Download pdf - Ho bieu chanh day oan

Dây Oan 1 www.hobieuchanh.com

Dây oan Bi u Chánh

I. Tình và t it bu i s m m i, ch V nh-long, b n hàng nhómbuôn-bán ông d y-d y,

còn các n o ng trong châu-thành thì thiên-h l i qua n m-n p.Th y Phan-Thanh-Nhãn, làm thông-ngôn t i Tòa Án, mi ng ng m m t u

thu c, tay xách m t cây dù cán tre, th ng-th ng i lên Tòa mà làm vi c; th y i d ctheo l ng, m t ngó ngay tr c m t mà b c, không ý n nh ng k qua ng i

i. Th y tr c ch ng 26 tu i, mình m c m t áo xuy n en, m t cái qu n tây ông r ng,u i nón tr ng, ch n mang giày vàng, y-ph c theo nh nh ng th y thông cách 25m v tr c, ch không ph i ch ng-di n s c-s o chi ó, nh ng mà b t ng th ynh-m , g ng m t th y nghiêm-trang, n c da ngâm-ngâm, c p m t quy t oán,

nên k quen hay ng i l ai th y th y c ng khó mà dám nói nh ng l i di u-c t.Th y ch m-rãi i tr c, phía sau có m t cô, tu i ch ng l i 24 ho c25, xâm-

xâm i ri t theo. Cô n y m c m t cái qu n l a tr ng, v i m t cái áo t en lót màubông ph n, u choàng h u m t cái kh n màu tr ng gà có k t ren, ch n mang m t ôigiày nhung thêu kim-tuy n. Vóc cô dong-dãy, t ng cô y u- u, hai hàm r ng cônh r t, n c da m t cô tr ng . Cô c ng thu c h ng n-bà p, nh ng mà cái p

a cô có l n cái v bu n; cô và i và chúm-chím c i, song n u ngó k thì t th y ni có chút nh cay ng.

Ch ng cô i theo k p th y r i, cô day qua ngó th y mà nói r ng: “Anh Hai! Dhôn! M y n m nay m i th y m t anh a!... Cô nói có m y l i r i cô ng nhìn th ytrân-trân, hai hàng n c m t ch y r ng-r ng.

Th y Nhãn nghe kêu thì th y day qua; th y th y cô n , coi b th y b -ng , nênth y ng kh ng l i mà m t th y bi n s c.

Th y ngó cô r i h i r ng: “Cô Hai ph i hôn?”Cô l y chéo kh n v a lau n c m t v a nói r ng: “Em ây ch ai. Anh quên em

n hay sao? H i nãy em ng trong ti m d i ng mé sông, em th y anh i ngang,song không bi t có ph i là anh hay không, nên em i theo ây. M y n m nay anh làmgi ng gì mà anh bi t tích, em trông i d quá! Bây gi anh làm vi c gì âu?”

Th y châu mày d -d m t h i r i áp r ng:- n m thi u t i nay tôi làm vi c Toà trên Sài-gòn ch âu.- Tr i i! Em có i Sài-gòn m y l n v y mà em có dè âu mà ki m. Anh thi t

là vô tình quá, sao không g i th t gì h t v y?- i th bi t nói chuy n gì? G i cho ai?- i cho em.- Cô có ch ng mà g i cho cô sao c.- hôn! G i th th m em, nói làm vi c gì, ch nào cho em bi t, v y mà

i gì hay sao. Bây gi anh âu mà i ây?- Bây gi tôi c quan trên i làm vi c t i Tòa ây.- May d hôn! Té ra bây gi anh v ây? Anh v ây t h i nào t i gi ?- n m t tháng r i.- y mà không thèm xu ng Ngã T ch i ch !

http://www.hobieuchanh.com


Th y c i g n, cúi m t ngó d i t mà áp r ng:- ! Xu ng Ngã T mà làm gì! Vui-v gì nên l t xu ng ó mà ch i!- Anh mu n bu n thì bu n, anh mu n vui thì vui; bu n hay vui là t i n i ý

anh, ch có ph i t i ai âu.- ng có t i ng i khác n a ch .Cô nghe m y l i áp sau ó thì cô a n c m t n a, cô li c ngó th y r i h i

ng:- y n m nay anh ã có v , có con r i ch a?Th y ng c m t ngó ngay cô mà áp x n-x m r ng:- Cô h i t i chuy n ó mà làm gì? Tôi có ph i nh ng i ta, th b a tr c

quên b a sau v y âu.- Té ra m y n m nay anh ch a c i v sao?- là cái gì? C ng m t th n-bà nh các n-bà khác. R t i h có th -

th t n ng n kia mà h còn không ra gì, c i ng i khác mà tình ngh a gì!- Anh v ây mà anh d n ph riêng hay u v i ai?- Cô h i chi v y?- Em mu n l i nhà th m anh ch i.- Thôi, g p ây c ng r i, th m nom làm chi.- Em mu n l i nhà ng nói chuy n riêng v i anh m t chút.Th y châu mày, l c u, l p nghiêm mà nói r ng:- Tôi v i cô còn chuy n gì n a âu mà ph i nói. Tôi t ng tôi v i cô ch ng

nên nhìn nhau n a, d u g p nhau c ng ph i làm l ng thì hay h n.- Em coi ý anh phi n l m, nên em c n ph i nói chuy n cho anh nghe. D u anh

th ng hay là ghét c ng v y, xin anh làm n ch nhà cho em bi t ng tr atan h u, em l i th m anh m t chút.

Th y c i m t cách r t cay ng mà áp r ng: “Tôi bây gi ch ng ph i nhngày tr c. Tôi không nhà, không c a, không v , không con; tôi không mu n nóichuy n v i n-bà, mà c ng không mu n nghe n-bà nói chuy n. Xin cô ch phi n.

i i làm cho tánh ý tôi tr ra nh v y ó. T i gi h u r i. Thôi tôi xin ki u cô ngtôi i làm vi c. Chúc cho cô m nh-gi i luôn”.

Th y d nón chào cô, r i d t mà i.Cô lên ng trên l ng mà ngó theo, hai hàng n c m t ch y ròng-ròng.

qua ng i l i ai th y s c cô bu n th m c ng ngó cô, song cô không thèm kn thiên-h .

Cô n y tên là Lý-Th -Ð ng.Cô v n là con c a H ng-C Trang g n ch Ngã T , và cô là v c a m t

ng i khách Tri u-Châu, tên là Bành-Nghi p, làm phó bang-tr ng, có ti m buôn bánhàng xén t i ch Ngã T , l i có ru ng t c g n 50 m u. Cô v i th y Nhãn g pnhau mà i- ãi v i nhau: k quy n-luy n, ng i lãnh- m nh v y, thì ai c ng uhi u hai ng i h i tr c ch c có nh n-duyên v i nhau làm sao ó, r i b c nh-ngch ng may nó phân r m i ng i m t n i, nên hôm nay m i có k m ng, ng i gi n,

i có ti ng yêu l n v i l i oán.Thi t nh v y. Chuy n cô Ð ng v i th y Nhãn quen bi t nhau là m t chuy n

bi-tình, ngh c ng gi ng nh các chuy n tình khác, song chuy n n y có m t cu c hi ptan au- n làm cho gái c-u t, trai phi n-hà.

là cô Ð ng sanh trong m t nhà n, ch không giàu mà c ng không nghèogì l m. N m cô c 15 tu i thì bà thân c a cô m t. Ông thân c a cô là ông H ng-C



Trang, c ng nh m y ông h ng-ch c khác trong làng, c ng có h c ch nho lem-nhem, c ng bi t nh n-ngh a s -s a, song không có ki n-th c r ng, không có thái-cao. V ch t m i vài tháng thì ông c i Th -Liêu d i Cái-Nhum ng có ng i

i-tr . Cô Ð ng ã tr ng r i, mà cô l i có tánh a tình a c m, cô c th ng nh mhoài, th thì cô không làm sao mà yêu m gh cho c. Còn Th -Liêu là ng i khôngcó giáo-d c, thi u t -cách làm ng i l n, th thì c ng không làm sao mà thâu-ph ccon riêng c a ch ng. T i nh v y nên m gh con gh trong nhà c r y-rà v i nhauhoài. Ông H ng-C Trang l y làm b i-r i h t s c, binh con thì v gi n, binh v thìcon phi n, ông không bi t li u l nào cho yên trong nhà.

Ông có m t ng i em nhà chú, có ch ng làm Cai L c-l trên V nh-long. M ta n ông lên th m, ông than phi n vi c nhà. V chú Cai L c-l m i khuyên ông

em cô Ð ng lên g i cho thím nuôi giùm t nhiên trong nhà h t r y-rà n a. Ôngng-C ngh cái ch c ó r t hay, ông m i em cô Ð ng lên V nhh-long mà g i.

Lên V nh-long cô Ð ng i ch , i mua h ng ngày, cô m i có d p g p r i làmquen v i Phan-Thanh-Nhãn, là m t ng i trai m côi m , nh m t bà góa ch ng màcó lòng t -thi n, em v nuôi và cho i h c t i tr ng t nh.

Lúc nh Nhãn v i Ð ng quen v i nhau là quen nh anh em v y thôi. L n l n ítm sau Nhãn thi u vào tr ng trung- ng h c M -tho r i, thì cái tình y i ra làm

cái tình ân-ái. Hai tr th -nguy n k t tóc tr m n m v i nhau. Nhãn t quy t th nào hc thành công r i thì c ng c i Ð ng làm v , còn Ð ng c ng t -nguy n s gi lòng

th Nhãn tr n i, d u ai sang giàu n b c nào c ng không chu ng.Nhãn h c còn có m t n m n a thi ra tr ng, l i x y ra chuy n làm cho c n-

duyên l -d . N m y Ð ng ã c 20 tu i r i, tuy c ng còn v i cô, song m t vàitháng thì v Nhã T th m cha m t l n. Khách Bành-Nghi p góa v , th y Ð ng có s cthì ph i lòng, nên c y mai nói v i H ng-C Trang mà xin c i. H ng-C h i d ýcon thì Ð ng không ng. Bành-Nghi p bi t ý H ng-C hay nghe l i v , bèn theo

n-n v i Th -Liêu xin làm mai tay trong, h a r ng n u giúp l i cho H ng-C ch u thì anh ta s i l c i 500 ng b c, l i n n riêng cho Thi-Liêu 200 n a.

Th -Liêu nghe h i b c thì ham, nên ngày êm theo xúi gi c ch ng, c khenBành-Nghi p tánh n t th t-thà, c khoe Bành-Nghi p gia-tài s . H ng-C s míchlòng v , mà ngh duyên-ph n c a con c nh v y c ng là h nh-ph c, ông bèn lên

nh-long ng nói v i em ng em con v nhà g l y ch ng. Thím Cai L c-l ngheBành-Nghi p giàu có thím c ng ham, nên thím ng tình v i v ch ng H ng-C màrúng ép cô Ð ng.

Cô Ð ng khóc-lóc không ng Bành-Nghi p; cha b a thì khuy n d , b a thì r yla, c theo ép u ng hoài, túng th cô ph i khai thi t cô ã n ng l i th nguy n v iNhãn, nên cô không th l y ch ng nào khác h n Nhãn c. H ng-C Trang b ntánh quê-mùa th p-th i, ch bi t tr ng b c ti n, ch không bi t tr ng tình-ngh a, ôngkhông thèm k tâm-s c a con, ông nghe theo l i v mà g nh u con cho Bành-Nghi p.

Mà cô Ð ng v n là gái ít h c. Tuy cô th ng Nhãn, tuy cô tr ng Nhãn, song công còn trong ch gia- ình. Cô không có thái- qu -quy t, cô không có ngh -c t -c ng, mà dám gi i-thoát s i dây luân-lý, hay là dám kháng-c m ng l nh cha, b i v y cô khóc nh u-nháo r i vi t th g i mà phân-tr n vi c mình cho Nhãn hay

và h i Nhãn coi ph i li u l nào. Cô i hoài mà không th y th Nhãn tr l i, cô bu n-u h t s c, mà n ngày ch ng c i, cô c ng ph i ríu-ríu mà i v nhà ch ng nh các

cô gái khác.



y v sau, Nhãn v i Ð ng không g p m t nhau n a, mà c ng không có tin-c cho nhau. Ð ng có ch ng ã 5 n m r i m i g p Nhãn h i s m m i n y, ó là l n

th nh t.Còn th y Phan-Thanh-Nhãn thì th y b u t v tình, nên m y n m nay th y chán-

ngán th -thái nhân-tâm, th y phi n, th y oán h t th y n-bà, ch ng nh ng là th ykhông ch u g n, mà th y c ng ch ng mu n ngó m t ng i n-bà nào h t. Th y chooàn ph -n là oàn gi -d i, th y quy t chí c thân n l p cu c i, ban ngày i

làm vi c thì lo cho tròn ch c-nghi p; ban êm r nh thì h c ch Nho và t p n c m.Th y l p tâm m t mình mà vui thú phong-l u, th y nh t nh xa phu-n ng kh imang tình gi . Nh ách c -x nh v y mà m y n m nay trí th y r t yên- n, lòng th yth nh-th i.

Bu i s m m i n y, tình-c th y g p cô Ð ng. Ng i th y ã nh t- nh khôngthèm ý n mà l i còn g p-g làm chi, th y nói cùn-qu n r i d t chuy n mà lánhph t cô cho r nh. Mà vô Tòa làm vi c, hình d ng c a cô c v n-v tr c m t, nh ng

i cô nói c v ng-v ng bên tai hoài, làm cho trí th y xao- ng, không bình-t nh nha n a. Ð n 11 gi tan h u th y i v nhà, dãy ph d i C u L u. Ra kh i c a th y

ngó quanh-qu t, r i ch m-rãi mà i. V t i nhà, th y th y c a khép, th y m i xô c amà vô.

Cô Ð ng ng ch n-ng n d i b p mà coi ng i n u n d n c m. Th y th y thìth y ch ng-h ng, th y vói tay khép cánh c a l i mà i th ng vô bu ng mà thay ,mi ng chúm-chím c i.

Cái tánh tình c a con ng i thi t là khó dò. H i s m m i th y không ch u chnhà cho cô, là ý th y không mu n cô lân-la t i lui. Mà bây gi th y th y cô ng trongnhà thì lòng th y l i ph i-ph i, m t có s c hân-hoan. Thay r i b c ra, th y th y cô

ng d n cái bàn n g n c a xu ng nhà b p, thì th y h i r ng: “Sao cô bi t nhà tôiây mà cô l i?”.

Cô li c m t ngó th y, mi ng c i ng n-ngo n mà áp r ng:- Anh không ch u ch , mà em tìm c ng ra.- Ai ch cho cô ó?- Em h i th m m y chú lính gác ng.- y chú ó thày-lay quá!- Bây gi anh gi n lây t i m y ng i làm n cho em n a hay sao?- Tôi gi n là tôi gi n ai, ch m y ng i y có l i chi v i tôi âu mà tôi gi n.- Anh gi n em thì nói ngay ra, nói xa nói g n làm chi. T i sao anh gi n n

i không mu n cho em t i nhà, âu anh nói cho em nghe th coi?- Vi c ó cô bi t nhi u h n tôi n a, sao cô l i h i tôi?- Em bi t l m ch . Em bi t em ph i gi n anh. Mà em không gi n, sao anh tr

i gi n em?- Cô nói nghe trái i quá!- Em nói ph i l m, ch có trái i âu.Ng i n u n b ng mâm c m lên, cô Ð ng tuy là khách, song cô ti p d n n

trên bàn, r i cô ng i tr c, so a và nói r ng: “H i s m m i em ki m c nhà r iem bi u anh n u n mua th t cá thêm ng n u cho em n n a. Anh có gi n em, xinanh c ng cho em n c m v i nghe hôn?”

Th y chúm-chím c i r i ng i ngang m t mà n c m v i cô, s c m t th y có vlo nhi u; còn cô thì m t lát cô ngó th y d ng nh cô mu n nói chuy n gì, mà th y bth y ng n-ng t -l nên cô không nói.



n c m r i, ng m m t u thu c i qua i l i m t h i lâu mà không nói t i cô.Thình-lình th y vùng h i cô r ng:

- i nãy cô nói qu y là tôi qu y, còn cô thì ph i l m. Cô ã th -nguy n v itôi, r i cô b i- c, b tôi mà i l y ch ng khác. Cô v i tôi nh v y ó, côph i l m h ?

- Em ã b i- c mà ph i n i gì! Nh ng mà em b i- c ó là t i n i anh. Lthì em ph i gi n anh, ch sao anh tr l i gi n em?

- i tôi là sao?- Ngày cha em ép-u ng g em l y ch ng, em vì n ng l i c-h n v i anh, nên

em b i-r i h t s c. Lúc y em ch ng khác nào nh ng i ch i-v i ngoàibi n, em vi t th xin anh c u em. Anh không v mà d y em coi ph i làmsao, l i c ng không g i th tr l i. Ph n em là gái, em cùng th r i, t -nhiênem ph i co tay cho cha em bán em cho ng i ta mà l y ti n ch bi t làmsao.

- Tôi m c h c làm sao mà v c. Còn g i th cho cô, tôi bi t nói làm sao;u tôi g i th r i ng i khác h nh n thì tôi mang h a, ch ph i d hay

sao.Cô Ð ng nghe m y l i y thì n c m t tuôn d m-d . Cô khóc m t h i r i nói

ng: “Bây gi em m i bi t anh không th ng em. N u thi t anh tr ng ch tình, anhtr ng duyên n tr m n m thì anh âu k s h c, anh có s gì tai-h a”.

Th y Nhãn ng l i, áp r ng:- Cô nói tôi không th ng cô à? Thi t tôi không hi u t i sao mà tôi thi u, t i

sao mà tôi còn s ng i làm vi c c ây a, nói cho cô bi t.- u anh th ng em, sao h i ó anh không ra tay c u v t em?- Ph n tôi không có cha m anh em gì h t. Tôi nh ng i ta nuôi mà cho i

c. Tôi ph i h c cho thành-công ng kh i ph lòng ng i ta. Mà tôi l inguy n h c n cùng ng ôi ta chung h ng sung-s ng v i nhau. N ubán nhi ph 1 thì tôi có l i v i k làm n cho tôi, mà ng sanh-ho t c aôi ta l i khó kh n tr n i n a. H i ó tôi c u cô làm sao c mà cô bi uu?

- Mi n c ph -nguy n thì thôi, giàu nghèo có c n gì. Em em nuôi anh,em c ng vui lòng mà.

- Tôi làm trai, tôi ành ch u nh v y hay sao? Lúc cô l y ch ng ó tôi cònc có m t n m n a mà thôi. N u b ng cô th ng tôi, cô kháng c h n-hòi

thì ai làm sao mà g cô l y ch ng cho c. Có l cô th y th ng khách ógiàu, cô c ng b ng lòng, nên cha m m i g ch .

- Anh nói chi nh ng ti ng b t ngh a nh v y! Nh ng ti ng y làm cho emch t c ch không ph i ch i âu. Thu nay anh th y có con gái nào cha

g l y ch ng mà dám ch ng c không ch u v nhà ch ng hay không?Theo phong-t c c a mình, em ch a th y ai b t hi u n th . B ép duyên,ho c s u não t v n mà ch t, ho c g n ngày ch ng c i tr n b mà i thì có.

i ó em c ng có tính t i hai vi c y. Nh ng mà em ngh hai vi c ukhông nên làm h t th y. D i gì mà ph i h y mình; h h y mình thì làm saomà tr n nguy n- c cho c. Còn tr n mà i thì bi t i âu; con gái h rakh i nhà thì h thân li n, có ph i d âu. Trong bà con thì em ch có ng icô V nh-long ây mà thôi. Mà cô c ng ép g em, thì em còn mong n ng

1 b cu c gi a ng



a sao c. Xin anh ngh l i mà th ng giùm thân em ch ng trách emi nghi p.

Th y Nhãn châu mày r i cúi m t mà nói ch m-rãi r ng:- u s th t hi u v i cha thì i tu.Cô Ð ng nghe hai ti ng “ i tu” thì cô gi t mình. Cô ng i tr m-ngâm m t h i,

i cô th dài mà áp r ng:- Thi t h i ó b i-r i quá em không ngh t i vi c i tu. Mà n u c o u i tu,

thì làm sao sum-hi p cùng anh cho c?- Tu ni m ng ch ki p khác ch .- Anh bi u nh v y thì ph i l m. Ng t vì cái vi c ó cao quá, em vói không

i. Em t thi t v i anh, h i ó em tính th p nh v y: m t bên thì hi u, m tbên thì tình. n sanh-thành n ng-n , thôi em v ng l nh cha mà l y ch ngcho tr n th o v i cha. Mà l y ch ng ó là l y cho kh i trái ý cha mà thôi,ch ng nào anh h c xong r i, n u anh không ph em, thì em s l p thch ng ng ôi ta sum-hi p cùng nhau cho kh i l i l i th c. Em tính nh

y mà m y n m nay anh bi t tích, em không bi t anh âu mà ki m, thi tem bu n r u không bi t ch ng nào, Bây gi cha em ã m t r i, mà nay em

i c g p anh ây n a. Th o em ã tr xong, tình em còn mang n ng.y anh li u cho em ph i làm sao. Xin anh d y. Anh mu n l nào em s làm

theo li n.Th y Nhãn kéo gh ng i ngang cô Ð ng, th y ch ng cánh tay trái trên bàn, r i

cái trán vào bàn tay, trí bàng-hoàng suy-ngh . Cô Ð ng ngó th y trân-trân, i m ti lâu mà không nghe th y tr l i, cô bèn nói r ng: “Ðôi ta th -nguy n r t n ng l i,

ti c vì lúc em b ép duyên, anh m c ham h c, anh không c u v t em; còn ph n em thìem m c vì ch hi u mà ph i th t c. Ðôi ta u có l i h t th y, anh l i v ham danh-

i, em l i v khinh trinh-ti t. Thôi, t i nh n-duyên c a mình ph i tr c-tr nh v y,bây gi ch ng nên phi n-trách nhau làm chi, lo gây cu c tr m n m l i thì hay h n”.

Th y châu mày th ra mà áp r ng:- i s m m i tôi ã có nói v i cô: Bây gi chúng ta g p nhau ph i làm lãng,

ch ng nên nhìn nhau …- Làm lãng sao cho c.- u không c c ng ph i rán, ch lân-la nh v y thì có t i l n l m, cô ôi!- i gì?- Chúng ta t ch ng kh i t i tà-dâm là m t cái t i-ác kh n-n n l m.- ! T i-ác! Em ch ng còn bi t s t i gì n a h t. V y ch h i nh em có

ph m t i-ác nào âu, mà sao em ph i sa a-ng c m y n m nay ó? Thà emthoát kh i cái a-ng c hi n t i ó cho r i, ch ng ch t Ph t Tr i mu n àyem vào a-ng c nào n a tùy ý.

- a-ng c hi n t i là a-ng c gì âu?- Mình ghét ng i ta, mình khinh-khi ng i ta, mà mình ph i ép lòng ph ng-

ng i ta, ph i ép lòng cho ng i ta ôm- p. Em vào cái c nh nh v yó, há không ph i trong a-ng c hay sao?

- y là nh n-qu ó a cô. Có l ki p tr c cô v i ch ng thi u sót sao ó,nên ki p n y cô m i ph i l y ch ng nh v y tr n ti n khiên.

- Anh c nói o- c hoài, em bu n quá.- i o- c là cây nêu cho loài ng i nh m mà i ng kh i sa vào

ng qu y, không gi o- c sao c.



- ! Ð o- c! N u thi n-h bi t làm theo o- c thì âu có ng i m nhhi p k y u; âu có ng i khôn g t k d i; dì gh em au có kh c-b c em,cha em âu có g em cho Ch t khách ng l y ti n. Em không c n o- c,mà em c ng không s t i-l i gì h t. M y n m nay tuy em có ch ng, songch ng có giây phút nào mà em quên anh. Em nói thi t v i anh: vì ôi ta cóth nguy n v i nhau, bây gi g p nhau, em nh t nh b ch ng theo anh,

u ph i mang t i gì em c ng không s .- Cô nói nh v y thì qu y l m! H i nh chúng ta kh d i nên nhen-nhúm cái

lò l a tình cho nó phát ra cái ng n l a th m. M y n m nay ôi ta cháy lòngcháy d , nám m t nám mày, mà ôi ta còn s ng ây, ph n tôi thì tôi nh cáithú c m thi nó làm cho tôi khuây lãng, còn ph n cô nh có cu c gia-th t nênquên c chuy n x a. Thôi, lò l a tình ã gi c t t c r i, y là may,ch ng nên nhen-nhúm khêu g i làm chi. Tôi xin cô: n u cô thi t th ng tôi,thì hãy cho lòng tôi yên t nh; n u cô bi t tr ng ngh a, thì hãy gi ti t v ich ng cho tròn. Còn nh ng l i th nguy n c a chúng ta ch ng tr n, cáiduyên n chúng ta rã r i, thì chúng ta ph i rán tu ni m cho thành tâm, tuni m ki p n y ng ki p sau sum-hi p. Chúng ta ch ng nên vì s c d c màngh ch l Tr i, trái o làm ng i và ph m t i tà dâm. Tôi khuyên cô ph itr v v i ch ng cho t -t , ng thèm t ng n tôi n a. ng t i nhà tôilàm chi.

Cô Ð ng khóc t c-t i mà nói r ng: “Bây gi em m i bi t anh không th ngem chút nào h t! Hèn chi h i ó em g i th mà anh không v , l i anh c ng khôngthèm tr l i. Anh g t em chi l m v y? H i nh anh ch p m i t tình cho em làm chi,mà ch p r i anh l i b t d t i? Anh có bi t m y n m nay em vì ai mà em au nbu n th m êm ngày hay không h ? Tuy nay xác em ã nh -nhu c nh ng mà tình c aem i v i anh v n còn y nguyên. Em g p c anh em m ng h t s c, là vì em t nganh c ng nh em, anh không quên em, anh tr ng tình h n tr ng xác. Té ra anh c ngnh h , anh là ng i ham danh ham l i, không bi t tr ng cái tình. Anh làm b nh -ngh a, anh bày chuy n tu-hành, anh mu n cho thi n-h khen anh là ng i ng- n,còn thân em chìm n i trong bi n th m, tan-tác trong lò tình, m c k em! Em hi u r i:Anh c l m, anh phi n em, anh mu n cho em ch t ng d t l i th cho anh c i v .

c, anh mu n cho em ch t thì em v ng. S ng mà làm b n lòng anh thì không nênng làm gì, thà ch t ng thoát kh i nhà ch ng là c nh a-ng c, ch t ng gi cái

tình là cái em quí tr ng b y lâu nay, ch t cho anh c ti ng khen là th y thông o-c, ch t cho anh an tâm mà vui thú c m thi c a anh, r i c i v sanh con mà h ng

phú-quí v i thiên-h ”.Cô và nói m y câu sau và ng d y men-men ra phía tr c, n c m t n c m i

chàm ngoàm. Th y ch y theo n m tay cô mà h i r ng: “Cô Hai, tôi l y l chánh- ángmà khuyên cô, sao cô l i gia ti ng oán mà nói tôi mu n cho cô ch t ?”.

Cô v n hai cái tay trên vai th y, cô úp m t vào ng c th y, cô và khóc và nóing: “Anh không th ng em, thôi th i em ch t ph t cho r i, ch s ng n a mà làm

chi!”.Th y l c u r i c ng choàng tay ôm ngang qua mình cô mà khóc.Vì cái tình mà bao nhiêu chánh-tr c, bao nhiêu o- c u tan r h t.

** *



I I

i 9 gi t i.Tr i m a lâm-râm, gió th i phay-pháy.Th y Nhãn khép c a, r i n m trên gh canapé d a vách, tay ôm cây n màkh y, mi ng ngâm:

a thu r -r gió hây-hâyNh khách chung tình khách có hay?

Cô Ð ng mình m c áo m a, u choàng kh n l nh, xô c a nh -nh b c vônhà, r i l n l i ng phía u gh ch th y Nhãn n m, mà th y không hay, th y

kh y n mà ngâm ti p r ng:Tan hi p nh n-duyên ai n khi n,Th phi mi ng th khó làm khuây.

Th y ngâm t i ó, thì cô cúi m t xu ng r i hai tay ôm u th y mà hun tr huntr t. Th y buông cây n, kéo cô l i ng i trong lòng th y và h i r ng: “Làm saoban êm em lên c?”Cô l t kh n và ngó th y, c i mà áp r ng:- Em m n xe song mã em i.- Em nói sao v i ch ng em mà em i c?- Nó i Sài-gòn h i s m m i r i. Ði bán lúa r i b hàng v bán.Th y n m tay cô mà hun hai ba cái r i nói r ng:- Em m n xe em i nh v y không s thiên-h h hay r i mang ti ng sao?- Anh t ng em d i l m hay sao? Xe lên t i, em bi u ng ng ngoài ch . Em

tr ti n r i em làm b vô m y ti m mua m t h i. Ði m t khúc xa r i emi kêu xe kéo mà vô ây ch .

Cô ng d y c i áo m a v t trên gh , b c ra óng c a ch t, v n èn lên chosáng, r i t l i c ng ng i trong lòng th y, hai tay ôm m t, c p m t nhìn trân-trân;mi ng c i chúm-chím mà h i r ng: “H m nay lâu lên, em nh anh quá! Anh cònth ng em hay không?”.

Th y vói tay kéo cô xu ng, hai m t k nhau, r i th y nói: “Em h i k quá! N uqua không th ng em thì có âu qua ph i mang t i tà-dâm nh v y”.

Cô vùng buông th y ra mà nói r ng: “Rõ-ràng anh không th ng em, b i vì n uanh th ng em thi t tình thì có âu anh l i k chánh-dâm hay tà-dâm”.

Th y châu mày, song g ng c i mà áp r ng: “Ch ng c a em chàng-ràngtr c m t qua hoài, ngày nh êm qua không th nào mà quên c. Vì ch tình màôi ta ph m t i n ng l m em ôi! Xa em thì qua th ng nh , mà g n em thì qua n-n n

vô cùng”.Cô nghe m y l i thì cô ng i l ng thinh.Th y h i r ng:- Ðôi ta g n nhau m y tháng nay, v y mà ch ng c a em có t d u gì nghi chút

nào hay không?- Không.Cô ng i tr -tr mà suy ngh m t h i r t lâu, r i cô v t nói r ng: “Em hi u r i,

i ch ng c a em nên anh không th th ng em cho h t tình c. H ôi ta g n nhauthì có ch ng c a em ng gi a hoài. Cái hình c a ch ng em ph i tiêu m t thì ôi ta

i vui-v mà h ng h nh phúc sum v y c. Em nh t- nh luôn trên n y v i anh,không thèm v Ngã T n a. Ch ng c a em mu n làm sao thì làm, thiên h c i chê



c h , mi n là ôi ta ph tình thì thôi. H anh th ng em thì em không k vi c gìt”.

Th y nghe nh v y thì l m-c m ng i d y mà nói r ng:- Em ng có nói li u m ng v y không nên.- i! D u nên d u h c ng m t i mà thôi! Ðôi ta có th c n ng l i, t i

ng i ta phân r duyên-n ôi ta, nên m i n n i n y, g n nhau mà khôngng vui-v chi h t. N u em mang t i “có ch ng mà l i l y trai”, thì cái t i

y t i ai, ch không ph i em âu.- ng t i mình n a ch ! Em quên r i hay sao? H i m i g p nhau em có nói:

Ðôi ta phân r nhau, m t là t i qua ham danh-l i, hai là t i em khinh trinh-ti t. L i em nói úng- n l m. Mình ph i nh n l i c a mình, ch chong i khác sao c.

- Em nh t- nh r i. B nào em c ng không v i ch ng em n a c.- Em l y ch ng có hôn thú phép. Em b ch ng v v i qua, ch ng em nó

th a v i Tòa thì chúng ta u b án gian-dâm ch ph i ch i sao.- ch t chém em c ng không s n a.Th y ng i th ra, trong lòng r t b i-r i, n a kho n-khoái v tình, n a b n-

kho n v t i.Cô th y th y bu n, cô choàng tay qua c th y và k m t nói nh r ng: “Thôi,

anh ng bu n chi h t, th ng th ng r i s tính. Bây gi g p nhau mình ph i vui-vng tr nh ng lúc th ng-nh ch ”.

Th y ng i ngó ng n èn trân-trân, không nói ti ng chi h t.Cô nói ti p r ng: “Em có ch a r i … Có ch a ó là con c a anh a, thi t nh

y, mà ph i tin l i em, ng nghi chi h t”.Th y ngó cô l c u áp r ng: “N u thi t nh v y thì t i-ác còn l n h n n a”.Cô c i mà nói r ng:- Anh c nói t i hoài! Thây k mà! Mi n là mình c sum-hi p thì thôi, h i

nào mà s t i.- Qua là ng i có h c, qua bi t xét ph i qu y, không s t i làm sao cho c,

em.- Anh có s t i thì thôi anh làm nh v y. Anh b , ng thèm làm th y thông,

th y ký n a; em c ng b ch ng em, r i hai a mình d t nhau lên Th t-S nho c Trà-L n ki m m t nh núi thi t kín- áo mà tu v i nhau. Anh ch unh v y hay không?

- Em tính cái ó thì hay. Mà tu chung v i nhau thì làm sao thành chánh qucho c.

- Thành gi ng gì? th -gian ôi ta g n nhau anh s t i, thì mình lánh thiên- lên núi , ng mình thong-th mà th ng yêu nhau v y thôi ch .

- u v y thì tu gi ng gì?- Ðó là tu ch sao. Hy v ng c a em là mu n ôi ta sum-hi p tr n i, ch ng

ch t r i mình thành gi ng gì c ng c.- Em mu n sum-hi p mà em bày nh v y thì qua s e ph i phân-ly, ch

không c sum-hi p âu, em.- Sao v y? gi a xã-h i, mình b phong-hóa ràng bu c, mình không sum-

hi p c, thì mình tr n lên non cao, r ng r m mình sum-hi p v i nhau, cócái gì mà ph n-ly mình n a c.



- Duyên-n t i Tr i nh, ch không ph i mu n mà c âu em. Ki p n yôi ta ã th -th t n ng l i mà không sum-hi p nhau lâu dài c, y là t iôi ta không có nh n-duyên. V y ôi ta ph i rán mà ch u kh v n i phân-

ly, ho c may ki p khác ôi ta s c sum-hi p. Ch ôi ta vì tình-d c màeo- i v i nhau nh v y hoài thì ch nh nh ng là không c sum-hi p,

mà s e còn ph i phân-ly nhi u ki p l m em.- Anh nói o- c quá! H i nào theo h i n y, h i nào mà lo xa nh v y. Ð i

ki p khác bi t có g p nhau hay không. Thôi, ki p n y mình tính sum-hi pph t cho xong r i ki p sau ra làm sao c ng c.

- Em nói ngang tàng quá, không k Tr i Ph t chi h t!- Tr i Ph t âu? N u có Tr i Ph t thì ôi ta có phân r nh v y âu. N u có

Tr i Ph t thì em vô t i mà sao thân em ph i sa vào c nh a ng c nh v y?- Có l t i mình lén cha m mà th ng yêu nhau, th nguy n v i nhau, nên

Tr i Ph t m i ph t mình ph i bi t ly ó a em.- Ph t m y n m nay ã v a r i. Bây gi ph i tha ng cho ng i ta sum-hi p

cho kh i m c l i th ch . Có lý nào ph t tr n i ng i ta l n. R t i làTòa mà c ng tùy t i n ng nhe mà ph t n m b y tháng ho c m t n m, ch cóph i h ph m t i thì kêu án chung thân h t th y âu. Anh làm thông-ngônTòa anh rõ vi c ó ch .

Th y nghe m y l i t c c i, l c u rùn vai r i t thu c mà hút.Cô i rót n c u ng, r i hai ng i d t nhau vô b ván phía trong mà n m, th y

n và d y cô ngâm nh -nh . Ngoài hiên gi t m a v n còn r -r , ng n gió v n còn laorao…

n sáng cô Ð ng m i m n xe tr v Ngã T . Mà êm sau cô c ng lên n a vàng sáng êm v i th y, lúc mê-m n vì tình, lúc th than vì ph n.

n sau, lúc s a-so n v , thì cô khóc mà nói r ng: “Ngày mai ch c ch ng em. H nó v thì em lên n a không c… Ph i tính làm sao ch n u vài cái a-v-c c nh v y thì em ch u sao n i”.

Th y th ra mà áp r ng: “V y ch ph n qua ây l i d ch u l m hay sao?”.Ðêm sau n a cô không có lên. Th y ch c ch ng cô i Sài-gòn ã v r i.



I I I

Cách m t tu n-l , m t bu i s m m i, quan Bi n-lý cho h u, th y Nhãn ngthông-ngôn, H ng-qu n ch Ngã T vào h u và trình m t t phúc b m.

Th y Nhãn d ch t y cho quan Bi n-Lý nghe. T phúc b m nói r ng: Bành-Ngi p là phó Bang Tr ng Tri u-Châu, ng i buôn bán l n ch Ngã T , ng

nh-m nh th ng, ch ng hi u vì c nào h i u hôm v t mình v t m y l n-l nch ng m t gi ng-h r i ch t. H ng-Qu n v i Chánh L c-B hay tin, bèn nkhám xét, thì th y mình-m y Bành-Nghi p b m en, nh t là phía sau l ng v i taychân, H ng-Qu n nghi Bành-Nghi p trúng thu c c, nên gìn gi t -thi không cho

n-li m, ch y t phúc-b m dãi l nh Tòa.Th y Nhãn d ch t phúc-b m r i thì th y bi n s c.Quan Biên-Lý d y H ng-Qu n v gi t -thi, ng cho ai ng n, i ngài

xu ng khán-nghi m tra xét r i ngài s nh- t.Hai gi chi u, quan Bi n-Lý, quan Th m-Án, quan L c-S v i quan Th y

Thu c, ng i xe xu ng Ngã T .Th y Nhãn ph i theo làm thông-ngôn. H ng-ch c ón r c r i d t l i ti m

Bành-Nghi p.Khi các quan b c vô ti m, cô Ð ng ch p tay cúi u chào, ch ng ch t mà cô

không khóc, l i m t mày cô tái-lét. Th y Nhãn không dám ngó cô, l i s c m t th ynghiên-ngh l m.

Quan Th y thu c khám t -thi, bàn lu n v i hai quan Tòa, r i s a-so n m màcoi t v .

Quan Th m-án li n m ng tra v n. Th y Nhãn d y H ng-Ch c òi vBành-Nghi p l i ng tr c m t quan Th m-Án mà khai.

Th y Nhãn thông-ngôn h i tên h , tu i, cha m và ngh -nghi p c a cô Ð ng r ith y h i r ng: “ trong ti m ây h t th y m y ng i, k tên t ng i coi?”.

- m quan l n, trong ti m thì có v ch ng tôi v i chú Thêm ng bán vàch C i coi n u n sau b p, ch có ai n a âu.

- Ch ng thím có nhà riêng n a hay không?- m không. V ch ng tôi t i ti m ây. Song ch ng tôi có m t chành lúa

phía bên kia sông. Bên chành lúa có 4 ng i coi mua bán lúa.- y ng i bên chành lúa ó An-nam hay là Khách-trú?- m. hai ng i An-nam, hai ng i Tri u-châu.- Cô làm v ch ng v i Bành-Nghi p c m y n m r i?Cô Ð ng nghe th y Nhãn h i t i câu ó thì cô ngó th y chúm-chím c i.Th y tr n m t n t r ng:- Quan l n h i, sao không tr l i mà l i hí-h n? Vui l m h ?- m, v ch ng v i nhau n m n m r i.- ch ng có hôn thú hay không?- Có.- v i nhau có con hay không?Cô Ð ng chúm-chím c i n a và áp nh nh r ng:- Không có.Quan Th m-Án day qua nói v i th y Nhãn r ng: “Cô n y ch ng ch t mà coi b

không bu n”. Ngài h i ti p n a:



- Cô nh coi ch ng c a cô m y tháng nay có gây-g thù oán v i ai haykhông?

- m không.- Buôn bán không có r y-rà v i ai hay sao?- m, không bi t có hay không, tôi không th y.- Còn v i tôi-t b n-bè trong ti m, ch ng cô có hay r y ho c ánh a nào

hay không?- Có khi gi n c ng r y chút nh, làm sao mà kh i c.- Cô nh k coi tôi-t trong nhà có a nào gi n ch ng cô hay không?- m. cái ó tôi không hi u.- Ngày hôm qua ch ng cô có i âu hay không?- m. không.- Cô ch ng nên tr l i b ng. Cô ph i suy ngh l i. Không l t i m t ngày

hôm qua ch ng cô nhà hoài.- m, c ng i trong ch n y, ho c qua chành lúa ch .- , ch sao cô nói không có i âu h t.- Tôi t ng h i có i âu xa hay không.Quan Th m-Án ng i suy ngh m t h i lâu r i b i l i ng v i quan Bi n-Lý

mà coi quan Th y thu c m t -thi.Cô Ð ng khoanh tay ng d a bên th y Nh n mà th y làm l , hình nh thu

nay không bi t cô, th y không ngó cô và c ng không nói ti ng chi n a h t.t lát quan Th m-Án tr l i v i quan Bi n-Lý mà nói r ng: “Bành-Nghi p b

thu c ch t b ng pháo chà, trong bao-t còn b ng-c rõ-ràng”.Th y Nhãn châu mày x m t. Cô Ð ng khoanh tay ngó, ngó xu ng t m t tái

xanh.Quan Th m-Án bi u h i cô r ng:- Chi u hôm qua ch ng cô n c m nhà hay là n âu?- m. n nhà.- n v i ai?- n có m t mình.- Cô không có n hay sao?- Chi u hôm qua tôi au b ng nên tôi không n c m.- Ai n u c m và d n n ó?- m, ch C i.- m nay v ch ng cô có xích-mích r y-rà v i nhau v chuy n gì hay

không?- m, không.- Quan th y thu c khán-nghi m thì ch ng cô b thu c c rõ-ràng, thu c b ng

pháo chà. V y mà cô có nghi cho ai b thu c c h i ch ng cô ó haykhông?

- m, có bi t ai âu mà dám nghi. Không bi t ch ng ch ng tôi bu n r u lénng pháo chà mà ch t.

- Ch ng cô có vi c gì bu n r u hay sao?- m, tôi không rõ. Tôi nói ó là tôi nghi mà thôi ch .- i sao mà cô nghi nh v y?- m. ch ng tôi buôn bán l n, vi c l i l tôi hi u sao c. L i bên Tàu có

th qua th l i hoài, tôi không bi t ch Tàu, tôi có hi u âu.



Quan Th m-Án bi u òi Th C i, là ng i n u n trong nhà, ra ngài tra h i.Th C i m c l c- c d i b p t i ngày nên không bi t vi c chi h t, m i b a n u c m

n cho ch n nh th ng, ch ng th y chi l . Nh ng l i khai c a ch ta không có chigiúp cho Tòa c.

Quan Th m-Án m i kêu chú Tr n-Thêm, là khách Tri u-Châu, ng bán hàngtrong ti m l i mà l y khai. Ngài h i dòng-do m t h i r i hòi rút r ng:

- Chú trong ti m v y mà chú có bi t v ch ng Bành-Nghi p thu n hòa v inhau hay không?

- Không có thu n mà, r y-rà v i nhau hoài.- i sao mà r y?- Hôm tr c ông Bang i Th y-Gòn2 m y b a. V nhà b i êm, ông

Bang v ông Bang hay, ông Bang r y ch .- ch ng có ánh l n hay không?- Có ch . Ban êm gây l n r i ánh l n mà.- Có th a t i làng hay không?- ng có. R y trong nhà v y mà.- Thu n ycó hay gây l n nh v y hay là m i gây t hôm i Sài-gòn v ó?- Thu nay c ng có r y-rà hoài, mà không có ánh l n. T hôm i Th y-Gòn

m i ánh l n ch .- Chú có bà con v i Bành-Nghi p hay không?- Không có bà con, ng i m t n c v y mà.Quan Th m-Án kêu cô Ð ng l i cho i di n v i Tr n-Thêm. Ban u cô ch i,

cô nói v ch ng hoà-thu n luôn luôn. Quan Th m-Án h i ri t, l i b Tr n-Thêm nóiqu -quy t rõ-ràng quá, cô không th ch i c n a, cô m i ch u v ch ng có r y l n,song cô nói r ng s r y l n y s -sài mà thôi, ch ng có chi n n i phi n l m.

Quan Th m-Án ng m-ngh m t h i r i h i n a r ng:- Ch ng cô có ghen hay không?- m. Khác-trú có v An-nam, ng i nào mà kh i ghen.- i nãy Tr n-Thêm khai r ng lúc ch ng cô i Sài-gòn, cô b ti m i hai ba

êm, ch ng cô v hay chuy n y nên m i r y. Cô i âu ó v y?- m, tôi nghe cô tôi trên V nh-long au, ban êm ngh buôn-bán, nên tôi

i th m. Tôi i có m t b a, chú Thêm nói láo, ch có i âu mà t i ba êm.Cô Ð ng ng khai câu y, mà m t cô ngó th y thông-ngôn trân-trân.Th y Nhãn ngó ch khác.Quan Th m-Án h i n a r ng:- Cô nói cô i th m ng i cô trên V nh-long là ai v y?- m, cô c a tôi là Lý-Th -Kh ng, v c a Cai L c-l B n.Quan Th m-Án g c u, ngài bàn ngh v i quan Bi n-Lý r i kêu H ng-Qu n

mà d n r ng: “T -thi c a Bành-Nghi p thì cho phép gia-quy n nó lãnh mà chôn c.ng-Qu n ph i b t giam Tr n-Thêm v i Th -C i t i nhà vi c li n bây gi , r i sáng

mai gi i hai ng i y lên Tòa cho tôi h i l i n a”.Ngài qua nói v i cô Ð ng r ng: “Còn cô thì tôi cô thong-th t m mà lo chôn-

t ch ng. Song cô không c phép i âu. H có trát Tòa òi, cô ph i n h u”.Hai quan Tòa v i Th y thu c, L c-s , Thông-ngôn lên xe mà v .

*

2 Gi ng c c a ng i Tàu: Th y Ngòn là Ng n, t c Ch L n, có l tác gi ghi Ngòn ra Gòn.



IV

Th y Nhãn v nhà, chi u b a y th y n c m không c.Tr i v a t i thì th y th -th n i ngoài ng; th y l a m y ng v ng-v mà

i ng có suy ngh , mà vì trong lòng th y c h i-h p, trong trí th y c bàng-hoàngnên th y không suy ra vi c gì h t.

Ðã khuya r i, xe h t ch y, ng i h t i. Th y i vòng ra t i c u tàu l c-t nh.Th y i ã m i ch n, nên t m ng i trên m t cái b ng mà ngh . Trên tr i v ng tr ng

c-v c, tr c m t dòng n c minh-mông, gió th i hiu-hiu ph t v t áo, gu n sóngsông, trên u c n èn ánh cá l trôi-n i.

Th y Nhãn ng i nh m c nh, xét vi c mình. Bành-Nghi p ch t ó có ph i t imình hay không? Vì ghen nên gi n u ng thu c c mà ch t, hay là vì v mu n r nhch n nên ph c thu c c mà gi t ch ng? H i chi u i v d c ng, quan Bi n-Lý tý nghi Bành-Nghi p ghen nên t -v n, còn quan Th m-Án l i nghi cô Ð ng b ch ngánh ch i nên cô dùng pháo chà b vô c m n c mà thu c ch ng. Hai cái lý-thuy ty cái nào c ng có th tin c h t, v y mà cái nào trúng? … Cái nào trúng mình c ng

có t i h t th y. N u Bành-Nghi p ghem mà t -v n thì t i n i mình, mà cô Ð ng gi tch ng thì c ng t i n i mình, b nào mình ch i c ng không c! Quan trên i mình

ây làm chi mà sanh ra u r c-r i nh v y? Sao b a u cô Ð ng l i nhà, mìnhkhông kháng c h n-hòi, cô lân-la làm chi nên bây gi ph i mang h a?

Th y Ngh a nh t i tánh-khí c a cô Ð ng. Cô là m t gái tình sâu-sia, tánhnóng-n y. G p nhau êm chót, lúc ra v cô khóc mà nói r ng: “Ph i tính làm sao, ch

vào cái a-v k -c c nh v y thì em ch u sao n i”. Cô l i th ng nói trong nhàch ng y là trong a-ng c, mi n sum-hi p thì thôi, d u ch t chém c ng không s ,ki p n y tíng sum-hi p ph t cho xong, r i ki p sau ra làm sao c ng c. Th y nhnh ng l i y thì trong lòng th y l nh ng t, c p m t th y t d m.

Cô Ð ng vì n ng tình v i mình mà ph i mang t i gi t ch ng hay sao? Tr i tôi! N u thi t nh v y thì còn gì mà k !

Th y ng i t i c u tàu quá n a êm r i th y th ng-th ng i v , mà v nhà th yng c ng không c.

Sáng b a sau vô Tòa, th y làm n trình v i quan Bi n-Lý mà xin i v Sài-gòn, vi n l au trái tim, nên c n ph i v kinh-thành mà u ng thu c.

ng-Qu n Ngã T gi i Tr n-Thêm v i Th -C i vô, thì quan Th m-Án làmgi y giam li n, ch không h i n a. Ngài l i d y th y thông-ngôn vi t trát òi cô Ð ngba b a ph i n h u.

i b a ó, ng i n u n d n-d p xong r i m i xin v . Th y Nhãn óng c am trong nhà, èn v n lu-lu. Cách m t lát th y nghe có ti ng gõ c a phía ngoài.

Th y h i “Ai ó?”. Không nghe ti ng tr l i mà l i gõ n a. Th y ra m c a.Cô Ð ng chun vô. Cô gi n-giác r i h i: “Anh n u n còn trong nhà hay

không?”.Th y l c u. Cô óng ch t c a l i r i tè ng i trên m t cái gh , tay ch ng trán

mà khóc và nói nh nh r ng: “Vì em quá th ng anh, em không k chi h t nên ph iph m t i nh v y ó. Xin anh c u giùm em”.

Th y Nhãn v a nghe m y l i, thì th y la r ng: “Úy! Tè ra em gi t …” r i th yng ngó cô Ð ng trân-trân, ngh n c nói không c n a.

Cô Ð ng c ng không nói n a, cô c ng i khóc r m-r t.



Th y Nhãn ng i d a ng a trên cái gh canapé, r ng-r ng n c m t. Cách m ti lâu, th y ch t l i l c u mà nói r ng: “Em có bi t vi c c a em làm ó i ác hay

không? Hôm tr c gi a ôi ta thì có ch ng c a em; k t nay gi a ôi ta l i có m t cáithây ma, làm sao mà sum-hi p v i nhau cho c! Ch ng nh ng ki p n y b t i ihình mà thôi, mà l i còn ph i mang qu -báo v ki p sau n a! Kh n-kh bi t ch ngnào!”.

Cô Ð ng ng d y i l i ng i g n m t bên th y mà nói r ng: “Xin anh th nggiùm thân em. Vi c em làm ó, bây gi em bi t t i l n l m, nên em n-n n vô cùng.Xin anh ng có trách em mà au- n thêm cho em n a”.

Th y Nhãn l ng thinh, n c m t ch y ròng-ròng.Cô Ð ng nói ti p r ng: “Em là ng i cu ng trí, th ng anh mà g n không c,

c gi n mà không bi t làm sao. Hôm n ch ng em i Sài-gòn v , chú Thêm h c v inó r ng em b nhà i m t hai êm. Nó n i ghen r y-rà. Em c l i v i nó. Nó gi n nóánh em m y b p tai. Cái ghét c a em nó tr ra cái oán. Em gi n vô cùng, em không t i ph c qu y ph i chi n a h t. Em l y pháo chà trong ti m bán ó em âm nh

lén tr n trong c m, ch ng em không dè, nó n c m, nên nó m i b h i ó. Xin anhng lo. Vi c em làm ó m t mình em bi t mà thôi, trong nhà không có ai th y h t.

Còn em t thi t ây là t v i anh, ch em c trát Tòa òi h u r i, b a lên Tòa emng ch i hoài, d i gì mà khai thi t. Hôm qua chú Thêm khai r ng em b nhà i hai ba

êm. Tòa h i em i âu. Em khai r ng em i th m cô em au. Em s Tòa òi cô emmà g n h i, nên h i chi u em có ghé mà d n cô em r i, ng h Tòa có h i thì cô emkhai cho n r p. V y vi c ó em xin anh ng lo. Em nói thi t, vì em th ng anh nênem m i thành gái gi t ch ng. Vi c ã l r i, d u em ph i b hình-ph t n ng-n n thnào em c ng cam tâm mà ch u m t mình; em th quy t ch ng bao gi em cho ng i tanói t i tên anh trong v án-m ng n y. Em n ây là vì em mu n nói v i anh m tchuy n…”

Cô Ð ng nói t i ó thì cô d v t áo tr c lên, cô mò trong túi mà l y ra m t góibao b ng gi y nh t-trình r i cô a th y Nhãn mà nói r ng: “Xin anh làm n c t giùmgói b c n y cho em. y là b c trong t s t, khi ch ng em ch t r i, em m t l y ra gi uó, c 13 ngàn ng. Anh c t giùm, n u Tòa có b t mà giam em thì xin anh l y m t

trong s b c ó m n Tr ng-s bào-ch a cho em. Nói cùng mà nghe, ví nh emph i b Tòa kêu án ày em, ho c chém em, thì b c còn l i bao nhiêu anh c l y mà xài,ch ng c n ph i dành mà i em”.

Th y Nhãn co tay, né mình, r i ng d y nói r ng: “Không c. Em ã làmcho qua ng-lõa v t i sát-nh n, r i bây gi em còn mu n cho qua ph i ng-lõa v

i c p gi t n a hay sao?”.Cô Ð ng châu mày ngó th y, r i vói mu n níu tay áo th y.Th y xô tay cô r i b c dan ra.Cô ng d y, ngó ngay th y, mà nói r ng: “Té ra anh h t th ng em r i! Ðã h t

th ng mà còn oán em n a sao?”.Th y ng tr -tr không tr l i.Cô ng i l i trên gh , hai tay b m m t mà khóc. Cô than nh -nh r ng: “M y

tháng nay, m i l n ôi ta g n nhau, em ý dòm coi anh ng vui-v dan-díu r i anhi ng -ng n bu n lo, d ng nh bóng tr ng ang t r ng m t lát l i có v ng mây che

án v y. Anh ng -ng n bu n lo ó là t i anh nh t i ph n em có ch ng. V ng mây làmcho bóng tr ng lu-l ó là ch ng em. Em mu n cho kh i có v ng mây y n a, em tính

ch ng v v i anh, anh l i không cho. Em tr v nhà, ch ng em l i nói ti ng n ng



ti ng nh . Em cu ng trí mà làm vi c c-ác, bây gi anh th y em, anh l i ghê-g m, embi t làm sao! Hi! Bây gi em m i tin ch c r ng ôi ta không có nh n-duyên v i nhau.Ph i, ngày tr c anh nói ph i l m. T i em không nghe l i, nên m i r c-r i nh v y”.

Cô ng i cô nói mà n c m t ch y d m-d .Th y b c l i ng i trên cái gh d a vách, tay ch ng lên trán mà nói r ng: “Bây

gi ch ng nên tính vi c chi n a h t. Ph i lo n t i r i tu-ni m cho dày công thì ho cmay m i chu c t i chút nh ng ch ng”.

Cô áp r ng: “Em xin v ng l i anh, em không dám cãi n a”.Cô l y gói b c b vào túi, m kh n lau n c m t r i ng d y và b c l i c a

và nói r ng: “Em xin t -giã anh… ki p khác sum-hi p cùng nhau”.Cô rút ch t c a, r i cô d c-d c không ch u m . Cô ng ng m-ngh r i cô tr

i ch th y ng i mà nói r ng: “Còn ph n em ng có thai nghén ây, anh tính lnào? Em nói thi t, em có thai ó là d u tích c a anh a!”

Th y th dài mà áp r ng: “Qua có quy n gì mà can-thi p vào vi c ó choc. Em nói thì qua tin; nh ng mà d u con c a qua i n a, lu t c ng không cho qua

nhìn bi t. V y qua xin phú-thác cho em, d u th nào c ng ph i d y-d nó cho có o-c viên-mãn ng nó kh i sa vào ng mê nh ôi ta v y”.

Cô g c u nói r ng: “Em xin v ng l i…Em s h t lòng lo”. Cô nói d t l i thìcô quày-qu l i c a mà i tu t.

Th y ngó theo cô, n c m t tuôn d m-d .Cách ba ngày sau, cô Ð ng n h u quan Th m-Án, theo nh trát d y. Quan

Th m-Án tra h i r i c ng th cô v , song Th -C i v i Tr n-Thêm c ng còn giam.Quan Th m-Án còn ng òi h i tùm-lùm nhi u ng i ch Ngã T , thì có

gi y quan trên i th y thông-ngôn Phan-thanh-Nhãn lên tùng s Tòa-Án Tây-ninh.Th y Nhãn c gi y i thì quan Th m-Án làm gi y giam cô Ð ng v tôi

ph c c-d c mà gi t ch ng.Th y hay tin y thì th y ng n-ng , b n b ng . Th y ngh cô Ð ng ph m t i

gi t ch ng thì cô ph i ch u hình-ph t mà n cái t i i-ác y, b i vì theo l Tr i c ngnh theo lu t ng i, h có vay thì ph i tr , không tr n âu cho kh i c. Mà cái t iác c a cô Ð ng ph m ây g c n i mình mà ra.

Tuy mình không xúi cô làm nh v y, nh ng mà mình nhen-nhúm b p l a tìnhtrong lòng cô, mình làm cho cô cu ng tâm lo n trí, ch ng còn phân-bi t t i-ph c d -lành c n a, nên cô m i dùng thu c c mà gi t ch ng. y v y t i c a cô làm c nglà t i c a mình, cô là cái tay làm, còn mình là cái óc khi n, bây gi ra tr n oan-tráiy, há mình ành tr n lánh hay sao.

Ðã bi t cô t -quy t gánh-vác m t mình, ã bi t vi c mình t -tình v i cô khôngai hi u th u, nh ng mà d u ng i ta không hi u, ch Tr i Ð t há không bi t hay sao?Cái n oan-trái n y mình không th tr n âu cho kh i, tr c sau gì mình c ng ph i trph t cho r i, d u b kh -hình mà l ng-tâm c bình-an, mình h y cái ki p lao- ao

y thì ho c may ki p sau mình m i c hoan-l c.Th y ngh nh v y r i th y nh t- nh ra khai thi t v i Tòa, d u ph i ch u hình-

ph t gì th y c ng cam tâm. Mà khai thi t là khai nh ng kho n nào? Ra tr c m t Tòamình nh n r ng h i nh mình có c-nguy n làm v ch ng v i cô Ð ng, m y thángnay tuy cô Ð ng ã có ch ng khác r i mà mình còn t -tình v i cô, sau ây Bành-Nghi p i Sài-gòn cô Ð ng có lên t i nhà mình hai êm. Khai thi t thì b t quá khaibao nhiêu ó mà thôi, ch chuy n cô Ð ng ph c c-d c mà gi t ch ng, mình khônghay, mình không xúi, thì mình khai sao c. D u cô có em vi c y mà t riêng cho



mình bi t i n a, y là vì cô n ng ch tình v i mình nên cô không n gi u-gi m. Bâygi mình ành em nh ng l i tâm-huy t c a cô mà cáo cô hay sao? Ch u tôi c a mìnhthì c, mà cáo cho ng i khác b t i thì không nên, mình làm nh v y thì ch ngkhác nào mình r a s ch l ng-tâm r i l i làm cho l ng-tâm lem-lu c n a.

Th y suy i xét l i, cân ph i gióng qu y trót m t êm, r i sáng b a sau th y vàpphòng qua Th m-Án mà t thi t th y có t -tình v i cô Ð ng.

Quan Th m-Án m i nghe th y khai thì ch ng-h ng. Ngài h i m t h i r i nghith y ng-lõa v i cô Ð ng v v dùng thu c c gi t Bành-Nghi p. H i v kho n óthì th y th -th t r ng ch ng bao gi th y có xúi làm chuy n ác nh v y, mà cô Ð ngcó gi t ch ng hay không thì th y c ng không hi u.

Quan Th m-Án làm gi y giam th y Nhãn v t i tình-nghi ng-lõa v i cô Ð ngdùng thu c c gi t Bành-Nghi p. Ngài tra h i g n ba tháng mà th y Nhãn c ng ckhai nh b a u. Còn cô Ð ng thì cô có t i hai v Tr ng-s bào-ch a cho cô; cô ckhai r ng cô vô t i, có l ch ng cô hay cô có ngo i tình nên ghen t ng u ng thu c

c mà ch t.Tuy Tòa xét không có b ng c , mà c ng không có ch ng, song b i vì th y

Nhãn ch u có t -tình v i cô Ð ng nên Tòa nghi mà gi i h t hai ng i ra Tòa Ð i-Hình:cô Ð ng v t i dùng thu c c mà gi t ch ng, còn th y Nhãn v t i ng-lõa.

a Tòa Ð i-Hình x , thì hai v Tr ng-s bào-ch a cho cô Ð ng t n tâm, vi n l , c lu t, ch u cô Ð ng có ngo i tình, song k t lu n Bành-Nghi p vì nghe nênng thu c c t -t ch không ph i v gi t.

Tòa lên án tha b ng th y Nhãn. Còn cô Ð ng tuy không b ng c cô dùngthu c c mà gi t ch ng, song hai v H i-Ð ng Th m-Án An-nam t ý nghi quy t chocô ph m t i y và xin Tòa ph i tr ng-tr mà r n ác-ph , nên Tòa kêu án cô 2 n m tù.

Cô Ð ng ng i nghe Tòa c án mà cô không i s c, không t d u oan- c. Hai Tr ng-s b c l i h i d coi ý cô mu n ch ng án v Tây ng xin phá án hay

không, thì cô bình-t nh áp r ng: “Thôi, Tòa x l nào tôi c ng v ng ch u h t, d u x tôi c ng không ch ng án”.

Mãn gi , lính d t cô tr xu ng khám. Khi ra t i c a Tòa, cô th y th y Nhãnng ó thì cô kêu mà nói vói r ng: “N trái-oan ki p n y em s tr xong. Em h a

ch c v i anh r ng em s tu-ni m ng ki p sau ôi ta sum-hi p.Th y Nhãn ng ng n-ng .



V. Hai m i l m n m sau

Xe n Gò-v p ch y ra Sài-gòn, t i nhà ga Xóm Gà, thì ng ng cho thiên-hlên xu ng. Chuy n xe n y nh m chuy n c a m y th y i làm vi c, b i v y trên xehành-khách ông- o ng i giáp h t, không còn m t ch tr ng. Mà xe v a ng ng thì

i ga l i có g n 20 ng i chen l n nhau giành leo lên xe n a. Vì trong xe ã ch ti, nên m y ng i m i lên sau ph i chòm-nhom ng phía ngoài ch không có ch

ng iTrong ám ng ngoài ây có m t cô thi u-n , tu i ch ng 20 ho c 22, trang-

m cùng là y-ph c u áng theo ki u kim-th i.Cô m c m t cái áo màu khói-nhang v i m t cái qu n l a tr ng, hàng l a t m-

th ng ch ch ng chi quí nh ng mà áo may th nh n eo l ng, c t kích h p r i l i ththùng r ng cho phê tròn, còn qu n thì giún l ng, l i r ng ng, nên phía trên sát-sao,phía d i y- n, coi thi t là p m t. Áo qu n ã s c-x o mà cô l i còn mang m tôi giép cao gót da màu xám, m t tay ôm m t cái bóp m v i vài cu n sách, m t taym cây dù cán c t, u b i tóc sát ót mà không choàng kh n. Cách n m c ã p mài thêm g ng m t cô tròn, hàm r ng cô khít, c p m t nghiêm-ch nh, n c da trong

ng n, gi i ph n thoa son v a ph i mà thôi, nên ai th y cô c ng bi t cô vào hàng m - kim-th i, nh ng mà nh cái nét nghiêm-ngh t -nhiên c a cô nên không ai ám

ng-l hay là khinh-th .Cô v n cây s t mà ng phía ngoài, xe ch y d c-d c làm cho cô ngã qua ngã l i,

ng m y ng i ng g n, m i l n ng cô châu mày coi th trong lòng cô khó ch um.

Xe t i ga Bình-hòa ng ng n a.Có m t th y, tr c ch ng 25 tu i tay ôm vài cu n sách, m c m t b âu-ph c

tr ng may c ng theo ki u kim-th i, c th t n en ch n mang giày vàng, nãy ging i trong xe li c ngó cô n luôn, ch ng xe ng ng th y ng d y, d nón chào cô và

i cô vô ng i ch c a mình cho thong-th .Cô b ng m t khúc ng, lúc ng ch m n-ông cô l y làm khó ch u, mà

cô l i t ng th y b ch mà xu ng xe, nên nghe th y m i thì cô m ng, cô cám n th yi b c vô trong mà ng i li n. Té ra cô ng i r i, xe v t ch y, cô ngó ra thì th y th yng ch c a cô h i nãy, ch không ph i th y xu ng xe. Cô ngh th m r ng: “Th yy bi t l quá. Lên xe bi t nh ng ch cho n-bà”. Ngh nh v y r i thôi, cô khòng ý t i th y n a.

Xe ra t i ga Dakao. Cô b c ra mà xu ng. Ði ngang qua th y, cô cúi u t ýcám n n a. Th y c ng d nón chào cô, mà l n n y chào, mi ng th y l i chúm-chím

i, m t th y coi h n-h .Cô n y là ai?Th y n y là ai?Nên nói ph t cho r i, ng c-gi kh i nh c lòng tìm ki m.Cô tên là Phan-Th -Cúc-H ng, n m nay cô ã c 22 tu i r i, mà ch a có

ch ng. Cô h c t i tr ng N H c-Ð ng Sài-gòn, cách hai n m tr c cô thi uDiplôme v Brevet Elémentaire m t l t, mà n n m nay cô m i c c p b ng làm

Giáo-s t i tr ng con gái Dakao. Cô không có m , thu nay v i cha là ôngPhán Phan-Thanh-Nhãn. ông n y h i tr c làm thông-ngôn Tòa-Án, l n l n lên t ich c Thông-Phán, vì con c c p b ng N Giáo-viên t i tr ng Dakao, nên ông xin



u-trí mà d ng lão; ông m i mua m t cái nhà ngói nh ba c n t i ng Cây Quéo,n ga Xóm Gà, ng cha con v i nhau, con i d y h c, cha tr ng bông s a ki ng,

lánh xa th -t c, vui thú c m thi.Còn th y tên là Bành-Thanh-Kh i, n m nay th y c 25 tu i, mà c ng ch a có

. Th y m -côi cha t khi m i l t lòng, t nh chí l n th y v i m là Lý-Th -Ð ng.Bà n y h i tr c t i châu-thành Nam-vang, chuyên ngh tr mà bán: tiêu, ng,khô tra; u kh u, g n 20 n m nh buôn may bán t, nên bà gây d ng m t cái gia-tàitrên m i muôn ng b c. Vì bà ã tr ng tu i r i mà con l i nài-n nói h c ch Pháp

dùng và xin h c ch ng-Lê ng ngày sau ti n b buôn-bán, nên cách ba n m naybà bán h t nhà c a ph xá trên Nam-vang, tom góp ti n b c d t con tr v Nam-k ,ki m mua m t mi ng t g n ch Gò-v p r i c t m t cái nhà, m con v i nhau, conthì m i bu i s m mai ra Sài-gòn h c ch ng-Lê, còn m thì h ng ngày nhà lo ni mPh t, không ch i-b i, không giao-thi p v i ai h t.

Bu i s m m i n y, Thanh-Kh i c n dùng mua Sài-gòn ph i i tr c vàichuy n xe, nên m i g p cô Cúc-H ng i d y h c ó.

ch ít b a sau, hai ng i g p nhau trên xe n n a. Th y chào cô, cô áp l ,i ai ng i ch n y, không nói v i nhau m t ti ng chi h t. Vì cô t i ch tr c, nên xe

ng ng thì cô ng d y cúi u t giã th y. Th y d nón áp l , r i cô xu ng xe, haing i ch l y c p m t mà chào h i nhau v y thôi.

i b a, tr c 7 gi r i s m m i và 2 gi ru i chi u cô ph i có m t t i nhàtr ng, nên cô i xe úng gi cho kh i tr -n i. Còn th y thì 8 gi r i s m m i th y

i kh i h c, nh ng mà t khi g p cô r i thì th y l i hay i tr c gi . Vì v y nên th yp cô th ng th ng hoài, mà l n nào g p thì c ng chào nhau r i thôi, ch không aii t i ai.

t b a n tr i m a d m-d , Cô Cúc-H ng ng trong nhà ga Xóm Gà màch xe. Ch ng xe t i cô ph i che dù mà lên xe, song gi t m a c ng nh u t v t áo côvài ch .

Th y Thanh-Kh i ng i trong xe dòm th y cô leo lên thì l s c m ng. Ch ng côc vô thì th y ng d y chào cô r i ch ch tr ng ngay tr c m t th y và m i cô

ng i. Cô ng i yên r i, cô l y kh n mu-soa trong bóp ra mà lau v t áo, theo m y cha t. Cô và lau và ngó th y mà c i và nói r ng: „Tr i m a d quá”. Th y nghe

cô nói m y ti ng thì th y m ng kh t-kh i, mu n th a d p y mà nói chuy n v i cô,song th y b í-r i ki m không ra chuy n, túng quá th y nói r ng: “Tr i m a hoài, h inãy Gò-V p tôi ra ga, có áo m a mà c ng không kh i t“.

Th y nói có bao nhiêu ó mà thôi. Ch ng xe ra t i ga Bà Chi u th y m i ki mc m t câu mà h i r ng :

- Cô có vi c chi ngoài Dakao mà h m nay tô g p cô i th ng nh v y?- Em i d y h c.Th y ki m không ra chuy n n a, nên ng i l ng-thinh cho t i xe ra Dakao cô t -

giã leo xu ng, th y chong m t ngó theo, s c m t bu n hiu.Ngày y th y l y làm t c th m trong lòng, ã có d p c ng i g n cô, ã có

p cô kh i u mà nói chuy n, mà vì c nào mình l i lính-quýnh không dám mmi ng, ki m không ra l i. Ví nh mình h i nhà cô âu, cô có ch ng hay ch a, ho ccô tên gì, con c a ai, h i nh ng câu nh v y có ý ngh a vô l ch nào âu, mà s nênkhông dám h i.

Th y t c gi n cái thói nhút-nhát vô-lý, nên th y quy t- nh h g p cô n a thìth y s h i nh ng u y không s chi n a h t, Tính m t mình thì h m-h nh v y,



mà b a sau g p cô, thì y nh b ngh n trong lòng, ng i m t h i r t lâu r i m i h ing: “Nhà cô g n ga Xóm Gà ph i hôn?”

Cô nghe h i, thì cô nghiêm nét m t mà ngó ngay th y mà áp r ng : „Th a, em trong ng Cây Quéo”.

i m t câu, tr l i c ng m t câu mà thôi, không nói chuy n chi n a h t.Th y càng thêm t c gi n, v nhà n c m không c, trong trí c tính hoài, coi

ph i làm cách nào ng bi t nhà cô, bi t tên cô và bi t gia o c a cô. Th y suy-nghn 4 gi chi u r i thay nói v i ng i nhà r ng th y i ch i. Th y mua m t cát gi y

xe n mà i xóm Gà.Chi u b a y tr i thanh-b ch mát-m . Xe t i Xóm Gà, th y leo xu ng r i

th ng-th ng i l i ngã t vô Cây Quéo, ng ngó mông.Th y mu n i vô ng y ng tìm nhà cô mà r i th y ngh mình ch a bi t tên

cô thì làm sao h i th m nhà cho c.Th y d -d nên i th -th n qua l i tr c nhà ga. Th y tính i cô i d y h c v

th y s nom theo coi cô vô nhà nào r i s l p th mà h i th m lai-l ch.n 5 gi r i, th y li u cô s v , nên th y dang ra xa nhà ga m t khúc ng

ng ch cho cô kh i ngó th y.Thi t qu chuy n xe ngoài Sài-gòn vô v a ng ng, cô Cúc-H ng trên xe b c

xu ng r i xâm-xâm i l i ngã t mà qu o vô ng Cây Quéo.Th y Thanh-Kh i dòm th y, nên th ng-th ng i theo xa xa.

a nay cô m c m t b l a tr ng m i tinh, tay ôm b p, tay xách dù, b cu-dàng, t ng i y u- u, ánh m t tr i gi i cô, làm cho s c c a cô càng thêm pn n a. Ch ng hi u cô có hay ng i ta i theo cô hay không, mà cô c i t -nhiên,

không day l i mà ngó phía sau l ng.Th y th y cô i g n t i ngã ba Qu n Tám r i qu o vô c a ngõ m t cái nhà bên

phía tay m t, Th y ng ng l i ch cô vô nhà r i th y th ng-th ng i ngang qua, m tli c coi nhà c a th nào.

Th y th y m t cái nhà ngói ba c n vách ván, nhà còn m i, tuy nh mà nh n ncao, nên coi v -vang mát-m l m. Tr c nhà có m t cái sân, gi a sân có xây m t hònnon nh , ch ng-quanh có li p tr ng toàn nh ng hu , ng i, c m-nhung, h ng tây,bông ng ua n , ch ch tr ng, coi p m t vô cùng. D c theo hàng ba nhà, l icó m t hàng ki ng, cây s a u xuy-phong, cây s a u chi u-th y, làm chong i i ng ngó vô, ai c ng bi t cái nhà n y là nhà c a m t ng phong-l u nh n-

t.Thanh-Kh i i qua kh i r i thì trong lòng kh p-kh i, m ng c bi t ch c a

ng i mình ái m m y tu n nay. Mà bi t ch c ng ch a , còn ph i bi t lai-l ch c ang i n a m i c.

Th y ng th -th n, b ng th y m t ng i n-ông ang xách n c gi ng lênmà t i rau c i tr ng tr c sân. Vì cái sân n y ch y luôn ra l ng l i không có ràogi u chi h t, nên th y ng l i mà ngó r i nói v i ng i t i n c y r ng:

- Rau anh tr ng t t quá há.- Tháng n y còn m a, nên không m y t t. Ch ng n ng ây rau m i t t n a.- i sao tháng n ng m i t t?- …..- Sao anh không tr ng bông nh ng i ta l i tr ng rau?- Ng i ta giàu có, h tr ng h ch i. Tôi nghèo tôi ph i lo tr ng rau c i mà

bán ch tr ng bông không có l i.



- Tr ng bông bán c ng ng ti n l m ch .- Tr ng cho nhi u kìa, ch t ít tr ng sao cho bán.- Có nhà àng kia tr ng bông coi t t quá.- Nhà nào âu?- Nhà có hòn non ó, không bi t nhà c a ai?- ! Nhà ông Phán a.- Ông Phán nào ó? Anh bi t tên hôn?- Sao l i không bi t, ông Phán Nhãn a. ng phong-l u quá, t i ngày ng

nhà c lo s n-sóc m y li p bông v i m y ch u ki ng, ai mà bì k p ng.- ng không làm vi c hay sao?- ng già, ng h u-trí r i. Bây gi ng nhà lãnh ti n h u-trí, ng xài không

t, mà l i a con gái làm cô giáo y tr ng Dakao n a, ng kh e l mmà.

- Chà! Có con làm cô giáo n a?- Ch sao. Cô Cúc-H ng ó. C h c gi i l m. Con gái mà n l ng m t

tháng t i n m sáu ch c.- Ch a có ch ng hay sao mà anh kêu ng i ta b ng con gái.- Ch ng con âu có. nhà có hai cha con v i m t tên b i và m t ch n u n.- Còn bà Phán âu?- Không có. Ông Phán mua t c t mà ây h n m t n m nay thì tôi th y

ng v i con gái ng ó thôi ch không có v .- ng vui-v t -t hôn?- -t l m mai th y ghé ó coi bông ch i, ng m ng l m.- Không có quen mà t i ch i sao c?- Có sao âu mà s . T i tôi nghèo-hèn mà t i ch i ng còn ni m-n h t s c,

hu ng chi là th y.- u v y b a nào tôi ghé xin phép ng coi bông coi ki ng ch i.- c mà.Thanh-Kh i t -giã ng i trong rau y mà i, trong lòng r t m ng, vì tình-c mà

c bi t h t nh ng u mình mu n bi t. Th y tr l n v , ch ng i ngang qua nhà côCúc-H ng vô h i nãy, thì th y th y có m t ng i trên 50 tu i, mình m c mát, tócrâu b c hoa-râm, ng x n-b n tr c sân mà xem bông. Th y nh ch c ng i y làông Phán Nhãn, th y i th ng-th ng mà ngó ông, thì thi t qu ng i t ng-m o ôn-hòa, s c m t o- c áng kính áng m n.

nh chí l n Thanh-Kh i v i m thì m th ng gi ng d y nh ng lý-thuy t:“Ái-tình là m t lò t lòng ng i, h mang l y lò l a y vào mình thì cu ng trí lo ntâm, r d u gi t ng i c ng không g m tay, t -sát c ng không ti c m ng. Còn vch ng thì ph i có nh n-duyên, n u không có nh n-duyên mà mình. c ng-c u, thì d u

m t bên nhau c ng không h i-hi p c. y v y làm ng i ph i gìn-gi , ch ng nên ái-tình bu c vào mình, còn v ch ng thì ph i cho Ph t Tr i khi n nh, ch ng

nên bôn-chôn h t-t c mà trái nh n-duyên”.Thanh-Kh i nghe nh ng lý-thuy t nh v y ã nhàm tai, mà l i vì th ng yêu

kính-tr ng m , nên coi l i c a m c ng nh l i Th n Thánh d y. Thu nay h th y congái thì th y nh l i m d n, nên kiêng-dè, ch ng h ái-tình th m vào lòng. Còn vi c

i v thì th y phú-thác cho Ph t Tr i, ch coi Ph t Tr i nh nh n-duyên n i nàoi th y s li u.



Tánh ch t c a th y nh v y, mà ch ng hi u vì c nào t ngày th y g p cô Cúc-ng thì trong lòng th y khoan-khoái, trong trí th y m -màng, ngày nh êm, th y

th y hình-d ng cô chàng-ràng tr c m t th y hoài; m y phút ng-h g n cô trênxe thì th y khoái-l c h n-h c ng nh trong ng tiên, còn h v ng m t cô r i thìth y d t-d bu n-b c c ng nh trong c a h c-ám. Nay th y c bi t cô là gái ch ach ng, cha c a cô là ông Phán Nhãn h u-trí, nhà ng Cây Quéo, thì th y l i càngkhoan-khoái h n n a. Th y không cho s th y th ng nh cô Cúc-H ng ó là t i dâyái-tình bu c vào lòng th y, mà th y l i tin ch c r ng th y v i cô có nh n-duyên v inhau, nên Ph t Tr i m i khi n xui g pg .

Tánh th y thu nay nhút-nhát bao nhiêu thì bây gi l i qu -quy t b y nhiêu.Th y nh t-d nh ph i h i cô Cúc-H ng coi cô có ành k t tóc tr m n m v i th y haykhông. N u cô ành, thì th y s th a v i m ng c y mai-nh n nói mà c i cô.

Thanh-Kh i quy t- nh nh v y r i thì trong trí th y b t bu n-r u, b t th ngnh cô Cúc-H ng. Th y h n-h mà tính t -ch c b n c a th y vói cô sau khiph i-hi p. Ch ng nh ng là th y tính không cho cô i d y h c c c-nh c n a, mà th y

i còn tính h g n ám c i thì th y s xin phép m mà mua m t cái xe h i t t, ki ukim-th i, ng v ch ng i ch i.

Th y h ng s -ngtli p c a cha l i c 50 m u ru ng t t trong t nh V nh-long; còn m c a th y thì có b c g i b ng trên 10 muôn, mà m c t ng kinh ni mPh t không n xài chi h t, t -nhiên s b c y ngày sau c ng v ph n th y h ng n a.Th y s c mà làm cho cô h ng h nh-ph c tr n ì, sau sanh con thì th y s locho con n h c tr nên ng i úng- n.

Cái ti n-trình th y v s mà coi p- vô cùng.



VI

Thanh-Kh i mu n g p cô Cúc-H ng mà g p cho nhi u gi và g p ch nàoyên-t nh ng th y t tâm-s v i cô. nhà thì cô có cha, làm sao t i mà nói chuy ncho c. Gi cô i d y h c thì thiên h c ng i làm vi c, trên xe n ông d y-d y,không d gì mà nói chuy n tình. Duy có cái gi cô i v trong trí cô an- n, trên xetr ng-tr i, vì gi y nh ng ng i làm vi c ngoài Sài-gòn h ch a v , nên có l nóichuy n c.

Th y ngh nh v y r i m t bu i s m mai, thày ra Sài-gòn h c ch ng-Lê, th ya chuy n xe n vô t i Dakao sau khi tan h c m t lát, th y m i mua gi y mà v .

Thi t chuy n xe y hành khách r i-rác n m b y ng i mà thôi. Xe vô t i Dakao thì côCúc-H ng leo lên.

Vì ái-tình m nh quá, nó tr cái b nh nhút-nhát c a th y c, nên chuy n xey g p cô thì th y h ng-hái, m i cô ng i tr c m t th y, r i th y nói t ng : „Tôi bi t

nhà cô r i, tôi bi t ông Phán là ông thân c a cô n a”Cô Cúc-H ng ch ng-h ng, cô ngó ngay th y mà h i r ng:- Th y t i nhà em h i nào? Sao em không hay?- Tôi không có vô. Tôi i ngang qua ng Cây Quéo, tình-c tôi th y cô và

th y ông Phán ng trong nhà, nên tôi m i bi t ch .- Th y không vô sao th y bi t ba c a em làm ông Phán?- n gì ph i vô nhà m i bi t. Mình có tình mình h i th m, mình c ng bi t

c nh v y ch .Cúc-H ng nghe nói hai ti ng „có tình” thì cô châu mày.Thanh-Kh i b l a ái-tình t quá, th y không dè-d t, th y nói ti p r ng: “Tôi

i bi t t i cô ch a có ch ng n a a, Ph i nh v y hay ch ng?”Cúc-H ng day m t ngó ra c a s , không tr l i.Xe vô t i Bà Chi u ng ng l i, ng i xét gi y i ngang trong xe mà nói r ng:

“Ch c ph i u ây mau l m c ng là n a gi ng-h , b i vì có tin cho hay hai cáixe h i ng nhau phía trong nhà vi c Bình-Hòa, Ngã N m bít ng r y xe n ch ykhông c. Ph i ch cò bót ng-k t, r i keo hai cái xe h i cho tr ng, thì ch y m i

c”.Hành-khách trên xe nghe nói nh v y thì lao-nhao l -nh , nhi u ng i leo

xu ng th i u ng n c, có ng i nóng-n y không ch u ch , l i m n xe “th -m ” mài.

Trên xe ch còn có m t bà già ng i u trong v i Thanh-Kh i và Cúc-H ngng i u ngoài mà thôi. y là m t d p r t may cho Thanh-Kh i t bày tâm-s . Th ybèn th a cái p y mà nói i v i cô ráng: “Cô hi u t i sao mà tôi tìm nhà cô và tôi

p th mà bi t cô ch a có ch ng hay không?”Cô Cúc-H ong l c u.Th y d -d m t h i r i nói ti p nh -nh r ng: “ y là vì t ngày tôi g p cô m t

n u, ai xui khi n không bi t, mà v nhà tôi hoài-v ng cô hoài. H n m t tháng nay,a nào tôi g p cô thì trong lòng tôi vui, con b a nào không g p nhau thì tôi bu n-b c,

n ng không c. Cách m y b a rày tôi lén ón mà i theo cô coi cô v nhà nào,Nh làm nh v y tôi m i bi t nhà cô và nh tôi h i th m tôi m i bi t g c-tích cô. Tôihay cô ch a có ch ng thì tôi m ng h t s c. Theo l ngh a, n u tôi mu n k t tóc tr m

m v i cô, thì tôi ph i c y mai-nh n em tr u r u n nói v i ông mà xin c i, chón cô d c ng d c sá mà t tình nh v y thì vô phép l m. Nh ng ngh vì hi n bây



gi ph -n ã t n-b , th i- i n y là th i- i t -do hôn-nh n. V y nên tôi mu n dtr c coi ví nh tôi c y mai-nh n n nói mà cô ành hay không, r i tôi m i dám

c t i”.Cô Cúc-H ng chúm-chím c i mà áp r ng:- Hôn-nh n là m t vi c quan-h l m. Th y nói nh chuy n ch i v y sao

c.- Tôi nói thi t ch nào ph i nói ch i âu.- Phàm mu n k t v ch ng, tr c ph i bi t nhau, bi t g c-tích, bi t tánh-tình

i còn ph i ch c trai v i gái tâm u ý hi p, ph i ch c th ng yêu m ntr ng nhau r i m i tính vi c tr m n m c. Th y m i g p em trên xe ncó m y l n, d u th y d bi t nhà em ch th y ch a rõ tâm ý em, ch a rõ lai-

ch em, mà th y nói vi c hôn-nh n, thì em e th y v i quá. Hu ng chi emi bi t m t th y, ch em ch a hi u th y là ai tên gì, nhà âu, mà th y h i

ví nh th y c y mai n nói, em ng hay không? Em xin l i th y, thi t câui ó em không th tr l i c.

- Cô nói ph i l m. Tôi có v i m t chút. Mà tôi xin cô xét l t giùm, vì tôi quáth ng cô nên tôi m i v i nh v y ó.

- i sao mà th y th ng em?- Không bi t t i sao mà m i g p cô l n u, thì trong lòng tôi b t th ng cô

li n.- Em xin l i th y, theo ý em t ng, thì cái th ng nh v y ó ch a tánh-

ch t mà k t hôn-nh n c.- i sao v y? Ch ph i th ng cách nào?- Cái th ng mà có tánh-ch t cho mình k t hôn-nh n là th ng tr m-t nh,

bi t nhau lâu ngày, l n l n tr ng c, m n ý, yêu n t, r i m i th ng kìa, thìcái th ng y m i lâu dài, d u tr m n m c ng không phai, không l t. Chth y m i g p em, th y th ng li n, r i th y nói mà c i em. Trong m t vàitháng sau, th y th y tánh em không hi p v i tánh ý th y, ho c th y g p m tcô khác hình vóc ng h n em, r i th y phát tâm th ng n a, d ng y hôn-nh n là m t vi c r t t t mà t -nhiên nó thành ra m t cái h i l n, h i luôn cvà hai ng i ho c tr n i không bi t h nh-ph c là gì, ho c ph i r i-rãchia-lìa, mang nh mang nh c.

Thanh-Kh i nghe m y l i c a cô thì th dài, ng i ng m-ngh m t h i r i nóing: “Có l tôi v i cô có duyên-n sao ó, nên tôi th y cô tôi m i em lòng th ng.

Ch t nh t i gi tôi chua bi t th ng m t con gái nào. Theo nh l i cô nói ó thì tôihi u cô không th ng tôi chút nào h t!”.

Cúc-H ng c i mà áp r ng: “Th y nói ph i l m. Em th ng th y sao c.Ph n em là gái, em ph i de-d t, nh t là gái sanh nh m i n y là i gian-trá x o-quy t, n u g p ai th ng n y, n u nghe ai nói c ng tin h t, thì danh-giá c a em còn gìmà k ”.

Thanh-Kh i ng i bu n hiu, không còn ti ng chi mà nói n a.Thình-lình trong ga có ti ng tu-hít th i, hành-khách rùng-rùng leo lên xe r i xe

rút ch y.Thanh-Kh i b càng bu n-b c h n n a. Cúc-H ng tuy v y có l cô ng lòng

nên cô nói r ng: “Em xin th y ng phi n em. Vì b i th y cho em là gái tân-th i, th yy thi t tình mà t tâm-s cho em nghe, nên em ph i l y thi t tình mà i- ãi l i v i

th y. Xin th y v xét l i coi nh ng l i em nói v i th y ó ph i hay là qu y”.



Thanh-Kh i g c u áp r ng : “Cô nói ph i l m ch . Cô có bi t tôi là ai âu.Còn tình tôi th ng cô thì cô c ng không bi t thi t hay là gi , th thì cô làm sao màth ng tôi c, v y tôi xin cho cô bi t tôi tên là Bành-Thanh-Kh i, n m nay 25 tu i,nhà tôi Gò-V p, theo ng qua An-nh n. Cha tôi h i tr c là Khách-trú, còn mtôi là An-nam, song h i tôi l t lòng thì cha tôi ã ch t, nên thu nay tôi v i m tôi.Cha tôi có l i cho tôi c 50 m u ru ng, còn m tôi bây gi có v n trúc 10 muôn.Tôi h c ch Tây ã dùng, bây gi tôi c h c ti ng ng-Lê ng t -cách ngàysau buôn-bán. G c-gác và a-v c a tôi nh v y ó. Thi t tôi không ph i thu c v

ng sang giàu, song tôi h a ch c, tôi s làm sao cô c sung-s ng, c yêu-m ntr n i. N u cô chê thì tôi nh t- nh tr n i tôi không thèm c i v ”.

Cúc-H ng c i r i ngó l ra c a s , không tr l i.Xe t i ga Xóm Gà, cô ng y, cúi u t -giã th y mà leo xu ng r i i tu t,

không ngó l i, Thanh-Kh i ng i trên xe dòm theo, m t mày bu n xo. Xe vô t i Gò-p, th y leo xu ng r i th ng-th ng i b mà v nhà, t ng i d t-d tâm-th n b t

nh.ng Gò-V p qua An-Nh n, ra kh i ch ch ng 100 th c, bên phía tay m t

có m t cu c r ng-rãi, cao-ráo, s ch-s , p- , ai i ngang c ng ph i tr m-tr . M tmi ng t ch ng n a m u m t ti n d a ng, ài l i 50 th c, b vô ch ng 100th c. B d c theo l thì g n hàng rào ch th úc b ng s n, còn ba phía kia thì xây

ng giáp h t, t ng b cao ch ng 2 th c r i.Chính gi a có làm m t cái c a ngõ l n, cánh b ng s t bông g n vào cây c t

ch vuông, trên u c t có c m l ng èn l c giác. Ch a cái sân b vô ch ng 30 th ci c t m t cái nhà ngói n n úc vách t ng, nhà c t theo ki u kim-th i, m t c n hai

chái, nên tuy không nguy-nga -s song có v thanh-tao ng -ngh nh phi-th ng,Trong sân chính gi a thì xây b n tr ng bông, còn hai bên thì tr ng mía, nhãn, b i,cam, nh ng vì cây m i tr ng vài n m, nên m i lên v a kh i u. Hai bên chái nhà thì

p v n tr u ph i lá vàng-khè coi t i t t l m. Phía sau nhà b p, t d c ch cao chth p thì x li p tr ng cau l n v i th m tàn-ong.

Cu c xinh p n y là cu c c a m con Bành-Thanh-Kh i.Thanh-Kh i v t i nhà m c a ngõ b c vô sân. Bông ua n khoe màu s c,

cây sum-sê ph i lá n y ch i; c nh-v t t i-c i nh chào ch , ti c vì Thanh-Kh i tìnhkhông ph ý ng bu n, nên ngó bông-hoa ã không vui mà l i còn th n. Th y l m-

i b c ri t lên th m mà vô nhà.Trong nhà, c n gi a, có t m t cái bàn th Ph t Quan-Âm. Trên bàn th có

chuông, có mõ, có ch ng bông sen, bông hu , l i èn nhang t huy-hoàng, khiThanh-Kh i b c vô, thì m là Lý-Th -Ð ng, u tr c-lóc, mình m c áo r ng nhu mdà, ng quì l y tr c bàn Ph t. Th y nhón gót b c nh -nh , i th ng vô bu ngthay qu n áo, r i lên gi ng mà n m.

Th -Ð ng thì n chay tr ng, còn Thanh-Kh i thì n m n, nên m conkhông bao gi n c m chung. Ng i trong nhà th y Thanh-Kh i v bèn l t- t d n

m. Th y nói không ói và bi u b ng d p. Lúc ng i s a-so n b ng mâm c mxu ng b p thì Th -Ð ng l y ph t r i bà b c vô. Bà th y mâm c m còn y-nguyên, bà

ng con ã n c m ngoài Sài-gòn r i nên bà không g n h i duyên-c làm sao màcon không n.

Té ra Thanh-Kh i n m dàu-dàu trong phòng cho n chi u. Ch ng d n b am chi u th y g ng ra ng i n, nh ng mà trí th y l ngng l , n không bi t

ngon, ráng n cho h t chén c m r ì buông a.



Th -Ð ng li c m t dòm coi, th y khí-s c c a con bu n-th m khác-th ng, thìbà l y làm l , song không h i. Ð n t i bà t ng kinh ni m Ph t r i, bà th y con th -th ni ngoài sân, bà bèn b c ra ng i t i cái b ng bên th m r i bà kêu con l i bi u ng i

t bên mà h i r ng: “Con i h c, có vi c chi tr c-tr l m sao, mà ngày nay má th ycon bu n-b c l m v y? Con hãy nói cho má nghe th coi?”

Thanh-Kh i ng i l ng thinh không tr l i.Th -Ð ng suy ngh m t h i r i nói r ng: “Má sanh có m t mình con, má coi con

nh vàng nh ng c. Má c o u n chay, lánh xa tr n t c, ngày êm c t ng kinh ni mPh t, y là má mu n c u cho t êu-di t các u t i-l i má làm trong ki p n y và c ucho con c ph c- c tr n i, nh t là kh i dây oan trái, ngh a là kh i cái n c acha m vay, con cháu ph i tr . Má th ng con nh v y, ch ng nh ng má lo cho con nom mà thôi, mà má còn lo v cái âm- c c a con n a. Sao con không tin má, con có

vi c bu n r u, con không nói cho má bi t, ng má c u nguy n cho con”.Thanh-Kh i th ra mà áp r ng :- Vi c con bu n, khó mà nói ra cho c.- i có vi c chi bu n mà không nói ra c âu. Con bu n là vì con u t

trong lóng. H u t thì ph i t cho má bi t, ng má khuyên b o cho ch .- Con nói thi t v i má, con bu n ây là bu n vì tình. Có m t cô con th ng

yêu h t s c, mà coi b cô không th ng con.- Tr i Ph t ôi!…Th -Ð ng la Tr i r i day qua nhìn con trân-trân. ng tr ng3 gi ng vào m t

Thanh-Kh i làm cho bà th y rõ-ràng hai làng n c m t ch y ròng-ròng.Thi-Ð ng ngó con r i c ng r ng-r ng n c m t, ch t l i l c u mà nói r ng:- Rõ ràng là dây oan. Cha m tr c vì ái-tình mà mang t i l i, nay con ph i

au- n vì ái tình mà tr n ti n-khiên! L i Tr i ph vây không th l tkh i … Má th ng khuyên d y con: Ái tình là m t lò l a t lòng ng i,

mang l y lò l a y vào mình thì cu ng trí lo n tâm, r i d u gi t ng ing không g m tay, d u t -sát c ng không ti c m ng. Sao con không xa

lánh cái lò l a hi m-nghèo y, l i mang l y vào mình làm chi.- Thu nay con nghe l i má, nên con tránh kh i luôn-luôn. Thình-lình dây ái

tình l n l n bu c ch t lòng con m t ngày thêm m t chút, con không dè.Ch ng con bi t thì ã tr r i, không th g c. Mà con th ng cô n , conngh ch c không ph i là ái-tình t m th ng. y là cái nh n-duyên c a conó a má.

- Nh n-duyên! Sao con bi t là nh n-duyên?- Vì thu nay con th y s c ch ng bao gi con ng tâm. Mà nay con g p cô

y m i m t l n u thì trong lòng con ã khó ch u, r i l n l n b t th ngnh n ng không c. Vì v y nên con t ng con v i cô ó có nh n-duyêngì nên Ph t Tr i m i khi n nh v y ch .

- Vi c i má th y nhi u h n con. Má ã th y rõ-ràng có khi trai v i gái uth ng yêu nhau, th nguy n cùng nhau, quy t k t tóc tr m n m v i nhau,

ng là nh n-duyên Tr i nh, té ra không ph i nh n-duyên, nên g n hi pmà r i ph i tan, l i tan m t cách dau- n, làm cho tr n i ph i kh -não.Con nói con th ng cô nào ó mà coi b cô y không th ng con, th thì cóph i Íà nh n-duyên âu mà con s u th m. Má khuyên con ug thèm t ng

3 ánh tr ng



i ng i ó n a, Ng i ta không ngh n con, t c-th ng i ta chê con,nh v y mà con th ng n i gì.

Thanh-Kh i ng i im-lìm m t h i lâu r i th dài mà nói r ng:- Có l má nói ph i. S cô y không ph i là nh n-duyên c a con. Mà con l

th ng cô r i, hình-d ng c a cô ã ch m vào trong óc con, ngày êm n haylà n m ng i gì con c ng th y cô tr c m t con luôn luôn, con quên cô sao

c…có l con ph i ch t thì ho c may m i h t th ng…Th -Ð ng l c u nói l m-th m r ng : “Ph i l m r i! Qu -báo nhãn ti n!”Bà ng i ng m-ngh m t lát r i h i con r ng:- Cô nào âu mà làm cho con n n i cu ng trí lo n tâm nh v y? Con có

th ch cho má bi t c hay không?- Cô ó l , má không bi t âu.- Cô tên gì, con c a ai âu?- Cô ó tên là Phan-Th Cúc-H ng. Cô làm giáo-s d y tr ng con gái,

ngoài Dakao, mà nhà cô Xóm Gà. Con h i th m thì ng i ta nói cô là cona ông Phán Nhãn.

Th -Ð ng bi n s c, gi t mình, ng i l p l i r ng : “Cô h Phan … Cha tên Nhãn… Úy! Cha ch ! N u mà ph i nh v y thì còn r i h n n a!”

Bà day qua mà h i r ng:- Cô y m y tu i, con bi t hôn?- Con không có h i, song con ch c cô ch ng 20 tu i, mà có l n l m là 22

tu i, ch không l n n a.- Cô h Phan?- Th a, ph i.- Cha cô tên Nhãn?- Th a, ph i. Ông Phán Nhãn h i tr c làm vi c Tòa, bây gi h u-trí mua

nhà Xóm Gà. Ông không có v , m t mình v i con.Th -Ð ng nghe rõ bà vùng ng d y, la hai ti ng: “Tr i ôi!” r i bà té x u trên

cái b ng.Thanh-Kh i l t- ât m mà d t vô nhà.Th -Ð ng th d c mà mi ng c ni m : “Nam mô A-Di-Ðà Ph t. Nam-mô A-Di-

Ðà Ph t”. Ch ng Thanh-Kh i bà n m trên b ván r i, bà m m t trao-tráo mà nóing : “C u nguy n h n hai m i n m tr ng mà t i-ác c ng ch a tiêu-di t, nghi p-

ch ng v n còn mang, ác nh n l i hi n ác qu ! Bi t làm sao bây gi ?”.Thanh-Kh i ng i bên m , hai tay n m ch t tay m , và khóc và nói r ng: “Vì con

mà m ph i au n nh v y, thi t t i c a con l n l m”.Th -Ð ng l m-c m ng i d y ngó con s ng-s t mà nói r ng: “Con làm cho má

au- n ây, t i c ng ch a m y l n. Con mà c i cô con th ng ó, t i m i l n b ngi l n, con ôi! Má xin con ph i lánh xa cô y, ng có t ng t i cô n a. Má nói con

ph i nghe l i”.Thanh-Kh i ngó ngay m mà h i r ng :- i sao con th ng cô Cúc-H ng, con c i cô mà l i có t i?- Không nên, con ôi!- i sao mà không nên? Xin má nói cho con bi t.- Má không th nói c. N u con bi t công n má mang n ng au, con

th ng má chút nh, thì xin con ng có h i nhi u l i dông-dài. Con xa



lánh cô, con ng th ng t ng n cô n a, thì là tr n sanh thành chomá r i.

- u má không ch u nói cho con bi t t i làm sao con c i cô Cúc-H ng màcó t i, thì có th nào con không th ng t ng cô n a c.

- Nói ra không c, con ôi. Xin con th ng má con ng có h i vi c y n a.u con mu n c i v , l a ch nào khác, d u t n hao m y muôn má c ng

ráng lo mà c i cho con. Xin con ch a ch ó mà thôi.Thanh-Kh i r ng-r ng n c m t mà nói r ng: “N u con không k t tóc tr m

m v i cô Cúc-H ng c, thì con không thèm ch nào khác h t”.Th -Ð ng nghe con nói m y l i, vùng quì trên ván day th t l i phía bàn Ph t,

hai tay ch p tr c ng c, c p m t nh m lim-dim, mi ng ni m r ng: “Nam-mô A-Di-ÐàPh t! Nam-mô B n-S Thích Ca Ph t! Nam-mô Quan-Th -Âm B -Tát!”

Thanh-Kh i th y m ni m Ph t thì l t- t ng d y, b c tránh vô bu ng, m tbu n hiu.



VII

t b a chúa-nh t, l i 7 gi s m m i, cô Cúc-H ng trang- m r t k -l ng,c y-ph c thi t kim-th i, r í xin phép cha mà i ra Sài-gòn mua sách. Cô ra t i c a

ngõ, thì g p m t bà, tu i ch ng l i 50 m c y-ph c theo m y bà vãi chùa, song áoqu n toàn b ng l a cô- ô nhu m dà, u choàng m t cái kh n en, ch n mang m tôi dép da, ngoài l c ng v a b c vô c a ngõ.

Hai ng i g p nhau u ng l i ngó nhau, r i bà h i cô r ng:- Nhà n y ph i là nhà ông Phán Nhãn hay không v y cô?- Th a, ph i. Bà âu l , h i ba cháu v y mà có chuy n chi hay không?- Té ra cô ây là cô giáo y ngoài tr ng Dakao ph i hôn?- Th a, ph i. Sao bà bi t cháu?- Tôi nghe nói.- Bà h i ba cháu có vi c chi?- Tôi mu n th m ông Phán ng nói chuy n l p chùa, không bi t có ông Phán

nhà hay không v y cô?- Th a, có. Ba cháu ng sau.Cô Cúc-H ng th y Hai Ng ng xách n c t i bông trong sân, cô bèn kêu

mà nói r ng: “Anh Hai , anh vô th a cho ông rõ, có khách n th m”. Cô l i ay quanói v i bà vãi r ng: “M i bà i th ng vô nhà ng i ch m t chút r i ba cháu ra. Cháu

c i Sài-gòn”.Bà g c u và i vô. Cô cúi u t bà r i ra l mà l i ga.Bà n y là Lý-Th -Ð ng, c u tình-nh n c a ông Phán Phan-Thanh-Nhãn.Bà vô sân thì th y m t sân bông hoa ua n , ki ng v t ê-h , r i vô t i nhà thì

th y nhà tuy nh mà trong ngoài s ch-s , bàn gh sáng ng i, vách treo th n, tng y sách v , rõ-ràng ch c a m t v phong-l u tao-nhã. Bà ng x -r ngoài

hàng ba mà ch ch nhà, ngoài m t nghiêm-ch nh, song trong lòng h i-h p, l y làmkhó ch u l m.

Cách m t lát, ông Phán Nhãn, mình m c m t b áo mát b ng l a tr ng, ch nmang giày hàm ch, mi ng ng m m t u thu c phía sau i ra, ch ng ra kh i c abu ng, ông th y d ng bà ng ngoài hàng ba, tuy không bi t là ai, song tánh ông mau-

n, nên ông vùng nói l n r ng: “M i bà vô ván ng i ch i. B y tr b t nh n quá!Khách t i mà nó không ch u m i vô nhà, nó ng ngoài ch !”

Th -Ð ng day l i, bà l t cái kh n, lòi u tr c lóc, mà tóc l i b c, r i th ng-th ng b c vô nhà.

Ông Phán Nhãn ng nhìn bà trân-trân, r i bi n s c m t, không chào h i ca.

Th -Ð ng i ngay l i b ván mà ng i.Ông Phán Nhãn ng i cái gh ngang ó.Hai ng i cúi m t xu ng t, không ngó nhau, mà c ng không nói ti ng chi h t.Có l ông Phán Nhãn khó ch u nhi u h n, nên cách m t h i lâu, ông m i kh i

u nói nh nh r ng: “Còn g p m t nhau n a mà làm chi? Tr c kia g p nhau r iph i mang m t cái a l n. Hai m i l m n m nay, c u nguy n sám-h i h t s c, màcái t i-ác v n còn kh ng-kh ng trong trí hoài, có l ph i tu nhi u ki p m i chu c cái

i y c.Bây gi còn g p nhau n a thì bi t ch ng nào m i d t c dây oan!”.Th -Ð ng lay kh n lau n c m t mà áp r ng: “Tôi n ây nào có ph i ý tôi

mu n âu. Ngày ôi ta t -bi t t i c a Tòa V nh-long tôi có h a v i ông r ng tôi



nguy n ki p n y tôi s tr n oan trái cho xong và tôi tu-ni m ng ki p sau ôi tasum-hi p. L i tôi nói ra thì tôi nh hoài. Trót 25 n m nay tôi n chay ni m Ph t, ngàynh êm tôi h ng lo tr n oan-gia, ch ng có giây phlút nào tôi lo vi c gì khác. Côngtôi ã dày, tu i tác ã l n, có l nào tôi l i còn sa-d m mùi tr n nh h i thu còn th .Tôi n ây là vì có m t cái h a l n, cái h a y s t i g p, mà s c tôi là s c àn-bà, tôikhông th ng n c. Tôi ph i n c u ông giùm ho c may có kh i haych ng?”.

Ông Phán Nhãn ch ng-h ng. Ông ng c m t ngó Th -Ð ng mà h i r ng:- Cái h a gì âu?- y là cái “qu ” c a cái “nh n” mình gieo ngày tr c, ch ch ng ph i h a

nào khác.- Bà nói rõ cho tôi nghe th coi.- Có l ông còn nh , tr c ngày tôi b t i, tôi có nói v i ông r ng tôi có thai

c m y tháng, mà cái thai tôi mang trong b ng ó là con c a ông. Tôi h iông ph i tính làm sao, thì ông nói theo lu t ông không c phép nhìn bi tvà ông phú thác cho tôi, ông khuyên tôi ph i d y-d a nh s sanh ó chocó o- c viên mãn, ng nó kh i sa vào ng mê nh ôi ta v y. Ôngnh l i coi có ph i nh v y hay không?

- Ph i. Tôi còn nh .- Tôi b án tù 2 n m …- Có thai ó r i sanh con trai hay là con gái?- Th ng-th ng r i s nói h t cho ông nghe…Tôi vào khám g n 4 tháng k t i

ngày sanh. Nhà-N c g i tôi vô n m nhà th ng Ch Quán. Tôi sanh ca con trai.

- Cha ch ! Nuôi c hay không?- Nuôi c. Mà khi tôi sanh ng ít b a thì Nhà-N c em giao con tôi cho

nhà nuôi con nít m -côi Tân- nh nuôi giùm, ch không cho tôi nuôi, songcó phát cho tôi m t cái gi y, d n ch ng nao mãn tù s c m gi y y lên trìnhcho nhà nuôi m -côi mà lãnh con l i.

- u v y thì n m nay nó c 25 tu i. Có khai sanh nó rành-r không?- Có ch .- Khai sanh theo h c a ai?- Vì ch ng tôi ch t m i 5 tháng thì tôi , nên t -nhiên ph i khai sanh con

theo h Bành, ch khai h khác sao c. Tuy v y mà a con y là d utích c a ông, nên tôi lót ch theo ông. Bây gi theo gi y t thì tên nó làBành-Thanh-Kh i.

- Bây gi nó làm vi c gì âu? Có v con hay ch a?- y! Ông ch m ch m m t chút r i tôi s nói t i. Khi tôi mãn tù r i lên Tân-

nh trình gi y mà lãnh con. Tôi em nó v Ngã T thì gia-tài c a cha nótheo khai sanh, Tòa ã c ng i th -h . Tôi làm n vô Tòa mà xin lãnhgia-tài l i ng nuôi con. Tòa bác n, song d y ng i th -h ph i c p-

ng m con tôi, m i tháng m t s b c 50 ng.- Bà ã quy t a con ó không ph i là con c a Bành-Nhi p, mà sao bà l i

còn tính lãnh gia-tài c a Bành-Nhi p cho nó, làm nh v y thì trái o-lýquá.

Th -Ð ng ngh n, nói không c n a. Bà cúi m t mà khóc r m-r t m t h i lâui m i nói ti p r ng:



- u b gia-tài y cho chúng n c ng v y. Mà vì tôi th ng con quá, nên tôiph i ánh li u mà làm cái vi c qu y ó n a, ch bi t làm sao.

- Làm nh v y thì có n-n n sám-h i gì âu!- Lo cho con thì tôi lo, song tôi tu-ni m lung l m ch .- Tu-niêm mà làm nh v y thì tu-ni m không ích gì. Thôi, nói ti p nghe coi

Thanh-Kh i bây gi âu?- Tôi nuôi nó t nh n gi , nó v i tôi, ch âu. Ông nh ngày ch ng tôi

ch t tôi m t s t l y 13 ngàn ng b c em g i cho ông mà ông không ch ulãnh. Tôi s tù nên xu t 2 ngàn m n hai ông Tr ng-s bào-ch a, còn l i11 ngàn tôi ki m ch kín tôi chôn. Ch ng mãn tù tôi l y s b c ó r i emcon lên Nam-vang mua nhà buôn-bán khô tra, tiêu s , u kh u. Tôi nuôiThanh-Kh i n 18 tu i, Tòa m i d y th -h giao ru ng t ph xá c a chanó l i cho nó h ng. Th -h l i giao huê-l i m i m y n m thâu góp ó l icho nó n a, c ng g n 8 ngàn ng. Tôi Nam-vang trót 20 n m, nh buônmay bán t nên tôi có huê-l i thêm c ng nhi u. Cách ba n m nay Thanh-Kh i h c ch Tây ã khá r i, nên mu n h c thêm ch ng-Lê ít n m ngcó t -cách mà buôn-bán. Còn tôi thì tôi ngh Nam-vang là x th -ph , buôn-bán làm n thì c ch không nên l p nghi p cho con ó. Tôi m ithôi buôn-bán, tom góp s -s n mà tr v Sài-gòn. Tôi mua m t mi ng ttrong ch Gò-V p r i c t nhà ó ã ba n m nay, tr c là cho con i h cch ng-Lê cho ti n, sau n a tôi c g n-g i m y chùa l n mà nghe kinhnghe k . Thi t tôi không dè ông v mi t n y, ch ph i mà tôi hay thì tôitránh, tôi i x khác. Không bi t oan-trái làm sao, mà Tr i Ph t l i khi n v

g n nhau cho gây h a nh v y, thi t kh quá!- Bà v Gò-V p ã ba n m r i, còn tôi m i v ây h n m t n m nay. Tôi v

sau thì l i t i tôi, ch không ph i t i bà. Mà sao bà bi t tôi ây?- Vi c tình-c mà r c-r i l m ông ôi. Con gái ông i d y h c ngoài Dakao,

còn Thanh-Kh i nó i h c ch ng-Lê ngoài Sài-gòn. Hai a i xe n,p nhau nói chuy n sao o không bi t, mà bây gi Thanh-Kh i nó l i mu n

con Cúc-H ng, nó bi u tôi ph i nói mà c i cho nó. Tôi nghe nói thì tôit h n, vì hai a có m t cha mà c i sao c. Tôi khuyên Thanh-Kh i

hãy ki m ch khác, ch không nên c i ch ó mà mang t i. Nó h i tôi t isao. Tôi không dám nói thi t công vi c x a cho nó bi t, b i v y nó b t-bình,không ph c l i tôi can-gián, nó nòng-nòng quy t m t ph i c i Cúc-H ngcho nó mà thôi, n u tôi không ch u thì nó ch t ch nó không thèm ch nàokhác. Ông coi có kh hay không h ? Làm sao bây gi ? Trót h n 20 n mnay, tuy tôi buôn bán, song tôi c o u n chay niêm Ph t, ng gi i nh ng

i tr c và c u cho con kh i qu -báo v sau. Tôi tu-ni m thi t là thành tâmmà không bi t t i sao Ph t Tr i không h -x , l i k t dây oan làm r c-r i nth n y. C c ch ng ã tôi n ây, là vì h i chi u hôm qua tôi g p m t h pá-phi n trong túi Thanh-Kh i. Ông th y hay ch a, tôi không ch u i nóiCúc-H ng cho nó, thì nó toan t -v n . Tôi s quá nên ph i ánh li u t iây t cho ông hay coi ông li u l nào.

Ông Phán Nhãn day m t ngó ra ngoài sân r i nh n mày mà suy-ngh . Ông ng itr -tr m t h i lâu l m r i ông nói r ng: “Hai a nó k t duyên v i nhau c ng c,không h i gì”.

Th -Ð ng v a nghe nói nh v y thì bà ch ng-h ng nên li n h i r ng:



- Nói cái gì k v y? Anh em m t cha mà k t duyên v i nhau, thì còn gì làluân-lý?

- Cúc-H ng không ph i là con ru t c a tôi.- y ch nó là con c a ai?- Nó là con m -côi, tôi xin tôi nuôi t h i nó thôi bú cho t i bây gi ó.- Nam-mô A-Di-Ðà Ph t! Vây mà làm cho con tôi thi u chút n a nó t -v n

nó ch t còn gì!- Ngày tr c tôi phú-thác cho bà, tôi có khuyên bà ph i lo d y-d nó cho có

o- c viên-mãn, kh i sa vào ng mê-mu i. Sao bà không rèn t p d y- nó, cho nó ph i v ng cái dây ái-tình v y? Ch c là m c lo n chay l y

Ph t hoài, nên không có thì gi d y con ch gì. Bà t ng n chay l y Ph ti Ph t x t i cho bà c hay sao?

- Thì tôi gieo cái “nh n-ác” tôi ph i n chay l y Ph t, tu-ni m êm ngay ngu cho kh i cái “qu ác” ch sao?

- Bà hi u l m! Ðã làm ác thì th y-chung gì c ng g p ác không th nào tránhkh i c. Mình tu-ni m là c t t ng cái lòng t -bi c a Ph t mà làm lành

ng có làm ác thêm n a; ch làm ác r i l y Ph t mà c Ph t xá t i, thìcó s gì mà không làm ác. Ph t không có hình, không có phép, không cóquy n mà tác ph c, mà xá t i cho ai c. Ph t là mình mà mình c ng làPh t, khác nhau ch t i cái tâm mà thôi. H mình có tâm “t bi” nh Ph t thìmình là Ph t. Còn mình có tâm mê-mu i, còn v ng-v n “l c-tr n” thì mìnhkhông bao gi làm Ph t c.

- Sao h i tr c ông khuyên tôi ph i tu-ni m ng ki p sau h ng ph c sum-y? Tôi nghe l i ông, tôi tu-ni m, r i bây gi ông l i chê t i làm sái?

- Tôi khuyên bà tu-ni m là khuyên ph i tin-t ng Ph t, b t ch c t -bi c aPh t, ng tr “tam ch ng”, g “l c tr n” ch tôi có khuyên bà n chayni m Ph t ng c u xá t i âu. T i i ác c a bà làm ngày x a th y-chunggì r i bà c ng ph i tr . Ph t làm sao mà g t i y cho c mà ph i l y.

- Tôi làm t i thì tôi tù 2 nãm ã n t i r i; tôi n chay ni m Ph t ng c ucho ki p sau ng ph c.

- Bà tù 2 n m ó là bà ch u cái “d ng pháp” còn cái “âm–pháp” bà ch atr , thì m t ngày kia bà ph i tr r i m i r nh n c ch .

- Nam-mô A-Di-Dà Ph t! Công tôi tu-ni m h n 20 n m nay mà c ng ch a tr oan trái c, v y thì bi t ch ng nào m i tr xong!

- Bà tu-ni m mà không có lòng t -bi nh Ph t, tu-ni m ng c u ph c, tu-ni m mà không lo thoát “tam ch ng” g “l c tr n” thì tu-ni m không íchchi h t. Trong nhà không có ai, ch có m t mình tôi v i bà, v y tôi nói

t cho bà nghe. Ngày tr c bà có ch ng mà l i l y trai. Bà ã ph m t i tà-dâm mà bà còn dùng thu c c mà gi t ch ng. Cái t i-ác y, không th nàomà chu c c. Tuy Tòa kêu án bà 2 n m tù, song cái kh -hình y ch a mà n t i. Mà d u n xong, thì b t quá là n cái t i khu y r i xã-h i theo“d ng-pháp” mà thôi, i v i Ph t Tr i cái tà-dâm và cái t i sát-nh n còny nguyên, theo “âm-pháp” bà ch a tr . Ðã v y mà mãn tù r i bà v , bà còn

t s -nghi p c a ng i ch ng mà bà ã gi t ó, bà l i buôn-bán c u l ia. Th thì bà n chay l y Ph t là bà làm c m ch ng theo b ngoài, ch

trong lòng bà không tin-t ng Ph t, bà không t p theo tánh Ph t chút nào.Tu-ni m nh bà v y có c âu.



Thi-Ð ng nghe gi i rõ-ràng nh ng t i c a bà thì bà ng i khóc ròng, không cói chi mà cãi c.

Ông Phán Nhãn cho bà khóc ã thèm r i ông nói thêm r ng: “Bà vô nhà tôi,bà th y nhà không có bàn th Ph t, bà th y tôi không b n áo qu nhu m dà, ch c bà

ng tôi không có lòng tu ni m. Tôi tu-ni m nhi u l m; song tu b trong ch khôngch u b ngoài nh h . Tôi tu thì tôi tin-t ng Ph t, không giây phút nào quên, t p làmtheo tánh Ph t, quy t làm y theo kinh Ph t, song ch ng bao gi l y Ph t, mà ch ng haogi c u Ph t giúp vi c chi h t. Tôi lo gi tam-qui ng -gi i, lo g tam-ch ng l c-c nmà thôi. Vì ngày tr c thi u tu, nên tôi ph m t i tà-dâm. Ðã bi t khi Tòa giam bà, bàvì th ng tôi mà không kéo tôi chung ch u v i bà. Nh ng mà tôi ngk , h làm nh n ác,thì ph i tr qu ác cho r i, nên tôi x ng ra ch u t i. Tòa xét tôi không liên-can trong

i sát-nh n, nên tha b ng tôi, song cái t i tà-dâm c a tôi thì tôi ch a n c. Tôiph i ph t l y tôi mà chu c t i. T y n nay tôi không g n n-bà n a. Mà tôi l i cònngh tôi còn mang cái t i khác n a, là cái t i không kiên-nh n, không dè-d t, làm chong i n-bà mê-mu i ph i th t ti t v i ch ng r i l i n gi t ch ng. Tôi quy t chu ccái t i ó n a nên tôi ki m m t a con gái m -côi tôi nuôi, r i tôi rèn t p tánh-tình,ung- úc c-h nh, làm cho nó tr nên m t ng i àn-bà úng- n mà tr cho xã-h i,

ng n b i cái ng i àn-bà tr c kia tôi ã làm h ó. Con Cúc-H ng là a tôinuôi, tôi d y ng b i th ng cho bà ó. Ph t Tr i chí minh, nên m i bu c dây oan

ng-nh ng ng cho tôi g Cúc-H ng v y duyên v i Bành-Thanh-Kh i mà tr nti n khiên. V y bà v nói cho Thanh-Kh i hay r ng tôi ch u g Cúc-H ng cho nó

ng có bu n r u n a, ch ng nào c i c ng c. Tôi xin bà m t u là bà ph i kínmi ng, ch ng nên nói nh ng vi c c c a mình cho hai a nh bi t. H tôi g Cúc-

ng r i thì tôi s i xa mà , ng an tâm t nh trí mà lo-l ng cho ki p sau, chây g n bà ã ch ng may, mà th y con l i càng thêm th n”.

Th -Ð ng th ra mà than r ng:- i c a ông thì ông chu c c h t. Còn t i c a tôi v n còn y-nguyên, kh

bi t ch ng nào!- Ph i ráng tu-ni m. Mà tu-ni m b trong, ch ng có tu-ni m b ngoài nh

a nay v y n a.- Tôi là n-bà, h tu-ni m thì c n chay l y Ph t v y thôi, ch có trí-hóa gì

mà bi t tìm ng gi i-thoát, ông bi t ph ng nào cho tôi chu c tôi cxin ông ch giùm làm ph c.

- Ch ng c n tu b ngoài, ph i lo tu b trong, là tu cái tâm, thì ho c may m imong thành chánh-giác mà gi i-thoát c. Ðêm ngày bà ph i nh luônluôn r ng bà ph m ba cái tôi-ác: M t là t i có ch ng mà còn l y trai; hai là

i gi t ch ng; ba là t i t gia-tài s -nghi p c a ng i.- Mô Ph t!- Bà mu n làm theo ha-th ng, ngh a là n chay l y Ph t thì t -ý, song n chay

y Ph t thì ph i n-n n sám-h i, ph i nguy n không tái-ph m nh ng t i nàokhác. Mà u c n nh t là bà ph i rèn lòng t -bi nh Ph t, t p tánh bác-áinh Ph t, ph i nh ki p tr n là ki p kh , lo tuy t tam-ch ng g l c-tr n.

- Tam-ch ng là cái gì?- Tam-ch ng là ba tánh: tham, sân và si.- Còn l c-tr n?



- c-tr n là sáu tánh mê: s c, thinh, h ng, v , xúc, pháp. Bà làm y nh l itôi d n ây thì s tu c a bà m i công-hi u và bà m i mong chu c t i chút

nh c.Th -Ð ng ch t l i l c u mà than r ng: “T i l n quá, tu bi t ch ng nào m i

tiêu!”.Ông Phán Nhãn ngó bà mà áp r ng: “N u tr n ki p n y mình tu mà chu c t i

ng ch a h t, thì ki p sau ph i ti p mà tu n a, tu hoài cho thành chánh-giác m iyên”.

Th -Ð ng a n c m t mà than r ng: “Kh quá! Ph i ch t m i yên!”.Ông Phán nghe nói m y l i y, thì ông ng d y ngay bà mà nói r ng:- Không. Ch t có yên c âu. Ph i ch t mà chu c t i y là mình m c n .

u mình ch t thì té ra mình tr n n . Ki p n y mình tr n lánh không ch utr n , thì ki p sau mình c ng ph i tr , ch ch y âu cho kh i c.

- Ch s ng mà kh quá thì ch u sao n i!- Ph i ráng mà ch u. Có ch u kh -h nh thì m i mong gi i-thoát.Th -Ð ng t ông Phán Nhãn mà v ng báo tin hôn-nh n cho Thanh-Kh i h t

bu n. Khi bà b c ra c a thì bà l m-b m nói r ng: “Ð con tôi thành gia-th t r i, thìtôi s tìm ph ng mà gi i thoát”.

Cúc-H ng i Sài-gòn v .Ông Phán h i cô r ng:- Con bi t bà vãi n th m ba h i s m m i ó là ai hay không?- Th a, không.- Bà ó là m c a th y Bành-Thanh-Kh i, là th y con hay g p trên xe n ó.- Bà t i nhà mình có chuyên chi? Con ch c bà n nói chuy n làm sui.- Con li u trúng l m. Nh ba g con cho th y Thanh-Kh i con ng hay

không?Cúc-H ng c i.Ông Phán nghiêm s c m t mà nói ti p r ng:- Con ph i ng ch ó.- Hôm tr c th y y g p con trên xe, th y h i d ý con, con c i mà nói r ng

mu n k t tóc tr m n m thì tr c ph i bi t tánh n t nhau m i c. Th ych a bi t tánh con, con ch a hi u tánh th y mà sao ba l i bi u con ng?

- Ðó là nh n-duyên c a con.- Sao ba bi t. N u ba g r i không ph i nh n-duyên, r i v ch ng r i-rã, thì

kh cho cái i c a con l m!- u v ch ng r i-rã, thì c ng t i cái duyên-ph n c a con nh vây. Con ph i

nghe l i ba.Cúc-H ng không dám cãi n a.Còn Bành-Thanh-Kh i nghe tin ông Phán ch u g Cúc-H ng cho th y thì th y

ng-r h t s c. B a sau th y n ra m t ông Phán. Giáp m t, ông Phán h a ch u gCúc-H ng và cho Thanh-Kh i thong-th mà nh ngày làm l c i.

Thanh-Kh i xin ông Phán d y Cúc-H ng t ch c giáo-s . V nhà th y lo s a-so n nhà c a và xin v i m mua m t cái xe h i m i ng c i r i v ch ng i ch i.

Th -Ð ng th y con c-ý thì bà m ng, bà s t-s ng lo ám c i và con mu n thnào bà c ng làm cho v a lòng h t.



c i xong r i, t i l i Thi-Ð ng làm m t cái l cúng Ph t, èn nhang huy-hoàng, hoa qu tinh-khi t. Bà bi u v ch ng Thanh-Kh i i ngh s m, còn bà th c mà

ng kinh l y Ph t n khuya, r i bà m i vô phòng.Sang b a sau, v ch ng Thanh-Kh i th c d y, mà ch a th y m ra, t ng m lo

ám c i m t-m i, l i th c khuya cúng Ph t nên ng tr . Ch n 9 gi , c ng ch ath y m d y, Thanh-Kh i xô nh c a phòng b c vô, th y èn còn t trên bàn, c amùng không khép l i, còn m thì n m chính gi a gi ng, hai tay ch p trên ng c, c p

t hí-hí.Th y l y làm l , thò tay r hai ch n m thì ch n l nh ng t nh ng. Th y lúc-

c mà kêu, thì m n m c ng , không - h , chông c c- c a. Th y kinh-tâm la l n, nhà u ch y vô phòng, coi k l i thì Th -Ð ng ã ch t.

Thanh-Kh i b ng khóc m t h i r i coi l i d i g i c a m n m thì th y có m tcái th g i cho th y v i m t mi ng pháo chà.

Th y m th ra coi thì th vi t nh v y:

Con i! Bình-sanh má có ph m ba t i ác, hai cái vì n ng tình, m t cái vìth ng con. Trót 25 n m nay, má tu-ni m h t s c, nh ng mà th coi c ng khóchu c nh ng t i y c.Cái ki p c a má là cái ki p kh . Má g ng g o s ng cho n ngày nay là vì máquá th ng con, nên ph i s ng mà c u-nguy n Ph t Tr i cho m y t i-ác c amá tiêu-tuy t ng cho con kh i mang qu -báo. Hôm nay con ã thành gia-th t, mà l i c k t b n tr m n m v i ng i con m n yêu, th thì qu -báo conã kh i r i, má l y làm vui lòng mà nh m m t.

Má ch t ây là má tr n trái-oan. V y con không nên bu n-r u th ng-ti c.Khi má u ng pháo chà vô kh i mi ng r i thì má nh trí mà c u-nguy n Ph tBà phò-h cho nh n-duyên c a v ch ng con b n-ch t tr m n m.Má xin hai con i ph i nh câu c t c th không, không t c th s g pph c ch ng nên quá m ng, g p kh ch ng nên quá bu n, nh t là ph i ni mch t -bi ng thoát qua kh h i.Lý-Th -Ð ngKý th

Thanh-Kh i nh t di n sai ng i i báo tin cho làng hay, nh t d n lo s p- tng-táng m .

Ông Phán Nhãn hay tin ông l t- t vô th m. Thanh-Kh i a b c th c a mi cho cha v coi và nói r ng: “T tôi m i bi t i bi t nói thì tôi v n th y má tôi t ng

kinh ni m Ph t luôn luôn, có làm t i-ác chi âu nên n-n n n n i t -t !”Ông Phán coi th r i ông l c u nói r ng: “Tu tuy thành tâm, song ch a th u

áo o-lý, nên m i nh v y ó. N u ph m t i mà t -v n, r i chu c c hay sao!”.ng-táng bà Lý-th -Ð ng xong r i, ông Phán giao nhà cho a là Hai Ng

coi, r i ông xách môt hoa-ly hành-lý mà i, không t -giã con r mà c ng không nóicho ai bi t ông i âu.

ó n nay ông bi t-tích!

Saigon, Novembre 1935- H t -
