POJCIE ADMINISTRACJI I Wprowadzenie administracja istnieje od najdawniejszych czasw odkd ludzie zaczli y w grupach i zaspakaja swoje potrzeby o pocztkowo potrzeby zaspakajane przez panujcego

o

jako pierwsze powstaway zorganizowane systemy cigania podatkw

administracja w nowoczesnym znaczeniu pojawia si wraz z prawem prawo to co pochodzi z woli narodu a nie od panujcego (Owiecenie)

wspczesna administracja ulega spotgowaniu i skomplikowaniu

II Z rodowodu administracji publicznej w administracji nie ma nic trwaego poza ni sam o trwao od czasw nowoytnych

nowoytna historia administracji jest nieprzerwana, cho jej zwizanie z ustrojem pastwa cechuje np. pitno wojen administracja pomylana dla sytuacji konkretnych staa si gwnym motorem stosunkw spoecznych XIX w. szeroki zasig spowodowany interwencjonizmem pastwowym XX/XXI w. zasig odpowiedni do doktryny pastwa wiadczcego o nasilenie postaw oczekiwania

rzeczowy zasig zada administracji pastwa socjalistycznego by obszerniejszy od zasigu w ukadzie pastwa kapitalistycznego o socjalizm objcie spraw o znaczeniu spoecznym administracj pastwow ingerencje typu reglamentacyjnego nie modyfikoway przewiadczenia o zupenej i wielostronnej funkcji administracji

o kapitalizm wyduony katalog dziedzin poddanych administracji publicznej XVIII/XIX w. nowoczesne rozumienie administracji o przeksztacenie si pastwa policyjnego w pastwo konstytucyjne, a administracji terenowej w administracj pastwow XVII/XVIII w. przeksztacenie si nauki policji kameralistyki w nauk administracji XIX w. powstanie prawa administracyjnego

1

o o

obowizki zarwno po stronie administracji publicznej jak i obywateli oddzielenie prawa publicznego od prywatnego

o obowizki nie mogy by naoone na obywatela bez podstawy ustawowej na stray sdy administracyjne doktryna pastwa prawnego rola administracji sprowadza si do ingerencji tam, gdzie chodzi o zabezpieczenie dobra ogu w konflikcie interesw oraz wydawania zezwole i pozwole

Polska powojenna o o administracja gwna sia zjawiska upastwowienia i zarzdzania zadania administracji publicznej w okresie socjalizmu zadania reglamentacyjno-porzdkowe rzdzenie ludmi za pomoc nakazw i zakazw egzekwowanych wasnymi rodkami, wydawanie i cofanie pozwole na dziaalno gospodarcz, handlow i owiatowo-kulturaln pojedynczych osb lub jednostek organizacyjnych niepastwowych

zadania w sferze gospodarki uspoecznionej kierowanie za pomoc uspoecznionych rodkw produkcji podstawowymi procesami gospodarczymi w sposb planowy i przy pomocy planw gospodarczych

o

zadania wobec ludnoci wiadczenie przez pastwo w masowej skali usug w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb yciowych ludnoci

socjalizm demokratyczne pastwo prawa odejcie od planowania centralnego i nakazowo-rozdzielczego systemu zarzdzania gospodark procesy reprywatyzacji i prywatyzacji, ograniczenie funkcji administracji rzdowej powoanie administracji samorzdowej szersze korzystanie z form prawa cywilnego, utrzymanie sfery oddziaywania wadczego przechodzenie przez pastwo na wiadczenia ekwiwalentne i odchodzenie od utrzymywania usug publicznych

III Pojcie administracji administracja trzy znaczenia: o wydzielone w pastwie struktury organizacyjne powoane specjalnie do realizacji okrelonych celw o charakterze zada publicznych

2

o o

okrelona i o specjalnych cechach dziaalno podejmowana w ramach realizacji celw o charakterze publicznym ludzie zatrudnieni w strukturach organizacyjnych

modele okrelenia

o definicje negatywno-przedmiotowe o Administracja jest to podejmowana publicznym celu dziaalno pastwa poza ustawodawstwem i sdownictwem definicje negatywno-podmiotowe

o

Administracja jest to dziaalno tych organw publicznych, ktre nie s organami ustawodawczymi i sdowymi

definicje przedmiotowe pozytywne Administracja to dziaalno praktyczna majca na celu realizacj zada publicznych okrelonych ustawami

o

definicje pozytywne podmiotowe Administracja to dziaalno organw administracyjnych

o definicje oparte o kryterium szczeglne uwagi o o naukowe okrelenie administracji naley budowa z pominiciem pitrowych definicji okrelenie administracji musi obejmowa przedmiot na tyle szeroko, by nie pozostay poza nim takie przedsiwzicia, ktre s uznawane za administracj w jakiej metodzie opisu odwrotnie rwnie Administracja to ta cz dziaalnoci pastwa, w wyniku ktrej powstaje stosunek administracyjnoprawny

o dostosowanie pojcia administracji do caoci okolicznoci politycznych, ustrojowychi spoecznych panujcych w danym czasie i miejscu o istotna jest metoda poszukiwania okrelenia administracji zadanie ustalenie granic dzielcych administracj z innymi zjawiskami typu spoecznego okrelenia administracji odpowiadaj cznie lub wybirczo na pytania dotyczce o o o o o podmiotu dziaania celu dziaania przedmiotu dziaania cech dziaania (zwaszcza sposobu dziaania) adresata dziaania (czasami)

3

konieczno rozdzielenia administracji od wymiaru sprawiedliwoci o niekiedy bardzo podobne lub wrcz identyczne (wyrok-decyzja)

zaoenia budowy okrelenia administracji o o wyznaczenie merytorycznego celu dziaalnoci administracji zada wyrnionych w pastwie nie da si podzieli na takie co su wycznie pastwu jako oddzielonemu od spoeczestwa podmiotowi

definicja: Administracja publiczne jest to przejte przez pastwo i realizowane przez jego zawise organy, a take przez organy samorzdu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikajcych ze wspycia ludzi w spoecznociach o o o przejmowanie odbywa si w drodze stanowienia prawa objcie cech przedmiotowych i podmiotowych suebna rola administracji

IV Przesanki rozwoju ingerencji administracji przesanki-warunki sprzgnicie zalenoci o materialne moliwoci pastwa nie s okrelane bezporednio przez stan bogactwa narodowego, ale przy danym stanie bogactwa zale od rozwiza systemu ekonomicznego ujcie dynamiczne w dziaalnoci o wykonawczej uwarunkowane realnie, a zatem sprawdzalne praktycznie prawotwrczej ustalenie i realizacja obowizku s pewne bezwzgldne moliwe obojtne ksztatowanie i przesuwanie wiadcze i dbr materialnych brak odniesienia jak wyej znaczenie

uwzgldnienie podziau dziaalnoci administracyjnej

stan organizacyjny pastwa odzwierciedlenie elementw istotnie zwizanych ze struktur organizacyjn administracji, widzian zwaszcza w kontekcie jej sprawnoci uzalenienie pola i zakresu ingerencji administracji od charakterystycznych i zmiennych rysw struktur

4

o

przemiany w strukturze jednoczesne z przemianami w ingerencji przemiany w ingerencji s niezalene bd wyprzedzaj zmiany w strukturze

tre polityki spoeczno-gospodarczej

definicja: Polityka jest to aprobowany przez organy pastwowe i samorzdowe system pozaprawnych i postulatywnych wypowiedzi o tym gdzie, kiedy i jak korzysta z materialnych i organizacyjnych moliwoci pastwa i samorzdw terytorialnych elementem kwalifikujcym jest aprobata przez organ oddzielenie polityki od prawa polityka wobec administracji wpyw na: o o przedmiotowy zasig ingerencji tam, gdzie organy administracyjne tworz prawo intensywno dziaa i merytoryczn tre rozstrzygni tam, gdzie organy administracyjne stosuj prawo porzdek prawny musi dopuszcza taki wpyw jedynie wobec norm o odpowiedniej budowie (np. normy uznaniowe) prowadzona z zewntrz polityka nie moe mie rda w ustawie polityka w administracji o przetworzona poziomo lub pionowo zgodnie z systemem podporzdkowania administracji o wytworzona w samej administracji organizacyjnego polityka wobec

podzia:

znaczenie polityki dla administracji wpywa na okrelony stan ingerencji w obrbie tego samego prawa decyduje o treci prawa wpywa na okrelony stan ingerencji w granicach nowego prawa

kierunek i rozwj ingerencji administracji w powojennej Polsce by wynikiem doktryny a nie potrzeb polityka jest bardziej realna ni prawo znaczenie pojcia polityka na zachodzie oznacza wykonywanie prawa w Polsce oznacza dawne planowanie

5

przesanki-cele wartoci podstawowe, ktrych realizacja ley w ostatecznym zamierzeniu podmiotw administrujcych o charakter cel dziaa administracji warunek dziaa administracji

o definicja: Interes jest okrelon wartoci motywacyjn ujawnian lub ujawniajcsi w razie kontrowersyjnego zbiegu dwch zachowa przejawianych zalenie co najmniej przez dwa podmioty czy grupy podmiotw podzia interes spoeczny o o o o rodzi si z faktu ycia w grupie spoecznej stopie regulowanej prawem ingerencji grupy odpowiada najczciej stopniowi uwzgldnienia interesu spoecznego treciowy stosunek interesu spoecznego do interesu indywidualnego decyduje o stopniu spoecznej akceptacji konteksty w prawie administracyjnym przesanka wydania przez organ administracyjny generalnego aktu prawnego przesanka warunkujca wydanie decyzji warto ksztatujca tre decyzji przesanka podejmowania zespow niejednorodnych czynnoci administracyjnych

o definicja: Interes spoeczny daje si potencjalnie odnie dowielu niezindywidualizowanych adresatw traktowanych jako wsplny podmiot

o sprzyja ma realizacji interesu indywidualnego, a nieodwrotnie o w sytuacji sprzecznych interesw mona obarczy nowymi obowizkami lub ograniczy dotychczasowe prawa obywateli, jeli potrzebne jest to pastwu lub samorzdom terytorialnym do realizacji celw ustalonych ze wzgldu na tych obywateli ochrona interesu spoecznego jako etapu realizacji interesu indywidulanego interes indywidualny interes pastwowy

6

widziany bardziej jako narzdzie ni przedmiot bada narzdzie posugiwanie si tym pojciem przez przepisy prawne przedmiot zwizany z regulacj procesow, rzadziej materialn

formuowany partykularnie lub cznie przez podmioty z zewntrz administracji interes jako przesanka ingerencji administracji jest wartoci zawsze zewntrzn wobec organw administracji organy maj wycznie zadania i kompetencje, a nie wasne interesy o realizuj cudze interesy

PRAWO ADMINISTRACYJNE I Z rodowodu polskiej nauki prawa administracyjnego II Pojcie prawa administracyjnego uwagi oglne na temat uj budowania pojcia prawa administracyjnego o o doktryna prawa administracyjnego ksztatowaa si analogicznie do rozwoju prawa administracyjnego dotychczasowe definicje budowane w kontekcie istnienia jednolitej administracji pastwowej o szerokiej ingerencji w ycie spoeczne i gospodarcze trac znaczenie jako podstawa konstruowania nowych okrele o o rekonstrukcja samorzdu terytorialnego przywraca znaczenie prawa publicznego kumulacja okolicznoci przystpienia Polski do rnych organizacji i organizmw midzynarodowych, ktrym krajowa administracja publiczna bdzie musiaa scedowa cz kompetencji o upodobnienie organizacji administracji publicznej do rozwiza przyjtych w innych krajach gwne sposoby budowania pojcia prawa administracyjnego o prawo administracyjne szerzej: prawo jest to zesp norm to regulujcy prawo, ktre dziaalno normuje administracyjn (administracj w sensie przedmiotowym)

o

administracyjne

jest

administracj publiczn prawo administracyjne jest to prawo, ktre zawiera element wadztwa cecha wadztwa obrazuje moliwo jednostronnego rozstrzygania sytuacji indywidualnych, rozstrzygania trwaego i obowizujcego

7

wszystkie

podmioty

prawne

w

pastwie

oraz

zabezpieczonego

przymusem pastwowym, w razie gdy treci rozstrzygnicia jest naoenie obowizku o prawo administracyjne dotyczy administracji publicznej (pojtej jako pewna dziedzina kultury spoecznej) i jest dla niej swoiste, tj. obejmuje to, co jest wytworzone wanie dla organizacji i dziaania administracji publicznej, a nie zarazem dla innych dziedzin kultury spoecznej ustawodawca nie da definicji prawa administracyjnego, ani nie ustali normatywnie kryteriw jego wyrnienia III Budowa prawa administracyjnego. Wyrnienie podstawowe podzia opiera si na uporzdkowaniu koncepcyjnym norm rodzajowo podobnych podzia o normy prawa ustrojowego (kto robi) reguluj najwaniejsze elementy administracji publicznej jako organizacji o tworzenie i obsadzanie organw administracyjnych i ich urzdw budowa wewntrzna oraz relacje poszczeglnych struktur organizacji realizacja prawa przez wydanie decyzji organy waciwe, tre co do praw i obowizkw stosunki prawne z mocy prawa skutki nieprzestrzegania norm prawa

normy prawa materialnego (co robi)

o normy prawa procesowego (jak robi) okrelaj tok czynnoci podejmowanych przezorgany okrelone prawem ustrojowym w celu realizacji norm prawa materialnego gdy reguluj wydawanie i kontrolowanie decyzji administracyjnych gdy reguluj tok czynnoci podejmowanych w celu przymusowego wykonania decyzji administracyjnych normy prawa administracyjnego o o o s zawsze normami oglnymi i abstrakcyjnymi o charakterze materialnym i o powszechnej mocy obowizujcej zwizane funkcjonalnie z t sam kategori organw pastwa aresatw administracji pastwowej wyznaczaj sytacj prawn podmiotw niepodporzdkowanych prawnie organom administracji pastwowej w danej sprawie odnosz si do tego samego rodzaju adresatw

8

IV Prawo administracyjne jako prawo publiczne prawo publiczne przeciwstawiane jest prawu prywatnemu o dziaalno regulowana prawem prywatnym uzaleniona jest jedynie od woli podmiotw tego prawa decyzja co do zastosowania postanowie prawa publicznego jest wynikiem woli specjalnych podmiotw publicznych, a adresat nie moe si uchyli przed skutkami o w prawie prywatnym tre wzajemnych zachowa podmiotw ustalana jest wsplnie przez te podmioty w prawie publicznym tre ustala jednostronnie podmiot publiczny i moe by wobec adresata uruchamiane postpowanie przymusowe zmierzajce do wyegzekwowania nakazanego zachowania o postpowanie najczciej prowadzi podmiot, ktry wyznaczy obowizki podlegajce egzekucji w prawie prywatnym podmiot tego prawa moe zachowa si niezgodnie z jego regulacj w prawie publicznym realizujcy je podmiot ma obowizek wykonania postanowie tego prawa o zachowania regulowane prawem prywatnym nie musz by podejmowane zachowania regulowane prawem publicznym s kategori sta w prawie prywatnym celem przymuszenia do zachowa zgodnych z prawem jest realizacja normy prawnej regulujcej dane zachowanie si w prawie publicznym przymuszona realizacja okrelonego zachowania si jest elementem celu bardziej oglnego, publicznego o odpowiedzialno za realizacj norm prawa prywatnego spada na podmioty tego prawa i na tym si koczy odpowiedzialno za realizacj norm prawa publicznego obcia podmioty publiczne, znajdujce si w strukturze organizacji publicznej, regulowanej innym prawem ni to, ktre leao u podstaw wyznaczenia zindywidualizowanego obowizku wobec zewntrznego podmiotu prawo publiczne reguluje take uprawnienia a nie tylko obowizki jednostek prawo administracyjne jako prawo publiczne o wyodrbnienie z prawa publicznego norm, ktre s pomylane specjalnie na potrzeby podmiotw realizujcych administracj publiczn i tych norm, ktre reguluj organizacje i dziaalno podmiotw w sposb niepowtarzalny wobec innych struktur i innych dziaa prawo administracyjne jako prawo publiczne realizuje w swych granicach cele publiczne i inne wartoci publiczne o moliwo wkraczania w sfer wolnoci i wasnoci w imi interesu publicznego

9

prawo administracyjne jako prawo publiczne reguluje tylko cz dziaalnoci, zwaszcza samorzdw lokalnych, ktre posuguj si take prawem cywilnym prawo administracyjne reguluje cao dziaalnoci administracji publicznej, ktr nazywamy dziaalnoci wadcz o wadztwo delimituje prawo administracyjne

V Cechy realizacji norm prawa administracyjnego regulujcych sytuacje podmiotw zewntrznych

sprawa administracyjna konkretna sytuacja yciowa, w ktrej interes indywidualny i interes publiczny maj znale wyraz na podstawie prawa po przeprowadzeniu prawem krelonego postpowania o o nie jest to zdarzenie prawne causa dotyczca konkretnej potrzeby spoecznej, mieszczca si w ramach oglnych zada administracji publicznej

wymaganie wadczego rozstrzygnicia przez organy administracyjne

realizacja norm prawa administracyjnego polega na tym, e w granicach i na podstawie obowizujcego prawa organ administracji publicznej, w razie zaistnienia okrelonych prawem okolicznoci, w ktrych prawo nakada na niego obowizek okrelonego dziaania, podejmuje to dziaanie i kieruje je do okrelonego podmiotu prawnego, wyznaczajc mu nowe bd modyfikujc dotychczasowe, uprawnienia i obowizki o o o musi istnie w porzdku prawnym naleycie podjta i ogoszona norma prawna w czasie obowizywania normy istnia i funkcjonowa w strukturze administracji publicznej organ kompetentny do jej realizacji organ podj z wasnej inicjatywy lub na wniosek podmiotu zewntrznego, regulowane prawem procesowym czynnoci zmierzajce do wyraenia w sposb wadczy, wasnego objawu woli zmieniajcego sytuacj prawn adresata swej wypowiedzi zgodnie z treci wyznaczon przez obowizujc norm prawn

mona wyrni dziaania administracji na wniosek i z urzdu o o wniosek przyznanie uprawnie i obrona przed naoeniem nadmiernych obowizkw z urzdu gwnie nakadanie obowizkw

moliwo podziau norm prawa administracyjnego o wedug przedmiotu okrelenie granic ingerencji publicznej

o wedug przedmiotu z systematyk konstytucyjn praw i obowizkw obywateli dziaanie z obrbu realizacji prawa administracyjnego

10

o o o o

warunkuje czynno cywilnoprawn, przy czym warunkowanie regulowane jest prawem administracyjnym, a nie cywilnym zastpuje czynno cywilnoprawn ogranicza skutki cywilnego prawa podmiotowego, czy czynnoci cywilnoprawnej uwarunkowane jest okrelonym cywilnym prawem podmiotowym bd okrelon czynnoci cywilnoprawn

zachowania kwalifikowane prawem administracyjnym mog by rwnie kwalifikowane innym prawem realizacja norm prawa administracyjnego moe mie charakter spitrzony (np. prawo zakadowe) realizacja prawa administracyjnego o o administracyjnego drodze wypowiedzi prawnej organu administracyjnego bez wypowiedzi prawnej organu administracyjnego

normy obowizuj wprost poddany ich obowizywaniu podmiot prawny

realizacja norm prawa administracyjnego rni si od realizacji norm prawa cywilnego tym czym stosunek administracyjnoprawny rni si od stosunku cywilnoprawnego o o stosunek cywilnoprawny midzy podmiotami administrowanymi stosunek administracyjnoprawny midzy administrujcym i administrowanym

VI Wewntrzne prawo administracyjne wewntrzne prawo administracyjne (akty kierownictwa wewntrznego) liczne i bardzo zrnicowane o dyrektywy powinnego zachowania si tworzone i realizowane w organizacyjnych ukadach kierownictwa w administracji publicznej ukad kierownictwa hierarchiczne powizanie organw administracyjnych: kierujcego i podporzdkowanego oraz powizanie subowe przeoonego i podwadnego w strukturze organu powizania maj trway, ustrojowy charakter podzia kierownictwa oglne i zwierzchnie obejmuje rne szczeble podporzdkowanej struktury organizacyjnej bezporednie i szczegowe ingerowanie w wykonanie zada przez jednostki wyspecjalizowane cechy wewntrznego prawa administracyjnego odrniaj je od powszechnie obowizujcego o o ograniczony zasig obowizywania wydawane na podstawie oglnego upowanienia do kierowania podlegymi organami

11

o o

podstawa nie poddana rygorom formalnym i merytorycznym powizania aktu wykonawczego z ustaw

zrnicowanie postaci i nazw brak generalnego obowizku publikowania aktw

przykady aktw prawa wewntrznego o o o zarzdzenia, instrukcje, oklniki, wytyczne, polecenia subowe statuty i regulaminy telegramy, zawiadomienia, arkusze kontroli mog one zawiera dyrektywy dziaania i w efekcie modyfikowa stan prawny

instrukcje o wyjanianie i wskazywanie waciwego w danej sytuacji sposobu zachowania si, ktrego jej adresat powinien przestrzega

o wykonywani ustaw czy si z wewntrznym wykonywaniem administracji oklniki (akt-kameleon, hybryda) o o zatarte rnice z instrukcjami brak spjnej koncepcji aktu tego typu

o akt najczciej oglny, zawierajcy rnorodne dyspozycje: nakazy dziaania,zalecenia, wskazwki organizacyjne lub dotyczce funkcjonowania, normy prawne ustanowione w innych aktach prawnych, porady o o o walor operacyjny brak rygorw okrelajcych zwizek formy i treci aktu wyraz polityki organw centralnych czsto charakter interwencyjny

o przypominanie o respektowaniu norm zawartych w aktach rangi ustawyo respektowanie oklnikw wynika z wydawania ich w ukadzie kierownictwa przez organy nadrzdne wytyczne o zawierajce normy celu lub normy orientacji akty organu administracyjnego przeznaczone do ustalenia kierunku dziaania w wykonywaniu wasnej wadzy dyskrecjonalnej jak i organu podporzdkowanego syntetycznie: akty, ktre okrelaj sposb i kierunek wykonywania kompetencji przez organy administracji, zwajc ich swobod interpretacji norm prawnych lub ograniczaj swobod wyboru sposobu i kierunku wykonywania kompetencji nie z zawartych w nich grb lub sankcji

12

o

skutki wia organ i nakadaj na niego obowizek okrelonego dziaania charakter jedynie perswazyjny zagroenie dla porzdku prawnego ograniczenie okrelonej prawem swobody dziaania aktywna rola administracji uelastycznienie rodkw dziaania administracji

o

rola

akty prawa wewntrznego mog by aktami oglnymi i indywidualnymi, a take abstrakcyjnymi i konkretnymi mog by aktami dyrektywnymi i indykatywnymi (oklniki)

o refleks kierowania indykatywnedo aktw prawa wewntrznego zaliczamy wice dyrektywy aktw kierownictwa w ramach powiza organizacyjnych i subowych wynikajcych z ustaw prawa ustrojowego Konstytucja w rozdziale III rda prawa do aktw prawa wewntrznego zalicza o o uchway Rady Ministrw zarzdzenia Prezesa Rady Ministrw i ministrw

koncepcje aktw wewntrznych wedug doktryny i orzecznictwa Trybunau Konstytucyjnego

o konstytucyjneo o

pojcie

rde

prawa

obejmuje

akty

prawa

powszechnie

obowizujcego oraz akty wewntrzne system rde prawa powszechnie obowizujcego jest zamknity, natomiast katalog aktw prawa wewntrznego jest otwarty akty o charakterze wewntrznym o mog obowizywa tylko jednostki organizacyjnie podlege organowi wydajcemu akt podstaw prawn tych aktw mog by tylko ustawy akty te podlegaj kontroli co do zgodnoci z prawem powszechnie obowizujcym aden akt nie moe by podstaw decyzji wobec obywateli, osb prawnych oraz innych podmiotw podlego, bdca podstawowym kryterium obowizywania aktw wewntrznych, jako wszelki ukad stosunkw midzy organami, ktremu cech podlegoci przypisuje Konstytucja VII W sprawie zakresu administracyjnego prawa gospodarczego administracyjne prawo gospodarcze

13

o o

ma za przedmiot usystematyzowan cao interwencji wadz publicznych w dziaalno gospodarcz i w sytuacj prawn podmiotw gospodarczych gospodarczych jego zakresie ley ustalenie roli pastwa co do treci i zasigu regulacji dziaalnoci gospodarczej oraz ustalenie funkcji i wydolnoci prawnych narzdzi wpywu, ktrymi dysponuj podmioty interwencji

ramy pojciowe nauki administracyjnego prawa gospodarczego (propozycja) o rda prawa gospodarczego opis elementw regulacji konstytucyjnych wyrnienie elementw regulacji ustawowej powszechnej, ktre maj odniesienie do spraw gospodarczych o o analiza postanowie ustaw, ktre s powicone wycznie sprawom gospodarczym opis stosowanych regulacji obowizujcych w Unii Europejskiej i ich bezporedniego znaczenia dla polskich podmiotw gospodarczych analiza nowego prawa i nowej praktyki gospodarczej jako przedmiotu orzecznictwa sdw powszechnych i sdw administracyjnych problem rozdziau regulacji midzy administracyjne prawo gospodarcze i prawo cywilne (w tym handlowe) opis kompetencji organw wadzy wykonawczej pastwa waciwych w sprawach gospodarczych obejmujcy o organy naczelne organy specjalne terenowe orany administracji zespolonej terenowe organy administracji niezespolonej w tym organy kontrolne organy samorzdu terytorialnego podstawowe zasady pastwa prawnego obowizujce powszechnie zasig uprawnie i moliwoci w sferze gospodarczej podmiotw wadzy wykonawczej jako osb prawnych kwalifikowanych prawem cywilnym i prawem administracyjnym o opis regu rynkowych zwaszcza w zakresie wolnoci umw, wolnoci przemysy, wolnoci handlu tre zasady rwnoci w sferze gospodarczej specjalne motywacje interwencji reglamentacj

zasady oglne ingerencji administracyjnej w sferze gospodarczej obejmujce

dziedziny i rodzaje ingerencji administracyjnej obejmujce zwaszcza

14

o o

policj administracyj inne dziedziny i rodzaje

umowy cywilne poddane szczeglnemu reimowi administracyjnoprawnemu teoretyczne wyrnienie uprawnie do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej pozwolenia koncesje licencje inne przedsibiorczoci poddane zaostrzonemu reimowi

o o o

przedsibiorstwa uytecznoci publicznej i ich funkcje administracyjnoprawne rodzaje

administracyjnoprawnemu skutki prawne nieprzestrzegania specjalnego reimu administracyjnoprawnego

o pomoc finansowa i inna pastwa i samorzdw terytorialnych oraz jej formyo o o interwencje administracji publicznej wobec przedsibiorstw znajdujcych si w trudnej sytuacji a take w stanie restrukturyzacji szczeglne przykady ingerencji publicznoprawna problematyka ubezpiecze

VIII W sprawie pojcia midzynarodowego prawa administracyjnego istnienie midzynarodowego prawa administracyjnego jest faktem realnym, a nie potencjalnym o jednakowe definiowanie w co najmniej dwch krajach pojcia prawa administracyjnego uatwia wprowadzenie jednolitych norm obowizujcych w tych krajach, jednak nie musi mie nic wsplnego z istnieniem takich norm powody kreacji norm midzynarodowego prawa administracyjnego o uczestniczenia Polski w midzynarodowych organizacjach, ktrych konstytutywnym elementem funkcjonowania jest respektowanie przez wszystkich czonkw tych samych norm prawa administracyjnego

o Rzeczpospolita Polska moe na podstawie umowy midzynarodowej przekazaorganizacji midzynarodowej lub organowi midzynarodowemu kompetencje organw wadzy pastwowej w niektrych sprawach o o moliwo zawarcia umownych ustale, ktrych tre stanowi cz krajowego porzdku prawnego mog rwnie istniejce rwnolegle w dwch pastwach normy prawa zosta uznane za normy midzynarodowego prawa administracyjnego

15

definicja: Midzynarodowym prawem administracyjnym jest taki fragment porzdku prawnego, o tym samym przedmiocie regulacji z zakresu prawa administracyjnego, ktry obowizuje jednoczenie wszystkie waciwe podmioty w co najmniej dwch krajach w sposb bezporedni i trway, i ktry na tych samych zasadach w obrbie jego zakresu zastosowania wywouje odpowiedzialno i egzekucj realizowan tak samo przez organy osobne lub wsplne

IX Uwagi o prawie administracyjnym w warunkach Unii Europejskiej w warunkach Unii Europejskiej polska administracja publiczna, analogicznie jak w okresie przedakcesyjnym, dziaa zgodnie z zaoeniami ustrojodawcy na podstawie i w granicach prawa prawo administracyjne o o podsystem prawa Unii Europejskiej (prawa wsplnotowego) podsystem prawa polskiego

przewaga prawa wsplnotowego nad prawem krajowym o rdo zasada solidarnoci art. 10 Traktatu ustanawiajcego Wsplnot Europejsk: Pastwa czonkowskie podejmuj wszystkie waciwe rodki o charakterze oglnym jak i szczeglnym, zapewniajce wykonanie obowizkw wynikajcych z niniejszego Traktatu lub z dziaa podjtych przez organy Wsplnoty. Uatwiaj one Wsplnocie wypenianie jej zada. Powstrzymuj si od jakichkolwiek dziaa mogcych zagrozi osigniciu celw niniejszego Traktatu. o zasady wykreowane przez Europejski Trybuna Sprawiedliwoci bezporedniego skutku prawo Unii Europejskiej przyznaje zwaszcza podmiotom prywatnym, w tym osobom fizycznym, okrelone prawa podmiotowe w rnych dziedzinach ycia, ktre winny by chronione przez sdy pastw czonkowskich, zwaszcza wtedy, gdy jednostka powouje si na normy wsplnotowe kreujce takie prawa

pierwszestwa krajowa norma prawna, niezgodna z bezporednio obowizujc norm prawa wsplnotowego, powinna bezwarunkowo ustpi miejsca w toku wykonywania prawa normie wsplnotowej

efektywnoci zmierza do tego, by prawo krajowe nadmiernie nie utrudniao lub praktycznie nie uniemoliwiao peniej i skutecznej realizacji treci wypywajcych z prawa wsplnotowego

16

w okrelonych dziedzinach prawo wsplnotowe wymaga by zadania administracyjne byy realizowane przez krajowe organy administracji publicznej z okrelonej pozycji prawnej o podwjna niezaleno od organw wadzy politycznej przedsibiorcw dziaajcych na danym rynku

harmonizacja - prawo wsplnotowe zobowizuje pastwa czonkowskie do ustanowienia krajowych norm materialnego prawa administracyjnego o okrelonej treci w warunkach Unii Europejskiej prawo administracyjne wykonywane jest gwnie przez krajowe organy administracyjne

o swoistego rodzaju decentralizacja autonomia proceduralna pastw czonkowskich normy prawa pastwa czonkowskiego okrelaj poszczeglne procedury stosowane przed organami publicznymi wykonujcymi jurysdykcj w danej sferze stosunkw spoecznych sytuacje konfliktu midzy treci prawa krajowego i wsplnotowego s nieuniknione stan prawny zobowizuje organy administracji publicznej do samodzielnego rozstrzygania zagadnie powstaych ze stosowaniem prawa wsplnotowego o suy temu wykadnia prawa krajowego o wykluczenie stosowania zasady pierwszestwa oraz zasady bezporedniego skutku (wynik prowsplnotowej wykadni) jeeli za porednictwem proeuropejskiej wykadni prawa krajowego nie mona usun niezgodnoci midzy prawem krajowym a wsplnotowym organ administracji publicznej winien odmwi wykonania prawa krajowego i zastosowa jako podstaw rozstrzygnicia prawa wsplnotowego o granica proeuropejskiej wykadni pogorszenie pooenia prawnego jednostki

RDA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO I Wprowadzenie w czasach nowoytnych formuowano teorie majce gwarantowa zaleno administracji i system praworzdnoci

w Owieceniu regulowanie zwaszcza praw i obowizkw obywateli mogo nastpowa w drodze ustawy, a w sporadycznych wypadkach przez rozporzdzenia oparte na delegacji ustawowej

przejcie do ustroju kapitalistycznego musi uwzgldnia (zjawiska odwracane) o zmien celu dziaania pastwa i jego administracji po drugiej wojnie wiatowej

17

o o o o

poszerzenie si przedmiotowego zasigu regulacji przez prawo administracyjne do granic powanie eliminujcych funkcje prawa cywilnego poszerzenie si krgu podmiotw prawodawczych wzrost aktywnoci administracji jako prawodawcy zacieranie si rnic midzy prawem zewntrznym a prawem wewntrznym

Konstytucja wprowadza zamknity katalog rde prawa o potwierdzona rola ustawy, rosnce znaczenie ratyfikowanych umw midzynarodowych i prawa unijnego

system rde prawa administracyjnego ma wymiar praktyczny

II Cechy rde prawa administracyjnego

rda prawa sposoby w jakich tworzy si, utrzymuje i zmienia prawo o wyrnienie skadnikw gatunkowych obowizujcego porzdku prawnego Konstytucja ratyfikowane umowy midzynarodowe ustawy rozporzdzenia z moc ustawy rozporzdzenia miejscowe przepisy prawne uchway zarzdzenia statuty i regulaminy

cechy charakterystyczne o o o wielo i rnorodno skadnikw gatunkowych niemoc podjcia prby kodyfikacji, poza procedur wikszo rde prawa administracyjnego pochodzi od samej administracji wydawanie aktw wchodzi w zakres przedmiotowy administracji akty

rdo prawa przejaw dziaalnoci administracji szczeglna odstawa prawna norma kompetencyjna

podstawy wydania aktu

18

o o o

akty samoistne, gdy wywodzono z nich prawa i obowizki podmiotw zewntrznych wobec administracji

nie jest jednolite jako ga dziay kompleksowe jednoczesny udzia norm z innych dziaw prawa ewenement lokalny potrzeba regulacji, ktra nie wystpuje jednoczenie na obszarze caego kraju znane jest prawo miejscowe, ustanawiane z powodu ewenementu lokalnego

III Badanie rde prawa administracyjnego obejmuje o podstaw prawn oglna podstawa prawna (norma kompetencyjna) upowania dany rzd organw do wydania okrelonego rodzaju aktw normatywnych szczeglna podstawa prawna (skonkretyzowana podstawa prawna, delegacja ustawowa, szczegowe upowanienie) upowania dany organ do wydania danego, okrelonego aktu w okrelonej szczegowo materii o o materi normatywn wyrnienie takich przedmiotw regulacji, ktre mog by normowane tylko okrelonymi rodzajowo aktami normatywnymi walor prawny ustalenie, czy w oparciu o dany akt prawny mona na podmiot zewntrzny wobec administracji naoy w sposb legalny okrelone obowizki publicznoprawne lub przyda mu okrelone uprawnienia

o promulgacj ustalenia zwizane z wymogami i konsekwencjami ogaszania aktunormatywnego o nomenklatur uporzdkowanie nazewnictwa niekiedy nazwa nie uatwia wyrnienia

IV Rodzaje rde prawa administracyjnego 1. Konstytucja akt normatywny najwyszej rangi ustala o o o podstawowe zasady ustroju politycznego i spoeczno-gospodarczego pastwa struktur i kompetencje naczelnych, centralnych i lokalnych organw pastwa zasady i tre stosunkw midzy obywatelami i pastwem

19

w zakresie administracji publicznej okrela o o o o ustrj organw administracji publicznej a take innych podmiotw wykonujcych zadania administracji publicznej zadania i kompetencje wymienionych wyej organw i podmiotw podstawowe zasady i formy dziaania wskazanych organw i podmiotw jakie akty normatywne s rdami prawa zasady kontroli administracji publicznej

o

zasady prawa administracyjnego

wolnoci i prawa czowieka i obywatela granice dozwolonej ingerencji administracji publicznej w sferze wolnoci i praw przekroczenie moe si zdarzy tylko na mocy ustawy ze wzgldu na o o o bezpieczestwo lub porzdek publiczny ochrona rodowiska, zdrowie, moralnoci publicznej ochrona wolnoci i prawi innych osb

kady, czyje prawo lub konstytucyjnie okrelone wolnoci zostay naruszone ma prawo wnie skarg do Trybunau Konstytucyjnego

aktywno administracji publicznej podejmowana jest o o na granicy konstytucyjnych praw i wolnoci czowieka i obywatela dla urzeczywistnienia praw i wolnoci czowieka i obywatela

postanowienia Konstytucji obowizuj bezporednio kadego prawodawc, kadego sdziego, kady organ administracyjny w kadej sprawie oglnej lub indywidualnej, ktra jest przez niego prowadzona o bezporednie stosowanie konstytucji wyraz woli kompetentnego organu, ktry w sferze stosunkw prawa publicznego lub prywatnego przy wycznym lub jednoczesnym wziciu za podstaw normy konstytucyjnej ustala, e dany konkretny podmiot prawny jest do czego obowizany lub do czego uprawniony albo, e znajduje si w okrelonej sytuacji prawnej

postanowienia Konstytucji maj pierwszestwo przed postanowieniami niszych aktw normatywnych w procesie stosowania prawa bezporednio stosowa Konstytucj mona o tylko w obszarze uregulowa konstytucyjnych

o tylko przy rozstrzyganiu o treci i zakresie tych obowizkw i uprawnie, ktre da sibezporednio i dostatecznie wyczerpujco normowa przepisami Konstytucji

20

o

tylko wtedy, gdy okolicznoci faktyczne sprawy zezwalaj na bezporednie stosowanie normy konstytucyjnej

Konstytucja obowizuje o o o przed wszystkimi organami wszystkich kompetentnych wadz publicznych w zakresie stosowania prawa prywatnego przed wszystkimi organami i pracownikami urzdw w obszarze realizacji stosowania prawa publicznego przed wszystkimi organami I i II instancji, a take innymi organami kontrolnymi oraz nadzorczymi

w czcych podmioty prywatne stosunkach regulowanych prawem prywatnym adna ze stron nie moe si skutecznie powoywa na postanowienia Konstytucji skutek prawny bezporedniego stosowania Konstytucji jest taki sam jak skutek prawny bezporedniego stosowania ustawy obywatel moe skutecznie powoywa si na postanowienia Konstytucji, a organ wadzy publicznej ma obowizek uwzgldni to powoanie

2. Ustawy akt normatywny uchwalany przez parlament w hierarchii rde prawa zajmuje miejsce bezporednio po Konstytucji o obowizek realizowania Konstytucji i zakaz jej naruszania

akt powszechnie obowizujcy materia z zakresu administracji publicznej, ktre mog by regulowane wycznie ustawami o o o o o o o o ograniczenia w zakresie korzystania przez obywateli z konstytucyjnych praw i wolnoci zasady organizacji i tryb prawy Rady Ministrw zakres dziaania oraz tryb powoywania i odwoywania wojewodw zakres dziaania ministra kierujcego dziaem administracji rzdowej okrelenie innych ni gminy jednostek samorzdu regionalnego albo lokalnego i regionalnego naoenie na gmin obowizku wykonywania zada zleconych z zakresu administracji rzdowej okrelenie trybu przekazywania i sposobu wykonywania zada zleconych jednostkom samorzdu terytorialnego okrelenie rde dochodu jednostek samorzdu terytorialnego

21

o o o

okrelenie zakresu prawa jednostek samorzdu terytorialnego do ustalania wysokoci podatkw i opat lokalnych zasady i tryb przeprowadzania referendum lokalnego zasady zrzeszania si jednostek samorzdu terytorialnego oraz zasady przystpowania jednostek samorzdu terytorialnego do midzynarodowych zrzesze spoecznoci lokalnych, a take zasady wsppracy ze spoecznociami lokalnymi i regionalnymi innych pastw

o o o o

zasady i tryb ogaszania aktw normatywnych zasady oraz tryb zawierania przez Rad Ministrw umw midzynarodowych nakadanie obowizku ponoszenia ciarw i wiadcze publicznych w tym podatkw zasady i tryb gromadzenia oraz udostpniania przez wadze publiczne informacji o obywatelach

warunkiem wejcia w ycie ustawy jest jej ogoszenie

o publikacja w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej3. Umowy midzynarodowe jako rda prawa administracyjnego A. Stosunek prawa midzynarodowego do prawa wewntrznego dwie teorie o monistyczna prawo midzynarodowe i prawo wewntrzne tworz jeden system prawny, w ktrym normy pozostaj wzgldem siebie w porzdku hierarchicznym monizm z prymatem prawa wewntrznego skompromitowany w polskiej nauce szkoa wiedeska wszystkie istniejce normy prawa stanowi jedno, a w jej obrbie prawo midzynarodowe jest wyszym porzdkiem prawnym w stosunku do kadego porzdku krajowego (Kelsen) mimo istnienia jednoci systemu prawnego moliwe byy kolizje norm prawa midzynarodowego i prawa wewntrznego (Verdross) teza wedug ktrej prawo wewntrzne cakowice podporzdkowane jest o dualistyczna prawy midzynarodowemu jest niezgodna z praktyk midzynarodow monizm z prymatem prawa midzynarodowego

22

prawo midzynarodowe i prawo wewntrzne stanowi nie tylko dwie odrbne gazie, lecz dwa zupenie odrbne systemy, ktre rni si midzy sob przedmiotem regulacji i rdami (Triepel)

normy prawa wewntrznego nie mog by wyprowadzane w prawa midzynarodowego, ani odwrotnie (Anzilotti) transformacja sposb w ktry normy prawa midzynarodowego uzyskuj moc obowizujc w porzdku wewntrznym transformacja zwyka kada ratyfikowana umowa midzynarodowa ogaszana jest w organie promulgacyjnym transformacja generalna na podstawie oglnej klauzuli wszystkie normy wice pastwo wczone s do prawa wewntrznego

w literaturze polskiej podkrela si, e jest blisza rzeczywistoci, cho wtpliwe jest twierdzenie o niemoliwoci bezporedniej kolizji midzy normami prawa midzynarodowego i prawa wewntrznego twierdzenie o cakowitej odrbnoci obu systemw prawa

prawo midzynarodowe jest dla prawa krajowego obce i normy prawa midzynarodowego mog by tylko stosowane, lecz nie mog obowizywa w obrbie pastwa (Berezowski)

o

doktryna prawa midzynarodowego Konwencja wiedeska z 1969 r. o prawie traktatw umowa midzynarodowa (traktat) art. 2 ust. 1 Konwencji: Traktat oznacza midzynarodowe porozumienie midzy pastwami, zawarte w formie pisemnej i regulowane przez prawo midzynarodowe, niezalenie od tego, czy jest ujte w jednym dokumencie, czy w dwch lub wicej dokumentach, dokumentach bez wzgldu na jego szczegln nazw o ratyfikacja, przyjcie, przystpienie, zatwierdzenie oznaczaj kadorazowo akt midzynarodowy, przez ktry pastwo wyraa na paszczynie midzynarodowej zgod na zwizanie traktatem

obowizek przestrzegania wicych umw midzynarodowych (pacta sunt servanda) art. 26 Konwencji: kady bdcy w mocy traktat wie jego strony i powinien by przez nie wykonywany w dobrej wierze

okrelenie stosunku prawa midzynarodowego do prawa wewntrznego

23

art. 27 Konwencji: Strona nie moe powoywa si na postanowienia swojego o prawa ma wewntrznego swobod dla usprawiedliwienia stosunku prawa niewykonywania przez ni traktatw pastwo okrelania midzynarodowego do prawa wewntrznego, nie moe jednak uzna wyszoci prawa wewntrznego

B. Umowy midzynarodowe w systemie prawnym Rzeczypospolitej Polskiej ustawa o ogaszaniu aktw normatywnych i niektrych innych aktw prawnych doktryna prawa konstytucyjnego

o umowy midzynarodowe obowizuj w obrbie polskiego systemu prawnego propriovigore bez potrzeby transformacji lub inkorporacji (Rozmaryn) o normy prawne zawarte w umowach midzynarodowych ratyfikowanych i opublikowanych w Dzienniku Ustaw, maj w stosunkach wewntrznych moc prawn analogiczn do innych norm prawnych (Gelberg) o przez publikacje dochodzi do inkorporacji obowizywanie umowy midzynarodowej nie wystarcza do stosowania jej przez sd (Skubiszewski) traktat musi by ratyfikowany i ogoszony w Dzienniku Ustaw

propozycja wyszoci umw midzynarodowych w krajowym porzdku prawnym jedynie wwczas, gdy zawarto je za zgod Sejmu

C. Umowy midzynarodowe wedug obowizujcej Konstytucji umowy midzynarodowe s rdem prawa administracyjnego po ich ratyfikacji i ogoszeniu o ratyfikacja jest dokonywana przez Prezydenta Rzeczypospolitej, a niekiedy za uprzedni zgod Sejmu wyraon w ustawie pokj, sojusz, ukad polityczny lub ukad wojskowy wolnoci, prawa lub obowizki obywatelskie okrelone w Konstytucji czonkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji midzynarodowej znaczne obcienie pastwa pod wzgldem finansowym sprawy uregulowane w ustawie lub w ktrych Konstytucja wymaga ustawy

o

umowy midzynarodowe, ktrych ratyfikacja nie wymaga wczeniejszej zgody Sejmu, s przedstawiane Sejmowi przez Prezesa Rady Ministrw w prawnej formie zawiadomienia

24

o o

ogoszona umowa stanowi cz krajowego porzdku prawnego i jest bezporednio stosowane, chyba e jej stosowanie jest uzalenione od wydania ustawy ratyfikowana umowa midzynarodowa za uprzedni zgod Sejmu ma pierwszestwo przed ustaw jeli nie da si jej pogodzi z ustaw

D. Ustawowa regulacja zawierana, nabywania mocy obowizujcej i ogaszania umw midzynarodowych ustawa o umowach midzynarodowych o zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania, zatwierdzania, ogaszania i wykonywania a take wypowiadania i zmian zakresu obowizywania umw midzynarodowych o o rozwinicie powyszych poj w ustawie bezporednie nawizanie do Konwencji wiedeskiej o prawie traktatw umowa midzynarodowa (art. 2 pkt 1) porozumienie midzy Rzeczypospolit Polsk a innym podmiotem lub podmiotami prawa midzynarodowego, regulowane przez prawo midzynarodowe, niezalenie do tego, czy jest ujte w jednym dokumencie czy w wikszej iloci dokumentw, bez wzgldu na jego nazw oraz bez wzgldu na to, czy jest zawierane w imieniu pastwa, rzdu czy ministra kierujcego dziaem administracji rzdowej waciwego dla spraw, ktrych dotyczy umowa midzynarodowa o organy administracji rzdowej uprawnione do zawierania umw midzynarodowych minister kierujcy dziaem administracji rzdowej ktrego umowa dotyczy Minister Spraw Zagranicznych Prezes Rady Ministrw nadzoruje negocjacje zwizane z rozpoczciem, przebiegiem i wykonaniem umowy Rada Ministrw o w drodze uchway udziela zgody na podpisanie umowy lub w przypadku umw niepodpisywanych zatwierdza je zatwierdzeniu w formie uchway Rady Ministrw podlegaj umowy, gdy ustawa upowania do zawarcia umowy midzynarodowej w ten sposb, a zawarta umowa midzynarodowa nie narusza przepisw ustawy upowaniajcej umowa midzynarodowa ma charakter wykonawczy w stosunku do obowizujcej umowy midzynarodowej

25

o

celem umowy midzynarodowej jest zmiana obowizujcej umowy, w tym zacznika do niej wymagaj tego inne szczeglne okolicznoci

w przypadku umw ratyfikowanych w sprawie objtej umow, po zoeniu przez waciwego ministra wniosku o ratyfikacj lub zatwierdzenie tej umowy Rada Ministrw podejmuje uchwa o przedoeniu jej Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji porozumienie z Ministrem Spraw Zagranicznych ministra resortowego

o

w przypadku negatywnej opinii Sejmu co do zasadnoci wyboru trybu ratyfikacji Rada Ministrw w terminie 30 dni od dnia zawiadomienia zajmuje ponowne stanowisko w tej sprawie

o

ogaszanie Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikowana umowa midzynarodowa wraz dotyczcymi j owiadczeniami rzdowymi oraz umowy midzynarodowe podlegajce zatwierdzeniu przez Rad Ministrw, jeli maj charakter wykonawczy do umowy ratyfikowanej lub tak zmieniaj ogoszenie zarzdza Prezydent Rzeczypospolitej , chyba e na ratyfikacj wyrazi zgod Sejm Dziennik Urzdowy Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski pozostae umowy midzynarodowe wraz z odpowiednimi owiadczeniami rzdowymi

ogoszenie zarzdza Prezes Rady Ministrw na wniosek ministra kierujcego dziaem administracji rzdowej waciwego w sprawach, ktrych umowa dotyczy o w wyjtkowych przypadkach Prezes Rady Ministrw moe odstpi od obowizku ogoszenia

o

wykonywanie odpowiedzialny minister kierujcy dziaem administracji rzdowej waciwy do spraw objtych umow midzynarodow zawiadamia Ministra Spraw Zagranicznych o niewykonywaniu lub nieprawidowociach w wykonywaniu umowy poddanie sporu sdowi, arbitraowi, koncyliacji rozstrzyga Rada Ministrw na wniosek ministra resortowego uzgodniony z Ministrem Spraw Zagranicznych

E. Prawo midzynarodowe, a prawo administracyjne

26

normy prawa midzynarodowego stwarzaj prawa i obowizki dla pastw jako podmiotw prawa midzynarodowego o rzadko wi bezporednio obywateli pastw bd zindywidualizowane podmioty

cz umw midzynarodowych ma charakter administracyjnoprawny o midzynarodowe umow sprawy celne, wizowe, czno, telekomunikacja, prawo pocztowe, normy midzyrzdowych i midzypastwowych umw umowy administracyjne dotycz zada bezporednio

wykonywanych przez te wewntrzne organy administracyjne pastw, ktre zawary

umowy regionalne o wsppracy midzy gminami nadgranicznymi midzynarodowych wpisuj si w zadania realizowane przez organy administracji rnych szczebli w obrbie kompetencji ustalonych w prawie wewntrznym

4. Rys organizacji i prawo Unii Europejskiej A. Kilka informacji o powstaniu i strukturze Wsplnot Europejskich 1951 r. Europejska Wsplnota Wgla i Stali (EWWiS) o o twrcy: Schuman, Monet Traktat Paryski: Belgia, Holandia, Francja, Luksemburg, RFN, Wochy

o organy funkcje prawodawcze i wykonawcze o Wysoka Wadza Wsplne Zgromadzenie struktury wczone do innych organw Unii Europejskiej utworzenie Funduszu Badawczego Wgla i Stali

2002 r. przestaa istnie

1957 r. Europejska Wsplnota Gospodarcza (EWG), Europejska Wsplnota Energii Atomowej (EURATOM) o o Traktaty Rzymskie: Belgia, Holandia, Francja, Luksemburg, RFN, Wochy organy stanowice i zarzdzajce Rady i Komisje wydawanie aktw prawnych rozporzdzenia skutek bezporedni dla pastw i ich obywateli dyrektywy skutek poredni

27

o o

po bezskutecznym upywie terminu wdroenia wywouj skutek bezporedni w systemie wewntrzpastwowym

zalecenia i opinie charakter niewicy

ewolucja Wsplnot Europejskich doprowadzia do powstania Wsplnego Rynku wsplne instytucje i organy ponadnarodowe, jednolity porzdek prawny

1957 r. utworzenie przez o EWWiS, EWG, UERATOM o Parlament Europejski (Strasburg) Europejski Trybuna Sprawiedliwoci (Luksemburg) Komitet Ekonomiczny i Spoeczny

EWG, EURATOM

1965 r. Ukad Fuzyjny

o utworzenie Wsplnej Rady i Komisji dla Wsplnot dalej dziaay pierwotnie ustanowione organy (np. EWWiS) 1986 r. Jednolity Akt Europejski (Luksemburg, Haga) o organy ustawodawcze Parlament Europejski Rada kontrola Rady i Komisji

o

skada si z ministrw w zalenoci od przedmiotu obrad

organy wykonawczo-zarzdzajce Komisja skada si z 20 komisarzy, bdcych niezalenymi funkcjonariuszami midzynarodowymi zadania o o zapewnienie sprawnego dziaania i rozwoju wsplnego rynku wykonywanie postanowie Traktatu Rzymskiego

o podejmowanie decyzji i uczestniczenie w pracach Rady iParlamentu Europejskiego o o organy sdownicze Europejski Trybuna Sprawiedliwoci Sd I instancji podstawa dziaania podejmowanie uchwa i wydawanie zalece we wszystkich sprawach Wsplnoty i jej polityki

28

o o zadania o o o

Traktat Rzymski Statut Trybunau Sprawiedliwoci

interpretacja Traktatu Rzymskiego ustalanie wanoci aktw organw Wsplnoty i

europejskiego Banku Centralnego ustalanie wanoci statutw organw powoanych przez Rad

w sprawie toczcej si przed krajowym organem sdowym, od ktrego rozstrzygnicia nie przewidziano odwoania w prawie krajowym, mona zwrci si do Europejskiego Trybunau Sprawiedliwoci o orzeczenie wstpne

Trybuna Rewidentw Ksigowych skada si z 12 czonkw zadania o dostarczanie Parlamentowi i Radzie potwierdze wiarygodnoci, zgodnoci z prawem i prawidowoci podstawowych transakcji o kontrolowanie organw Wsplnot w zakresie wszystkich dochodw i wydatkw oraz badanie ich prawidowoci i zgodnoci z prawem

o

utworzy nowe instytucje Europejska Wsppraca Polityczna Rada Europejska Unia Europejska

1992 r. Traktat o Unii Europejskiej (Ukad z Maastricht) o o Uni buduje si w oparciu o Wsplnoty Europejskie uzupeniajc je polityk i formami wsppracy ustanowionymi niniejszym traktatem cele Unii pene zachowanie i rozbudowanie tego co stanowi dorobek Wsplnoty przy dysponowaniu jednolitymi ramami instytucjonalnymi spjno dziaa podejmowanych za granic bezpieczestwo polityka gospodarcza rozwj

stworzenie unii ekonomicznej i walutowej z wasn samodzieln walut

29

o o

wprowadzenie czonkowskich

instytucji

obywatelstwa

Unii

dla

obywateli

pastw

rozwijanie wsppracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwoci i spraw wewntrznych

Unia nie zastpuje Wsplnot Europejskich ani ich organw nowe instytucje Ombudsman Europejski Bank Centralny Komitet Regionw

kompetencje w toku ewolucji Wsplnot o o EWWiS, EURATOM nie zmienione EWG istotna zmiana

1997 r. Traktat Amsterdamski o o nowelizacja dorobku traktatowego Unii Europejskiej zaoenia

cilejszy zwizek midzy narodami Europy decyzje podejmowane na szczeblu jak najbliszym obywatelowi trway i zrwnowaony postp gospodarczo-spoeczny stworzenie obszaru pozbawionego granic potwierdzenie tosamoci w skali midzynarodowej

2000 r. Traktat z Nicei

o uwzgldnienie rozszerzenia Uniio ulepszenie funkcjonowania mechanizmu decyzyjnego nie przewidziano utraty czonkostwa, wystpienia i wykluczenia z Unii Europejskiej

B. W kwestii obowizywania prawa Wsplnot Europejskich prawo Wsplnot Europejskich (prawo europejskie) o o podzia o prawo pierwotne skutek bezporedni elementy zawarte w traktatach ustanawiajcych Wsplnoty tworzone przez ponadnarodowe osobne i wsplne organy zarzdzajce i stanowice Wsplnot

30

traktaty zaoycielskie Jednolity Akt Europejski Traktat z Maastricht

o prawo wtrne stanowione bieco przez organy Wsplnot skutek bezporedni i poredni elementy rozporzdzenia o cechy bezporednia czonkowskich dyrektywy (wytyczne) o cechy o wice co do celu i skutku jakie maj osign pastwa czonkowskie forma i metoda realizacji pozostawiona organom pastwa niewydajnie odpowiedniego aktu powoduje bezporednie obowizywanie dyrektywy decyzje obywatel w sporach z organami pastwa moe powoywa si na tre dyrektywy moc wica w pastwach

o kierowane do poszczeglnych obywateli czy podmiotwgospodarczych o cechy zalecenia o opinie o nie maj charakteru wicego nie maj charakteru wicego bezporedni skutek prawny jak indywidualne akty administracyjne obowizuj w caoci, a nie jak dyrektywy

prawo europejskie jest niezalene od porzdku wewntrzpastwowego o tworzone przez ponadnarodowy zwizek wyposaony w pierwotna wadz publiczn

31

o

bezporednio oddziauje na prawo narodowe, nakada si na nie i uzupenia lub je wypiera

pierwszestwo prawa pierwotnego Wsplnot i rozporzdze Rady i Komisji w stosunku do rde prawa krajowego, w tym unormowa konstytucyjnych i podstawowych praw obywateli (wedug Europejskiego Trybunau Sprawiedliwoci) o o odejcie od wzorw i teorii transformacji norm prawnomidzynarodwych do porzdkw wewntrznych pastw zasada zabezpieczenia zdolnoci funkcjonowania Wsplnot - wypiera prawo narodowe wtedy, gdy zaistnieje potrzeba jednolitego dostosowania prawa i penego wykonywania podjtych rodkw w skali caego Wsplnego Rynku obowizuje nie tylko wobec pastw czonkowskich, ale take w ich obrbie o bezporednie obowizywanie obywateli

zoony problem wie si z pierwszestwem aktw prawa europejskiego wobec konstytucyjnych praw jednostki gwarantowanych przez pastwa czonkowskie

rozstrzygajcy art. F Traktatu z Maastricht ust. 1: Unia Europejska respektuje tosamoci narodowe Pastw Czonkowskich, ktrych systemy rzdw opieraj si na zasadach demokracji ust. 2: Unia respektuje podstawowe prawa zagwarantowane w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci i prawa wynikajce z tradycji konstytucyjnych wsplnych dla Pastw Czonkowskich i traktowanych jako oglne prawa Wsplnoty

C. Ukad Europejski i Traktat Akcesyjny

1991 r. Ukad Europejski (Ukad o stowarzyszeniu midzy Polsk a Wsplnotami Europejskimi) o o o 1994 r. wejcie w ycie po ratyfikacji jedna z dwch podstawowych form uczestnictwa w Unii Europejskiej

(stowarzyszenie, czonkostwo) zawarty na czas nieograniczony o w drodze notyfikacji kada ze stron moga go wypowiedzie po uzyskaniu czonkostwa przesta obowizywa

forma umowy midzynarodowej

2003 r. Traktat Akcesyjny (Traktat o przystpieniu do Unii Europejskiej)

32

o o o

poprzedzony przystosowaniem prawa polskiego do dorobku unijnego wielostronna umowa midzynarodowa projekt Traktatu zosta przedstawiony Radzie i Komisji oraz parlamentowi Europejskiemu, ktrego zgoda jest warunkiem akceptacji przez Rad uroczycie podpisany na poziomie gw pastw i szefw rzdw w obecnoci ministrw spraw zagranicznych (Ateny)

o

2003/2004 r. ratyfikacja przez parlamenty pastw czonkowskich i pastw przystpujcych Polska referendum penoprawne czonkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej

o

1.05.2004 r. zaczyna obowizywa

obowizek wdraania prawa europejskiego i dorobku prawnego wsplnoty

5. Akty prawne stanowione przez administracj naczeln Konstytucja przyznaa naczelnym organom wadzy wykonawczej moliwo podejmowania dziaa obejmujcych o o o rozporzdzenia z moc ustawy rozporzdzenia uchway i zarzdzenia podejmowane w zakresie uprawnie wykonawczych przez te organy o poza stanowieniem przepisw wykonawczych do ustaw inne akty, w ktrych wydaniu uczestnicz organy naczelne

A. Rozporzdzenie z moc ustawy akt normatywny organu wykonawczego o sytuacja wyjtkowa, e jest rdem prawa odstpstwo od zasady-reguy nadrzdnoci i wycznoci ustawy

zachowanie priorytetowej roli parlamentu o stosowne umocowanie wywodzce si z innego aktu prawnego

moe wydawa jedynie Prezydent Rzeczypospolitej o o na wniosek Rady Ministrw w zakresie i granicach dotyczcych stanw nadzwyczajnych

podlegaj zatwierdzeniu przez Sejm na najbliszym posiedzeniu

33

B. Rozporzdzenia przepisy wykonawcze do ustaw o uzupeniaj a nie zastpuj ustaw uszczegowienie regulacji, ktrej podstawy zawarto w ustawach

nie zawieraj w swojej treci norm prawnych pierwotnie i niezalenie ksztatujcych okrelony fragment stosunkw spoecznych nastpne po ustawie, kluczowe rdo prawa administracyjnego jeeli ustawodawca uzna, e regulacja ustawowa wymaga uzupenienia, powinien upowani naczelny organ administracji pastwowej do szczegowego unormowania spraw, ktre ze wzgldu na swj przedmiot nale dziedziny regulowanej ustaw o szczegowe upowanienie okrelenie organu waciwego do wydania rozporzdzenia okrelenie zakresu spraw przekazanych do uregulowania w rozporzdzeniu zawarcie wytycznych dotyczcych treci aktu rozporzdzenia cise powizanie z wykonawczym w stosunku do ustaw charakterem rozporzdzenia o o nie tylko uzupenienie, ale rwnie wykonanie ustawy nie mona wykona w drodze rozporzdzenia tego, co nie zostao ustalone w ustawie

rdo prawa powszechnie obowizujcego mog je wydawa o o o o Prezydent Rzeczypospolitej Rada Ministrw Prezes Rady Ministrw minister kierujcy dziaem administracji rzdowej

o przewodniczcy okrelonego w ustawie komitetuo o Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wojewoda wydaje rozporzdzenia, ale nie te o ktrych mowa w Konstytucji rdo prawa powszechnie obowizujcego

organy upowanione do wydawania rozporzdze nie mog delegowa swoich kompetencji do wydawania rozporzdze innemu organowi warunkiem wejcia w ycie jest ogoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej

34

rodki zapewniajce ochron przed naduyciami

o cofnicie upowanienia przez ustawodawc z zachowaniem kompetencji pniejszegouregulowania o o o zastrzeenie bezporedniego udziau w stanowieniu przez administracj publiczn okrelonych rozporzdze zgoda ustawodawcy na wydanie rozporzdzenia danie uchylenia rozporzdzenia

coraz czstsze upowanianie przez ustawodawc organw administracji publicznej do wydawania rozporzdze wykonawczych

C. Zarzdzenia nie s aktami powszechnie obowizujcymi o charakter wewntrzny obowizuj tylko jednostki organizacyjnie podlege organowi wydajcemu zarzdzenia wydawane tylko na podstawie ustaw o ustawa okrelenie wyranie organu, upowanionego do stanowienia zarzdze okrelenie kompetencji, w zakresie ktrych zarzdzenia mog by stanowione

nie mog regulowa materii zastrzeonych dla regulacji w formie ustawy i rozporzdzenia nie mog zastpowa aktw normatywnych o mocy powszechnie obowizujcej ani te modyfikowa ich treci, sensu i znaczenia mog je wydawa o o o o o o o Prezydent Rzeczypospolitej Prezes Rady Ministrw minister przewodniczcy okrelonego w ustawie komitetu centralny organ administracji pastwowej terenowy organ rzdowej administracji zespolonej i niezespolonej organ zakadu administracyjnego

D. Uchway akty normatywne kolegialnych organw administracji publicznej

35

rodzaje uchwa o Rady Ministrw

o kolegialnych centralnych organw administracji publicznejo o o organw samorzdu terytorialnego zaliczane do aktw prawa miejscowego kolegialnych organw zakadw administracyjnych Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w sprawach indywidualnych

charakter uchwa o o rdo powszechnie obowizujcego prawa (np. uchway organw samorzdu terytorialnego zaliczane do aktw prawa miejscowego) pozbawione waloru rda powszechnie obowizujcego prawa (np. uchway w sprawach indywidualnych Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji)

wikszo to akty majce charakter wewntrzny i obowizujce tylko jednostki organizacyjne podlege organowi podejmujcemu uchwa (np. uchway Rady Ministrw) o o podejmowane w celu wykonywania prawnie okrelonych kompetencji wydawane w zakresie spraw nie nalecych do materii ustawowych o sprawy nie uregulowane ustawami, bez koniecznoci powoywania si na upowanienie ustawowe przedmiot sprawy kierownictwa wewntrznego sprawy polityki administracyjnej prawnie dozwolone sposoby wykonywania aktw normatywnych powszechnie obowizujcego prawa

samodzielno ksztatowania treci uchwa musi si mieci w granicach Konstytucji i ustaw o przedmiot nie moe wykracza poza kompetencje adresatw

warunkiem wejcia w ycie jest ogoszenie o w Dzienniku Urzdowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski

o w dziennikach urzdowych ministrwo o o o w wojewdzkich dziennikach urzdowych rozplakatowanie obwieszcze w miejscach publicznych inny sposb miejscowo czy te zwyczajowo przyjty w prasie, radiu, telewizji

E. Statuty i regulaminy

36

akty normatywne regulujce wewntrzny ustrj i funkcjonowanie jednostek organizacyjnych administracji publicznej przedmiot o o o o o podziay pracy zakres czynnoci ukady zalenoci organizacyjnych zasady wewntrznej koordynacji dziaa kwestie kontroli wewntrznej

posta prawa cile wewntrznego, jednak nieautonomiczna wobec Konstytucji, ustaw i aktw powszechnie obowizujcych eliminowanie swobody dowolnoci w zakresie organizacji i funkcjonowania jednostek organizacyjnych administracji publicznej musz mie podstaw ustawow i mieci si w granicach prawa powszechnie obowizujcego o statuty i regulaminy urzdw administracyjnych

statuty i regulaminy zakadw publicznych o reguluja nie tylko wewntrzny ustrj zakadu administracyjnego, ale take prawa i obowizki uytkownikw zakadu prawa i obowizki uytkownikw zakadu nie mog sta w sprzecznoci z konstytucyjn regulacj praw i obowizkw obywatela konkretyzacja konstytucyjnych praw i obowizkw obywatela o o kontrola prawna z punktu widzenia zgodnoci z Konstytucj i ustawami sytuacja destynariusza moe by uksztatowana w sposb szczeglny, nie majcy analogii w reszcie porzdku prawnego mog by wydane na podstawie szczegowego upowanienia ustawowego w celu uzupenienia ustaw o konkretyzacja norm Konstytucji i ustaw szczeglnych

od str, 83 LOKALNE RDA PRAWA Z teorii ;) rda lokalne s rdami o ograniczonym terytorialnie zasigu obowizywania zawarte w nich przepisy nie mog by wic stosowane w podobnych sytuacjach na terenie caej Rzeczypospolitej

37

Polskiej. Powstaje wic prawo najlepiej dostosowane do uwarunkowa miejscowych i szybciej reagujce na zmiany sytuacji lokalnej su wic przyblieniu prawodawcy do regulowanych prawem sytuacji. Podstawowa rola przypada tutaj terenowym organom adm. publ. cenzus waciwoci miejscowej wyznacza podzia terytorialny (np. gminy powiatu, wojewdztwa). Znaczc rol w rdach lokalnych odgrywaj te przepisy stanowione przez organy zakadw administracyjnych. lokalny zakres dziaania trzeba jednak rozumie tutaj inaczej konstrukcja lokalnoci opiera si bowiem na elementach przedmiotowo-podmiotowych wyodrbnienie terytorium zakadu ma znaczenie drugorzdne specyficzne s te prawa stanowione przez organy samorzdw specjalnych reguy prawne jednak obowizuj tutaj co do zasady tylko czonkw danej wsplnoty samorzdowej (korporacji) Podzia lokalnych rde prawa - oglnie: 1. akty prawa miejscowego bezspornie dominujce wrd lokalnych rde prawa cechy: a. zawieraj normy powszechnie obowizujcego prawa b. stanowione s przez niektre terenowe organy administracji publicznej c. stanowione na podstawie: delegacji ustawowej lub oglnej normy kompetencyjnej d. uznane przez Konstytucj za rda powszechnie obowizujcego prawa w RP (art.87 ust. 2 i art. 94) e. publikowane s w wojewdzkich dziennikach urzdowych f. podlegaj bezporedniej kontroli sdowej take z inicjatywy administrowanych 2. prawo zakadowe cechy: a. zawieraj normy prawne o zrnicowanym i rnorodnym charakterze normy kierownictwa wewntrznego, normy wewntrznie obowizujce, normy o charakterze powszechnie obowizujcym b. stanowione s przez organy zakadw administracyjnych c. stanowione na podstawie: delegacji ustawowej lub oglnej normy kompetencyjnej d. nie s objte bezporedni regulacj konstytucyjn brakuje: a. szczegowej podstawy prawnej w akcie rangi ustawy do ich publikacji w dzienniku urzdowym b. przepisu wskazujcego na poddanie ich bezporedniej kontroli sdowej 3. prawo samorzdw specjalnych cechy podobne do prawa zakadowego, ale: a. mamy tutaj ponadto do czynienia nie tylko z lokaln czci rde prawa, ale te z przepisami o oglnopolskim zakresie obowizywania samorzdy o krajowej waciwoci miejscowej I. AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO zagadnienia podstawowe Kompetencje prawotwrcze organw adm. publ. (w odniesieniu do aktw powszechnie obowizujcych) nie maj charakteru pierwotnego (wyjtek: rozporzdzenie z moc ustawy) oznacza to, e aktywno ministra, wojewody czy rady powiatu musi kadorazowo znajdowa oparcie w regulacjach rangi ustawy.

38

Technicznym tego wyrazem jest wykazywanie w takich aktach prawnych, zaraz pod ich tytuem, podstaw prawnych oznacza to, e akty te maj charakter wykonawczy w stosunku do ustaw. Rnice w stopniu zwizania upowanieniem ustawowym upowanienie w formie: 1. szczegowego upowanienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania (art. 92 ust. 1 Konst.) 2. generalnego upowanienia zawartego w ustawie (art. 94) Akty prawa miejscowego mona wydawa, w niektrych sytuacjach, take bez upowanienia ustawowego (bez powoania si na delegacj ustawow) o ile powiem przepisy wykonawcze mog by wydawane tylko na podstawie szczegowego upowanienia w ustawie, to ju przepisy porzdkowe mona stanowi na podstawie generalnego upowanienia ustawowego

Przepisy statutowe t kategori da si wyodrbni wrd aktw prawa miejscowego stanowionych przez organy samorzdu terytorialnego np. art. 40 ust. 2 pkt. 1,3,4 ustawy o samorzdzie gminnym wydaje je si na podstawie generalnego (nie szczegowego) upowanienia ustawowego stanowione s one jednak w celu uzupenienia aktu upowaniajcego (podobnie jak przepisy wykonawcze) uzupeniaj postanowienia ustaw regulujcych ustrj

1. Akty prawa miejscowego organw jednostek samorzdu terytorialnego 1.1. Akty prawa miejscowego stanowione przez organy gminy Akty prawa miejscowego akty obowizujce na obszarze gminy, stanowione przez organy gminy, na podstawie upowanie ustawowych Ze wzgldu na kryterium podstawy prawnej i przedmiotu regulacji rda te mona podzieli na dwie podstawowe kategorie: 1) przepisy wykonawcze 2) przepisy porzdkowe Ad. 1) przepisy wykonawcze tworzy je rada gminy w drodze uchway delegacja do ich stanowienia znajduje si: (1) w ustawie szczeglnej (np. uchway okrelajce stawki podatku od nieruchomoci i od posiadania psw, ale te np. regulamin udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniw zamieszkaych na terenie gminy na podstawie ustawy systemie owiaty) (2) w ustawie o samorzdzie gminnym (np. statut gminy, soectwa, uchwaa okrelajca zasady nadawania honorowego obywatelstwa gminy) do kategorii przepisw wykonawczych nale te normatywne uchway rady gminy, podejmowane celem wykonania woli mieszkacw wyraonej w drodze referendum gminnego naley przyj, e normy powszechnie obowizujce na terenie gminy co do zasady stanowi jej rada i to niezalenie, czy delegacja ustawowa wyranie wskazuje ten organ, czy te poprzestaje na skierowaniu kompetencji prawotwrczej do gminy przepisy ustrojowe bowiem przyznaj radzie gminy pozycj zasadniczego prawodawcy jednostki samorzdu terytorialnego jednak organ wykonawczy jednostki samorzdu terytorialnego moe mie przydane kompetencje prawotwrcze w drodze ustawy szczeglnej

39

stanowienie gminnych przepisw wykonawczych moe by: (1) uprawnieniem bd (2) obowizkiem przesdza o tym tre upowanienia ustawowego

Ad. 2) przepisy porzdkowe ustanawia je rada gminy w formie uchway porzdkowej (na podstawie art. 40 ust. 3 ustawy o samorzdzie gminnym) moe je podj take organ wykonawczy gminy wjt (burmistrz, prezydent miasta) w formie zarzdzenia zarzdzenie jednak obowizuje najwyej do najbliszej sesji rady jeeli nie zostanie przedstawiony do zatwierdzenia, lub nie zostanie zatwierdzone, traci moc obowizujc w terminie okrelonym przez rad gminy (na podstawie art. 41 ust. 2 w zw. z art. 40 ust. 3 ustawy o samorzdzie gminnym) przepisy porzdkowe charakteryzuj si tym, e: zawieraj nakazy i zakazy okrelonego zachowania si z moliwoci wprowadzenia za ich naruszenie sankcji w postaci kary grzywny ich wydanie jest moliwe jeeli zaistnia stan faktyczny, ktry nie zosta objty regulacj ustawow (ustaw szczeglnych) a zachodzi potrzeba ingerencji prawodawczej ze wzgldu na ochron ycia lub zdrowia obywateli, oraz zapewnienia spokoju, porzdku i bezpieczestwa publicznego tak wic warunkiem koniecznym wydania takiego aktu jest nie tylko nieprawny charakter stosunkw spoecznych, majcych by przedmiotem unormowania, ale take brak delegacji ustawowej dla takiego unormowania w jej miejsce ustawowa klauzula generalna Ogaszanie aktw prawa miejscowego: (1) przepisy wykonawcze ogaszane s w wojewdzkim dzienniku urzdowym wchodz po upywie 14 dni od dnia ogoszenia chyba ze dany akt ustali termin duszy (2) przepisy porzdkowe ogasza si w drodze obwieszcze, a take w sposb zwyczajowo przyjty na danym terenie, lub w rodkach masowego przekazu nie zwalnia to jednak z obowizku ich ogoszenia w wojewdzkim dzienniku urzdowym wchodz w ycie co do zasady po upywie 3 dni od dnia ogoszenia (za ktry uwaa si dzie wskazany w obwieszczeniu) w uzasadnionych przypadkach mog wchodzi w terminie krtszym jeeli za zwoka mogaby spowodowa nieodwracalne szkody lub powana zagroenie ycia, waciwy organ prawodawczy moe zarzdzi, e wejd one w ycie z dniem ogoszenia wojt gminy zobowizany jest przesa przepisy porzdkowe wjtom ssiednich gmin, a take starocie powiatu, w ktrym ley gmina winien to uczyni nastpnego dnia po ich ustanowieniu podobnie starosta powiatu zobowizany jest w tym samym terminie przesa przepisy porzdkowe wjtom gmin lecych na terenie powiatu i starostom ssiednich powiatw 1.2. Akty prawa miejscowego stanowione przez organy powiatu rda te mona podzieli podobnie jak w przypadku gminy - na dwie podstawowe kategorie: 1) przepisy wykonawcze 2) przepisy porzdkowe (nie mona jednak zapomnie o specyfice przepisw statutowych) w porwnaniu z gmin, relatywnie mocniej sytuowana jest rada powiatu w przypadku wydawania przepisw porzdkowych

40

Akty prawa miejscowego powiatu stanowi rada powiatu w formie uchway jednak istnieje moliwo (cho s to przypadki sporadyczne) ustanawiania wykonawczych aktw prawa miejscowego przez zarzdy powiatu na podstawie upowanienia ustawowego kompetencje prawodawcze posiada take starosta wynikaj z ustawy o stanie klski ywioowej Podobnie jak w przypadku gminy uksztatowano przesanki wprowadzenia przepisw porzdkowych inaczej uksztatowano jednak przesanki okrelajce stany faktyczne dodano tutaj ochron mienia obywateli i ochron rodowiska naturalnego powiatowe przepisy porzdkowe mog by stanowione w szczeglnie uzasadnionych przypadkach, jeeli przyczyny ich wydania wystpiy na obszarze wicej ni jednej gminy

1.3. Akty prawa miejscowego stanowione przez organy wojewdztwa W przypadku wojewdztwa wyczn waciwo prawodawcz posiada jedynie sejmik wojewdztwa (art.18 pkt.1 ustawy o samorzdzie wojewdztwa) jako organ prawodawczy wskazuje si tam jedynie organ stanowicy regionalnej jednostki samorzdu terytorialnego czyli do wycznej waciwoci sejmiku naley stanowienie aktw prawa miejscowego czasami jednak ustawodawca kieruje delegacje ustawodawcz do zarzdw wojewdztw bdzie on wic kompetentny do wydawania aktw prawa miejscowego tylko wtedy, gdy przepis szczeglny expressis verbis uczyni wyjtek od ww. zasady (art.18 pkt.1) w przypadku wojewdztwa nie przewidziane zostay przepisy porzdkowe takie mog bowiem by wprowadzone przez niektre terenowe organy administracji rzdowej 2. Akty prawa miejscowego organw administracji rzdowej w wojewdztwie 2.1. Zagadnienia oglne Tutaj rwnie nastpi podzia na: 1. akty wykonawcze jednak nie wyrnia si ju przepisw statutowych 2. akty porzdkowe kompetencje do wydawania rozporzdze porzdkowych przydano wycznie wojewodzie tego ograniczenia nie ma w przypadku aktw prawa miejscowego stanowionych na podstawie i w granicach upowanie zawartych w ustawie 2.2. Akty prawa miejscowego stanowione przez wojewod Po stronie wojewdzkiej administracji zespolonej kompetencje do stanowienia przepisw powszechnie obowizujcych zastrzega si do waciwoci wojewody art.39 ustawy o administracji rzdowej pominito tam dziaajcych pod zwierzchnictwem wojewody kierownikw zespolonych sub, inspekcji i stray wojewdzkich przepisy wykonawcze wojewoda stanowi (1) z inicjatywy innych organw wojewdzkiej administracji zespolonej ten mechanizm dominuje (2) jako prawodawca nie uwikany w takie wspdziaanie przepisy porzdkowe wydaje ju zawsze samodzielnie

41

obowizuj w tym zakresie uwarunkowania podobne jak przy przepisach po stronie samorzdowej, jednak wrd przesanek o charakterze faktycznym wymienia si mienie (bez adnych ogranicze) pozostae przesanki s powtrzeniem uwarunkowa obowizujcych przy stanowieniu gminnych i powiatowych przepisw porzdkowych

2.3. Akty prawa miejscowego stanowione przez organy administracji niezespolonej Organy administracji rzdowej wymienione s w art. 39 ustawy o administracji rzdowej jako potencjalni prawodawcy wykonawczych aktw prawa miejscowego jednak zasig przypadkw kierowania do organw administracji niezespolonej upowanie do stanowienia przepisw powszechnie obowizujcych jest ograniczony tumaczy to bowiem charakter zada i kompetencji tych organw jednak wrd organw administracji niezespolonej s i takie, ktre maj kompetencje do stanowienia aktw prawa miejscowego takimi moliwociami legitymuj si: (1) dyrektorzy regionalnych zarzdw gospodarki wodnej (2) dyrektorzy urzdw morskich (3) dyrektorzy urzdw eglugi rdldowej (4) okrgowi inspektorzy rybowstwa morskiego (5) powiatowi lekarze weterynarii wyjtkowy jest charakter przepisw wyznaczajcych zasady stanowienia aktw prawa miejscowego przez terenowe organy administracji morskiej zachowany jest tutaj podzia na: (1) przepisy wykonawcze zarzdzenia (2) przepisy porzdkowe zarzdzenia porzdkowe w przypadku wejcia w ycie tych przepisw porzdkowych brak jest vacatio legis 3. Akty normatywne stanowione przez organy zakadw administracyjnych (prawo zakadowe) Cech konstytutywn funkcjonowania formy organizacyjnej zakadu jest to, e w ukadzie zakad uytkownik mamy do czynienia z zalenociami o charakterze wewntrznym prowadzi to do zwikszenia podlegoci midzy administrowanych wobec administrujcych paszczyzn, w ktrej przewaga ujawnia si najbardziej jest przede wszystkim tzw. sfera dziaalnoci podstawowej, sprowadzajca si do aktywnoci o charakterze rzeczowym, sucej wiadczeniu usug pozostajcych w gestii zakadu np. wychowanie, nauczanie, zabiegi medyczne; akty stanowione przez organy zakadw nie s w caoci aktami wewntrznymi (prawem wewntrznym) w znaczeniu, jakie ustalono dla aktw normatywnych kierownictwa wewntrznego (1) normy prawa zakadowego kierowane do administrowanych bd wewntrznie obowizujce np. okrelajce prawa i obowizki uytkownikw zakadu (2) inne natomiast bd normami o charakterze powszechnie obowizujcym np. okrelajce zasady przyjmowania do zakadu administracyjnego przykady: wg Prawa o szkolnictwie wyszym: statuty uczelni okrelaj szczegowo ustrj i funkcjonowanie uczelni regulaminy studiw okrelaj organizacj i tok studiw, a take prawa i obowizki studentw maj wic istotne znaczenie dla uytkownikw ustalenia dotyczce warunkw i trybu rekrutacji ta grupa uchwalana przez senat wszystkie uchway senatu podlegaj nadzorowi rektora ogaszanie:

42

zasad jest ogaszanie aktw normatywnych w dziennikach urzdowych jednak przepisy rangi ustawy mog ten obowizek wyczy ale moliwe jest to tylko w odniesieniu do aktw nie zawierajcych przepisw powszechnie obowizujcych w ustawach ksztatujcych ustrj polskiego szkolnictwa brak jest przepisw stwarzajcych podstaw do publikowania w dziennikach urzdowych aktw normatywnych stanowionych przez organy tych zakadw naley wic przyj, e w zakresie prawa zakadowego nie stworzono warunkw do respektowania reguy domagajcej si ogaszania aktw normatywnych w dziennikach urzdowych w rezultacie akty prawa miejscowego nie s ogaszane w sposb przewidziany w art. 2 ust. 1 ustawy o ogaszaniu aktw normatywnych i niektrych innych aktw prawnych.

4. Akty normatywne stanowione przez organy samorzdw specjalnych Samorzdy specjalne: 1) zawodowy 2) wyznaniowy 3) narodowociowy 4) gospodarczy Samodzielno tych samorzdw ujawnia si take przy stanowieniu prawa przez te podmioty. Zarwno na poziomie oglnokrajowym (naczelnym) jak i na poziomie terenowym stworzone s moliwoci do tworzenia norm prawnych, z ktrych cz mona by zakwalifikowa jako normy o charakterze powszechnie obowizujcym jeeli bd one stanowione przez organy o ograniczonej waciwoci miejscowej (w ramach struktur samorzdw specjalnych) i dotyczy bd np.: * ustalania wysokoci skadek obowizujcych osoby nalece do danego samorzdu zawodowego * okrelania minimalnej i maksymalnej liczby czonkw izby adwokackiej to mona je zakwalifikowa jako lokalne rda prawa administracyjnego mamy tutaj do czynienia z aktami normatywnymi zawierajcymi normy nalece do ustrojowego prawa administracyjnego daj tu jednak o sobie zna antecedencje o wewntrznej proweniencji, tym niemniej obroni mona pogld, i s to regulacje bezporednio dotyczce zagadnie przedmiotowo-podmiotowych przynalenych do materii ustawowych rewelacja :P II. O ZGODNOCI ROZPORZDZE (INNYCH AKTW) Z USTAWAMI Hierarchia rde prawa Konstytucja wprowadzajc zamknity system rde prawa: (1) czyni hierarchi wyraniejsz (2) skraca ilo skadnikw gatunkowych wchodzcych w skad systemy rde prawa (3) mocno uzalenia akt niszy od wyszego (4) wprowadza cezur z prawem wewntrznym hierarchia ta jest m.in.: wskazwka dla adresata norm prawnych co do tego, ktry z aktw w hierarchii ma moc silniejsz, tj. tak, za pomoc ktrej mona osabia bd niwelowa dyspozycje administracji oparte na akcie sabszym, niszym w hierarchii prymat ustawy zosta potwierdzony konstytucyjnie w sposb szczeglny: nie chodzi bowiem tylko o sam ide i respektowanie obowizku utrzymania zgodnoci aktu wykonawczego z ustaw,

43

chodzi o cos wicej: o praktyczn i zewntrzn weryfikacj owej zgodnoci przy badaniu relacji prawnych rozporzdze (innych aktw wykonawczych) i ustaw trzeba rozdzieli dwa typy problemw: (1) pierwszy odnosi si do uchybie w formuowaniu postanowie szczegowego upowanienia w kontekcie wyznaczonym treci ustawy zdarza si czsto, e upowanienie to przechodzi w posta klauzuli kompetencyjnej w rezultacie zaciera si rnica midzy podstaw prawn a szczegowym upowanieniem podstawowym uchybieniem jest takie formuowanie szczegowych upowanie, ktre z powodu braku konkretw (zwaszcza wyznaczenia kierunku i granic merytorycznych rozstrzygni w aktach wykonawczych) daje moliwo zakwalifikowania kadej treci jako zgodnej z ustaw Konstytucja wprowadza w tym zakresie pewne wymogi: kae okrela zakres przekazanych do uregulowania spraw oraz nakazuje ustawodawcy ustala wytyczne co do treci rozporzdzenia; (2) drugi typ problemu odnosi si do organw stanowicych akty wykonawcze mona tu wyrni dwie grupy kwestii: - 1 - pierwszy dotyczy niesprzecznoci dziaa prawodawczych z aktem ustawowym zawierajcym stosowne dla nich upowanienie chodzi nie tylko o to, aby akt wykonawczy nie wykracza poza ramy delegacji, ale przede wszystkim o to, aby by zgodny zarwno z treci, jak i z zaoeniem ustawy; - 2 - druga grupa ma bardziej zoony charakter mona tutaj wydzieli: a) obowizek takiej regulacji, ktra jest zgodna z literalnymi postanowieniami materialnymi konstytucji i ustaw, wchodzcych w przedmiotowy zakres regulacji b) obowizek regulowania zgodnego z wyraonymi w aktach ustawowych w sposb oglny zasadami prawnymi np. zasad rwnoci c) obowizek respektowania wszystkich regulacji ustawowych typu proceduralnego, ktre nie musz prowadzi do sformuowania innej treci aktu prawnego, ale ich nieuwzgldnienie jest zawsze uchybieniem, co stanowi podstaw do uchylenia aktu np. w zakresie wymogu opinii lub konsultacji badanie zgodnoci rozporzdze (a take aktw prawa miejscowego przez NSA) z ustawami daje Trybunaowi Konstytucyjnemu szczeglne funkcje, ktre przejawiaj si przede wszystkim w: (1) tworzeniu spjnego systemu regulacji prawnych w pastwie (2) umocnieniu roli i praktycznej wartoci postanowie Konstytucji (3) ujawnieniu trudnych elementw funkcjonowania organw naczelnych i centralnych majcych znaczenie dla tworzenia przyszych regulacji dziaalnoci tych organw (4) bezporedniej ochrony praw obywateli (5) budowaniu systemu praworzdnoci take za pomoc wystpie sygnalizacyjnych (6) ustalaniu w procesie prawodawczym rangi rde niezorganizowanych, tj. zwyczaju, orzecznictwa i doktryny (7) formuowaniu inspiracji wobec nauki, ktrej wyniki bdzie mona spoytkowa z powrotem w jego praktycznej dziaalnoci orzeczniczej;

III. PROMULGACJA RDE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

44

Jednym z podstawowych zaoe funkcjonowania systemu prawa jest domniemanie powszechnej znajomoci prawa. Tylko wic prawidowo ogoszony akt normatywny moe by uznany za warunkujcy t zasad. Publikacja przepisw prawa ma wic za zadanie utrzyma t fikcj, oraz podda prawo kontroli spoecznej. Ogoszenie aktu normatywnego realizujce podobne zasady do powyszych moe przybiera dwa znaczenia: (1) promulgacji odnosi si do procedury prawotwrczej (gwnie stanowienia ustaw) i oznacza urzdowe stwierdzenie, e akt doszed do skutku; (2) publikacji jest ostatnim elementem instytucji promulgacji, niezbdnym do tego, aby akto normatywny nabra mocy prawnej w sytuacji, kiedy nie istnieje instytucja promulgacji, publikacja jest tylko urzdowym ogoszeniem treci normy prawnej, z ktrym to faktem prawo niekoniecznie musi wiza okrelone skutki wzgldem obowizywania aktu art. 88 ust. 1 Konstytucji stanowi, e warunkiem wejcia w ycie rde powszechnie obowizujcego prawa jest ich ogoszenie ustawa z 20 lipca 2000 roku o ogaszaniu aktw normatywnych i niektrych innych aktw prawnych okrela zasady i tryb ogaszania aktw normatywnych i niektrych innych aktw prawnych oraz zasady i tryb wydawania dziennikw urzdowych ogoszenie aktu normatywnego w dzienniku jest obowizkowe odrbn ustaw mona jednak ten obowizek wyczy w stosunku do aktu normatywnego niezawierajcego przepisw powszechnie obowizujcych akty normatywne ogasza si niezwocznie art. 4 ustawy stanowi, e akty zawierajce przepisy powszechnie obowizujce wchodz w ycie po upywie 14 dni od ogoszenia chyba e akt dany akt przewiduje termin duszy w uzasadnionych przypadkach akt normatywny moe wchodzi w terminie krtszym ni 14 dni, a jeeli wany interes pastwa wymaga natychmiastowego wejcia w ycie i zasady demokratycznego pastwa prawnego nie stoj temu na przeszkodzie, dniem wejcia w ycie moe by dzie ogoszenia tego aktu w dzienniku urzdowym art. 5 stanowi natomiast, e przepisy art. 4 nie wyczaj moliwoci nadania aktowi prawnemu wstecznej mocy wstecznej, jeeli zasady demokratycznego pastwa prawnego nie stoj temu na przeszkodzie ustawa reguluje ogaszanie aktw prawnych w: (1) Dzienniku Ustaw RP (2) Dz. Urz. RP Monitor Polski (3) Dz. Urz. RP Monitor Polski B (4) dziennikach urzdowych ministrw kierujcych okrelonymi dziaami administracji rzdowej (5) dziennikach urzdowych urzdw centralnych (6) wojewdzkich dziennikach urzdowych Ad. 1) w Dzienniku Ustaw RP ogasza si: konstytucje ustawy

45

ratyfikowane umowy midzynarodowe i owiadczenia rzdowe w sprawie mocy obowizujcej umw midzynarodowych rozporzdzenia z moc ustawy rozporzdzenia teksty jednolite powyszych aktw orzeczenia TK dotyczce aktw ogaszanych w Dzienniku Ustaw uchway RM uchylajce rozporzdzenie Ministra Ad. 2) w Dzienniku Urzdowym Monitor Polski ogasza si zwaszcza: zarzdzenia Prezydenta RP wydane na podstawie ustawy uchway RM i zarzdzenia Prezesa RM wydane na podstawie ustawy orzeczenia TK dotyczce aktw ogaszanych w MP lub aktw, ktre nie byy ogaszane Dziennik Urzdowy UE wydawany jest przez Urzd Oficjalnych Publikacji Komisji Europejskich zawiera: w serii L (legislacja) a) rozporzdzenia b) dyrektywy c) decyzje d) zalecenia e) opinie w serii C (komunikaty albo informacje i zawiadomienia) w serii S (suplement)

IV. PRZEPISY PRZEJCIOWE W PRAWIE ADMINISTRACYJNYM Przepisy przejciowe mona sklasyfikowa wedug kryterium treci (ewentualnie przedmiotu) pozwalajcego na wyrnienie przepisw przejciowych o charakterze: (1) materialnym (2) organizacyjnym (ustrojowym) (3) proceduralnym

Ad. 1) przepisy przejciowe o charakterze materialnym nale do nich: - 1- przepisy znoszce dotychczasowe sytuacje prawne moe to nastpi w drodze cakowitego uchylenia poprzedniego aktu normatywnego - 2 - przepisy przeksztacajce dotychczasowe stosunki prawne wedle wymogw nowej regulacji prawnej przeksztacenie nastpuje wraz z wejciem w ycie aktu normatywnego bd po okrelonym czasie lub spenieniu si okrelonego warunku - 3 - przepisy zapewniajce trwao prawomocnie ustalonych stosunkw prawnych - 4 - przepisy pozwalajce na wywodzenie z okrelonego i istniejcego stanu prawnego albo faktycznego skutkw prawnych w inny sposb ni zaoony w nowo przyjtej regulacji prawnej - 5 - przepisy zachowujce w mocy dotychczasowe akty wykonawcze Ad. 2) przepisy przejciowe o charakterze organizacyjnym (ustrojowym) stanowione s dla zapewnienia cigoci organizacyjnej administracji wyrni tutaj mona: - 1 - w razie zmian systemowych w organizacji administracji przepisy powierzajce tymczasowe wykonywanie zada i kompetencji prawnie przypisanym nowym organom przez organy ustpujce albo przez organy trzecie

46

- 2 - w odniesieniu do organw wybieralnych przepisy przyzwalajce na funkcjonowanie tych organw take po upywie kadencji przepisy przejciowe kompetencyjne przenosz zadania i kompetencje pomidzy organami w przypadku zmian systemowych rozdzia zada i kompetencji dokonywany jest przewanie w drodze wydania specjalnego aktu normatywnego Ad. 3) przepisy przejciowe o charakterze proceduralnym budowane s wedug trzech zasad: - 1 - jednoci procesu czyli stosowania uregulowa dotychczasowych a do zakoczenia postpowania prawomocnym rozstrzygniciem - 2 - aktualnoci procesu czyli stosowania w postpowaniu nowych uregulowa, natychmiast po ich wejciu w ycie - 3 - stadiw procesowych co oznacza stosowanie uregulowa dotychczasowych we wczeniejszym toku postpowania, uregulowa za nowych w toku pniejszym

V. RDA NIEZORGANIZOWANE rda niezorganizowane s pewn swoist postaci normodawstwa w ramach tzw. otwartego porzdku prawnego przez ktry rozumiemy taki porzdek prawny, ktrego zmiany odbywaj si lub mog si odbywa rozmaitymi sposobami, z gry nie okrelonymi ( natomiast porzdek zamknity to taki, ktrego wszystkie zmiany odbywaj si sposobami okrelonymi w nim samym) Odesania i normy pozaprawne stosowane przez administracj publiczn Prawodawca z rnych wzgldw, w szczeglnoci biorc pod uwag zoono i dynamizm stosunkw regulowanych przez prawo administracyjne, w rozmaity sposb konstruuje stosunki prawne m.in. posuguje si odesaniami do norm pozaprawnych. mamy wtedy do czynienia z przepisami odsyajcymi pozasystemowo odesanie wie stosujcego prawo, bo tego wymaga przepis odsyajcy w konsekwencji pominicie regu (norm), do ktrych prawo odsya, naley oceni jako naruszenie prawa dwie gwne grupy norm pozaprawnych, do ktrych prawo odsya i ktre s stosowane przez organy administracji publicznej to: (1) normy spoeczne takie normy postpowania, ktre na og s wynikiem ywioowych i masowych procesw w grupach uformowanych naturalnie np. zasady wspycia spoecznego, normy moralno-etyczne, reguy susznoci, normy zwyczajowe, normy obyczajowe) (2) normy wiedzy normy postpowania formuowane przez nauki empiryczne (przyrodnicze i spoeczne) na podstawie kryterium sposobu, w jaki przepisy odsyaj do norm pozaprawnych mona wyrni przepisy odsyajce: (1) jawnie przepis prawny odsya bezporednio do tych norm, to znaczy wymienia je wyranie jako reguy odniesienia np. ciaa osb zmarych na okrtach bdcych na penym morzu powinny by pochowane przez zatopienie w morzu zgodnie ze zwyczajami morskimi (2) domylnie1.

47

z sytuacj, gdy fakt odesania do norm pozaprawnych pozostawiony jest przez prawodawc domylnoci adresatw prawnych, mamy do czynienia przede wszystkim w przypadku tak zwanych odesa ukrytych (utajonych) prawodawca wprowadza czasami do przepisw prawnych zwroty nieostre (niedookrelone) np. uzasadnione przypadki, szczeglna potrzeba, wane wzgldy itp. tak wic odsyajc w sposb ukryty, prawodawca zobowizuje adresata do korzystania z norm pozaprawnych jako rde i rodkw wykadni oglnych poj zawartych w przepisach prawnych * normy zadaniowe do szczeglnie czsto spotykanych norm zadaniowych nale normy nakazujce zapewni sprawno dziaania administracji publicznej na podstawie kryterium sposobu, w jaki powoywane normy pozaprawne odnosz si do regulacji prawnej, mona wyrni normy, ktre maj: (1) wspiera i uzupenia stanowione (pozytywne) prawo administracyjne w polskim systemie prawa mamy do czynienia z tym przypadkiem (2) korygowa (poprawia) stanowione (pozytywne) prawo administracyjne

Zwyczaj W polskim systemie prawa, ktry jest systemem zamknitym, zwyczaj nie stanowi rda prawa; jednak jeli przyjmujemy istnienie zwyczaju w polu kontaktw podmiotw administrujcych z obywatelem, to musimy jednoczenie uzna jego realny, mniejszy lub wikszy wpyw na ksztatowanie si tych kontaktw zwyczaj jest czci praktyki zwyczaj mona go okreli jako pozaprawny nawyk postpowania przestrzegany praktycznie w obrbie danej struktury (jednostki) organizacyjnej administracji, w podobnych sytuacjach i w podobnym czasie dokadne rozumienie zwyczaju musi uwzgldni podzia na: (1) sfer powtarzalnych czynnoci (2) sfer powtarzalnych interpretacji sfery te zazwyczaj wystpuj cznie u podstaw takiego ujcia le pewne swoistoci: 1. nonikami i przekanikami zwyczaju s ludzie pracujcy w administracji 2. zwyczaj jest zjawiskiem mieszczcym si wewntrz administracji 3. zwyczaj oznacza reguy postpowania wyranie zlokalizowane i zczone s dan jednostk struktury administracyjnej 4. rodzaj spraw zaatwianych przez administracj oraz praktyczne i prawne moliwoci w ich rozstrzyganiu decyduj o treci zwyczaju 5. zwyczaj nie jest trway czst okazj jego zmiany s te przemiany organizacyjne samej administracji 6. czynnikiem nietrwaoci zwyczaju jest zmiana prawa materialnego czy procesowego jednak mimo wszystko polskie prawo administracyjne nie posuguje si odesaniami do regu okrelonego zwyczaju oddziaywanie zwyczaju moe by wielokierunkowe: (1) moe mie on znaczenie dla ksztatowania sytuacji obywatela i podmiotw znajdujcych si w podobnej jak on sytuacji (2) moe mie wycznie znaczenie wewntrzne dla danej jednostki czy struktury organizacyjnej2.

48

3.

(3) moe mie znaczenie w sferze wsppracy czy oddziaywania z podmiotami nie majcymi statusu podmiotw poddanych ingerencji administracji (4) moe mie wreszcie znaczenie dla prawodawcy

Orzecznictwo sdowe (Przepisy prawa s aktami wo