Wstęp do depresji

Lech Gadecki

specjalista psychiatra

i

Konferencja szkoleniowa - „Depresja kryzys globalny”

Depresja – znaczenie terminu

Termin depresja jest wieloznaczny:

w języku potocznym określa się nim złe samopoczucie,

obniżony nastrój, przygnębienie, niezależnie od przyczyn

tego stanu

w psychiatrii dotyczy szczególnego rodzaju zaburzeń

nastroju i emocji, takich, które uznać można za zjawisko

chorobowe, a więc wymagających pomocy lekarskiej

granica pomiędzy „normalnym”

przygnębieniem a depresją jako stanem

chorobowym nie jest ostra,

co nie oznacza zupełnej bezradności

diagnostycznej

„Normalne” przygnębienie a depresja

Kryteria:

• - obraz kliniczny, zwłaszcza nasilenie zaburzeń

• - długość utrzymywania się

• - wpływ na funkcjonowanie w życiu codziennym, w pracy,

• potrzeba i skuteczność terapii

Przygnębienie fizjologiczne („normalne”)

i depresja jako zjawisko chorobowe

Kryterium Przygnębienie Depresja

nasilenie zazwyczaj złe samopoczucie, „chandra”

smutek, przygnębienie

czas utrzymywania się krótki (godziny) długi (tygodnie, miesiące)

poczucie choroby zwykle nie występuje występuje często

dezorganizacja aktywności złożonej (codzienne czynności, kontakty z otoczeniem, praca zawodowa)

zwykle nie występuje lub jest mało znacząca

występuje często

Depresja – zgłaszane skargi

• -poczucie stałego zmęczenia, ociężałości,

• -niechęć do pracy i wykonywania codziennych

czynności,

• -„nic mnie nie cieszy”, „nic mnie nie interesuje”,

• -brak satysfakcji z życia, niechęć do życia,

• -gorsza pamięć, trudności ze skupieniem uwagi,

• -ciągłe martwienie się (o dzień dzisiejszy, o jutro),

• -poczucie wewnętrznego napięcia, niepokoju,

• -unikanie kontaktów ze znajomymi, kolegami,

• -trudności w codziennych obowiązkach i w pracy,

• -płytki sen, wczesne budzenie się,

• -złe samopoczucie rano,

• -brak apetytu, chudnięcie,

• -zaparcie, wysychanie w ustach,

• -bóle (głowy, mięśni).

Cechy i objawy zespołu depresyjnego typu

endogennego - cechy i objawy podstawowe (osiowe)

1.Obniżenie nastroju: depresja (smutek,

przygnębienie, ogólnie przykre przeżywanie ogółu

wydarzeń), anhedonia, zobojętnienie depresyjne

2.Obniżenie napędu psychoruchowego:

spowolnienie myślenia, tempa wypowiedzi,

poczucie gorszej sprawności pamięci, intelektu,

abulia, spowolnienie, zahamowanie ruchowe,

utrata energii, siły, poczucie ciągłego zmęczenia

fizycznego

3. Zaburzenia rytmu okołodobowego i objawy

somatyczne: hiposomnia (wczesne budzenie

się, sen płytki, przerywany), hipersomnia (z

sennością w ciągu dnia), zaburzenia rytmu

okołodobowego („rano gorzej, wieczorem

lepiej”), bóle głowy, wysychanie jamy ustnej,

zaparcia, zmniejszenie masy ciała

4. Lęk: poczucie napięcia, zagrożenia, trwożliwe

oczekiwanie, niepokój (manipulacyjny),

podniecenie ruchowe

1. Depresyjne zaburzenia myślenia: poczucie winy (urojenia

grzeszności, winy, kary), depresyjna ocena własnej

osobowości, zdrowia, szans wyleczenia (urojenia

hipochondryczne, nihilistyczne), depresyjna ocena własnej

sytuacji, przyszłości, przeszłości (urojenia, klęski, katastrofy),

zniechęcenie do życia, myśli i tendencje samobójcze

2. Zaburzenia aktywności złożonej: zmniejszenie liczby i

zakresu zainteresowań, pogorszenie zdolności do pracy,

osłabienie kontaktów z otoczeniem, izolowanie się,

zaniedbywanie się

Skargi i objawy somatyczne występujące

w zespołach depresyjnych

-zaburzenia snu (typowo – bezsenność, niekiedy hipersomnia)

-bóle głowy (potyliczne, opasujące – „kask”) -bóle typu neuralgicznego -utrata apetytu, niekiedy jadłowstręt -zaparcia (niekiedy biegunka) -dyskomfort, rozlane bóle w jamie brzusznej -zmniejszenie masy ciała (niekiedy zwiększenie)

-niepokój w okolicy serca, dołku podsercowym -„zaciskanie” klatki piersiowej, poczucie

duszności i „płytkiego oddechu” -skargi przypominające dławicę piersiową -umiarkowana tachykardia lub bradykardia -suchość jamy ustnej -palenie, pieczenie skóry, błon śluzowych -wzmożona potliwość -poczucie oziębienia stóp, rąk

Czynniki ryzyka samobójstwa w depresjach

1.Cechy zespołu depresyjnego:

-depresja o dużym nasileniu,

-poczucie winy, poczucie beznadziejności,

-niska samoocena,

-lęk, niepokój,

-bezsenność,

-ujawniane myśli lub zamiary samobójcze

2.Cechy demograficzne:

-wiek >45. rż.,

-płeć: mężczyzna,

-owdowiała(y), rozwiedziona(y)

3.Sytuacja socjalna:

-samotność,

-brak wsparcia,

-zła sytuacja materialna,

-utrata pracy, źródeł utrzymania

4.Dane z wywiadu:

-próby samobójcze w przeszłości,

-samobójstwa osób bliskich (krewnych, osób

znaczących dla pacjenta)

5.Inne cechy:

-nadużywanie alkoholu,

-zaburzenia osobowości,

-przewlekłe choroby somatyczne,

-przewlekłe dolegliwości bólowe

Maski psychopatologiczne

zaburzenia lękowe (lęk przewlekły, napadowy)

natręctwa

Jadłowstręt

Zaburzenia rytmów biologicznych

bezsenność

nadmierna senność (hipersomnia)

Maski „wegetatywne” i psychosomatyczne

dławica piersiowa

zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego

stany spastyczne dróg żółciowych

zespół „niespokojnych nóg”

świąd skóry

Maski bólowe

bóle głowy

neuralgia (np. nerwu trójdzielnego)

Maski behawioralne

okresowe nadużywanie alkoholu

okresowe nadużywanie leków

Depresja i choroby somatyczne

Depresja wpływa na obraz kliniczny i przebieg

niektórych chorób somatycznych

Okres depresji wiąże się wyraźnie z częstszym

występowaniem chorób somatycznych

Rozpowszechnienie depresji w populacji osób

chorych somatycznie

Rodzaj chorób somatycznych Rozpowszechnienie depresji

choroby nerek

do 20%

choroba Parkinsona

do 50%

choroby tarczycy

20–30%

choroby wątroby

do 15%

cukrzyca

do 10%

nowotwory

20–40%

padaczka

20–30%

udar mózgu

25–35%

zawał serca

15–25%

zespoły bólowe

do 50%

Metody stosowane w leczeniu

zaburzeń afektywnych Farmakoterapia

Psychoterapia

Deprywacja snu

Fototerapia Elektrowstrząsy

Najczęstsze błędy popełniane podczas

farmakoterapii i ważniejsze przyczyny

nieskuteczności LPD

•- stosowanie niewłaściwie dobranych leków LPD

•- stosowanie niewłaściwych (zwykle zbyt małych) dawek

LPD

• - stosowanie leku zbyt krótko, przedwczesne

zakończenie leczenia

•- pomijanie oceny stanu somatycznego i występujących

chorób oraz stosowanych w związku z tym leków, które

mogą osłabiać lub znosić efekt przeciwdepresyjny

•- ograniczanie się wyłącznie do farmakoterapii i pomijanie

pomocy psychoterapeutycznej

Dziękuję za uwagę