កមពុជេ កម េលខ ២៥ ឆន ទំី ០៣ ែខមក គ.ស. ២០០៦ - ព.ស. ២៥៤៩
យទុធនករសហព័នធែខមរកមពុជ
េ កម េន បេទសក
សហព័នធែខមរកមពុជេ កម បនបញច ប់យុទធនករចុង េ កយ ឆន ំ ២០០៥ របស់ខួន នទី កងមង់៉េ ត ល គីបិច បេទសក កលពីៃថងទី ៤ ែខធនូ ឆន ំ ២០០៥ ។ កនុង យុទធនករេនះ បតិភូសហព័នធែខមរកមពុជេ កម បនជួបជំុបង បូនែខមរេ កម និងែខមរក លចំនួន ១០០ គ រ ែដលបន
គមន៍សហព័នធយ៉ងកក់េក ។ េទះបីជមនទឹកកកធក់េ ចនយ៉ង ក៏េ យ ក៏ បងបូនែខមរេនក បនេធដំេណរមកជួបជំុគន កនុងអងគ បជំុ េដមបី ប់ករពនយល់របស់សហព័នធអំពីកររេំ ភសិទធិ ែដលកំពុងេកតមនេនកមពុជេ កម ។ ពះេតជគុណ បណិត ហុក សុវណ ជ ថ បនិកវតែខមរដ៏ល បណីតមួយេនក បនមនសងឃដីកេនកនុងអងគ បជំុេនះែដរថ ៖ ពះអងគមន េសចកីេ មនស រកី យ និងរេំភបៃ កែលង ចំេពះលទធផល វជិជមន និងយុទធ សែដល បកបេទេ យែផផក របស់សហ- ព័នធែខមរកមពុជេ កម ។ ករគំ ទឲយមនករេគរពសិទធិមនុស មមគ៌អហងិ គឺជផូវមួយែដលអនុេ មេទ មឱ ទ
ពះពុទធបរម គៃនេយង ។ សហព័នធែខមរកមពុជេ កម ជអងគករមួយែដលមនិគិត
ពីផលកៃ ម និង បតិបតិសកមមភពរបស់ខួន សបេទ ម េសចកីែថងករណ៍របស់អងគករសហ បជជតិេដមបីជ មញឲយ មនករេគរពសិទធិមនុស និងលទធិ បជធិបេតយយចំេពះែខមរ េ កមែដលកំពុងរស់ឯមតុភូមកិមពុជេ កម ។ េហយេនះក៏ជ ករភញ ក់េផលមួយ ពីេ ពះបងបូនែខមរេនក ពំុធប់បន ដឹងអំពីកររេំ ភសិទធិមនុស េនកមពុជេ កមទល់ែតេ ះ ។ េ កយេពលបនដឹងេ កនដកមម របស់ែខមរេ កម បងបូនែខមរក លមនវតមនេនទីេនះ េ ក ម កំយ៉ងខំង េហយពួកគត់គំ ទទំង សងនូវេបសកមមរបស់សហព័នធ ែដលេនះជកមងំដ៏ធំស មប់ករតសូ៊របស់ែខមរេ កម ៕
គណៈ បតិភូសហពន័ធែខមរកមពុជេ កម េន បេទសក
ទី ន ក់ករ ៖ P.O. Box 0193, Pennsauken, NJ 08110-0193, USA, Tel: (856) 655-3838, email: [email protected], http://www.khmerkrom.net
-យុទធនករសហព័នធែខមរកមពុជេ កម..........................................១
-លខិតិជូនពរឆន ំ២០០៦ .............................................................២
- ជញ ធរយួនេកះេ ................................................................៤
-ជនជតេិដមេនេកះៃត ន៉់.......................................................៥
-មហន យៃនភព កី ក..............................................................៦
-យួនេនែតយកវត ម............................................................៨
-យួន ជកេ កមផក ........................................................៩
-ជវីតិពិករែភនក.........................................................................១០
- បធនឃុចូំវ ងំបងខ.ំ.............................................................១២
- ថ នីយ៍ភនបុំរ.ី...........................................................................១៥
-កំ ពយ នឹកពុកនឹកែម,៉ទនួំញមយ.......................................១៧
-េរ ងមខញុ .ំ................................................................................១៨
-ចូរកុេំភច យួនេនែតេ បលបិច.................................................២០
-រ ភបិលយួនរេំ ភសទិធ.ិ....................................................២២
ម កេរង
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 2 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
និពនធនយក ៖ ថច ់ចនធ ូផ ពផ យ ៖ សឺន រតនៈ, សឺន ចន័ទ
ឯក រ PDF មនេនកនុងេគហទំព័រ www.khmerkrom.net
លិខិតជនូពរឆន ំថម សួសឆីន ថំម ីសូមឆន ថំម ីឆន ំ២០០៦ នមំកនូវសុខសួស ីសរិ ី
មងគល ជ័យជនំះេលករតសូ៊េដមបីេសរភីព និងយុតធិម៌ !
េយងខញុ ំ ពះករុ ខញុបំទសូម បេគន និងជំ បជូនជន
រួមឈមជទេីគរព និងសូម បសទិធពរនឱកសចូលឆន ថំម ី ឆន ំ
២០០៦ មនជ័យជនំះជនិរនន៍ ។ ឆន ំ២០០៥ បនចូលមកដល់
អវ នយ៍ ែខមរេ កម គប់ទសិទេីលែផនដមីន រមមណ៍រេំភប
េ យេឃញនូវសកមមភពរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កមពភិព
េ ក បនបេំរ ករងរជ បេយជន៍ជតិ គប់វនិទទីងំេនកនុង
សក េន ពះ ជ ច កកមពុជ និងេនេលឆកអនរជត ិ។
េយងទទួលបននូវលទធផលដ៏ បេសរេល ៖ ទ ី ១ ករ
ក ងកមងំមនុស , ទ ី ២ ករក ងកមងំថវកិ, និង ទ ី ៣
ករក ងកមងំគ ំ ទអនរជត ិ។ េ យខតិខំ បងឹែ បង មគគ ី
រួមកំ ងំគន ឈរេលជហំរជត ិ សហព័នធែខមរកមពុជេ កមបន
េ ជងទង់ៃនករតសូ៊ែខមរេ កមឲយរស់រេវ ក េធឲយរ ភបិល កង
ណូយទទួលករ ម៉ស់មុខេលឆកអនរជត ិ ។ ជករ
េឆយតបរ ភបិល កង ណូយ បនេ បពកយសដំី បមថ
េមលងយែខមរេ កមយ៉ងចស់ៃដ ។ កង ណូយេនែតបន
គនំុំ បវតិ ស េហយរះិរក គប់មេធយបយេធយ៉ង ឲយែខមរ
េ កម ច់ករទក់ទង នឹង ពះ ជ ច កកមពុជ េហយ និង
ជនរួមឈមែខមរែដលជ ច់ឈមែតមួយ ។
េទះបី កង ណូយ បនចុះហតថេលខេលសនធ-ិ
សញញ ននជមួយនឹងអងគករសហ បជជត ិ និងយល់ ពម
សហករេលែផនករសហសវត រក៏៍េ យ ក៏ េនែតមនិេចល
នូវចរតិពុតតបុតសូ៊ពូជរបស់ ជដែដល ។
ឆន ំ២០០៥ សហព័នធបនពនំនូំវសកមមភព និង
េគលនេយបយ បេគន និងជំ បជូនជនរួមឈមជុវំញិ
ពិភពេ ក គ ឺញីវេសែឡន អូ ល ីកមពុជ អរឺ ៉ុប សហរដ-
េមរកិ និងក េហយរង់ចទំទួលេ យេសចកេី ម-ន
ស រកី យនូវ ល់គនិំតេយបល់ ថ បន ពីសំ ក់ជនរួម
ឈម គប់ទកីែនង េដមបី បមូលផុជំគនិំតរតិចណំង មគគ ី
េដមបីក ងកមពុជេ កមជទី ស ញ់ៃនេយង ។ េយងបន
បកសឲយអនរជតបិនដងឹនូវេគលនេយបយ បកន់ខជ ប់
នូវធម៌អហិង ស ញ់យុតធិម៌ សនិភព េហយពយយម
េ ះ យ ល់បញេ យសនិវធិ ី េនទី កង េអ បេទស
ហូឡង់ ទី កងសេឺណវ បេទសសសី និង េនបូរញូីវយក៉ៃន
សហរដ េមរកិ ។ ករខតិខំ បងឹែ បង រួមផ ំ នឹងមនសកិ
េសន ជតរិបស់បងបូនជនរួមជត ិ បតុកមមអហិង មួយ តវ
បនបេងកតេឡងេដមបី បឆងំនឹងនយករដម នីយួន ផង ុ ងំ-
ខយ េពលមកេធទស នកចិចេន កង សុ៉និេ ន សហរដ េម-
រកិ ។ េ យេមលេឃញនូវកមងំ មគគភីព និង ករខតិខទំងំ
ៃថងទងំយប់េនះេហយ បនជេនម សននិបតេលកទ ី ៧
របស់អងគករ UNPO សហព័នធែខមរកមពុជេ កមពិភពេ ក
តវបនេ ជស េរ សចូលជសមជកិដកឹនៃំនអងគករេនះ ។
េយងខញុសូំមែថងអណំរគុណយ៉ង ជលេ ជនូវករ
ចូលរួមសកមមភពជតទិងំកុម កុមរ ី យុវជនយុវត ី ចស់
ពឹទធ ចរយែដលបនបងញនូវទកឹចតិក នលះបង់អ ី ៗ ទងំ
អស់េដមបីកមពុជេ កម ។ វរីភពជនរួមឈមេនកនុង សក េន
ពះ ជ ច កកមពុជ និងេន បេទសទបី ី បនេធឲយសងគម
អនរជតេិមលេឃញកន់ែតចបស់នូវអេំពជះិជន់របស់ -
និគមេវ ត មមកេលែខមរកមពុជេ កម ។
ចែំណក ពះសងឃែខមរេ កមវញិបនបនតួនទជីបិ
រក វបបធម៌ សន ករពរ ពលងឹជត ិ និងអបូំរែខមរឲយបន
គង់វង េហយែដលជមូល នៃនករតសូ៊ែខមរេ កមេនះ បន
េធឲយពិភពេ កយល់ចបស់នូវអេំពរេំ ភបពំនេលសទិធ ិ
វិចរណកថ
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 3 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
ជេំន សនរបស់ែខមរេ កម ។ កង ណូយបនរ ំ យ ពះ
ពុទធ សនែខមរេ កមផុតរលត់ជេ សចេហយ ដូេចនះសូម ពះ
សងឃែខមរេ កមេនកនុង សកក៏ដូចជេនេ ក សក សូម ពះ អងគ
េម េ កកេឡងេដមបីទមទរសទិធេិនះឲយបនមកវញិ ។
សហព័នធែខមរកមពុជេ កមបនអនុវតនូវករតសូ៊ែបប
ទពំងំសនងឫស ី េពលគកឺ ងកមងំមនុស និងព ងងឹទកឹ
ចតិែខមរេ កមេដមបីរក និងសនងបនករតសូ៊ែខមរេ កមដល់ទ ី
បញច ប់ គសឺេ មច សនខួនេ យខួនឯង ។ កុម កុមរ ី យុ
វជន យុវនរែីខមរេ កម គប់រូបបនចូលរួមកនុងសកមមភពទងំ
អស់ និងបនទទួលគំ ទពី គប់មជឈ នជត ិ និងអនរជត ិ
ែដលបនេកតសរេសរនូវវរីភពក ន ៊ នលះបង់យុវភព
េដមបីែខមរេ កម ។
ែខមរេ កម តវែតរ ំ យនូវចណំង បវតិ ស និង
កររងទុកខេវទនេ យរបប និគមយួន គ ឺ “េធដេំណ រេទ
កន់មតុភូម”ិ ។ “ដេំណ រេឆព ះេទកន់មតុភូម”ិ ជកលយុទធ
របស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កមពិភពេ ក ជ តវីស័ិយកណំត់
ទសិេ តសូ៊ែខមរេ កមេដមបីែខមរេ កម ៖
១-េដមបីេសចកចី មងចេ មនដ៏ពិត ៗ ជូនបងបូនជន
រួមឈមេយងែដលកពុំងរស់េនេលែដនដកីេំណ តកមពុជេ កម
ដ៏ជទេីសន របស់េយង ។
២-េដមបីរក ពូជ សន៍ែខមរេ កមឲយបនគង់វង រុង
េរ ង រកីចេំរ នេជ នេល ន ពលរដមនសទិធបិរបូិណ៌ គប់ គន់
ដូចពលរដជតដិៃទ ៗ េលពិភពេ កនសតវត រថ៍ម ី។
េសចកី បថន និងេសចកី តវកររបស់ជនរួមឈម
េយងកនុង សកដូច ៗ គន គចឺង់មនសទិធេិសរភីពក ងសងគម
ជតមួិយេ យខួនឯង គម ននរ មន ក់ចង់រស់េនេ កមករ
គបសងកត់របស់ កង ណូយេនះេទ ។ េនះជធម៌ពតិរបស់
មនុស េ ក ។ មនិថែតមនុស េទ សូមបីសតក៏មនេសចកី តវ
ករដូច ៗ គន គសឺទិធេិសរភីពមួយែដលពិភពេ កទទួល គ ល់
និងធនអះ ងនូវេសចកសុីខកនុងកររស់េន ។ ដូេចនះេដមបី កុំ
ឲយ កង ណូយអនុវតបនែផនករ បវតិ សបនពីដូន
របស់ េនះ សូមែខមរេ កមេនកនុង សក េន ពះ ជ ច ក
កមពុជ ក៏ដូចជេន បេទសទបីែីដរ សូមរក នូវគនិំត មគគ ី
ជតឲិយបនរងឹមំ េហយសូមេម រ ំ យេចលនូវវ ិ ទផូវគនិំត
ែដលជឧបសគគកនុងករតសូ៊ េ ពះ គម នចេំណញអេីទដល់ករ
តសូ៊ែខមរេ កម េ កអពីំបងញចណុំចេខ យដល់ កង -
ណូយ េហយេបកឱកសឲយ កង ណូយលូកៃដមកកកូរ
ៃផទកនុងជតឲិយ ក ប់ចក់េនះេទ ។
សូមកុេំភចឲយេ ះអពំីលបិចយួន គេឺធឲយេកតមននូវ
“វ ិ ទផូវគនិំតកនុងករតសូ៊ែខមរេ កម រ ំ យនូវគនិំត មគគជីត ិ
ែខមរេ កម” េនះជលបិចមួយេធឲយេយងទន់េខ យ េធឲយេយង
ឈប់ទុកចតិគន េធឲយេយងែបកបក់គន ជ កម ជពួក េហយ
ឈនេទបេំរ ច់ៃថែតមង ។ គម នរបប ជនំន់ ែដល
េមដកឹនេំវ ត មនឹកគតិដល់េជគ សនែខមរេ កមេនះេទ។
ល់សកមមភពតសូ៊មតរិបស់បងបូនជនរួមឈម េន
កនុង សកែដលេធករត ជ៉មួយរ ភបិល កង ណូយទងំ
យនេពលថម ី ៗ េនះ សហព័នធ និងជនរួមឈមេយងសូម
េកតសរេសរយ៉ង ជលេ ជ ។ សូមេម បនករតសូ៊មតិ ម
ធមមនុញញ កង ណូយ និងចបបអ់នរជតរិបស់សងគមពិភព
េ ក និងអងគករសហ បជជតនូិវសទិធជិមច ស់ សក និងទម
ទរនូវចែំណកជនួំយអនរជតសិ មប់អភវិឌ ន៍ចនួំន ៣,៧៤៧
នដុ រ ែដលកនុងេនះ ១០ ភគរយជរបស់ែខមរេ កម ។
សូមជនរួមឈម េម ចូលរួមកនុងចលនម គ រ
តសូ៊ែខមរេ កមែដលដកឹនេំ យសហព័នធែខមរកមពុជេ កម
ពិភពេ កេដមបីេធឲយកលយុទធ “ដេំណ រេឆព ះេទកន់មតុភូម”ិ
បនទទួលេជគជ័យ និងកយជមគគុ េទសក៍ដ៏េឆនម ។
“េវ ត មចបំងឈនះ និគមប ងំ ជប៉ុន
េមរកិកងំ គេឺ យ រទកឹដេីនះមនិែមនជកមមសទិធរិបស់េគ
គេឺ យ ររេំ ភឈនពន យ៉ង មញិេវ ត មក៏ តវ
ទទួលប ជ័យដូេចនះែដរនអនគតដ៏ខខីងមុខេនះ េ យ រ
ែខមរេ កមជមច ស់ទកឹដកីមពុជេ កមរួបរួម មគគគីន ” ។
ជេយែខមរេ កម ! ជេយ មគគជីត ិ!
ជេយសហពន័ធែខមរកមពុជេ កមពភិពេ ក !
ថច ់ង៉កុថច ់
វិចរណកថ
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 4 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
ជញ ធរយួនេកះេ ពះសងឃឲយចលូ បជ ុ បនទ ប់ពីមនជនេភ សខួនែខមរេ កមបនរត់េភ ស ខួនេទ បេទសកមពុជជបនបនទ ប់មកេនះ ជញ ធរយួនបន ក់កមងំបែនថមកនុងករករពរ ម ចក ពំែដន និង ម ន
យ៉ងតឹងរងឹចំេពះ បជពលរដែខមរ សំខន់គឺសំេ េទេល ពះ សងឃែតមង ។ មកដល់ៃថងទី ៩ ែខធនូ ជញ ធរយួនបនេកះ េ ពះេចអធិករ ល់វតកនុង សកទិញេប ន េខតមត់ ជក ជង ២០ វត ឲយចូលេទ បជុំេនកនុងវត ប យមស សក ទិញេប ន េខតមត់ ជក េដមបី ប់ករែណនំអំពីកររតឹ ចំណងមតិភពរ ងែខមរ-យួន ។ េ កយពិធី បជំុេនះបនចប់ សព គប់ ជញ ធរយួនបនជំរតិ ពះសងឃកនុងមួយវត ៥០ ពន់ ដុង េ យពួកេគ បប់ថ យកលុយេនះេទេ ប បស់កនុងករ ព ងឹងសនិសុខ ម ពំែដន ។ កនុងកិចច បជំុមួយែដលេធេនកនុងវត ប យមស សកទិញេប ន ែដល ចរយ និង ពះសងឃអះ ងថ េនះជបទបញជ របស់ ជញ ធរយួន ។ គឺពួកេគបញជ ឲយ ពះេច អធិករវតទូទំង សកទិញេប នែដលមនវត បមណជង ២០ វតឲយមក បជំុ េ យពួកយួនយកេហតុផលថ េដមបីរតឹចំណង មតិភពែខមរ-យួន ។ ករ បជំុកនុង មួយដ៏ធំេនកនុងវតខង េលមនេច ពះេចអធិករជង ២០ អងគ និង ចរយមួយវត មួយរូបផងេនះ បន ប ពឹតេទយ៉ងរលូនេ យ រែតករ គបសងកត់ និងបងខិតបងខំ ។ េយង មសំដីរបស់េ ក ចរយមួយរូបេឈម ះ េច បញ យុ បមណ ៧០ ឆន ំ មនភូមកំិេណតេន សក ទិញេប ន េខតមត់ ជក កមពុជេ កម ែដលចូលរមួកនុងពិធី បជំុេនះែដរ បន បប់ឲយដឹងថ ៖ ចប់ ំងពីមនេរ ងជន េភ សខួនែខមរេ កម តវបនរត់េភ សខួនេទកមពុជេនះមក ជញ ធរយួនមនកររតឹបនឹងករពរ ម ចក ពំែដនរបស់ខួន
យ៉ងខំង េហយពួកយួនេគែតងែតេកះេ ពះសងឃែដលជ ពះេចអធិករវតធំ ៗ ឲយចូល បជំុជញឹកញប់េ យពួកេគ យកេហតុផលេផ ង ៗ ពីគន ។ េ កបនបនេទ តថ “ដូចៃថង េនះអីុចឹង ជញ ធរយួនេកះេ ឲយចូល បជំុែដលេគ ក់ែផន ករថ បជំុេនះគឺេធេឡងេដមបីរតឹចំណងមតិភពែខមរ-យួន ែត េទះពួកយួនទេនទញរត់មត់ថ ែខមរ-យួន មគគី ៗ ក៏េ យ ពួកេគេនែតេរសេអងជនិចច េគមនិែដលេចលពុតតបុតរបស់ េគមង េឡយ” ។ េពលអនកយកព័ត៌មន ពឹតិប តកមពុជេ កមចូលេទ ដល់ បជំុេនះ េឃញថករេរ បចំេពរេពញេទេ យ ស ប់ធន ប់ ។ ពះេចអធកិរមួយអងគែដលមន ពះជនម បមណ ៥០ វស ពះអងគ តវបនយួនេកះេ ឲយចូលរមួ កនុងពិធី បជំុកនុងទីេនះែដរ េទបែតមុនេនះ បមណ ១ ែខជង
ពះអងគ តវបនេកះេ េទ បជុំេន សក យទង ែតេពល េនះ ក៏ តវ ជញ ធរយួនេកះេ ឲយមក បជុំេនទីេនះេទ ត ។ ពះអងគបនមនពុទធដីកថ ៖ “ពួកយួនអស់េនះេនែតយួន ដូចជសំដីរបស់េ ក ថច់ ងុ៉កថច់ បនមន ប សន៍ អីចឹង ចិតពួក ជេទវទត រឯីមត់របស់ពួក េ ប បបនដូចជ េទវ
ពួក េបកមត់េចញមកគឺែខមរ-យួន មគគីគន ស ញ់ គន ែតពួក ពំុែដលផល់សិទធិេសរភីព ឬ ឲយតំៃលជនជតិែខមរ េយងេឡយ ។ ដូចៃថងេនះ ពួក េកះេ ពះសងឃឲយមក បជុំ េពលពួក ម ចូលដល់ បជំុ គឺពួកេគចប់េផម ស់ េត ន ពះសងឃទំង ពះឧបបជឈយ៍ ទំងពួក ម ភម ៗ ែដល ពួកេគេចទថ បងបូនែខមរែដលេនេ ក បេទស គឺសុទធែតជ ជន បតកិិរយិែដលពួកយួនេគ បេ ឲយ ម និង ពះឧបប-ជឈយ៍ធំ ៗ កំុឲយេជ បងបូនែខមរេនេ ក បេទសឲយេ ះ ។ បុ៉ែនេទះជយ៉ង ក៏ពួកយួនេនះមនិបនេបះបង់នូវទំេន ម ទមប់ បៃពណីរបស់ពួកេគែដរ គឺេគបន ចបច់ក ពះសងឃ កនុងអងគ បជំុដូចមុន ៗ អីុចឹង ។ េលកេនះេ កយេពលែដលអងគ បជំុ តវបនចប់សព គប់ ជញ ធរយួនបន បមូលបចច័យពី ពះ សងឃមួយវត ៥០ ពន់ដុង គឺគម នចេនះមួយអងគ េឡយ ។ េ យេគយកេហតុផលថ យកបចច័យេនះេទព ពឹងសនិសុខ ម ពំែដន” ។
ពះសងឃមួយ ពះអងគែដលគង់េនជិតេនះែដរ បន បន បប់អនកយកព័ត៌មនេយងខញុ ំេទ តថ ៖ “ ម ក៏បនដឹង នូវលបិចកលរបស់ពួកយួនេនះែដរ ែតេធយ៉ងេមច៉េបេយងេន េ កមករ គប់ គងរបស់េគេនះ ។ ែតេទះបីជពួក ម ពំុ ៊ នបេញចញេយបល់ ឬ បឆងំនូវទេងរបស់ពួកយួនេនះកនុង
អងគ បជំុក៏ពិតែមន េ ពះខចបត់ខួន និងប៉ះពល់ដល់វត ម គឺខចេគរបឹអូសយកវត ម ែតពួក ម និងញតិ
េញមេនកនុង សក ពំុែដលេភចបងបូនែខមរេយងេនេ ក បេទសមង េឡយ គឺ ល់សកមមភព (តេទទំព័រទ ី ០៧)
ព័ត៌មន
ពះវិ រវតទឹកៃ ប សកអណូងទឹក េខតឃងំ កមពុជេ កម
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 5 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
ជនជ េដមេនេកះៃត ៉ ន ់ មករផ យរបស់ទូរទស ន៍ែខ កប បុ៉សេលខ១៦ ដំបូងេឡយករផ យេនះ ក់ដូចជដូចគន យ៉ងខំងេទ នឹងករផ យរបស់បុ៉សទូរទស ន៍ជេ ចនេទ ត ែដលផ យជ ភ ចិនកុកងឺ េនេលេកះៃត ៉ន់ ។ បនទ ប់មកមនេរ ងខុស ែបកគន បនេកតេឡង ពិធីករមន ក់ចប់េផមនិយយភ ែដល បជពលរដភគេ ចនេនេលេកះេនះមនិ ចយល់បន ។ ជភ េដមកំេណតរបស់ពលរដកុលសមព័នធ មសី ែដលជ កមជនជតិេដមដ៏ធំបំផុតេនេកះៃត ៉ន់ ។ កមមវធីិផ យជ េរ ង ល់ៃថង មរយៈបុ៉សបេងកតថមីបំផុតេនេលេកះេនះ គឺ ប ញទូរទស ន៍ជនជតិេដម ឬ េ កត់ថ “ITV” ។ ជនជតិ មីសមនចំនួន បែហលជ ១៤០ ០០០ នក់ ។ ពួកេគជ កមកុលសមព័នធែដលយករបបម ធិបេតយយ េហយភគេ ចនរស់េន ជលងភនភំគខងេកតៃនេកះ និង ម តំបន់េឆនរ ។ ពួកេគជ កមកុលសមព័នធមួយកនុងចំេ ម កម កុលសមព័នធជនជតិេដមចំនួន ១២ កមែដល តវេគទទួល គ ល់ៃនេកះៃត ៉ន់ ។ កមកុលសមព័នធទំងេនះសរុបមន
ចំនួនតិចជង ២ ភគរយៃនចំនួន បជពលរដសរុបកនុងេកះ ៃត ៉ន់េនះ ។ បុ៉ស ITV ថមីៗេនះ ក៏បនចប់េផមផ យដំណឹងខីៗ ជភ កុលសមព័នធពីរេផ ងេទ ត គឺភ យ៉ល់ និង បូ៊ណុង ។ កមកុលសមព័នធទំងេនះមនវបបធម៌ និងតំណពូជ ភជ ប់េទនឹង កមជនជតិេនកនុង បេទសឥណូេនសីុ និងម៉េឡ- សីុ ែតមនិែមនភជ ប់េទនឹងជនជតិចិនេដមកំេណត នែដល គបដណប់ទំងេនេកះៃត ៉ន់ និងចិនដីេគកេនះេទ ។ សមជិកកនុង កមកុលសមព័នធខះ តវេគេមលដឹង េ យ រមន ែភនកធំៗ និងែសបកេខម ជងជនជតិចិនែដលមនេដមកំេណត
ន បុ៉ែនអនកខះេទ តមនិសូវខុសគន ពីជនជតិចិនបុ៉នម នេទ េ យ រភគេ ចនពួកេគបនេរ បករជមួយជនជតិចិន ឬ ជបុ៉នអស់រយៈេពលជេ ចនសតវត រ ៍។ អស់ជេ ចនសតវត រ ៍ពួកេគ តវបនជនជតិ នេមលងយ និង តវ បឈមមុខនឹង ករេរសេអងេនកនុងសងគម ។ ករអេងកតមួយែដលបនេធេឡង បែហលមួយទសវត រមុ៍នរកេឃញថ ៧០ ភគរយៃនឪពុក មយជនជតិចិនៃត ៉ន់ មនិចង់ឲយកូនរបស់ពួកេគេរ បករជ មួយ កមកុលសមព័នធេទ ។ បុ៉ែនប ឆន ថំមីៗេនះ សមជិកៃន កមកុលសមព័នធៃនេកះៃត ៉ន់ទទួលបន បជ បិយភព និង ភពេលចេធជពិេសសែផនកត នី និងកី ។ ជនជតិចិនេដមកំេណត នបនចប់េផមេធ ចំ ក សកកនុងចំនួនដ៏េ ចនមកកន់េកះៃត ៉ន់ចប់ពីពក់
ក លសតវត រទី៍ ១៤ បុ៉ែនជនជតិេដមមន បវតិេនេល េកះៃត ៉ន់ ប់ពន់ឆន មំកេហយ ។ បធន រមនទីសុងេយ េ ក អីុរកិយូ បននិយយថ ជនជតិេដមមនេហតុផលដ៏ លកនុងករ បយ័តន បែយងចំេពះអនកជិតខងថមីរបស់ពួកេគ គឺ េនេពលែដលជនជតិ នចកេចញពីដីេគកមករស់េនេល េកះេនះ ពួកេគបនបន់េបកបេញឆ ត និងេធេរ ង កក់ជ េ ចនេដមបីយក ទពយសមបតិពីជនជតិេដម” ។ បុ៉ែនអនកមករស់ េនថមី ៗ យល់េឃញថ កមកុលសមព័នធជមនុស សម័យេដម េ ពះពួកេគភគេ ចនជអនក បមញ់ េហយមន ក់េនេល មុខរបស់ពួកេគ ។ ជនជតិ នបនចប់បងខំឲយ កមជនជតិ េដម ក់េឈម ះថជ ចិនកុកងឺ ។ េនេពលែដលជបុ៉ន ក់
និគមេនេលេកះៃត ៉ន់ កលពីឆន ១ំ៨៩៥ ថ នករណ៌ កន់ែត កក់េទ ៗ ជបុ៉នចង់ឲយជនជតិេដមកំណត់អត-សញញ ណ មជនជតិជបុ៉ន ។ េកះៃត ៉ន់បនឋតិេ កម ករ គប់ គងរបស់ចិនវញិេនឆន ំ១៩៤៥ េហយកនុងឆន ំ១៩៤៩ កងកមងំជតិនិយម ែដលបនចញ់ស ងគ មសីុវលិ បក កុមមុយនិសចិនបនមកកន់កប់េកះេនះ េ ពះអនកដឹកនំថមី បនចត់ ទុក កមកុលសមព័នធជអនកសហករជមួយជនជតិ ជបុ៉ន ឬជអនកសហករជមួយបក កុមមុយនិសចិន ។ េទះបីយ៉ង ជមួយករចប់កំេណតេឡងៃនលទធិបជធិបេតយយកនុងេកះៃត ៉ន់កលពីទសវត រមុ៍ន កមកុល- សមព័នធបនចប់េផមនិយយេចញបនិចមង ៗ បឆងំនឹងភព អយុតិធម៌ែដលេកតមនេឡងចំេពះពួកេគ ។ រ ភបិលបន េឆយតបេ យករអនុម័តចបប់ករពរទកឹដីរបស់ កមកុល-សមព័នធ ។ េនកនុងទសវត រថ៍មី ៗ េនះ រ ភបិលបនផល់ករ អនុេ គះដល់ជនជតិភគតិចកនុងករសិក េនកនុងមធយម សិក និង ករ បឡងចូលេរ នេន ម (តេទទំព័រទី ១៩)
ព័ត៌មន
កមបតុករែកងកយេធេឡងេ យយួន េ កយពីករបតុកមមរបស់ជនជតិកុលសមព័នភនំ
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 6 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
ព័ត៌មន
នរ ជអនកេធឲយែខមរេនកមពុជេ កម ក ? េហតុអី ក៏េគ តវករឲយែខមរេ កម ក ? គប់គន សុទធែតបនកំណត់ចបស់េហយថ មូលេហតុ ែដលេធឲយែខមរេ កម ក េ ពះែត និគមយួនបន់ដីែ ស ចំករែខមរអស់ េកង បវញ័ច ផល បេយជន៍របស់ែខមរ ។ េហយ េពល ែខមរ ក េសចកីវនិសៃនពូជ សន៍ែខមរក៏ នឹងេកត មនេឡងែដរ ។ េយងសមងឹេមលអតីតកលជិតៗ េនះ មុនឆន ំបល័យ ពូជ សន៍ែខមររបស់យួនេយ កមញិឆន ំ១៩៤៥ ។ ដីែ សចំករ ែខមរ សកទឹកេខម ពល វ កមួនស ឃំង ពះតពំង មត់ ជក កនុងមួយ គ រ ៗ មន ប់សិបហចិ ។
េ កយយ ំង លិន ឆន េំនះ (២០០៥) េ ក យយ យុ ៧៣ ឆន ំ មន សកកំេណតេនភូមិ ជគុយ េខត ទឹកេខម សពៃថងេ កយយជពុទធបរស័ិទចំណុះេជងវតេផន រ-េពន សកេ ជយញរ ។ េ កយយតំ លថ មុនសឹកទី១ យួនសមប់ែខមរ កនុងឆន ១ំ៩៤៥ (ចស់ ៗ ែខមរេ កមេ ចនេ ពឹតករណ៌េនះថ សឹកទី១) គ ររបស់េ កយយមនដែី សធលឹំងេលយ េមល ច់កនទុយែភនកពីរបីកែនង ។ ផទះេឈ បក់េកប ងពីរខ ្នង សសរផទះបុ៉នសសរ ពះវ ិ រ គន់ែតទរផទះបុរសេពញកំ ំង ៥ នក់េទបែសងរចួ ។ គ រេ កយយមន កបីទំង ហូង ។ គ ររបស់េ កយយមនិែមនជដេងខ ឬ េមដីេទ គឺជកសិករ មញញ ឯ គ រកសិករែខមរដៃទេទ តក៏មន សមបតិ ប ក់ បែហលនឹង គ ររបស់េ កយយែដរ ។ េ ក ំង េហស ែដលមន សកកំេណតេនចំណុះ េជងវត ជគុយ ( ជ តកូល) េ ក បនអនិចចកមមេន ភនេំពញ ឆន ំ២០០៤ កនុងជនម យុ ៩២ ឆន ំ។ កលពីេ ក េន មនជីវតិ េ ក បនតំ លអំពី គ ររបស់េ ក ថ កម គ ររបស់េ ក មន ទពយសមបតិ ដីែ សចំករេ ចន េទដងេ កយយ ំង លិន េទេទ ត ។ ឯអនក សកែដលរស់ េន ជគុយសពៃថង ពមទំងេ ក ផងបនអះ ងថ េន ចំណុះេជងវត ជគុយ សពៃថងមនភូមមួិយ និងែ ពកមួយ េឈម ះ តឹង េម៉ក កយពីពកយថ ំង មក់៉ ឬ មក់៉ ែដល ជនមរបស់ឪពុកេ ក ំង េហស េហយភូមេិនះ ែ ពក េនះជ ន ៃដរបស់េ ក ំង មក់៉ បនដឹកនំក ងេនកនុង
អំឡុងឆន ំ១៩១៥ ។ េ ក ំង េហស បនតំ លេទ តថ បនទ ប់ពី ឆន ំ ១៩៤៥ ែខមរេន សក ជគុយ ប់រយ គ រក៏បនវនិស
បសូនយេនសល់ែតពីរបី គ របុ៉េ ះ េហយសពៃថង តំបន់ ជគុយដ៏ធំលឹងេលយេនះមនែខមររស់េនែតជង ១០០ គ របុ៉េ ះ ។
កនុងទសវត រ ៍ ៧០ េ កមករកន់អំ ចរបស់ពួក យួនេសរធីីវគី ពួកេគបនបេងកតេឡងនូវែផនករ បល័យពូជ
សន៍ែខមរពីរែបបជចមបង ។ ទី ១ គឺកររបឹអូស និងបន់យក ដីែ សែខមរ អីែដលេគេ ថ ស ចរណ៍សូនយ បំបី (០៨) េឈម ះ “ចបប់អនកភជួរមនដី” ។ ចបប់េនះេគអនុវតទូទំងភូម ិភគខងតបូងេវ ត ម េហយកមពុជេ កមជតំបន់ធំមូយកនុង តំបន់េនះ ។ ឯចបប់ទី ២ កនុងឆន ំ១៩៦៨-១៩៦៩ បន ក់ងរ ចត់ថន ក់ឲយែខមរេ កមជមច ស់េដមៃនមតុភូមកិមពុជេ កមជ “យួនកំេណតែខមរ” ។ េពលេនះមន បតិកមមយ៉ងខំងពី សំ ក់ បជជនក៏ដូចជ ពះសងឃែខមរកនុងករទមទរនទីជជនភគតិច ។ ធំ សី ថច់ ធីកង យុ ៥៨ ឆន ំ េនភូមចុិងមសី ឃុំកំពង់ទូកធក សកេផន រ ច់ (យួនេ កូវង៉ង) េខត ពះ-តពំង បនឲយដឹងថ គ រអុ៊ សីមនដីែ សេករដូន ២០០ កុង គឺ ២០ ហចិ ។ កនុងឆន ំ១៩៧៣ របបធីវគីេគបនបេងកត ចបប់កត់យកដីែ សរបស់ គ រេ កអុ៊ឲយដល់កសិករ ែដល កំពុងជួលែ សេ កអុ៊េធេនះអស់រលីង េ យរបបធីវគី
មហន យៃនភព ករបស់ែខមរេ កម
ទិដភពផទះដ៏ែសនកសំត់របស់បងបូនែខមរ
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 7 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
ព័ត៌មន
សងសំណងជ បក់រេំ ះកនុងមួយែខមង ៗ ។ េប បសិនជ មច ស់ដី ឬ គ រេ កអុ៊មនិយល់ ពមេទ េគេនែតរបឹអូស យកដែដល ។ ដូេចនះមច ស់ដីបងខំចិត តវែតទទួលយកសំណង ជ បក់រេំ ះេ យខនមនិបន េហយរហូតមកដល់របប កុមមុយនិសេឡងកន់អំ ចកនុងឆន ំ១៩៧៥ ចបប់ ០៨ េនះក៏ ទុកជអ រឥតករ ។ ដីែ សរបស់ គ រអុ៊ក៏ តវវនិសអស់ ឯ បក់រេំ ះក៏េទបែតទទួលបនមួយភគបួនៃនសំណងេនះ បុ៉េ ះ ។ ឆន ំ១៩៧៥ ដល់ ១៩៨២ លបិចយួនបន់យកដីេធឲយ ែខមរេ កម កី កមនទុកខេវទន ប់រយជំពូក ។ ឆន ំ ១៩៨៣ ដល់ ១៩៨៥ រស់កនុងរបបសមូហភព កុមមុយនិសយួន ដីែ សចំករ តវ ជញ ធរយួនរបឹអូសយកអស់
បជជនរស់េ យពឹងេលកៃ មពលកមម ។ ឆន ំ ១៩៧៨ េ យែឡក បជជនែខមរេន សក យ ទង និង សក កេប តវបនរបបកុមមុយនិសយួនជេន ស េ យបងខំចកេចលផទះសែមបង ដីែ សចំករ េករ ករ វត -ម េគអំែពេទេនតំបន់ លទំនបទឹកៃ បៃនេខត ឃងំ ពលវ និង ទឹកេខម ែដលមនសុទធែតមូស និង េឈង ។
ចប់ពីឆន ំ ១៩៧៩ ដល់ ឆន ំ ១៩៨៦ ជបនបនទ ប់ បជជនែខមរទំងពីរ សកបន តឡប់មកភូមកំិេណតវញិ ។ អនក សកយួនខះរមួនឹង ជញ ធរយួនខះបនសងដីែ សចំករ វត មមកឲយែខមរជមច ស់ សកវញិ បុ៉ែនេនកែនងខះ ជញ ធរ យួនមនិបនេ ះ យបញសងដីវត ែ សចំករមកឲយែខមរ វញិេទ ។ មនិែតបុ៉េ ះេន សក យទង កេប ជញ ធរ យួនេនែតបនរបឹអូសយកដីែ សចំករែខមរ ដីវត មែខមរ េ យេ បកមងំបយ និង ទិញកនុងតៃមេថក ។ េនកមពុជេ កមសពៃថង បជជនែខមរធក់ខួន ក និង ជំពក់បំណុលរដ បំណុលឈមួញចំនួន ៦០ ភគរយេទេហយ អនកែដលមនិជំពក់បំណុលេគ ភគេ ចនសុទធែតមនបងបូន េនបរេទស ។ មូលេហតុៃនករធក់ខួន កេនះ េយងដឹងេហយថ មកពីយួនបន់យកដីែ សចំករអស់ និងមកពីរ ភបិលយួន គម នេចតនអភវិឌ េសដកិចចរបស់ែខមរេ កម ។ ដូចជេនតំបន់ សកេ ជយញរ េគពំុបនជីក ប យនំទឹកឲយ បជ ស
ចិញច ឹមបងគ ឲយបន គប់ គន់ េធឲយដីែ សរបស់ បជ សទំង េនះខូចរចិរលិ ចិញច ឹមបងគ ក៏មនិេកត េធែ សក៏មនិបនផល ។ កែនងែដលមនលទធភពេធបន ែបរជមនតៃមមនិេទ ង ទត់ ។ រហូតដល់ សក យទងេពលេនះ មនពកយតំ ល ថ “េបមនិខះបំណុលេគេទ មនិែមនជមនុស ” េទ តផង ។ ភព កី កេធឲយ បជជនែខមរលក់ដី បញច ំែ ស េករ ករេដមបី កពះ ។ ចកេចលផទះ ឪពុកមយ បី បពនធ កូនេទ
សីុឈនួលជួលព័ទធេគេន មទី បជំុជន ។ បត់បង់នូវមនសិក ជតិកនុងកិចចែថរក នូវអតសញញ ណជតិរបស់ខួន ។ ជទូេទេនទី បជំុជន (ទី កង) គឺសំបូរេ យ បជ-ជនយួន និងចិនរស់េន ។ អនកខះេពល តឡប់មកផទះវញិេសទរ ែតេភចភ កំេណត និងទំេន មទំ ប់ បចំជតិរបស់ខួន េទេហយ ។ អនកែដលទិញដីពី បជ សែខមរ ភគេ ចនជជនជតិ យួន េហយែថមទំងមនអំបូរកុមមុយនិសែថមេទ ត ។ មច ស់ដី ជែខមរេចញេទ មច ស់ដីថមីជជនជតិយួនជចរកមមចូលមក ។ េគចូលមនេគលបំណងេសុបអេងកត ល់សកមមភពរបស់ បជជនែខមរេដមបីបំែបកសហគមន៍ែខមរឲយេទជបំែណកតូច ៗ និង ឈនដល់ករបំបត់សហគមន៍ែខមរែតមង េ ពះែខមរគម ន សហគមន៍ បមូលផំុ គម នអនកដឹកនំ ែខមរេភចភ របស់ខួន េភច បៃពណីទំេន មទំ ប់របស់ខួន ។ េពលេនះមហន យ
ៃនជតិ សន៍ែខមរេលែដនដីកមពុជេ កមនឹងមកដល់ ៕ លី ៉
ជីវភពយ៉ប់យឺនរបស់បងបូនែខមរ
(តមកពទីពំរ័ទ ី ៤) របស់សហព័នធ បងបូនេនកនុង សករមួទំង ពះសងឃែតងបន ម ន និងគំ ទេ យលួច ក់ជនិចច”។
ចំែណកេ ក ចរយេច បិញ មន យុជង ៧០ បយ សកកំេណតេន សក កេប េខតមត់ ជក បនមន ប សន៍ថ “េចេអយ កំុេជ ពួកយួនេនះ េប ចង់រតឹចំណង
មគគីភពនឹងេយង េមះ៉មនិែមនមនបងបូនែខមររត់េចល សកេនះេទ េហយក៏មនិមនករគបសងកត់ បំបិទសិទធិេសរ-ី ភព េ បអំ ចផច់ករ ចង់និមន ពះសងឃ បជុំេពល ក៏ េ សចែតចិត មនិែតបុ៉េ ះែថមទំងមនករគំ មកំែហងចប់ ពះសងឃ ក់គុកជេរ យ ៗ េនះេទ កំុេជ ពួកយួនេនះ” ៕
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 8 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
ព័ត៌មន
យួនេនែតយកវត មែខមរេធជទីកែនងផ ពផ យមេនគមរបស់ខួន
វត មជបូជនីយ នដ៏សកិសិទធរបស់ែខមរ ស មប់ បជពុទធបរស័ិទ បតិបតិធម៌វន័ិយៃន ពះសមម សមពុទធ ។ ែតចប់ ំងពីឆន ំ២០០៣ មកដល់េពលេនះ ជញ ធរយួន ពិេសស
ជញ ធរេខត ពះ តពំងបនចប់េផមបនេទ តនូវករយកវត មែខមរកនុងេខតេធជមជឈមណលផ ពផ យមេនគមរបស់
ពួកេគ មនករផ ពផ យអំពីេគលនេយបយបក រដ កិចច ករចិញច ឹមសត ករេធែ ស និងបញេ ប បស់េស ពនយ កំេណតជេដម ។ េយង ម ពះេថរដីករបស់ ពះម េថរនម េខម ពះជនម ៣២ វស គង់េនវត បប៉ង និគមថកូវ េខត ពះ តពំងបនឲយដឹងថ ជញ ធរយួនេនេខត ពះ តពំងែដល មនេឈម ះ េង ង កុងថញ់ ម នីអនរ សនរបស់រដករយួន បនចុះេធ បជភថុិតិដល់ ពះសងឃ ពុទធបរស័ិទែខមរ េ យមន ករចត់ ំងេ ជសេរសវតគំរូ វតែដលេគ ត់ថន ក់ជវតគំរូេនះ គឺ ៖ ទី ១ វតេនះ តវមនេកងទរ មនរបងព័ទធជំុវញិ យ៉ង េ ច ស់ក៏ តវឲយមនរបងព័ទធពីខងមុខែដរ ។ ទី ២ តវ មនបេងគ លទង់ ។ ទី ៣ តវមនបេងគ លេភង មនេភង អគិគសនី និង ទីធសួនចបរ តបត ។ និង ទី ៤ មនរចន សមព័នធចត់ ំងល មបទបញញតិរបស់ថន ក់ដឹកនំសងឃយួន ។ ពះម េថរ ថច់ េខម បនបេញចញករយល់េឃញ ថ េគចត់ថន ក់ែបបេនះ ល បេសរេហយ ែតអីែដល ពះអងគ និង ពុទធបរស័ិទមនិេពញចិតេនះ គឺទី ១ ករេលកទង់ជតិយួន ខពស់ជងទង់ពុទធ សន ។ ទី ២ ករសរេសរអក រយួនេល អក រែខមរេន មប េខងទរចូលវត មនិែតបុ៉េ ះេគចង់ បំបត់អក រែខមរេន មេខងទរវត បំបត់នមជភ បលី ក់នមថមីជភ យួនេទ តផង ។ និង ទី ៣ ករឆក់ វត
សុទធែតជអក រយួន អក រែខមរឆក់បនែតនមវតជភ ែខមរ
ែតបុ៉េ ះ ។ េ កយយ េគ ង ធីសុខ យុ ៧២ ឆន ំ ជពុទធ-បរស័ិទចំណុះវតេជងធំ សកេផន រ ច់ េខត ពះ តពំង េ ក យយតូញថ ចប់ ំងពីេគចត់ថន ក់វតគត់ជវតគំរូមក េពល សមទនសីលមង ៗ មន រមមណ៍មនិបនសងប់េទ េ ពះេគ បងគ ប់ឲយេ កសងឃ បងគ ប់ឲយគណកមមករ ចរយ បតិបតិ កិចច សនយ៉ងតក់ កហល់ េដមបីេគយកេពលេឃសន េគលនេយបយ សនេគ េឃសនពីេរ ងចិញច ឹម ជក េរ ង ពនូតកូន េរ ងផ ំដំេណកេទ តផង ។ ចំែណកកមមវធីិេទសន របស់ ពះសងឃេទ តេ ត ក៏េគបញជ ឲយ ពះសងឃេទសន៍ស៊ក េស តចូលធម៌ ថ៌នូវ ទឹសីនេយបយរបស់បក រដេគេនះ ែដរ ។ េហយខះអីៃថងេឃសន ែតែបរជេគមកេឃសនសុទធ ែតចំៃថងសីល ៃថងបុណយេទវញិ ។ ចំែណក ពះម េថរមួយ ពះអងគ គង់េនវតអងគរបុរ ីទីរមួេខត ពះ តពំង េ យសូមមនិបេញចញ ពះនម បន ពលយេថរដីកឲយដឹងថ េរ ងយកវតេធជសមរភូមិ បយុទធ ជគិ នុប ន ជទី ំងេឃសនេគលនេយបយរបស់ ពួកេគ មនិែមនេទបែតមនេពលេនះេទ មន ំងពីកលេខម ច ហូជីមញិេនរស់េមះ៉ កលេនះ ពះអងគក៏ជមនុស របស់េយ ក កុងែដរ ។ ែតេពលេនះ ពះអងគែឆត ពះទ័យេហយ េ យ េឃញនូវករគបសងកត់ សនែបបេនះ ។ មយ៉ងេទ តែខមរ េ កមមនន សហព័នធនំផូវេទរកេ តយសនិភពេហយ ដូេចនះេយងនឹងមនសងឃឹមកនុងករទមទរសិទធិ និងលុបបំបត់ ករេ ជ តែ ជកបញចូ លមេនគមវជិជ យួនចូលវត ម ៕ VOKK
ពះវិ រវតមុនីរង ី សថិតក លទី កងែ ពកឫស ី េខតែ ពកឫស ី
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 9 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
ព័ត៌មន
យួន ជកេ កមផក ជនជ ភគ ច េនេពលែដលេយងេធដំេណរមកដល់ សក យទង េខតមត់ ជក េហយេឆព ះេទរក មួយែដលមនេឈម ះថ “Truong Phong Dan Toc Noi Tru Tinh An Giang” ែដល ជ មួយបនសង់េឡងេនកំឡុងឆន ំ ១៩៩២-១៩៩៣ ស មប់កូនែខមរេខតមត់ ជកេនះ រហូតមកដល់បចចុបបននមន សិស យួនចូលេរ នេ ចនជងែខមរេទេទ ត ។ មយ៉ងេទ តផក េឈម ះ ក៏ពំុទន់បនែ បពីភ យួនមកែខមរេនេឡយ េទ េប មព័ត៌មនទទួលបនកនុងេពលថមី ៗ េនះ ។ េយង ម បភពព័ត៌មនរបស់សិស និស តិែខមរជ េ ចនេនេខតមត់ ជក ែដលកំពុងសិក េន មួយមន េឈម ះថ “Truong Phong Thong Dan Toc Noi Tru Tinh An Giang” បនឲយដឹងថ កនុងេខតមត់ ជកមនែត ពីរ បុ៉េ ះ មន រូបករណ៍ស មប់សិស និស ិតែខមរ ។ ទី មួយ គឺ េរ នមួយសថិតេនកនុង សកទិញេប ន សពៃថងេនះ េគពំុបនគិតគូរអំពីករចូលេរ នរបស់កូនែខមរេឡយ ។ ទីពីរ គឺ
េរ នដូចបនបញជ ក់េឈម ះដូចខងេល េនះសថិត កនុង សក យទង េហយសង់េឡងស មប់ែតកូនែខមរសិក ែតបុ៉េ ះ េ ពះកនុង សកេនះមនបងបូនជនជតិែខមរស់េន ជេ ចនទូទំងេខត ។ ែតមកដល់េពលេនះ េឈម ះ ពំុ តវ បន ក់ ឬែ បេឈម ះជភ ែខមរ មផូវករេនះេទ មិនែត បុ៉េ ះ េនះមនសិស យួនកន់ែតេ ចនេឡង ៗ ចូល សិក ែថមេទ ត ។ យុវសិស េច សី យុ ១៧ ឆន ំ សពៃថងកំពុង េរ នថន ក់ទី ១១A៣ បនឲយដឹងថ “េប មករ វ ជវ និង ដឹងឮរបស់បូន ដំបូងេឡយ េនះ គឺ ងសង់ស មប់ែត កូនែខមរែតបុ៉េ ះ េ ពះ េនះបនផល់ រូបករណ៍ ជូនសិស ចំនួន ១៦០ ពន់ដុងកនុងមួយែខ ែដលស មប់ែត សិស ែខមរេរ នពូែកេទប ច បឡងចូលេរ ន េនះបន ។ មយ៉ងេទ ត េនះ ចជួយដល់កូនែខមរ កី កែដលឪពុក មយពំុមនលទធភពឧបតថមភឲយកូនេរ នបនចប់ចុងចប់េដម េនះ ។ ែតរហូតមកដល់េពលេនះ ពំុបនែបងែចកថ ស មប់កូនែខមរ ឬជនជតិភគតិចដូចមុនេទ តេឡយ េ ពះ មនេឃញសិស និស ិតយួនចូលេរ ន យឡំ និង សិស ែខមរ េសទរេ ចនជងសិស ែខមរេទេទ ត ។ មយ៉ងេទ តកូនយួន បឡងចូល េនះមនពិនទុទប ៗ ជងកូនែខមរ ក៏ ចចូល េរ នបនែដរ ផទុយពីកូនែខមរេរ នពូែក បឡងបនពិនទុខពស់ ៗ
ែបរជពំុ តវបនជប់េឈម ះ េហយពំុ តវបនអនុញញ តិឲយចូល េរ នកនុង េនះេឡយ” ។ ចំែណកឯយុវសិស េច ែកវរសមី យុ ១៨ ឆន ំ េរ ន ថន ក់ទី ១២A១ ែដល តវ បឡងបញច ប់កនុងឆន េំនះ បនបេញចញ ទស នៈថ “ខញុយំល់ថ េនះមនិែមនស មប់កូនែខមរចូល េរ នេនះេទ េ ពះដំបូងេឡយេពលែដលខញុ ំឈនេជងចូលេរ ន កនុង េនះ គឺពំុបនេឃញផកេឈម ះ ែ បពីភ យួនមកែខមរេទ េទះបីជមនករេសនឲយែ បពីភ យួនមកែខមរ ឬ ក់ផកេឈម ះ ពីរភ (យួន និងែខមរ) ក៏េ យ ។ ែតេបេយង មផកេឈម ះ េគសរេសរថ “T r u o n g Pho Thong Dan Toc Noi Tru Tinh An Giang” គឺបនន័យ ថ “ កលជនជតិអេន សិក នេខតមត់ ជក” ។ គឺស មប់ែតជនជតិភគតិចែតបុ៉េ ះ រឯីជនជតិភគតិច កនុងេខតមត់ ជកេនះ គឺ ជញ ធរយួនេគសំេ េទេលបងបូន ែខមរេ កម ែដលកពុំងរស់េនេលទឹកដីកមពុជេ កម ឬេវ ត- មខងតបូងសពៃថងេនះឯង ។ ែតផទុយេទវញិ េរ ន ែដលផល់ បក់ រូបករណ៍ តឹមែត ១៦០ ពន់ដុងកនុងមួយ ែខេនះ ែបរជ តវពួកយួនឈនពនចូលមកេរ នកនុង េនះេ ពង ពតេទេទ ត ។ េដមបីបនចូលេរ នកនុង េនះ មនយួនខះែកេឈម ះកំេណតជែខមរ ឯខះសីុសំណូកសូកប៉ន់ រ ីឯមួយភគធំ គឺេគ ងបងបូនែខ េ េគេធករងររដករធំ ដូេចនះប លឲយ ខងេលេនះមនសិស េសទរសុទធែត យួន េហយក៏ជក មួយែដលេធឲយបងបូនែខមរេរ នពូែកអស់ សងឃឹមែដរ ។ មនិែតបុ៉េ ះេបសិស និស ិត ៊ នត ៉ ឬ
មនេយបល់អំពីេរ ងទំងេនះ នឹង តវ គបេ ង នសី
ទិ វបបធម៌ែខមរេន ណូយ សំេល កបំពក់ែខមរ ែតសិស និស ិតយួន
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 10 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
ព័ត៌មន
បេនទ ស បនទ ប់មកេគ មមនិឲយ បឡងដូចជបង ៗ កលពី ឆន េំទមញិអីចឹង ។ េហយេពលេនះ ខញុ ំបេញចញទស នៈរបស់ខញុ ំេ ពះខញុ ំយល់ថេនះជេរ ងពិត ែតខញុ ំក៏មនិសងឃឹមថបនរចួខួន ែដរ េពលែដលព័ត៌មនេនះ តវបនផ ពផ យេនះ ។ ែតេទះ ជយ៉ង កី ឲយែតមន បេយជន៍ដល់ែខមរ ខញុ ំសម័ គចិតេធ គប់ែបបយ៉ង េទះជ តវនយក បេណញេចញពី
ឈប់ឲយេរ នក៏េ យ” ។ កនុងករផល់ព័ត៌មនេនះ អនកយកព័ត៌មនេយងខញុ ំបន េធករទំនក់ទំងជមួយ គបេ ង ន ខងេលមួយរូប អនក គជជនជតិែខមរែដលមន យុ បមណ ៣០ ឆន ំសពៃថង ជគជំនញភ អង់េគស សូមមនិបេញចញេឈម ះបនឲយដឹង ថ “េនកនុង េនះមនេឈម ះែតែខមរបុ៉េ ះ ែតអី ៗ ែខមរ ពំុមនសិទធិេឡយ ។ កនុង គបេ ង នទំងអស់មនចំនួន
៤៥ រូប រឯី គែខមរមន តឹមែត ៦ រូបបុ៉េ ះ មយ៉ងេទ តេយង ពំុមនសិទធិបេញចញេយបល់ ឬទិេត នេគេឡយ េបមនិដូេចន ះ នឹង តវេគេដញេចលឈប់ឲយបេ ង ន ។ ដូចកលពីឆន សិំក ២០០៤-២០០៥ អីចឹង មនយុវសិស មួយរូបេរ នថន ក់ទី ១២A១ គឺបូន ស ញ់ែខមរ ស់ បូនែតងែតរឭំកែវកែញកនូវ វបបធម៌ បៃពណីែខមរេយងែចកជូនដល់សិស និស តិជនិចច េហយែតងែតទមទររកយុតិធម៌េពលែដល គបេ ង នយួន និយយប៉ះពល់ដល់ែខមរមង ៗ ។ េបនិយយឲយខី គឺបូនែតង ដឹកនំឲយសិស កនុង េនះ គ ល់ពីតំៃលពិតរបស់ែខមរែដល យួនេ ថ “មនុស ជនជតិ” េនះ ។ល។ ែតទីបំផុត បូន តវ បននយក , នគរបល សក, សហករជមួយនគរ បលេខត និង កសួងអប់រ ំ បនប មមមនិឲយបូន បឡងបញច ប់ ករសិក របស់ខួនេឡយ” ៕ VOKK
ជីវិតពិករែភនករបស់បងបូនែខមរេ កមេន សកេ ជយញរ
សកេ ជយញរែដលយួនេ ថ Vinh Chau កនុង េខតឃងំ ជ សកមួយែដលសំបូរផ នុផលចបរដំ ំជង េគេនកនុងេខតឃងំ និង ជ សកមួយជប់ នឹងេឆនរសមុ ទមន អំេ យផលកនុងករេធែ សបងគ ែ សអំបិលេទ តផង ។ មនិ ែតបុ៉េ ះ សកេ ជយញរ គឺជ សកមួយមន បជជនែខមរ រស់េនេ ចនជងេគេទ តផង ។ បុ៉ែនអភ័ពអីសពៃថងេនះ សកេ ជយញរជប់ចំ ត់ ថន ក់មួយេទ ត គឺជ សកែដលមនជនជតិែខមររងជមងពិឺករ ែភនកេ ចនជងេខតននទូទំងកមពុជេ កម ។ ជមងេឺនះបន េកតមនេឡងយ៉ងចំែឡកចប់ ំងពីអំឡុងឆន ំ ១៩៩០ មក េមះ៉ ។ េយង មេគហទំព័រែខមរេ កមផ យ ល់ៃថង និង រ- ព័ត៌មនជភ េវ ត មេនកនុង សក បនប៉ន់ បមណឲយ ដឹងថ បជជនែខមរែដលរងជមងពិឺករែភនកកនុង សកេ ជយញរ រហូតមកដល់េពលេនះមនចំនួនជង ៣ ០០០ នក់ ែដល មូលេហតុៃនជមងេឺនះសថិតកនុងភព សពិច សពិលេនេឡយ ។ េហយរ ភបិលេវ ត ម ក៏ពំុបនចត់វធិនករទប់ ក ត់ គំពរឲយបនចបស់ ស់ែដរ ។ ភូមែិដលរងជមងពិឺករែភនកធងន់ធងរជងេគ គឺភូមៃិដ ប៉យ ។ ភូមៃិដ ប៉យជភូមមួិយជប់េឆនរសមុ ទ និង វតមួយ េឈម ះថ វតៃដ ប៉យ េហយ បជជនែខមរេ ចន បកបរបរេធ ចំករ ចិញច ឹមបងគ និង េន ទ តី ។ កនុងភូមមិនេ ងសុកខទឹម កហមរបស់ឈមួញជេ ចន អនក បកបរបរសីុឈនួលបកខទឹមទី
េនះេ ចនែតជេកមង សីជំទង់ និង សីមនវយ័ចំ ស់ ។ បង សីសមែដលវយ័ បែហល ៤០ ឆន បំយ បងមន សកកំេណត េនភូមៃិដ ប៉យ កនុងសំេល កបំពក់មនបំណះមុខបំណះ េ កយ ពក់េ មៃដ ពក់ម៉ស ចមុះ និង ពិករែភនកខង េឆង ផងបនេរ ប ប់ឲយដឹងថ គ រគត់មនគន ៥ នក់ គឺ រងជមងពិឺករែភនកទំង ៥ នក់ ។ មយេកមករបស់គត់េឈម ះ យ៉ង ធីេអ ង យុ ៧៥ ឆន ំគត់រងជមងពិឺករែភនកទំងសងខ ង ជង ១០ ឆន មំកេហយ ។ មុនពិករែភនក គត់ បកបមុខរបរសីុ ឈនួលដកេ ម ចំករ និង បកខទឹម កហមឲយេគ ប់ែតមន ៃថង
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 11 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
-វិទយុសំេឡងកមពុជេ កម ជសេំឡងរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម ផ យេចញពី កង សុ៉នីេ ន រដធនីៃន សហ
រដ េមរកិ ស មប់បេ មដល់ បយិមតិអនកនិយម ប់ករផ យរបស់វទិយុេយងខញុ ំ។
-កមមវិធីផ យ ៖ ផ យកនុងមួយសបហ៍មង េរ ង ល់ៃថងអងគ រ ចប់ពេីម៉ង ៩ ដល់េម៉ង ១០ យប់ េម៉ងេនកមពុជ
េ កម មកមពស់រលកធតុ កសខ ី១៥.៦៩០ គឡូីហឺត ។
- បយិមតិ ក៏ ចេបក ប់បន គប់េពល មរយៈេគហទពំ័រ www.khmerkrom.org/radio ។
ព័ត៌មន
មួយែភនករបស់គត់េឡង កហម មន ករៈឈផឺ ចុក េខទ ក គត់ក៏ បញប់េបះេបចសឹកេឈវល៌ថន ំេនជំុវញិផទះយក មកបុកបិទ សំទឹកអំបិលសមប់េមេ គ គន់បនបំបត ់ ឈឺចុកចប់បុ៉េ ះ ។ ែតេ កយមកែភនកទំងសងខ ងរបស់ គត់ែបរជ ស ុ ងំ និង ងងឹតេមលែលងេឃញែតមង ។ រឯីបង ថច់ េហ ន មន យុ បមណជង ៤០ ឆន ំែដលជបីរបស់បង សីសម ែដលកំពុងែតេដរពពីមពេពម ែភនក មម ីៗ េនខងមុខផទះេឈដំបូងសងកសីដ៏តូចេនះ បននិយយ ឲយដឹងថ គត់មនជមងឺ ស ុ ងំែភនកេនះជង ១០ ឆន មំកេហយ គឺេ កយពីករពិករែភនករបស់មយគត់បន ២ ឆន ំ។ មុនេកត ជមងេឺនះ គត់ បកបរបរសីុឈនួលេ ចទឹកចំករ អូសកញចង ចប់បងគ មេឆនរសមុ ទ មនៃថងមួយគត់កំពុងអូសកញចង គត់រមស់ និង ផ ែភនក េហយជបនទ ប់មកែភនកទំងសងខ ង ចប់េផមចុកឈដូឺចមយរបសគត់អីចឹង ។ ែតសំ ងល គត់បនេទបនេទេពទយឃងំពយបលទន់េពលេវ ែដល េធឲយគត់ គន់ែត ស ុ ងំរហូតមកដល់េពលេនះ ពំុ តវងងឹត ទំង សងេនះេទ ។ បងេហ ន បនបនឲយដឹងេទ តថ កូន បសវកិលចរតិរបស់គត់េឈម ះ ថច់ េហ ង យុ ២០ ឆន ំតវរងជមងពិឺករែភនកទំងសងខ ង េ យមនិបនដឹងមូលេហតុ ំងពីឆន ំ ១៩៩៦ េហយបនេចញបត់ពីផទះ ២ ឆន មំកេហយ
មនិដឹងជ ប់ ឬរស់យ៉ង េនះេទ ។ បងេហ ន បន បរយិយទំងទឹកមុខេ ក ម កំថ ចំែណកកូន សីគត់ យុ ១៨ ឆន ំ េឈម ះ ថវ ធីសុធី នងក៏ តវរងជមងខឺក់ែភនកខងេឆង ដូចមយនងែដរ ។ បុ៉នម នឆន មុំន នងសីុឈនួលបកខទឹមជមួយ មយនង េពលេនះនងជកមមករនីិបកបងគ េនសហ គស មួយឯផ រទីរមួេខតឃងំ ។ បងបញជ ក់ថ កូន សី និង បពនធ របស់បង េបកំុែតេទពយបលេនឯមនទីរេពទយទន់េពល កំុអី បកដជ តវខក់ទំងសងខ ងមនិខនេឡយ ។ េហយករពយ- បលេនះេទ តេ ត គឺបង់ៃថពយបលេ យខួនឯង មនិែមន
មនរដ មួយជួយេនះេទ។ វលិមកបង សីសម គត់បញជ ក់ ឲយដឹងដូេចនះ “ករងរសីុឈនួលបកខទឹមរបស់ខញុ ំជមធយមបន កៃ ម ១០ ពន់ដុង ឬ ១៥ ពន់ដុង កនុងមួយៃថងបុ៉េ ះ េទះ ជមនជមងឈឺថឺក ត់យ៉ង ក៏េ យ ក៏ខំេធករមនិ ៊ នឈប់ េទ េបឈប់ បកដជ គ រខញុ ំ តវ ច់េពះ ប់មនិខន” ។ ចំែណកបង សី សឺន ធីេម៉ យុ ៤៥ ឆន ំរស់េនកនុង ភូមៃិដ ប៉យ េ កមដំបូលផទះសងកសីដ៏ចស់មួយ ែដលេន កនុងផទះមនែតែ គរនបឫស ី ២ ឯផទះបយក៏េនែកបរ នឹងែ គ េដក កនុងសភពងងឹតែភនកទំងសងខ ង បងបំភថឺ កលចប់ េផមឈ ឺគត់បនេទពយបលបន ២ ៃថងែដរ េហយគត់បន េចញពីេពទយមកវញិ េ ពះគម នលុយបង់ៃថពយបលឲយេគ ។ ពីមុនេពលែភនកេនភ ឺ គត់ែតមន ក់ឯងរកសីុចិញច ឹមកូន និងេមល ករ ខុស តវកូនទំង ៦ នក់ ែតេពលេនះកូន ៗ របស់គត់ខះ ចេទរកសីុឈនួលេគចិញច ឹមខួនខះបនេហយ ។ គត់តូញែតរ
ថ ជីវភពរបស់ គ រគត់សពៃថង រស់ គន់ែតកំដរេ ក ែតបុ៉េ ះ គឺបន ពឹកខះ ង ច បន ង ចខះ ពឹក កូនេចពំុ បនគ ល់ នឹងេគេទ ។ ែតគត់មន រមមណ៍រេំភប ស់េពលែដលឮសូរបងបូនែខមរេនេ ក សកនិយយពីករ
ពិករែភនករបស់ពួកគត់ មបុ៉ស៌វទិយុ សីុេសរមីង ៗ ។ គេពទយេនគិ នុប ន សកេ ជយញរបនឲយដឹងថ ជមងពិឺករែភនករបស់បងបូនែខមរេនះចែមក ស់ មន ស នពិករែបកពីគន ខះេឡងបយខក់, ឯខះេទ តខក់ េហយេហមែតមង ។ សូមបញជ ក់ថ ចំេពះ ជញ ធរមនសមតថកិចចវញិ ពំុ បនចត់វធិនករ ម នហមត់ចត់ ឬគំពរដល់បងបូនែខមរពិ- ករែភនកទំងេនះេឡយ េហយក៏ពំុបនេធដឹងឮ ឬ វ ជវពី មូលេហតុៃនជមងពិឺករែភនករបស់ បជពលរដេន សក េ ជយ ញរែដរ ៕
VOKK
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 12 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
បធនឃុំចូវ ងំបងខំឲយ បជពលរដែខមរលក់ដី ថមី ៗ េនះ េយង ម បភពព័ត៌មនពីបងបូនែខមរ េ កមែដលកំពុងរស់េនកនុងឃុចូំវ ំង សក យទង េខត មត់ ជក បនឲយដឹងថ ជញ ធរកុមមុយនិសយួនេនែតបនករ ទ នទ នយកដីធីរបស់ បជពលរដែខមរជដែដល ។ កលពីៃថងទី ១៦ ែខតុ កនងេទេនះ បធនឃុចូំវ ំងបនេចញបញជ របឹអូសយកដីធីរបស់បងបូនែខមរឃុចូំវ ំង ចប់ ំងពីកបល ភូមជីិេកងរហូតដល់ភូមិ កំង កច េប បជពលរដែខមរមនិ ពម លក់ឲយេគេទេនះ ។ មករឲយដងឹរបស់បងបូនែខមរេ កមែដលកំពុងរស់ េនកនុងឃុចូំវ ំង សក យទង បននិយយថ បធនឃុ ំចូវ ំង េឈម ះ ផម ុ ងំេវ ត បនបញជ ឲយភន ក់ងររបស់ខួន គំ មកំែហងដល់ បជពលរដែខមរែដលមនដីធី ចប់ ំងពី កបលភូមជីិេកងរហូតដល់ភូមិ កំង កច គឺ តវែតលក់េទឲយ បធនឃុ ំ េបមនិដូេចន ះេទ បធនឃុរូំបេនះនឹងរបឹអូសយកដី ធីទំងេនះេ យឥតគិតៃថង ។ េយង មសំដីរបស់ បជពលរដែខមរែដលរស់េន កនុងឃុចូំវ ំងេនះ បនឲយដឹងថ ដីេនះ ំងពីេដមមកដល់ បចចុបបននជដីរបស់បងបូនែខមរែដលកំពុងេធ ជីវកមមេផ ង ៗ
ប់ែតមកដល់េពលេនះ ជញ ធរឃុែំបរជេចញបញជ ទំង បំពនគំ មកំែហងបងខំឲយបងបូនែខមរលក់ឲយេគ ។ អនក សី នង កញញ យុ ៤០ ឆន ំមន សកកំេណតេនកនុងឃុខំងេល ែដលជជនរងេ គះ បនបំភឺ បប់អនកយកព័ត៌មន ពឹតប ត កមពុជេ កមឲយដឹងថ ដីេនះជេករដូន របស់អនក សី សពៃថង េនះ អនក សីគម នអីេ កពីដីមួយដំុេនះេទ ទុក គន់ែត បកបរបរ ចិញច ឹមជីវតិ ។ ែតមកដល់ៃថងទី ១៦ ែខតុ េនះ េពលែដល បនឮដំណឹងដូចខងេល អនក សីអស់សងឃឹមយ៉ងខំង ពីេ ពះ េបអនក សីមនិ ពមលក់ឲយ បធនឃុរូំបេនះេទ នឹង តវេគរបឹអូស យកដូចែដលពកយេគគំ មកំែហងមនិខនេឡយ ។ េ ក េច លួន ែដលជជនរងេ គះមន សក កំេណតេនភូមភិនពីំរ ឃុចូំវ ំង បនបេងប បប់ឲយដឹងថ “ បធនឃុរូំបេនះ េគមនបក ពួកេធករធំ ៗ ស់ រឯីបង បូនែខមរេយងពំុមនអនក េធករធំដំុដូចេគេទ ដូេចនះេហយ េគ មនសិទធិគបសងកត់ និងបងខំេយងលក់ដីទំងេនះឲយេគ គប់ េពលេវ េហយកនងមក បធនឃុេំឈម ះ ផម ុ ងំេវ ត េនះ បន បប់ខញុ ំេ យផទ ល់ថ េគនឹងឲយតំៃលដីេនះកនុងមួយែម៉ ត កេរ តឹមែត ៥០ ពន់ែតបុ៉េ ះ េទះបីដីទំងេនះជដីមន មុខរនំង ចលក់ដូរ ឬ បកប ជីវកមមចិញច ឹមជីវតិបងបូនែខមរ ក៏េ យ ែតេបសិនជបងបូនែខមរមនិ ពមលក់េទ េគនឹងរបឹអូស
យកេធជកមមសិទធិរបស់េគ” ។ ទក់ទិន នឹងបញបងខំឲយបងបូនែខមរឃំុចូវ ំងលក់ដី េទឲយ បធនឃុរូំបេនះ េគសេងកតេឃញថ េនកនុងភូមមិន បជពលរដែខមរជេ ចនែដលមនិសបបយចតិ នឹងទេងរបស់ បធនឃុកុំមមុយនិសយួនរូបេនះ ។ េហយពួកគត់ែតងែត បមូលផំុគន ពី ៤ េទ ៥ នក់ អងគុយសំេណះសំ លគន ពី បញជីវភព និង តវគិតរេប ប េត តវលក់ដីេនះ ឬក៏អត់ េបមនិលក់ នឹង តវេគរបឹអូសយកេ យទេទ ៗ ។ ប់ែត ជញ ធរយួនមកេចទ បកន់បងបូនែខមរទំងេនះថ បមូល ផំុ
គន េដមបីបំផុសបំផុល ។ េ ក េច ឌី ែដល តវ ជញ ធរយួនេចទ បកន់ េនះ បនផល់ព័ត៌មនដល់អនកយកព័ត៌មនេយងខញុ ំដូេចនះថ “របបកុមមុយនិសយួនេនះ គឺជរបបផច់ករ ពួកយួនអស់េនះពុំ ែដលមនៃថងផល់សិទធិេសរភីពដល់បងបូនែខមរេ កមមង េឡយ ដូចេចឯងបនដឹង ប់េហយ ។ េគគបសងកត់េយង េគបំរុងរបឹអូសយកដីធីរបស់េយង េពលែដលេយងជួបជំុគន បនិច េគេចទេយងថ បមូលផំុកមងំ បឆងំបក េតយុតិធម៌ ែដរឬេទ?” េ ក បនេទ តថ “បញជីវភពកូនេច សំខន់
ស់ េប តវេគរបឹអូសយកដីធី កូនេច នឹង តវអត់បយ ច់ េពះ ប់ជមនិខនេឡយ។ ែតេពលែដលេយងនំគន ពិភក ពីបញេនះ េគែបរជ មឃត់ និង េចទ បកន់េយងពីបទ េលមសេផ ង ៗ សួរថ េតពួកយួនអស់េនះមនេគរព មចបប់ អងគករសហ បជជតិែដរ ឬេទ ? េ ពះែខមរេយងេនឯេនះពុំ មនសិទធិដូចជតិ សនដ៍ៃទេនេលពិភពេ កទល់ែត េ ះ” ។ េ ក បេងបឲយដឹងពីបញដូេចនះេហយ បនទ ប់មក េ ក បនេរ ប ប់ឲយដឹងនូវទេងរបស់េចរៃ ពកុមមុយនិស យួនកលពីឆន ំ១៩៧៨ េ យទឹកមុខេ ក ម កំ សងូត សងត់ ជទីបំផុត “េពលែដលយួនចូលបន់កនុង សកមង ៗ ពួកយួន ែតងែតែ សកថ មនខម ំង ឬស តវចូលមកដល់ ែដលេនះជ លបិចកលបងខំឲយបងបូនែខមរ សក យទង សក កេប តវ ជេន សខួនេទ ជកេកនេនេខតឃំង ពល វ ទឹកេខម ជេដម ។ ែតេពល តឡប់មកវញិ តវពួកេចរៃ ពយួនបន់យក ដីធី េគអំែព ផទះសែមបងអស់” ។ កនុងករណីបងខំឲយែខមរលក់ដីេនះ បជពលរដបន បប់ ថ ដីែដល បធនឃុំ តវករេនះសុទធសឹងែតដីមុខរនំង េទ អនគត នឹង តវបនអភវិឌ ន៍ជទីផ រ ឬកែនងេទសចរណ៍ មួយេនទីេនះ ។ ដូេចន ះ េទបត មវឲយ បធនឃុរូំបេនះ េ បអំ-
ចផច់ករកុមមុយនិសបងខំឲយបងបូនែខមរលក់ដី ៕ VOKK
ព័ត៌មន
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 13 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
វ ជវ
េរ ងកំពបែ់តអងុ វត កច - េរ បេរ ងេ យ ចរយ ឃឹន សុខ
អតថបទកំ ពយេនះ តវបនរក ទកុអកខ វរិុទធ
មចបប់េដមទងំ សង
៦៨៨-នមេឈម ះសរូេឃកកស ជមុន
បងស ់ជអនកនផូំវ តវ តង ់។
៦៨៩-និយយលនួពីរ ពះអងគ ទព័ទកឹេស
ចគង ់ទនីងំអងគអឹមអងគដងួ។
៦៩០អៃពភែតបសបនែហរលងួ ម នទងំពងួ
ែហរលងួពសេពញទេន ។
៦៩១- ពះអងគម៉មកុមនុេគ េដរ ទេន មក
ដលក់ពំងុឆន ងំេ ម ះ ។
៦៩២-អស់ សភញ កេ់ផលកលេនះ
េឃញទព័េ ចនចះុ ភតិភយ័រនធតឥ់តបុម
៦៩៣-េមកងទព័ សចែ សកថ អស់ ស បជ កុឲំយ
ភញ កេ់ផលទៃីទ ។
៦៩៤-លងួមច សេ់សចមកេនះៃន ជេទកុភំយ័ េសចម
កេ យ ជយរក ។
៦៩៥- សរូអស់ ស បជ ឲយ បម បបគ់ន កុឲំយ
ភញ កេ់ផលភតិភង រ ។
៦៩៦-ឯេមគយកពំងុឆន ងំ រតូរតេ់សក ងំ រ រ
រ ងំេចេ ។
៦៩៧-ចលូដលភ់នេំពញេឡងេទ ទលេូសចេ យនវូ
ដេំណ រេដមដចូបនយល ់។
៦៩៨-េសច ល់ រសព័ទឥតឆងល ់ ពយ ពះទ ័
យសល ់ឲយេ ពកួពលេយធរ ។
៦៩៩-ម នេសនីេស មកមេី ត ត េច យ
កេ មយម ជ ។
៧០០-េចេ យសសួេ តឯង ច គណុគតិក
ជ ភមូិភពមណលៃ ពេ កម ។
៧០១-បងគ បច់ ក កេ ម យម ជ ងំ ពហម ឲយ ងំ
ទព័េលកេចញេទ ។
៧០២-ច កលងុទងំ ងំេម៉ ឲយេលកទព័េទ េជងេគ
កែកនយក សផង ។
៧០៣-ដ បេរ ងេទជមង អសឥ់តមនហមង េទ
ទលត់ទព័េចយនុ ។
៧០៤-សរូេឃកកស កតេ់ទមុន មុកេ កេចឃនុ
នគរ ជមុនបនទ ប ់។
៧០៥-ដរំេសះឃនឹងខន ប ់ពលពលស ត ់ជទព័
សច លសងខ ង ។
៧០៦-ច កលងុ ងំនិងងង យលព់លេគជង
េគេ មចកព់ទ័ពីមកុ ។
៧០៧-ពិតពុំ ៊ នខសំ មក ពលេគគគកុ
ែបរមុកមកេ កយរេហង ។
៧០៨-េ បខវេទទលូមច សេ់យង ទព័េនះចេចង
និងចលូជលយ់លម់និបន ។
យួនយកកបលែខមរេធជមុំច ងក នកល់ ែំតអុង
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 14 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
វ ជវ
៧០៩-េសច ប់ ម តទលូថក ន ពះទយ័ពុំក ន
ឲយេរ បទនីងំមនីមន ។
៧១០-ែថងឯសេមចេច េ បេ កឧកញ
ក េ មគងីឯងេចញ ។
៧១១-េយម ជហូវពីេនះវញ ងំទព័ទកឹេចញ
ដេំណ រទព័េគក ពមគន ។
៧១២-េទទលយ់លព់លេ ត ប ទព័ ពះអងគម៉
មកមីរេដរ សទ់េន ។
៧១៣-ពលឯងយលត់ចិេលសេគ ពុំ ៊ នទលេ់ទ
ចងំយដប់ សចញ់ថយ ។
៧១៤-េហយេ បបេំរ មកេ កយ ទលូេសចដចូេ យ
ដេំណ រមនុមនមក ប ់។
៧១៥- ពះបទឧទយ័េសច ប ់ ម តទលូ បប ់
ថទព័េនះខងំមហិមរ ។
៧១៦-េសច ទងស់េងកអនិចច រ េរ បអងគមនីមន រ
នមំន ង កបទបចរេចញ ។
៧១៧-នបំុ តបីអងគមិញ ចះុែចវចរេចញ
តង ់ តវេទយនួេ ម ះ ម ន ។
៧១៨-ឯអសន់មុឺន គប់ បណ ធតំចូប៉ុនម ន
សឹងេចញែចវ មជេ កយ ។
៧១៩-ខះ មេសចេទបនទប ់ខះេចញជេ កយ
ែបកេ យ សកេទសទៃីទ ។
៧២០-ឯទព័េស មមកេនះៃន សេផលភតិភយ័
គ បមេគ មខនវញ ។
៧២១-លងួេសចពីរ ពះអងគមញិ ចលូមកភនេំពញ
េឡងគងដ់ំ កនិ់តេន ។
៧២២-េទបទព័េជងេគកដលេ់ទ េចឃនុេនះេន
េ ទលួ ពះ សេ សច ប ់។
៧២៣-និយយែចងចងឯទព័ ក េ មនប ់
េជងទកឹកពំតមកដល ់។
៧២៤- យទព័យនួេនេកះ តល ់ចបងំបៃីថងយល ់
យនួទបព់ុំបនែបកបក ់។
៧២៥-រតេ់ចញេទេនសំ ក ់ចលូចកពឹងពក ់
បនទ យថន ញេកះ កបី ។
៧២៦-េស មបញថន ញយនួេនះខ ម ីថន ញេកះ កបី
និង ទងំពុំបនកលេនះ ។
៧២៧-ែបកបកខ់ច តខ់ច យធយធុះ រតេ់ចញពីេនះ
េទពឹងសំ កភ់នំ ម ។
៧២៨-ទព័ពញ ក េ ម ម េទដលភ់នំ ម
ភនេំនះេនកនុងែខត ទងំ ។
៧២៩-ឯអងុែដលេនត ងំ ក េ មចបងំ
អងុេនះេឈម ះអងុ ញប៊ញិ ។
៣០-ចបងំបន បងំៃថងមិនេចញ
ក េ មមិញ ឲយបញ់និង គប់ ច ក ់។
៧៣១- តវ ចក់ លខនួធក ់ពីកបលេហយជក ់
យនួយលនឹ់ងេនមិនបន ។
៧៣២-រតេ់ចញចះុចកទី ថ ន ភនេំនះេ ម ះ ម ន
បនដលេ់ទៃ ពនគរ ។
៧៣៣-អស់ គរយនួែខ មរវះវរ ភតិខចភយ័ម
េទៃ ពនគរពឹងពក ់។
៧៣៤-ឯអងុមត់ ជកេផលភញ ក ់ខច គប់ ច ក ់
ចក់ ចខនួេចនះ ។
៧៣៥-ពុំបនត ងំចបងំេ ះ សឹងែតរតច់ះុ
េទេនពឹងៃ ពនគរ ។
៧៣៦-េទះទងំ គរេនលងុេ រ ផ រែដកេផលេឆ
រ រេជរេជបចះុេទ ។
៧៣៧-ឯពញ ក េ មេន កងទព័ែដលេទ
េទេនមត់ ជកេនះនឹង ។
៧៣៨-េ បឲយបំេរ វលវង បកសំបុ តនឹង
បំេរ មកដលភ់នេំពញ ។
៧៣៩-ឲយលងួេ កេចឃនុវញ េលកកងទព័េចញ
ចកពីភនេំពញេទជបួជុគំន ។ (េនមនត)
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 15 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
វបបធម៌
ថ នីយ៍ភនំបរុ បនទ ប់ពីមនជំនួយថវកិែដលផល់ឲយេ យ ថ នទូត េមរកិ និង កលវទិយល័យជតិៃន ំង គ ពួរ កមបុ ណ
វទិយជនជតិកមពុជមួយ កម បនេធករេសុបអេងកតតំបន់ បុ ណ និងករតភជ ប់ទំនក់ទំនងរ ងករ ំងទីលំេនរបស់ែខមរ បុ ណៃនតំបន់បុ ណវទិយអងគរបុរ ី ជមួយនឹងទី ំងែកបរេនះ គឺភនបុំរ ី ។ ជលទធផលៃនករជីករេ េនភូមបុិរេីនះ គឺបន ជួប បទះនូវេ គ ងកម ឆន ងំ ពង គប់លញ់េធអំពីឥដរេ ង អងក ំេធពីែកវតូច ៗ ឆឹង តី ឆឹងថនិកសត ឆឹងអេណក កងៃដ កងេជង េធពីែដក សំរទឹធិ និងភពផស់បូរជេរ យ ៗ េផ ង ៗ ពីគន ៃនែដក សទប់កម ឆន ងំ ែដលដុះផ ិត និង ចម៍ែដក ។ អី ៗ ែដល ប ក់ បែហលេទនឹងអងគរបុរ ីគឺ កសពចំនួន ៩ េនកនុងរេ តវបនរកេឃញ ( កសពចនួំន ៦ តវបន េធករផស់បូរស មប់ករែថរក និងវភិគ) េន សទប់ទី ៣ ឬ ៤ ែដលសថិតេនកនុងរេ កសព តវបនរកេឃញប៉ន់ គំរូវទិយុកេបនេ យមនកលបរេិចឆទេនសតវត រទី៍ ១, ទី ២ មុនគ.ស. ។ េត ថ នីយ៍ភនបុំរសីថិតេនឯ ? ថ នីយ៍ភនបុំរមីនទី ំងកនុងភូមបុិរ ីឃុែំ ពកផុល សក អងគរបុរ ី េខត ែកវ ។ ភនបុំរមីនចមង យ បមណ ៥-៧ គីឡូ -ែម៉ តភគខងតបូងអងគរបុរ ី និងេនែប៉កខងលិចៃនដីសណ ទេនេមគងគ ។ អ នុកូល ន និង េសដកិចចនេពលបចចុបបនន ៖ េយងេទេលស មង់សថិតិពី កសួងែផនករេនឆន ំ១៩៩៨ អ បជជនកនុងេខត ែកវ គឺ ៧៩០.១៦៨ រូប េហយអ បជជនកនុងឃុែំ ពកផុល គឺមនចំនួន ៦.១២០ រូប (វទិយ ថ នសថិតិឆន ំ១៩៩៩) ។ អនកភូមៃិនភនបុំរពឹីងែផកេទេលផលិតផល សវ និងករ េន ទ (បឹង ទេន ែ ពក និងតំបន់លិចទឹក) ។ អនកភូមពឹិងេល ករេធែ ស បំង ែ ស បេដញទឹក េហយផលិតផល សវ តវ បនកំណត់ ពំែដនេនកនុងកំឡុងរដូវវស ។ លកខណៈភូម ិ
សទំនបែដលបនេ ប បស់ស មប់ករ ំដុះ សវ បេដញទឹកែដល តវជន់ជនិចចជកលកនុងអំឡុងេពលរដូវ វស ។ េ ក ផុន កសិក ម នីៃនវទិយ ថ នវបបធម៌ និង វចិិ តសិលបៈៃន ជបណិតសភកមពុជ ែដលជ បធន កមកនុង ករេធករេសុបអេងកត និងកំ យេន ថ នីយ៍ភនបុំរ ី បនេរ ប
ប់ឲយដឹងថ ភនបុំរ ី តវបនទទួល គ ល់ថជតំបន់េន ទ តី នរដូវ បំង ។ លកខណៈជភូមិ ស មនែ ពកជីកមួយ ែដលព័ទធែផនកដ៏ធំៃនភនបុំរ ី ។ ែ ពកជីកេ ថ “ទេនភន”ំ បន េបះទី ំងពីខងេកតៃនដងភន ំេហយបញច ប់េនឯែប៉កខងតបូង េឆ ងខងលិចៃនភន ំ ។ អនកភូមភិនបុំរ ី ចពឹងែផកេលែ ពកជីក ស មប់ករេន ទ ។ បុ៉ែនគួរឲយេ ក យ េ ពះថែ ពក ជីក តវបនកប់េ យឡូត៍េន ទស មប់ករេន ទ ដូេចនះ មនគំនបយ៉ងខំងចំេពះសមជិកសហគមន៍មួយចំនួន ។
អនកភូមជួិនកលេធករេន ទេ យខុសចបប់េនែ ពកជីក ទំងេនះជេរ យ ៗ បនផល់ផលឲយេកតមនជេមះរ ងអនក ភូម ិ និងមច ស់ឡូត៍េន ទឯកជន ។ កនុងអំឡុងេពលរដូវវស ទឹកបនជន់លិចពសេពញភន ំ អនកភូមភិនបុំរមីនិបនភជ ប់នឹងកិចច ករកសិកមមធុនធងន់េនះេទ ។ អនកភូមេិពលខះបងខំចិតកត់ផច់ ជ មលភនជំៃ ពបឋម ឬ មធយមេដមបីរកឧស យកដីស មប់ កសិកមមេពត ។ ចំែណកឯអងគបុរវីញិ មនទី ំងេនែប៉កខង តបូងៃនដីែដលេធឲយខពស់េឡងេនកនុងតំបន់េនះ េហយនឹងដីេន ែផកខងេល គឺ បែហលជដីសណែដល តសនធឹងេលទំនប ពីបុ ណមកេន គប់ែផនកទំងអស់ េលកែលងែតែផនកខងេជង េឆ ងខងលិច ។ ភគេ ចនៃនដីសណទេនេមគងគមនរយៈ កមពស់ បមណ ២,០ ែម៉ តៃនៃផទេលក មតិទឹកសមុ ទ ។ េន កនុងរដូវ បំង ផូវេទភនំ និងភនបុំរមីនលកខណៈល បេសរ ពីេ ពះែត ងសង់ ព នថមីមួយ ។ ពីមុនមកែ ពកជីកេនជិត ភនំ បនរក ទុកពីករេធច ចរណ៍ឆងកត់កលរដូវ បំង េលកែលងែតរយៈេពលេនកមពស់ទឹកមនលកខណៈទបបំផុត
កមអនក វ ជវជីករកេឃញេនកនុង ថ នីយភនំបុរ ីេ គងឆឹង កសពចំនួន ៩
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 16 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
វបបធម៌
(រដូវ បំងពីែខកញញ ដល់ែខមក ) ។ អងគបុរ ី តវបនបុ ណវទូិ និង បវតិវទូិគិតថជេបះដូង ៃនអរយិធម៌ដ៏ចស់ជងេគេនកនុង សីុ េគនយ៍ដីេគក។ មយ៉ង េទ ត អងគបុរគឺីជតំបន់ គបដណប់េ យជញជ ំងដ៏ធំមួយែដល ជករសនមតនូវទី កងកនុងសម័យហូណន (សតវត រទី៍ ១ ដល់
ទី ៦ ែដលរកេឃញនូវវទិយុកេបនបនបរេិចឆទទទួល គ ល់ជ កែនងរស់េនដ៏ធំ និងជកែនងកប់ កសពេនចុងសហស វត រទី៍ ១ មុនគ.ស.) ។ អងគបុរែីថមទំងបងញភ័សុ ងៃនករ េ ប បស់ជកំពង់ែផរយៈេពលយ៉ងយូរ។ ថ បតយកមមេធេឡង េ យថមបយេ ក ម និងឥដ ទំនិញពណិជជកមមពីបរេទស អក រ ចរកិ ពះបដិម ។ េលកែលងែតភនបុំរ ី ប ទែដលេពញ និយមសថិតេលទីជ មលជិតេនះ តវបន គ ល់ថ ភនំ ( សមម ឥសីេនសតវត រទី៍ ៧ និង ប ទភនំ េន សតវត រទី៍ ១១) ។ អនកបុ ណវទូិបននយិយថ ថ នីយ៍អងគរបុរមីន បន ល់ទុកនូវភ័សុ ងៃនករ ំងទីលំេនៃនសម័យអងគរ ។ េប មកលបរេិចឆទពីធយូងែដលជីកេនឆន ំ១៩៩៦ បនបញជ ក់ថ
អងគរបុរមីន បជជនមក ំងទីលំេន េនសតវត រទី៍ ១៥ មុន គ.ស. េហយេនឆន ំ ១៩៩៩ និង ឆន ំ ២០០០ បនរកេឃញ កែនងកប់េខម ចមុនសម័យអងគរ ។ ករកប់េខម ចេនអងគរបុរក៏ី ចបញជ ក់ថ ពួកេគពំុទន់បនទទួលឥទធិពល សនឥ
េនេឡយ ។ មរយៈៃនករ វ ជវេនះ េគដឹងថអងគរបុរ ីមនសំណង់ ប ទបុ ណយ៉ងតិច ស់ក៏ ១០ ែដរ ែដល កលបរេិចឆទចប់ពីសតវត រទី៍ ១ ៃនគ.ស.េទ ។ បុ៉ែនសពៃថង េនះ េគេឃញមនសល់រូប ងៃន ប ទបុ ណេនអងគរបុរ ីែតពីរគត់ គឺ ប ទភនំ និង ប ទ សមម ឥសី ។ េ ក ផុន កសិក ជ បធន កមកនុងដំេណរករ េសុបអេងកតតំបន់បុ ណែដលភជ ប់ទំនក់ទំនងរ ងករ ំងទី លំេនរបស់ែខមរបុ ណ េនតំបន់បុ ណវទិយអងគរបុរជីមួយនឹង ទី ំងែកបរេនះបនបញជ ក់ថ ករ វ ជវពីភនបុំរជីឱកស ែដលវេិសសវ ិ លបំផុត េដមបីបនយល់ដឹងពីែបបបទៃនជីវតិ កលពីអតីតកលែដលភជ ប់ពីសម័យហូណន និងសម័យកល ែខមរបុ ណេផ ង ៗ េទ ត ។ មូលេហតុែដល កមេ កខិតខំ េធកំ យេនេល ថ នីយ៍ភនបុំរេីនះ ក៏េ យ រែតរយៈេពល បុ៉នម នឆន កំនងមក េ កបនសេងកតេឃញនូវេ គ ងកម ឆន ងំ ពីបុ ណកប់េនកនុងដីែដលមន យប៉យេពញតំបន់ដីែដល បនដឹងឮសកមមភពជីករុករករបស់អនកភូម ិ។ កនុងករេធកំ យេនះេលកទីមួយ កមបុ ណវទិយ គន់ែតេធករ កលបងជីកកនុងជេ ម ១០ សង់ទីែម៉ តមង ៗ
េ យ សទប់េនះ គឺជដីចក់បងគរៃនដីបត តពំង ។ ចូល ដល់ជេ ម ២០ សង់ទីែម៉ ត េគក៏ បទះេឃញមនបំែណក កុលភជន៍ខះ ៗ េហយរហូតដល់ជេ ម ១ ែម៉ តេនះ េគ សនមតថ តំបន់េនះគឺជទឹកដីបុ ណ េហតុេនះ តវែតេធករ ព ងីករេ ២ ែម៉ ត គុណ ៤ ែម៉ ត ។ េ កពីរកេឃញ បំែណកកុលភជន៍ េគេឃញមន គប់អងក ំ គប់ដីលញ់ ឆឹង តី ឆឹងថនិកសតេន សទប់ទី ៣ ។ ចូលដល់ សទប់ដីទី ៤ េនះ កន់ែតេឃញឆឹងសត និង បំែណកកុលភជន៍កន់េ ចន ចំែណកអងក ំ គឺមនតិចតួចេទវញិ ។ បុ៉ែនេគរកេឃញកឹង ស មប់េធកុលភជន៍ផងែដរ ។ េន សទប់ទី ៥ សទប់ដី ខ ច់េ ចនបំផុត ពណ៌េ ន ត បេផះ កនុងជេ ម ១ ែម៉ ត ១០ សង់ទីែម៉ ត ែដលេពលេនះ គឺចប់េផម បទះេឃញេ គងឆឹង
កសពមនុស ។ ដំបូងេឡយ កមកំ យបន បងជីក តឹម សទប់ទី ៥ េនះថជ សទប់ចុងេ កយបំផុតៃន សទប់វបបធម៌ ។ េហតុេនះ កមកំ យ តវសេ មចចិតេធករជីកចុះព ងីក រេ បែនថមេទ ត េដមបី មយកផនូរេខម ចបុ ណេនេ កម សទប់ទី ៥ េនះ េ យេគរកេឃញេ គងឆឹងេខម ចបុ ណ រហូតដល់ ៩ ឯេ ះ េហយកប់ែបរកបលេទទិសខងតបូង េឆ ងខងលិច េហយេគមនេរ បចំ ក់កុលភជន៍េនេល កបល និងៃដ កសពទំងេនះ ។ េ ក ផុន កសិក បនបញជ ក់ បប់ថ តឹមរេ មន ២,០ ែម៉ ត គុណ ៤,០ ែម៉ ត គឺេនកនុងជេ ម ១៥០ សង់ទីែម៉ ត េយង បទះេឃញេ គងឆឹងេខម ចបុ ណទំង ៩ េទេហយ េបសិនេធករជីកកំ យបនេទេទ ត គឺ បកដជ េឃញេ គងឆឹង កសពកន់ែតេ ចន េ ពះេនកនុងជញជ ំងៃន រេ បនបងញឲយេឃញថ េនមនេ គងឆឹងេខម ចបុ ណ េ ចនេទេទ ត ៕ (អតថបទដក សង់េចញពីទស នវដី បជ បិយ)
ករពនយល់ែណនសំសិ នុសិស ឲយេចះ ស ញ់េបតិកភណ េន ថ នីយភនំបុរ ី
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 17 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
ទពំ័រកវនពិនធ
កំ ពយ
កនូនកឹអនកមយ លយ័ឪពុក ខនបនេឃញមុខេ កទងំេទ
ពត់បសពុកែម៉ដួងចតិឈឺផ ជីវតអនថផ ងេ ពងមន កឯ់ង ។
យបេ់គងមិនលកក់នូ សកទ់កឹែភនក នកឹពុកែម៉េពក ទងែរងចំ បង
ខ ឹកខ ួលកលួកុកេ កេ សេ ងង កេ ចកែណងក ល ត ។
កនូឃតឆង យ សកឆង យពុកឆង យែម៉ គម នអនកេនែកបរែថទថំនមបី
គធបជ់ុំគន កកេ់ក លៃ់ថង េពលេនះែ បកយកយកនូកំ ព ។
កនូចងយ់លវ់ងភ់ កពុកមយ ចង ់កបថតថ់យេលកៃដបូជ
កនូេន សក យ កៃ កជបួគន សមូផ ំ េផញ រេទផង ។
ឱ ! ពុកែម៉េអយរបូកនូភយ័ខច មិន ចេទ សកខចយនួយងឃ់នង
េ ពះកនូជបេ់ទស បឆងំេយ កកងុ កនូ តវឃតអងគត មងស់ហព័ន ធ ។
េចរយនួអបបលកណ៍អ បយទរុយស េដញ ម បទសុែខ មរេ កមេពកពន ់
សមបរ់ងគ លែខ មរ គបជំ់នន ់ ចតិ េ ភលនអ់ននអេនក ។
ឥឡូវេយងមនសហព័ន ធនផូំវ បងឹពួកស តវេចរយនួចតិែកក
ចបបអ់នរជតិ តវែតែវកែញក ឲយយនួបំ បកដីសងែខ មរវញ ។
នគិម តវែតរ យ ខម ងំយនួខច តខ់ចយេលកៃដចះុចញ់
ែខ មរេ កមឯក ជយជតផិតុេទេមនញ កនូនងឹវលវញជបួពុកែម៉េអយ ៕
ភិ. េច សផុត
កនូេអយេគងេទមយេ ច ងបេំពរ េគងចះុមសេសនហ៍ឲយបនសកបស់កល ់
េគងលកក់ល បតទ់កុខអំពល ់ មយេ ច ងពនយល ់ បវតជិរូចត ់។ េពល
កនូធេំឡងមយនឹង យ៉ ប៉ ់ បទយនួសំ បប់៉ឣនក បុ ត
ប៉កនូគត់ បេ់វទនបំផតុ គយឺនួ ដតុ ដតុគតទ់ងំរស ់។
ឱភមូិ េម កកែនងប៉ ប ់ ទងមយចកុចបក់នូេនកនុងេពះ
យយមមីងយនួចប់ កេ់ខន ះ មយេ ក សេ ះេវទនមន កឯ់ង ។
សកកពំង ់ ព នវមនទកុខេ ក កនូ បសតូមកមយេ កសេ ងង
ឤណិតសងួនភង កេ ចកែណង ទងមយចំ បងេសទរែតកួតឈម ៕
ភិ. សឺន សុផរនិទ
នឹក
ពកុ
នឹក
ែម ៉
ទំនញួ
មយ
បំេពរ
កនូ
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 18 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
ទពំ័រកវនពិនធ
េហតែុតឈមរតរ់កឈម មយមីងដ ៏ សស់ ត
របស់ខ ញុ ំ គតប់នជបួ បសពនងឹបុរសមន កេ់នឯពល វ
េ តយតបូងជគូ មី ។ ពួកគតទ់ងំពីរបនេរ បករេន
ចងុឆន ំ១៩៨៩ ថដីបិតែតេ កម េម៉ មនវយ័ចំ សជ់ង
អនកមីង សុី ត បនចិកពិ៏តែមន បុ៉ែនេ កម េម៉ គត ់
ជ បេភទចស់ខមឹ េ ពះគតប់នបួសនងឹេទ ន េរ ននងឹ
ធបូ រហតូមនអតតីជ ពះេចអធកិរវត នទកឹដីកមពុជ
េ កមមួយរបូផង ។ ចំ ណកមយមីងខ ញុ ំ គតមិ់នបនជ
េរ នសូ តេ ជ ជះអីេទ ដបិតែខ មរេយងឯកមពុជេនះរវលជ់ប ់
ៃដចបំងគន ឯងយកងបយ់ករស់ មនេពលឯ នងឹបណុះ វ
ស័យេផ ងេ កពីវស័យេយធ ។
េសទរែតេរ ង ល់ ង ច ខ ញុឧំស ហេ៍ទេលងផទះគត ់
េដមបីបន បេ់ កម េម៉ បក យអំពី បវតិ ស
ែខ មរេ កម ែដលរងនវូករកបស់មបជិ់ះជនស់ងកតស់ងកិន
េធទកុ ខបុកេមនញពីសំ កេ់ចរយនួ ងំពីេអយ រហតូមក
ដលប់ច ចបុបន នែដលេធឲយករឈឺចបពុ់ះេពរេឡងឥត ក
ន ។
បនទ បពី់េ កម េម៉ េរ ប បេ់រ ងែខ មរ យនួមង
ៗ គតពំុ់េភចេទ កររះគន ់ ខ មរេ កមដូចគន ដូចជថ អនក
េនះសមងំយកសុខ, អនកេនះគម នមនសិកជតកិេំណ តេ ះ
ពួកេនះបំេរ យនួ, កមនះេធអញច ឹ ងខសុ សឡះ ។ល។
មនេពលខះខ ញុេំទទន ់ ឮគតរ់ះគន ់ បបចអំក កទ់ពំ័រ
កែសត ឬវទយុ េនេពលគតឮ់សូរ គមនិ មន កន់យិយ
មិន តវចណូំលចតិគត ់ េហយគតប់នបញជ កេ់នចេំពះ
មុខខ ញុថំ ៖ “េបមមន សន មន ទពយសមបតធិរូធរ ម
នងឹេធអីមួយជយួដល់បេយជន ៍ ខ មរេ កមយង៉ចបស ់
ស់ មិនដចូពួកអស់ទងំេនះេឡយ ពួកេនះេបនយិយ
ឲយែមនែទនេទ សុទ ធែតមនសុ េចលេម តបងម់រយទ
ទងំអស់” ។
ជភព័សំ ងបងៃថគតេ់ន េមរកេផញដុ រ
មក គបួផ ំនងឹករបិុន បសបរ់កសុីផង ៥ ឆន េំ កយ េ ក
មខ ញុកំយេទជអនកមនសុកសុមភេនទី កងភនេំពញ ។ នឆន ំ
១៩៩៨ គតប់នកយជម នអេ នទសមន កេ់នកនុង ជរ ភ-ិ
បល ។ េពលេនះេ កមខ ញុមំនទងំ ទពយ មនទងំបុណយ
ស័ក ិ មិនែមនជមនសុ កបិុំកកបុ៉ំកដូចមុនេទ តេឡយ ។
ង ចមួយ ខ ញុបំនជែជកេលងនងឹគតដ់ូចសពដង
េឆយនងឹសំនរួខ ញុគំតប់នបញជ កថ់ “..េរ ងជតិ ខ មរ មិនថ
ែខ មរេល ឬ ែខ មរេ កមអីេទ ស មបេ់ពលេនះសំខន ់តវ ែត
គតិអំពីសថិរភពជត ិ នងិ មគគភីពរ ង បេទសភមិូ ផង
របងែតមួយ េរ ងអតតីជនួកល ជកហំសុដូន ែដល
មិន ចឲយេយងរកដេំ ះ យភម ៗ ជមួយ បេទស
ជិតខងេទេកតេនះេទ” ។ មយង៉វញេទ ត េបនយិយអំពី
បញែខ មរេ កម មមិនថេទអនកេនឯ សកេ កមេនះ ដបិត
មិន ៊ នេធសី ៗ េទេ យថខចយនួ ឬ គម នសិទ ធេិសរភព
ែមន ។ េ យែឡកអនកមកដលភ់នេំពញេហយេនះ គឺ ក ់
ដូចជយប៉ជ់ងអនកេនកនងុ សកកេំណ តេទេទ ត ែបរ
េមលេទអនករកសុីគងឺបន់ងឹរបរសុងែលងដឹង ែលងឮ
េរ ងអីទងំអស់ ឯែបរមកអនកេធនេយបយគតិែតពីកន ់
េជងបក ខនួទងំេ កទងំ ទងំជរេប បដំរខក់ ទមក ់
ឆកួត េបអនកបេងកតជសមគមវញ អកសុលអីមិនចះុ
ស មងនងឹគន េទេទ ត មន ក ់ ៗ ដូចហំ នសេមបមឫក
ស់ “េធឲយែតយនួ េសចបុ៉េ ះ” ។ ជងេនះេទេទ ត
េឃញមនវរជនែខ មរេ កមខះយកេរ ង បវតិ ខ មរេ កម
អួត ក់ សេសនហ ៍ ឬ េធជងេ គ្ ងែកមេន មវងស់ុីផកឹ
េ យវរជនទងំេនះេនេពលសុ ចលូ េរ ងែដលេគ
ថម សមង ត់ បរជែហក បបេ់គ ។ េប បសំ់ដអីនក
ទងំេនះវញេពល តវសុ គខឺងំដូចខ ែតេនេពលគត ់
ង គតស់ុភពដូចកនូឆម ពតេ់មអីចងឹ” ។
េឆ តេពលេ កម េម៉ គតេ់ កបែត ខ ញុកំស៏រួ
គតថ់ “ជំ ប ប សនេ៍ កម ចះុេបសថិតេនកនុង ថ ន
ករណ៍ កកយ់ង៉េនះ េតេ កមផទ លគ់តិយង៉ដូចេមច
េទវញបទ?” ។
កមួយេ ងយលថ់ េយងេធអីមួយែដល ចធន
បនេជគជយ័ គឺ សយ័េ យេពលេវ ជសំខន ់ រឯ
ែខ មរេ កមែដលកពុំងរស់េនជបួករលំបកដូចសពៃថងេនះ
ចរូេយងេជ េទេលផលកមមខះផង ដបិត េរ ងលំបក
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 19 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
(តមកពីទំព័រទី៥) សកលវទិយល័យ ។ ជនមន ក់កនុងចំេ ម កមកុលសមព័នធែដលេធឲយមនករផស់បូរយ៉ងខំងគឺ េ ក ៉លិ ប៉លីន គឺជបពជិតកតូលិកមកពី កមកុលសមព័នធ -
យ៉ល់ ។ សពៃថងេនះ េ កជរដម នីទទួលបនទុក កម បឹក ជនជតិេដម ។ េ ក ៉លិ បននិយយថ ករចង់បនសិទធិ ៃន កមជនជតិេដមេលេកះៃត ៉ន់ គឺជចលនមួយដ៏រងឹម ំមនិែមនជអីែដលរ ភបិលចង់បនផល បេយជន៍កនុង សក ឬពីអនរជតិេនះេទ ។ េ កបនេទ តថ ករតសូ៊បនេកតេចញេឡងេន េពលែដលសងគមៃន កមកុលសមព័នធ តវបនបំផញេសទរែតទំង សងេទេហយកនុងជំនន់ នគិមជបុ៉ន ។ ហលីីយ៉ង េហង អនកផលិតកមមវធីិជន់ខពស់ស មប់មូលនិធិេស កមម
ធរណៈៃនទូរទស ន៍របស់ៃត ៉ន់បនេធករតសូ៊េដមបីផ ព ផ យកមមវធីិដំបូងេនេលេកះេនះែដលផលិតេ យ កមជន ជតិេដមភគតិច ។ គត់បនែថងឲយដឹងថ “ពួកេគមនិខច នឹងនិយយេទថ “ខញុ ំមកពីជតិេនះ ជតិេនះ េហយខញុ ំនិយយ ភ ខុសពីភ របស់អនក េហយខញុ ំមនវបបធម៌ខុសពីអនក” ផទុយេទវញិ េនេពលែដលេយងបនចប់េផមកមមវធីិបណះ ប ល គឺ ខុសពីអីែដលេគបននិយយទំង សង ពួកេគ ងយនឹង តវេគបំភ័យ ស់ មនុស ជេ ចនបនេធឲយេយង បត់បង់ទឹកចិត េយងបន បឈមមុខនឹងករ ប ពឹតមនិសម រមយមកេលពួកេយង”។ េនេពលេនះេសទរែតេគ គប់គន សបបយ ចិតនឹង ប់បញចូ ល កម មសី កម យ៉ល់ កមបូ៊ ន់ កមរូតៃក កមយ៉ម ី និង កមកុលសមព័នធដៃទេទ តផងែដរ ។ កលពីបុ៉នម នែខកនងេទ េ កនយករដម នីៃត ៉ន់ េ ក ែ ហង ហសី និយយថ “េ កេជ ថជីដូនរបស់េ ក គឺជ
កមកុលសមព័នធជនជតិេដម េ ពះេនេពល ក៏េ យែដល េ កលឺបទេភង កមកុលសមព័នធបូ៊ណន់ េ កមន រមមណ៍ រេំជបរជួំល និងរេំភប” ។ កររកីចេ មនបនេកតេឡងេនេពល េកះៃត ៉ន់បនពយយមឲយមនអតសញញ ណផទ ល់ខួនរបស់ េកះេនះ ។ ពលរដៃត ៉ន់ខះមនទំេនរចង់ឲយរបួរមួជមួយចិន ខណៈែដលអនកខះេទ តមនបំណងចង់ឲយ បកសឯក ជយ ឬ ក៏ទទូចថ េកះេនះមនឯក ជយរចួេទេហយ ស មប់ កមផច់ ខួនយល់ថ កមកុលសមព័នធជនជតិេដមមន បវតិ ស វបបធម៌មួយែដលែចកេកះៃត ៉ន់ខុសពីចិនដីេគក ។ អនក ផលិតកមមវធីិទូរទស ន៍ ហី លីយ៉ េហង បននិយយថ “រភបិល កងេប៉កំង មនិមនករអល់ឯកកនុងករអូសទញ
ឥស រជនៃន កមកុលសមព័នធឲយគំ ទខងខួនេនះេទ” ។ កង េប៉កំងចត់ទុក កមជនជតិេដមេកះៃត ៉ន់ជ កមជនជតិ ភគតិចផូវករទី ៥៦ របស់ខួន បុ៉ែនស មប់ជនជតិេដម ភគ េ ចនអតថិភពរបស់ពួកេគមនតិចតួចបុ៉េ ះទក់ទងនឹង នេយបយរ ងចិន និងេកះៃត ៉ន់ េ យ កជង និងទទួល បនករអប់រតិំចជងជនជតិចិន ន ផទុយេទវញិពួកេគេផត េទេលកររកករងរែដលរកកៃ មបនល បេសរ ករអប់រ ំ ផទះ សែមបង រមួនឹងករេធឲយ បេសរេឡងនូវតំបន់របស់ពួកេគ ។ បូ៉
ស់ ពិធីករ នព័ត៌មនរបស់ ថ នីយ៍ទូរទស ន៍ ITV មកពី កមកុលសមព័នធ មសី និយយថ “បញធំរបស់នង គឺករនំ យកភ កំេណតែដលភគេ ចន មនិមនទមប់សរេសរចូល េទកនុងសម័យ បព័នធផ ពផ យេអឡិច តនិច”។ បុ៉ែនបញេនះ មនិបន ងំករផ យរបស់ពួកេគេទ ។ ពួកេគបនចក ់ផ យេរ ងភគរបស់បូ៊ ន់ជេលកទី ១ រចួេទេហយ ៕
(អតថបទដក សងេ់ចញពីវិទយុ សុីេសរ ីន តីៃថងទី០៥ ែខធន ូឆន ំ២០០៥)
េវទនេនះ មន គប់ តជំននម់នសុ ឯេ ះ ។ ម៉យង
េទ ត េបឲយែតេឃញអនក ក អនកខ ត ់ េចះែតេធអំេ យ
គជឺទមប់ កកេ់ទវញេទ ។
ែតគរួឲយ យពនេ់ពក េនែខវច ឆកិ ឆន ំ ២០០៥
កនងេទេនះ េ កម េម៉ ខ ញុ ំ គតទ់ទលួមរណភពេទ
េហយ ។ ចងុេ កយៃនដេងម េទបគត់ រភពទងំកហឹំង
ថ “ខ ញុឆំងេអដស៍ពីេម សផក មសយនួ” ។ គតិេទមចចុ ជ
វ ស់ ពំុគរួមកផចជី់វតមនសុ លេ ះ ។ ដូចជ
េ កម េម៉ យង៉េនះ កនុងមួយជីវតគតគ់ម នបនេធអីខសុ
ឆគងេឡយ ខំ ស់ តមបនែតរះគនមិ់នឲយេគដងឹខនួ េ យ
សុខចតិខងឹសមបរែតមន កឯ់ង ឬេបខងឹយនួដលក់េពក គត ់
កល៏ចួេជរយនួពីភនេំពញេទែតបុ៉េ ះ ។ េ កពីេនះគត ់
បនេដកគតិ េដរគតិអំពីេរ ងែខ មរេ កមមិនលស់េពល
េ ះ ។ អតអំ់ពីេ កម េម៉ េទ ខ ញុឯំេណះេកតេ គ
អផ ុកេសទរ ប ់។
សូមវញញ ណកខន ធេ កម កុេំបះបងន់វូឧតមគត ិ
ជតិ ខ មរេចលឲយេ ះ សូមដួង ពលឹងេ កមជយួ
ប លចតិែខ មរេ កមឲយគតិ េហយេធ ៗ គបស់កមមភព
ែដល ចេធបន ឬ េចះរកឱកសេធ កុេំដកចឱំកសហសួ
េហតេុពក ដបិតសមយ័េនះមនបេច ចកវជជ ទេំនប ៗ ស់
េរ ងអី ដលែខ មរមិន ៊ នជំរះបញជ ី នងឹយនួ ។ “េតេយងខច
យនួជេចរ ជជងខច បវតិ សេថក លេទសថេយង
ជែខ មរមន កគ់ម នតៃំលស មបជ់តកិេំណ តខនួឬ?” ៕
ចន់ ចូច
ទពំ័រកវនពិនធ
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 20 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
ចរូែខមរកុំេភច យួនេនែតេ បលបចិថម ៗ កហុកែខមរ
ពះសងឃែខ មរជទសីកក រៈ !
បងបូនជនរមួឈមជទេីគរព !
ខ ញុសំមូរឭំកខះ ៗ នវូេរ ងអតតីកលែដល ពះ
សងឃែខ មរ និងបងបូនជនជតិ ខ មរេយងធប់ សកទ់កឹ
ែភនក ទកឹសំេបរ េ ពះែតយនួេធទកុ ខបកុេមនញ ។
ចេំពះខ ញុវំញ ខ ញុពំុំ ចបំេភចបននវូអតតី-
កលដជ៏រូចតេ់នះេទ េហយខ ញុកំន់ តគម នគនិំតអីចង
េព រនឹងជនជតយិនួេនះែដរ េ ពះ បជ សយនួ
ជជនសូត តងដ់ចូជជតិ សនដ៍ៃទែដរ េហយខ ញុ ំ
កគ៏ម នគនិំត បកនព់ជូ សនេ៍ទ ។ ខ ញុសំបេ់ខ ពមែត
អនកដកឹនរំបសប់ក កមុមុយនិសយនួ និង អនកកន ់
អំ ចយនួពីសមយ័អតតីកលែតប៉េុ ះ ។ េ ពះ
អនកកនអំ់ ចយនួចស ់ឬថមីសទុ ធែតលែតមត ់ចតិ
គនិំតេបក បស និង កបស់មបឆ់កប់ន ់ ឈន
ពន បេទសតចូ ច ។
េយងមិនចបំចេ់ង ងឆងលអី់េទ ពីសមយ័
អតតីនគរភនរំហូតមកដលម់ អំ ចែខ មរ គគឺម ន
ជនជតយិនួេទ ែដលរសេ់នេលទកឹដកីមពុជេ កម
េយងេនះ ។ គរួែតបងបូនជនរមួឈមែខ មរដងឹឲយបន
ចបស ់ កុឲំយយនួសរេសរែកៃចន បវតិ ស មែបប
កហុកេបក បសេនះឲយេ ះ ។
ចរូកុេំភចខនួ ៗ ែខ មរេអយ ! យនួេបក បស ់
ែខ មរេទ ។ ែមន ! េស មេគែតងរក ទកុ ពះ ជ ងំ
អយធុយែដលពីអតតីកល ពះ ជ ងំេនះ តវ បេទស
ភមូ យកេំទច ។ បចចុបបននេស មេគេនរក ពះ ជ
ងំេនះេដមបីទកុឲយអនកជំននេ់ កយរបសេ់គដងឹពី
បវតិ ស ។ ចេំពះ បេទសជប៉ុនវញ កម៏និខសុពី
បេទសេស មែដរ េ ពះេគបនរក ទកុនវូទី កង
េខម ចហីុរ ៉សូុីម៉ែដល េមរកទមក់ គប់ បក ។ េនះ
ជ បវតិ សស មបជ់នជតជិប៉នុែដរ ។
ចេំពះយនួវញ េប ខ មរ បនេរ នសូ តច ំ
ចបសន់វូ បវតិ សរបសជ់តខិនួ គឺ បវតយិនួដតុ
ែខ មរទងំរស ់ ឬក៏ បវតយិនួយកកបលែខ មរេធច ងក ន
ែតអងុ ។ េហយថមីេនះក ី យនួេដញែខ មរឲយរតេ់ចល
ភមូកិេំណ តដនូ របសខ់នួ ដចូជកនុងេខតមត់ ជក
មន សក យទង កេប េខតឃងំ េខត ពះ តពងំ
។ល។ ែមនយនួឆត ស ់មនុនឹងេគេដញែខ មរ គេឺគ
ចបឲ់យែខ មរេយងចះុហតថេលខេនកនុងបញជ ី ផទះៃន
គ រែខ មរនីមួយ ៗ េដមបីករពរែផនកចបប ់ េបមន
ែខ មរ ែដលមនគនិំតជតនិិយមនឹង តវេគចប ់
ចងេធទរណុកមមភម ។
ខ ញុ ំ េច េរ ប បនដងឹចបស់ សន់វូកល
លបិចរបសយ់នួ េហយខ ញុកំប៏នេរ នសូ ត និង វ
ជវ មរយៈមិតភក័ គបរេទសជេ ចន ។ ប៉ែុនេប
ខ ញុកំ ី ឬែខ មររបូ កមីនគនិំត ស ញ់ជត ិ អងគុយ
នឹកគតិអំពីជតេិនះ នឹង តវយនួេគេ ថពកួជន
បតកិរិយ ែដលភ យនួេ ថ (Bon Phan Dong)
មិនែតប៉េុ ះ យនួេគខេំឃសនបំេភស ឬចង កង
េស វេភ បវតិ សបេំភស និងេដរេឃសនេបក
បេញឆ ត មភមូិ មវតែខ មរេទ តផង ។ េលសពី
េនះេទ ត យនួបនអបរ់ ំ និង ទញិខនួ ពះសងឃមយួ
ចនំនួឲយេធជគញិសមង ត់ មវតែខ មរនីមយួ ៗ េទ ត
កនងេទថ្មី ៗ េនះ យនួបនបញចុ ះបញចូ លែខ មរេ កម
មកទញិដទីលួមួយេនឃុំេដមអំពិល ភមូិជីេកង សក
យទង ។ ទលួេនះជកែនងចរកចិច ពិេសស
សរ់បសយ់នួ េ ពះយនួេគយកសទុ ធែតែខ មរ ៗ
ឬ ពះសងឃ ែដលេភចខនួជែខ មរ ។ េហយេគ
បនបងត ់ ឲយធនុែខ មរកបលយនួខនួែខ មរទងំេនះេធ
ករឲយេគ គឺ ម ន លស់កមមភពរបសស់ហពន័ធ
និងែខ មរ ែដលមនមនសិកជតេិន មភមូិ សក
េទ តផង ។ េលសពីេនះ យនួេគ មបងបូនែខ មរ
និង ពះសងឃែខ មរកុឲំយមនករេជ មថន កដ់កឹន ំ
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 21 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
សហពន័ធែខ មរកមពុជេ កមពិភពេ ក ឬ មមនិឲយ
បវ់ទយុសំេឡងសហរដ េមរក (VOA) ឬវទយុ សុី-
េសរ (RFA) េទ តផង អី ដលយនួនិយយ គយឺនួេគ
ែតងែតថ វទយុបរេទស ឬអងគករសហពន័ធ បំ បក
បំបក់ មគគភីពែខ មរ-គញិ ។ យនួ មេហយ
មេទ ត មិនឲយបងបូនែខ មរេជ េលសហពន័ធ គេឺគ
ឲយេជ ែតអី ដលេគេឃសន មវត ម មភមូិ
សកជេរ ង លៃ់ថងែតប៉ុេ ះ ។
ពះសងឃែខ មរជទសីកក រៈដខ៏ ពងខ់ ពស ់!
បងបូនជនរមួឈមែខ មរជទេីគរពេសន !
េយងជែខ មរទងំអសគ់ន សទុ ធសឹងធបច់ញ់
លបិចកលេបក បសរបសយ់នួ សក ឬយនួៃ ព គ ឺ
គម នបនផល បេយជនអី៍ឲយេយងជែខ មរេនះេទ គ ឺ
មនែត បខ់នួ ពត់បស ជបគ់កុែតប៉ុេ ះ
េហយបន តមកយជែខ មរេយ កមញិ ែខ មរេយ ក-
កងុ ឬ ែខ មរធវី ។ ចំ ណកមនសុ ដចូខ ញុវំញ មនិបន
យនួយកចតិទកុ កេ់ឡយ េ ពះេគយលថ់ែខ មរដចូ
ជខញុេំនះេថកទបេពក ។ ែតសមូបងបូនែខ មរេយង
គបរ់បូពិចរ ផង បចចុបបននមនែខ មរជេ ចនែដល
យនួេគេ ថ “មនគណុនឹងបក ” េហយេចះែត
លងខ់នួេធ ឆកបំេរ យនួ បនទ បម់កយនួេគឲយបុណយ
សក័បិនិចបនួចប៉ុេ ះ ។
េហតដុេូចនះេហយ មិនចបំចរ់ដអំ ចយនួ
មនចតិភយ័ខចចេំពះអងគករសហពន័ធពិភពេ ក
ែដលតស៊េូ យអហិង េនះេទ ។ អងគករសហពន័ធ
េយងខ ញុមំនិែដលយកផូវកបស់មប់ ដលជផូវពិភព
េ កសបេ់ខ ពមេនះ មកេធជ តមុខដចូពកួយនួេនះ
េទ ។ សមូយនួកុំ ពយបរមភ កគ់ញិ កអ់នក ម
ន មវត មភមូអីិ ។ មយង៉វញេទ ត ចរូយនួ
បញឈបជ់បនទ នន់វូលបចិកលេបកបេញឆ តែខ មរសូត
តងឲ់យវេងងេទ តេទ ។ េបរដអំ ចយនួល នឹងែខ មរ
ែមនេនះ សមូឲយរដអំ ចយនួជយួផលក់រេរ ន
សូ តដល់ ខ មរផង និង ជយួផល់ របូករណ៍ឲយកនូ
ែខ មរបនេទេរ នេនបរេទសផង យ៉ងេ ច ស ់
កនុងមួយឆន បំន ១ ពន ់ េទ ២ ពនន់ក់ ដរ ។
េហយេបេធបនសមូកុំ កងបនំដចូមនុ ៗ ែដលយក
យនួមក កេ់ឈម ះជែខ មរដចូែដលធបេ់ធពីអតតី
កលេនះ ។ េ ពះបចចុបបននយនួកពំងុេបក
េរ នភ ែខ មរមនទងំវបបធម ៌ បៃពណី និងទេំន ម
ទមបេ់ផ ង ៗ ឲយយនួេរ នទងំេកមងទងំចស ់ េ ពះ
េគមនែផនករបនំេធ ខ មរតេទេទ ត ។
ចេំពះជីវភព បជ សែខ មរវញ េឃញថ
ខសុគន ពី បជ សយនួឆង យ ស ់ េតរដអំ ច
យនួមនេមលេឃញេទ ? ដី ស តវរដអំ ចរប
អសូយកអស ់ បនទ បម់កេធឲយែខ មររតេ់ចល សកមនិ
េចះចបម់និេចះេហយ ។ ដេូចនះសមូបងបូនែខ មរភញ ក ់
ខនួេឡង កុបំេ យ សនរបសខ់នួឲយយនួកន ់
កបខ់សុខនួមងេហយ កុបំេ យឲយខនួខសុជ
េលកទពីីរេទ ត ជតិ សនយ៍នួេគមនិែដលលនឹង
េយងេទ មនែតយនួេទែដលេគធបេ់ បលបិចកលឲយ
ែខ មរសប់ ខ មរគន ឯង េដមបីេគ សណុកេកង បវញ័ច េល
ែខ មរ ។ ដេូចនះគរួែខ មររតចណំងែខ មរនឹងែខ មរ មគគភីព
ែខ មរនឹងែខ មរ េហយេដរ មអងគករសហពន័ធែខ មរ
កមពុជេ កមពិភពេ កេដមបីសេ មចេគលេ គ ឺ
ែសងរកសិទ ធសិេ មច សនខនួេ យខនួឯង ។ េយង
ជែខ មរ តវឈបេ់ធឆកួតបេញច ញចងកូម កគ់ន េទ ត
េហយ តវែបរមក មគគគីន វញ ។ េយងេមលចះុដ ី
កមពុជេ កមជឈមជរ័ែខ មរម នគរេ យពិត ៗ
សពៃថងេយងេសទរែតបតអ់សេ់ហយនវូអី ដលជ
របស់ ខ មរ ដនូ េយញគតខ់ំ ស ់ អង់ ចបំផតុ
េទបរក បននវូវបបធម ៌ បៃពណីទេំន មទមប ់ វត
ម បន លទ់កុឲយកនូេចែខ មរបនបួសេរ ន ។
បងបូនែខ មរេយងទងំអស់ ងំពីអតតីកល រហូតមក
ដលប់ចចុបបនន មនិែដលមនបងបូនែខ មរ និយយ
ថបតដ់េីនះេទ ែខ មរេ កម គន់ តបតសិ់ទ ធិ ត
ប៉ុេ ្ ះ េ ពះ តវរបបយនួជិះជនគ់បសងកត ់
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 22 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
មកេល ខ មរេយង ែដលកពំងុរសេ់នេលទកឹដកីេំណ ត
របសខ់នួជនិចច ។
ជចងុេ កយខ ញុ ំ េច េរ ប សមូផជំនរមួ
ឈមថ គម នជតយិនួ បភំនប់ំេភសេយងបន
េទ េ ពះែខ មរេ កមមន បវតិ សបនចរចបស ់
េទេហយ ែតអី ដលសំខន ់ គឺ ខ មរ តវេចះរបួរមួ
មគគគីន តវជយួគំ ទជ មញន សហពន័ធឲយេឆព ះ
េទមុខជនិចច េ ពះសពៃថងេយងមនសហពន័ធជពនឺ
របសេ់យញទងំអសគ់ន ។ េដមបឲីយបនសិទ ធេិសរភព
េលមតភុមូិរបសេ់យង លគ់ន េយងជកនូេចែខ មរ
តវរមួៃដគន េដមបីជយួជ មញឲយែផនករឆន ំ ២០០៦
របសស់ហពន័ធ គឈឺនេទរកចបបេ់នតុ ករ
កពំលូនទី កង េអ ឆប ់ ៗ េនះ ថេតនរ ជ
េចរ ? នរ ជមច ស់ សក ? ៕ េ ក េច េរ ប
រ បលយួនរេ ភសិទធិេសរភពែខមរេ កម
អំេព ប ពតរបសយ់នួឈនចលូមកកប ់
សមប់ ខ មរេ កមសមយ័ នគិមប ងំែសស
កលំងុឆន ំ១៩៤៥-៤៦ េនេខត ពះ តពងំ ទកឹេខម នងិ
ពល វ យនួបនដឹងខនួឯងយង៉ចបសថ់ គជឺ អំេព
“ បលយ័ពូជ សន ៍ ដលខនួបន ប ពត” យង៉ ពិត
បកដ បុ៉ែនជសំ ងលរបសយ់នួ តវបន
ប ងំជយួបិទបងំ េហយែខ មរេ កមគម នឱកសបន
ត ត ងនវូអំេពដឧ៏ កដេនះអស់រយៈេពលជង
កនះសតវត រេ៍ទេហយ េធឲយមនសុ ជតេិលសកល
េ កមិនបនដឹងអំេព “យនួ បលយ័ពូជ សន”៍
េនះទល់ តេ ះ េទបកលពី ខឧសភ ឆន ំ ២០០៤
ថក៌បំងំយនួ បលយ័ពូជ សនេ៍នះ តវបន
េ ក បក ់ េសរវឌុ មកពីសហព័ន ធែខ មរកមពុជ
េ កម ជតំ ង បជជតិ ខ មរកមពុជេ កមទងំ
អស់េន កនុងមតភុមិូ នងិបរេទស បនែថងករណ៍
េនកនុង សននសីិទៃនអងគករសហ បជជតសីិអំពី
ជនជត ិ េដម បក កតនវូអំេព “យនួ បលយ័ពូជ
សន”៍ យង៉ឱ ឫកេធឲយយនួមនករភញ កេ់ផល
សនេ់ នងិេធឲយ បជជតទិងំអសេ់ល កល
េ កមន ករចប់ រមមណ៍ េ យេសចកតីកសុ់ត
យង៉ខងំ បំផតុ ។
េ កយេពលែដលយនួទទលួអំ ចពីប ងំ
បនេធ នគិមមកេលជតមិតភុមិូ ខ មរកមពុជ
េ កមេពល យនួបនបងកនវូម វនសកមម
គម នឈបឈ់ េធឲយែខ មរកមពុជេ កមបតប់ងន់វូសិទ ធ ិ
េសរភពជមច ស់មតភុមិូ នងិសិទ ធេិសរភពែដល
មនសុ ទេូទ តវែតបនទទលួដូចែដលមនែចងកនងុ
ចបបេ់ទ តផង ។ ែខ មរេ កមែដលកពុំងរសេ់នកនងុ
មតភុមិូ ងំពីអតតីកលរហតូមកដលស់ពៃថងេនះ
ជនចិ ចជកល តវយនួេចទ កេ់ទស សមប ់ ចប ់
ចកគកុ ។ល។ ជេហតេុធឲយែខ មរេ កមរតេ់ភ សខនួ
ចកេចញពីមតភុមិូេទ ជកេកនកនុង បេទសកមពុជ
ជបនបនទ ប ់ ។ ទេងអមនសុ ធមរ៌បសពួ់ក -
នគិមយនួេនះ េធឲយប៉ះពលយ់ង៉ធងនធ់ងរដល់បវត-ិ
សែខ មរេ កម, វបបធម៍ ខ មរេ កម, ធនធនធមម-
ជតិ ខ មរេ កម, យជីុវតែខ មរេ កម, ទពយសមបត ិ
ែខ មរេ កម នងិ ជីវភពែខ មរេ កម ។
បចចបុបន នេនះ ែខ មរេ កមេនកនុងមតភុមិូ ឬ
េនបរេទសែដល ៊ នេ ប បស់សិទ ធរិបស់ខនួ តវ
រ ភបិល ធរណរដសងគមនយិមេវ ត ម
េ ថ “ពួក បតកិរិយែខ មរកមពុជេ កម” េហយយនួ
េគកប៏នេរ បចំ ផនករជចហំរកម៏ន េ យ
ប៉ែុនបងខំឲយែខមរេ កមរតចណំង ម គភពែខមរ- ញ (យនួ)
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 23 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម
ឧបយកលកម៏ន កេំទចែខ មរេ កម ម គបរ់បូភព
េហយពួកយនួបនបំេបង៉សេមងថ “ពួក បតកិរិយ
ែខ មរកមពុជេ កមេធឲយខចូចណំង មគគភីពរ ងជន
ជតិ ខ មរ-គញិ” ។
េតរ ភបិល កង ណូយពិតជចងឲ់យ
មនចណំង មគគភីពរ ងជនជតិ ខ មរ-គញិពិត
ែមនឬ ?
បសិនេបរ ភបិល កង ណូយមន
េចតនដេូច នះែមនេនះ តវែត ៖
១-រ ភបិល កង ណូយ មិន តវ ក ់
េឈម ះទកឹដី ខ មរកមពុជេ កម នងិ បងខំឲយែខ មរេ ថ
មបូ ឬ មគ ី ជទកឹដីរបសេ់វ ត ម ម
រេប បកៃឡ បវតិ សែខ មរេ កមតេទេទ ត
េឡយ តវែតទទលួ គ លក់រពិតថ ទកឹដីេនភគ
ខងតបូង ៃន បេទសេវ ត មសពៃថងេនះ គជឺ
ទកឹដីរបស់ ែខ មរកមពុជេ កម មនជនជតិ ខ មរកមពុជ
េ កមជ មច សេ់ដមៃនទកឹដេីនះយង៉ពិត បកដ
ែដលសពៃថង េនះរ ភបិល កង ណូយកពុំងេធ
នគិម ។
គនំតិរបស់រ ភបិល កង ណូយកៃឡ
បវតិ សែខ មរេ កមេនះ កុថំេឡយ បជពលរដ
ែខ មរកមពុជេ កម សមូបី តជតិ សនដ៍ៃទេ កពី ខ មរ
កមិ៏ន ចបនេំគបនែដរ ។ ដូចេស វេភ “ ពះ ជ-
ច កកមពុជ” នពិនធេ យេ ក មូ ៉ (le Roy-
aumo du Cambodge par Moura Paris Ernest Leroux Ed-
iteur 1883) នងិ “ម ច កែខ មរ” របសេ់ ក
មស៉បរី ៉ ូ (L Empae Khmer par G. Maspero Imprimerie Du
Protectorat 1904) ែដលជជនជតបិរេទសសរេសរ
េនះ កប៏នអះ ងថ កមពុជេ កមជទកឹដរីបស ់ែខ មរ
ែដរ នងិ មនទឡីករណ៍ ផកេលសិលបៈ នងិ វបប-
ធម ៍ទឡីករណ៍ ផកេលអតថបទ នងឹែផនទ,ី ទឡីករណ៍
ែផកេល បវតិ ស, ទឡីករណ៍ ផកេលគតយិតុ,ិ ទ
ឡីករណ៍ ផកេលរដបល នងិ ទឡីករណ៍ ផកេល
ជតពិនធ ុថ ៖ ទកឹដកីូ ងំសុីនកលសមយ័ប ងំ ែស
ស តត ឬទកឹដភីគខងតបូងេវ ត មែដល
ធរណរដសងគមនយិមេវ ត មកពុំង តត
េនះ គជឺទកឹដរីបស់ ខ មរ ។
ដូេច នះ រ ភបិល កង ណូយលមមឈបេ់ធ
ឆកួតតេទេទ តេទ េ ពះថរ ភបិល កង ណូយ
មិន ចបិទបងំលបិចកលខលិខចូ កឡិច កឡុចតេទ
េទ តបនេឡយ ។
២-រ ភបិល កង ណូយ តវឈបបំ់ពុល
សតិ រមមណ៍សិស , នសិ ិត, ពះសងឃ នងិ បជ-
ពលរដែខ មរកមពុជេ កម មរេប បបញចូ លមេនគម
វជជ កមុមុយនសិតេទេទ ត តវឈបេ់ បអំ ចផច ់
ករ តវផលសិ់ទ ធេិសរភព គប់ បបយង៉ ដូចជសិទ ធ ិ
នេយបយ, សិទ ធវិបបធម,៌ សិទ ធេិសដកចិ ច, សិទ ធពិលរដ,
សិទ ធបិេញច ញមត,ិ ជពិេសសគកឺរេគរពសិទ ធមិនសុ
ជមូល នឲយបន ចខ់ត ។
៣-ធនធនធមមជតរិបស់ ខ មរេ កម ដូចជ
តបំនេ់ទសចរណ៍ េ បងឥនធនៈ ឧសមន័ នងិ ធនធន
ដៃទេទ តកនងុទេន សមុ ទ ។ល។ តវែត បគលឲ់យែខ មរ
េ កមជអនក គប់ គង នងិទទលួផល ។ ជងេនះេទ ត
តវដក នគិមេចញពីមតភុមិូៃន បជពលរដ
ែខ មរេ កមែដលមនទហំំ ៦៨.៦០០ គឡូីែម៉ ត ក គឺ
ទទូងំភមិូភគងតបូងៃន បេទសេវ ត មសពៃថង
នងិ កទ់កឹដី ខ មរកមពុជេ កមេនេ កមករ គប់ គង
របសអ់ងគករសហ បជជតិ មធមមនញុញ ៃនអងគករ
សហ បជជតជំិពូកទ ី១១-១២-១៣ េដមបបីេង កតឲយ
មនបរយកសនេយបយេសរ បរសុទ ធ ែដល អនុ
ញញ តឲិយែខ មរេ កមអនវុតនវូសិទ ធសិេ មច សន
ខនួេ យខនួឯង ។
េបរ ភបិល ធរណរដសងគមនយិមេវ ត
មបនទនឥ់រយបទ េគរពសិទ ធមិច សេ់ដមៃនមត ុ -
ភមិូេនះ េទបសមគរួរ ភបិល កម ណូយេ ប
ពកយថ “រក ចណំង មគគភីពរ ងជនជតិ ខ មរ-
គញិកុឲំយែបកបក”់ ៕
ថច ់ប៉ង
េលខ ២៥ ែខមក ឆន ំ២០០៦ ទំព័រទី 24 ពឹតបិ តរបស់សហព័នធែខមរកមពុជេ កម រូបថតអនុស វរយី ៍សហពន័ធែខមរកមពុជេ កមេន បេទសក
ទកឹចតិអនកមយ
កនូេអយចចំះុឪពុក បប ់ ត មបក់នូសងួនឲយដឹងនយ័
ទកឹចតិម ពិសី ចរូខឃំម តខ មី បពិ់ចរណ៍ ។
មនសុ េ កេកតមកមន បភព គរួខេំគរពឲយៃថថ
កុឲំយអនកផងេដ លេតមះថ កនូសងួនបិ មិន បៃព ។
េពេអយេតកតៃ់ថបនេទ ទកឹេ ះអនកែម៉ ចរៃណ
ចញិច ឹ មបីបចក់នូសងួនពិសី លះុដលបុ់ តៃថេចះទពំរសុី ។
មយមិន ៊ នហបូ មចណំង ់ ខចែ កងមនហមងដលក់នូខ ច ី
មយខំ បងអតេ់ យខន ី ចដំលពិ់សីេចះឆីមួន ។
កនូេអយ សេមច របំពន ពួកមុស មនយចលូរកុគនួ
មយខកំរពរេដមបីសងួន ខំ ថទខំនួគម នទសេ់ឡយ ។
ចណីំមួយមត៉មិ់នែដលខន គតិដលក់លយណ លេ់ពលេហយ
យកចណីំទកុឲយ ណេ តយ ឱសឱកនូេអយខឆីំេទ ។
េពលយបម់យេគងមិនែដល សល ចនិរជំលួខល់ តេព
ខចកនូរលឹកេពលយបេ់ ជ មយែតងនតិយេនឥតកេនយ ។
លះុកនូដឹងកមីយ ពយចតិ លតដ់គំនំតិមិនបេ យ
បេ កនូសងួនមិនេថះេថយ មិនឲយៃថងេ កយរសឥ់តនយ័ ។
មយែតងចតិេ ម ះនងិកនូជនចិ ច មិនែដលែកេគចលះុជីវតក ័យ
េដមបីបុ តភង មយមិនគតិអី សមូែតពិសីបនសខុេទេអយ ៕
និពនធេ យៈ ភិ. ែរត៉ (វតបទុម គរ)
អតថបទកំ ពយដក សង់េចញពី រព័ត៌មនេខត ពះ តពំង ឆន ំ២០០៥
Recommended