ОНЦЛОХ

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 7 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

УЛС ТӨРЕрөнхийлөгч шинээр томилогдон ирсэн Элчин сайдуудыг хүлээн авч уулзав. С.Баяр, М.Энх сайханыг Элчин гээр томилох шийд­вэрийг ЗГ гаргалаа. УИХ-ын харьяа байгуул ла-гын албан тушаалтнууд утас­ны төлбөрөө өөрсдөө төлнө. Засгийн газраас академич Д.Батсүрэнг 100 сая төгрөгөөр шагнахаар боллоо. Төсвийн мөнгөөр шинэ жил тэмдэглэхгүй байхыг ерөн­хийлөн захирагчдад даалгав.

ЭДИЙН ЗАСАГЧанаргүй зээл өнгөрсөн са-рын эцэст 1.13 их наяд төгрөг болж, 30.4 хувиар өсчээ. Мөнгөний нийлүүлэлт арав-дугаар сард өмнөх сараас 54 тэрбум төгрөгөөр өсөв. Аж үйлдвэрийн салба рын үйлд вэрлэл гуравдугаар ули ­ралд 945 тэрбум төгрөгт хүрлээ. Нийт ААН-ийн 38.1 хувь нь бөөний болон жижиглэн худалдааны салбарынх. Юаньтай харьцах төгрөгийн ханш аравдугаар сард өмнөх оны мөн үеэс хоёр хувь су лрав.

НИЙГЭМХотын гудамж, замын цэвэр-лэгээний ажлыг эрчим жүү­лэхийг С.Батболд үүрэг болгов. Улсын хэмжээнд явуулж буй галт зэвсгийн нэгдсэн тооллого маргааш дуусна. ХУД-ийн Эрүүл мэндийн төвд 18 төрлийн 70 гаруй тоног төхөөрөмж нийлүүлжээ. Цомхотголд орсон төрийн албан хаагчдын тэтгэмж ол го ­хыг сайдуудад үүрэг бол го лоо. Нефть импортлогчид 30 хоногийн шатахууны нөөц бүрдүүлэх үүрэг авав.

ДЭЛХИЙМеркель ХБНГУ-ын канцлерийн албан тушаалд дөрөв дэх удаагаа өрсөлдөнө. Юанийн ханш 2008 оноос хойш тохиолдож байгаагүйгээр суларлаа.Японд гаднын иргэн байнга оршин суух журмыг зөөлрүүлнэ. WADA сэргээштэй тэмцэх олон улсын хууль боловсруулах саналтай байна. Швед улс Улоф Пальмег хөнөөсөн хэргийг сэргээн мөрдөхөөр боллоо.

ЦАГ АГААР

2016.11.17, ПҮРЭВ ~ №240 (518)

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

55250.6%

95.9300.09% 2424.44 352.89 37.53

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

1225.400.24%781.06

0.8%

87.6400.06%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

0 0 5 1 8

Монгол банкны тооцсон төсөөллөөр жилийн инфляци ирэх оны хоёрдугаар улирал хүртэл өнөөгийн түвш нээс эрс буурах төлөвтэй. Харин үүнээс цааш өсөх төлөвт шилжих нь. 11

С.Батсайхан / ЗГМ©

Даргын сонгуулийг сугалаа-гаар явуулах санал гаргавНамын дүрмийг шинэчлэх төслүү дийг нэгтгэж, Их хурлаар батлуулна. > 2

Гадаад худалдааг өргөжүүлэх гарц нь боомтМанжуурыг зо рих монгол чуу дын цуваа тасрах гүй байгааг боом тын хон хэлж байв. > 12

Минж нутагшуулах хэрэгцээ бийХангалттай тооны минж хараахан үр жиж амжаа гүй байна. > 4

УЛААНБААТАР2016.11.17

ҮҮЛШИНЭ

-8° -12°

YНЭ: 600₮

ZASAG.COБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

~ T H E O F F I C I A L G A Z E T T E ~

ЗГМ

3

9

НИЙТЛЭЛЧИЙН БУЛАН ЗГМ: СЭДЭВ

“Үл үзэгдэх” станцууд Гантиг зам гай болсоор

Технологийн бизнесмэн залуус

Нэг станцын шав тавих ёслолыг гурван удаа сурвалжилсныгаа танил сэтгүүлч маань саяхан хуучлав. Дахиад шав тавибал, ахиад л явна даа хэмээн нуг нуг инээж байна.

2010 оны зургадугаар сарын 18. Энэ өдөр Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг сумын нутагт “Могойн голын дулааны цахилгаан станц”-ын анхны шанг татсан байдаг. Монгол орны баруун хойд хэсэгт байрлах “Могойн гол”-ын нүүрсний уурхайг түшиглэн 60 мегаваттын дулааны цахилгаан станц барихаар болжээ. Хөвсгөлөөр тогтохгүй

Яаралтай үзлэгийн өрөөний үүдэнд тэвдэж сандарсан, уурлаж унтууцсан хүмүүс бөөгнөрнө. Тэдний дунд тавь гаруй насны

Хэнри ФойSnapchat хэрэглэгчдэд зугаа

цэнгэлийн олон тэрбум цагийн баясал авчирсан нэгэн технологи бий.

Амнаас тань солонго татаж байвал сайхан биз дээ? Нүдээ том ягаан зүрх болговол ямар вэ? Өөрийгөө хүүхэлдэйн киноны хэлээ унжуулсан нохойрхуу болгох уу?

Таны сошиал медиа дотор туулай чихтэй ч юм уу, зомбид хувилсан анд нөхдийн тань зураг цутгаж эхэлбэл бараг л Украины программ хөгжүүлэгчдийн ажил болж таарна. Дорнод Европын зах зээлд гарах мөрөөдөл тээсэн, царай таних технологи хөгжүүлэгч Looksery старт-ап компанийг гэрэл зураг хуваалцах

Г.Байгал@baigalZGM

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

хаяа залгадаг Завхан, Говь-Алтай аймгийн сумдыг илч, гэрлээр хангах энэ станцын шан татах ёслол сүржин болсон нь мэдээж. Улбар шар тайз засаж, улаан тууз хайчлав. Лам хувраг, төрийн түшээд цуглан, ном хур айлдаж, найр наадам ч хийж амжсан. Сүр, дуулиантай болсон энэ үйл явдлаас сэтгүүлчид хоцорсонгүй. Тэдний дунд нийтлэлийн эхэнд өгүүлсэн мөнөөх сэтгүүлч маань явж байсан юм.

Үүнээс хэдэн жилийн дараа ийм мэдээ сонинд хэвлэгджээ. ...“Могойн голын дулааны цахилгаан станц”-ын шав тавив. Танил өгүүлбэр сонсогдож байж мэднэ.

эмэгтэй халтирч унаад, тохойгоо гэмтээсэн тул эмчид үзүүлэхээр дугаарлан зогсож байлаа. “Хөг-шин хүн хаана ч гишгэсэн мэ дээ тэй байхгүй бол хэцүү юм. Дэл гүүр орох гэж яваад ийм бол-чих лоо” гэсээр эмчид үзүүлэв. Азаар хүнд гэмтээгүй бо лол той,

Snapchat компани өнгөрсөн онд 150 сая ам.доллараар ху дал дан авчээ. Уг арилжаа Ук раины түү-хэнд хамгийн том тех нологийн наймаа болсон юм.

Looksery-ийн технологи Snapchat-ийн салшгүй бүрэл-дэхүүн болж хувирсантай зэрэгцэн төв, дорнод Европын технологи хөгжүүлэгч олон зуун компанийг худалдаж авах наймаа эрчээ авлаа. Зөвлөлт гүрнээс тулгасан коммуниз-мыг 25 жилийн өмнө түлхэн унагасан төв, дорнод Европын орнууд үндсэндээ зардал багатай, анхдагч боловсруулах үйлдвэрлэлд тулгуурласаар өдий хүрчээ.

Инфляцийн эерэг төсөөлөл

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

боолт хийлгээд гарав. Энэ мэт зам, тал байн халтир гаа наас болж гэмт-сэн хүн ГССҮТ-д цөөн гүй ирж байна. Арваннэгдүгээр сар гарс-наас хойш гэхэд л 100 гаруй хүн гадна тал байд халтирч, гэмт жээ.

5

толгой

Охид өвдгөө гэмтээх ма гад­лал хөвгүү дээс найм дахин их.

Спортоос шалтгаалсан гэмтлийн улмаас гурван минут тутамд нэг хүүхэд эмнэлгийн тусламж авдаг.

12­17 насны хүүхдийн гэмтэл

Спорт Тамирчны тоо

Гэмтэл авсан тоо

Голлох онош

Голлох гэмтэл

Спортын төрлөөр нь ангилбалШөрмөс сунах

Яс хугарах

Ил шарх болон битүү гэмтэл

Тархи хөдлөх

Спортоор хичээллэж байгаад тархиа хөдөлгөсөн тамирчдын бараг тал хувь нь 12­15 насны хүүхэд.

16-19нас

451,480

249,500

210,640

163,670

29%

6,268,000

3,246,000

3,780,000

2,620,000

657,000

3,246,000

2,163,000

480,000

Сагсан бөмбөг

Волейбол

Хөлбөмбөг

Бейсбол

Чөлөөт бөх

Ам.хөлбөмбөг

Софтбол

Хоккей

249,650

31,460

104,190

61,510

33,790

275,050

39,070

9,540

7%

6%

13%

11%

14%

13%

11%

31%

47%

19%5%

12-15нас

8-11нас

7­гоосдоош

нүүр

хуруу

өвдөг

шагай

14% 8

3 47%

7%

12%

9%

15%

safekids.org©

Тархи хөдлөх %

2015 онд АНУ­д ийм тооны хүүхэд спортоос шалтгаалсан бэртэл гэмтлийн улмаас эмнэлгийн үйлчилгээ авчээ.1.35 СА

Я

Улс төр

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2016.11.17, ПҮРЭВ ~ №240 (518)

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжлагатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал

› OPED@ZASAG.CO

Утас: 99901526 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

НАМУУД

» ЕРӨНХИЙЛӨГЧМонгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржид Парагвай, Камбож, Аргентин болон Армен улсаас Монгол Улсад суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд нар тус тус Итгэмжлэх жуух бичгээ өргөн барилаа. Үүний дараа Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж шинээр томилогдож ирсэн Элчин сайд нарыг хүлээн авч уулзаж, талуудын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэхэд идэвх санаачилгатай ажиллахыг хүсэв.

» ЗАСГИЙН ГАЗАР Засгийн газрын хуралдаанаар 10 улсад суух Элчин сайдын томилгоог хэлэлцэж, Ерөнхийлөгчид өргөн мэдүүлэхээр тогтлоо. БНСВУ­д Д.Билэгдорж, Кувейт улсад З.Чинтүшиг, БНАУ­д Г.Баттунгалаг, БНТУ­д Р.Болд, Бельгид О.Оч, БНЧУ­д Н.Наранбат, БНБУ­д Д.Батсайхан, Шведэд М.Энхсайхан, ИБУИНВУ­д С.Баяр, Казахстанд суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайдаар Л.Баттулга нарыг томилуулахаар Засгийн газрын хуралдаанаас шийдвэрлэв.

» ТӨСӨЛЖил бүрийн арваннэгдүгээр сарын 26 буюу Үндсэн хуульт Бүгд Найрамдах Улсаа тунхагласан өдрийг манай улс нийтээр тэмдэглэх баярын өдөр болгон тэмдэглэж байгаад 2012 оноос больсон. Тэгвэл УИХ­ын гишүүн Я.Содбаатар, Б.Жавхлан, Г.Мөнхцэцэг, Ж.Батзандан нар уг өдрийг нийтээр тэмдэглэх баярын өдөр болгох хуулийн төсөл өргөн мэдүүллээ.

Хэнтий хан уулын нэрийг Бурхан халдун уул гэж өөрчлөх тухай УИХ­ын тогтоолын төслийг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн дэмжиж, УИХ­д өргөн мэдүүлэхээр тогтлоо. Төсөл батлагдсанаар Бурхан халдун уул, түүнийг хүрээлсэн тахилгат газар нутгийг хамгаалах Дэлхийн өвийн газрын менежментийн төлөвлөгөөг баталж, хэрэгжүүлэх юм байна.

» ТОО

265 Сая төгрөг. Гар утасны хэрэглээний зардлаа төсвөөс төлүүлдэг 248 хүн цаашид өөрсдөө төлбөрөө төлж байх тухай Засгийн газрын тогтоол баталлаа. Ингэснээр энэ онд батлагдсан төсөв 90 сая, цаашид жил бүр 265 сая төгрөг хэмнэгдэх тооцоо гарчээ.

» ШИЙДВЭРНийгмийн эрүүл мэндийн хүрээлэнг Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төв болгон өөрчилж, орон тооны дээд хязгаарыг 95 байхаар тогтов. Хүрээлэнгийн харьяанд үйл ажиллагаа явуулдаг Нийгмийн эрүүл мэндийн лавлагаа төвийн нэрийг Нийгмийн эрүүл мэндийн лавлагаа лаборатори болгон өөрчилжээ. Харин Биобэлдмэлийн үйлдвэрийг татан буулгаж, чиг үүргийг нь Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд шилжүүлэв.

ЗГМ ТОВЧХОН

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Намын дүрмийг шинэчлэх төслүү­дийг нэгтгэж, Их хурлаар батлуулна

Б.Гандолгор @gandolgorZGM

ЭШЛЭЛ

» Зарим хүмүүст хариуцлага тооцох асуудлыг оруулж ирэх байсан ч энэ удаагийн хурлаар хэлэлцэх шаардлагагүй гэж үзсэн.

» Ардчилсан намын өмнө тулгараад байгаа зорилтуудыг шийдэж чадах хүнийг л сонгох ёстой. Үүнийг шийдэхийн тулд ямар зан чанартай хүн байх нь чухал.

» Орон нутгийн гишүүд, дэмжигчид ҮЗХ­г татан буулгахад буруудахгүй гэсэн байр суурьтай байна.

Тэтгэвэр авагч нь Нийгмийн даатгалын сангаас олгож байгаа тэтгэврээ авахдаа банкаа өөрөө сонгох боломжтой болсон талаар Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд Н.Номтойбаяр Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулжээ. Өнөөдрийн байдлаар 370 орчим мянган иргэн арилжааны долоон банкаар дамжуулан тэтгэврээ авдаг. Судалгаанаас үзэхэд нийт тэтгэвэр авагчдын дийлэнх нь Хаан болон Төрийн банкаар авч байгаа аж. Тэтгэврээ авах банкаа сонгох нэгдсэн зохицуулалт байхгүй бөгөөд тэдний өмнөөс Эрүүл мэнд, нийгмийн даатгалын хэлтэс банкийг нь сонгож өгдөг байсан. Тэгвэл үүнийг өөрчилж, тухайн тэтгэвэр авагч өөрийн сонгосон банкаараа тэтгэврээ авах ажлыг өнгөрсөн лхагва гарагаас эхлэн зохион байгуулж эхэллээ. Иргэд тэтгэвэр авах банкаа сонгосон хүсэлтээ Нийгмийн даатгалын байгууллагад гаргах юм. Банкаа өөрөө сонгодог болсноор банкуудын дунд өрсөлдөөн үүсэж, үйлчилгээний чанар, түргэн шуурхай байдал сайжрах, үйлчилгээний шимтгэл, хураамж багасах, улмаар тэтгэврийн зээлийн хүүг буулгах

ЗАСГИЙН ГАЗАР

Н.Номтойбаяр: Тэтгэвэр авагч банкаа сонгох эрхтэй болсон

-Улс орныхоо эдийн засгийг ерөнхийд нь нь эрүүл ухаанаар дүгнэхэд маш хүнд байгаа нь хэнд ч ойлгомжтой. Энэ нь олон жилийн турш гажуудсан

бодлогоор явсны гай нь одоо илэрч байгаа хэрэг. Хямрал,

эдийн засгийн уналт гэхээсээ улс орон дампуурлын ирмэгт тулсан гэхэд хилсдэхгүй дүр зурагтай боллоо. Тод илрэл нь сүүлийн үед төгрөгийн ханш үсрэнгүй унаж байна. Ам.долларын ханш чангарч байна. Эдийн засгийн бодитой өсөлт гарахад үнэхээр хэцүү. Дэлхийн зах зээлд зэс, алт, нүүрсний үнэ өслөө л гээд байна. Бага зэрэг дэм өгч, найдвар төрүүлж болох ч энэ нь эдийн засгийг өөд нь татах бодитой хөшүүрэг биш. Валютын нөөцөө аривжуулж чадахгүй байгаа нь сөрөг үр дагавар дагуулсаар байх болно.

Ерөнхий сайд асан Д.Бямбасүрэн

-Манай улсын эдийн засгийн төлөвлөлт цаасан дээр, уламжлагдаж ирсэн арга барилаараа л яваад байна. Төсөв хямралтай үед инфляцийг 20 хувиар

танах гэхчилэн төлөвлөж байгаа. Яг энэ замаараа бид

өнөөгийн үүсээд буй эдийн засгийн хямралыг давах боломжгүй. Тиймээс төлөвлөлт, арга барилаа өөрчлөх хэрэгтэй. Нэг ёсондоо эдийн засгийн томоохон шинэчлэл хийх шаардлагатай. Ийм шинэчлэл хийх үүргийг УИХ-ын гишүүд Засгийн газар болон Сангийн яамныханд өгч байгаа. Төсвийг танахдаа цалин хасах, орон тоо цомхотгох явдал байж болохгүй. Юуны тулд бүхэл бүтэн мэргэжлийн яам ажиллаж байгаа билээ. Тиймээс бодит байдал ямар байгааг зөв харж байж төлөвлөх хэрэгтэй.

УИХ-ын гишүүн Ц.Цогзолмаа

нөхцөл бүрдэнэ гэж үзэж байна. Энэ талаар Хөдөлмөр,

нийгмийн хамгааллын сайд Н.Номтойбаяр “Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат тэтгэвэр авагчид банкаа өөрсдөө сонгох боломжийг судлах үүрэг өгсөн. Өнөөдөр бол тухайн тэтгэвэр авагчийн банкийг Нийгмийн даатгалын байгууллага өмнөөс нь сонгож данс нээж байгаа. Ингэснээр нийт тэтгэвэр авагчийн 95 орчим хувь нь Төрийн болон Хаан банкаар үйлчлүүлж байна. Хөдөө орон нутагт харьцангуй хязгаарлагдмал ч нийт тэтгэвэр авагчийн 40 гаруй хувь нь Улаанбаатар хотод амьдарч байгаа. Тиймээс аль ч арилжааны банкаар үйлчлүүлэх боломжтой” гэв.

Ингэснээр цаг зав, зардал

чирэгдэлгүй тухайн ойр орчимдоо байгаа банкаар үйлчлүүлэх, банкууд үйлчилгээ, өртөг зардлаараа өрсөлдөх боломжтой болж байгаа аж. Нөгөөтэйгүүр, энэ нь тэтгэврийн зээлийн хүүг бууруулах арга замын эхний алхам болж байгааг Н.Номтойбаяр сайд онцолсон юм. Энэ асуудлаар одоогийн байдлаар Төрийн банктай ярилцаж байгаа бөгөөд тэтгэврийн зээлийн хүүг шат дараатай буулгах боломжтой гэж үзэж байгаа аж.

Ерөнхий сайдаас мөн 2016-2020 онд элэгний С вирусын голомтыг ор мөргүй арилгах чиглэлээр үүрэг даалгавар өгчээ. Үүнтэй холбогдуулж Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас клиник шинжилгээнд орж баталгаажсан элэгний С вирусыг арилгах зарим нэр төрлийн эмийг хөнгөлөх асуудлын хүрээнд Ажлын хэсэг гарч Эрүүл мэндийн яамтай хамтарч ажиллажээ. Үүний үр дүнд дунджаар 40 хувь буюу 210 мянган төгрөгийг тухайн эмийн нэр төрлөөс хөнгөлөх боломжтой гэж Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулсан байна. Элэгний С вирусын голомтыг арилгах чиглэлээр 2016 оныг дуус тал 23.4 тэрбум, 2017 онд 23.4 тэрбум төгрөг тусгасан бөгөөд 2020 он гэхэд бүрэн устгах боломж той гэж үзэж байгаагаа Н.Номтойбаяр сайд хэлж байв.

Б.ТогтохЗГМ

Ардчилсан намын үндэсний зөвлөлдөх хороо Төрийн ордны Их танхимд лхагва гарагт хуралд-лаа. Хурлаар УИХ, орон нутгийн сонгуулийн үр дүн болон намын дүрмийн шинэчлэлийн талаар хэлэлцсэн юм. Намын лидерүүдээс З.Энхболд БНСУ-д эхнэрээ эмчлүүлж яваа тул ирэх боломжгүй гэдгээ дуулгажээ. Харин С.Баярцогт, Ч.Сайханбилэг хоёртой холбоо барьж амжаагүй хэмээн тус намын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын үүрэг гүйцэтгэгч Л.Эрхэмбаяр хэллээ.

Тэрбээр “Энэ удаагийн хурал даанд ирц хамаарахгүй учраас ирсэн бүрэлдэхүүнээрээ хуралдаж байна. Ирэх сарын 6-нд манай намын Их хурал болно. Энэ хурлыг зохион байгуулах ажлын хэсгийг томилох юм. Мөн Их хурлаар бид үндсэн

Даргын сонгуулийг сугалаагаар явуулах санал гаргав

дүрмийнхээ шинэчилсэн най-руул гыг хэлэлцэж, батална. Дү р м и й н ш и нэч лэл и й г боловсруу лах ажлын хэсгийг өнөөдрийн хурал даанаар батлах юм. Үндсэн дүрэмд оруулах гол шинэч лэл нь намын даргаа хэрхэн сонгох асуудал. Намын даргаа бид ҮЗХ эсвэл, намын Их хурлаар сонгодог. Одоо бол ихэнх гишүүн сугалаагаар намын даргаа тодруулах нь зүйтэй гэсэн байр сууриа илэрхийлж байгаа. Энэ саналыг би дэмжиж байна. Зарим хүмүүст хариуцлага тооцох асуудлыг оруулж ирэх байсан ч энэ удаагийн хурлаар хэлэлцэх шаардлагагүй гэж үзсэн.

Намын дүрмийн төслүүдээ нэгтгэх асуудлыг ярьсан. Нэг дүрмийн төсөлтэй болж байж намын Их хурлаар хэлэлцүүлнэ. Жишээлбэл, ҮЗХ-ны гишүүнийг дүүрэг, аймгийн Намын хорооноос сонгодог байсныг өөрчилж, тухайн тойргийн нийт гишүүдийн саналаар сонгодог болгоё гэсэн байр суурьтай хүн цөөнгүй бий. Зарим нь хуучнаараа байх ёстой хэмээн санал зөрөөд байгаа. Тиймээс бүгдийг нь сонсож байж шийднэ” гэлээ.

Мөн АН-ын ҮЗХ-ны гишүүн Р.Амаржаргалын байр суурийг

сонслоо. Тэрбээр “ҮЗХ-г шинэч-лэх хэрэгтэй гэж үздэг. Гэхдээ манай өнөөгийн дүрмээр бол бүх насаар нь дархалчихсан юм шиг ҮЗХ байгаад байна.

Өнөөдөр тулгамдаж байгаа хамгийн чухал асуудал бол намын дотоод ардчилал. Магадгүй таван жилийн дараа өөр асуудал ярьж болно шүү дээ. Таван жилийн өмнө бид өөр асуудалтай тулгарч байлаа. Гишүүд намын дотоод ардчиллыг бэхжүүлэхэд саад болдог, эсвэл бэхжүүлж байна уу гэдгийг хүмүүс сонирхож байгаа байх. Энэ бүхнийг намын дүрэмд тодорхой байдлаар тусгах хэрэгтэй. Энэ удаагийн ҮЗХ хоёр ажлын хэсэг байгуулж үүргээ гүйцэтгэж буй нь тэр.

Намын даргыг сонгох асуудал ч гэсэн дотоод ардчиллыг бэхжүүлэх хүрээнд явагдах ёстой. Миний ойлгож буйгаар нийт гишүүдийн дунд сунгаа явуулж, сонгох нь зүйтэй байх.

Монголын төрийн тогтолцоог бэхжүүлэхэд Ардчилсан намын дарга чухал үүрэгтэй хүн байх ёстой. Ямар хүн байвал илүү тохиромжтой гэвэл тулгамдаж буй асуудлыг шийдэх гарцыг олж хардаг хүн л дарга болбол зохино. Би өнөөдөр хэн нэгний талд ормооргүй байна. Гол нь Ардчилсан намын өмнө тулгараад байгаа зорилтуудыг шийдэж чадах хүнийг сонгох ёстой. Үүнийг шийдэхийн тулд ямар зан чанартай хүн байх нь чухал. Намын үзэл баримтлалыг тогтвортой байлгах үүднээс даргын сонголтыг нийт гишүүдээр нь хагалуулах нь зүйтэй гэж үзэж байгаа” хэмээв.

Намын даргын сонгуульд өрсөлдөхөө албан ёсоор зарласан хүний нэг нь П.Цагаан. Түүний хувьд 21 аймгаар явж гишүүд, дэмжигчдийнхээ санаа бодлыг сонсоод ирснээ хэлж байв. Тэрбээр "Орон нутгийн гишүүд, дэмжигчид ҮЗХ ерөнхийдөө унтаа байдалтай байдаг боллоо. Ийм зөвлөл байх хэрэгтэй юу, үгүй юу татан буулгахад ч буруудахгүй гэсэн байр суурийг илэрхийлж байсан” гэдгийг онцолсон юм.

Энэ удаагийн хурлаар намын дүрмийг шинэчлэх төслийг

нэг мөр болгож, Их хурлаар хэлэлцүүлэхэд бэлэн болгохоор төлөвлөжээ. Хэрэв намын даргыг сугалаагаар сонгох шийдвэрт хүрвэл ирэх жилүүдэд хэнд нь ч удирдах эрх оногдож мэдэхээр байна.

ҮЗХ-ны хурлаар хоёр Ажлын хэсэг

байгуулна

ҮЗХ­ны хурлын үеэр Нээлттэй ардчилсан нам шинэчлэлийн нэгдсэн хөдөлгөөнөөс дүрмийг хэлэлцэхэд хүн бүр итгэл үнэмшил, үзэл бодлоор асуудалд хандах уриалга гаргаснаа хүргүүлэв.

3

Нийтлэлчийн булан

2016.11.17, ПҮРЭВ ~ №240 (518) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

1Энэ удаа байршлыг нь

өөрчилж, Завхан аймгийн Тэлмэн суманд тууз хайчилсан. Ёслол ч сүржин болж өндөрлөжээ. Энэ станц 2016 онд ашиглалтад орно хэмээн албаны хүмүүс тухайн үед амалж байсан байх юм. Тэгвэл энэ онд илч, гэрлээ түгээх учиртай станцын шавийг сар гаруйн өмнө дахин тавилаа. Завханы Тэлмэн сумын Хүрэн талын хөндийд станцын шанг татсан байна. Хүчин чадлаа 100 мегаватт болгон өсгөснийг нь эс тооцвол бүх юм янзаараа. Сүржин нээлтийн удиртгалыг мэдээж аймгийн удирдлага, төрийн түшээд хөтөлсөн.

Одоогоос зургаан жилийн өмнө шавыг нь тавьсан “үл

“Үл үзэгдэх” станцууд

Эрчим хүчний 66 төсөл яриа, хэлэлцээний

шатандаа байгаа

20 мянган мегаваттын эрчим хүчний төсөл, хөтөлбөр байна

үзэгдэгч” станцын түүх ийн хөвөрнө. Энэ завсар хэдэн ч хөрөнгө оруулагчийн нүүр үзэв, хэчнээн ч удаа бууриа сэлгэв. Угтаа энэ нь Монголын баруун хойд талын хэд хэдэн аймгийг дамнан оршдог “Могойн гол”-ын уурхайн нүүрсийг ашиглаж, гэрэл, дулаан түгээх туйлын зорилготой ганцхан төсөл. Гэтэл гадна “зүс”-ээ хувиргасаар, танигдахын аргагүй болчихоод байгаа нь энэ.

Үнэндээ энэ түүх манай эрчим хүчний төслүүдийн бодит төрх. Цаасан дээр хэдэнтээ сүндэрлэж, шав тавих ёслол нь цөөнгүй болсон ч нүдэнд торох юмгүй, “үл үзэгддэг” төслүүд Монголд олон байна. Уншигчдын сайн мэдэх нэгэн жишээг өгүүлье. Энэ бол Шивээ-Овоогийн том чадлын цахилгаан станцын төсөл. Монгол Улс урд хөрштэйгээ экспортын чиглэлийн станц барихаар сүүлийн 10 гаруй жил хэлэлцэж байна. Гэтэл дэлгээд харуулчих ахицтай ажил ганц ч алга.

Харин цаасан дээр боссон эрчим хүчний станцуудын хүчин чадал манай хэрэгцээг хэд нугална. Албаны хүний хэлснээр манай эрэлтээс 20 дахин

их хүчин чадал бүхий станцууд хэдийнэ “сүндэрлэчихэж”. Монгол Улсын цахилгааны хэрэгцээ жилд дунджаар 1000 мегаватт гэж тооцвол бараг 20 мянган мегаваттын бэлэн төсөл, хөтөлбөр байна гэсэн үг. Ингэж бодвол Монгол Улс хилийн чанадаас цахилгаан царайчлахгүй. Харин илүүдэл эрчим хүчээ экспортолж, валют олоод суухаар улс, уг нь. Харамсалтай нь, илүүдэх нь бүү хэл дутаж байна. Эдүгээ монголчууд цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээнийхээ 20 хувийг хоёр хөршөөсөө худалдаж явдаг. Тэр дундаа ОХУ-аас авдаг эрчим хүчний импорт сүүлийн жилүүдэд тасралтгүй өсөж байгаа. Газрын доор, дээрээ эрчим хүчний арвин нөөцтэй Монгол Улс ийнхүү цахилгаан импортолж суух нь ичмээр ч юм шиг. Импорт ийн тэлэх завсар төсөөллөөс хэтрээгүй эрчим хүчний төслийн тоо өсөн, үржиж байна.

...“Хоёр тал эрчим хүчний салбарт хамтран ажиллахаар боллоо”. Ийм мэдээг ч уншигч та олонтаа сонссон гэхэд эргэлзэхгүй байна. Сайхан санаа сэдэж, харилцан хэлэлцдэг.

Гэхдээ ярихаас хэтэрсэнгүй. Төслү үдийн зогсолтыг

ашиглан мөнгө олох арга ч дэлгэрээд эхэлжээ. Салбарын хүний тайлбарласнаар энэ аргыг сэргээгдэх эрчим хүчний төслүүдэд түлхүү ашигладаг аж. Манай “ногоон” эрчим хүчний эрх зүйн орчин нэн таатай болохыг хөрөнгө оруулагчид ч хүлээн зөвшөөрдөг. Төр сэргээгдэх эрчим хүчийг бодлогоор дэмждэг. Нүүрснээс гаргаж авсан цахилгааны орлогоос “ногоон” эрчим хүчинд илүүчилдэг. Бас байгальд ээлтэй эрчим хүч үйлдвэрлэх тоног төхөөрөмжийг тэг хувийн импортын татвартай оруулж ирдэг. Энэ бол төр, засгаас эрчим хүчний шинэ эх үүсвэрт нээлттэй бодлого баримталж буйн баталгаа. Гэтэл энэ ховор боломжуудаар “бамбай” хийн, эрчим хүчний төсөл бичээд, мөнгө босгох сонирхолтой хүмүүс байгааг мэргэжилтнүүд хэлсэн юм.

Өөрөөр хэлбэл, уул уурхай уруудснаар цэвэр эрчим хүчийг мөнгөний “уурхай” болгон харж эхэлсэн нь энэ. Сэргээгдэх эрчим хүчний төслүүд хэрхэн өссөнийг илтгэх ганцхан жишээ дурдъя.

Монгол Улсын сэргээгдэх эрчим хүчний төслүүдийн хүчин чадал бараг 800 мегаваттыг давсан. Энэ нь манай эрчим хүчний нийт эрэлтэд дөхөж очихоор дүн. Зөвхөн сэргээгдэхэд олгосон зөвшөөрлөөр бид дотоодын цахилгааны хэрэгцээгээ хангахад ойрхон байна гэсэн үг.

Дашрамд хэлэхэд, энэ нийтлэлээр сэргээгдэх эрчим хүчний төслүүд өсөн, нэмэгдэж байгааг шүүмжлэх гэсэнгүй. Зөвхөн эдгээр төслийг “амь” оруулах шаардлагатай болохыг сануулах гэсэн юм.

Эрчим хүчний яамны Бод-лого, төлөвлөлтийн газрын дарга Д.Чимэддорж хөрөнгө оруулагч болон банкны шаардлагыг давах төсөл тун ховор байгааг өгүүлэв. “Төсөл санаачилж, станц

барих зөвшөөрөл авч болно. Харин эдийн засгийн тооцоо, судалгаагаа нарийн хийх, гэрээний нөхцөл шаардлагыг биелүүлэх, санхүүжилт татах, барьж, ашиглалтад оруулах нь хамгийн чухал. Зах зээлээ сайтар судлах учиртай. Одоогоор бүрэн хэмжээний судалгаа хийсэн төсөл цөөн байна” гэв. Нөгөө талаас эрэлт буурч эхэлсэн нь төслүүд зогсох шалтгаан болжээ. Иймд дахин хэрэглээний төлөвөө тооцох нь чухал байгааг санууллаа. Үүнийг шийдвэрлэхээр салбарын яам ажиллаж байгаа юм билээ.

Эрчим хүчний яамны мэдээлснээр 66 төсөл яриа, хэлэлцээний шатандаа байна. Үүнээс 37 нь станц барих тусгай зөвшөөрлөө авчээ. Зузаан гэгч төслийн баримт бичгүүд салбарын яаманд өрөөстэй байгааг үүнээс харж болно. Харамсалтай нь, эндээс сугалаад авчихаар төсөл цөөн байгаа нь анхаарах асуудлын нэг.

Төсл ү үд н ь т ооцоо судалгаатай, Монголын төр тууштай байж чадвал асар их мөнгөө бидэнд тушаахад бэлэн орон олон бий. Учир нь бид эрчим хүчний томоохон

хэрэглэгчидтэй зэрэг цэн оршдог. 2030 он гэхэд урд хөршийн эрчим хүчний хэрэглээг хангахын тулд 8.5 триллион кВт.ц цахилгаан шаардлагатай гэсэн судалгаа ч бий.

Тиймээс урд хөрш эрчим хүчний эрэлд гарсан. Тус улс тив алгасан эрчим хүчний салбарт хамтран ажиллаж байна. Францын Төрийн өмчид “Areva” цөмийн станцыг шинэчлэхэд БНХАУ оролцох сонирхолтой байгаагаа энэ долоо хоногийн эхэнд илэрхийлэв. “Areva” цөмийн станцыг шинэчлэхэд эхний ээлжинд 5.4 тэрбум ам.доллар шаардлагатай. Хоёр улс 2015 онд хамтын ажиллагааны боломжуудыг судлах санамж бичиг байгуулсан. Үүнээс жилийн дараа ажил хэрэг болгоод эхэлж буй нь энэ. Улс орнууд ингэж хамтран ажиллаж байна. Гэтэл бид олон төсөл, том тоон дунд төөрсөөр...

Эрчим хүчний салбарыг сонирхогчид олон байгаа нь мэдээж сайн хэрэг. Гагцхүү ураг шилдаггүй олон төсөл, уртаас урт мөрөөдлийн жагсаалт нь өнөөгийн Монголыг эрчим хүчний гуйлгачин хэвээрээ үл-дээж буй нь халагламаар.

С.Батсайхан / ЗГМ©

дээрх мэдээлэлтэй хол боотой ямар нэг асуудал одоохондоо яригдаагүй байна” гэсэн юм.

Нөгөө талаар, минж ус их-тэй амьдрах орчин шаарддаг тул хэт олноор нь гаднаас авч рах нь тухайн төрөл зүйлд тохи ромжтой бус. Мөн харь амьтан, ургамал нутагшуулах нь биологийн бохирдолд тооцогд-дог тул иймэрхүү ажлыг төдий л дэмжихгүй байх нь дээр гэд-гийг ШУА-ийн Ерөнхий болон

сорилын биологийн хүрээ лэн-гийн Хөхтний лабораторийн эрхлэгч, доктор, дэд профессор Б.Лхагвасүрэн анхааруулав.

Усны инженер гэгдэх минж нь Монгол орны "Улаан ном"-д бичигдсэн, ховор амьтан. Тоо толгойг нь хамгаалах зорилгоор 1974 оноос Ховдын Булган голоос гадагшаа урсдаггүй Ховд, Тэс голд нутагшуулах ажил эхлүүлсэн байна. 2000-аад он гартал уйгагүй ажилласны хүчинд Ховд голынх нь харьцангуй тогтвортой болоод буй аж. 2014 оны байдлаар Ховд голд 90-110, Тэс голд 60-80 минж нутагшиж байгааг тогтоожээ. Тэсийн голын минжний 70 орчим хувь нь хилийн наана, үлдсэн нь цаана аж төрдөг байна. Өөрөөр хэлбэл, энэ нь манай орны уур амьсгал минж нутаглахад таатай байгаагийн илрэл аж.

Харин Монгол орны уугуул

минж болох Төв Азийн минжийн удмын санг хадгалж үлдэх зорил-гоор Туул голд нутагшуулж буй минжтэй холиогүй. Туул болон Заан голд тавьсан бава ри, сибирь минж хэрхэн амь дарч байгааг судлаачид улирал тутам очиж шалгадаг байна.

Сортой, гоёмсог үстэй энэ амьтан харьцангуй тайван, таатай орчинд аж төрдөг. Тиймээс ч голын дөлгөөн урсгал, бут ихтэй дулаан орчин, шим тэжээлтэй ургамал бараадан нутагладаг байна. Бас голын эрэг нурахааргүй байх ёстой аж. Булган гол яг ийм орчинтой гэдгийг С.Шар доктор онцолж байв. Харин Заан голын эхээр тавьсан минжнүүд уруудаж, нам дор газрыг бараадах болжээ. Учир нь голын эх рүү дөхөх тусам урсгал нь ширүүсдэг тул минжид тохиромжгүй байдаг байна.

Экологи

4 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2016.11.17, ПҮРЭВ ~ №240 (518)

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Тэргүүн орлогч эрхлэгчЦэвээндолгорын ЦЭВЭЭНХЭРЛЭН

Утас: 99901526

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгмийн мэдээллийн албаЭдитор Б.Гандолгор

Утас: 99901483

Эдийн засаг, бизнес мэдээллийн албаЭдитор Р.Оюунцэцэг

Утас: 99901621

Гадаад контент, соёл энтертайнментын албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901682

Г.ЛхагвасүрэнУтас: 99903581

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар: 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

Zasag.Co“Чөлөөт хэвлэл”

сангийн хэвлэх үйлдвэрт хэвлэв

Дугаарын удирдагчГ.Баярсайхан

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг

дээдэлж, чөлөөт сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг

илэрхийлэх мэдээллийн индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг

бэхжүүлэхийг эрхэм зорилгоо болгоно.

0 0 5 1 8

РЕДАКЦИ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

Минж нутагшуулах хэрэгцээ бийХангалттай тооны минж хараахан үр­жиж амжаа гүй байна

З.Цэлмэг@tselmegZGM

ОХУ-ын Томск муж орчим минж ний тоо толгой хэт олшир-чээ. Тиймээс минжийг устгах, эсвэл Казахстан, Монгол зэрэг оронд нутагшуулах уу гэдгийг орон нутгийн төлөөлөл болон судлаачид ярилцаж байна. Минж олширсон шалтгааныг Томск мужийн Загас, агнуурын хэлтсийн дарга Виктор Сиротин чонын тоо толгой ховордсонтой холбон тайлбарласан юм.

Хойд хөршийнхөн маань ийн тоо толгой нь хэт өссөн минж-нээсээ салах арга хайж байгаа бол Монголд харин эсрэгээрээ.

2012 оноос Туул голын усны нөө цийг хадгалах, экосистемийг нь байгалийн жамаар хадгалах зорилгоор ОХУ, ХБНГУ-аас ма-найх минж авчирч нутагшуулж буй. Энэ удаа ч Оросоос “илүүд-сэн” минжийг нь авах шаардлага, боломж бололцоо байгаа талаар бид БОАЖЯ болон холбогдох судлаачдаас тодруулсан юм.

Хэдийгээр цаашид Монгол орны зарим гол мөрөнд минж нутагшуулах шаардлага бий ч хангалттай тооны минж хараахан үржиж амжаагүй байгаа талаар Биологийн ухааны доктор, дэд профессор С.Шар тайлбарласан юм. Харин салбарын яаман дээр энэ талаар яригдаагүй аж. Тус яамны Хүрээлэн буй орчин, Байгалийн нөөцийн удирдлагын газрын мэргэжилтэн Н.Жамьянхүү “Харь төрөл зүйлийг нутагшуулах ажил био аюулгүй байдлыг хангах-тай холбоотой хууль, журмын хүрээнд зохицуулагддаг. Тий мээс

The New York Times©

Минжнутаглахад

хамгийн тохи-ромжтой орчин бол Булган гол

Оршин суугчдад ямар орчинд ямар мод тарих нь тохиромжтой талаар мэдээлэх зорилгоор 400 төрөл зүйлийн мэдээллийн санг Германы судлаачид бүрдүүлээд байна.

Тодорхой хэлбэл, энэхүү мэдээллийн сангаар дамжуулан ирэх 10 жил хотын хөгжил бараг 30 хувиар нэмэгдэнэ гэж тооцжээ.

Германы Ойн хүрээлэнгийн судлаач Жулиана Вогт “Хот төлөвлөгчид ногоон байгуу лам-жийг 10-15 модоор бүрдүүлэх со нир холтой. Яг энэ арга бари-лаараа олон арван жил боллоо. Гэвч энэ нь биологийн олон төрөл зүйл гэж хэлэхэд хэцүү” хэмээн тайлбарласан байна. Тэрбээр

үргэлжлүүлэн “Тиймээс л бид энэхүү мэдээл лийн санд нийт 390 мод, бут ны дэлгэрэнгүй мэдээллийг оруул сан” хэмээв.

Гэвч хот төлөвлөлтийг био-логийн олон төрөл зүйлээр бүрдүүлэх хэрэгтэй гэдгийг нийтээрээ шуудхан хүлээгээд авчихгүй. Учир нь уг мэдээллийн санд Японы knotweed зэрэг тарих боломж хомс, шавж ихээр цугладаг, нүүрстөрөгч их хэмжээгээр ялгаруулдаг төрөл зүйлүүд ч багтсан байна. Мөн оршин суугчдын зарим нь үзэгдэх орчин халхалж байна гэх шалтгаанаар овор ихтэй моддыг ад үздэг гэдгийг Жулиана Вогт учирлав.

Зөв модыг тохиромжтой газар нь

Туул голд минж нутагшуулах ажлыг гүйцэтгэж буй МУИС-ийн Биологийн тэнхимийн багш, доктор, дэд профессор С.Ша-раас дараах тодруулгыг авлаа.

-Монгол орны аль хэсгээр минж нутагшуулах хэрэгцээ байгаа вэ?

-Халх гол бол минж батал-гаатай нутагших газар. Мөн Онон, Хараа, Ерөө голд минж нутагшина. Орхон гол бас нутагшихад Туул голоос илүү тохиромжтой нутаг гэж үзэж байгаагаа Германы судлаачид хэлсэн.

-Минж ямар ач холбогдолтой юм бэ?

-Жижиг голуудыг минж дэмж-дэг гэдгийг нотолсон Европын эрдэмтдийн судалгаа хангалттай олон бий. Гол бол голдирлоороо л урсана уу гэхээс салаалдаггүй. Харин минж голын олон салааг өвс, модны мөчрөөр босгож, усны урсцыг удаашруулдаг. Ингэснээр тухайн хэсгийн газарт шингэх ус нэмэгддэг юм. Мөн боосон хэсэгт усан тогтоол үүсэж бусад бичил биет, амьтан үржих боломж олгодог. Ингэж минж тухайн голын экосистемд байгалийн жамаар, алгуур нөлөө үзүүлдэг.

-Тоо толгой нь олш рох хэр зэрэг хор уршигтай вэ?

-Үлийн цагаан оготно зэрэг шиг байгальд их хэмжээний хор хохирол учруулахаар олон минж дэлхийд байхгүй. Томск мужид болж буй явдал бол тухайн хэсэгхэн газар л минж хэт төвлөрснөөс үүдсэн байж болох юм. Манайх шиг том газар нутагт минж олшроод, гай удах хэрэг хэзээ ч гарахгүй.

-Туул, Заан голд тавьсан минжнүүд хэр зэрэг нутагшиж байна вэ?

-2012 онд хотын захиргааны санаачилгаар Туул гол, түүнд цутгадаг Заан голд 16 буюу найман хос минж тавьсан. Гэхдээ Заан голд сайн тогтохгүй байна. Газар нь өндөрдөөд байж магадгүй юм. Өндөрсөх тусмаа налуу, голын урсгал ширүүн болно. Минжнүүд маань доо-шилж байна.

-Эргэж тойрч байна уу?-Бид улирал бүхэн очиж

үздэг, хянадаг. Одоохондоо энд тэнд ганц нэгхэн далан барьсан харагдсан. Гэхдээ хангалтгүй. Минжний тоо олшрох тусам л голын экосистемд сайнаар нөлөөлнө.

-Минж үржүүлгийн төвд хэдэн толгой байна вэ, асаргаа сайтай юу?

-Халамж их шаарддаг амь-тан. Өвчин гаргахгүйн тулд цэвэрлэгээ үйлчилгээг сайн хийх ёстой. Хоолыг нь хотын захиргаанаас өгдөг. Дулаан байранд амьдардаг учраас асар-гааг нь сайн хийгээд байвал үржээд л байна. Үржүүлгийн байрны багтаамж 15-16 хосод тохирох хэмжээтэй. Гэтэл одоо жилд тоо нь 7-8-аар нэмэг дэж байгаагаас зай талбай хүрэл-цэхгүй болоод байна. Тиймээс өнгөрсөн зун хэдэн минж Туул голд аваачиж тавьсан.

-Туул болон Заан голд минж сэргээн нутагшуулах ажил хэдэн жилийн дараагаас үр дүнгээ өгч эхлэх вэ?

-Энэ их удаан үйл явц. Ховд голд минж нутагшуулах ажил 30 гаруй жил үргэлжилсэн. Одоо л нэг амьсгаа авахтай болж байна. Энэ удаа ч мөн наанадаж 10 жил уйгагүй ажиллана. Цаашлаад 15 жилийн дараагаас л голын экосистемд нааштай өөрчлөлт орж эхлэх байх. Яагаад гэвэл манайд жил бүр болдог шар усны үер минжид халгаатай байдаг. Үерт үүрээ алдсан минжнүүд дахин шинэ үүр барих газраа эрж олно. Өнөөхийг нь дахиад үер аваад явна. Энэ мэтээр өөрт тохиромжтой нутгаа олоход нэлээд хэдэн жил болдог.

-Минж хэр хурдан үрждэг амьтан бэ?

-Амьдралын нөхцөлөөс их шалтгаална. Тайван орчинд бол нэг удаа дөрөв хүртэлх дүдэр гаргадаг. Үржил нь нэгдүгээр сард эхэлж, дөрөвдүгээр сард зулзгална.

Харин манайх зориудын нөхцөл тул дүдрийн тоо хоёроос хэтрэхгүй байна. Гэхдээ зэрлэг амьтан бол зориудын орчинд үржилд огт орохгүй байх нь элбэг. Харин бид үржлийн нөх цө лийг нь хангаж өгсөндөө баярладаг.

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

Туул голын экосистемд 15 жилийн дараагаас өөрчлөлт орно

Ган гачиг, усны хомсдол болон хүрээлэн буй орчинтой хол боо той хууль журам чан-гарс наас бизнес эрхлэгчдийн үүрэх зардлын хэмжээ энэ онд 14 тэрбум ам.доллар болж нэмэг-дэхээр байна. Энэ нь өнгөрсөн жилтэй харьцуулахад 2.6 тэр бум ам.доллараар илүү юм. Гэвч ху вийн хэвшлийнхэн ядаж л усны эрсдэлээс өөрсдийгөө хам-гаа лахад хангалттай ажиллаж чадахгүй байгаа нь сүүлд явуул-сан судалгаагаар тодорхой бол лоо.

Олон улсын байгаль орчны CDP ашгийн бус байгууллагын СОР 22 уулзалтаар дэлгэсэн судалгааны тайланд дурдсанаар

усны хомсдлын улмаас дэлхий даяар 1200 компани эрсдэлд ороод байгаа аж. Үүнээс зөвхөн 600 компанийн эрсдэлийн үнэл-гээг л гаргасан байна. Үлдсэн компанийнх үүнээс ч их байх магадлал өндөр байгааг CDP-ийн төлөөлөл мэдэгджээ.

Судалгаанд хамрагдсан ком-паниудын дөрөвний нэгээс илүү хэсэг нь үер, усны бохирдол зэрэг устай холбоотой асуудлын улмаас орлогоосоо давсан их төлбөр төлөх болоод байна. Үүний дийлэнхийг үйл ажиллагааны хэт өндөр зардал, үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааны саатлын улмаас үүссэн алдагдал эзлээд буй аж. Гэвч усны зардлаа бууруулах,

хэмнэлт хийх ажил хангалтгүй. Тухайлбал, нийт компанийн 60 орчим хувь нь л усныхаа хэрэглээг хянадаг нь жилийн өмнөхөөс ердөө л гурван хувь өссөн үзүүлэлт аж.

Энэ талаар CDP-ийн Усны асуудал хариуцсан тэргүүн Морган Жиллеспи “Бизнес бүр л усыг ямар нэг байдлаар хэрэглэж байна. Усны хомсдлоос үүдэн гарах эрсдэлийг даван туулах нь бизнесээ үргэлжлүүлэхэд амин чухал юм. Түүгээр ч ба рах -гүй санхүүгийн хүнд байд лаас сэргийлэх, уур амьсгалын өөрч-лөлтөд үр дүнтэй хариу өөрчлөлт үзүүлэх боломжийг эрэлхийлэхэд тустай” хэмээсэн байна.

Бизнесийнхэн дасан зохицож чадахгүй байнаСУДАЛГАА ОЙЖУУЛАЛТ

1Ер нь цас орсны дараа санам-

саргүйгээр гэмтсэн хүний тоо эрс нэмэгддэг байна. Тухайлбал, энэ сарын 10-нд 24, 12-нд 15 хүн дээрх шалтгаанаар ГССҮТ-д хандаж, эмчлүүлсэн аж.

Дэлхий дээр жилд 37.3 сая хүн санамсаргүй ослоос гэмтэж, анхны тусламж авдаг байна. Тэдгээрийн 80 гаруй хувь нь манайх шиг хөгжиж буй эсвэл буурай хөгжилтэй орны иргэд байдаг гэсэн судалгааг ДЭМБ-аас гаргажээ. Ялангуяа Номхон далай, Зүүн Азийн орнуудад их тохиолддог байна. Санамсаргүй осол нь нас баралтын шалтгаа-ны тавд бичигддэг. Харин санам саргүй ослын шалтгааны нэгдүгээрт, автомашины осол, хоёрдугаарт, гадна талбай, шатнаас унах гэмтэл ордог аж.

Халтиргаа, гулгаанаас болж гэмтдэг хүмүүсийн ихэнх нь настай эмэгтэйчүүд гэнэ. ГССҮТ-д ийм шалтгаанаар хандсан хүмүүсийн дийлэнх нь 45-64 насныхан байна. Харин дэлхий нийтэд бол хамгийн эрсдэлтэй бүлэг нь 65-аас дээш насны эмэгтэйчүүд байдаг аж.

Зам, талбайн халтиргаа, гулгаа гэдэг Улаанбаатарын утаа шиг өвөлдөө яриад, зундаа мартдаг сэдэв болжээ. Хотын захиргаанаас тогтмол цэвэрлэгээ хийж, давс цацдаг ч нийслэлийн иргэдийн аюулгүй байдлыг хангаж чадахгүй хэвээр. Манайд аж ахуй нэгжүүд орчныхоо 50 метр хүртэлх газрыг цэвэрлэх журам байдаг. Энэ журам бүрэн хэрэгжихгүй байгааг бодит байдал харуулна.

“ С ү х б а а т а р д э в ш и л ” ОНӨААТҮГ-ын хот тохижилтын ажил чид байгууллагуудад дээрх шаардлагыг тавьдаг. Гэвч зарим нь “Мөнгийг нь авч байж өөрсдөө цэвэрлэ.Та нарын ажил биз дээ” хэмээн халгаадаггүй гэсэн юм. Тус газрын Тохижилт үйлчилгээний албаны ахлах Д.Алтанцэцэг “Бидэнд цас, мөсөө цэвэрлэ гэж хэлэх эрх байхгүй. Гэхдээ хүмүүсийг аюулгүй байлгахын тулд манай ажилчид шаардлага тавьдаг. Гадна талбайгаа цэвэрлэдэг байгууллага тун цөөн шүү” гэв. Мөн “Манайх 50 ажилтантай

учраас ачаалал туйлын их. Нэг хүн өдөрт 6-7 мянган метр квадрат газар цэвэрлэж байна. Арай гэж цэвэрлэж дуусахаар дараагийн цас орчихдог” гэв.

Сүхбаатар дүүргийн хамгийн хэцүү, мөстсөн хэсэг нь “Аса” циркийн орчим. Есөн давхар байрууд хаачихдаг тул давс цацаад ч нэмэргүй, цэвэрлэхэд хүндрэлтэй байдаг аж. Мөн хотын төвийн гантиган тал-бай, явган замууд бас хам гийн эрсдэлтэй нь. Манайхан гөл гөр гадаргуутай, гантиг чулуугаар “гангарах” болсон нь иргэдэд эрсдэл учруулж байгааг хэн хүнгүй ярих боллоо. Арслантай гүүр, МУБИС-ийн дэргэдэх нүхэн гарц зэрэг хөл хөдөлгөөн ихтэй газруудыг гантигаар гангалсан нь өвлийн цагт “мөсөн гулгуур”-ын тоог олноор нэмсэн мэт. Арслантай гүүрээр хүүхдүүд нэгийгээ чирч яваа харагдсан. Харин нүхэн

гарцын хувьд огцом шаттайг ч хэлэх үү, явахад дэндүү түвэг тэй болчихоод байна. “Муухай дээрээ улцан” гэдэг шиг шатны бариул нь хүртэл хугараад уначихаж. Хөгшин хүн, хүүхдүүдэд “давахгүй даваа” болоод байна.

Гантиг чулуу эсвэл гөлгөр хавтангаар зам, талбай хийх нь цэвэрлэхэд хялбар, өнгө үзэмж сайтай. Гэвч жилийн дөрвөн улиралтай, цас их ордог манайх шиг улсад тохирохгүй гэдгийг ойшоодоггүй бололтой. Энэ талаар “Чулуун хийц” ком паниас тодруулахад “Гад на талбай, явган хүний замыг гантиг чулуугаар хийж болохгүй. Эрсдэл өндөртэй байдаг. Тэгээд ч нягтаршил багатай зөөлөн чулуу учраас амархан цуурдаг. Зөвхөн дотор шалыг хийж болно” гэсэн хариулт өглөө. Нөгөө ганган гантигаар зам, талбай хийж болдоггүйг ийнхүү

тайлбарлалаа.Гэсэн ч гангарах дуртай нөхөд

хотоо чимэх гээд иргэддээ аюул дуудаад байна. Тухайлбал, ха-рааны бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан зам бол дэлхийн хаана ч байхгүй олиггүй “шийдэл”. Дундуур нь таягаар тэмтрэх зураас гарга чихсан л болохоос яг “гулсуур”. Ийм замтай байснаас байгаагүй нь аминд өлзийтэй.

Дэлхийн олон оронд чулуун хавтанг хэрэглэдэг. Гэхдээ стандарт бий. Манайд бол хэн дуртай нь өөрийнхөө үзэмжээр хийчихэж байна. Урдах талбайгаа шил, толиор хийсэн ч хориглох эрх зүйн зохицуулалт байдаггүйг албаны хүн хэлэв. Германд олон жил амьдарсан танил эмэгтэй маань “Цас их ордог улсад ийм гөлгөр хавтан хийсэнд үнэхээр гайхдаг. Германд бол дандаа барзгар гадаргуутай хавтангаар хийдэг. Цас ормогц техникийн хүчээр

өдөрт нь цэвэрлэдэг” гэсэн. Нэг иргэн зочид буудлын

үүдэнд халтирч унаад эмчил-гээний зардалд хоёр сая төгрөг гаргуулсан тохиолдол байна. Гэхдээ ноцтой биш л бол манайхан цагдаа, сэргийлэхэд ханддаггүй. Тиймээс л аж ахуйн нэгжүүд хайнга ханддаг биз. Ер унаж, гэмтсэн бол нөхөн төлбөр олгодог жишиг хаа сайгүй бий. Австралид гэхэд 65-аас дээш насны иргэн унаж, бэртсэн бол улсаас 3611 ам.долларын нөхөн төлбөр олгодог байна.

Нэгэнт чулуугаар хучсан ганган замуудыг хуу лалтай биш. Харин гөлгөр хавтан дээр чулуун ширхэгтэй резинэн гадаргуу шүршдэг туршлагыг хэрэгжүүлмээр байна. Мөн хайрга гэх зэрэг чулууг буталж цацдаг гээд сэтгэл байвал нийслэлийн халтиргаа, гулгааг бууруулах шийдэл олон байна.

5

ЗГМ: Сэдэв

2016.11.17, ПҮРЭВ ~ №240 (518) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Гантиг зам гай болсоорСанамсар­гүйгээр унаж бэртэх нь авто ослын дараа бичигддэг

Гадна талбай, явган хүний

замыг гантиг чулуугаар хийж

болохгүй

С.Батсайхан / ЗГМ©

Худалдаа, хөгжлийн банк нь дараах үл хөдлөх хөрөнгүүдийн дуудлага худалдааг 2016 оны 11-р сарын 22-ны өдрийн 11:00-13:00 цагийн хооронд өөрийн Төв байранд зохион байгуулна.

№ ҮЛ ХӨДЛӨХ ХӨРӨНГӨ ХӨРӨНГИЙН БАЙРШИЛ ХЭМЖЭЭ ЗОРИУЛАЛТ АНХНЫ ДУУДАХ ҮНЭ

1 Гандирс зочид буудалӨмнөговь аймаг,Даланзадгад сум 4195.92 м.кв

Зочид буудал4,000,000,000.00/дөрвөн тэрбум/Газар 2734 м.кв

2Тайхар амралтын бааз

Булган аймгийн Орхон сумын 2 дугаар баг 1811 м.квАмралтын бааз

450,000,000.00/дөрвөн зуун таван сая/Газар 5,4 га

3 МорьтхангайТөв аймаг, Зуунмод сум 2592 м.кв

Үйлдвэрлэл570,000,000.00

/таван зуун далан сая/Газар 2879 м.кв

4Галакси дунд сургууль

Баянгол дүүргийн, 17 дугаар хороо 411,6 м.квСургууль, үйлчилгээ

390,000,000.00/гурван зуун ерэн сая/

5Үйлчилгээний зориулалттай барилга

Чингэлтэй дүүргийн 7 дугаар хороо, 1700 м.кв Үйлчилгээ770,000,000.00

/долоон зуун далан сая/Газар 472,25 м.квГэр бүлийн

хэрэгцээний

6 Хувийн сууц

Баянгол дүүргийн 11 дүгээр хороо, 264 м.квХувийн сууц 175,000,000.00

/нэг зуун далан таван сая/

Баянгол дүүргийн 11 дүгээр хороо, 60 м.кв

Газар 217 м.квГэр бүлийн

хэрэгцээний

Дуудлага худалдаанд оролцогч нь дуудлага худалдаанд оролцогчийн хураамж болон өөрийн сонирхож буй хөрөнгийн анхны үнийн 10%-тай тэнцэх дэнчинг байршуулснаар дуудлага худалдаанд оролцож үнийн санал гаргах эрхээ баталгаажуулна. Дэнчингийн мөнгийг Худалдаа, хөгжлийн банкин дахь 4004962560010053 тоот дансанд 2016 оны 11-р сарын 21-ний өдрийн 17:00 цагаас өмнө шилжүүлсэн байна.Жич: Дуудлага худалдаанд оролцогч иргэн 50,000.00 төгрөг, аж ахуйн нэгж, байгууллага 100,000.00 төгрөгийн хураамж төлөх ба энэхүү хураамжийг буцаан олгохгүй.Нэмэлт мэдээлэл:• Дэнчинтавьсанбанкныгүйлгээнийутганьдэнчинтавьжбуйхөрөнгийн“Хувийндугаар”болоноролцогчийн“Овогнэр,регистерийндугаарэсвэл

хуулийнэтгээдийннэр,регистрийндугаар”-ынмэдээллийгагуулсанбайхёстой. Жишээ нь: “Хувийндугаар1,Овогнэр,РД”• Дэнчингийнмөнгийгдээрххугацаандшилжүүлээгүйиргэд,ажахуйннэгждуудлагахудалдаандоролцохболомжгүйболохыганхаарнауу.• Дуудлагахудалдааноролцогчньдуудлагахудалдааявагдахудирдамжтайтанилцсанбайх.УдирдамжийгХХБ-нытөвбайрныресепшинээсирж

авна ууХаяг:Сүхбаатардүүрэг,1-рхороо,Энхтайваныөргөнчөлөө-19,Худалдаа,хөгжлийнбанк,Улаанбаатархот14210,МонголулсДуудлага худалдаатай холбоотой асуудлаар (Х.Мөнгөншагай, гар утас: 99003212, утас:70100241, имэйл: mungunshagai.kh@tdbm.mn)-тэй холбогдоно уу.

ДУУДЛАГА ХУДАЛДААНЫ УРИЛГА

Утас: 1900-1977 | И-мэйл: info@tdbm.mn | Вэб хаяг: www.tdbm.mn | Фэйсбүүк: www.tdbm.mn/facebook | Твиттер: www.tdbm.mn/twitter

Халтиргааны улмаас гэмтэж, эмчлүүлсэн хүний тоо

XI.05

XI.06

XI.07

XI.08

XI.09

XI.10

XI.11

XI.12

XI.13

5

15

2

8

11

24

12

15

7

ГЭМТЭЛ СОГОГ СУДЛАЛЫН ҮНДЭСНИЙ ТӨВ (2016 ОНЫ АРВАННЭГДҮГЭЭР САРЫН 5-13 ХҮРТЭЛ)

САР, ӨДӨР ХҮНИЙ ТОО

Гэмтэл, согог судлалын үндэсний төв©

45-64Халтиргаа, гулгаанаас болж

насныхан хамгийн их гэмтдэг

“Зам, талбайн халтиргаа танд хэр хүндрэл учруулж байна” гэсэн асуултад иргэд хариулж байна.

Баянзүрх дүүргийн иргэн Я.Даваадорж:

-Янз бүр байна. Нэг үеэ бод-вол хотын төвийн тохи жилт, цэвэрлэгээ сайжирсан. Харин гэр хорооллын гудамж хамгийн аюултай нь. Гэрээсээ гараад л гар, хөлөө хугалах эрсдэлтэй. Хотын төв шиг цэвэрлээд, давс асгах бололцоо даанч байдаггүй. Зарим айл аргаа бараад үнсээ асгадаг.

Баянгол дүүргийн иргэн Ц.Агваан:

-Сайн цэвэр лэж байгаа ч цас орохоор халтиргаа, гулгаатай газар их байна. Орон сууцнуудын хооронд, гэр хорооллоор явахад их хэцүү. Бас зарим автобусны буудал халтиргаа ихтэй. Автобусанд суух гээд гүйж байхдаа хүмүүс унаж, бэртэх аюултай байна. Бид байгалийн цасыг зогсоож чадахгүйгээс хойш сайн цэвэрлэх л хэрэгтэй.

Сүхбаатар дүүргийн иргэн Ц.Цэрэнчимэг:

-Би ихэнхдээ хотын төвөөр явдаг. Зарим газар цасны дор мөстчихдөг учраас халтирч унах гээд байдаг. Гутлын уланд цас наалдсан үед гөлгөр гадаргуутай зам дээр гишгэхэд л халтирдаг. Ямар арга хэмжээ авах ёстойг мэдэхгүй байна.

Сонгинохайрхан дүүргийн иргэн Б.Алтангэрэл:

-Явган хүний болон машин зам халтиргаа ихтэй байна. Залуус ч яахав. Өндөр настай хүмүүст эрсдэлтэй. Гэр хорооллын автомашины зам, явган хүний зам нь ялгагдахаа болилоо. Харин хотын төвийн цэвэрлэгээг дажгүй, сайн хийж байгаа.

Баянзүрх дүүргийн иргэн Ц.Батцэцэг:

-Нарантуул захын орчимд халтиргаа их байна билээ. Цэвэрлэгээ хийхэд техник дутдаг юм шиг санагддаг. Хүрзээр дагтаршсан цас цэвэрлэж буй хүмүүс өрөвдөлтэй харагддаг. Машинаар хэдхэн минутын дотор цэвэрлэдэг болчихоод байхад хэдэн цаг “ноцолдож” байна. Үүнийг зайлшгүй өөрчлөх хэрэгтэй.

Сүхбаатар дүүргийн дэд бүтэц, тохижилтьн хэлтсийн мэргэжилтэн Б.Мөнхжаргалаас зарим зүйлийг тодрууллаа.

-Аж ахуйн нэгжүүд орчны-хоо 50 метр хүртэлх талбайг цэвэрлэх үүрэгтэй байдаг. Үүнийг хэрхэн хянадаг вэ?

-Манай дүүрэг 20 хороотой. Хороо бүрт тохижилт хариуцсан олон нийтийн байцаагч байдаг. Тэд гадуур явж, орчин нь халтиргаатай байгууллагуудад шаардлага тавьж, албан бичиг өгдөг. Манай хэлтсээс ийм

зөрчилтэй газруудад үүдний хэсэг, шат, довжоон дээрээ халтирдаггүй резинэн шалавч эсвэл, дрож наахыг шаардсан албан бичиг явуулж байгаа. Уг шаардлагыг биелүүлсэн эсэхээ зургаар баталгаажуулж, и-мэйл хаягаар явуулахыг үүрэг болгосон. Ихэнх байгууллагын цэвэрлэх орчин нь 50 метр хүрдэггүй.

-Шаардлага биелүүлэхгүй тохиолдол хэр гардаг вэ?

-Ер нь байгууллагуудын 70-80 хувь нь шаардлагыг биелүүлдэг. Харин шаардлага хүлээж

аваагүй газруудыг тохижилт хариуц сан байцаагч нар зөрчлийн актанд тэмдэглэдэг. Байгууллагыг торгох эрх нь зөвхөн хорооны Засаг дарга, мэргэжлийн хяналтын байцааг-чид байдаг. Хэрэв тухайн байгуул лага торгуулийн мөнгө төлөхөөс татгалзвал нэлээд зардал, чирэгдэл учирдаг. Тий мээс хорооны Засаг дарга нар тө дий лэн хөөцөлд дөггүй. Манай дүүрэгт орчны тохижилт хариуц сан мэргэжлийн хяналтын байцаагч хоёр байдаг. Том дүүрэг учраас хүрч ажиллаж чаддаггүй

юм. -Явган хүний зам, ний тийн

эзэмшлийн талбайд хал тирч, гэмтвэл хэнээс хохирлоо нэхэмжлэх вэ?

-Тухайн газрын цэвэрлэгээг хариуцсан газарт гомдол гаргах боломжтой.

-Явган хүний зам, талбайг чулуу болон гөлгөр хавтангаар хийхэд тавигддаг стандарт байдаг уу?

-Стандарт байхгүй. Гөлгөр талбай хийлээ гээд тухайн бай-гууллагыг буруутгах аргагүй.

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

Б.Мөнхжаргал: Гантиг талбай, явган хүний замд тавих стандарт байхгүй

ЗГМ: НЭГ АСУУЛТ

бий. “Noble”-ийн тогоочид төрөл бүрийн талх, нарийн боов барьж, халуунаар нь танд хүргэж байна. Үнэртээд л цадмаар тийм гоё.

Хоолны танхимд анх ороход бага зэрэг давчуу санагдах ч үнэндээ 120 хүний багтаамжтай.

Заалны гол хэсэгт урт буйдангууд байрлуулсан нь орчны уур амьсгалыг дулаан болгожээ. Үүднээсээ эхлээд л халуун дулаан уур амьсгал бүрдүүлсэн нь яагаад ч юм америк кинонд гардаг олон хүнтэй лаунж-ресторануудыг санагдуулна. Яагаав дээ, “Hitch”

Амьдралын хэв маяг

6 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2016.11.17, ПҮРЭВ ~ №240 (518)

Та ширээн дээрх “ширэнгэн ой”-ноосоо гар утсаа олох гэж бөөн эрэл хайгуул бол дог уу? Эсвэл таны ширээ минима лис-туудын жинхэнэ мөрөөдөл үү?

Албан байгууллагын ажилтан бүр өөр өөрсдийн онцлогийн дагуу ширээгээ эмхэлдэг. Сүүлийн үед хийсэн ажиглалт, судалгаануудын хариунаас үзвэл ажилтнууд ширээгээ эмхэл сэн байдал нь ажиллах явц, бүтээмжид нөлөөлдөг аж. Эмх замбараагүй орчинд бүтээлч сэтгэлгээ нэмэгддэг, эсвэл эсрэгээрээ төвлөрөхөд саад болдог гэж хүмүүс маргалдах нь бий.

Остин дахь Техасын их сургуулийн сэтгэл судлаач профессор, “Таны эдлэл таны талаар юу өгүүлнэ вэ” номын зохиолч Сэм Гозлинг “Ширээ, цүнх зэрэг өдөр тутамд хэрэглэдэг зүйлс хүний удаан хугацааны зан үйлийн тусгал байдаг” хэмээв.

Их Британи дахь “Space Works” консалтингийн захирал, хүрээлэн буй орчны сэтгэл судлалын зөвлөх Лили Бернхаймер хэд хэдэн ном, судалгааны ажил уншиж зөвлөгөө бэлджээ. Тэрбээр ажилтнуудыг ширээгээ хэрхэн цэгцэлж байгаагаар нь ерөнхий дөрвөн ангилалд багтааж болно гэж үзсэн байна. Үүнд, нээлттэй, найрсаг, шударга, бухимдангуй ба аливааг туршихад бэлэн зэрэг төлөв багтжээ.

ЭМХ ЗАМБАРААГҮЙ

Энэ төрлийн хүмүүсийн ширээ ил задгай, эрээн мяраан, хувийн эд зүйлээр дүүрэн. Бернхаймерийн хэлснээр эмх замбараагүй хүмүүс илүү нээлттэй, гадагшаа байж, хамт олонтойгоо найрсаг харилцаатай байдаг. Тэдэнд хүссэн газартаа суух боломж олдвол оффис доторх замын огтлолцол дээр байхыг эрмэлзэнэ. Сул тал гэвэл байнга завгүй, хөдөлгөөнтэй.

МИНИМАЛИСТТөлөвлөгөө гаргаж, тэмдэг-

ЦАХИЛГААН БАРАА ГАР УТАС

1. "Toyota Vitz" зарна. 2010 онд үйлдвэрлэгдсэн. 2016 онд орж ирсэн. Утас: 880011232. Автомашины хагарч цуурсан шил наагч зарна.Хүргэлттэй. Үнэ: 35000Утас: 996799623. Шинэ дугуйнууд зарна.Үнэ: 100.000 төгрөгУтас: 880067344. Agiom шинэ дугуйнууд зарнаУтас:99101688 /Үнэ тохирно/5. 2009 oны "FX35" хямд зарна. Үнэ: 25 сая Утас: 991114686. "G500" zarna 2004-2012. Дотор гаднагүй он залуу болгосон машин оролцуулна. Утас: 999934347. 2003 оны 2012 орж ирсэн сувдан цагаан өнгөтэй, beams-2.0 мотортой, ухрах камертай "Grand mark 2" яаралтай зарна.Үнэ 5 сая. Утас: 966517948. 2009 оны "HUMMER H2" зарна.Утас:917778779. 2008 оны "LX570" зарна.Үнэ:60 сая Утас: 9911146810. "Full option A8" зарна. Утас: 9999510811. "Sonata 6" маш хямд зарна. 2-3 хоногийн өмнө орж ирсэн.Утас: 94981894 , 88067150

ҮЛ ХӨДЛӨХ НОМ, ХЭВЛЭЛ

1. Бүх төрлийн ном хэвлэл худалдаалж байна.Утас: 991441542. Хуучин номнууд зарна.Утас: 94640105 3. Бизнес удирдлагын магистерийн ангид хэрэглэгдэх 2003-2008 оны Pearsons interna-tional edition номнуудыг тус бүр 30.000 төгрөгөөр зарна. Утас 991536374. Ээж ба хүүхэд ном зарна. Утас: 990894015. Сэргэн мандалтын үеийн нэрт зураачдын бүтээлийг өнгөтөөр хэвлэж, орос хэлээр нийтэлсэн Монголд цөөн байдаг уран зургийн ном зарна. Утас: 996259216. Монго лын залуучуудад хүн төрөлхт ний хөгж лийн их алхаатай хөл нийлүү лэхийн зэрэгцээ өөрийн үндэсний зан заншил, ухамсар, ёс суртахууныхаа үнэт зүйлийг гээлгүй зөв хослуулан авч явахыг зөв ухамсарлан ойлгуулах энгийн хялбараар илэрхийлж чадсан “Монгол хүний хөгжил төлөвшлийн ДЭЭД УХААН” ном уншигчдын гар дээр очиж байна.Утас: 981110297. Бизнес удирдлагын магистрийн ангид хэрэглэгдэх 2003-2008 оны Pearsons interna-tional edition номнуудыг тус бүр 30.000 төгрөгөөр зарна. Утас: 99153637

1. Америк элчиннгийн урд 2-3өрөө байр зарна 11-р хороололд Америк элчиннгийн урд талд 2-оос 3 өрөө байр зарна. СБД-ийн хажууд Америк элчиннгийн урд тал-д, 11-р хороолол, 1989 оны, 70,63 м.кв, 3-н өрөө 55,21м,кв 2-р өрөө 9 давхарын 3-9 давхарт, тавилгагүй, гал тогоо тусдаа, ариун цэврийн өрөө тусдаа цэвэрхэн, өвөлдөө дулаахан, наран талруу харсан цонхтой 2-3 өрөө сайхан байр зарна. /1-мкв 1,700,000-1.650.000/ Утас:919040102. 10-р хороололд Сувилахуйн сургуулийн хойно 47м.кв хоёр өрөө байр зарна.Утас: 881921303. Төмөр замд СОТ-н таван давхарт угсармал байрны хоёр өрөө байр зарна. Утас: 994664944. Урлан бүтээх төвийн хойно байрлалтай. "Хурд" констракшн барьсан, ванн, жорлон тусдаа бүх цонх наран тал руугаа харсан байр. Том тагттай. Утас: 911816185. Хан-Уул дүүрэгт Peace town хотхонд 58.92м.кв байр зарна машин оролцуулж болно. Утас: 990976396. Модны 2-т угсармалын гурван өрөө байр зарна. Утас: 99105070 7. 2 өрөө үйлчилгээ явуулах боломжтой байр зарна БЗД 8-р хороо Баянзүрх хотхон 108-р байрны 1-р давхарт дэлгүүр, сургалт, цэцэрлэг, үйлчилгээ явуулах боломжтой 43 мкв 2 өрөө байр хямд зарна. Хаяг: Офицерийн тойргоос уруудаад Баянзүрх хотхон 108-р байр Утас: 80612065

1. Гэр болон оффиссын сүлжээ хүрдэггүй газарт сүлжээ дахин дамжуулагч суурилуулна. Угсралт тохиргоо үнэгүй.Утас: 757520202. Black iPad mini Wi Fi 64GB багтаамжтай. Үнэ: 400.000. Утас: 889981383. Ipad1 wifi 16gb зарна. Утас: 990025084. Төмөр гадаргуутай 2TB багтаамжтай зөөврийн hard диск зарна. Утас: 988866555. "Sony Vaio core i5" notebook хямд зарна. Үнэ:500.000 Утас:881027406. Sony 15.6 Core I7 560-d зарна. model VPCF133FX In-tel(R) Core(TM)i7 Q740 1.70 ghz Ram 4g hhd 500gb Display 15.6 inch numlockУтас: 887717677. “Kory notebook shop” бүх төрлийн used нөтбүүк, таблет худалдаалж байна. Үнийн хувьд хамгийн хямд, өргөн сонголттой. Өдөр бүр 11.00-20.00 цагийн хооронд ажиллана. Утас: 899979868. Wifi хүч нэмэгч дамжуулагч суурилуулна. Утас: 75752020

КОМПЬЮТЕР БА ДАГАЛДАХ ХЭРЭГСЭЛ

UBshop.mnЧӨЛӨӨТ ХУДАЛДААНЫ ПЛАТФОРМ

Юу авмаар байна? Юу зармаар байна?

ubshop.mn сайтад та зараа байрлуулбал манай сонины зарын энэ хэсэгт шууд орох юм. Зөвхөн кирил үсгээр бичсэн, холбоо барих утас, зарах үнэ нь тодорхой зарууд энэ хэсэгт орохыг анхаарна уу.

UBSHOP.MN

АВТОМАШИН

1. Соронзон орны хүчээр агаарт эргэлдэх ДЭЛХИЙН БӨМБӨРЦӨГ бүхий сувенир зарна. Утас: 960129382. Германаас ирсэн мотор (generator) зарна. Цоо шинэ. Утас:990934693. Нийтийн хоолны бизнест чухал хэрэгцээтэй тоног төхөөрөмж болох хөргүүртэй шүүгээ үнэ тохиролцож яаралтай зарна. Дээд талдаа салад, ногоо зэргийг хөргөлтийн шаардлагын дагуу хадгалах найман секцтэй, доод талдаа хөргөгчтэй шүүгээтэй. /гурван сар л хэрэглэсэн/ Гадуур нийтийн хоолны тоног төхөөрөмжийн дэлгүүрт 2.600.000 төгрөгөөр худалдаалагддаг, эрэлт хэрэгцээ өндөртэй тоног төхөөрөмж юм. Худалдах үнэ: 2 саяас эхэлнэ. Худалдах доод үнэ: 1.8 сая.Утас: 757520204. Солонгосоос оруулж ирсэн сүүлийн үеийн шинэвтэр хоёр хаалгатай том хөргөгч яаралтай хямд зарна. Утас: 99236582

1. Ухаалаг цагтай байхад утсаа хаях, дуудлага сонсохгүй байх асуудалгүй боллоо. GSM сүлжээ SIM карт дэмжинэ. Дурын дугаар руу залгах дуудлага хүлээн авах боломжтой. Мессеж бичих, сэрүүлэг, цаг, pedometer, тооны машин гэх мэт олон үйлдэлтэй.Утас: 96012938 , 998188322. АНУ-аас ирсэн "iPhone 6" 16GB gold, gray. Үнэ:1.250.000 шинэ, задлаагүй. Утас:991273313. АНУ-аас ирсэн цоо шинэ задлаагүй “Factory Unlocked Iphone 6s” 16gb хар өнгөтэй утас зарна. Үнэ: 1.800.000 -гаас хямдраад 1.700.000 Утас: 990854244. Евро стандартын оригинал "Samsung Galaxy S6" утас зарна. Үнэ: 800.000 Утас: 996062935. Хамгийн сайн гэгддэг official SM-N900 note 3 зарна. Утас: 995090456. Дубайгаас авч ирсэн 18к “Vertu signature rose gold” зарна. Үнэ: 1.5 сая. Утас: 99979107

МӨНГӨ, САНХҮҮ

1. Бүх төрлийн зээлийг барьцаагүйгээр түргэн, шуурхай чөлөөлнө. Шимтгэл 1 хувиас бага. Утас: 95351111, 89201111, 90222255

ШИРЭЭН ДЭЭР СОНЖОО

Бүгдэд таалагдах буфет хоол“Зөөгч өө” гэж эвгүйхэн дуугарах шаардлагагүй, үргэлж ойролцоо байдаг

Г.Сайнзаяа@sainzayaZGM

Шинэ бүхэн содон байдаг. Монголд буфет хоолны рес торан цөөнгүй бий. Харин “Ширээн дээр” булангийнхаа энэ удаагийн дугаарт "Seoul Plaza"-д нээгдэж буй буфет хоолны “Nоble” рестораныг онцоллоо.

Биднийг очиход уг рестораны нээлтийн үйл ажиллагаа болж байлаа. Энэ удаа эхлээд үнийг нь онцолъё, 40 мянган төгрөг. Тийм бага сонсогдохгүй байгаа биз? Гэхдээ үнэтэйгээ дүйцэх үйлчилгээг уг ресторанаас авч

чадсаныг дурдах хэрэгтэй. Италиас авчирсан чанартай

дарс, уух зүйлээр үйлчлэх лангуу, монгол тогооч нарын бэлтгэсэн гоёмсог чимэглэлтэй амттанууд, таван төрлийн махан хоол, хоёр төрлийн шөл, паста, төрөл бүрийн зууш, салат, ногооны сонголттой. Бүх хоолыг ил харагдах байдлаар хийж өгдөг. Мөн шар айраг, лимонтой ус гээд бүх зүйл дээрх үнэндээ багтаж байгаа аж.

Загас, үхэр, хонь, тахиа, га-хайн махны сонголттой. Энэ дундаас загасны махаа яснаас нь цэвэрлэж, зөөлөн болгосон нь хамгийн их таалагдлаа. Мөн зуушны хэсэгт төрөл бүрийн салат, сам хорхой, хоёр төрлийн зайдас, бяслаг гээд сонголт арвин.

Хоол, зууш, амттан бүгд л сэтгэлд нийцлээ. Харин стейк нь шүүслэг, амттай ч хатуу санагдсан.

Шинэхэн, халуун талханд дурлагсдад дуулгах сайхан мэдээ

кинонд гардаг түргэн болзооны газар шиг л. Харин зарим хэсэгт суухад бага зэрэг түвэгтэй. Хэрэв та дөрвүүлээ яваа бол захын ширээнүүдэд суухыг санал болгоё. Голын ширээний дэргэдүүр хүн их явдаг тул хувийн орон зайгаа эрхэмлэгчдэд тааламжгүй санагдаж мэдэх юм.

Үйлчилгээнд би онц үнэлгээ өгнө. Бүх л шинэ рестораны адил. Зөөгч нар лимонтой ус, шар айраг уухыг санал болгож, ширээг тань даруйхан цэвэрлэх болно. “Зөөгч өө” гэж эвгүйхэн дуугарах шаардлагагүй, үргэлж ойролцоо байдаг нь үнэхээр таалагдлаа. “Noble”-ийн хамт олонд эрчээ битгий алдаарай гэж хэлье.

Ширээг сонсохуй

лэлийн цаас гар доороо байлгадаг уу? Тэгвэл та минималист байж мэдэх юм. Зохион байгуулалт сайтай, эмх цэгцтэй гээд дотогшоо хандлагатай ч намдуухан байна гэсэн үг биш. Тэд шударга, аливаад сэтгэлээсээ ханддаг, сахилга баттай, хянуур байх нь элбэг.

БҮТЭЭГЧ

Хэрэв таны ширээн дээ сэтгүүл, ном, аяллын зураг, урлагийн бүтээл овоолоостой байдаг бол та бүтээгч байж мэднэ. Энгийн хэрнээ загварлаг, дахин давтагдашгүй ажлын ширээ таныг шулуун шударга хүн болохыг илтгэдэг. Түүнчлэн тэд бүтээлч, ухаалаг, шинэ зүйл туршихад бэлэн. Ажилдаа сэтгэл хангалуун, эрүүл саруул байдал нь өөрт ч, ажил олгогчид ч таатай нөхцөл бий болгодог.

АЖИГЛАГЧ

Хаалга руу нуруугаа харуулж суумааргүй байна уу? Олны хөл ихтэй газар суухад таагүй мэдрэмж төрдөг үү? Хажиг, ганцаардмал болохоор ингэж санагддаг юм биш. Та ердөө л хувийн орон зайг эрхэмлэгч нэгэн. Хэн нэгэн саад болох, чанга дуугаар дэргэд ярих, хүсээгүй байхад яриа өдөхөд та дургүй. Гэвч тэд дотогшоо хэрнээ бүтээлч, бүтээмжтэй байдаг. Тэднийг зүгээр л тайван орхих хэрэгтэй аж.

Хэрэв та дөр вүү лээ яваа бол захын

ширээнүү дэд суухыг санал болгоё

Үүднээсээ эхлээд л

халуун дулаан уур амьсгал

бүрдүүлсэн нь яагаад ч юм

америк кинонд гардаг олон

хүнтэй лаунж­ресторануудыг

санагдуулна.

Хоол:

Үйлчилгээ:

Îрчин:

ЗГМ©

7

Лавлах

2016.11.17, ПҮРЭВ ~ №240 (518) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

MNB Bloomberg Боловсрол Монгол ТВ08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09.20 “Он цагийн ширвэй”, “Хар гэрийн мөчлөг” 3, 4 дүгээр анги

11.40 “Найзууд” хүүхэлдэйн жүжиг

14.00 “Алтан намар” концерт 2 дугаар хэсэг

16.10 “Анхдугаар Богд Өндөр гэгээн Занабазарын цадиг оршвой”

21.05 Энд гарц байна. “Хүүхдүүд халаасны мөнгөө юунд үрдэг вэ?”

22.00 “Харанхуй хадны сүүдэр” 5, 6 дугаар анги

07.00 "Америк хэрхэн ажилладаг вэ" нэвтрүүлэг

11.00 "Блумбергийн ярилцах цаг" нэвтрүүлэг

15.00 "Бизнесийн төв цэг" хөтөлбөр

17.00 "Bloomberg Surveillance" шууд орчуулгын хөтөлбөр

20.00 "Made In Mongolia. Ландбридж ХХК" нэвтрүүлэг

22.00 "Эзэнт гүрнийг босгосон нь" нэвтрүүлэг

08.05 "Нууц ажилтан KC" ОАК 1 дүгээр бүлэг 5, 6 дугаар анги

11.15 "Найзууд" ОАК 217, 218 дугаар анги

14.05 "80 саяын уналт" асуулт, хариултын шоу нэвтрүүлэг

18.05 "Бяцхан оцон шувуу Пороро" хүүхэлдэйн кино

20.40 "Аугаа уран зургууд" нэвтрүүлэг

22.00 "Улаан-баатар би чамд хайртай" ОАК 13 дугаар анги

09.30 Тог тог тог (season-3) 28 дугаар хэсэг

12.00 Хөтөч мэдээллийн хөтөлбөр

15.00 Өөрчлөлт (season-1) 11 дүгээр хэсэг

18.00 “Наашаа цаашаа” нэвтрүүлэг

21.00 "Үнс" ОАК 10 дугаар анги

00.30 “Мөнгөн бууль” МУСК

ТВ ХӨТӨЛБӨР ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

Хувцас загварын үзэсгэлэн гаргана

"MIU" дээд сургуулийн хувцас, дизайн тэнхимийн оюутнууд энэ сарын 19-ний өдөр уран бүтээлийн үзэсгэлэнгээ дэлгэх гэж байна. Монголын урчуудын эвлэлийн галерейд 10.00-19.00 цагт болох энэхүү үзэсгэлэн нь Hamkke-Hamt Солонгосын компанитай хамтран хийж буйгаараа онцлогтой аж.Энэ нь Монголд хэрэгжүүлж буй анхны төсөл бөгөөд "MIU" дээд сургуулийн хувцас, дизайн тэнхимийн оюутнууд Солонгосын загвар нь хуучирсан, том хэмжээтэй хувцасны дизайныг шинэчилж урлаад, тухайн бүтээлээ худалдан, олсон орлогоо Монголын өрх толгойлсон эхчүүдэд зарцуулах зорилготой. Түүнчлэн үзэсгэлэнгийн зэрэгцээ Солонгосын брэндүүдийн хандивласан шинэ хувцасны худалдаа явагдах ба 5000-50,000 төгрөгийн үнэтэй байна.

НИСЛЭГИЙН ЦАГИЙН ХУВААРЬУБ-Сөүл 09.45 12.50Сөүл-УБ 01.20 04.50УБ-Хонконг 07.25 10.55Хонконг-УБ 12.05 17.45УБ-Ханбумбат 08.25 09.35Ханбумбат-УБ 10.25 11.40УБ-Бээжин 18.55 20.10Бээжин-УБ 21.10 00.40УБ-Ханбумбат 20.00 21.10Ханбумбат-УБ 22.00 23.15

УБ-Эрхүү 21.10 02.40Эрхүү-УБ 15.35 06.20Эрээн-УБ 18.00 11.15УБ-Хөх хот 20.00 20.49Хөх хот-УБ 22.50 11.15УБ-Сүхбаатар 21.15 05.12Сүхбаатар-УБ 20.55 05.03УБ-Эрдэнэт 20.30 07.45Эрдэнэт-УБ 19.10 05.48УБ-Замын-Үүд 17.20 07.05Замын-Үүд-УБ 17.35 08.55УБ-Зүүнхараа 17.30 21.45Зүүнхараа-УБ 04.25 08.40УБ-Сайншанд 09.15 19.15Сайншанд-УБ 20.25 07.01

ГАЛТ ТЭРЭГНИЙ ЦАГИЙН ХУВААРЬ

Б.БямбаЗГМ

ЗГМ: КОМИКС

БОЛОВСРОЛ

Оксфордод үнэ төлбөргүй суралцаарай

Залуучуудын хэлэлцүүлэг өрнүүлнэ

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР XI.17 -8o

-12o

XI.18 -14o

-16o

XI.19 -21o

-27o

XI.20 -23o

-30o

XI.21 -21o

-30o9 м/с

7м/с

7 м/с

7 м/с

7 м/с

6 м/с

6 м/с

5 м/с

5 м/с

5 м/с

Бага зэргийн цас орноҮүлшинэ Бага зэргийн цас орно Үүлшинэ Үүлшинэ

УВС -13o

-20o

ХОВД -8o

-12o

ЗАВХАН-9o

-12o

БАЯНХОНГОР-2o

-9o

ГОВЬ-АЛТАЙ-2o

-6o

ӨВӨРХАНГАЙ -2o

-8o

АРХАНГАЙ-7o -10o

ХӨВСГӨЛ -16o

-22o

БУЛГАН -12o

-19o

ТӨВ -9o

-12o

ДУНДГОВЬ 3o -7o

ӨМНӨГОВЬ 11o

-1o

ГОВЬ-СҮМБЭР -2o

-10o

ДОРНОГОВЬ 5o

-8o

СҮХБААТАР -4o

-15o

ХЭНТИЙ -13o

-28o

СЭЛЭНГЭ -16o

-22o

ОРХОН-12o

-16o

ДАРХАН-УУЛ -15o

-21o

ДОРНОД -12o

-19o

БАЯН-ӨЛГИЙ-10o

-17o

Билгийн тооллын 18Өвлийн тэргүүн шарагчин гахай сарын нэг цагаан мэнгэтэй харагчин туулай өдөрҮс засуулбал: Эд малын гарлагатайНаран ургах, шингэх: 08.06-17.17Барилдлага: Үл зохилдохШүтэн барилдлага: Авахуй

Аргын тооллын арваннэгдүгээр сарын 17, Бархасвадь гараг. Билгийн тооллын 18, Хэрцгий охин одтой, харагчин туулай өдөр.

Өдрийн наран 8 цаг 06 минутад мандан, 17 цаг 17 минутад жаргана. Тухайн өдөр гахай жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба үхэр, луу, хонь, нохой жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр архи уух, тамхи татах, сэтгэл муутантай нөхөрлөх зэргийг цээрлэх хэрэгтэй ба угаал үйлдэх, мал аж ахуйн үйл, удирдлагын суудалд суух, хийморийн дарцаг хатгахад сайн. Газар хагалах, ус булгийн эх малтах, уул овоо тахихад муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, бар, туулай, морь, хонь, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод урагш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

ЗУРХАЙ

ЗГМ: СҮДОКҮ

(Өмнөх дугаарын хариу)

6

5

8

93

6

4

87

12

93

1 9

2

5

1

4

6

2

8

873496152

196253478

524178936

357829614

419567283

682341597

965732841

741685329

238914765

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

Өмнөх дугаарын хариу / 11.16

ҮЗВЭР

БОСООГООР:2. Зэвсэгт хүчин4. Далайн шуурганы ачаар монголчуудад эзлэгдээгүй улс5. Омогшил7. Сервантесийн алдарт зохиолын баатар, ноёнтон8. Пролетарийн хувьсгалын удирдагч

9. Амидаа зохиолч, яруу найрагчид10. Фашист германчуудад үй олноороо хядуулсан үндэстэн 13. Жижиг төмөр хашаа14. Египетийн нийслэл16. Германы төв телевиз (товчилсон нэр)

ЭРҮҮЛ МЭНД

ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭГ

А амин дэмийг өрхийн эмнэлгээсээ

Улаанбурхан өвчний хүнд-рэлээс сэргийлдэг өндөр тунт А амин дэмийг энэ сарыг дуустал өрхийн эрүүл мэндийн төвүүдээр дамжуулан зургаан сараас таван нас хүртэлх хүүхдүүдэд олгож байна.

Жил бүрийн тав, арван-нэгдүгээр сард зургаан сараас таван нас хүртэлх хүүхдүүдэд А амин дэм уулгадаг бөгөөд зургаан сараас нэг настай хүүхдэд 100 мянган (олон улсын нэгж) нэгж тунтай цэнхэр өнгөтэй А амин дэмийг, 1-5 настай хүүхдэд 200 мянган нэгж тунтай улаан өнгөтэй А амин дэмийг уулгана. Уг амин дэм нь зургаан сарын турш хүүхдийн биед хэрэгцээт А аминдэмийг хангадаг байна. А амин дэм нь дархлааг дэмжин хүүхдийн өсөлт хөгжил, харааны үйл ажиллагааг сайжруулдаг. Эцэг, эхчүүдэд анхааруулахад, нэгээс дээш насныханд өндөр тунт А амин дэмийг эмчийн хяналтан дор уулгах ёстой аж.

Оксфордын их сургууль нь Беркли, Харвард, Масса-чуссетсын их сургуулиудын адилаар нээлттэй, үнэгүй, онлайн курсийг 2017 оны хоёрдугаар сараас эхлүүлэх гэж байна. EDX хэмээх онлайн курсийг хөгжүүлэгч платформ ашиглан “Ядуурлаас хөгжил цэцэглэлт хүртэл эдийн засгийн хөгжлийн ойлголт“ хэмээх сэдвээр эдийн засгийн хичээлийг үнэгүй заахаар болсон байна.

Үнэгүй онлайн курс нь боловс ролоо дээшлүүлж, илүү өндөр мэдлэгтэй болохыг хүссэн хэн бүхэнд нээллтэй. Хичээлийг Оксфордын Нийгмийн бодлого, Эдийн засгийн багш Паул Коллиэр заана. Хичээлийг “Эдийн зас гийн хөгжлийг хурдасгахад Засгийн газрын оролцоо ба түү ний амин чухал үүргийг судлах” гэсэн сэдвээр явуулах аж.

Онлайн курс зургаан долоо хоногийн турш явагдах бөгөөд долоо хоногт 2-3 цагийн хичээл орох юм байна. Курс дууссан ч материалыг нь харах боломжтой аж.

Нийслэлийн Хүүхэд гэр бүлийн хөгжлийн газраас нийс лэлийн Залуучуудын хөгжлийн газартай хамтран залууст тулгамдаж буй асуудлыг хэлэлцэх, эндээс тодорхой чиглэл бүхий зөвлөмж гаргах, залуусын оролцоог бүх салбарт нэмэг дүүлэх зорилгоор өнөөдөр Мон голын хүүхдийн ордны бага тан химд хэлэлцүүлэг зохион байна. Хэлэлцүүлэгт нийгмийн идэвх тэй залуус, залуу гэр бүлийн төлөөлөл, хувийн аж ахуй эрхлэгч, хөгжлийн бэрхшээл тэй иргэн, оюутан, ажил идэвх тэй хайж байгаа залуучууд, залуучуудын хөгжилд чиглэсэн үйл ажил лагаа явуулдаг төрийн бус байгууллагын төлөөллийн 100 гаруй хүн оролцоно.

Хэлэлцүүлгээс залуучуудын хөгжлийн талаар тулгамдсан асуудал, тэдний нийгмийн харилцаанд оролцох оролцоог дэмжих чиглэл, залуучуудын хөгжлийг дэмжих төрийн үйл-чилгээний хэрэгцээг тодорхойлж, оролцогчдоос гарсан саналыг холбогдох байгуулага, албан тушаалтанд хүргүүлнэ.

ХӨНДЛӨНГӨӨР:1. Дайны фронтын алаг морьт баатар3. МУГЖ, авьяаслаг дуучин, хөгжмийн зохиолч агсан6."Сэтгэлийг минь амруулагч урлаг миний гэргий, мөнх наслах уран бүтээл минь миний хүүхдүүд" гэж хэлсэн

гоонь эр, Италийн агуу зураач, барималч11. Арванхоёр ордны нэг12. Хөгжмийн зохиолын нэгэн төрөл15. Хөлбөмбөгийн дэлхийн аваргын цолны нэр17. Викиликс сайтыг үндэслэгч18. Жимстэй тараг

Ш А Х

Э С Г И

Х У Н

Б А Р ЙР

М А

ГУ

У А

Л У У Д А Л

ЭА

ХН

А

АС

Р

ЯО

Б

ЙУ

НЗ

ЗНУ

ЛИ

ДА У

Й

1 2 3 4

5

6 7 8 9 10

11 12

13 14

15

17 18

16

УДБЭТТөрийн соёрхолт, урлагийн гавьяат зүтгэлтэн, хөгжмийн зохиолч, удирдаач Г.Бирваагийн мэндэлсний 100 жилийн ойд зориулсан "Г.Бирваа-100 жил" хүндэтгэлийн тоглолт энэ сарын 22-нд 19.00 цагт болно.

УИД 5 ДАВХАРТ ICINEMAНайруулагч Жошуа Оппенхаимерийн 2014 оны бүтээл “Аниргүйн харц” кино энэ сарын 19-нд гарна. Индонез хэл дээр Монгол хадмал орчуулгатай гарах бөгөөд 13-аас дээш насны ангилал заажээ. Тасалбарын үнэ 4000 төгрөг.

“ЧИНГИС” ЗОЧИД БУУДАЛЖил бүрийн арваннэгдүгээр сарын 19-нд тэмдэглэн өнгөрүүлэх үнэртэнд дурлагсдын ойн баярын арга хэмжээнд урьж байна. Такс зөвхөн клубийн гишүүдэд 20000 төгрөг.

МИШЭЭЛ ЭКСПОТорго салоны хамт олон 2017 оны “Haute Couture” шинэ загварын шоугаа энэ сарын 30-нд 20.00 цагт толилуулна.

UB PALACEЭнэ сарын 18-нд “Click Click Boom” бүлгийн 10 жилийн ойд зориулсан тоглолт болно. Тоглолтын тасалбар 20 мянган төгрөгийн үнэтэй.

BLUE MOON “360 градус” зураачдын нэгдсэн үзэсгэлэн энэ сарын 19-н хүртэл үргэлжилнэ. Уг үзэсгэлэнг дөрөв дэх жилдээ зохион байгуулж байгаа бөгөөд шилдэг бүтээлийг шалгаруулах юм.

SKY RESORT“Шар айраг” хамтлагийн тоглолт энэ сарын 25-нд болно. Тэд “Smokie” хамтлагийн дуунуудыг амьд хөгжимтэйгээр хүргэх юм. Тоглолтын тасалбар 80 мянган төгрөг.

Н.Эрдэнэбаяр, Э.Тамир©

Mr. Баагийгийн БОДРОЛ.....

Өө ... байрны ах 6 удаа

залгасан байна ш дээ...

Танайхаас ус алдаад байна

ш дээ!! !

Гэртээ байхгүй

байгаа юм уу???

Крантаа хаагаагүй бил үү...

Яаж энэ их өрийг барагдуулна аа...

Баагий Жимсээтэй сардаа нэг болздог. Гэтэл энэ удаа доод давхарынх нь ах

залгаад байдаг.

Тэрээр гэрээс гарахдаа крантаа хаагаагүй байв. Бусдын эд хөрөнгө, амь нас, эрүүл

мэндэд хохирол учруулсан байв.

Орон сууц өмчлөгчийн болон эзэмшигчийн хариуцлагын даатгал нь ус чийг, гал, цахилгаан эрчим хүч, далд

ослын эрсдлүүдээс бусдад учруулсан хохирлыг даатгадаг.

СӨХ болон орон сууц нийтийн аж ахуйн контороос тогтоосон акт,

холбогдох бусад мэргэжлийн албадын дүгнэлтийг үндэслэн хөрөнгийн нөхөн

төлбөр олгодог.

Байршил

8 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2016.11.17, ПҮРЭВ ~ №240 (518)

ОДДЫН ХОТХОНХэмжээ: 119 м2Өрөө: 4 Граж: 2 /20 м2/Үнэ: 2,500,000 м2 /түрээс/Хаяг: ХУД

BUDDHA VISTAХэмжээ: 122Өрөө: 4 Граж:Үнэ: 750 сая /худалдана/Хаяг: ХУД, Зайсан

ПАРКСАЙД РЕЗИДЕНСХэмжээ: 52.58- 178.47 м2Өрөө: 2-5Граж: Үнэ: 2,600,000-3,000,000 Хаяг: БЗД

СЭЛБЭ ХОТХОНХэмжээ: 172м2Өрөө: 4 /пентхаус/Граж: 2 машины зогсоолҮнэ: 3,0 /түрээслүүлнэ/Хаяг: "Орчлон 1" сургууль

НҮХТХэмжээ: 900 м2 /газар/Хэмжээ: 250 м2 / зуслангийн байшин/Граж: 3 машины зогсоолҮнэ: 500,000,000

RESIDENCE 60Хэмжээ: Өрөө: 1-5 Граж: дулаан зогсоолҮнэ: 1750-2650 $Хаяг: БЗД, 4-р хороо

SEOUL ROYAL COUNTYХэмжээ:200м2Өрөө: 4 /3 давхарт/ Үнэ: 3000 $Граж: 2 Хаяг: ХУД, Зайсан

SEOUL PLAZAА зэрэглэлд байршилтай, нийт 11 давхар, 8800 м2 талбайтай, 1-4 давхарт: Өндөр зэрэглэлийн худалдаа, үйлчилгээний төв 5-9 давхарт: Оффис 10-11 давхарт: Ресторан, лоунж 2016 оны зургадугаар сард бүрэн ашиглалтанд орно.Хаяг: БГД, “Сөүл плаза” бизнес төв

GALAXY TOWERХэмжээ: 737 м2 Өрөө: Граж: 40 машины зогсоолҮнэ: 2550$ /худалдана/Хаяг: ХУД

ИХ МОНГОЛ РЕЗИДЕНСХэмжээ: 195 айлынӨрөө: 3-4 /сонголт/Граж: Газар доорх байгууламж бүхий 165 гражХаяг: БЗД

RIVER GARDENХэмжээ: 179,8 м2Өрөө: /4 унтлагын өрөө/ Граж: 2 машины зогсоолҮнэ: 3,900,000 /худалдана/Хаяг: ХУД, Маршалын гүүр

BLUE SKYХэмжээ: 118 м2Өрөө: 3Граж: Үнэ: 1,500,000 /түрээслүүлнэ/Хаяг: ХУД, Зайсан

MD CENTERХэмжээ: 2380 м2Өрөө: 3 давхар, 2 жигүүрГраж: 30-40 машины ил зогсоол 20 машины дулаан гражҮнэ: 2,500,000 /худалдана/Хаяг: ХУД, 15 -р хороо

BLUE GEM-4Хэмжээ: 15 давхарӨрөө: СонголттойГраж: байгааҮнэ: 2,800,000- 3,200,000 Хаяг: БГД, UB Place-ын хажууд

ЦЭЛМЭГ ТӨВХэмжээ: 9 давхар оффисӨрөө: тус бүр 624 м2Граж: ил зогсоолҮнэ: 60,000-70,000 /түрээслэнэ/2200-2900 $/худалдана/Хаяг: CБД, 1-р хороо

ЗАЙСАН ГОЛДЕН ВИЛЛХэмжээ: 100 айлын орон сууцӨрөө: 3-5 /сонголттой/Граж: 150 автомашины зогсоолҮнэ: 3,500,000-3,800,000 Хаяг: ХУД, 11-р хороо

BRAUHAUSХэмжээ: 100 м2Өрөө: /2 унтлагын өрөө/ Граж: Үнэ: 200,000 $ /худалдана/Хаяг: Сөүлийн гудамж

9 ЭРДЭНЭХэмжээ: 642 айлын орон сууцӨрөө: 2-3Граж: Үнэ: Хаяг: БГД 3-р хороо

NARAN PLACEХэмжээ: 120 айлын тохилог сууцӨрөө: 2-5 /сонголттой/Граж: давхар зогсоол /төлөвлөсөн/Үнэ: Хаяг: БЗД, 6-р хороо

REGENCY RESIDENCEХэмжээ: 165 м2Өрөө: /3 унтлагын өрөө/ Граж: машины зогсоолтойҮнэ: 335,000 $ /худалдана/Хаяг: БЗД, 13 дугаар хороо

Mongolian Property Management GroupReal Estate Service · Real Estate Appraiser · Real Estate Developer

Address: Sukhbaatar district, Narny zam 56, Zamiin tsagdaa, Tsoma Office, 601, Ulaanbaatar, MongoliaPhone: +976 8806 8207, +976 8800 3620

www.mpmgroup.mn

RE//MAX MongoliaТанд зориулсан үл хөдлөх хөрөнгийг эндээс...

Хаяг: Баянзүрх дүүрэг, 26 хороо Их хүрээ гудамж, Парк сайд төвийн 3 давхарт

Утас: 77073399, 94093390, 94043390http://www.remax.mn

BELLA VISTAХэмжээ: 165 м2Өрөө: 3 Граж: 1 машины гражтайҮнэ: 4,000,000 /түрээслүүлнэ/Хаяг: ХУД, Зайсан

ҮЛ ХӨДЛӨХИЙН МЭДЭЭЛЛИЙГ ИЛҮҮ ХҮРТЭЭМЖТЭЙ ИЛҮҮ ХЯМДААР

Утас: 99903584, 99903581

Та үл хөдлөх хөрөнгийн мэдээллээ байршуулахыг хүсвэл доорх утсаар

холбогдоно уу.

ROMANA RESIDENCE Хэмжээ: Цоо шинэ 66мкв талбайтай Өрөө: 2 өрөө байр түрээслүүлнэҮнэ: 1000$Хаяг: ХУД

ЗАЙСАНГИЙН ОРГИЛ Хэмжээ: 136,06 м2Өрөө: 5 өрөө байрыг гадаадын иргэнд яаралтай түрээслүүлнэ.Үнэ: 2000$Хаяг: ХУД

JAPAN TOWN, C4 APARTMENTХэмжээ: 138.52 мкв талбайтай Граж: 1 машины зогсоолтой Өрөө: 3 өрөө байр түрээслэнэҮнэ: 2400$Хаяг: ХУД

EASTERN PLAZAХэмжээ: 150-300 м2Зориулалт: Оффис үйлчилгээГраж: Машины зогсоолтойҮнэ: Зах зээлийн үнээр түрээслүүлэх болон худалданаХаяг: Хотын А зэрэглэлийн бүс болох СБД, Сөүлийн гудамж, NARAN Mall их дэлгүүрийн чанх хойно.Утас: 98995225, 90112555

Лех Качинскийн цогцсыгдахин шалгана

Оросын Эдийн засгийн сайд авлигын хэрэгт баривчлагдлаа

Путин Трамптай ярьсны дараа бөмбөгдөлт сэргэв

Польшийн албаныхан Ерөнхийлөгч амь үрэгдсэн хэрэгт шинэ нотолгоо хайх мөрдөн байцаалт эхлүүллээ. > 10

Оросын Эдийн засгийн сайд А.Улюкаевыг Роснефть компаниас хоёр сая ам.долларын хахууль авсан хэрэгт буруутгажээ. > 10

Оросын байлдааны онгоцууд Сирийн босогчдын байрлалыг мягмар гарагт дахин бөмбөгдөж эхэллээ. > 10

1Амьдралын түвшний хувьд

өрнөдийн орнуудаас хоцорч буй зааг ялгааг багасган, эдийн засгийн эрчимт өсөлтөө хэвээр хадгалахын тулд эдгээр улс уул уурхай, хөдөө аж ахуйд илүүтэй түшиглэдэг.

Гэхдээ тус бүс нутагт тэр-гүү лэгч улсууд сүүлийн таван жилд уламжлалт хуу чин үйлд вэрлэлийн оронд инно-ваци, технологи, бизнесийн шинэ лэг үзэл санааг илүү анхаар даг боллоо. Цалин өсгөх замаар амьдралын түв-шинг сайжруулсаар эцэст нь үйлдвэрлэл хөрөнгө оруу-лагчдын сонирхлыг үл татах, өрсөлдөх чадваргүй болж хувирах “Дундаж ангийн занга” үүсэхээс бүс нут гийн Засгийн газрууд эмээдэг. Тиймээс эрх баригчид шинэ залуу “Цоорхой ухаантнууд”-ыг өнгөрсөн арван жилд тус бүс нутгаас гадагш цагаачилсан сая сая хүмүүсийн араас алдчихалгүй эх оронд нь үлдээхээр эрмэлзэх болжээ.

“Судалгаа, инновацид хө-рөнгө оруулцгаая. Шинэ залуу үеийнхнийг эндээ үлдэх нөхцөл бололцоогоор хангаж өгцгөөе” хэмээн Словакийн Ерөнхийлөгч Анжей Кишка энэ сард уриаллаа. Ерөнхийлөгч боловсрол, судалгаа, хөгжүүлэлт, инноваци, старт-апыг эн тэргүүнд чухалчлах ёстойг онцлон тэмдэглэж байв.

Snapchat-аас Lenses болгож брэндийн нэрийг нь өөрчилсөн Looksery нь амжилтын цор ганц

жишээ, аз таарсан тохиолдлын аль нь ч биш. Skype аппликейшн, TransferWise үйлчилгээ Эсто-ниос, видео тоглоом хөгжүүлэгч CD Projekt компани Польшоос, презентацийн Prezi программ Унгараас гараагаа эхэлсэн түүхтэй. “Европ, Ойрх Дорнод, Африк даяар ажилладаг бидний хувьд хүртэл дорнод Европ асар их боломж” хэмээн Goo-gle-ийн Европын салбарын ерөнхийлөгч Мэтт Бриттин саяхан тайлбарлаж байлаа.

Төрийн дэмжлэгтэй хөрөнгө оруулалтын сан байгуулах, технологийн зангилаа үүсгэх, олон улсын технологийн

компаниудаас дэмжлэг авах зэрэг нааштай өөрчлөлт тус бүс нутагт ихэссээр. Гэхдээ л дорнод Европын технологийн үйлдвэрлэл Цахиурын хөндий, Тель-Авивыг ярьдаггүй юм аа гэхэд Лондон, Берлин зэрэг старт-ап төвүүдтэй ч харьцуулах аргагүй бага хэвээр.

“Уламжлалт эдийн засгийг инновацлиг орчин болгон өөрч-лөх гарын авлага гэж юу байх вэ. Хялбар үйл явц биш л болов уу. Шинэ экосистем үүсгэх ажил ихээхэн цаг авна. Зарим тохиол-долд амьдралын бүхэл бүтэн үе шаардах байх” хэмээн Baker & McKenzie хуулийн компанийн

Варшавын салбарын түнш Марек Рошински өгүүлсэн юм.

Европын холбооноос гаргадаг Европын инновацийн жил тутмын үнэлгээний 2016 оны тайланд тус блокийн дунджаас дээгүүр оноотой дорнод Европын улс ганц ч гараагүй. Үнэлгээнд сүүлийн найман байр эзлэгчид бүгд Дорнод Европын орнууд байлаа. Судалгаанаас үзвэл дорнод Европын орнууд байгалийн шинжлэх ухаан, мэдээллийн технологи, ин-женерийн ухааны цол зэрэг бүхий чадварлаг ажилтан олноор нь бэлтгэж байгаа. Гэтэл тус бүс нутагт судалгаа, хөгжүүлэлтэд

зарцуулах хөрөнгө хомс, хөрөнгө оруулалт сулаас амжилттай старт-ап компани цөөн төрдөг.

“Өөрийг тань дээш нь гаргаад өгөх зах зээлийн дэмжлэг л хэрэгтэй. Гэтэл энэ бүсэд их мөнгө авчрах хөрөнгө оруулалтын орчин үгүйлэгдсэн хэвээр” хэмээн Goldman Sachs-ийн Варшав дахь захирал Артур Томала өгүүлэв. Түүнтэй санал нэг, ноён Ршински ч “Гаднын томоохон хөрөнгө оруулалт татчихаар орчин бүрдэж амжаагүй байгаа”-г онцлон дурдлаа. Гэхдээ дорнод Европ нь “Анхааралтай ажиглаж байх

учиртай, хүч бололцоог нь хараахан илрүүлээгүй байгаа” бүс нутаг хэмээн ноён Ршински үзэж байна.

Тус бүс нутгийн компаниуд илүү суурь сайтай зах зээлд шууд гарах нь оновчгүй байж мэдэх юм. Ажлын дадлага туршлага, компанийн цар хүрээ, хөрөнгө чинээний хувьд харьцангуй сул дорнод Европын технологийн компаниуд niche буюу тодорхой бараа бүтээгдэхүүнд чиглэсэн зах зээлд чиглэх нь зүйтэй болов уу. Үүнд аудитын PwC компанид ажилладаг хоёр польш бизнесмэн дэлхийд анх удаа дроны зөвлөгөө өгөх төсөл хэрэгжүүлсэн явдлыг жишээ татаж болно. Хууль зүйн орчны хувьд дэлхийн хамгийн либерал зах зээлд тооцогддог Польш нь дронтой холбоотой бизнес эрхлэхэд нэн тохиромжтой юм.

Залуу мэргэжилтнүүд биз несээ эхлүүлэхийн өмнө дэл-хийн кор порациудад ажиллан турш лага сууж байх зуур, бүс нутагт ихэссэн аутсорсингийн ачаар дотоодын бизнес санаа ажил хэрэг болох боломж бүрдэнэ хэмээн Засгийн газрууд найд даг. Жишээ нь, Варшав дахь Goldman Sachs-ийн төвийн 240 польш мэргэжилтэн банкуудад зориулсан аппликейшн, дизайны систем, платформ хөгжүүлэх ажил эрхэлж байна. Goldman Sachs ирэх жил эдгээр ажилтны тоог 500-д хүр гэхээр төлөвлөжээ.

Технологийн бизнесмэн залуус

Ричард МилнеСкандиновын улсад бэлэн

мөнгөний хэрэглээ эрс багас сан-тай уялдан Шведийн Riksbank дижитал мөнгө “хэв лэгч” анхны төв банк болох талаар хэлэлцэж эхэллээ.

Дэлхийн хамгийн эртний төв банк хэмээх хүндэт алдартай Riksbank цаасан дэвсгэртийг 1660-аад оноос хэвлэж эхэл сэн түүхтэй. Төв банкны батал-гаатай дижитал мөнгө ямархуу байх, гарсан хойноо хэр үүрэг гүй цэтгэхийг нарийвчлан тодор хойлох зорилго бүхий төслийг тус банк эхлүүлэв. Eкрона хэмээн нэрлэж буй цахим мөнгийг ирэх хоёр жилд багтаан гүйлгээнд нэвтрүүлэх талаар удахгүй шийдвэр гарна хэмээн шинжээчид таамаглаж

байна. “Цаасан дэвсгэрт маань

300 жилийн түүхтэй учраас шинэ мөнгө хувьсгалт эргэлт болно. Дижитал валют нь мөнгөний бодлого, санхүүгийн тогтвортой байдалд ямар үүрэг гүйцэтгэх вэ? Хийц нь ямар байх бол? Цэнэглэдэг цахим карт, аппликейшний аль нь

байх бол?” гэсэн асуултыг Riksbank-ны орлогч захирал Сесилиа Скингсли Financial Times-д ярилцлага өгөх үеэрээ тавьж байлаа.

Их Британи, Канадын төв банк дэмжсэн мэдэгдэл хийс-нээс хойш Bitcoin зэрэг дижитал мөнгөний давуу болон сул талыг дэлхийн төв банкууд идэвхтэй

хэлэлцэж эхэллээ. Шведэд цаасан болон зоосон мөнгө-ний эргэлт 2009 оноос хойш 40 хувиар багассан нь Riks-bank-ийг дээрх алхам хийхэд хүргэжээ. “Дижитал мөнгөний хийц, болзошгүй үр дагавар нь ямар байх талаар бусдаас үлгэр авъя ч гэсэн урьд өмнийн жишээ байхгүй. Тэглээ гээд гар хумхиад юу ч хийлгүй суух арга алга” хэмээн хатагтай Скингсли өгүүлэв.

Дэлхийн бусад төв банкны адилаар Riksbank ч банк болон гүйлгээний байгууллагуудтай дансаар цахим мөнгө шил-жүүлэх үйлчилгээ эрхэлсээр удаж байгаа. Харин төв банкны мөнгийг хувь хүмүүст зөвхөн цаасан дэвсгэрт, зоосоор тооцож олгодог. “Төрийн болон олон

нийтийн салбарт нөхцөлийг нь бүрдүүлчихээд хувийн салбарыг төв банкны мөнгөтэй шинэ аргаар харьцах аргагүй хэвээр үлдээж таарахгүй” хэмээн хатагтай Скингсли тайлбарлав. Гэхдээ Riksbank дижитал мөнгийг цаасан болон зоосон мөнгөний нэмэлт болгохоос бус, бүрэн орлогч гэж хараахан үзээгүй байгаа талаар орлогч захирал анхааруулж байна.

Дижитал мөнгөний гүйлгээ нь Шведийн төв банкинд эр-гэ цүүлбэл зохих олон асуулт тул гаж байна. Жишээ нь, Riks bank-нд цахим мөнгөний данс нээлгэх ёстой юу? Бэлэн мөн гөнд байдаггүй, дижитал мөнгөний онцгой шинж болох traceable буюу гүйлгээний түүх үлддэг байх нь зүйтэй юу?

Цахим мөнгө хүүтэй байх уу?“Би л хувьдаа дэвсгэрт юм уу,

зоос шиг байхыг илүүд үзнэ” хэмээн хатагтай Скингсли өгүү-лэв. Тэрбээр дижитал мөн гөнд хүү төлөх ёсгүй хэмээн үзэж байна. Харин хууль бус ажил-лагаанаас сэргийлэх зорилгоор гүйлгээний мөр үлддэг байх нь зүйтэй хэмээн тайлбарласан юм.

Цахим мөнгө арилжааны бан куудын нөөцтэй өрсөлдөх тохиолдолд санхүүгийн тогтвор-гүй байдал үүсгэх магадлалыг ч Riksbank судлах шаардлагатай. Санхүүгийн хүндрэлтэй нөхцөл үүсэх тохиолдолд иргэд мөн-гөө төрийн цахим систем рүү шил жүүлэх замаар тогтворгүй байд лыг гааруулах ма гад лалтайг хатагтай Скингс ли анхааруулав.

Люси Хорнби, Том МитчеллБНХАУ-ын дарга Ши Жинь-

пин хоёр дахь удаагаа улиран сонгогдсоныхоо дараа ч өөрийн өвийг уламжлуулж үлдээх үүднээс ХКН-ын дээд албан тушаалд холбоотнуудаа томилж эхэллээ. Ши Жиньпин анх албан тушаалын шат ахиж эхэлсэн үед удирдлага доор нь зүтгэж байсан, “Жижяны шинэ арми” гэгддэг арав гаруй эрхмийн улс төрийн ирээдүйг судлаачид анхааралтай ажиглаж байна.

Жижян гэдэг нь Хятадын Жөжян мужийн уянгын аястай дууддаг хүндэтгэлийн нэр. Шанхайгаас өмнө зүгт орших, эдийн засгийн ач холбогдолтой тус мужид Ши Жиньпин 2002-2007 онд намын хорооны нарийн бичгийн даргын албыг хашиж байжээ. Хятад орны үзэл суртал, санхүү, дотоодын аюулгүй байдал, аж үйлдвэрийн бодлого хариуцсан дээд албан тушаалуудыг гартаа атгацгаасан

холбоотнуудынх нь хувь заяа Ши Жиньпиний хувьд эрх мэдлийнх нь хэмжүүр юм.

Ноён Ши-г аравдугаар сард намын “Цөм” хэмээн өр гөм жилснөөр улс төрийн тов чооны элит 25 гишүүнийг холбоот нуудаараа бүрдүүлэх боломжтой болсон юм. Харин намын бүтцийн оргил болох Байнгын хорооны гишүүдийг эрх мэдлийн төлөө өрсөлдөгч бүлэглэлүүдийн холыг харсан зальжин тохиролцоонд үндэслэн томилдог. Уламжлалаар Байнгын хорооны гишүүн нь намын төв хороонд таван жил зүтгэсэн хүн байх ёстой.

“Санаа байгаа ч Байнгын хороонд өөрийнхөө хүмүүсийг томилно гэдэг хэцүү. Гэхдээ л улс төрийн товчоонд Ши Жинь пинтэй урьд нь хамт байсан хүмүүсийн царайг харин дахиж харахгүй боллоо” хэмээн Вел лингтоны Викториа их сургуулийн Хятадын элитүүдийн

бодлого судлаач Бо Жиюй тайлбарлав.

Ши Жиньпиний хувьд хол-боот нуудынхаа ноёрхлыг бэх жүү лэхийн тулд Байнгын хорооны бүрэлдэхүүнийг цөөлөх арга байж болох юм. Тэрбээр Байнгын хорооны гишүүдийн тоог тав болгон цөөрүүлэхийг чармайна хэмээн улс төрийн шинжээчид таамаглаж байна. Эрс радикал арга хэмжээ авах тохиолдолд намын уламжлалыг зөрчин Байнгын хороог татан буулгах хувилбар байж болно. Өөрийн гэсэн тусдаа эрх мэдэл бүхий хүчирхэг эрчүүдийн бүлэглэл Байнгын хороо урьд нь есөн гишүүнтэй байсан ч Ху Жинтао-гийн үед долоо болгон цөөлжээ. “Эрх тэгш хүмүүс дундах илүү эрхтэн” гэсэн зарчим талцсан бүлэглэл үүсгэж байгааг намд үнэнч гишүүд шүүмжилдэг.

“Жижяны шинэ арми”-ийн хамгаас ирээдүйтэй гишүүдийн нэг нь аравдугаар

сард Бээжингийн Засаг даргаар томилогдсон Цай Чи. Ши Жиньпиний засаглалын эхний жил байгуулсан Улсыг аюулаас хамгаалах зөвлөлийн (УАХЗ) орлогч дарга асан ноён Цай Хятадын удирдлагын хамгийн хүчирхэг атлаа учир битүүлэг албан тушаалын нэгийг хашиж байжээ. “Бид УАХЗ-тэй уулзах хүсэлт тавьж байсан ч холбогдох ямар ч аргагүй байгууллага юм билээ” хэмээн нэгэн экс-дипломат тайлбарлав.

Цай овогтын хувьд Засаг даргаар томилогдсон нь улс төрийн товчоонд суудал эзлэх баталгаа болдог Бээжингийн намын хорооны нарийн бичгийн даргын албыг хаших замыг нь засаж буй хэрэг. Өнгөрсөн хэдэн сард Ши Жиньпин, Ерөнхий сайд Ли Көчян нарын бусад холбоотон ч улс төрийн товчоонд нэвтрэх хаалга болсон албан тушаалуудыг эзэлж авлаа.

УАХЗ-д хашиж байсан

Цай Чи-гийн албан тушаал нь иргэний бюрократ нүсэр тогтолцоог алгасан, жижиг “Ажлын хэсэг”-т тулгуурлан ажиллах сонирхолтой Хятад улсын даргын хувьд эрх мэдлээ төвлөрүүлэх арга болж байжээ. УАХЗ нь гадаад хэрэг, гадаад болон дотоод аюулгүй байдал, үзэл суртал, Хятадын ардын чөлөөлөх арми хариуцсан салбар агентлагуудтай гэсэн таамаг бий.

“УАХЗ-ийн гишүүд болон шийдвэр гаргахад гүйцэтгэдэг үүргийнх нь талаарх мэдээлэл тун хомс. Хүн бүр шагайчих санаатай битүү хар хайрцаг л гэсэн үг” хэмээн Хятадын аюулгүй байдлын шинжээч Яньмэй Ше тайлбарласан юм.

“Жижяны арми”-ийн статус сайжирсан нь ноён Ши-д 2013 онд хуралдсан намын гуравдугаар бүгд хурлаар тодорхойлсон эдийн засгийн шинэчлэлээ хэрэгжүүлэх баталгаа болно. Хятад орны

бүтээлч хувийн компаниудын нэлээд нь Жөжян муж, тус мужийн төв Ханжоуд ажилладаг. “Хятад орны ирээдүйг хувийн сектор тодорхойлох ёстойг Ши Жиньпин тодорхой зааж өгсөн” хэмээн түүнийг Жөжян мужийн намын хорооны нарийн бичгийн дарга байх үеэс нь таньдаг өрнөдийн албаны хүн өгүүлж байна.

“Жижяны арми”-ийн гишүүд эрх мэдлийг төвлөрүүлэх, иргэнийн нийгмийг нухчин дарах Ши Жиньпиний байр сууринд бат зогсогчид. Жөжян мужид Ши Жиньпиний үед орлогч нь байгаад, эдүгээ намын хорооны нарийн бичгийн дарга болсон Ся Баолун Вэнжоу хотын христийн шашны сүмийг хаах ажлыг гардан удирдсан хүн. Вэнжоу нь хувийн хэвшлийнхэн, еванге-лист христийн шашинтнуу дын үймээн, эсэргүүцэл дэгддэг халуун цэгт тооцогддог юм.

Ши Жиньпиний “Жижяны шинэ арми”

Шведийн төв банк бэлэн мөнгөнөөс “урвахаар” төлөвлөж байна

BBM©

Путин Трамптай ярьсны дараа бөмбөгдөлт сэргэвНазих Оссейран, Катрин Хилле

Оросын байлдааны онгоцууд Сирийн босогчдын байрлалыг мягмар гарагт дахин бөмбөгдөж эхэллээ. Ерөнхийлөгч Владимир Путин АНУ-ын шинээр сон-гогд сон Ерөнхийлөгч Дональд Трамптай утсаар ярьснаас хэд хэн цагийн дараа агаарын дайралт сэргэсэн юм. Уг яв-дал Америкийн сонгуулийн дараа хоёр талын хурцадсан харилцаа хэрхэн өрнөх талаар хүлээлтийн дунд болж байна. ОХУ-ын Батлан хамгаалахын сайд Сергей Шойгу агаарын довтолгоо Сирийн Идлиб ба Хомс хотууд дахь жихадуу-дын байрлал, зэвсгийн агуулах, сургалтын талбайг онилж байгааг онцолжээ.

Түүнчлэн бүслэлт байгаа гурван долоо хоногт гал зог-соосны дараа Алеппо хотын зүүн дүүргүүдийг бөмбөгдөж эхэллээ гэж Сирийн сөрөг хүчний тө-лөөлөгч мэдээлсэн байна.

Трамп даваа гарагт Оросын Ерөнхийлөгчтэй ярихдаа Сирийн асуудлыг хөндсөн, эсэх талаар мэдээлэл алга. Гэвч Кремлийн төлөөлөгч хэлэхдээ талууд алан хядлагатай тэмцэх болон Сирид таван жил үргэлжилж буй мөргөлдөөнийг зогсооход хамтрах талаар хэлэлцсэнийг хүлээн зөвшөөрсөн юм.

Сурталчилгааныхаа үеэр ноён Трамп Оросын Ерөнхийлөгчийг хүчтэй удирдагч хэмээн сай-шаасан үг хэлж, Өрнөдийн орнуудын гадаад бодлогын бай-гууллагуудыг сандаргаж байв. Тэрбээр Сирийн мөргөлдөөнийг хэт даврагчдын эсрэг тэмцэл хэмээн үзэж, үүнд Путины үүргийг нааштай үнэлжээ. Оросууд Сирийн Ерөнхийлөгч Башар Асадыг дэмжин Алеп-пог дайрахад оролцсон нь Обамагийн засаг захиргаа ба Европын холбоотнуудын зүгээс эсэргүүцэлтэй тулгарч, Москвагийн цэргийн ажиллагааг

саатуулж байв.Өрнөдийн Засгийн газрууд

Путины үйл ажиллагааг олон талаар шүүмжилсний дээр Алеппо хотод энгийн иргэд, эмнэлгүүд бөмбөгдөлтөд өртөж буйг цэргийн гэмт хэрэг гэх мэтээр буруутгасан үг яриа гаргасан билээ. Өрнөдийнхөн бас ноён Асадыг огцруулахыг шаардаж байгаа боловч оросууд түүнийг дипломат болон цэр-гийн талаар дэмжиж байна. Харин Трамп хэлэхдээ Асадыг унагахаас илүүтэй ISIS-ийг дарах сонирхолтой байна гэсэн нь Орос, Сирийн хүчин босогчдыг довтлох боломж олгоно.

Жилийн өмнөөс Сирийн мөргөлдөөнд оролцож эхэлсэн Оросын цэргүүд Алеппог бөмбөгдөхөө түр азнасан. Гэвч Сирийн дэглэм хотыг дахин довтлохоо анхааруулсаар ирсэн. Тус хот Засгийн газрын болон босогчдын гэсэн хоёр хэсэгт хуваагдаж, иргэний дайны гол

талбар болжээ. АНУ-д засаглал шилжих үеийг ашиглан Орос, Сирийн цэргүүд босогчдыг дарахын тулд бүх хүчээ шавхан довтлох байх гэж шинжээчид болгоомжилж байна.

Ноён Шойгу хэлсэн үгэндээ Оросын онгоц тээвэрлэгч “Адмирал Кузнецов” хөлөг байлдааны анхны үүргээ Сирид гүйцэтгэж буйг онцолсон юм. Алеппо дахь Кама Умирт хэмээх босогчдын бүлгийн төлөөлөгч Хишам Скафф “Энд 30 удаа цохилт хийж, гурван хүн амь үрэгдлээ. Аймшигтай байна” гэжээ. Оросын Батлан хамгаалахын сайд “Манай агаараас эсэргүүцэн хамгаалах чадамж Газрын дундад тэнгисийг бүрхэж байгаа” гэж мэдэгдлээ. Энэ нь Москва гаднын хүчнүүдийг дайралтад саад хийхийг орол дохгүй байхыг анхааруулсан хэрэг болж байна.

Хенри ФойПольшийн албаныхан тус

улсад хамгийн хөндүүр асуудал болоод буй хэрэгт шинэ нотолгоо хайх мөрдөн байцаалт эхлүүллээ. Ерөнхийлөгч агсан Лех Качинский зургаан жил хагасын өмнө Оросын нутагт онгоцны ослоор амь үрэгдсэн билээ. Шинэ судалгааны хү-рээнд түүний цогцсыг гаргаж, дахин шинжлэхээр болжээ. Уг үхлийн талаар янз бүрийн таамаг дэвшүүлж, Польшийн нийгмийг талцуулаад байна.

Качинский болон бусад 95 хүн суусан онгоц Москвагаас баруун тийш 360 км-т орших Смоленск хотын дэргэд осолдсоныг “са-наатай үйлдэл” гэж үзэх хандлага гарсан. Ялангуяа Польшийн үндсэрхэг үзэлтнүүд болон улс төрийн зарим бүлэг тус улс руу хийсэн халдлага хэмээн буруутгаж байгаа. Тус улсын эрх баригч Хууль, шударга ёс намын тэргүүн, нөлөөтэй улс төрч, талийгаач Ерөнхийлөгчийн ихрийн нэг Ярослав Качинский уг явдлыг Дэлхийн II дайнаас хойш хамгийн том эмгэнэлт хэрэг хэмээн үздэг. Мөн үүний цаана гэмт үйлдэл байгаа гэж удтал нотолсоор ирсэн юм.

Тэрбээр Оросын албад, эсвэл өөрийг нь эсэргүүцэгч либерал сөрөг хүчин үүнд буруутай гэсэн үзэл санаа эрх баригч намын бодлогын салшгүй хэсэг болсон. Тус нам үндэсний үнэт зүйл болон Польшийг гаднын халдлагаас хамгаалах үзлийг нэн тэргүүнд тавьж байгаа аж. Ноён Качинский “Польш улс үнэнийг мэдэхгүйгээр, Смоленскийн хэргийг бүрэн хаахгүйгээр жинхнээсээ эрх чөлөөтэй болж чадахгүй. Энэ эмгэнэл манай үндэстэн, манай нийгэмд удтал сүүдрээ тусгаж байгаа” хэмээн мэдэгдсэн байна.

Нас барсан Ерөнхийлөгчийн хойноос гашуудал үргэлжилсээр байгаа. Гэвч зарим улстөрч Лех Качинскийн аминд халдсан гэх сэжиглэлд нотолгоо олох ёстой хэмээснээс нийгэмд санал зөрөлдөөн үүсчээ.

Засгийн газрын өмнөх тайланд нисэгчийн алдаа, битүү манан ослын шалтгаан болсон гэж дүгнэсэн. Улмаар польшуудын гуравны хоёр нь уг явдлыг улс

төрийн оноо авахад ашиглаж байгааг буруушаан, маргааныг намжаах нь зүйтэй гэж үзэж байгаа юм. Гэтэл албан ёсны дүгнэлтийг эсэргүүцэгчид ослын дараахан мөрдөн байцаагчдын гаргасан алдааг заав. Мөн Оросын талаас онгоцны үлдэгдлийг эргүүлэн өгөхөөс татгалзаж байгааг сэжиглэх шалтгаан хэмээн маргаж байна.

Шарилуудад “токсилог, ге не тик, психохими, хисто пато-логийн сорилт” хийж үхлийн шалт гаан болон нислэгийн сүү лийн мөчүүдийн талаар мэдээлэл авахаар шийдсэн аж. Даваа гарагийн шөнө Краковын ор шуулгын газраас хүмүүс тарж явсны дараа мөрдөн байцаагчид сорьц авахаар талийгаач Ерөн-хийлөгч болон түүний гэргийн авсыг нээжээ.

Үүний зэрэгцээ уг ослоор үрэгдсэн бүх хүний шарилаас сорьц авах болсныг зарим гэр бүл эсэргүүцэн, нас барсан хүмүүсийг тайван орхи хэмээн шаардсан.

Ноён Качинский албан ёсоор аль нэгэн улс буюу хүчнийг нэр заан уг осолд буруутгаж байгаагүй. Харин тухайн үед Польшийн Ерөнхий сайд байгаад одоо Европын зөвлөлийн Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж буй Дональд Туск ёс суртахууны хариуцлага хүлээх ёстой гэж мэдэгдсэн байна. Гэвч ноён Туск болон Оросын тал осолд хариуцлагыг хүлээхээс эрс татгалзсан билээ.

Качинскийг дэмжигчид хэр-гийг улам дэврээж байгаа юм. Тухайлбал, Батлан хамгаалахын сайд Антони Мацеревич онго-цонд дэлбэрэлт болж, газардахаас өмнө бутарсныг нотлох баримт бий хэмээн ярьж байгаа аж. Одоо тэрбээр мөрдөн байцаалтыг ахалж байна.

Уг онгоцны ослоор амь

үрэгд сэн хүмүүсийн дотор Польшийн төв банк, Үндэсний аюулаас хамгаалах газар болон цэргийн удирдагчид байжээ. Тэд Дэлхийн II дайны үед Зөвлөлтийн цэргүүдэд хороогдсон Польшийн 21 мянган иргэнийг оршуулсан Катыний дурсгалын цогцолборт очихоор явж байжээ. Энэ мэт байдал нь бас л нууц халдлагын тухай таамагт нэмэр өгч байгаа юм.

Катрин ХиллеОросын мөрдөн байцаагчид

Эдийн засгийн сайд Алексей Улюкаевыг Роснефть төрийн өмчит компаниас хоёр сая ам.долларын хахууль авсан хэрэгт буруутгажээ. Энэ нь Владимир Путины засаг захир-гаанд эрх мэдлийн төлөөх тэмцэл хурцдаж буйг харуулав.

Ноён Улюкаев эдийн засгийн либерал шинэчлэлийг дэмжигч бөгөөд 1991 онд ЗХУ задарснаас хойш хэрэгт татагдсан хамгийн өндөр албан тушаалтан боллоо. Томоохон хэргүүдийг хариуцдаг Мөрдөн байцаах хорооны мэдэгдэлд Улюкаевыг даваа гарагт хахууль авах үйлдэл дээр нь баривчилсныг дурдсан байна.

Тэрбээр Роснефть компаниас мөнгө шаардан газрын тос үйлдвэрлэгч Башнефть хэмээх жижиг компанийн 50 хувийг худалдан авахад нь яамныхаа зүгээс дэмжлэг үзүүлэхийг амласан аж. Мягмар гарагт Москвагийн шүүх мөрдөн бай-цаагчдын хүсэлтээр Улю каевыг гэрийн хорионд авчээ. Ерөнхий сайд Дмитрий Медведев

баривчилгаа болон байцаалтын талаар эхнээс нь Ерөнхийлөгчид мэдээлсэн гэв. Гэхдээ сэжигтнийг хэр удаан ажигласан талаар тодорхой зүйл яригдсангүй.

Ноён Путин авлигын хэрэг мандсаны дараахан Эдийн засгийн сайдыг итгэл найдвар хөсөрдүүлсэн шалтгаанаар огцруулах шийдвэр гаргасан гэж

Кремлийн хэвлэлийн төлөөлөгч мэдэгдлээ. Улмаар дэд сайд нарын нэг Евгений Елинийг үүрэг гүйцэтгэгчээр томилжээ. Улюкаевын өмгөөлөгч Тимофей Гриднев “Тэрбээр тулгасан хэргийг няцаасан. Өчигдөр Роснефтийн байранд болсон явдлыг өдөөн хатгалга гэж үзэж байгаа” хэмээв.

Роснефть компани Башнеф-тийн 50 хувийг таван тэрбум ам.доллараар худалдан авсан нь анхнаасаа маргаантай асуудал. Улмаар төрийн өмчит компанийн хувьцааг өөр нэг төрийн өмчит компани худалдан авч байгаа нь хувьчлалын зорилгыг зөрсөн хэрэг аж.

Хоёр жилийн өмнө Башнеф-

тийг хууль бусаар эзэмшил дээ авсан гэдэг үндэслэлээр Вла димир Евтушенков гэгч оли гархиас хураасан байдаг. Медведев болон Улюкаев нар Роснефтьд худалдахыг эсэргүүцэж зогсоохыг оролдсон байна. Гэвч Путин Роснефтийг хааж боох ёсгүй гэж үзжээ.

Оросын Ерөнхийлөгчийн засаг захиргааны дотоодод хуучин тагнуулууд болон эдийн засагчдын хооронд өрсөлдөөн явагдсаар ирсэн. Тэд заримдаа үзэл суртлаар сөргөлдөж, эрх мэдлийн төлөө улайран тэмцэхэд хүрдэг түүх бий. Эдний дотор Путины хувийн нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан, одоо Роснефтийн гүйцэтгэх захирал Игорь Сечин нэлээд нөлөөтэй. Роснефть баривчилгааны талаар тайлбар өгөхөөс татгалзаад “Башнефтийн хувьцааг ОХУ-ын хуулийн дагуу зөвлөгч банкинд хамгийн сайн санал өгч авсан” хэмээн мэдэгдсэн. Ноён Сечин мөн тайлбар өгөхөөс татгалзлаа.

Баривчилгааны дараахан Роснефть хэвлэлд мэдээлэл нийтлүүлсэн байна. Үүнд, төрийн

өмчит компани Башнефтьд хандаж, жижиг эзэмшигчдийн хувьцааг худалдан авахыг санал болгосон гээд хувьцаа бүрт 3.7 рублийн үнэ өгснөө дурджээ.

Эрчим хүчний сайд асан, Путиныг шүүмжлэгч Владимир Милов гэгч “Улюкаевыг барив-чилсан нь Башнефтийг авахад Роснефтьд саад хийсний төлөө өшөө авч буй хэрэг гэдэгт бараг эргэлзэхгүй байна” гэсэн коммент бичсэн байна. Тэрбээр цааш нь энэ баривчилгаа ирээ-дүйд Сечиний худалдан авалтыг зогсоохыг хүссэн албаныханд анхааруулга боллоо гэжээ.

Оросын аж үйлдвэр, биз-несийн холбооны тэргүүн Алек сандр Шохин энэ хэрэгт олон тодорхойгүй зүйл байгааг тэмдэглэв. Тэрбээр “Хэлцэл хуулийн болон улс төрийн хувьд зөвшөөрөгдөөд сар өн-гөрч байхад Роснефтьд шахалт үзүүллээ. Тус улсын хамгийн нөлөөтэй хүмүүсийн нэг Игорь Сечинээс хоёр сая ам.доллар нэхнэ гэдэг санаанд багтамгүй зүйл” гэсэн юм.

Лех Качинскийн цогцсыг дахин шалгана

Оросын Эдийн засгийн сайд авлигын хэрэгт баривчлагдлаа

BBM©

BBM©

BBM©

11

Эдийн засаг

2016.11.17, ПҮРЭВ ~ №240 (518) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

» ЗЭЭЛ

30.4 хувь Банкны системийн хэмжээгээр чанаргүй зээл энэ оны аравдугаар сарын эцэст 1.13 их наяд төгрөг болж, өмнөх сараас 16.9 тэрбум төгрөгөөр өссөн байна. Энэ нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 30.4 хувиар өсчээ.

» МӨНГӨНИЙ НИЙЛҮҮЛЭЛТ

54 тэрбум төгрөг Мөнгөний нийлүүлэлт энэ оны аравдугаар сард өмнөх сартай харьцуулахад 54 тэрбум төгрөгөөр өссөн байна.

» ВАЛЮТ

2 хувьТөгрөгийн юаньтай харьцах нэрлэсэн дундаж ханш аравдугаар сард 343.12 төгрөг болж, өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 29.18 төгрөг буюу хоёр хувиар суларчээ. Төгрөгийн юаньтай харьцах нэрлэсэн дундаж ханш есдүгээр сард 2.2 хувь суларч байв.

» ТӨСӨВ

24.3 хувьУлсын нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн нийт тэнцэл 2.3 их наяд төгрөгийн алдагдалтай гарчээ. Төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцлийн алдагдал өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 1.4 их наяд төгрөгөөр өсөхөд орлого 1.7 хувиар буурч, зарлага 24.3 хувиар нэмэгдсэн нь нөлөөлжээ.

» ГАДААД ХУДАЛДАА

8.4 хувьМонгол Улсын гадаад худалдааны нийт бараа эргэлтийн хэмжээ энэ оны гуравдугаар улиралд өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 8.4 хувиар буурчээ.

» АЖ ҮЙЛДВЭР

7.3 хувьАж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэл энэ оны гуравдугаар улиралд 945.4 тэрбум төгрөгт хүрч, 7.3 хувиар өссөн байна.

» ХУДАЛДАА

69.5 мянгаУлсын хэмжээнд нийт 69.5 мянган аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулж байна. Үүний 38.1 хувь нь бөөний болон жижиглэн худалдааны салбарынх байна.

» САНХҮҮГИЙН ТОЛЬФьючерс гэрээ­Futures con­tract­Форвард гэрээг харах. Форвард гэрээнээс ялгарах гол онцлог нь фьючэрс гэрээ нь зохион байгуулагдсан зах буюу бирж дээр арилжаалагддаг.

ЗГМ ТОВЧХОН

АНУ, доллар 2424.44

Евро 2595.61

Япон, иен 22.15

ОХУ, рубль 37.53

БНХАУ юань 352.89

БНСУ вон 2.07

ВАЛЮТЫН ХАНШ

Дефляци гурван сар дараалан үргэлжилж байна

МӨНГӨНИЙ БОДЛОГО

Инфляци агшиж, дефляци үүсэв. Дефляци гурван сар да раалан үргэлжилж байна. Энэ нь инфляцийн эсрэг зүйл бөгөөд үнийн ерөнхий түвшин буурах үйл явц гэж тайлбарладаг. Бараа үйлчилгээг худалдан авах хүмүүсийн эрэлт, хэрэгцээ буурснаар үйлд-вэрлэгч компаниуд өөрсдийн бүтээгдэхүүнээ хямд үнээр борлуулж, улмаар алдагдал хүлээхэд хүргэдэг үзэгдэл. Инфляцийг тодорхойлох бараа, үйлчилгээний үнэ аравдугаар сард өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 0.1 хувиар буурч, эдийн засаг улам хумигдаж байгааг Үндэсний статистикийн хорооноос мэдэгдсэн юм.

Эдийн засгийн өсөлт, нийт эрэлт өөрчлөгдөж буйтай холбоо-тойгоор инфляцийн төсөөлөл буурч байна. Монгол банкны тооцсон төсөөллөөр жилийн инфляци ирэх оны хоёрдугаар улирал хүртэл өнөөгийн түвш-нээс эрс буурах төлөвтэй. Харин үүнээс цааш өсөх төлөвт шилжих нь. Энэ нь дефляци ирэх онтой золгох магадлал өндөр байгааг илтгэх аж. Инфляци ирэх оны мөнгөний бодлогын төсөлд тусгагдсан зорилтот түвшнээс бага байх хандлагатай байгааг үүнээс харж болох юм.

Хүнсний болон хүнсний бус инфляци ирэх оны сүүл хагас хүртэл үргэлжлэн буурах төлөвтэйг “Инфляцийн төлөв байдлын тайлан”-д тодотгосон. Тод руулбал, мах, хүнсний ногооны үнийн бууралт нь хүнсний жилийн инфляци ирэх

Инфляцийн эерэг төсөөлөл

оны эхний хагас хүртэл буурахад нөлөөлж байгааг тэмдэглэжээ. Үүнээс гадна дэлхийн зах зээл дээр сүүлийн дөрвөн жилийн турш буураад байгаа хүнсний бүтээгдэхүүний үнийн бууралт энэ онд саарч буй. Харин ирэх онд бууралтыг өсөлт орлох төсөөлөлтэй байгаа нь хүнсний үнэ өсөх нэг хүчин болж байгааг уг тайланд өгүүлжээ.

Эдийн засгийн идэвхжил үргэлжлэн саарч байгаа тул ирэх онд хүнсний бус инфляци буурах хандлагатай байгааг эхэнд дурдсан. Ирэх оны хувьд нийт эрэлт буурах төлөвтэй байгаа нь хүнсний бус инфляци нам түвшинд хадгалагдахад

нөлөөлөх бололтой. Ингэснээр инфляци ирэх онд харьцангуй тогтвортой байх төлөв ажиг-лагдаж байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, мөнгөний бодлогын зорилтот түвшнээс инфляци гажихгүй гэсэн үг. Инфляцийг бус эдийн засгийн тогтвортой байдлыг онилсон 2017 оны мөнгөний бодлого инфляцийг найман хувиас хэтрүүлэхгүй байхаар үндсэн чиглэлдээ тусгасан билээ.

Манай улсын эдийн засгийн дотоод орчинд тодорхой бус байдал давамгайлж байгааг зарим эдийн засагч хэлж байна. Тухайл бал, төсвийн орлого тасалдаж, зардал тэлж, алдагд-лыг санхүүжүүлэхэд хүндрэлтэй болоод байгаа. Энэ нь эдийн засгийн дунд хугацааны тогт-вортой байдалд сөрөг нөлөө үзүүлж байгааг тоохгүй орхиж боломгүй.

Инфляцийн эерэг төсөөл лийг өөрчлөх эрсдэл цөөн гүй бий. Үүний нэг нь бараа, бүтээг-дэхүүний ний лүү лэлтийн бол зошгүй догол дол эсвэл илүүдэл юм. Тухайл бал, ний-

лүүлэлтийн шалт гаан тай инфляци бий болох, урьдчилан зарлаагүй төрийн зохицуу-лалттай бараа, үйлчилгээний үнэ нэмэгдэх нь инфляцийн төсөөллийг өөрчилнө гэсэн үг.

Эрэлтийн шалтгаантай инф-ляци нэмэгдэх хандлага нийт эрэлт хумигдсанаас шалтгаалж төдийлэн ажиглагдахгүй байгаа. Үүнийг “Инфляцийн төлөв байдлын тайлан”-д тэмдэглэсэн байна. Өрхийн хэрэглээ агшиж байгаа нь эрэлтээс үүдэлтэй инфляцийг газардуулсан билээ. Нөгөө талаар өрхийн хэрэглээ хумигдахад өрхийн орлого буурсан нь нөлөөлж буй. Өрхийн сарын бодит орлого сүүлийн зургаан улирал дараалан агшаад байна. Ийм нөхцөлд өрхийн хэрэглээ ойрын хоёр улиралд сэргэх хандлага тааруу аж. Дефляцийн шинж тэмдэгт бүрэн автаад буй эдийн засагт валютын ханшийн дарамт болон нийлүүлэлтийн шалтгаантай инфляцийн сөрөг нөлөө эрсдэл үзүүлэх талтайг эдийн засагч Ж.Дэлгэрсайхан анхааруулж байна.

С.Батсайхан / ЗГМ©ТЕХНОЛОГИ

“SKYtel”-ийн удирдлага өөрчлөгдлөө

“SKYtel” группийн удирдлагад өөрчлөлт оржээ. Тус группийн Гүйцэтгэх захирал Д.Болор өнгөрсөн долоо хоногт ажлаа хүлээлгэн өгч, Тэргүүн дэд захирал Д.Нарантуяа Гүйцэтгэх захирлын үүрэг гүйцэтгэгчээр ажиллаж байгаа юм байна. Д.Болор нь үүрэн холбооны “Mo-bicom” корпорацийг удирдаж байгаад 2012 онд “SKYtel” группийг тэргүүлэх болсон.

Түүнчлэн дотоодын үүрэн холбооны хэрэглэгчдийн 14.5 хувийг бүрдүүлдэг “SKYtel” группийн Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн даргаар ажиллаж байсан П.Батсайхан мөн ажлаа хүлээлгэн өгчээ. Түүний оронд "Алтай холдинг"-ийн ТУЗ-ийн дарга Б.Баттүшиг томилогджээ. "Алтай холдинг" энэ онд БНСУ-ын жижиглэн худалдааны "E-Mart" сүлжээг Монгол Улсад нэвтрүүлсэн юм.

УУЛ УУРХАЙ

ERD 1.08 сая ам.доллар босгожээ

Торонтогийн Хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй “Erdene Re-source” компани 5.6 сая ширхэг өрийн баталгаа гаргаж, 1.08 сая ам.доллар хүлээж авсан байна. Тус компанийн бэлэн мөнгөний үлдэгдэл 2.1 сая ам.долларт хүрээд байгаа аж. 2016 он болон 2017 оны нэгдүгээр улиралд хийх үйл ажиллагаа, удирдлагын болон хайгуулын зардлаа санхүүжүүлэхэд хангалттай хэмжээнд байгаа гэж компаниас мэдээллээ. “Erdene Resource” Баянхөндий алтны төслийн нэмэлт өрөмдлөгийг ирэх сарын дунд үед хийж, үр дүнг нь ирэх оны нэгдүгээр улиралд гаргахаар төлөвлөж байгаа ажээ. Тус компанийн хамгийн сүүлд хийсэн өрөмдлөгийн үр дүн эерэг гарсан байна. Харин “Алтан нар” алтны төслийн хувьд дөрөвдүгээр улиралд өрөмдлөгийн туршилт хийхээр төлөвлөжээ.

Өрхийн сарын бодит орлого

сүүлийн зургаан улирал дараалан

агшаад байна

Б.Баяртогтох@bayartogtokhZGM

Эдийн засаг

12 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2016.11.17, ПҮРЭВ ~ №240 (518)

Хөрөнгийн биржийн индекс 0.82 хувиар өсчээ

99903584, 99903581

ЗГМ: СУРВАЛЖЛАГА

Монгол Улсын нийт хүн амын долоон хувь нь зүүн бүсийн Хэнтий, Сүхбаатар, Дорнод аймагт амьдарч байна. Энэ бүс нутаг улсын дотоодын нийт бүтээгдэхүүний зургаа орчим хувийг бүрдүүлж байгааг онцлон дуулгая. Бүсийн нэг хүнд ногдох дотоодын нийт бүтээгдэхүүн /ДНБ/-ий хэмжээ Улаанбаатар хотынхоос 30 хувь, улсын дунджаас найман хувь бага байна. Харин бусад бүстэй харьцуулахад нэг хүнд ногдох ДНБ харьцангуй өндөр. Гол шалтгаан нь хүн амын тоо бага байдагтай нь холбоотой аж.

Зүүн бүсийн хэмжээнд шил-жих хөдөлгөөн харьцангуй бага ч хүн амын дунд хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшин тааруухан хэвээр байгааг Дорнод аймгийн Улаан загалмай хорооны дарга Б.Ганболд хэллээ. Ажил гүйд-лийн түвшин улсын дунджаар 9.4 хувьтай байгаа бол зүүн бүсэд 14 хувьтай байна. Энэ нь хөдөлмөр эрхлэлт хангалтгүй байгааг илтгэх үзүүлэлт. Аймгуудад тулгарч буй ижил сорилтын нэг нь ажилгүйдэл. Ажлын байрыг нэмэгдүүлж байж л уг “зовлон”-гоос ангиж-рах бололцоотой. Тиймээс жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг эрчимжүүлэх, хариуцлагатай уул уурхайг тодорхой түвшинд

Гадаад худалдааг өргөжүүлэх гарц нь боомтЗүүн бүсийн нэг хүнд ногдох ДНБ­ий хэмжээ улсын дунджаас найман хувь бага байна

хөгжүүлэх сонирхол орон нут-гийн удирдлагуудад харилцан адилгүй түгээмэл байна. Тус бүс улсын нийт аж үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн борлуулалтын 1.3 хувь, орон нутгийн таван хувийг бүрдүүлж буй.

“Зүүн бүс бол аж үйлдвэрийн салбар сул хөгжсөн бүс нутаг. Тиймээс өөрийн нөөцөд тул-гуурлан хөдөө аж ахуйн бо ловсруулах үйлдвэрлэл, ба-рилгын материалын үйлд вэрлэл хөгжүүлэх боломжтой” хэмээн Эдийн засгийн бодлого, өрсөлдөх чадварын судалгааны төвийн ерөнхий захирал Б.Лакшми тус бүсийн өрсөлдөх чадварын чуулганы үеэр онцолж байсан удаатай. Холимог металл, уран, төмөр, цайр, хайлуур жонш, мөнгө зэрэг ашигт малтмалын баялаг нөөцтэй гэж зүүн бүсийг

тодотгодог. Гэвч эдийн засгийн хөгжлийн түвшингээр бусад бүсээс харьцангуй доогуур байгааг “Аймгуудын өрсөлдөх чадварын тайлан”-д дурджээ. Хөгжлийн тулгуур салбараа аялал жуулчлал, хөдөө аж ахуй, уул уурхай, үйлдвэрлэл гэж зар ласан зүүн бүс хамгийн олон боомттой.

Тодруулбал, Ульхан, Эрээнцав, Хавирга, Баянхошуу, Сүмбэр, Чойбалсан, Бичигтийн боомтоор дамжуулан ОХУ, БНХАУ-тай худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг илүү өргөн хүрээнд хөгжүүлэх ирээдүйтэй. Тиймээс хилийн боомтуудын үйл ажиллагааг өргөтгөх, улмаар гадаад худалдаа, үйлчилгээг шинэ түвшинд гаргах бо-ломжтойг Дорнод аймгийн Засаг дарга М.Бадамсүрэн

хэллээ. Тухайлбал, Дорнод аймаг ОХУ, БНХАУ-тай нийт зургаан боомтоор холбогдож байгаа аж. Тэрбээр Монголын Улаан загалмай нийгэмлэгээс зохион байгуулсан Хэнтий, Дорнод болон Манжуур хотын хүмүүнлэгийн байгууллагын

үйл ажиллагаатай танилцах сэтгүүлчдийн багтай уулзах үеэр дээрх мэдээллийг өгсөн юм.

Зүүн бүс хил орчмын аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх, гадаад худалдааг улам өргөжүүлэх өргөн боломжтой. Тиймээс хилийн боомтын нэвтрэн өнгөрүүлэх хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх хэрэгцээ, шаардлага тулгарч байгаа аж. Тодруулбал, “Хавирга”-ын боомтоор хил гарах иргэдийн тоо сүүлийн жилүүдэд эрс нэмэгдсэн байна. Аялал жуулчлалын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж байгаа компани болон иргэдийн зүгээс дээрх санал, хүсэлтийг хамгийн олон удаа орон нутагт ирүүлжээ. Байнгын ажиллагаатай дээрх боомтоор энгийн үед буюу даваа, баасан гарагаас бусад үед 400 гаруй иргэн, 60-70 тээврийн хэрэгсэл зорчдог аж. Харин даваа, баасан гарагт өдөрт 800 гаруй иргэн, 120 орчим тээврийн

С.Батсайхан / ЗГМ©

Монголын хөрөнгийн бирж лхавга гарагийн үнэт цаасны арилжаагаар нэг, хоёр болон гуравдугаар ангилалд бүртгэлтэй 11 хувьцаат компанийн нийт 5,751 ширхэг хувьцаа арилжжээ. Энэ өдөр хөрөнгийн биржийн индекс 781.06 нэгж болж 0.82 хувиар өсөв. Ингэснээр зах зээлийн үнэлгээ 1.34 их наяд төгрөгт хүрчээ.

Үнэт цаасны арилжаагаар энэ оны эхний 10 сард 266.5 тэрбум

төгрөгийн гүйлгээ хийгдсэн байна. Бирж 55.6 сая ширхэг үнэт цаас арилжсан нь өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад гүйлгээ 66.5 хувиар буурч, үнэт цаас хоёр дахин өссөн байна.

Хөрөнгийн зах зээлд үйл ажиллагаа явуулж байгаа хувьцаат компаниудын үнэт цаасны зах зээлийн нийт үнэлгээ аравдугаар сард 1.33 их наяд төгрөг болж, 4.1 хувиар буурчээ. MSE ALL

2015 2016

1,200

1000

800

600

Б.Баяртогтох @bayartogtokhZGM

хэрэгсэл нэвтэрдэг байна. Дорнод аймаг бол Зүүн

бүсийн тулгуур төв. Тус аймаг Эрээнцав, Хавирга боомтод хөрш орнуудын бизнес аяллыг хөгжүүлэх зорилгоор хил орчмын “Аялал жуулчлалын чөлөөт бүс” байгуулах талаар судалж байгаа аж. Эдийн засгийн хүндрэлтэй нүүр тулсан манай улсын хувьд гарц, боломжийг эрэлхийлж буй. Хямралын сөрөг нөлөөгөөр эдийн засаг агшиж, иргэдийн худалдан авах чадвар буурсан талаар байнга мэдээлж байгаа. Гэхдээ БНХАУ-ын Манжуур хотыг зорих монголчуудын цуваа тасрахгүй байгааг “Хавирга” боомтынхон хэлж байв.

Монгол Улсыг Зүүн хойд Азийн эдийн засгийн интег-рацид холбох гүүр бол Зүүн бүс. Тэр дундаа Дорнод аймаг үүнд онцгой үүрэг гүйцэтгэх учиртай. Гэвч өдгөө тус аймаг цагаан зудын эсрэг хамаг нөөц, боломжоо дайчлах сорилтын өмнө ирээд байна. Аймгийн хэмжээнд өвөлжилт хүндрэх шинжтэй байна. Тус аймгийн есөн сум цагаан зудтай байгааг орон нутгийн удирдлага мэдэгдэж байв. Зуншлага тааруу байсан нь нөхцөл байдлыг улам дордуулж мэдэхээр байгааг М.Бадамсүрэн өгүүллээ.

Улаанбаатар хоттой хатуу хучилттай авто замаар хол-богдсон Дорнод “Аймгуудын өрсөлдөх чадварын 2015 оны тайлан”-гаар есдүгээр байранд эрэмблэгдсэн. Уг тайлангаар Хэнтий 16-д жагссан бол Сүхбаатар дөрөвдүгээрт орсон. Дорнод аймаг олон тулгуурт, тогтвортой эдийн засагтай аймаг болохоор зорьж байгаа аж. Олон тулгуурын гол багана нь хөдөө аж ахуйн салбар билээ.

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

ТҮҮХИЙ ЭД

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1226.84 +0.02% 11/16/2016

ЦАГААН АЛТ PLA унци 935.9 +0.13% 11/16/2016

МӨНГӨ SIA унци 17.015 -0.16% 11/16/2016

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 249.9 -0.24% 11/16/2016

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 69 -1.48% 11/16/2016

WTI ТОС CLA баррель 45.96 +0.33% 11/16/2016

БРЕНТ COA баррель 47.13 +0.38% 11/16/2016

БЕНЗИН XBA 134.16 +0.49% 11/16/2016

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 2.706 -0.11% 11/16/2016

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 40 -1.23% 11/16/2016

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 94.95 -0.05% 11/16/2016

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 0.211 -2.22% 11/16/2016

БУДАА RRA центнер 9.52 +1.38% 11/16/2016

БУУДАЙ WA бушель 419.5 +0.18% 11/16/2016

КАКАО CCA тонн 2395 -0.95% 11/16/2016

КОФЕ KCA фунт 1.65 -0.09% 11/16/2016Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▲

▲

▼

▼

▼

▲

▲

▲

▼

▼

▼

▼

▲

▲

▼

▼

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 5275.621 +57.23 +1.1% 11/16/2016DAX INDEX DAX 10723.91 -11.23 -0.1% 11/16/2016TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 14756.1 +157.65 +1.08% 11/16/2016S&P/ASX 200 AS51 5327.672 +1.47 +0.03% 11/16/2016S&P 500 INX 2180.39 +16.19 +0.75% 11/16/2016SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3205.057 -1.93 -0.06% 11/16/2016DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 18923.06 +54.37 +0.29% 11/16/2016TOP 20 MSETOP 10910.13 +134.39 +1.25% 11/16/2016FTSE 100 UKX 6792.74 +39.56 +0.59% 11/16/2016HANG SENG HSI 22328.9 +4.99 +0.02% 11/16/2016NIKKEI 225 NKY 17862.21 +194.06 +1.1% 11/16/2016

▲▼▲ ▲▲▼▲▲ ▲▲ ▲

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

ДЭЛХИЙН ГОЛЛОХ ИНДЕКСҮҮД

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

56.94 -3.41% 11/16/2016

0.015 -6.25% 11/16/2016

3.025 +1.68% 11/16/2016

0.039 -5.13% 11/16/2016

0.013 -7.69% 11/16/2016

3.15 -3.96% 11/16/2016

4.61 -1.5% 11/16/2016

0.31 -6.06% 11/16/2016

0.195 +11.43% 11/16/2016

0.42 +3.57% 11/16/2016

▼

▼

▲

▼

▼

▼

▼

▼

▲

▲

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АПУ ХК APU 379.96 1.99 % 11/16/2016ГОВЬ ХК GOV 8915 -0.34 % 11/16/2016СҮҮ ХК SUU 125.8 0.58 % 11/16/2016АДУУН ЧУЛУУ ХК ADL 1726 -1.03 % 11/16/2016БИ ДИ СЕК ХК BDS 1400 0.00 % 11/16/2016РЕМИКОН ХК RMC 56.67 -1.55 % 11/16/2016ШАРЫН ГОЛ ХК SHG 2301 13.63 % 11/16/2016ТАВАНТОЛГОЙ ХК TTL 2436 9.48 % 11/16/2016ХОРИН ХОЁРДУГААР БААЗ ХК AHH 207 0.00 % 11/16/2016ХИШИГ УУЛ ХК HSX 759 15.00 % 11/16/2016СИЛИКАТ ХК SIL 191 -0.52 % 11/16/2016

▲▼▲▼

◄►▼▲▲

◄►▲▼

Манжуурыг зо рих монгол чуу дын

цуваа тасрах гүй байгааг боом тын-

хон хэлж байв