ZESPÓŁ ASPERGERAZESPÓŁ ASPERGERA- przyczyny, objawy, - przyczyny, objawy,

funkcjonowaniefunkcjonowanie

OpracowałaOpracowała : : Karolina DyrdaKarolina Dyrda

WprowadzenieWprowadzenie

W 1944 r. psychiatra Hans Asperger W 1944 r. psychiatra Hans Asperger pochodzący z Austrii opisał dziwne zachowania pochodzący z Austrii opisał dziwne zachowania kilkorga dzieci przebywających w jego klinice.kilkorga dzieci przebywających w jego klinice.

Dzieci te, według niego były do siebie podobne Dzieci te, według niego były do siebie podobne pod kątem pewnych wzorców zachowania i pod kątem pewnych wzorców zachowania i wyglądu. wyglądu.

Artykuł Lorny Wing opublikowany w 1981 roku Artykuł Lorny Wing opublikowany w 1981 roku opisywał dzieci, przypominające według niej te, opisywał dzieci, przypominające według niej te, które opisał wcześniej Asperger.które opisał wcześniej Asperger.

WprowadzenieWprowadzenie

przypadki opisane przez Kannera w 1943r.przypadki opisane przez Kannera w 1943r.

przypadki opisane przez Aspergera w 1944r.przypadki opisane przez Aspergera w 1944r.

ZA jako jednostka chorobowa we wstępnej wersji ZA jako jednostka chorobowa we wstępnej wersji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób WHO z 1990r. Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób WHO z 1990r.

Opracowała: Joanna GrochowskaOpracowała: Joanna Grochowska

ZA/AutyzmZA/Autyzm

Jakościowe nieprawidłowości w zakresie:Jakościowe nieprawidłowości w zakresie: rozwoju społecznego, zwłaszcza do rozwoju społecznego, zwłaszcza do

uczestnictwa w naprzemiennych uczestnictwa w naprzemiennych interakcjach społecznych,interakcjach społecznych,

komunikacji (słownej i bezsłownej),komunikacji (słownej i bezsłownej), zachowań, aktywności i zainteresowań zachowań, aktywności i zainteresowań

(od 5% do 15% badanej populacji HFA i ZA, w (od 5% do 15% badanej populacji HFA i ZA, w normie intelektualnej nie wykazuje żadnych normie intelektualnej nie wykazuje żadnych szczególnych zainteresowań – za: A. Rynkiewicz szczególnych zainteresowań – za: A. Rynkiewicz „Zespół Aspergera”)„Zespół Aspergera”)

Autystyczne spektrum Autystyczne spektrum (ASD)(ASD)

AUTYZM DZIECIĘCY

Głęboki poziom zaburzeń

ZESPÓŁ ASPERGERA

Niski poziom zaburzeń

Diagnoza a funkcjonowanie Diagnoza a funkcjonowanie językowejęzykowe

Zaburzeniafunkcjonowaniapoznawczego

Ograniczeniaw myśleniu werbalnym

(meta-myślenie)

Zaburzenia języka

Różnice w diagnozowaniu Zespołu Aspergera i autyzmu dziecięcego

Różnica w diagnostyce obu zespołów Różnica w diagnostyce obu zespołów odnosi się również do wieku odnosi się również do wieku diagnozowanych dziecidiagnozowanych dzieci

średni wiek diagnozy dzieci z zespołem średni wiek diagnozy dzieci z zespołem Aspergera wynosi osiem latAspergera wynosi osiem lat

autyzm dziecięcy wykrywany jest około autyzm dziecięcy wykrywany jest około trzeciego roku życia.trzeciego roku życia.

Diagnoza różnicowa i Diagnoza różnicowa i współwystępowaniewspółwystępowanie

zaburzenia zachowania,zaburzenia zachowania, ADHD/ADD,ADHD/ADD, dysleksja (trudności z nauką oraz dysleksja (trudności z nauką oraz

płynnym pisaniem i czytaniem płynnym pisaniem i czytaniem pojedynczych wyrazów)pojedynczych wyrazów)

dysgrafia (mało staranne, dysgrafia (mało staranne, nieczytelne pismo),nieczytelne pismo),

zaburzenia psychiczne (depresje, zaburzenia psychiczne (depresje, nerwice, zaburzenia obsesyjno-nerwice, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, zaburzenia lękowe),kompulsywne, zaburzenia lękowe),

zaburzenia osobowości,zaburzenia osobowości, inne. inne.

Inne kryteria diagnostyczneInne kryteria diagnostyczne

Szwedzki badacz Christopher Gillberg Szwedzki badacz Christopher Gillberg zajmujący się Zespołem Aspergera na zajmujący się Zespołem Aspergera na podstawie kryteriów diagnostycznych podstawie kryteriów diagnostycznych DSM IV oraz własnych obserwacji dzieci DSM IV oraz własnych obserwacji dzieci z tym zaburzeniem, określił sześć z tym zaburzeniem, określił sześć kryteriów diagnostycznych.kryteriów diagnostycznych.

Kryteria diagnostyczne zespołu Kryteria diagnostyczne zespołu Aspergera wg Christophera Aspergera wg Christophera

GillbergaGillberga 1. Zaburzenia w sferze relacji społecznych 1. Zaburzenia w sferze relacji społecznych

(skrajny egocentryzm) (skrajny egocentryzm) (przynajmniej dwa z następujących):(przynajmniej dwa z następujących):

niezdolność do interakcji z rówieśnikaminiezdolność do interakcji z rówieśnikami brak chęci do nawiązywania kontaktów z brak chęci do nawiązywania kontaktów z

rówieśnikami; rówieśnikami; słabe rozumienie sygnałów społecznychsłabe rozumienie sygnałów społecznych niewłaściwe społeczne i emocjonalne niewłaściwe społeczne i emocjonalne

zachowaniazachowania

Kryteria diagnostyczne zespołu Kryteria diagnostyczne zespołu Aspergera wg Christophera Aspergera wg Christophera

GillbergaGillberga 2. Całkowicie pochłaniające wąskie zainteresowania 2. Całkowicie pochłaniające wąskie zainteresowania

(przynajmniej jedno z następujących):(przynajmniej jedno z następujących): wykluczenie innych działańwykluczenie innych działań powtarzające się zaangażowanie w daną aktywnośćpowtarzające się zaangażowanie w daną aktywność więcej odtwarzania niż działań celowychwięcej odtwarzania niż działań celowych

3. Narzucanie codziennych zajęć i zainteresowań 3. Narzucanie codziennych zajęć i zainteresowań (przynajmniej jedno z następujących):(przynajmniej jedno z następujących):

sobie, w różnych aspektach życiasobie, w różnych aspektach życia innyminnym

Kryteria diagnostyczne zespołu Kryteria diagnostyczne zespołu AspergeraAspergera

4. 4. Zaburzenia mowy i języka (przynajmniej trzy z Zaburzenia mowy i języka (przynajmniej trzy z następujących):następujących):

opóźniony rozwójopóźniony rozwój powierzchownie doskonały, ekspresyjny językpowierzchownie doskonały, ekspresyjny język formalny, pedantyczny językformalny, pedantyczny język dziwna prozodia, osobliwe cechy głosudziwna prozodia, osobliwe cechy głosu upośledzenie rozumienia, obejmujące błędną upośledzenie rozumienia, obejmujące błędną

interpretację znaczeń dosłownych i ukrytychinterpretację znaczeń dosłownych i ukrytych

Kryteria diagnostyczne zespołu Kryteria diagnostyczne zespołu AspergeraAspergera

5. 5. Zaburzenia komunikacji niewerbalnej Zaburzenia komunikacji niewerbalnej (przynajmniej jedno z następujących):(przynajmniej jedno z następujących):

ograniczona gestykulacjaograniczona gestykulacja niezdarna lub niezręczna mowa ciałaniezdarna lub niezręczna mowa ciała ograniczona mimika twarzyograniczona mimika twarzy niewłaściwa ekspresjaniewłaściwa ekspresja osobliwe, chłodne spojrzenieosobliwe, chłodne spojrzenie

6. Niezdarność ruchowa.6. Niezdarność ruchowa.

Sławne osoby z ZASławne osoby z ZA

Albert Einstein Izaak Newton Eric SatieAlbert Einstein Izaak Newton Eric Satie

INNE SŁAWNE OSOBY INNE SŁAWNE OSOBY POSIADAJACE CECHY ZESPOŁU POSIADAJACE CECHY ZESPOŁU

ASPERGERA:ASPERGERA:

ANDY WARHOL ARTUR SCHOPENHAUERANDY WARHOL ARTUR SCHOPENHAUER

CHARLES DE GAULLECHARLES DE GAULLE

INNE SŁAWNE OSOBY INNE SŁAWNE OSOBY POSIADAJACE CECHY ZESPOŁU POSIADAJACE CECHY ZESPOŁU

ASPERGERA:ASPERGERA:

ARCHIMEDES ARCHIMEDES MICHAŁ ANIOŁ MICHAŁ ANIOŁ

CHARLES DARWINCHARLES DARWIN

Problemy charakterystyczne Problemy charakterystyczne dla dla osób z zespołem Aspergeraosób z zespołem Aspergera

- Deficyty w zakresie odbioru i - Deficyty w zakresie odbioru i przetwarzania bodźców sensorycznychprzetwarzania bodźców sensorycznych

- Problemy w zakresie rozwoju czynności - Problemy w zakresie rozwoju czynności poznawczych:poznawczych:

• zaburzenia w zakresie teorii umysłuzaburzenia w zakresie teorii umysłu • zaburzenia w zakresie centralnej zaburzenia w zakresie centralnej

koherencjikoherencji

- - Zaburzenia funkcji wykonawczychZaburzenia funkcji wykonawczych

Integracja sensoryczna

• organizacja wszystkich odbieranych bodźców

proces, w którym mózg człowieka otrzymując informacje ze zmysłów dokonuje ich:

rozpoznania,

segregowania,

interpretacji,

integruje je ze sobą i z poprzednimi

doświadczeniami,

i na tej podstawie tworzy

odpowiednią reakcję

(celowe, efektywne działanie)

Czy więc są zaburzenia sensoryczne?

•są to zaburzenia odbioru i integracji bodźców sensorycznych (zmysłowych) w mózgu

• powstają gdy informacje pochodzące z różnych zmysłów nie łączą się w jasną i spójną całość

Dotyczą następujących zmysłów:

• równowaga – układ przedsionkowy w uchu wewnętrznym, rejestruje ruch i zmiany pozycji głowy, związany z siłą grawitacji

• propriocepcja (czucie głębokie: dotyk, nacisk, ból, temperatura) – receptory w mięśniach, ścięgnach i stawach, dają nam poczucie pozycji ciała • dotyk (czucie powierzchniowe) - receptory w skórze, błonie śluzowej jamy ustnej i nosa

• słuch - receptory w uchu wewnętrznym w narządzie Cortiego

• wzrok - receptory w siatkówce oka

• smak - receptory w błonie śluzowej języka, gardła, krtani

• węch - receptory w błonie śluzowej nosai w jamie ustnej

Model poziomów integracji sensorycznej wg Model poziomów integracji sensorycznej wg Violet F.Maas (na podstawie J.Ayres)Violet F.Maas (na podstawie J.Ayres)

Poziom I: Poziom I: Rozwój percepcji wrażeń: dotykowych, proprioceptywnych, przedsionkowych, Rozwój percepcji wrażeń: dotykowych, proprioceptywnych, przedsionkowych, wzrokowych i słuchowychwzrokowych i słuchowych

Poziom II:Poziom II:Planowanie ruchu, duża motorykaPlanowanie ruchu, duża motorykaIntegracja dwóch stron ciałaIntegracja dwóch stron ciała

Poziom III:Poziom III:Bardziej precyzyjna/różnicująca percepcja wrażeń dotykowych, wzrokowych, Bardziej precyzyjna/różnicująca percepcja wrażeń dotykowych, wzrokowych, Planowanie-mała motoryka,Planowanie-mała motoryka,Rozwój lateralizacji kinestetycznych i percepcji przestrzeniRozwój lateralizacji kinestetycznych i percepcji przestrzeni

Poziom IV: Poziom IV: Czytanie, pisanie, liczenie, myślenie koncepcyjne Czytanie, pisanie, liczenie, myślenie koncepcyjne

Schemat ciałaSchemat ciała

PROFIL SENSORYCZNYPROFIL SENSORYCZNY

Osoby z ZA/HFA wykazują:Osoby z ZA/HFA wykazują: przeciążenia sensoryczne na dotyk, dźwięk, światło, smak lub zapach,przeciążenia sensoryczne na dotyk, dźwięk, światło, smak lub zapach, chwilowe niedosłyszenia lub niedowidzenia,chwilowe niedosłyszenia lub niedowidzenia, osłabioną wrażliwość lub nadwrażliwość ciała na ból lub temperaturęosłabioną wrażliwość lub nadwrażliwość ciała na ból lub temperaturę zniekształcenia głębokości obrazu – obrazy mogą wydawać się bliżej lub dalej zniekształcenia głębokości obrazu – obrazy mogą wydawać się bliżej lub dalej

niż są w rzeczywistości, mogą być także postrzegane jakby się poruszały,niż są w rzeczywistości, mogą być także postrzegane jakby się poruszały, trudność z przekazywaniem informacji za pomocą kilku zmysłów jednocześnie, trudność z przekazywaniem informacji za pomocą kilku zmysłów jednocześnie, współtowarzyszące wrażenia uczuciowe, tak zwane synestezje, na przykład współtowarzyszące wrażenia uczuciowe, tak zwane synestezje, na przykład

widzenie różnych kolorów lub odczuwanie różnych zapachów w reakcji na widzenie różnych kolorów lub odczuwanie różnych zapachów w reakcji na

różne dźwięki muzykiróżne dźwięki muzyki

Za: Agnieszka Rynkiewicz „Zespół Aspergera” (Harrison, Hare, 2004)Za: Agnieszka Rynkiewicz „Zespół Aspergera” (Harrison, Hare, 2004)

Występowanie zaburzeń w Występowanie zaburzeń w odbiorze i integrowaniu odbiorze i integrowaniu bodźców zmysłowych bodźców zmysłowych powoduje:powoduje: - dysfunkcje w rozwoju - dysfunkcje w rozwoju poznawczym, poznawczym, - motorycznym - motorycznym - oraz w zachowaniu dziecka.- oraz w zachowaniu dziecka.

czynnościpoznawcze

teoria umysłu

Teoria umysłuTeoria umysłu 1. rozpoznawanie i rozróżnianie własnych stanów umysłowych (emocjonalnych i 1. rozpoznawanie i rozróżnianie własnych stanów umysłowych (emocjonalnych i

motywacyjnych)motywacyjnych)

- wiedza kiedy i o czym się myśli, czego się pragnie, do czego się zmierza. - wiedza kiedy i o czym się myśli, czego się pragnie, do czego się zmierza.

- umiejętność określenia czynników, które wpływają na motywację (np. czyjeś krytyczne - umiejętność określenia czynników, które wpływają na motywację (np. czyjeś krytyczne

oceny czy uwagi), na myślenie (np. brak lub posiadanie jakiś informacji) i na działanie (np. oceny czy uwagi), na myślenie (np. brak lub posiadanie jakiś informacji) i na działanie (np.

posiadane umiejętności),posiadane umiejętności),

2. obserwacja własnej aktywności umysłowej ,2. obserwacja własnej aktywności umysłowej ,

3. wnioskowanie o analogicznych stanach umysłowych występujących u innych ludzi w 3. wnioskowanie o analogicznych stanach umysłowych występujących u innych ludzi w

określonych okolicznościach (na podstawie obserwacji zachowań oraz wiedzy o ludzkim określonych okolicznościach (na podstawie obserwacji zachowań oraz wiedzy o ludzkim

umyśle),umyśle),

4. przewidywanie zachowania ludzi w określonych okolicznościach (na podstawie 4. przewidywanie zachowania ludzi w określonych okolicznościach (na podstawie

obserwacji zachowań oraz wiedzy o ludzkim umyśle).obserwacji zachowań oraz wiedzy o ludzkim umyśle). Opracowanie: Małgorzata Młynarska „Autyzm w ujęciu psycholingwistycznym”Opracowanie: Małgorzata Młynarska „Autyzm w ujęciu psycholingwistycznym”

Simon Baron-Cohen (ur. 1958) (ur. 1958)

brytyjski psychopatolog, profesor na Wydziale brytyjski psychopatolog, profesor na Wydziale Psychiatrii i Psychologii Eksperymentalnej Psychiatrii i Psychologii Eksperymentalnej Uniewrsytetu w Cambridge.Uniewrsytetu w Cambridge.

„„The essential difference” (Istotna The essential difference” (Istotna różnica”)różnica”)

Hipersystematyzacyjna teoria Hipersystematyzacyjna teoria autyzmuautyzmu

Zaburzenia ze spektrum autyzmu są Zaburzenia ze spektrum autyzmu są stanem nierównowagi między dwoma stanem nierównowagi między dwoma rodzajami inteligencji: empatyzacji rodzajami inteligencji: empatyzacji (potrzebnej do rozumienia ludzi) i (potrzebnej do rozumienia ludzi) i systematyzacji (potrzebnej do systematyzacji (potrzebnej do klasyfikowania przedmiotów)klasyfikowania przedmiotów)

„„The essential difference” (Istotna różnica”)The essential difference” (Istotna różnica”)

Autyzm = „skrajnie męski” sposób Autyzm = „skrajnie męski” sposób patrzenia na rzeczywistość, w patrzenia na rzeczywistość, w przeciwieństwie do kobiecego (więcej przeciwieństwie do kobiecego (więcej zdolności empatycznych)zdolności empatycznych)

Inne spojrzenie na autyzm – jako na Inne spojrzenie na autyzm – jako na odmienny styl myśleniaodmienny styl myślenia

Badania prof. Simona Barona - Badania prof. Simona Barona - CohenaCohena

Badania: podwyższony poziom Badania: podwyższony poziom testosteronu w okresie płodowym testosteronu w okresie płodowym powoduje zaburzenia ze spektrum powoduje zaburzenia ze spektrum autyzmuautyzmu

Nie wiadomo co jest przyczyną Nie wiadomo co jest przyczyną podwyższonego poziomu testosteronupodwyższonego poziomu testosteronu

Badania wskazują, że odpowiadają za to Badania wskazują, że odpowiadają za to czynniki genetyczne i środowiskoweczynniki genetyczne i środowiskowe

Testosteron może wpływać na mózg, Testosteron może wpływać na mózg, zmieniając układ połączeń między zmieniając układ połączeń między neuronami i neuroprzekaźnikineuronami i neuroprzekaźniki

Badania prof. Simona Barona - Badania prof. Simona Barona - CohenaCohena

Badacze określali stężenie testosteronu, badając Badacze określali stężenie testosteronu, badając próbki wód płodowychpróbki wód płodowych

po urodzeniu przyglądano się nadal rozwojowi po urodzeniu przyglądano się nadal rozwojowi dziecidzieci

W wieku 18 i 46 miesięcy, przebadano je testami W wieku 18 i 46 miesięcy, przebadano je testami na zaburzenia autystyczne (jak często dziecko na zaburzenia autystyczne (jak często dziecko spogląda na twarz matki, jak rozbudowany jest spogląda na twarz matki, jak rozbudowany jest jego słownik)jego słownik)

Udało się wykazać istnienie związku między Udało się wykazać istnienie związku między zachowaniem malucha na tak wczesnych etapach zachowaniem malucha na tak wczesnych etapach rozwoju a stężeniem testosteronu w okresie rozwoju a stężeniem testosteronu w okresie prenatalnymprenatalnym

Badania prof. Simona Barona - Badania prof. Simona Barona - CohenaCohena

Badania powtórzono w wieku 8 latBadania powtórzono w wieku 8 lat matki wypełniały kwestionariusz AQ matki wypełniały kwestionariusz AQ

Barona CohenaBarona Cohena Korelacja nie jest idealna ale wynik Korelacja nie jest idealna ale wynik

okazał się istotny statystycznieokazał się istotny statystycznie Planowane jest rozszerzenie zakresu Planowane jest rozszerzenie zakresu

badańbadań

centralna koherencja

Zaburzenia w zakresie Zaburzenia w zakresie centralnej koherencjicentralnej koherencji

o niezdolność do zrozumienia głównej niezdolność do zrozumienia głównej idei zadania;idei zadania;

o postrzeganie wszystkich szczegółów postrzeganie wszystkich szczegółów jako równie ważnych;jako równie ważnych;

o przewaga pamięci odtwórczej przewaga pamięci odtwórczej (słuchowej, wzrokowej) nad pamięcią (słuchowej, wzrokowej) nad pamięcią deklaratywną;deklaratywną;

o uczenie się schematyczne, bez uczenie się schematyczne, bez wychwytywania sensu;wychwytywania sensu;

o Opracowała: Joanna GrochowskaOpracowała: Joanna Grochowska

Zaburzenia w zakresie Zaburzenia w zakresie centralnej koherencjicentralnej koherencji

o preferowanie uczenia się sekwencjami, krok preferowanie uczenia się sekwencjami, krok po kroku, często tracąc z oczu sens całości po kroku, często tracąc z oczu sens całości zadania;zadania;

o trudności z nowymi sytuacjami i nauką;trudności z nowymi sytuacjami i nauką;o powolne przetwarzanie informacji;powolne przetwarzanie informacji;o „„sztywny” sposób myślenia;sztywny” sposób myślenia;o interpretowanie dosłowne;interpretowanie dosłowne;o skupianie się na nieistotnym detalu.skupianie się na nieistotnym detalu.

o Opracowała: Joanna GrochowskaOpracowała: Joanna Grochowska

Zaburzenia w zakresie Zaburzenia w zakresie centralnej koherencjicentralnej koherencji

Zaburzenia funkcji Zaburzenia funkcji wykonawczychwykonawczych

o Trudności z planowaniem; Trudności z planowaniem; o Niezdolność do przełączania się między Niezdolność do przełączania się między

zadaniami;zadaniami;o Niezdolność do generowania nowych pomysłów;Niezdolność do generowania nowych pomysłów;o Nieumiejętność inicjowania i podtrzymywania Nieumiejętność inicjowania i podtrzymywania

działań zmierzających do osiągnięcia działań zmierzających do osiągnięcia określonego celu;określonego celu;

o Nieumiejętność elastycznego dostosowywania Nieumiejętność elastycznego dostosowywania się do charakteru zadania, utrzymania się do charakteru zadania, utrzymania koncentracji na zadaniu i pobudzenia koncentracji na zadaniu i pobudzenia poznawczego potrzebnego do jego wykonaniapoznawczego potrzebnego do jego wykonania

Autyzm i zespół Aspergera – J. Komender, G. Jagielska, A. BryńskaAutyzm i zespół Aspergera – J. Komender, G. Jagielska, A. Bryńska

Zespół AspergeraZespół Aspergera

zaburzenie pojawia się we zaburzenie pojawia się we wczesnym dzieciństwiewczesnym dzieciństwie

pierwsze objawy zaobserwować pierwsze objawy zaobserwować można już w pierwszym roku życiamożna już w pierwszym roku życia

pełna gama zachowań ujawnia się do pełna gama zachowań ujawnia się do 36 miesiąca życia36 miesiąca życia

Przyczyny Zespołu Przyczyny Zespołu AspergeraAspergera

Przyczyny powstawania Zespołu Aspergera jaki i Przyczyny powstawania Zespołu Aspergera jaki i autyzmu nie są dokładnie znaneautyzmu nie są dokładnie znane

Wiadomo, że istotą tych zaburzeń są dysfunkcje Wiadomo, że istotą tych zaburzeń są dysfunkcje mózgowe, jednak mechanizm ich powstawania mózgowe, jednak mechanizm ich powstawania nie został jednoznacznie określonynie został jednoznacznie określony

Głównym nurtem poszukiwań są teorie Głównym nurtem poszukiwań są teorie biologiczne i poznawczebiologiczne i poznawcze

Przyczyny Zespołu Przyczyny Zespołu AspergeraAspergera

Teorie biologiczneTeorie biologiczne

• Przyczyny genetycznePrzyczyny genetyczne • Uszkodzenie układu nerwowegoUszkodzenie układu nerwowego• Urazy okołoporodoweUrazy okołoporodowe

Inne przyczyny na podłożu Inne przyczyny na podłożu biologicznymbiologicznym

zmiana w sposobie myślenia o zaburzeniach ze spektrum autystycznegozmiana w sposobie myślenia o zaburzeniach ze spektrum autystycznego aktualnie rozpatruje się te problemy nie jako chorobę zlokalizowaną w aktualnie rozpatruje się te problemy nie jako chorobę zlokalizowaną w

mózgu ale jako zaburzenie całego ustrojumózgu ale jako zaburzenie całego ustroju podatność genetyczna i czynniki środowiskowe, które hamują i zaburzają podatność genetyczna i czynniki środowiskowe, które hamują i zaburzają

rozwój dziecirozwój dzieci do dodatkowych czynników będących przyczyną zaburzeń należą:do dodatkowych czynników będących przyczyną zaburzeń należą:• zaburzenia metaboliczne, przede wszystkim nietolerancja glutenu i kazeiny zaburzenia metaboliczne, przede wszystkim nietolerancja glutenu i kazeiny

oraz niedobory metaboliczne i niedobory substancji odżywczychoraz niedobory metaboliczne i niedobory substancji odżywczych• zespół nieszczelnego jelitazespół nieszczelnego jelita• szczepienia w okresie niemowlęcymszczepienia w okresie niemowlęcym• infekcje w okresie niemowlęcym i kuracje antybiotykoweinfekcje w okresie niemowlęcym i kuracje antybiotykowe• alergie i obniżona odpornośćalergie i obniżona odporność• zmiany biochemiczne – nieefektywne usuwanie substancji toksycznych zmiany biochemiczne – nieefektywne usuwanie substancji toksycznych

„„Mogłabym opowiedzieć Ci dużo więcej, ale zamiast Mogłabym opowiedzieć Ci dużo więcej, ale zamiast tego, tego, na zakończenie, podzielę się z Tobą tylko jeszcze na zakończenie, podzielę się z Tobą tylko jeszcze jedną refleksją. Nie roztkliwiaj się nade mną za jedną refleksją. Nie roztkliwiaj się nade mną za bardzo, nie próbuj mnie leczyć lub zmieniać. bardzo, nie próbuj mnie leczyć lub zmieniać. Gdybyś przeżył z moim umysłem zaledwie jeden Gdybyś przeżył z moim umysłem zaledwie jeden dzień, mógłbyś wzruszyć się do łez na widok piękna, dzień, mógłbyś wzruszyć się do łez na widok piękna, jakie ja odczuwam swoimi zmysłami, patrząc na jakie ja odczuwam swoimi zmysłami, patrząc na nasz świat. I chociaż siła tego piękna przytłacza nasz świat. I chociaż siła tego piękna przytłacza mnie czasami, nie zamieniłabym najdrobniejszej jej mnie czasami, nie zamieniłabym najdrobniejszej jej części na to, co nazywamy potocznie części na to, co nazywamy potocznie „normalnością””.„normalnością””.

Za: Agnieszka Rynkiewicz „Zespół Aspergera. Innymózg. Inny umysł”.Za: Agnieszka Rynkiewicz „Zespół Aspergera. Innymózg. Inny umysł”.Autorka jest 48 letnia kobieta z ZAAutorka jest 48 letnia kobieta z ZA

dziękujędziękuję

k.dyrda@synapsis.waw.plk.dyrda@synapsis.waw.pl