WEB SİTE TASARIMLARIMLARINDA KULLANILABİLİRLİK DEĞERLENDİRME

YÖNTEMLERİNİN ÖNEMİ

Arş. Gör.Elif KILIÇProf. Dr. Zülal GÜNGÖR

Gazi ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Bölümü

2

Sunum Planı

KullanılabilirlikKullanılabilirlik DeğerlendirmesiÇalışma AmacıYöntemAnket Sonuçlarının AnaliziSonuç

3

Kullanılabilirlik

Kullanılabilirlik; Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu (ISO)’nun tanımına göre;

Etkililik, bir sistemin kullanımıyla belirlenen amaçlara ulaşma derecesidir.

Etkinlik, bu amaçlara ulaşmak için harcanması gereken kaynakların bir ölçüsüdür.

Memnuniyet ise kullanıcının sistemi kabul edilebilir bulma derecesidir.

4

Kullanılabilirlik Değerlendirmesi

Web siteleri yaygınlaştıkça bu sitelerin kullanılabilirliğinin değerlendirilmesine duyulan ihtiyaç da artmıştır.

Kullanılabilirlik değerlendirme yöntemleri site problemlerinin belirlemesinde sadece bir yardımcı araç olmayıp aynı zamanda bu problemlerin çözümü için geliştirilen bir yoldur.

Bu yöntemler hem tasarım değişikliklerine yol açmakta hem de bu değişikliklerin değerlendirilmesini sağlamaktadır. Kullanılabilirlik testi ile anketler bu amaçla kullanılan kullanılabilirlik değerlendirme yöntemlerindendir.

5

Kullanılabilirlik Değerlendirmesi

Kullanılabilirlik testi, gerçek kullanıcılar ve gerçek görevler ile yapılan ve arayüzlerin değerlendirilmesinde kullanılan en yaygın ve en temel kullanılabilirlik mühendisliği metodudur. Bu metodun amacı, arayüz ile kullanıcı arasındaki etkileşimi incelemek ve ürünün kullanılmasında engel oluşturan kullanılabilirlik problemlerini tespit etmektir. Kullanıcı arayüz arasındaki etkileşim gerçek ortamda yapılan gözlem ve ölçümlerle incelenir.

6

Kullanılabilirlik Değerlendirmesi

Anketler, genellikle kullanıcıların web sayfaları hakkında görüşlerini almak için kullanılmaktadır. Günümüzde, anket tasarımı başlı başına bir çalışma konusudur. Anketlerde, sonuçlarının güvenilir olması için geçerliliği kanıtlanmış soruların kullanılması gerekmektedir. Literatürde kullanılan kullanıcı memnuniyeti ile kullanıcı görüşlerini ortaya çıkaran birçok anket bulunmaktadır .

7

Çalışmanın Amacı

Gazi Üniversitesi Merkez Kütüphane web sitesi daha önce yapılan bir çalışmada kullanılabilirlik testi ile değerlendirilmiş ve bulunan kullanılabilirlik problemlerinin çözümü ile yeni bir tasarım geliştirilmiştir. Bu çalışmada ise;

Anket yöntemi ile

Tasarım Değişiklikleri Mevcut tasarım ile yeni tasarımın karşılaştırılması

Kullanıcı Memnuniyeti Mevcut tasarım ile yeni tasarımın kullanıcı

memnuniyetinin ölçülmesi

8

Çalışmanın Amacı

Kullanılabilirlik Faktörleri

Kontrol Edilebilirlik ÖğrenilebilirlikYardım EdilebilirlikGörünürlükEtkinlik Memnuniyet

9

Yöntem

Anket Soruları

10

Yöntem

Likert Skalası

5 seçenekli:

Kesinlikle katılıyorumKatılıyorumKararsızımKatılmıyorumKesinlikle katılmıyorum

11

Yöntem

Ankete katılan kullanıcı grupları kullanılabilirlik testlerine katılan katılımcılardan oluşmuştur.

Lisans öğrenci (16)Lisansüstü öğrenci (14)Akademisyen (17)

Toplam: 47 katılımcı

12

Yöntem

Kullanılan İstatiksel Testler:

Alpha TestiAnketlerden elde edilen bilgilerin güvenilir olduğu ve anket sorularının çalışmanın amacına uygun olarak hazırlandığı bu test ile ortaya çıkarılmıştır.

Eşleştirilmiş T-testiHer iki tasarım için yapılan anketler aynı katılımcılara uygulandığından anket sonuçları bu test ile karşılaştırılmıştır.

13

Anket Sonuçlarının Analizi

Lisans Öğrencileri

p<0,05

14

Anket Sonuçlarının Analizi

Lisans Öğrencileri

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

K Ö Y G E M

Kullanılabilirlik Faktörleri

Fak

tör

Ort

alam

alar

ı

Mevcut tasarım

Yeni tasarım

15

Anket Sonuçlarının Analizi

Lisansüstü Öğrencileri

16

Anket Sonuçlarının Analizi

Lisansüstü Öğrencileri

0

1

2

3

4

5

6

K Ö Y G E M

Kullanılabilirlik Faktörleri

Fa

ktö

r O

rta

lam

ala

rı

Mevcut tasarım

Yeni tasarım

17

Anket Sonuçlarının Analizi

Akademisyenler

18

Anket Sonuçlarının Analizi

Akademisyenler

00,5

11,5

22,5

33,5

44,5

5

K Ö Y G E M

Kullanılabilirlik Faktörleri

Fak

tör

Ort

alam

alar

ı

Mevcut tasarım

Yeni tasarım

19

Sonuç

Sonuçlar incelendiğinde altı kullanılabilirlik faktörü açısından yeni tasarımın mevcut tasarıma göre daha iyi olduğu görülmüştür.

Eski tasarımın kullanıcı memnuniyeti son derece düşük çıkmıştır.

Yeni tasarımın kullanıcı memnuniyeti oldukça yüksek çıkmıştır.

20

Sonuç

Anketlerin kullanıcı memnuniyetini ölçmede ve tasarım değişikliklerinin değerlendirilmesinde etkin bir şekilde kullanılabileceği söylenebilir.

Tasarımda ortaya çıkan sorunların ve yapılması gereken tasarım değişikliklerinin tespit edilmesinde kullanılan kullanılabilirlik testinin, kullanıcı memnuniyetini artırmada etkili olduğu da bu çalışma sonucunda ortaya çıkmıştır.

21

Sonuç

Kullanıcı dostu tasarımlar yapmak için kullanılabilirlik değerlendirme yöntemlerinin hem tasarım hem de değerlendirilme aşamasında etkin bir şekilde kullanılması gereklidir.

22

Kaynaklar

Jordan, P., “An introduction to usability”, Taylor and Francis, 1998.

Bevan, N., "Human-Computer Interaction Standards", Proceedings of the 6th International Conference on Human-Computer Interaction, Yokohama, 1995, pp 885-890.

Nielsen, J., “Usability Engineering”, Academic Press, Boston, 1993.

Gürses, E., “Web sitelerinde kullanılabilirlik çalışmaları ve kullanılabilirlik değerlendirme yöntemleri”, Akademik Bileşim 2005, Adana , 2005.

23

Kaynaklar

Battleson, B., Booth, A., and Weintrop, J., "Usability testing of an academic library web site: a case study." ,The Journal of Academic Librarianship, vol. 27, no 3, 2001, pp 188-198

Kılıç, E., Kullanılabilirlik Test Yöntemi, Sezgisel Değerlendirme Yöntemi ve Analitik Hiyerarşi Prosesi Yaklaşımı ile Bir Üniversite Kütüphane Web Sitesinin Kullanılabilirlik Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2005

Acarturk,C., “Üniversite Kütüphane Sayfalarında Kullanılabilirliğin Önemi Ve Kullanılabilirlik Testleri ”, Akademik Bileşim 2004, Trabzon, 2004.

Folmer, E., and Bosch J., “Architecting for usability:a survey”, The Journal of Systems and Software”, Vol 70, ,2004, pp 61-78.

24

KaynaklarChen, P. R., “User satisfaction of using Stanford's library system: Socrates”, Son giriş tarihi: 21Haziran 2003, Web adresi: http://hci.stanford.edu/cs377/schiano/SampleSurveyPilot.pdf. Lewis, J. R., “IBM Computer usability satisfaction questionnaires psychometric evaluation and instructions for use”, International Journal of Human-Computer Interaction, vol. 7, no 1,1995, pp 57-78.“SUMI”, Son giriş tarihi: Ocak 2005, Web adresi: http://www.ucc.ie/hfrg/questionnaires/sumi “Website Analysis and Measurement Inventory”, Son giriş tarihi: Ocak 2005, Web adresi: http://www.ucc.ie/hfrg/questionnaires/wammi,

25

TEŞEKKÜRLER

Elif KILIÇelifkilic@gazi.edu.tr