problem?– czy stanowi w Polsce jakikolwiek problem?

Spośród 172 listów – 8 dotyczyło wybudzenia.

Oznacza, że jest to 5%!!!Oznacza, że jest to 5%!!!

Poród odbył się w znieczuleniu ogólnym przez moją słabą krzepliwość krwi. Znieczulenie

przeszło moje najśmielsze, negatywne oczekiwania. Sam proces usypiania standardowy,

można powiedzieć, jakieś leki dożylne, potem maska na twarz. Straciłam świadomość na

jakiś czas. Nagle zaczęłam czuć jak w moim brzuchu, jakimś narzędziem wykonywane są

ruchy jakby wymiatania, potem czułam przetykanie kanału rodnego, potem zszywanie.

Nic nie mogłam zrobić, poruszyć się, czy powiedzieć. Czułam niesamowity ból i jedyne co

myślałam, to żeby „TO” jak najszybciej się już skończyło. Nie wiem jak to jest możliwe. Do

tej pory miałam trzy znieczulenia ogólne i w żadnym nie miałam podobnych odczuć. Po

„wybudzeniu” pierwsze co powiedziałam: „Wszystko czułam”. Lekarze nie komentowali.

Po znieczuleniu został szok psychiczny i nocne koszmary, których nikomu nie życzę.

Wybudzenie śródoperacyjne – relacja nr 1Wybudzenie śródoperacyjne – relacja nr 1Wybudzenie śródoperacyjne – relacja nr 1Wybudzenie śródoperacyjne – relacja nr 1

Zrobiono mi cięcie w trybie natychmiastowym z powodu braku rozwarcia. Rodziłam od 15

godz., ale w tym czasie nikt mnie nie badał ginekologicznie i nie robił USG. Zostałam

zabrana na rozmowę do pani anestezjolog; oczywiście chciałam ZZO. Niestety ona się nie

zgodziła (bo mam epilepsję) i od razu zostałam skierowana na salę operacyjną. Miałam

powiedziane, że ma liczyć do 10 i zaczęło się całkiem dobrze, bo po 4 odliczonych cyfrach

czułam że zasypiam. Już właściwie w połowie liczenia traciłam świadomość, ale później

zaczęłam się wybudzać, liczyłam więc dalej 7,8,9… i nic. Nie widziałam reakcji więc

postanowiłam powiedzieć, że nie śpię, tym bardziej że oni zaczęli się szykować do operacji.

Wtedy się okazało, że kompletnie nie mam władzy nad ciałem, nawet nie mogłam ruszyć

powieką. Pamiętam wszystko od samego początku, jak szykowali narzędzia, jak powiedzieli

że można zaczynać. Nie wiem ile to trwało -dla mnie wieczność…


Kilka dni temu miałam usuwane „ósemki” w znieczuleniu ogólnym. Leżąc na sali dostałam

dożylnie lek, po którym zakręciło mi się w głowie. Przyłożono mi maskę do twarzy, oczy mi

się zamknęły i nagle zabrakło powietrza. Mózg domagał się oddechu, ale ciał było już

sparaliżowane. Chciałam lekarzowi dać znać, ale nie byłam w stanie się ruszyć. Trwało to

kilka sekund, ale było straszne. Potem zasnęłam.


54% chorych kwalifikowanych do zabiegu w znieczuleniu ogólnym

– boi się, że nie będzie spać w czasie znieczulenia.

Wybudzenie śródoperacyjneWybudzenie śródoperacyjneWybudzenie śródoperacyjneWybudzenie śródoperacyjne

Niezapewnienie dostatecznej głębokości snu.

Chory pamięta:

Dźwięki i rozmowy (48%).

Niezdolność do nabrania oddechu i duszność (48%).

Światło.

Ból (28%).

Chory śni: 0,2 – 0,9%

Wybudzenie śródoperacyjne - definicjaWybudzenie śródoperacyjne - definicjaWybudzenie śródoperacyjne - definicjaWybudzenie śródoperacyjne - definicja

Wybudzenie śródoperacyjne – częstość występowaniaWybudzenie śródoperacyjne – częstość występowaniaWybudzenie śródoperacyjne – częstość występowaniaWybudzenie śródoperacyjne – częstość występowania

Podział wg ESA (2004):

Wybudzenie z odczuwaniem bólu.

Wybudzenie ze wspomnieniami (pamięć jawna), bez bólu.

Wybudzenie bez wspomnień i bólu; możliwe przywołanie zdarzeń z zabiegu (pamięć ukryta).

Bez wybudzenia.


Bodźce słuchowe – jedyna akceptowalna forma wybudzenia śródoperacyjnego.

Słuchawki na czas znieczulenia?


Wiek: ok. 40 rż.

Płeć: kobiety.

Stan ogólny:

Chorzy niestabilni hemodynamicznie.

Chorzy w ciężkim stanie fizycznym (obrażenia wielonarządowe).

Rodzaje zabiegów operacyjnych:

Kardiochirurgia – z użyciem krążenia pozaustrojowego.

Położnictwo – cięcie cesarskie w znieczuleniu ogólnym.

Wybudzenie śródoperacyjne – predyspozycjeWybudzenie śródoperacyjne – predyspozycjeWybudzenie śródoperacyjne – predyspozycjeWybudzenie śródoperacyjne – predyspozycje

Zbyt płytkie znieczulenie:

Anestezja z użyciem N2O, opioidami i środkami zwiotczającymi mięśnie.

Trudna intubacja (po indukcji dożylnej).

Zbyt szybkie zakończenie znieczulenia.

Hipotensja i powiązanie jej wystąpienia z anestezją.

Cięcie cesarskie.

Awaria sprzętu, lub błąd w technice anestezji:

Nie przeprowadzenie kontroli sprzętu i leków (check list).

Nieszczelność układu oddechowego i awaria parownika.

Awaria automatycznej pompy strzykawkowej.

Przypadkowe podanie środka zwiotczającego choremu przytomnemu.

Zwiększone zapotrzebowanie na środki znieczulające:

Indywidualna reakcja na leki.

Alkoholizm, przyjmowanie opioidów i narkotyków.

Wybudzenie śródoperacyjne - przyczynyWybudzenie śródoperacyjne - przyczynyWybudzenie śródoperacyjne - przyczynyWybudzenie śródoperacyjne - przyczyny

Kardiochirurgia (krążenie pozaustrojowe) 1/100.

Operacje w trybie ratunkowym u ofiar urazu 1/20 (11-43%).

Cięcie cesarskie w znieczuleniu ogólnym 4/1000.

Wybudzenie śródoperacyjne – częstość występowaniaWybudzenie śródoperacyjne – częstość występowaniaWybudzenie śródoperacyjne – częstość występowaniaWybudzenie śródoperacyjne – częstość występowania

Drażliwość.

Bezsenność.

Niepokój.

Koszmary senne (52,4%).

Depresja.

Lęk (48,9).

Zespół stresu pourazowego (PTSD) u 14,3% chorych.

Wybudzenie śródoperacyjne – konsekwencjeWybudzenie śródoperacyjne – konsekwencjeWybudzenie śródoperacyjne – konsekwencjeWybudzenie śródoperacyjne – konsekwencje

6% chorych po incydencie wybudzenia potrzebuje pomocy psychologa.

49% chorych po incydencie wybudzenia – manifestuje objawy, związane z wybudzeniem.

Zespół stresu pourazowego (PTSD) u 14,3% chorych:

Okres utajenia (tygodnie, miesiące):

Odrętwienie.

Izolacja.

Bezsenność.

Koszmary senne.

Depresja.

Zaburzenia osobowości.

Wybudzenie śródoperacyjne – konsekwencjeWybudzenie śródoperacyjne – konsekwencjeWybudzenie śródoperacyjne – konsekwencjeWybudzenie śródoperacyjne – konsekwencje

USA 2% wszystkich roszczeń w stosunku do anestezjologów.

Wielka Brytania 2,2% ’’ ’’ ’’ ’’ .

Średnia wielkość odszkodowania: 81 000 USD.

Wybudzenie śródoperacyjne – konsekwencje finansowe, roszczeniaWybudzenie śródoperacyjne – konsekwencje finansowe, roszczeniaWybudzenie śródoperacyjne – konsekwencje finansowe, roszczeniaWybudzenie śródoperacyjne – konsekwencje finansowe, roszczenia

Pierwsze opisane wybudzenie śródoperacyjne – Horacy Wells (20 stycznia 1845 r.).

Później lata 50 (XX w.); Winterbottom.

Lata 70 (XX w.) – psychologiczne konsekwencje wybudzenia.

Wybudzenie śródoperacyjne – trochę historiiWybudzenie śródoperacyjne – trochę historiiWybudzenie śródoperacyjne – trochę historiiWybudzenie śródoperacyjne – trochę historiiH

artford, CT

Hartf

ord, CT

Identyfikować czynniki ryzyka predysponujące do wybudzeń.

Dbałość o zasady postępowania anestezjologicznego (procedury, listy kontrolne).

Wskazania do monitorowania głębokości snu, grupy ryzyka.

Wyodrębnić czynniki ryzyka (użycie środków zwiotczających, znieczulenie O2/N2O, opioidy, przewidywana trudna intubacja).

Wybudzenie śródoperacyjne – zalecenia ASAWybudzenie śródoperacyjne – zalecenia ASAWybudzenie śródoperacyjne – zalecenia ASAWybudzenie śródoperacyjne – zalecenia ASA

Czynności w okresie przedoperacyjnym:

Wywiad (leki nasenne, opioidy, uzależnienie, leki przeciwpadaczkowe, alkohol, papierosy, trudna intubacja).

Określenie poziomu lęku u chorego.

Czynniki operacyjne: kardiochirurgia, cięcie cesarskie, obrażenia wielonarządowe, ciężki stan ogólny.

Poinformowanie chorego o ew. ryzyku wybudzenia.


Czynności w okresie bezpośrednio poprzedzającym znieczulenie:

Kontrola sprawności sprzętu (aparat, pompy strzykawkowe) i przygotowania leków.

Premedykacja benzodwuazepinami.


Monitorowanie śródoperacyjne:

Monitorowanie podstawowe.

Monitorowanie głębokości snu.

Monitorowanie głębokości snu:

BIS (zmniejszenie ryzyka wybudzenia śródoperacyjnego o 77-82%).

Entropia.

Potencjały pnia mózgu wywołane akustycznie (AEP).


Koszt:

90 PLN vs doznania chorego.

16 USD vs 2200 USD (średni koszt narażenia chorego na powrót świadomości).

Wybudzenie śródoperacyjne – zalecenia ASA, BISWybudzenie śródoperacyjne – zalecenia ASA, BISWybudzenie śródoperacyjne – zalecenia ASA, BISWybudzenie śródoperacyjne – zalecenia ASA, BISZnieczulenie - wprowadzenie:

Wybudzenie śródoperacyjne – zalecenia ASA, BISWybudzenie śródoperacyjne – zalecenia ASA, BISWybudzenie śródoperacyjne – zalecenia ASA, BISWybudzenie śródoperacyjne – zalecenia ASA, BISZnieczulenie - podtrzymanie:


Czynności w okresie śród- i pooperacyjnym:

Podanie benzodwuazepin w przypadku nagłego podwyższenia wartości np. BIS.

Wizyta pooperacyjna i zebranie wywiadu, przy użyciu kwestionariuszy.

Opieka psychologiczna i psychiatryczna w uzasadnionych przypadkach.


Kwestionariusz Brice:

Co pamiętasz tuż przed zaśnięciem?

Co pamiętasz tuż po obudzeniu się – po operacji?

Czy pamiętasz cokolwiek pomiędzy zaśnięciem, a wybudzeniem po operacji?

Czy coś ci się śniło w czasie operacji?

Co było najgorszym zdarzeniem, które pamiętasz w czasie operacji i znieczulenia?

Wybudzenie śródoperacyjne – postępowanie po incydencieWybudzenie śródoperacyjne – postępowanie po incydencieWybudzenie śródoperacyjne – postępowanie po incydencieWybudzenie śródoperacyjne – postępowanie po incydencie

Nierzadko fakt wybudzenia rozpoznawany jest po pewnym czasie.

Pamięć jawna.

Pamięć długotrwała umożlwiająca przypomnienie sobie zdarzeń z przeszłości.

Pamięć ukryta.

Zdarzenia z przeszłości – można je przywołać przez użycie specjalnych testów.

Wybudzenie śródoperacyjne – postępowanie po incydencieWybudzenie śródoperacyjne – postępowanie po incydencieWybudzenie śródoperacyjne – postępowanie po incydencieWybudzenie śródoperacyjne – postępowanie po incydencie

Dokładne zbadanie chorego (w tym przewidywanie trudności w intubacji).

Typowanie predyspozycji do wybudzenia śródoperacyjnego:

Ciężki stan ogólny.

Cięcie cesarskie.

Trudna intubacja.

Operacje w krążeniu pozaustrojowym.

Uzależnienie (alkohol, narkotyki).

Premedykacja przy pomocy benzodwuazepin.

Znieczulenie ogólne w grupie ryzyka – Znieczulenie ogólne w grupie ryzyka – zapobieganie wystąpieniu wybudzeniu zapobieganie wystąpieniu wybudzeniu

śródoperacyjnemuśródoperacyjnemu



Monitorowanie czynności życiowych (EKG, HR, SpO2, NiBP, PNM, ew. BIS/Entropia/Entropia).

Należyta obserwacja chorego:

Źrenice (średnica).

Śluzówki (łzawienie, ślinienie).

Skóra (barwa, temperatura, wilgotność, pocenie).

Częstość pracy serca.

Ciśnienie tętnicze krwi.





Jeżeli indukcja znieczulenia ma char. dożylny :

Natlenianie bierne.

Opioid.

Pełna dawka środka nasennego (wolno: 60-90 sek.).

PNM + zwiotczenie mięśni.

Jeżeli wystąpiły „trudne drogi oddechowe”:

Dodawać frakcjonowane dawki środka nasennego co 3-4 min.

Po zaintubowaniu – przez pierwsze kilka minut:

Przepływ gazu – 6 l/min.

Anestetyk wziewny – 1-1,5 MAC.

Po kilku minutach:

Zmniejszenie FGF do wartości LFA/MFA (skutek rozcieńczeń!!!).





Jeżeli indukcja znieczulenia ma char. dożylny :

Natlenianie bierne.

Opioid.

Pełna dawka środka nasennego (wolno: 60-90 sek.).

PNM + zwiotczenie mięśni.

Natlenianie czynne z dodatkiem anestetyku wziewnego (1-1,5 MAC).

Po zaintubowaniu – przez pierwsze kilka minut:


Anestetyk wziewny – 1-1,5 MAC.

Po kilku minutach:

Zmniejszenie FGF do wartości LFA/MFA (skutek rozcieńczeń!!!).





W czasie podtrzymania znieczulenia:

Utrzymywanie ciśnienia tętniczego krwi w wartościach zapewniających perfuzję narządową – jeżeli nie jest to możliwe włączenie amin katecholowych (NA).

Unikanie znieczulenia o charakterze: tlen+N2O+benzodwuazepiny.

Unikanie obniżania stężenia anestetyków (wziewnych/dożylnych), poniżej „progu snu”; działanie kardioprotekcyjne.

Minimalny próg zapewniający sen (tlen+powietrze) to 0,8 – 1,0 MAC.

Minimalny próg zapewniający sen (tlen+podtlenek azotu) to: 0,6 MAC.

Unikanie obniżania dawek środków zwiotczających mięśnie i opioidów.

Generalna zasada: leki użyte dla znieczulenia działają synergistycznie – zatem użycie ich razem pozwala zmniejszyć dawkę każdego z nich.





Dobry operator (czas do wydobycia).

Natlenianie bierne – 5 min. oraz pozycja stołu – Fowler i 30o na lewo.

Pełna dawka środka nasennego (wolno: 60-90 sek.) + manewr Sellick’a.

PNM + zwiotczenie mięśni (chlorosukcynylocholina/rokuronium).

Zakaz natlenienia czynnego.

Intubacja (w przypadku trudnych dróg oddechowych: LMA Supreme).

Dodawać frakcjonowane dawki środka nasennego co 3-4 min.

Po zaintubowaniu – do wydobycia:


Tlen + podtlenek azotu (50:50) + sewofluran 1%/obj. (dopuszczalne wyższe stężenie, jeżeli BIS > 60).

Jeżeli używany jest wyłącznie tlen i podtlenek azotu – koniecznie jest podanie midazolamu i opioidów.


śródoperacyjnemu w czasie cięcia cesarskiegośródoperacyjnemu w czasie cięcia cesarskiego


śródoperacyjnemu w czasie cięcia cesarskiegośródoperacyjnemu w czasie cięcia cesarskiego

Po zakończeniu znieczulenia:

Jeżeli są przesłanki, że chory się obudził w czasie znieczulenia:

Nie udawać, że nic się nie stało.

Porozmawiać z chorym i wyjaśnić mu możliwe przyczyny zdarzenia.

Udokumentować zdarzenie.





Gdybym była traktowana poważnie, gdyby w ogóle ten problem wybudzania

śródoperacyjnego był traktowany poważnie w szpitalu w którym mam rodzić – to

mogłabym porozmawiać, ale skoro mój ginekolog prowadzący ciążę – nie potrafił

przemówić do rozsądku kobiecie która mnie wtedy znieczulała, a ona nadal nie wierzy.

Wybudzenie śródoperacyjne – reakcje anestezjologa (1)Wybudzenie śródoperacyjne – reakcje anestezjologa (1)Wybudzenie śródoperacyjne – reakcje anestezjologa (1)Wybudzenie śródoperacyjne – reakcje anestezjologa (1)

Pierwotnie nie chciała w to uwierzyć. Twierdziła, że to po prostu szok, bo po wybudzeniu ze

znieczulenia ogólnego od razu czuje się ból. Po raz kolejny opowiedziałam jej o szczegółach

– co czułam w poszczególnych etapach operację. W odpowiedzi usłyszałam, że ze względu

na moje uczulenia (Panicyliny, Cefazolin, Viox, Majamil, Estazolam, Profenid) – nie mogła mi

podać standardowo podawanych środków oraz że w sumie to dobrze, że czułam drugą część

operacji – bo pierwsza jest bardziej bolesna. Stwierdziła jeszcze ze zdziwieniem, że

monitoring oddechu nic nie wykazał w czasie operacji. Miałam wrażenie, że ta kobieta mi

nie wierzy. Sama sobie nie ma nic do zarzucenia, a tak w ogóle to moja wina. Jestem

uczuleniowcem, więc powinna się cieszyć, że było tak jak było. Nie wiem, czy Pani Doktor

zrobi coś z tą wiedzą. Mnie ta rozmowa rozczarowała i w niczym nie pomogła.


Szacunek dla Pani Anestezjolog, która naprawdę się tym przejęła. Zaglądała kilka razy

dziennie i przyznała że nie potrafi mi wytłumaczyć dlaczego tak się stało? Szacunek za

troskę, bo lekarz który zostawił mi kawałek łożyska w ogóle się tym nie przejął.


Wybudzenie śródoperacyjne … na sam koniecWybudzenie śródoperacyjne … na sam koniecWybudzenie śródoperacyjne … na sam koniecWybudzenie śródoperacyjne … na sam koniec

Documents

Waldemar Machała