Embed Size (px)
Citation preview
1
เอกสารประกอบการอบรมโครงการการขบเคลอนกระบวนการ PLC
(Professional Learning Community)“ชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ สสถานศกษา”
2
สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 4
สงกดสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ
3
ความรเรอง ชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ
(Professional Learning Community : PLC)*******************************************************
*****************************๑. ความรความเขาใจเกยวกบชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ
PLC (Professional Learning Community) มพนฐานแนวคดมาจากภาคธรกจเกยวกบความ สามารถขององคกรในการเรยนร (Thompson, Gregg, & Niska, 2004) เปนการนำาแนวคดองคกรแหงการเรยนรมา ประยกตโดยอธบายวา การอปมาทเปรยบเทยบใหโรงเรยนเปน องคกร นนนาจะไมเหมาะสมและถกตอง แทจรงแลวโรงเรยน มความ” ”เปน ชมชน มากกวาความเปนองคกร ซงความเปน องคกร กบ ชมชน“ ” “ ” “ ” มความแตกตางกนทความเปนชมชน จะยดโยงภายในตอกนดวยคานยม แนวคด และความผกพนรวมกนของ ทกคนทเปนสมาชก ซงเปนแนวคดตรงกนขามกบ ความเปนองคกร ทมความสมพนธระหวางสมาชกใน“ ”
4
ลกษณะทยดตามระดบลดหลนกนลงมา มกลไกการควบคมและมโครงสรางแบบตงตวทเตมไปดวยกฎระเบยบและวฒนธรรมของการใชอำานาจเปนหลก ในขณะท ชมชน จะใชอทธพลทเกดจากการมคานยม และวตถประสงครวม“ ”กน เปนความสมพนธระหวางสมาชกเชงวชาชพมความเปนกลยาณมตรเชงวชาการ และยดหลกตองพงพาอาศยซงกนและกน แบบผนกกำาลงกนในการปฏบตงานทมงสพฒนาการการเรยนรของผเรยนเปนสำาคญ นอกจากน อง“คกร ยงทำาใหเกดคณลกษณะบางอยางขน เชนลดความเปนกนเองตอกนลง”มความเปนราชการมากขน และถกควบคมจากภายนอกใหตองรกษาสถานภาพเดมของหนวยงานไว จงเหนวาถามองโรงเรยนในฐานะแบบองคกรดงกลาวแลวกจะทำาใหโรงเรยนมความเปนแบบทางการทสรางความรสกหางระหวางบคคลมากยงขนมกลไกทบงคบควบคมมากมายและมกมจดเนนในเรองทเปนงานดานเทคนคเปนหลกในทางตรงขามถายอมรบวาโรงเรยนมฐานะแบบทเปนชมชนแลวบรรยากาศทตามมากคอสมาชกมความผกพนตอกนดวยวตถประสงครวมมการสรางสมพนธภาพทใกลชดสนทสนม และเกดการรวมสรางบรรยากาศททกคนแสดงออกถงความหวงหาอาทรตอกนและชวยดและสวสดภาพรวมกน (Sergiovanni, 1994) โดยทใสใจรวมกนถงการเรยนรและความรบผดชอบหลกรวมกนของชมชนนนคอพฒนาการการเรยนรของผเรยน
ดานความสำาคญของ PLC จากผลการวจยโดยของ Hord (1997) ทยนยนวาการดำาเนนการในรปแบบ PLC นำาไปสการเปลยนแปลงเชงคณภาพทงดานวชาชพและผลสมฤทธของนกเรยน จากการสงเคราะหรายงานการวจยเกยวกบโรงเรยนทม การจดตง PLC โดยใชคำาถามวา โรงเรยนดงกลาวมผลลพธอะไรบางทแตกตางไปจากโรงเรยนทวไปทไมม
5
ชมชนแหงวชาชพ และ ถาแตกตางแลวจะมผลดตอครผสอนและตอนกเรยนอยางไรบาง ซงมผลสรป 2 ประเดน ดงน
ประเดนท 1 ผลดตอครผสอน พบวา PLC สงผลตอครผสอน กลาวคอ ลดความรสกโดดเดยว งานสอนของครเพมความรสกผกพนตอพนธะกจและเปาหมายของโรงเรยนมากขนโดยเพมความกระตอรอรนทจะปฏบตใหบรรลพนธะกจอยางแขงขนจนเกดความรสกวาตองการรวมกนเรยนรและรบผดชอบตอพฒนาการโดยรวมของนกเรยน ถอเปน พลงการเรยนร ซงสง“ ”ผลใหการปฏบตการสอนในชนเรยนใหมผลดยงขน กลาวคอ มการคนพบความรและความเชอทเกยวกบวธการสอน และตวผเรยนซงทเกดจากการคอยสงเกตอยางสนใจ รวมถงความเขาใจในดานเนอหาสาระทตองจดการเรยนรไดแตกฉานยงขนจนตระหนกถงบทบาทและพฤตกรรมการสอนทจะชวยใหนกเรยนเกดการเรยนรไดดทสด อกทงการรบทราบขอมลสารสนเทศตางๆทจำาเปนตอวชาชพไดอยางกวางขวางและรวดเรวขนสงผลดตอการปรบปรงพฒนางานวชาชพไดตลอดเวลา เปนผลใหเกดแรงบนดาลใจทจะพฒนาและอทศตนทางวชาชพเพอศษยซงเปนทงคณคาและขวญกำาลงใจตอการปฏบตงานใหดยงขนทสำาคญ คอยงสามารถลดอตราการลาหยดงานนอยลงเมอเปรยบเทยบกบโรงเรยนแบบเกายงพบวามความกาวหนาในการปรบเปลยนวธการจดการเรยนร ใหสอดคลองกบ ลกษณะผเรยนไดอยางเดนชด และรวดเรวกวาทพบในโรงเรยนแบบเกามความผกพนทจะสรางการเปลยนแปลงใหมๆ ใหปรากฏ อยางเดนชดและยงยน
ประเดนท 2 ผลดตอผเรยน พบวา PLC สงผลตอผเรยน กลาวคอ สามารถลดอตราการตกซำาชน และจำานวนชนเรยนทตอง เลอนหรอชะลอการ
6
จดการเรยนรใหนอยลง อตราการขาดเรยนลดลง มผลสมฤทธทางการเรยนในวชาวทยาศาสตร ประวตศาสตร และวชาการอานทสงขนอยางเดนชด เมอเทยบกบโรงเรยน แบบเกา สดทาย คอ มความแตกตางดานผลสมฤทธทางการเรยน ระหวางกลมนกเรยนทมภมหลงไมเหมอนกนและลดลงชดเจน
กลาวโดยสรป คอ PLC มพฒนาการมาจากกลยทธระดบ องคกรทมงเนนใหองคกรมการปรบตวตอกระแสการเปลยนแปลง ของสงคมทเกดขนอยางรวดเรว โดยเรมพฒนาจากแนวคดองคกรแหงการเรยนร และปรบประยกตใหมความสอดคลองกบบรบทของโรงเรยนและการเรยนรรวมกนในทางวชาชพทมหนางานสำาคญ คอ ความรบผดชอบการเรยนรของผเรยนรวมกนเปนสำาคญ จากการศกษาหลายโรงเรยนในประเทศสหรฐอเมรกาดำาเนนการ ในรปแบบ PLC พบวาเกดผลดทงวชาชพครและผเรยน ทมงพฒนาการของผเรยนเปนสำาคญ
๑.๑ ความหมายของชมชนการเรยนรทางวชาชพ ชมชนการเรยนรทางวชาชพหรอ PLC มวรรณกรรมทางการศกษา
จากการวจยหรอโครงการศกษาตางๆ สามารถ เรยบเรยงสรปเปนความหมายของ PLC คอ การรวมตว รวมใจ รวมพลง รวมมอกนของคร ผบรหาร และนกการศกษาในโรงเรยน เพอพฒนาการเรยนรของผเรยนเปนสำาคญ ดงท Sergiovanni (1994) ไดกลาววา PLC เปนสถานทสำาหรบ ปฏสมพนธ ลด ความโดดเดยว ของมวลสมาชกวชาชพครของโรงเรยน“ ” “ ”ในการทำางาน เพอปรบปรงผลการเรยนของนกเรยนหรองานวชาการโรงเรยน ซง Hord (1997) มองในมมมองเดยวกน โดยมองการรวมตวกนดงกลาว มนยยะแสดงถงการเปนผนำารวมกนของคร หรอเปดโอกาสใหครเปน ประธา“น ในการเปลยนแปลง ” (วจารณ พานช, 2555) การมคณคารวมและวสย
7
ทศนรวมกนไปถงการเรยนรรวมกนและการนำาสงทเรยนรไปประยกตใช อยางสรางสรรครวมกน การรวมตวในรปแบบนเปนเหมอนแรงผลกดน โดยอาศยความตองการและความสนใจของ สมาชกใน PLC เพอการเรยนรและพฒนาวชาชพ สมาตรฐานการเรยนรของนกเรยนเปนหลก (Senge, 1990) การพฒนาวชาชพใหเปน ครเพอศษย “ ” (วจารณ พานช, 2555) โดยมองวาเปน ศษยของเรา มากกวามองวา ศษยของฉน และการ เปลยนแปลง“ ” “ ”คณภาพการจดการเรยนรทเรมจาก การเรยนร ของคร เปนตวตงตน เรยน“ ”รทจะมองเหนการปรบปรง เปลยนแปลง พฒนาการจดการเรยนรของตนเอง เพอผเรยน เปนสำาคญ
อยางไรกตาม การรวมตวการเรยนร การเปลยนแปลงใดๆ เปนไปไดยากทจะทำาเพยงลำาพงหรอเพยงนโยบายเพอใหเกด การขบเคลอนทงระบบโรงเรยน จงจำาเปนตองสรางความเปน PLC ทสอดคลองกบธรรมชาตทางวชาชพรวมในโรงเรยน ยอมมความเปนชมชนทสมพนธกนอยางแนนแฟน (Senge, 1990) ชมชน ทสามารถขบเคลอนใหเกดการเปลยนแปลงทางวชาชพไดนน จงจำาเปนตองมอยรวมกนอยางมความสขทางวชาชพ มฉนทะ และศรทธาในการทำางาน ครเพอศษยรวมกน บรรยากาศการอยรวมกนจง“ ”เปนบรรยากาศ ชมชนกลยาณมตร ทางวชาการ “ ” (สรพล ธรรมรมด, ทศนย จนอนทร, และ คงกฤช ไตรยวงศ, 2553) ทมลกษณะความเปนชมชน แหงความเอออาทรอยบนพนฐาน อำานาจเชงวชาชพ และ อำานาจเชง“ ” “คณธรรม ” (Sergiovanni, 1994) เปนอำานาจทการสรางพลงมวลชนเรมจากภาวะผนำารวมของครเพอขบเคลอนการ ปรบปรงและพฒนาสถานศกษา (Fullan, 2005)
8
กลาวโดยสรป PLC หมายถง การรวมตว รวมใจ รวมพลง รวมทำา และรวมเรยนรรวมกนของคร ผบรหาร และนกการศกษา บนพนฐานวฒนธรรมความสมพนธแบบกลยาณมตร ทมวสยทศน คณคา เปาหมาย และภารกจรวมกน โดยทำางานรวมกนแบบทมเรยนรทครเปนผนำารวมกน และผบรหารแบบผดแลสนบสนน สการเรยนรและพฒนาวชาชพเปลยนแปลงคณภาพตนเอง สคณภาพการจดการเรยนรทเนนความสำาเรจหรอประสทธผลของ ผเรยนเปนสำาคญ และความสขของการทำางานรวมกนของสมาชกในชมชน
๑.๒ การแบงระดบของชมชนการเรยนรทางวชาชพPLC สามารถแบงระดบได 3 ระดบ คอ ระดบสถานศกษา ระดบเครอ
ขาย และระดบชาต โดยแตละลกษณะจะแบง ตามระดบของความเปน PLC ยอย ดงน
๑) ระดบสถานศกษา (School Level) คอ PLC ทขบเคลอนในบรบทสถานศกษา หรอโรงเรยน สามารถแบงได 3 ระดบยอย (Sergiovanni, 1994) คอ
1.๑) ระดบนกเรยน (Student Level) ซงนกเรยนจะไดรบการสงเสรมและรวมมอใหเกดการเรยนรขน จากครและเพอนนกเรยนอนใหทำากจกรรมเพอแสวงหาคำาตอบทสมเหตสมผล สำาหรบตน นกเรยนจะไดรบการพฒนาทกษะทสำาคญ คอ ทกษะการเรยนร
๑.๒) ระดบผประกอบวชาชพ (Professional Level) ประกอบดวยครผสอนและผบรหารของโรงเรยนโดยใชฐานของ ชมชนแหง“วชาชพ เชอมโยงกบการเรยนรของชมชน จงเรยกวา ชมชนการเรยนรทาง” “วชาชพ ซงเปนกลไกสำาคญอยางยงททกคนในโรงเรยนรวมกนพจารณา ”
9
ทบทวนเรองนโยบาย การปฏบต และกระบวนการบรหารจดการตางๆ ของโรงเรยนใหมอกครง โดยยดหลกในการปรบปรงแกไขสงเหลาน เพอใหสามารถ บรการดานการเรยนรแกนกเรยนไดอยางมประสทธผล อกทง เพอใหการปรบปรงแกไขดงกลาว นำามาสการสนบสนนการปฏบต งานวชาชพของครผสอน และผบรหารใหมคณภาพและประสทธผล สงยงขน มบรรยากาศและสภาพแวดลอมของการทำางานทดตอกนของทกฝาย
๑.3) ระดบการเรยนรของชมชน (Learning Community Level) ครอบคลมถงผปกครอง สมาชกชมชนและผนำาชมชน โดยบคคลกลมนจำาเปนตองมสวนเขามารวมสราง และผลกดน วสยทศนของโรงเรยนใหบรรลผลตามเปาหมาย กลาวคอ ผปกครองนกเรยน ผอาวโสในชมชนตลอดจนสถาบนตางๆ ของชมชนเหลาน ตองมสวนรวมในการสงเสรมเปาหมายการเรยนรของชมชนและโรงเรยน กลาวคอ ผปกครองมสวนรวมทางการศกษาไดโดยการใหการดแลแนะนำาการเรยนทบานของนกเรยน รวมทงใหการสนบสนนแกครและผบรหารสถานศกษาในการจดการเรยนร ใหแกบตรหลานของตน ผอาวโสในชมชนสามารถเปนอาสาสมคร ถายทอดความร
2) ระดบกลมเครอขาย (Network Level) คอ PLC ทขบเคลอนในลกษณะการรวมตวกนของกลมวชาชพจากองคกร หรอหนวยงานตางๆ ทมงมนรวมกนสรางชมชน เครอขาย ภายใต วตถประสงครวม คอ การแลกเปลยนเรยนร สงเสรม สนบสนน ใหกำาลงใจ สรางความสมพนธและพฒนาวชาชพรวมกน อาจม เปาหมายทเปนแนวคดรวมกนอยางชดเจน สามารถแบงได 2 ลกษณะ คอ
10
๒.1) กลมเครอขายความรวมมอระหวางสถาบน คอ การตกลงรวมมอกนในการพฒนาวชาชพครระหวางสถาบน โดยมองวาการรวมมอกนของสถาบนตางๆ จะทำาใหเกดพลงการขบเคลอน การแลกเปลยนเรยนรทางวชาชพ การแลกเปลยน หรอรวมลงทนดานทรพยากร และการเกอหนนเปนกลยาณมตร คอยสะทอนการเรยนรซงกนและกน กรณตวอยางเชน กรณ ศกษาการจด PLC เปนกลมของโรงเรยนในประเทศสงคโปร เพอรวมพฒนาแลกเปลยนและสะทอนรวมกนทางวชาชพ เปนตน
๒.2) กลมเครอขายความรวมมอของสมาชกวชาชพคร คอ การจดพนทเปดกวางใหสมาชกวชาชพครทมอดมการณรวมกนในการพฒนาการจดการเรยนรของตนเองเพอการเปลยนแปลง เชงคณภาพของผเรยนเปนหวใจสำาคญ สมาชกทรวมตวกน ไมมเงอนไขเกยวกบสงกด แตจะตงอยบนความมงมน สมครใจ ใชอดมการณรวมเปนหลกในการรวมกนเปน PLC กรณตวอยาง เชน PLC “ครเพอศษย ของมลนธสดศร” -สฤษดวงศ (มสส.) ทสรางพนทสวนกลางสำาหรบวชาชพครใหจบมอรวมกนเปนภาค รวมพฒนา ค“รเพอศษย มงสรางสรรคนวตกรรมการจดการเรยนรในแตละพนทของ”ประเทศไทย (วจารณ พานช, 2555) เปนตน
3) ระดบชาต (The National Level) คอ PLC ทเกดขน โดยนโยบายของรฐทมงจดเครอขาย PLC ของชาตเพอขบเคลอน การเปลยนแปลงเชงคณภาพของวชาชพ โดยความรวมมอของ สถานศกษา และคร ทผนกกำาลงรวมกนพฒนาวชาชพ ภายใต การสนบสนนของรฐ ดงกรณตวอยาง นโยบายวสยทศนเพอ ความรวมมอของกระทรวงศกษาธการประเทศสงคโปร (MOE) (2009) รฐจดใหม PLC ชาตสงคโปรเพอมงหวง
11
ขบเคลอนแนวคด สอนใหนอย เรยนรใหมาก “ ” (Teach Less, Learn more) ใหเกดผลสำาเรจ เปนตน
๑.๓ องคประกอบของชมชนการเรยนรทางวชาชพในบรบทสถานศกษา
PLC ในระดบสถานศกษา หรอ ระดบผประกอบวชาชพ นำาเสนอเปนองคประกอบของ PLC ทมาจากขอมลทรวบรวมและ วเคราะหจากเอกสารทงในประเทศไทยและตางประเทศนำาเสนอเปน 6 องคประกอบของ PLC ในบรบทสถานศกษา ซงประกอบดวย วสยทศนรวมทมรวมแรงรวมใจ ภาวะผนำารวม การเรยนรและการพฒนาวชาชพ ชมชนกลยาณมตร และโครงสรางสนบสนน ชมชนนำาเสนอจากการสงเคราะหแนวคดตางๆ และรายละเอยดตอไปน
องคประกอบท 1 วสยทศนรวม (Shared Vision) วสยทศนรวมเปนการมองเหนภาพเปาหมาย ทศทาง เสนทาง และสงทจะเกดขนจรง เปนเสมอนเขมทศในการขบเคลอน PLC ทมทศทางรวมกน โดยมวสยทศนเชงอดมการณทางวชาชพรวมกน (Sergiovanni, 1994) คอพฒนาการการเรยนรของผเรยนเปนภาพความสำาเรจทมงหวงในการนำาทางรวมกน (Hord, 1997) อาจเปนการมองเรมจากผนำาหรอกลมผนำาทม วสยทศนทำาหนาทเหนยวนำาใหผรวมงานเหนวสยทศนนนรวมกน หรอการมองเหนจากแตละปจเจกทมวสยทศนเหนในสงเดยวกน วสยทศนรวมมลกษณะสำาคญ 4 ประการ (4 Shared) มรายละเอยดสำาคญ ดงน
12
1) การเหนภาพและทศทางรวม (Shared Vision) จากภาพความเชอมโยงใหเหนภาพความสำาเรจรวมกนถงทศทาง สำาคญของการทำางานแบบมอง เหนภาพเดยวกน “ ” (Hord, 1997; Hargreaves, 2003) 2) เปาหมายรวม (Shared Goals) เปนทงเปาหมาย ปลายทาง ระหวางทาง และเปาหมายชวตของสมาชกแตละคนท สมพนธกนกบเปาหมายรวมของชมชนการเรยนรฯ ซงเปนความ เชอมโยงใหเหนถงทศทางและเปาหมายในการทำางานรวมกน โดยเฉพาะเปาหมายสำาคญคอพฒนาการการเรยนรของผเรยน (Hargreaves, 2003; Schmoker, 2004; DuFour, 2006) 3) คณคารวม (Shared Values) เปนการเหนทงภาพเปาหมาย และทสำาคญเมอเหนภาพความเชอมโยงแลว ภาพดงกลาวมอทธพลกบการตระหนกถงคณคาของตนเองและของ งานจนเชอมโยงเปนความหมายของงานทเกดจากการตระหนก รของสมาชกใน PLC จนเกดเปนพนธะสญญารวมกน รวมกน หลอมรวมเปน คณคารวม ซงเปนขมพลงสำาคญท“ ”จะเกดพลง ในการไหลรวมกนทำางานในเชงอดมการณทางวชาชพรวมกน (Hord, 1997; DuFour, 2006; Hargreaves, 2003) 4) ภารกจรวม (Shared Mission) เปนพนธกจแนวทาง การปฏบตรวมกนเพอใหบรรลตามเปาหมายรวม รวมถงการ เรยนรของครในทก ๆ ภารกจ สงสำาคญคอ การปฏรปการเรยนร ทมงการเรยนรของผเรยนเปนหวใจสำาคญ (Hord, 1997) โดยการเรมจากการรบผดชอบในการพฒนาวชาชพเพอศษยรวมกนของคร (Louis & Kruse, 1995; Senge, 2000; DuFour, 2006)
13
องคประกอบท 2 ทมรวมแรงรวมใจ (Collaborative Teamwork) ทมรวมแรงรวมใจ เปนการพฒนามาจากกลมททำางาน รวมกนอยางสรางสรรค ลกษณะการทำางานรวมกนแบบมวสยทศน คณคา เปาหมาย และพนธกจรวมกน รวมกนดวยใจ จนเกดเจตจำานงในการทำางานรวมกนอยางสรางสรรค เพอให บรรลผลทการเรยนรของผเรยน (Louis, Kruse, & Marks, 1996) การเรยนรของทม และการเรยนรของคร บนพนฐานงานทม ลกษณะตองมการคดรวมกน วางแผนรวมกน ความเขาใจรวมกน ขอตกลงรวมกน การตดสนใจรวมกน แนวปฏบตรวมกน การประเมนผลรวมกน และการรบผดชอบรวมกน จากสถานการณ ทงานจรงถอเปนโจทยรวม (Hargreaves, 2003; Stoll & Louis, 2007) ใหเหนและรเหตปจจย กลไกในการทำางานซงกนและกน แบบละวางตวตนใหมากทสด (There’s no I in team) (DuFour, 2006) จนเหนและรความสามารถของแตละคนรวมกน เหนและรบรถงความรสกรวมกนในการทำางานจนเกด ประสบการณหรอความสามารถในการทำางาน และพลงในการรวมเรยนร รวมพฒนาบนพนฐานของพนธะรวมกนทเนนความสมครใจ และการสอสารทมคณภาพบนพนฐานการรบฟงและความไววางใจซงกนและกน อยางไรกตามการท PLC เนนการขบเคลอน ดวยการทำางานแบบทมรวมแรงรวมใจ ททำาใหลงมอทำาและเรยนร ไปดวยกนดวยใจอยางสรางสรรคตอเนองนน ซงมลกษณะพเศษของการรวมตวทเหนยวแนนจากภายใน นนคอการเปน กลยาณมตร ทำาใหเกดทมใน PLC อยรวมกนดวยความสมพนธ ทตางชวยเหลอเกอกล ดแลซงกน จงทำาใหการทำางานเตมไปดวยบรรยากาศทมความสข ไมโดดเดยว (Sergiovanni, 1994; Fullan, 1999) ซงรปแบบของทมจะมเปนเชนไรนนขนอยกบเปาประสงค
14
หรอพนธกจในการดำาเนนการของชมชนการเรยนร เชน ทมรวม สอน ทมเรยนร และกลมเรยนร เปนตน (วจารณ พานช, 2554; Olivier & Hipp, 2006; Little & McLaughlin, 1993)
องคประกอบท 3 ภาวะผนำารวม (Shared Leadership) ภาวะผนำารวมใน PLC มนยสำาคญของการผนำารวม 2 ลกษณะสำาคญ คอ ภาวะผนำาผสรางใหเกดการนำารวม และภาวะ ผนำารวมกน ใหเปน PLC ทขบเคลอนดวยการนำารวมกน รายละเอยดดงน
1) ภาวะผนำาผสรางใหเกดการนำารวมเปนผนำาทสามารถทำาใหสมาชกใน PLC เกดการเรยนรเพอการเปลยนแปลงทง ตนเองและวชาชพ (Kotter & Cohen, 2002) จนสมาชกเกดภาวะผนำาในตนเองและเปนผนำารวมขบเคลอน PLC ไดโดยม ผลมาจากการเสรมพลงอำานาจจากผนำาทงทางตรงและทางออม โดยเฉพาะการเปนผนำาทเรมจากตนเองกอนดวยการลงมอทำางาน อยางตระหนกร และใสใจใหความสำาคญกบผรวมงานทกๆคน (Olivier & Hipp, 2006) จนเปนแบบทมพลงเหนยวนำาให ผรวมงานมแรงบนดาลใจและมความสขกบการทำางานดวยกน อยางวสยทศนรวม (Hargreaves, 2003) รวมถงการนำาแบบไมนำา โดยทำาหนาทผสนบสนนและ เปดโอกาสใหสมาชกเตบโตดวยการสรางความเปนผนำารวม ผนำาทจะสามารถสรางใหเกดการนำารวมดงกลาว ควรมคณลกษณะสำาคญ ดงน มความสามารถในการลงมอทำางานรวมกน การเขาไปอยในความรสกของผอนได การตระหนกรในตนเอง ความเมตตากรณา การคอยดแลชวยเหลอ เกอกลกน การโคชผรวมงานได การสรางมโนทศน การมวสยทศนการมความมงมนและทมเทตอการเตบโตของผอน เปนตน (Thompson, Gregg, & Niska, 2004)
15
2) ภาวะผนำารวมกน เปนผนำารวมกนของสมาชก PLC ดวยการกระจายอำานาจ เพมพลงอำานาจ ซงกนและกนใหสมาชก มภาวะผนำาเพมขน จนเกดเปน ผนำารวมของคร “ ” (Hargreaves, 2003) ในการขบเคลอน PLC มงการพฒนาการจดการเรยนร ทเนนผเรยนเปนสำาคญ โดยยดหลกแนวทางบรหารจดการรวม การสนบสนน การกระจายอำานาจ การสรางแรงบนดาลใจของคร โดยครเปนผลงมอกระทำา หรอ ครทำาหนาทเปน ประธาน เพอสรางการ“ ”เปลยนแปลงการจดการเรยนรไมใช กรรม หรอ ผถก กระทำา และผถกให“ ”กระทำา(วจารณ พานช, 2554 ซงผนำารวมจะเกดขนไดดเมอมบรรยากาศสงเสรมใหครสามารถแสดงออกดวย ความเตมใจ อสระปราศจากอำานาจครอบงำาทขาดความเคารพ ในวชาชพ แตยดถอปฏบตรวมกนใน PLC นนคอ อำานาจ“ทาง วชาชพ ” (Hargreaves, 2003) เปนอำานาจเชงคณธรรมทมขอปฏบตทมาจากเกณฑและมาตรฐานทเหนพองตรงกน หรอกำาหนดรวมกน เพอยดถอเปนแนวทางรวมกนของผประกอบวชาชพครทงหลายใน PLC (Thompson et al., 2004)
กลาวโดยสรป คอ ภาวะผนำารวมดงทกลาวมามหวใจ สำาคญคอนำาการเรยนรเพอการเปลยนแปลงตนเองของแตละคน ทงสมาชก และผนำาโดยตำาแหนงเมอใดทบคคลนนเกดการเรยนร ทงดานวชาชพและชวตจนเกดพลงการเปลยนแปลงทสงผลตอ ความสขในวชาชพของตนเองและผอน ภาวะผนำารวมจะเกดผล ตอความเปน PLC
องคประกอบท 4 การเรยนรและการพฒนาวชาชพ (Professional learning and development) การเรยนรและการพฒนาวชาชพใน PLC มจดเนนสำาคญ 2 ดาน คอ การเรยนรเพอพฒนาวชาชพและการเรยนรเพอจต วญญาณความเปนคร รายละเอยดดงน
16
1) การเรยนรเพอพฒนาวชาชพ หวใจสำาคญการเรยนร บนพนฐานประสบการณตรงในงานทลงมอปฏบตจรง รวมกนของ สมาชก จะมสดสวนการเรยนรมากกวาการอบรมจากหนวยงาน ภายนอก อางถงแนวคดของ Dale (1969) แนวคดกรวย ประสบการณ (Cone of Experience) ยนยนอยางสอดคลอง วาการเรยนรผานประสบการณตรงจะสงผลตอประสทธภาพ และประสทธผลการเรยนรไดมากทสด ดวยบรบท PLC ทมการ ทำางานรวมกนเปนทม (Sergiovanni, 1994) จงทำาใหการเรยน รจากโจทยและสถานการณทครจะตองจดการเรยนรทยดผเรยนเปนสำาคญ เปนการรวมเหน รวมคด รวมทำา รวมรบผดชอบ (Dufour, 2006) ทำาใหบรรยากาศการพฒนาวชาชพของครรสก ไมโดดเดยว คอยสะทอนการเรยนรและชวยเหลอซงกนและกน ถอเปนพนทการเรยนรรวมกนทใชวธการทหลากหลาย เชน สะทอนการเรยนร สนทรยะสนทนา การเรยนรสบเสาะแสวงหา การสรางมโนทศน รเรมสรางสรรคสงใหมๆ การคดเชงระบบ การ สรางองคความร การเรยนรบนความเขาใจการทำางานของสมอง และการจดการความร เปนตน (สรพล ธรรมรมด และคณะ, 2553; Stoll & Louis, 2007)
2) การเรยนรเพอจตวญญาณความเปนคร เปนการเรยนรเพอพฒนาตนเองจากขางใน หรอ วฒภาวะความเปนคร ใหเปนครทสมบรณ โดยมนยยะสำาคญคอ การเรยนรตนเอง การ รจกตนเองของคร เพอทจะเขาใจมตของผเรยนทมากกวาความร แตเปนมตของความเปนมนษย ความฉลาดทางอารมณ เมอครม ความเขาใจธรรมชาตตนเองแลว จงสามารถมองเหนธรรมชาตของ ศษยตนเองอยางถองแท จนสามารถสอน หรอจดการเรยนร โดยยด การเรยนรของผเรยนเปนสำาคญได รวมถงการเรยนรรวมกนของ สมาชกในชมชน (Hargreaves, 2003) ทตองอาศยการตระหนกร สต การ
17
ฟง การใครครวญ เปนตน จตทสามารถเรยนรและเปนคร ไดอยางแทจรงนนจะเปนจตทเตมไปดวยความรก ความเมตตา การ กรณา และความออนนอม เหนศษยเปนคร เหนตนเองเปนผเรยนร มพลงเรยนรในทกสถานการณทเกดขน โดยใชวธการทหลากหลาย เชน การเรยนรเพอการเปลยนแปลง การเรยนรอยางใครครวญ และการฝกสต เปนตน (สรพล ธรรมรมด และคณะ, 2553)
กลาวโดยสรปการเรยนรและการพฒนาวชาชพของ PLC นนมหวใจสำาคญคอการเรยนรรวมกนอยางมความสขของ ทมเรยนร เปนบรรยากาศทเปดพนทการเรยนรแบบนำาตนเอง ของครเพอการเปลยนแปลงพฒนาตนเองและวชาชพ อยางตอเนองเปนสำาคญ
องคประกอบท 5 ชมชนกลยาณมตร (Caring community) กลมคนทอยรวมโดยมวถและวฒนธรรมการอยรวมกน ในชมชน มคณลกษณะคอ มงเนนความเปนชมชนแหงความสข สขทงการทำางานและการอยรวมกนทมลกษณะวฒนธรรมแบบ วฒนธรรมแบบเปดเผย ททกคนมเสรภาพในการ“ ”แสดงความ คดเหนของตนเปนวถแหงอสรภาพ และเปนพนทใหความรสก ปลอดภย หรอปลอดการใชอำานาจกดดน บนพนฐานความไววางใจ เคารพซงกนและกน มจรยธรรมแหงความเอออาทรเปนพลงเชงคณธรรม คณงามความดทสมาชกรวมกนทำางานแบบอทศตนเพอวชาชพโดยมเจตคตเชงบวกตอการศกษาและผเรยนสอดคลองกบ Sergiovanni(1994) ทวา PLC เปนกลมทมวทยสมพนธตอกน เปนกลมทเหนยวแนนจากภายใน ใชความเปน กลยาณมตรเชงวชาการตอกน ทำาใหลดความโดดเดยวระหวาง ปฏบตงานสอนของคร เชอมโยงปฏสมพนธกนทงในเชงวชาชพ และชวต มความศรทธารวม อยรวมกนแบบ สงฆะ ถอศล หรอ หลกปฏบตรวมกน โดยยดหลกพรหม“ ”วหาร 4 เมตตา กรณา มฑตา อเบกขา เปนชมชนทยดหลกวนยเชงบวก เชอม
18
โยงการพฒนา PLC ไปกบวถชวตตนเองและวถชวตชมชนอนเปนพนฐานสำาคญของ สงคมฐานการพงพาตนเอง (สรพล ธรรมรมด และคณะ, 2553) มบรรยากาศของ วฒนธรรมแบบเปดเผย ทกคนมเสรภาพทจะแสดงความ“ ”คดเหนของตน เปนวถแหงอสรภาพ ยดความสามารถ และสรางพนทปลอดการใชอำานาจกดดน (Boyd, 1992) ดงกลาวน สามารถขยายกรอบใหกวางขวางออกไปจนถงเครอขายทสมพนธ กบชมชนตอไป
องคประกอบท 6 โครงสรางสนบสนนชมชน (Supportive structure) โครงสรางทสนบสนนการกอเกดและคงอยของ PLC มลกษณะ ดงน ลดความเปนองคการทยดวฒนธรรมแบบราชการ หนมาใชวฒนธรรมแบบกลยาณมตรทางวชาการแทน และเปน วฒนธรรมทสงเสรมวสยทศน การดำาเนนการทตอเนองและ มงความยงยน จดปจจยเงอนไขสนบสนนตามบรบทชมชนม โครงสรางองคการแบบไมรวมศนย (Sergiovanni, 1994) หรอ โครงสรางการปกครองตนเองของชมชน เพอลดความขดแยง ระหวางครผปฏบตงานสอนกบฝายบรหารใหนอยลง มการบรหาร จดการ และการปฏบตงานในสถานศกษาทเนนรปแบบทมงาน เปนหลก (Hord, 1997) การจดสรรปจจยสนบสนนใหเออตอการดำาเนนการของ PLC เชน เวลา วาระ สถานท ขนาดชนเรยน ขวญ กำาลงใจ ขอมลสารสนเทศ และอนๆ ทตามความจำาเปนและบรบท ของแตละชมชน (Boyd, 1992) โดยเฉพาะการเอาใจใสสงแวดลอม ใหเกดบรรยากาศทเออตอการเรยนรและอยรวมกนอยางม ความสข (สรพล ธรรมรมด และคณะ, 2553) มรปแบบการ สอสารดวยใจ เปดกวางใหพนทอสระในการสรางสรรคของชมชน เนนความคลองตวในการดำาเนนการจดการกบเงอนไขความ แตกแยก
19
และมระบบสารสนเทศของชมชนเพอการพฒนาวชาชพ (Eastwood & Louis, 1992)
กลาวโดยสรปทง 6 องคประกอบของ PLC ในบรบท สถานศกษา กลาวคอ เอกลกษณสำาคญของความเปน PLC แสดงใหเหนวาความเปน PLC จะทำาใหความเปน องคกร หรอ โรงเรยน มความหมายทการ“ ” “ ”พฒนาการเรยนรของผเรยนอยางแทจรง ซงเปนหวใจสำาคญของ PLC ดวยกลยทธการสรางความ รวมมอทยดเหนยวกนดวยวสยทศนรวม มงการเรยนรของผเรยน การเรยนรและพฒนาวชาชพ และชมชนกลยาณมตร แสดงถงการ รวมพลงของครและนกการศกษา ทเปนผนำารวมกน ทำางานรวมกน แบบทมรวมแรงรวมใจ มงเรยนรเพอพฒนาตนเอง พฒนาวชาชพ ภายใตโครงสรางอำานาจทางวชาชพ และอำานาจเชงคณธรรม ทมาจากการรวมคด รวมทำา รวมนำา รวมพฒนาของคร ผบรหาร นกการศกษาภายใน PLC ทสงถงผเกยวของตอไป
๑.๔ ประโยชนของชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพในสถานศกษา
S.M. Hord. (1997) ไดทำาการสงเคราะหรายงานการวจยเกยวกบโรงเรยนทมการจดตงชมชนแหงวชาชพ โดยใชคำาถามวา โรงเรยนดงกลาวมผลลพธอะไรบางทแตกตางไปจากโรงเรยนทวไปทไมมชมชนแหงวชาชพ และถาแตกตางแลวจะมผลดตอครผสอนและตอนกเรยนอยางไรบาง ไดผลสรปเปนประเดนยอๆ ดงน
ประโยชนตอครผสอน - ลดความรสกโดดเดยวในงานสอนของครลง - เพมความรสกผกพนตอพนธกจและเปาหมายของโรงเรยนมาก
ขน โดยเพมความกระตอรอรนทจะปฏบตใหบรรลพนธกจอยางแขงขน
20
- รสกวาตองรวมกนรบผดชอบตอพฒนาการโดยรวมของนกเรยน และรวมกนรบผดชอบเปนกลมตอผลสำาเรจของนกเรยน
- รสกเกดสงทเรยกวา พลงการเรยนร “ (Powerful learning)” ซงสงผลใหการปฏบตการสอนในชนเรยนของตนมผลดยงขน กลาวคอ มการคนพบความรและความเชอใหมๆ ทเกยวกบวธการสอนและตวผเรยนซงตนไมเคยสงเกตหรอสนใจมากอน
- เขาใจในดานเนอหาสาระทตองทำาการสอนไดแตกฉานยงขน และรวาตนเองควรแสดงบทบาทและพฤตกรรมการสอนอยางไร จงจะชวยใหนกเรยนเกดการเรยนรไดดทสดตามเกณฑทคาดหมาย
- รบทราบขอมลสารสนเทศตางๆ ทจำาเปนตอวชาชพไดอยางกวางขวางและรวดเรวขน สงผลดตอการปรบปรงพฒนางานวชาชพของตนไดตลอดเวลา ครเกดแรงบนดาลใจทจะสรางแรงบนดาลใจตอการเรยนรใหแกนกเรยนตอไป
- เพมความพงพอใจ เพมขวญกำาลงใจตอการปฏบตงานสงขน และลดอตราการลาหยดงานนอยลง
- มความกาวหนาในการปรบเปลยนวธสอน ใหสอดคลองกบลกษณะผเรยนไดอยางเดนชด และรวดเรวกวาทพบในโรงเรยนแบบเกา
- มความผกพนทจะสรางการเปลยนแปลงใหมๆ ใหปรากฏอยางเดนชดและยงยน
- มความประสงคทจะทำาใหเกดการเปลยนแปลงอยางเปนระบบ ตอปจจยพนฐานดานตางๆ
ประโยชนตอนกเรยน - ลดอตราการตกซำาชน และจำานวนชนเรยนทตองเลอนหรอชล
อการสอนใหนอยลง - อตราการขาดเรยนลดลง
21
- มผลการเรยนรทเพมขนเดนชด ปรากฏใหเหนทวไปโดยเฉพาะในแทบทกโรงเรยนมธยมศกษา ขนาดเลก
- มผลสมฤทธทางการเรยนในวชาคณตศาสตร วทยาศาสตร ประวตศาสตร และวชาการอานทสงขนอยางเดนชด เมอเทยบกบโรงเรยนแบบเกา
- มความแตกตางดานผลสมฤทธการเรยน ระหวางกลมนกเรยนทมภมหลงไมเหมอนกน ลดลงชดเจน
กลาวโดยสรป ถาผลงานวจยดงกลาวมนำาหนกมากพอทเชอมโยงถงการทครผสอนและผนำาสถานศกษาไดทำางานรวมกนในชมชนการเรยนรแหงวชาชพแลว กมคำาถามตามมาวา แลวจะเพมจำานวนโรงเรยนทมชมชนดงกลาวใหมากขนไดอยางไร กระบวนทศนทางการศกษาทเปลยนไปบงชวา ทงบรรดาครผสอนทงหลายและสาธารณชน จำาเปนตองรวมกนกำาหนดบทบาทใหมทเหมาะสมของคร โดยตองทบทวนการทตองใหครใชเวลาสวนใหญในแตละวนอยหนาชนเรยน และอยกบนกเรยนตลอดเวลานน ไดมการศกษาเปรยบเทยบเรอง การใชเวลาของครผสอนในประเทศตางๆ ทวโลก ปรากฏผลออกมาชดเจนวาในหลายประเทศ เชน ในญปน พบวา ครมชวโมงสอนนอยลง และมโอกาสไดใชเวลาทเหลอสวนใหญไปกบการจดทำาแผนเตรยมการสอน การประชมปรกษาหารอกบเพอนรวมงาน การใหคำาปรกษาและทำางานกบนกเรยนเปนรายบคคล การแวะเยยมชนเรยนอนเพอสงเกตการเรยนการสอน และการไดใชเวลาไปเพอกจกรรมตางๆ ดานการพฒนาวชาชพของครมากขน (Darling – Hammond, 1994, 1996) เปนตน การทจะใหการเปลยนแปลงดงกลาวเกดขนไดนน จำาเปนตองสรางความตระหนก และใหมมมองใหมตอสาธารณชน และวงการวชาชพครทตองเนนและเหนคณคาของความจำาเปนตองพฒนาครใหมความเปนมออาชพยงขน ถาหากตองการคณภาพการศกษาของนกเรยน ดงทมผกลาววา ครตอง“เปนบคคลแรกทตองเปนนกเรยน (Teachers are the first
22
learners)” โดยผานกระบวนการมสวนรวมในชมชนการเรยนรแหงวชาชพ ซงจะสงผลใหการปฏบตงานมประสทธผลมากขน และชวยใหผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยนสงตามไปดวย นนคอความปรารถนาใฝฝน ของบคคลฝายทมอาจปฏเสธได
๒. กลยทธในการจดการและใชชมชนแหงการเรยนทางรวชาชพ (PLC) อยางยงยน การนำากระบวนการ PLC ไปใชในสถานศกษา สามารถดำาเนนการไดตามขนตอน ดงน
2.1 เรมตนดวยขนตอนงาย ๆ (Take a baby steps) โดยเรมตนจากการกำาหนดเปาหมาย อภปราย สะทอนผล แลกเปลยนกบคนอนๆ เพอกำาหนดวา จะดำาเนนการอยางไร โดยพจารณาและสะทอนผลในประเดนตอไปน
1) หลกการอะไรทจะสรางแรงจงใจในการปฏบต 2) เราจะเรมตนความรใหมอยางไร 3) การออกแบบอะไรทพวกเราควรใชในการตรวจสอบหลกฐานของการเรยนรทสำาคญ
2.2 การวางแผนดวยความรวมมอ (Plan Cooperatively) สมาชกของกลมกำาหนดสารสนเทศทตองใชในการดำาเนนการ
2.3 การกำาหนดความคาดหวงในระดบสง (Set high expectations) และวเคราะหการสอนสบเสาะหาวธการทจะทำาใหประสบผลสำาเรจสงสด
1) ทดสอบขอตกลงทเกยวของกบการสอนหลงจากไดมการจดเตรยมตนแบบทเปนการวางแผนระยะยาว (Long-term)
23
2) จดใหมชวงเวลาของการชแนะ โดยเนนการนำาไปใชในชนเรยน
3) ใหเวลาสำาหรบครทมความยงยากในการสงเกตการณปฏบตในชนเรยนของครทสรางบรรยากาศในการเรยนรอยางประสบผลสำาเรจ
2.4 เรมตนจากจดเลกๆ (Start small) เรมตนจากการใชกลมเลกๆกอน แลวคอยปรบขยาย
2.5 ศกษาและใชขอมล (Study and use the data) ตรวจสอบผลการนำาไปใชและการสะทอนผลเพอนำามากำาหนดวา แผนไหน ควรใชตอไป/แผนไหนควรปรบปรงหรอยกเลก
2.6 วางแผนเพอความสำาเรจ (Plan for success) เรยนรจากอดต ปรบปรงหรอปฏเสธในสงทไมสำาเรจ และทำาตอไป ความสำาเรจในอนาคต หรอความลมเหลวขนอยกบเจตคตและพฤตกรรมของคร
2.7 นำาสสาธารณะ (Go public) แผนไหนทสำาเรจกจะมการเชญชวนใหคนอนเขามามสวนรวมยกยองและแลกเปลยนความสำาเรจ
2.8 ฝกฝนรางกายและหลอเลยงสมอง (Exercise the body & nourish the brain) จดกจกรรมทไดมการเคลอนไหวและ เตรยมครททำางานสำาเรจของแตละกลมโดยมการจดอาหาร เครองดมทมประโยชน
24
วงจรการสรางชมชนการเรยนรทางวชาชพดดแปลงจาก : Luis Martinez อางถงใน Hord, Roussin &
Sommers, 2010 ๓. กรณศกษาสถานศกษาทนำากระบวนการ PLC ไปใช
๓.๑ โรงเรยนอนบาลวดคลองใหญ อำาเภอคลองใหญ จงหวดตราด
ระบความตองการของผเรยนและ
ความสำาคญ
ครรวมการวางแผนการเรยนรและ
ทดลองใช
ตรวจสอบแผนและกระบวนการนำาไปใช
ปรบปรงแกไขบนพนฐานของ
ขอมล
ศกษาแนวทางวธการสอนและ
ทดลองใชวธการใหม
สะทอนผลการทำางานและพจารณาแนวทางท
เหมาะสมกบผเรยน
25
“การพฒนาครโดยการสรางระบบชแนะและการเปนพเลยง ของ”โรงเรยนอนบาลวดคลองใหญเกดจากความรวมมอรวมพลงระหวาง 3 สถาบนทางการศกษา คอ จฬาลงกรณมหาวทยาลย สำานกงานเขตพนทการศกษา และโรงเรยน มเปาหมายเปนไปตามกรอบโครงการทสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานพฒนากำาหนดขน โดยระบบชแนะและการเปนพเลยงสำาหรบการพฒนาคร ผบรหารโรงเรยน และศกษานเทศกใหมการทำางานรวมกนเพอพฒนาชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ อนนำาไปสการพฒนาตนเองแหงคณภาพ หองเรยนแหงคณภาพ สงเสรมใหนกเรยนเปนผทมกระบวนการเรยนร 5 ขนตอน มความสามารถในการใหเหตผล การรภาษา และการรเรองจำานวน
ระบบการทำางานรวมกนระหวางคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตราดในครงน ไดสรางโอกาสการเรยนรรวมกนตลอดระยะเวลา 4 เดอน เรมตงแตการประชมเชงปฏบตการ เพอกำาหนดเปาหมาย แนวทาง และแผนการดำาเนนงานรวมกน ไปจนถงการดำาเนนงานตามแผนผานการชแนะหรอ Coaching และการเปนพเลยงหรอ Mentoring ทคณะครศาสตรออกแบบใหสมาชกชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพในโรงเรยน แลกเปลยนเรยนรกนโดยใชระบบการศกษาผานบทเรยน (Lesson Study) ถงสามวงจรการเรยนร และยงใหสมาชกชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพระหวางสถาบนการศกษาทงสามสถาบนไดเขาไป
26
รวมประชมปรกษาหารอกนในโรงเรยนอยางนอยเดอนละครง และ "สนทนา" การผานระบบอเลกทรอนกสตามแนวการสบสอบแบบชนชมตลอดเวลา มสอสนบสนนการเรยนรทเปนรปธรรม คอ ดวดเพอการพฒนาวชาชพคร สารคดชด Understanding Lesson Study ตอนท 1-6 สรปขนตอนการดำาเนนงานดงน
คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ในฐานะสถาบนอดมศกษาคพฒนากบ สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตราด มดงน
1. ออกแบบหลกสตรและแผนการดำาเนนงานโดยมขนตอนดงน(1) ศกษาผลการวเคราะหความตองการจำาเปนในการพฒนาคร ผ
บรหารสถานศกษา และศกษานเทศก จากขอมลสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตราด
(2) ออกแบบหลกสตร วธการ และแผนดำาเนนการในการพฒนาคร ผบรหารสถานศกษา และศกษานเทศก ตามเปาหมายทกำาหนดและตามแนวทาง Browser in Service โดยใชกระบวนการสรางระบบชแนะและการเปนพเลยง (Coaching และ Mentoring) ในการพฒนาผเรยนใหมความรความสามารถดาน Literacy , Numeracy และ Reasoning Ability รวมทงการพฒนาทกษะ 5 ขนตอน การพฒนาเนนฐานโรงเรยนในขณะปฏบตการสอน (On the job Training) เพอใหเกดชมชนนกปฏบต (Community of Practice)
(3) จดทำาคมอและสอทใชในการพฒนาคร ผบรหารสถานศกษา และศกษานเทศก
2. ดำาเนนการพฒนาคร ผบรหารสถานศกษา และศกษานเทศก ตามหลกสตร โดยมขนตอนดงน
(1) ประเมนสมรรถนะกอนการพฒนา(2) จดการฝกอบรมเชงปฏบตการ (Workshop) จำานวน 2 วน(3) นเทศตดตามดวยระบบสนบสนนแบบ Coaching และ
Mentoring จำานวน 2 ครง
27
(4) จดเวทแลกเปลยนเรยนร (Symposium) ในระดบเขตพนทการศกษา จำานวน 1 ครงเพอใหคร ผบรหารสถานศกษา และศกษานเทศก ไดนำาบทเรยนมาแลกเปลยนเรยนรรวมกน
(5) ประเมนสมรรถนะหลงการพฒนา(6) ประชมสรปภาพความสำาเรจรวมกน
3. จดทำารายงานสรปผลสมฤทธการพฒนาคร ผบรหารสถานศกษา และศกษานเทศกของสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตราด
ผลการดำาเนนงาน การพฒนาครโดยการสรางระบบชแนะและการ“เปนพเลยง โรงเรยนอนบาลวดคลองใหญ”
ผลการพฒนาสมรรถนะความเปนครของผเขารวมโครงการฯ ทง 3 ดานพบวา
1. ดานความเขาใจเกยวกบการพฒนาคณภาพการจดการเรยนรพบวา คร ผบรหารและศกษานเทศกมพฒนาการเพมขนทง 3 กลม โดยผบรหารมการพฒนามากทสด ศกษานเทศก และคร ตามลำาดบ
2. ดานทกษะในการวางแผนการจดการเรยนรแบบ 5 ขนตอน พบวา ครสวนใหญเหนภาพการเขยนแผนการสอนทเนนการจดการเรยนรแบบ 5 ขนตอนใหกบผเรยนชดเจนยงขน โดยมผบรหาร ศกษานเทศก และเพอนครรวมชแนะแนวทาง นอกจากนครมเจตคตทดตอการทำางานในวชาชพคร ใหเวลาในการวางแผนการสอน เตรยมสอและรวมเรยนรเพอพฒนาปรบปรงการเรยนการสอนมากขน
3. คณลกษณะดานการเปนผเรยนรและเปนสมาชกทดของชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ พบวา กลมครมการแลกเปลยนเรยนรเกยวกบแผน และการจดกจกรรมการเรยนรระหวางกน กลาชแนะ บอกกลาวและรบฟงกนมากขน มการนำาประสบการของตนเองมาเลาใหเพอนคร ผบรหาร ศกษานเทศกฟง ทำาใหสมพนธภาพระหวางผบรหารโรงเรยน เพอนคร ศกษานเทศก ในดานวชาการและดานอน ๆ มมากขน สำาหรบกลมผบรหารได
28
รวมวางแผน สงเกตชนเรยนและสะทอนคดรวมกบครผสอนทำาใหผบรหารเขาใจครมากขน เขาใจบรบททเกดขนจรงในชนเรยน อนจะนำาไปสแนวทางการสนบสนนเพอยกระดบคณภาพผเรยน สวนกลมศกษานเทศกสามารถวางแผน เขารวมสงเกตการสอนในชนเรยน สะทอนคดรวมกนกบคร ผบรหารอยางเปนระบบและตอเนอง ทำาใหเขาใจบรบท สภาพและความตองการของครและแนวทางการสนบสนนมากขน
ผลทเกดกบผเรยนผเรยนมความรความสามารถในการใหเหตผล การรภาษา และการร
เรองจำานวน (Literacy Numeracy Resoning)ตามระดบชนหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ตามแนวทางของการเรยนรในศตวรรษท 21
ผลทเกดกบโรงเรยนโรงเรยนมวฒนธรรมการแลกเปลยนเรยนรระหวางคร ผบรหารและ
ศกษานเทศก เกยวกบการพฒนาแผนการจดการเรยนรแบบ 5 ขนตอน เพอรวมกนเพมคณภาพการเรยนรทงในดาน การใหเหตผล การรภาษา และการรเรองจำานวน (Literacy Numeracy Resoning) ใหกบนกเรยน
29
3.2 โรงเรยนเขาสมงวทยาคม จงจนรจรวงศ อปถมภ” ” อำาเภอเขาสมง จงหวดตราด
30
การสรางโรงเรยนใหเปนชมชนการเรยนรทางวชาชพคร (Professional learning community) หรอ PLC เพอใชเปนความรในการจดตงศนยการเรยนรครเพอศษย และวางแผนพฒนาคร ตามขนตอนดงน
1. ขนเตรยมการ ดำาเนนการดงน1.1 ประชมชแจง ใหความร คณะคร และรวมอภปรายถง
วตถประสงคและคณคาของการจดตงศนย โดยอาศยแนวคดของการสรางโรงเรยนใหเปนชมชนการเรยนรทางวชาชพคร (Professional learning community) หรอ PLC ทเนนการเรยนรเพอพฒนาวชาชพครโดยเนนการเรยนรของนกเรยนเปนหวใจสำาคญ มงเนนการพฒนาการเรยนรของบคคลและองคกร มองคประกอบสำาคญ 6 องคประกอบ ประกอบดวย วสยทศนรวม ทมรวมแรงรวมใจ ภาวะผนำารวม การเรยนรและการพฒนาวชาชพ ชมชนกลยาณมตร และโครงสรางสนบสนนชมชน
1.2 แตงตงคณะกรรมการดำาเนนงาน วเคราะหขอมลกำาหนดแนวทางการดำาเนนงาน วางแผนดำาเนนงาน 1.3 กำาหนดเกณฑการประเมนผลตามเปาหมายของโครงการ 1.3.1 โรงเรยนมศนยการเรยนรครเพอศษยขน เปนหองอำานวยความสะดวกใหคณะครของกลมสาระการเรยนรตาง ๆ เขาประกอบกจกรรมเพอพฒนาตนเอง 1.3.2 ครไดรบการพฒนาวชาชพคร 3 ดาน ไดแก ดานการปฏบตตน ดานความรและทกษะ และดานการปฏบตงาน 1.3.3 นกเรยนไดรบการสงเสรมพฒนาดานวชาความรและทกษะชวตใหสมบรณพรอมอยในโลกแหงอนาคต และใชความสามารถอยางเตมศกยภาพมความสามารถครบทกมต โดยพจารณาตามเกณฑดงน
31
1) รอยละของเวลาเรยนทเปนการเรยนโดยการลงมอกระทำา (Active Learning)
2) รอยละของนกเรยนทมปญหาดานการเรยนและปญหาสวนตว และตองการไดรบการดแลทนท
3) รอยละทเพมของผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน4) ผลการเขารวมกจกรรมแขงขนจากหนวยงานตาง ๆ5) ผลการพฒนาคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษา
ตามมาตรฐานการศกษาของโรงเรยน2. ขนดำาเนนงาน ดำาเนนการดงน
2.1 จดตงศนยการเรยนรครเพอศษยพฒนาหองประจำากลมสาระการเรยนร 8 กลมสาระ ดานวสดและอปกรณ ICT
2.1.1 ประเมนและสำารวจหองทใชในการจดตงศนย ดานหนงสอ สอ การเรยน และโสตทศนวสด สอ คอมพวเตอร สญญาณอนเตอรเนต และสภาพแวดลอม
2.1.2 ปรบปรงทางสภาพแวดลอม ใหสะอาดสวยงาม เปนระเบยบเรยบรอย เปนสดสวน มโตะ เกาอ เพยงพอ มแสงสวางเพยงพอ อากาศถายเทสะดวก เพอใหบรรยากาศสรางเสรมในการทำางาน และสามารถใชประโยชนรวมกนได
2.1.3 จดหาหนงสอ สอ การเรยน และโสตทศนวสด สอ คอมพวเตอร ทสามารถใชประโยชนรวมกนได
2.1.4 ตดตงสญญาณอนเตอรเนต2.2 พฒนาครผานกระบวนการนเทศ ประกอบดวย
2..2.1 กจกรรมเยยมชนเรยน (Walk in) และกจกรรมระบบนเทศภายใน ตามแนวคดของการสรางโรงเรยนใหเปนชมชนการเรยนรทางวชาชพคร (Professional learning community) หรอ PLC ทเนนการเรยนรเพอพฒนาวชาชพครโดยเนนการเรยนรของนกเรยนเปนหวใจสำาคญ มงเนนการพฒนาการเรยนรของบคคลใหเกดการรวมตว รวมใจ รวม
32
พลง รวมมอกนของคร ผบรหาร และนกการศกษา ในโรงเรยน บนพนฐานวฒนธรรมความสมพนธแบบกลยาณมตรในพนททำางานจรงรวมกน อยางมวสยทศน คณคา เปาหมาย และภารกจรวมกนแบบทมเรยนร โดยครเปนผนำารวม เพอรวมเรยนรและพฒนาวชาชพตนเองใหเกดผลทคณภาพการจดการเรยนรทมหวใจสำาคญคอการใสใจดแล และรบผดชอบความสำาเรจของผเรยนรวมกน มขนตอนการดำาเนนงาน ดงน
1) กจกรรมเยยมชนเรยน (Walk in) ดำาเนนการประชมคณะกรรมการดำาเนนงาน ไดแก ฝายบรหาร
หวหนากลมสาระการเรยนรและหวหนางานกจรรมพฒนาผเรยน เพอจดตงคณะกรรมการเยยมชนเรยน จดทำาปฏทนกำาหนดการเยยมชนเรยน และวางแผนการดำาเนนงาน โดยคณะกรรมการทมหนาทเยยมชนเรยน ไดแก ฝายบรหาร หวหนากลมสาระการเรยนร และหวหนางานกจรรมพฒนาผเรยน มอบหมายใหหวหนากลมสาระการเรยนรแจงปฏทนกำาหนดการเยยมชนเรยน และชแจงรายละเอยดและแนวปฏบตเกยวกบกจกรรมเยยมชนเรยนแกครในกลมสาระการเรยนรของตนเองทราบ และดำาเนนการเยยมชนเรยน
ครงท 1 มวตถประสงคเพอ สำารวจสภาพปญหาการจดการเรยนการสอนของครผสอน โดยมการดำาเนนงาน ดงน
ขนเตรยมการกอนเยยมชนเรยน จดทำาปฏทนการเยยมชนเรยน โดยใชเวลาในการเยยมชนเรยนครแตละคนประมาณ 5 – 10 นาท ใชเวลาในการเยยมชนเรยนครทงโรงเรยนรวม 1 สปดาห และสรางเครองมอ เพอใชในการเยยมชนเรยนครงท 1
ขนสรปงานหลงเยยมชนเรยน หลงจากการเยยมชนเรยนครงท 1 มการประชมเพอสรปผลสภาพปญหา การจดการเรยนการสอนของคร คดกรองปญหาสำาคญทควรไดรบการแกไขเรงดวน และประเดนปญหาในการพฒนาคร วางแผนการเยยมชนเรยนครงท 2 ซงมวตถประสงคเพอ แกไขปญหาจากการสำารวจสภาพปญหาการจดการเรยนการสอนของครใน
33
การเยยมชนเรยนครงท 1 โดยกำาหนดเปนประเดนการสงเกตในการเยยมชนเรยนครงท 2 ตลอดจนวางแนวทางในการใหขอเสนอแนะทเปนไปในทศทางเดยวกน (เชน รปแบบการเสนอแนะ ขอบเขต ชวงเวลา เปนตน เพอไมใหเปนการบนทอนกำาลงใจในการทำางาน และเปนรปแบบทเหมาะสมกบคนหมมากทสามารถยอมรบได) สรางเครองมอ เพอใชในการเยยมชนเรยนครงท 2 และประชมชแจงครทกทานวา จะมการเยยมชนเรยน โดยแจงประเดนสำาคญทเปนจดเนนในการเยยมชนเรยนครงตอไป
ครงท 2 มวตถประสงคเพอแกไขปญหาจากการสำารวจสภาพปญหาจากการเยยมชนเรยนครงท 1
ขนเตรยมการกอนเยยมชนเรยน จดทำาปฏทนการเยยมชนเรยน โดยใชเวลาในการเยยมชนเรยนครแตละคนประมาณ 10 – 15 นาท ใชเวลาในการเยยมชนเรยนครทงโรงเรยน 2 สปดาห (โดยอาจเนนการใชเวลาทมากกวากบครกลมทตองการการพฒนา) และจดเตรยมเอกสาร เครองมอเพอเยยมชนเรยนครงท 2
ขนสรปงานหลงเยยมชนเรยน หลงจากการเยยมชนเรยนครงท 2 ประชมเพอสรปผลสภาพปญหาการจดการเรยนการสอนของครผสอน และรวมเสนอแนวทางแกไขและวางแผนการดำาเนนงานตอไป และประชมชแจงหรอแจงผลการเยยมชนเรยนแกคร แจงประเดนทครมการพฒนาไดดขน ประเดนทยงสามารถพฒนาเพมขนไดอก ตลอดจนเสนอแนะแนวทางในการพฒนา
2.2.2 กจกรรมระบบนเทศภายใน ดำาเนนการดงน1) ประชมคณะกรรมการดำาเนนงาน ไดแก ฝายบรหาร หวหนา
กลมสาระการเรยนรและหวหนางานกจรรมพฒนาผเรยน เพอจดทำาปฏทนกำาหนดการเขานเทศการจดการเรยนการสอน และวางแผนการดำาเนนงาน โดยเปนการประชมพรอมกบการประชมกจกรรมเยยมชนเรยน
34
2) มอบหมายใหหวหนากลมสาระการเรยนรแจงปฏทนกำาหนดการเขานเทศการจดการเรยนการสอน และชแจงรายละเอยดและแนวปฏบตเกยวกบการเขานเทศการจดการเรยนการสอนแกครในกลมสาระการเรยนรของตนเองทราบ
3) ในแตละกลมสาระการเรยนรดำาเนนการจบคเพอเขานเทศการจดการเรยนการสอนของเพอนครในกลมสาระการเรยนรของตนเอง และแจงกำาหนดปฏทนการเขานเทศการจดการเรยนการสอนของครแตละคใหหวหนากลมสาระการเรยนรไดทราบเพอจดทำาปฏทนรวมและแจงฝายบรหารตอไป โดยครทจบคนเทศกนนนจะตองผลดกนเปนทงผนเทศและผรบการนเทศ
4) ในแตละกลมสาระการเรยนรเขานเทศการจดการเรยนการสอนของเพอนครในกลมสาระการเรยนรของตนเองตามวนและเวลาทกำาหนดไวในปฏทนรวม โดยใชแบบนเทศการจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ และเมอดำาเนนการนเทศเรยบรอยแลวใหสงแบบนเทศการจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญนน แกหวหนากลมสาระการเรยนรของตนเอง
5) หวหนากลมสาระการเรยนรแตละกลมสาระการเรยนรรวบรวมแบบนเทศการจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญทดำาเนนเขานเทศแลว และจดทำารายงานสรปผลการนเทศการจดการเรยนการสอนของแตละกลมสาระการเรยนรและนำาสงฝายบรหาร เพอรวบรวมเปนผลสรปในภาพรวมของโรงเรยน
6) ฝายบรหารแจงผลในภาพรวมของโรงเรยนใหครไดทราบเพอการพฒนาหลงจากการเขานเทศทง 2 ครง
7) ประชมเพอสรปผลการดำาเนนงาน ขอด ขอดอยในการดำาเนนงาน และ หาแนวทางการพฒนาหรอแนวทางปฏบตเพอการพฒนาตอไป
35
8) สรปผลการดำาเนนงานและจดทำารายงานผลการดำาเนนงาน 2.2 แตงตงคณะกรรมการนเทศตดตามและประเมนผลการ
พฒนาครดานการปฏบตตน ความรและทกษะ และดานการปฏบตงาน ประกอบดวย ผอำานวยการโรงเรยน รองผอำานวยการฝายวชาการ หวหนางานวดและประเมนผล หวหนากลมสาระการเรยนรของครผสอน อาจารยชำานาญการพเศษ 4 ทาน และอาจารยจากมหาวทยาลย 1 ทาน
3. ขนตรวจสอบและประเมนผล การประเมนผลการดำาเนนงานทง 2 กจกรรม จากเกณฑทกำาหนดรวมกน 3.1 การจดตงศนยการเรยนรครเพอศษย ประเมนผลจาก คณะครทใชศนยการเรยนรครเพอศษย เปนหองอำานวยความสะดวกในการเขาประกอบกจกรรมเพอพฒนาตนเอง
3.2 การพฒนาครผานกระบวนการนเทศ ประเมนผลจากการพฒนาวชาชพคร 3 ดาน ไดแก ดานการปฏบตตน ดานความรและทกษะ และดานการปฏบตงาน โดยคณะกรรมการนเทศตดตามและประเมนผล 3.3 นกเรยนไดรบการสงเสรมพฒนาดานวชาความรและทกษะชวตใหสมบรณพรอมอยในโลกแหงอนาคต และใชความสามารถอยางเตมศกยภาพมความสามารถครบทกมตโดยพจารณาตามเกณฑดงน
3.3.1 รอยละของเวลาเรยนทเปนการเรยนโดยการลงมอกระทำา (Active Learning)
3.3.2 รอยละของนกเรยนทมปญหาดานการเรยนและปญหาสวนตว และตองการไดรบการดแลทนท
3.3.3 รอยละทเพมของผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน3.3.4 ผลการเขารวมกจกรรมแขงขนจากหนวยงานตาง
ๆ3.3.5 ผลการพฒนาคณภาพการจดการศกษาของสถาน
ศกษาตามมาตรฐานการศกษาของโรงเรยน
36
4. ขนปรบปรงและพฒนาโดยนำาผลการประเมนมาวเคราะห และพฒนาการดำาเนนงานครง
ตอไป สรปผลการประเมน และขอเสนอแนะสรปผลการดำาเนนงานทง 2 กจกรรม ตามเกณฑทกำาหนด
1. โรงเรยนมศนยการเรยนรครเพอศษย 2. ครไดรบการพฒนาวชาชพคร 3 ดาน ไดแก ดานการปฏบตตน ดานความรและทกษะ และดานการปฏบตงาน 3. นกเรยนไดรบการสงเสรมพฒนาดานวชาความรและทกษะชวตใหสมบรณพรอมอยในโลกแหงอนาคต และใชความสามารถอยางเตมศกยภาพมความสามารถครบทกมต
37
๔. การนำากระบวนการ PLC ไปสการปฏบตในสถานศกษาในการพฒนาสถานศกษาใหเปนโรงเรยนแหงการเรยนรไดนน ปจจยท
สำาคญทสดอยางหนงทจะขาดมไดกคอ จะตองม ชมชนแหงวชาชพ “ หรอ Professional community” เกดขนในโรงเรยนนน เพอใหเปนสถานทสำาหรบการปฏสมพนธของมวลสมาชกผประกอบวชาชพครของโรงเรยน เกยวกบเรองการใหความดแลและพดถงการปรบปรงผลการเรยนของนกเรยน ตลอดจนงานทางวชาการของโรงเรยน และเนองจากครสวนใหญในแทบทกประเทศมกเกดความรสกโดดเดยวในการปฏบตงานสอนของตน ดงนน การม ชมชนแหงวชาชพ เกดขนในโรงเรยนจงชวยคลคลาย“ ”ปญหาดงกลาว เพราะทำาใหครมโอกาสพดคยกบบคคลผมสวนไดเสยกบงานของคร (เชน ผปกครอง สมาชกอนๆ ของชมชน เปนตน) แตแนนอนวา เหตการณทำานองนจะเกดขนไดกตอเมอตองมการเปลยนดานโครงสรางของโรงเรยน ตลอดจนจำาเปนทจะตองเปลยนแปลงวฒนธรรมของโรงเรยนอกดวย โดยกจกรรมของชมชนแหงวชาชพในโรงเรยนควรประกอบดวย 1) การมโอกาสเสวนาใครครวญ (Reflective dialogue) ระหวางกน 2) การเปดกวางใหมการปฏสมพนธในหมครผสอนมากขน เพอลดความรสกโดดเดยว (Deprivatization) ในงานสอนของคร 3) การรวมกลมเพอเนนเรองการเรยนรของนกเรยน 4) การรวมมอรวมใจกนในหมผประกอบวชาชพทางการศกษา 5) การแลกเปลยนในประเดนทเปนคานยมและปทสถานรวม (Shared values and norms) ดงจะกลาวในแตละประเดน ดงน
๔.๑ กจกรรมทจำาเปนตอความเปนชมชนแหงวชาชพในสถานศกษา
1) การมโอกาสเสวนาใครครวญ (Reflective dialogue) ระหวางกน
38
ซงเปนการนำาเอาประเดนปญหาทพบเหน จากการปฏบตงานดานการเรยนการสอนของครขนมาพดคยแลกเปลยนระหวางกน ชวยใหแตละคนไดวเคราะหและสะทอนมมมองของตนในประเดนนนตอกลมเพอนรวมงาน ทำาใหทกคนไดมโอกาสเกดการเรยนร และไดขอสรปตอปญหาจากหลากหลายมมมองยงขน บรรยากาศเชนนกอใหเกดความรวมมอรวมใจขนในหมครผสอน เพอชวยกนปรบปรงดานการเรยนการสอนใหมผลดยงขน แตกจกรรมนจะสำาเรจราบรนไดกตอเมอแตละคนตองยอมเปดใจกวาง รบฟงการประเมนจากเพอรวมกลมระหวางการสนทนาเชงสรางสรรคดงกลาว 2) การลดความโดดเดยวระหวางปฏบตงานสอนของคร (Deprivatization of instructional practices)
เปนกจกรรมทชวยเสรมสรางสมพนธภาพทดระหวางคร กลาวคอ ครมโอกาสแสดงบทบาททงเปนผใหขอมลและไดแสดงบทบาทการเปนทปรกษา (Advisor) การเปนพเลยง (Mentor) หรออาจเปนผเชยวชาญ (Specialist) กได ในระหวางทใหความชวยเหลอเพอนดวยกน ทงนเปนททราบกนอยแลววา วชาชพครแตกตางกบวชาชพอนตรงท ผปฏบตมกทำางานในลกษณะโดดเดยวตามลำาพง ซงเปนผลใหครไมสามารถทจะเรยนรจากผอนได และขาดประโยชนทจะไดรบผลการวเคราะหและการใหขอมลปอนกลบดานการสอนจากผอนทมตองานสอนของตน ดวยเหตน ถาผนำาสถานศกษาตองการใหเกดกจกรรมการเสวนาใครครวญระหวางครขน กจำาเปนตองพจารณาใหมการเปลยนแปลงวฒนธรรมการโดดเดยวในการสอนของครใหไดเสยกอน
3) รวมกลมเพอมงเนนทการเรยนรของนกเรยน (Collective focus on student learning)
เปนกจกรรมทดมากแตยงยากตรงประเดนใหครเกด จดมง“เนน อยางไรกตาม ถาถอวาการมชมชนแหงวชาชพคอ ลกษณะสำาคญของ”
39
โรงเรยนแหงการเรยนร ทมเจตจำานงมงสรางผลลพธคอการเรยนรของนกเรยนใหสงขนแลว กตองใหความสำาคญอนดบแรกกบกจกรรมทสรางความงอกงามของผเรยน ซงคอนขางยากลำาบากอยไมนอย ดวยเหตน การทชมชนแหงวชาชพมกจกรรมใหครไดมาเสวนาใครครวญ (Reflective dialogue) เพออภปรายและวเคราะหดานหลกสตร และกลยทธดานการสอนของคร ซงแมจะใชเวลามากกตาม แตทงหลายทงปวงกเพอใหนกเรยนเกดการเรยนรไดผลดยงขน และเพอทจะเปนจดเรมตนในการพฒนานกเรยนใหเปนผสามารถเรยนรดวยตนเอง (Self - starting learners) ไดตอไป
4) สรางจดเรมแหงความรวมมอรวมใจ (Collaboration starts)
เมอครหลดพนจากสภาพการตองทำางานแบบโดดเดยว และสามารถแสวงหาความเชยวชาญจากเพอนคนอนทอยในชมชนวชาชพของตนไดแลวกตาม แตความเปนมออาชพของครกอาจไมสามารถบรรลไดถาครยงขาดการปรบปรง และพฒนาตนเองอยางตอเนองตลอดเวลา ดงนน ความรวมมอรวมใจทางวชาชพตอกนของคร จะกอใหเกดพลงในการรวมวเคราะหปญหา และความตองการอนซบซอนของผเรยนแตละคนได บรรยากาศแหงความรวมมอรวมใจกนนจะชวยเสรมการปฏบตงานประจำาวนของครแตละคนไดอยางถาวร
5) ทำาการแลกเปลยนเรยนร ดานคานยม และปทสถานรวม (Shared values and norms)
เมอบคคลตางๆ ในวชาชพทงครผสอน ครแนะแนว ครนเทศ และผบรหารมารวมกนในชมชนแหงวชาชพแลว ในประเดนน Sergiovanni (1992) เหนวา การสรางคานยมและปทสถานรวมกนของคนในวชาชพทอยในโรงเรยนแหงการเรยนรดงกลาว ดวยความเปนมออาชพของบคคลเหลานจะพฒนาสงทเรยกวา อำานาจเชงคณธรรม (Moral authority) ขนเปนแนวทางของการอยรวมกนแทนทการใชอำานาจเชงกฎหมายหรออำานาจ
40
โดยตำาแหนง (Position authority) ซงไมเหมาะสมกบชมชนแหงวชาชพนก ๔.๒ ความจำาเปนตองปรบโครงสรางใหมของโรงเรยนแหงการเรยนร ใหสามารถรองรบ การเกดชมชนแหงวชาชพ
เนองจากโรงเรยนสวนใหญถกออกแบบโครงสรางเปนแบบราชการ (Bureaucratic organization) ทมสายงานบงคบบญชาดวยอำานาจโดยตำาแหนงทลดหลนตามลำาดบลงมา กลาวคอ มกฎระเบยบ ขอบงคบตางๆ มามากมายทตองปฏบตตาม ซงเปนโครงสรางทมลกษณะตงตวและใชไดดในอดตทเปนโลกยคอตสาหกรรม แตกลบเปนอปสรรคสำาคญในโลกแหงยคเศรษฐกจฐานความร ทตองการมโครงสรางองคการทยดหยนคลองตวไดสง พรอมทจะรองรบตอการเปลยนแปลงใหมๆ ทเกดขนมากมายตลอดเวลา โดยเฉพาะอยางยงตอความเปนไปได ของชมชนแหงวชาชพทจะเกดขนในโรงเรยนไดนน โครงสรางองคการของโรงเรยนแหงการเรยนจงจำาเปนตองไดรบการปรบปรงแกไข ไดแกประเดนตอไปน (Louis et al., 1994)
1) การกำาหนดตารางเวลาวางเพอการพบปะถกปญหา (Time to meet and discuss)
มผลการวจยเรองความมประสทธผลของโรงเรยนและครผสอน ชชดวา การจดสรรเวลาพเศษเพอใหครไดปรกษาหารอระหวางกนเปนสงทจำาเปนอยางยง ทงนเพราะปกตของการจดชวโมงสอน เมอหมดการสอนแตละคาบเวลา ครจะตองเคลอนยายการสอนจากหองหนงไปอกหองหนงตลอดเวลา จงไมมโอกาสทครจะไดพบปะเพอแสวงหาความรวมมอทางวชาชพซงกนและกนได ทงทครเหลานจำาเปนตองรวมกนพจารณาหากลยทธใหมๆ ดานการสอน ทเหมาะสม ดวยเหตน การจดตารางเวลาทวางตรงกนเพอใหครไดปฏสมพนธ จงเปนเงอนไขทจำาเปนถาตองการใหความรวมมอรวมใจของครเกดขน
41
2) การกำาหนดขนาดของชนเรยน (Class size) มผลงานวจยระบวา ถาจำานวนนกเรยนในชนเรยนนอยลงไดเทาไร
กยงเพมประสทธผลของการเรยนรยงขน ทงนในหองเรยนทมครเพยงหนงคนนน ครสามารถทจะดแลนกเรยนไดอยางมประสทธผลไดในจำานวนทจำากด แมวาจะไมสามารถกำาหนดจำานวนนกเรยนทเหมาะสมแนนอน แตการขยายจำานวนนกเรยนตอชนมากขน ยอมเพมภาระและความยากลำาบากแกครทจะดแลชวยเหลอนกเรยนไดอยางทวถง
3) การเพมอำานาจความรบผดชอบแกคร และการใหอสระแกโรงเรยน (Teacher empowerment and school autonomy)
การเพมอำานาจความรบผดชอบแกครเปนปจจยทจำาเปน เนองจากชวยสรางความรสกมนใจตอการปฏบตงานในชนเรยนทตนรบผดชอบไดดขน การเพมอำานาจความรบผดชอบแกคร ยงสอดคลองกบแนวทางบรหารจดการรวม (Shared governance) ซงเปนคณลกษณะหนงทจำาเปนของโรงเรยนแหงการเรยนร ในขณะเดยวกนโรงเรยนแตละแหงของเขตพนทการศกษากควรมความอสระ (Autonomy) อยางเพยงพอทจะจดการกบปญหาตางๆ ทเกดขนภายในโรงเรยนไดอยางคลองตวและรวดเรว ดวยเหตนเขตพนทการศกษาจงควรรวมกบโรงเรยนตางๆ ในการจดทำาวสยทศนเปาหมาย และวตถประสงครวมแบบกวางของเขตพนทการศกษา จากนนจงใหอสระแตละโรงเรยนไปจดทำารายละเอยดทสอดคลองกบบรบทของโรงเรยน และความตองการของครผสอน และผนำาสถานศกษาแตละแหง ทจะรเรมสงใหมเพอเพมประสทธผลตอการเรยนรของนกเรยนของตน ในเรองนนกการศกษาสวนใหญเชอวา ไมมวธสอนใดหรอวธบรหารจดการใดทดทสด แตพบวา จากการใชเทคนควธในการเสวนาใครครวญ (Reflective dialogue) การทำางานแบบรวมมอรวมใจ (Collaboration) และการสรางปทสถานและคานยมรวม (Shared norms and values)แลว จะชวยสงเสรมความสามารถในการรบมอบอำานาจความรบผดชอบของครตอ
42
การปฏบตงานไดดขน เชนเดยวกบการใหอสระแกนกเรยนหรอทเรยกวา ก“ารบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐานหรอ Site - based management” เพอความอสระในการตดสนใจตางๆ ของโรงเรยนไดเองนน เปนมาตรการทควรไดระบชดเจนในกรอบนโยบายของเขตพนทการศกษา ทงนมไดหมายความวา จะตองใหอสระแกโรงเรยนและครโดยสนเชง แตควรจดทำาเปนแนวปฏบตรวมกนทอยภายใตกรอบนโยบายรวมของเขตพนทการศกษา และขนอยทขดระดบความสามารถของครในแตละโรงเรยน ทจะสามารถสนองตอบและรบผดชอบตอการเรยนรของนกเรยนไดดเพยงไรดวย ๔.๓ เงอนไขดานการปรบเปลยนวฒนธรรมองคการ (Professional community culture)
วฒนธรรมองคการเปนระบบความเชอทสมาชกขององคการยดถอรวมกน ตวอยางเชน ถาครผสอนทกคนและผนำาของโรงเรยนมความเชอวา มนษยทกคนมศกยภาพเพยงพอทจะเรยนรได ความเชอเชนนจะทำาให“ ”
สมาชกของโรงเรยนพยายามทจะสรางสภาพแวดลอมและแสวงวธการเรยนการสอนใหมๆ อยางหลากหลาย เพอใหสามารถตอบสนองตอนกเรยนแตละคนทมความแตกตางกน ใหสามารถเรยนรและพฒนาศกยภาพของตนไดสงสด เปนตน ในชมชนแหงวชาชพกเชนกน สมาชกแตละคนจะยดเหนยวตอกนดวยระบบคานยม ความเชอและปทสถานรวมกน ใหเกดการดำารงอยของชมชนแหงวชาชพของตน อยางไรกตาม มวฒนธรรมองคการแบบเดมหลายประการทควรไดรบการปรบปรงเปลยนแปลงใหเหมาะตอการเปนชมชนแหงวชาชพ ไดแก
1) ลดความเปนองคการทยด วฒนธรรมแบบราชการ “หรอ Bureaucratic culture” ทใชกฎระเบยบคำาสงตางๆ แบบตงตวในการปฏบตงาน และการปฏสมพนธระหวางสมาชกผปฏบตงานไปสการเนน วฒนธรรมแบบกลยาณมตรทาง“วชาการหรอ Collegial culture” ซงเนนวธปฏสมพนธระหวางสมาชก ทยดถอคานยมเชงคณธรรมจรยธรรม (Moral and ethical
43
cultures) เชน การเอออาทร หวงใย ชวยเหลอและรวมมอตอกนในการปฏบตงาน และการดำาเนนชวตประจำาวนของสมาชก เปนตน
2) สรางเสรมวฒนธรรมแหง ความไววางใจ “ (Trust) และความนบถอ (Respect)” ตอกนในมวลหมสมาชกของชมรมแหงวชาชพ กลาวคอ ความนบถอ หมายถง การรจกใหเกยรตและยอมรบในความรความสามารถและความเชยวชาญของผอน สวนความไววางใจ หมายถง ระดบคณภาพของความสมพนธระหวางบคคลของมวลสมาชก ทงน ความสมพนธระหวางสมาชกเปนผลทมาจากการทสมาชกไดมกจกรรมการเสวนาอยางใครครวญ (Reflective dialogue) และการรวมมอรวมใจ (Collaboration) ระหวางกน ดงนน การสรางความไววางใจและความนบถอตอกนจงเปนปจจยพนฐานสำาคญตอการสรางสมพนธภาพอนดระหวางสมาชก โดยแนวคดดงกลาวนสามารถขยายกรอบใหกวางขวางออกไปจนครอบถงผมสวนไดเสย (Stakeholders) ทงหลาย เชน ผบรหารสถานศกษา ผปกครอง ตลอดจนสมาชกของหนวยงานทงหลายทเปนชมชนแวดลอมของโรงเรยน เปนตน โดยทบคคลเหลานใหการยอมรบวา การศกษาและการเรยนรเปนความรบผดชอบรวมของทกๆ คนในชมชน
3) การสรางวฒนธรรมการใชทกษะดานการคดและใชสตปญญาเปนฐาน (A cognitive skill base) วชาชพครเปนวชาชพชนสง (Profession) ทตองใชความร การคดและการใชสตปญญาเปนเครองมอสำาคญในการประกอบวชาชพ ครผสอนจงตองเรยนรอยตลอดเวลา ตองเปน Life – long learners และตองเปนผเรยนรรวมไปกบนกเรยนทตนทำาการสอน ดวยเหตนวฒนธรรมเชงความคดของครทตองปรบปรงใหม กคอ เปลยนความเชอทวา ตนเปนผทำาการสอน (Teaching) ไปเปนผเรยนร (Learning) แทน จงตองปรบเปลยนพฤตกรรมของตนจากผถายทอดความรไปเปนผจดสรรประสบการณ การเรยนรทหลากหลายใหกบผเรยน พรอมทงพยายามสรางความตระหนก ใหผเรยนรจกรบผดชอบในการ
44
ใฝหาความรดวยตนเองอยเนองนตยเพอใหสามารถบรรลเปาหมายการเรยนของตน
4) สรางวฒนธรรมการชอบรเรมสรางสรรคสงใหมๆ (Openness to innovation) ในชมชนแหงวชาชพสมาชกทกคนตองสงเสรมสนบสนนซงกนและกนในการคนควาและรเรมสงใหมๆ ใหเกดขน โดยเฉพาะตองเปนผสรางองคความรใหม (Knowledge creation) กลาวคอ ครผสอนจะตองไดรบการสนบสนนในการออกแบบการสอนใหมๆ ทเหมาะสมกบภาวะแวดลอมทขอมลสารสนเทศเกดขนมากมายอยางรวดเรว ตองคนหาวาจะมวธการเรยนรไดดทสดในภาวะเชนนไดอยางไร ขอมลสารสนเทศทเกดขนมากมายจะสงผลกระทบตอหลกสตรและความตองการของผเรยนซงเปลยนแปลงอยตลอดเวลาเชนกนไดอยางไร การทจะทำาใหสมาชกเปนผรเรมสรางสรรคใหมๆ ไดนน ผนำาองคการจำาเปนตองสรางวฒนธรรมการกลาเสยง (Taking risks) ชอบการทดลอง (Experiment) เพอหาแนวทางปรบปรงการเรยนรของนกเรยน ทงนสมาชกของชมชนแหงวชาชพตองไมถอวาความผดพลาดทไดจากการทดลองคอความลมเหลว แตตองถอวาขอผดพลาดทไดดงกลาวเปนโอกาสดทจะไดเกดการเรยนรใหมเพมเตมและ ถอวาผดเปนคร ไมเปนเรองทควรตำาหน “ ”แตเปนเรองทควรสนบสนนใหกำาลงใจเพอจะไดคนหาคำาตอบทเหมาะสมตอไป นอกจากนควรปรบปรงระบบเนนการใหความดความชอบแกสมาชกทชอบทดลองคนคาหานวตกรรมและรเรมสรางสรรคสงใหมๆ ใหแกโรงเรยนอกดวย
5) ตองไดรบการสนบสนนอยางจรงจงจากผนำา (Supportive leadership)
4.3 ขนตอนการนำา PLC ไปสการปฏบตในสถานศกษา
วธการ/นวตกรรม
คนหาปญหา/ความตองการ
รวมกลม PLC
45
Flow Chart ขนตอนการนำารปแบบ PLC ไปใชในสถานศกษาจาก Flow Chart ขนตอนการนำารปแบบ PLC ไปใชในสถานศกษา ม
รายละเอยด แตละขนตอน ดงน
นวตกรรม/Best Practices
46
1. การรวมกลม PLC รวมกลมครทมปญหา/ความตองการ เดยวกน เชนครกลมสาระ
เดยวกน ครทสอนในระดบชนเดยวกน เปนตน2. คนหาปญหา ความตองการ
1) รวมกนเสนอปญหา/ความตองการ2) จดกลมปญหา3) จดลำาดบความจำาเปนเรงดวน4) เลอกปญหาเพยง 1 ปญหา โดยการพจารณารวมกน
3. รวมกนหาแนวทางในการแกปญหา1) เรองเลาเราพลง/บอกเลาประสบการณทแกปญหาไดสำาเรจ2) คนหาตวอยาง/รปแบบทประสบความสำาเรจ3) รวมกนตดสนใจเลอกรปแบบ/วธการ/นวตกรรมในการแกปญหา
4. ออกแบบกจกรรมการแกปญหาออกแบบกจกรรมตามวธการ/นวตกรรมทกลมเลอก
5. แลกเปลยนเสนอแนะนำาเสนอกจกรรมการแกปญหา ใหผเชยวชาญหรอผทมประสบการณ
ใหขอเสนอแนะ6. นำาสการปฏบต /สงเกตการอสน
1) นำากจกรรมไปใชในการแกปญหา2) ผสงเกตการณเขารวมสงเกตในการจดกจกรรมการเรยนการ
สอน เชน การเยยมชนเรยน สงเกตการสอน เปนตน7. สะทอนผล
1) สรปผลการนำารปแบบ/วธการ ในการนำาไปแกปญหา
47
2) อภปรายผลการแกปญหา เสนอแนะแนวทางในการพฒนา
๕. การออกแบบการนเทศตดตามและประเมนผล การนเทศ ตดตาม และประเมนผลการดำาเนนการตามกระบวนการ
PLC ของสถานศกษา มรายละเอยดตามตารางตอไปน
ท กจกรรม วตถประสงค การนเทศการตดตามประเมนผล
เครองมอ
ระยะเวลา
ผนเทศ
1 การสะทอนปญหา แนวทางการแกปญหา ของกลม PLC (ระยะท 1)
เพอศกษาสภาพปญหาและแนวทางแกไขปญหาการจดการเรยนการสอน
1. ทบทวนวตถประสงค การดำาเนนงาน PLC2. วเคราะหปญหาการเรยนการสอน3. การพฒนาทมงาน4. ความคดเชงบวก5. แนวทางการพฒนากจกรรมการเรยนร6. การบนทก Logbook
แบบตดตาม
พ.ค. 60 ผบรหารศกษานเท
ศก
48
2 การดำาเนนงานตามแนวทาง PLC (ระยะท 2)
เพอใหสถานศกษาสามารถดำาเนนงานตามแนวทาง PLC ในการจดการเรยนการสอนได
1. ใหความรเกยวกบเทคนค กระบวนการจดการเรยนรแบบตาง ๆ ตามสภาพปญหาและบรบทของสถานศกษา เชน Active learning, BBL, PBL, Lesson study, ICT, DLTV, DLIT ฯลฯ2. การพฒนานวตกรรมเพอการเรยนร
แบบตดตาม
ภาคเรยนละ 2 ครง
ผบรหารศกษานเท
ศก
3 สรปรายงานผลการดำาเนนงาน PLC
เพอสรปและรายงานผลการดำาเนนงาน PLC
1. แนวทางการเขยนสรปรายงาน PLC2. AAR
แบบรายงานผลการดำาเนนงาน PLC
สนสดการดำาเนนงาน
สพฐ.
49
๕.๑ แบบตดตามการสะทอนปญหา แนวทางการแกปญหา ของกลม PLC (ระยะท 1)
โรงเรยน...................................................สพป.................
.........................................
ขอท
รายการตดตาม
รายการปฏบต
รองรอย/หลกฐานปฏบต
ไมปฏบต
1 เปดใจและเชอมนในการเรยนรรวมกน2 ยอมรบวาการสอนและการปฏบตงาน
ของครมผลตอการเรยนรของผเรยน3 เสนอประเดนปญหาทพบจากการ
เรยนรของผเรยน4 การแลกเปลยนเรยนรทเนน
กระบวนการเรยนรรวมกน5 มจดประสงครวมกนในการ
พฒนาการเรยนรของผเรยน6 รบฟงความคดเหนของผอนและ
แสดงความคดเหนตอผอนดวยทศนคตเชงบวก
7 รวมกนคดเลอกประเดนปญหา8 ระดมสมองนำาเสนอวธแกปญหาจาก
ประสบการณ9 หาขอมลความรเพมเตม
10 อภปรายสรปและเลอกวธการแกปญหาทเหมาะสม
ขอเสนอแนะเพมเตม
50
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
แบบตดตามการดำาเนนงานตามแนวทาง PLC (ระยะท 2)
51
โรงเรยน................................................สพป....................
.........................................
ขอท
รายการตดตาม
รายการปฏบต
รองรอย/หลกฐานปฏบต
ไมปฏบต
1 นำาแนวทางการแกไขปญหาสการปฏบตในชนเรยน
2 การรวมมอรวมพลงของครผสอน ผบรหาร ศกษานเทศก และผมสวนเกยวของ
3 การใหความสำาคญกบการเรยนรของผเรยน
5 การปรบปรงการเรยนการสอนในชนเรยน
6 การเรยนรทางวชาชพอยางตอเนองระหวางการปฏบตงาน
7 การทำางานรวมกนดวยความสมพนธแบบกลยาณมตรเพอใหบรรลเปาหมายเดยวกน
8 การนำาสอ เทคโนโลย และนวตกรรม ไปใชในการพฒนาการเรยนการสอนตามบรบทของสถานศกษา
9 การตรวจสอบการปฏบตงานของครกบผลการเรยนรของผเรยน
10 อภปรายผลการสงเกตการสอนและปรบปรงแกไข
11 สรปผลวธการแกปญหาทไดผลดตอ
52
ขอท
รายการตดตามรายการปฏบต รองรอย/หลกฐาน
การเรยนรของผเรยน12 บนทกทกขนตอนการทำางานกลม :
ระบปญหา วธแก การทดลองใช ผลทได
13 สมาชกรวมสงเกตการสอนและเกบขอมล
14 แบงปนประสบการณ15 การสรางขวญและกำาลงใจในการ
ปฏบตงาน
ขอเสนอแนะเพมเตม........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
แบบรายงานผลการดำาเนนงาน PLC (สนสดการดำาเนนงาน)
53
โรงเรยน...........................................................สพป.........
.........................................
1. ขอมลพนฐานของโรงเรยน.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2. ประเดนปญหา.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
3. เปาหมายทกำาหนดไว..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
54
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
4. การวางแผนการดำาเนนงาน.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
5. วธการ/ขนตอนการดำาเนนงาน/กระบวนการทำางาน ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
55
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................6. ผลการดำาเนนงาน/ผลลพธทเกดขนจรง
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................7. ปจจยทสงผลใหการดำาเนนงานประสบความสำาเรจ
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................8. อปสรรค/ขอจำากด/ขอขดของ ทพบในการดำาเนนงาน
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................9. ประเดนทไดเรยนร
56
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................10. ขอเสนอแนะในการดำาเนนงานครงตอไป
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
..........................................................................................
.......................................................................................
11. นวตกรรมทเกดขน...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
เอกสารอางอง
Boyd, V. (1992). School context. Bridge or barrier to change? Austin, TX : Southwest
Educational Development Laboratory.Brandt, R. (1995, November). On restructuring schools : A conversation with Fred
Newmann. Educational Leadership, 53 (3), 70 – 73,Darling – Hammond, L. (1994, November). The current status of teaching and teacher
development in the United States. New York : Teacher College, Columbia
University.
57
Hord, S.M. (1997). Professional learning communities : Communities of inquiry and
improvement. Austin : Southwest Educational Development Laboratory.journal.oas.psu.ac.th/index.php/asj/article/viewFile/125/688Leithwood, K.A., et. al (2003). What we know about successful school leadership.
Philadelphia, PA : Laboratory for Student Success, Temple University.Luis, K.S. & Kruse, S.D. (1995). Professional and community : Perspectives on
reforming urban schools. Thousand Oaks, CA : Corwin Press.Marquardt, M.J. (1996). Building the learning organization. New York : Mc. Graw – Hill.Morrison, K. (2002). School leadership and complexity theory. New York : Routledge
Falmer.Senge, P. (1990). The fifth discipline : The art and practice of the learning
organization. New York : Currency Doubleday.Sergiovanni, T. (1998). International Journal of Leadership in Education. Vol.1 No.1,
P. 37Wallace Jr., R.C., et al. (1997). The learning school, Thousand Oaks, CA : Corwin
Press Inc.Stoehr, J., Banks, M., & Allen, L. (2011). PLCs, DI, & RTI : A Tapestry for school change .
Thousand Oakes, California: Crowin.http://findarticles.com/p/articles/mi_gu3696/is_199902/ai_n8832496http://www.newhorizons.org/strategies/learnig_environments/abbot_2000html
58
แบบตรวจสอบมโนทศนเรองชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ
(Professional Learning Community)
ชอ-สกล...................................................................ตำาแหนง............................โรงเรยน.....................................
คำาชแจง ใหทานพจารณาสถานการณวา ใช PLC หรอไมใช PLC โดยทำาเครองหมาย ในชอง ในกรณททานพจารณาสถานการณวา ใช PLC ใหบอกระดบ PLC ตามความคดของทาน ซงม 3 ระดบ พรอมเหตผลประกอบ
สถานการณ ไมใช PLC
ใช PLCระดบนอย(1)
ระดบปานกลาง (2)
ระดบมาก(3)
1. ผบรหารจดอบรมเรอง PLC และใหครแตละคนนำาความรไปออกแบบการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ2. โรงเรยนจะจดกจกรรมลดเวลาเรยนเพมเวลาร โดยเนนการพฒนาความคดสรางสรรค จงแบงครเปน 2 กลม โดย
59
สถานการณ ไมใช PLC
ใช PLCระดบนอย(1)
ระดบปานกลาง (2)
ระดบมาก(3)
ครกลมท 1 จดกจกรรมพฒนาความคดสรางสรรค ใหแกนกเรยนป.1-3 ครกลมท 2 จดกจกรรมการพฒนาความคดสรางสรรคใหแกนกเรยน ป.4-6 โดยครแตละกลมดำาเนนการ ดงน 1) รวมกนออกแบบกจกรรมทจะจด และแบงภารกจกนดำาเนนการ 2) จดกจกรรมและสงเกตพฤตกรรมนกเรยน และกจกรรมทจด 3) จบการจดกจกรรมมการไตรตรอง สะทอนความคดเกยวกบกจกรรมทจด และนำาผลการจดกจกรรมมาใชในการวางแผนการทำางานครงตอไป3. โรงเรยนจะเนนการจดการเรยนรทเนนความสขของผเรยน ครสมพรจงนำาแผนการสอนเดมมาเตมกจกรรมทสนกสนาน และนำามาสอนนกเรยน และประเมนผลเพอปรบเปลยนแนวทางการจดกจกรรมจนไดแผนการสอนทดเยยม ครสมพรจงนำาแผนมาเผยแพรแกครในโรงเรยนและครทมาสงเกตการณ และใหครมาสงเกตการสอนของ ตวเองดวย4. โรงเรยนนำาแนวคดการจดกจกรรมพฒนาทางสมองของนกเรยน (BBL) เขามาพฒนาโรงเรยนโดยมอบหมายใหครแดง เปนแกนนำาในการทำากจกรรม 1 ภาคเรยน
60
สถานการณ ไมใช PLC
ใช PLCระดบนอย
(1)ระดบปานกลาง (2)
ระดบมาก(3)
5. โรงเรยนจะเนนการจดการเรยนรทเนนความสขของผเรยน ครจงตกลงแบงเปน 5 กลม โดยครแตละคนเรยนรรวมกนโดยมกจกรรมดงน 1) ทกคนวางแผนการสอนรวมกน (ซงมทงการนำาแผนการสอนเดมมาเตมกจกรรมทสนกสนาน และการออกแบบกจกรรมใหมทนำาเทคนคการสอน และรปแบบการสอนใหมๆ มาใช นอกจากนครยงคดเทคนคการสอน และรปแบบการสอนใหมๆ ของตวเองขนมาดวย) 2) การนำาบทเรยนสหองเรยน และครทกคนสงเกตหองเรยน 3) การไตรตรอง สะทอนความคดหลงการสอน หลงการจดกจกรรมทก 2 เดอน ครทกคนนำาแนวทางการจดกจกรรมและบทเรยนทไดรบมาแลกเปลยนเรยนรรวมกน6. ผบรหารกำาหนดใหโรงเรยนมจดเนนในการพฒนาความสามารถในการคดสรางสรรค ผบรหารจงอบรมครในเรองน จดหาสอ และเอกสารสำาหรบการเรยนรของคร และพาครไปศกษาดงาน หลงจากนนผบรหารแบงครออกเปน 3 กลม โดยครแตละคนเรยนรรวมกน โดยมกจกรรมดงน 1) ทกคนวางแผนการสอนดวยตนเอง
61
สถานการณ ไมใช PLC
ใช PLCระดบนอย
(1)ระดบปานกลาง (2)
ระดบมาก(3)
และนำาแผนการสอนไปใหครในกลมชวยกนพจารณาเตมเตม 2) จดครบางคนรวมสงเกตหองเรยน 3) ครทสอน และครทสงเกตการสอนทำาการไตรตรอง สะทอนความคดหลงการสอน หลงการจดกจกรรมทก 1 เดอน ครทกคนในกลมยอยจะนำาบทเรยน / ความร / แนวการสอนททำาไดด มานำาเสนอโดยมครในกลม และผบรหารรวมรบฟงเตมเตมความร และประสบการณ
62
สงทตองรกระบวนการชมชนแหงการเรยนรทาง
วชาชพ PLC สสถานศกษา
กระบวนการชมชนการเรยนรทางวชาชพ PLC สสถานศกษาทศทางการศกษาไทยในอนาคต
63
“พระราชกระแสฯ ดานการศกษาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ร.9” 1. นกเรยน
1.1 “ ครตองสอนใหเดกนกเรยนมนำาใจ เชน คนเรยนเกงชวยตวเพอนทเรยนลาหลงมใชสอนใหเดกคดแตจะแขงขน (Compete) กบเพอน เพอใหคนเกงไดลำาดบด ๆ เชน สอบไดทหนงของชน แตตองใหเดกแขงขนกบตนเอง ” (11 ม.ย.55)
1.2 “ครไมจำาเปนตองมความรทางเทคโนโลยมาก แตตองมงปลกฝงความดใหนกเรยน
ชนตน ตองอบรมบมนสยใหเปนพลเมองด เดกโตกตองทำาเชนกน ” (6 ม.ย.55)
1.3 “เราตองฝกหดใหนกเรยนรจกทำางานรวมกน เปนกลมเปนหมคณะมากขน จะไดมความสามคครจกดแลชวยเหลอซงกนและกน เออเฟ อเผอแผความรและประสบการณแกกน ”(5 ก.ค.55)
1.4 “ทำาเปนตวอยางใหนกเรยนเปนคนด นกเรยนรกคร ครรกนกเรยน ” (9 ก.ค.55)
2. คร2.1 “เรองครมความสำาคญไมนอยกวานกเรยน ปญหาหนง คอ
การขาดคร เพราะจำานวนไมพอและครยายบอย ดงนน กอนคดเลอกเดกทจะพฒนาตองพฒนาครกอนใหพรอมทจะสอนเดกใหไดผลตามทตองการ จงจะตองคดเลอกครและพฒนาคร ตองตงฐานะในสงคมของครใหเหมาะสมและปลกจตสำานกโดยใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง วธการคอ การใหทนและอบรม กลาวคอ ตองมความรทางวชาการในสาขาทเหมาะสมทจะสอน ตองอบรมวธการสอนใหมประสทธภาพ มความเปนครทแทจรง คอ มความรกความเมตตาตอเดก ควรเปนครทองทเพอจะไดมความผกพนและคดทจะพฒนาทองถนทเกดของตนไมคดยายไปยายมา ” (11 ม.ย.55)
2.2 “ตองปรบปรงคร ... ครจะอาย 40-50 ป กตองเรยนใหม ตอง ปฏวตครอยางจรงจง ”
(6 ม.ย.55)
64
2.3 “ปญหาปจจบนคอ ครมงเขยนงานวทยานพนธ เขยนตำาราสงผบรหารเพอใหไดตำาแหนงและเงนเดอนสงขน แลวบางทกยายไปทใหม สวนครทมงการสอนหนงสอกลบไมไดอะไรตอบแทน ระบบไมยตธรรม เราตองเปลยนระเบยบตรงจดน การสอนหนงสอตองถอวาเปนความดความชอบ หากคนใดสอนด ซงสวนมาก คอมคณภาพและปรมาณ ตองม reward” (5 ก.ค.55)
2.4 “ครบางสวนเวลาสอนนกเรยนจะสอนไมหมดแตเกบไวบางสวน หากนกเรยนตองการรทงหมดวชา กตองเสยเงนไปสมครเรยนพเศษกบครทานนนจะเปนการสอนในโรงเรยนหรอสวนตวกตาม ” (5 ก.ค.55)
พระบรมราโชวาท รชกาลท 9 : ในพธพระราชทานปรญญาบตรแกนสตและนกศกษาวทยาลย วชาการศกษา วนพฤหสบดท 15 ธนวาคม 2503
“...ผทเปนครอาจารยนน ใชวาจะมแตความรในทางวชาการ และในทางการสอนเทานน กหาไม จะตองรจกอบรมเดกทงในดานศลธรรมจรรยาและวฒนธรรมรวมทงใหมความสำานกรบผดชอบ ในหนาท และในฐานะทจะเปนพลเมองดของชาตตอไปขางหนา การใหความรหรอทเรยกวาการสอนนน ตางกบการอบรมการสอนคอการใหความรแกผเรยน สวนการอบรมเปนการฝกจตใจของผเรยนใหซมซาบตดเปนนสย ขอใหทานทงหลายจงอยาสอนแตอยางเดยว ใหอบรมใหไดรบความรดงกลาวมาแลวดวย...”
“เราจะใหอะไรกบคร จะดแลคร/ดแลนกเรยนไดอยางไร งบประมาณทมอยจะใชอยางไรใหคมคาทสด”
65
การพฒนาขาราชการครและบคลากรทางการศกษา โดยถอภารกจและพนทปฏบตงานเปนฐาน
ดวยระบบ TEPE Online
66
การพฒนาครใหม สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน
Model การพฒนาครใหม สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน
67
68
Professional Learning Community : PLC
1. PLC หมายถง การรวมตว รวมใจ รวมพลง รวมทำา และรวมเรยนรรวมกนของคร ผบรหาร และนกการศกษา บนพนฐานวฒนธรรมความสมพนธแบบกลยาณมตร สคณภาพการจดการเรยนรทเนนความสำาเรจหรอประสทธผลของผเรยนเปนสำาคญ และความสขของการทำางานรวมกนของสมาชกในชมชนยำา PLC เปนเครองมอในการพฒนา ไมใช หวเรองในการสอน
2. วตถประสงคของ PLC 1. เพอเปนเครองมอทชวยใหการแลกเปลยนเรยนรมประสทธภาพ 2. เพอใหเกดการรวมมอ รวมพลงของทกฝายในการพฒนาการเรยนการสอนสคณภาพของผเรยน 3. เพอใหเกดการพฒนาวชาชพครดวยการพฒนาผเรยน PLC ถอวาทกคนคอคนเชยวชาญในงานนน
จงเรยนรรวมกนได
ความเชอของ PLC1. ยอมรบวาการสอนและการปฏบตงานของคร มผลตอการเรยนรของ
ผเรยน2. ยอมรบหลกการทวา การเรยนรของคร คอการเรยนรของผเรยน
3. ยอมรบวา ครมความแตกตางกน 4. ยอมรบวา การสอนบางครงตองอาศยความรวมมอ รวมใจ และสมพนธภาพแบบกลยาณมตร
3. องคประกอบสำาคญของ PLC 1. ตองมวสยทศนรวมกน หมายถง มเปาหมาย ทศทางเดยวกน มงส
การพฒนาการเรยน การสอน สคณภาพผเรยน
2. รวมแรง รวมใจ และรวมมอ หมายถง ตองเปดใจ รบฟง เสนอวธการ นำาสการปฏบตและประเมนรวมกน Open เปดใจรบและให care และ Share
3. ภาวะผนำารวม หมายถง การทำา PLC ตองมผนำาและผตามในการแลกเปลยนเรยนร
69
4. กลยาณมตร หมายถง เปนเพอนรวมวชาชพ เตมเตมสวนทขาดของแตละคน
5. ตองปรบเปลยนวฒนธรรมองคกร หมายถง ตองเนนการทำางานทเปดโอกาสการทำางาน
ทชวยเหลอกนมากกวาการสงการ มชวโมงพดคย 6. การเรยนรและพฒนาวชาชพ หมายถง การเรยนรการปฏบตงานและตรงกบภาระงานคอ การสอน สคณภาพผเรยน
PLC มวธการทำางาน (กระบวนการ) 1. ตองมการรวมกลม และกลมนนตองมลกษณะคลายๆกน เชน
1.1 จดกลมครทมลกษณะใกลเคยงกน - กลมครทสอนวชา/กลมสาระเดยวกนในระดบชนเดยวกน - กลมครทสอนวชา/กลมสาระเดยวกนในชวงชนเดยวกน - กลมครตามลกษณะงาน
1.2 จำานวนสมาชก 6-8 คน (ผบรหาร/ศกษานเทศก หมนเวยนเขารวม ทกกลม)
1.3 ระยะเวลา 2-3 ชม.ตอสปดาห ตลอดหนงปการศกษา กำาหนดเปนชวโมงชดเจนจะดมาก
1.4 จดชวโมงอยในภาระการสอนของคร/ภาระงาน เพอไมใหครถอวาเปนภาระเพมขน
1.5. การจด PLC โดยใช ICT ในการเขากลมระหวางการดำาเนนการ2. บทบาทของบคคลในการทำา PLC
2.1 ผอำานวยความสะดวก - รกษาระดบการมสวนรวมของสมาชก - ควบคมประเดนการพดคย - ยวยใหเกดการแลกเปลยนเรยนรโดยใหทกคนแสดงความคดเหน
2.2 สมาชก - เปดใจรบฟง และเสนอความคดเหนอยางสรางสรรค - รบแนวทางไปปฏบตและนำาผลมาเสนอ พรอมตอยอด 2.3 ผบนทก
70
สรปประเดนการสนทนาและแนวทางแกปญหา พรอมบนทก Logbook
3. กลมรวมกนคด ปญหาการเรยนรของนกเรยน หาปญหาสำาคญ“ ”ทสด สงทตองระวง คอ การไมชวยกนคนหาปญหาทแทจรง ผลกปญหาออกจากตว
4. หาสาเหตสำาคญททำาใหเกดปญหา จากนนกลมอภปรายหาสาเหตทแทจรง เนนไปทการสอนของครเปนอนดบแรก ทถอวาเปนสาเหตทแทจรง เชน นกเรยนอานไมออก เปนปญหาสำาคญรวมกน ไมใชสาเหตวา พอแมแยกทาง
5. หาแนวทางแกไข ปญหาการเรยนรของนกเรยน ทสำาคญนน จะ“ ”แกไขอยางไรดสาเหตของปญหา แนวทางแกปญหาอาจใชประสบการณของครททำาใหเกดความสำาเรจ ผทรงคณวฒ งานวจย หรอแหลงอนๆ ทมการเสนอแนวทางไวแลว จากนนสรปแนวทางการแกปญหาสำาคญ 1 เรองหรอ 2 เรองตามสภาพของโรงเรยน
6. นำาแนวทางทสรปเพอนำาไปแกไขปญหา มาชวยกนสรางงาน สรางแผนงาน เลอกการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน (Problem Based Learning : PBL) โดยมสงทตองทำาตอ คอทำาอยางไร ทำาเมอไร ใชอยางไร และตรวจสอบการทำางานอยางไร จะเสนอผลระหวางทำางานและสรปผลเมอไร
71
ตวอยาง วธการทำางาน (กระบวนการ) PLC
ตวอยาง Timeline การจดการเรยนรแบบบรณาการผานปญหา/โครงงาน
72
7. นำาแผนทรวมกนคดไปใชตามกำาหนดการทำางาน ตองนำาไปใชอยางจรงจง และกลาเสนอผลจะสำาเรจหรอไมกตามและพรอมจะนำาไปปรบปรง ตองนำาผลมาเสนอตามชวงเวลา ผลงานทอาจนำาเสนอกนในชองทาง Line หรอ Facebook หรอรปแบบอนๆ
8. นำาผลมาสรปสดทายวาผลเปนประการใด รวมกนสะทอนผล และปรบปรงงานใหดขน ถาผลการทดลองเปนไปตามวตถประสงค กเผยแพรหรอปรบปรงใหยงขน ผลไมเปนไปตามวตถประสงค กปรบปรงทดลองใหม
สงสำาเรจ คอ นวตกรรม ทสำาคญ คอ การทำางานตงแตขนแรกถงขนสดทาย ตองมการบนทก
(Logbook) ออกแบบเอง งาย สนหนงหนากพอ อาจนำาเสนอทาง Line หรอ Facebook หรอรปแบบอนๆ
73
ภาพตลอดแนวของ PLC
74
เทคนค หรอเคลดลบ ทจำาเปนในการเสรมกระบวนการ PLC 1.ทกษะการฟง2. เรองเลาเราพลง3. การวเคราะหปญหาและแนวทางการแกปญหา4. AAR 5. ระดบการพฒนาของนกเรยน6. ICT
(After Action Review : AAR) ทบทวนผลการปฏบตงาน
75
รปแบบการพฒนานกเรยน ในยคปฏรปการเรยนรสผเรยน
