Ho bieu chanh chi dao - chi ly

Ch Ðào ch Lý 1 www.hobieuchanh.com

1

Ch Ðào ch LýH Bi u Chánh

MAY R I R I MAY

I (1.1)Th ng nghe ng i ta nói v t hoán tinh di, tang i n th ng h i 1: m y l i y

thi t không sai.Khúc ng t ch Th Nghè sang ch Bà Chi u m i có m y n m nay mà nó

n i danh xóm Hàng Sanh r n r c t ng b ng. Quang c nh ìu hiu ngày tr c ã bi nthành quang c nh náo nhi t không thua gì Phú Nhu n, Hòa H ng, V n Lài hay XómChi u. Hai bên ng nhà ph c t liên ti p giáp h t không còn ch tr ng mà chen vô c n a. T i ngày thiên h qua l i d p dìu, l i thêm th xe tranh nhau ch y r nr n không ng t.

n ây ai c ng nh cách l i ba m i n m v tr c nh ng ng i giàu có v inh ng khách t m hoa, chi u chi u hay m n xe cyclo i h ng gió. H i vòng ch BàChi u mà qua kh i ch Th Nghè, thì t m i tàu, là ch s Tr ng Ti n d t thi ngphát gi y phép lái xe h i, vòng qua t i C u M i, là ranh Châu Thành Bà Chi u, haibên ng u là ru ng r y sình l y, quang c nh v ng v im lìm, gi ng nh quangc nh thôn quê ng bái. N u Th Nghè mà ngó th ng xu ng c u kinh Thanh a thìth y m y ám d a n c x r , gió chi u th i tàu lá x ng lên r i o t xu ng nh chàokhách nhàn du, l i có m y cây b n r ch ng ch n ng n theo mé x o2, d i g c lácm c bao chung quanh nh lác trìu m n không n b b n, còn b n nh ti c n c ròngnên ng ngóng trông n c mau l n l i.

Xóm bây gi ng i ta g i là xóm Hàng Sanh ó thì ngày tr c ch có vài ba cáichòi lá nh , l i n m cách xa nhau, có l ch c ý gi u kín i s ng nghèo kh c amình nên không ch u g n nhau, tránh cho khu t m t dòm ngó c a thiên h .

Cái chòi d a bên u ng; g n ngã ba quanh qua Bà Chi u tuy có m t c n lúmtúm, song coi cao ráo s ch s h n m y cái ngoài xa kia. Tr c chòi có cái sân nhtr ng rau d a3 hai bên, tr bông b n mùa, bông tr ng chen v i bông , coi có vvui vui m t chút. Bên hè có cây u ng n lên cao g n ngang u song, c có t i vàich c trái, d i l n b ng cái chén n c m, trên nh nh trái cau n tr u, ch nhà b anào c ng th m ch ng, ch ng trông mau chín mà n, v tính dành mà bán.

Chòi n y là chòi c a anh Lê V n Thái, c t v i v là Nguy n Th Hòa h n ban m r i, phía trong có lót cái chõng v ch ng ng , có b p n u c m n và có m tc p thúng m t ôi gióng và m t ôi quang gánh, cho ch Hòa m i ngày i ki mmua th m, mít, i, gánh ra ch bán. Phía ngoài m t bên có lót m t b ván d u4 nh n m ch i, còn m t bên bàn lóc nhóc, v i hai cái gh u có ai t i thì m i ng inói chuy n.

1 v t i sao d i, bi n xanh bi n thành ru ng dâu: ý nói s thay i to l n2 hói, ch lõm trên b sông r ch3 lo i rau m c tr m th y, thân có b c m t l p tr ng r t nh gi cho rau kh i chìm trong n c4 ván b ng g cây d u


2

Cái chòi nh v y mà v ch ng anh Thái hãnh di n, nói chuy n v i ai anh c ngkhoe nhà c a tôi . Mà v ch ng anh khoe c ng ph i, chòi d u l n d u nh , d u t td u x u, không ph i c p gi t c a ai, c ng cho v ch ng nh t n ng t m am y n m r i, c ng là cái t êm m cho v ch ng nh h m hút gi a thân yêu hòathu n.

Anh Thái làm bên s Ba Son. Vì anh không ph i là th chuyên môn v ngh nàoh t, nên không lãnh ti n công theo th y hay th u c. Anh bi t ch Vi t rành. Anhvi t ch t t, l i bi t nói ti ng Pháp c t qu t. Ng i ta m i giao cho anh phát th choth thuy n, ki m i m s công nhân i làm m i bu i ng biên r i giao cho x p r ix r coi d n d p nhà gi y v y thôi. Công vi c c a anh làm thì nh nhàng, khokho n, nh ng t i nh v y ng i ta cho anh lãnh ti n công có 9 c c m t ngày mà chúanh t ngh thì không c n ti n. Anh c c có m t vi c là m i bu i anh ph i có m ttr c gi s m c a và mãn gi anh ph i ch th thuy n ra h t r i anh s v sau. Mayanh là ng i bi t lo, l i anh nh có chi c xe máy c c i i làm, b i v y không bao gianh i tr .

Còn ch Hòa là v anh thì ch bãi buôi nh m l , ch gi i ngh mua bán, tay b ngmi ng mi ng b ng tay. H x ch ng i làm r i thì ch khóa c a qu y thúng i mua tráicây gánh v sáng em ra ch Th Nghè ng i bán, ki m l i m i b a 5-7 c c ho c 1

ng ph v i ch ng mà s ng cho no m.V ch ng ng tâm hi p ý s ng v i nhau trót ba n m trong c nh i tuy không

ph i tr ng gi song luôn no m an vui. Th i may ch Hòa có thai, v ch ng um ng, m ng vì có d u tích v tình yêu c a v ch ng kh ng khít. Tuy nhiên mà r i l iph i lo, lo dành cho có s n m t s ti n cho v n . Ch Hòa l i lo h có con thìch m c nuôi con, làm sao i mua bán mà ki m ti n thêm.

Thái lo ti n t n n n i khuya n c m ngu i ho c mua xôi hay b p n i làm,ch không dám ng i quán n h ti u u ng cà phê nh tr c n a. Chi u c ng v y, hlàm vi c mãn gi thì tu t v nhà n c m, ch không dám ta bà n nh u v i chúng b n.

n ch ng chuy n b ng, may có anh Thái nhà anh a v vào nhà b o sanhTh Nghè mà n m. Ch sanh m t a con gái m nh m . M i c m t a con ulòng, d u gái hay trai không c n, v ch ng u m ng r , t cho con tên ào, là tênm t trái quí.

Nh v ch ng lo tr c, nên ch Hòa i sanh trong túi có s n 40 ng b c, kh ib i r i chi h t, nhà nghèo n u sanh m nh gi i thì n m ba b n b a r i th ng ng i tab ng con v . Tuy Hòa kho kho n, n c m bi t ngon, s a cho em bú, Thái mu nv n m lâu cho có ng i s n sóc l i cô m c ng nài ép n m cho tám b a, em r ngrún r i s v l i càng t t h n, b i v y Hòa ráng n m cho 6 b a i ng c ng cát r ich c òi v nhà n m cho thong th và lo c m n c cho ch ng. Thái ph i chi u theoý v mà thi t anh c ng mu n v con v nhà ng sum hi p cho vui. Anh m i óngti n nhà th ng và n n cô m r i kêu xe kéo r c v con v , trong túi còn c 9,10 ng b c l i còn 6 b a n a t i k lãnh ti n nên không lo gì l m.

Trót m t tu n u v ch ng vui v c c i m. Thái i làm v h th y con th c thìgiành v i v ng b ng mà n ng n u; còn n u con ng thì ng ch ng tay mà nhìn,th y v còn non ngày anh không cho làm vi c chi h t, m i b a i làm v anh ghé chmua th t cá ho c khô m m em v r i ph kho n u ng v ch ng n v i nhau. M cm ng vui v i a con n m ngoa ngoe, ng thì m bà d y c i, th c thì hu i tay chòic ng, v ch ng say s a h nh phúc, quên h t c nh h m hiu, b n hàn.

Vui c ch ng m i b a, r i không hi u t i sao mà ch Hoà n c m không bi tngon, l i còn thêm ch ng nóng l nh. Thái mua thu c hoàn thu c tán cho v u ng m yb a không th y công hi u chút nào. Anh bi u v ph i b ng em ra ti m thu c cho th y


3

coi m ch ng h t thu c thang mà u ng. Ch Hòa nói s t n ti n nên nói au s s a ítb a r i m nh, c n gì ph i u ng thu c.

ã không có thu c b ti p d ng s c kho l i thêm nóng l nh, mi ng ngnên m i b a ráng l m m i n c m t chén c m mà thôi, t nhiên ch Hòa ph i m,n c da ph i mét. Mà àn bà cho con bú h thi u s c kho thì s a ph i gi m. S a c aHòa l i gi m nhi u. Con nh sanh tuy m i 20 ngày, nh ng không có s a cho nó búnên ban êm nó th c khóc hoài, làm cho Hòa ph i b ng nó ng i mà d . Thái th y vb nh mà ngh không c nên m c d u không có ti n nhi u, n chúa nh t anh ép vb ng con i v i anh ra ti m thu c ng th y coi m ch h t thu c thang cho v u ng.

U ng liên ti p ba b n thang mà b nh v n còn b nh. Anh Thái em toa ra thanphi n v i ông th y thu c. Ông i toa m i và u ng luôn ba thang n a, b nh c ng trtr , tr a c ng en en l nh trùm m n r i nóng n c m không bi t ngon, không s acon bú.

M i bu i i làm v , Thái th y v au r r con khóc nh nh , anh châu màynh n m t, i vo g o n u c m, mà b n lòng r i trí mu n iên. Trong túi còn có m y

ng b c, nh ng n c m r i anh tu t ra ch mua m t h p s a bò, m t cái ve v i cáinúm vú r i em v khu y s a vô ve cho con bú. Con nh khát s a nên nó ch m búno b ng r i n m êm mà ng .

Thái khu y luôn m t chén n a r i b ng ra ép v u ng, anh ta nói n c m khôngc thì u ng s a nó b c ng nh c m.

Ch Hòa ng i u ng h t m t chén s a nóng r i ch m hôi mà th y trongng i có h i kh e nhi u. Thái n m tay r trán v , th y b t nóng. Anh bi u n mxu ng mà ngh và d n nhà n u con có khóc thì khu y s a cho nó bú còn v có óithì c ng c u ng s a, h t h p ó thì mua h p khác.

Ch Hòa th dài mà nói:- C n có ti n mua s a cho em bú. Bày cho u ng v i nó n a, t n hao ch u saon i.

- a! T n thì t n ch em au nên ng mi ng n c m không c. Hôm nayem m nhi u quá, t i m nên m i thi u s a cho con nh bú. V y em ph iu ng s a bò ng b s c l i ch . Em ph i m nh ng nuôi con, qua m i yênlòng mà i làm. Qua th y rõ r i. B nh c a em không nên lây l t. H nm i b a r i c u ng thu c tán thu c thang, ã t n b c ch c mà không th yhi u qu gì h t. Em ph i i c T coi m ch r i tiêm thu c em m i m nh

c.- Tr i ph t i! Ti n b c âu mà i c T ? L p ti n coi m ch, l p ti n mua

thu c, t n b c tr m ch ph i ít hay sao. Mình nghèo thì mình ch u, h xincoi m ch thì ph i óng ti n, mua thu c thì ph i tr theo giá. Ph n mìnhkhông ti n thì có au thì u ng thu c Nam thu c B c c ng m nh c,òi làm chi.

- Qua s ki m ti n.- Ti n ai b mà ki m? Xin anh ng có vay h i ti n c a ng i ta. Em s m cn l m, vay r i làm sao mà tr ? L i còn ph i tr ti n l i n a m i kh . H mnay em lo quá. Bây gi em có con nh , em có i mua bán gì n a c màph giúp v i anh ng s ng thong th m no nh h i tr c n a.

- Có con qua vui l m. Sao em nói nh n n n v y?- Không. Sanh c chút con, em c ng m ng l m ch . Ng t m c b n v i con,

em không chia s t gánh n ng v i anh c n a. Em lo là lo m t mình anhc c kh nên em bu n ó thôi.

- àn ông h có v con thì ph i lo nuôi v con m no. D u có c c bên n y, thìcó vui bên kia mà bù tr , qua có s âu. Em ng bu n, ng lo, ráng ti p


4

d ng cho mau m nh ng nuôi con. Qua s lo h t cho. Th nào qua c ngph i lo ki m ti n cho em i c T m i c.

- Thôi, anh. Em không mu n vay m n c a ai h t.- Qua không vay ti n âu mà s .- Không vay thì làm sao có ti n. Anh tính n tr m, n c p c a ng i ta hay

sao? Em xin anh ng có sanh tâm làm qu y nh v y.- Không mà. V ch ng n v i nhau g n ba n m r i, em ch a bi t tánh ý c a

qua hay sao nên em nói v y? D u không có ti n n c m thì qua n m ó màch u ch t ói ch không bao gi mà qua ch u làm vi c gian gi o âu em.

- Không vay m n, mà c ng không tr m c p thì làm sao cho có ti n?- Qua s bán chi c xe máy.- Ý! Bán r i xe âu anh i làm? Ph i làm ch n mà i ch .- Không có xe thì i b . ây qua Ba Son có xa x c gì. Trong s ví nh m i

ng i thì có m t ng i c i xe máy, còn 9 ng i i b . H i b c thì quac ng i c nh h v y ch . B t quá ph i i s m m t chút, r i mãn gi thìv tr m t chút, có h i gì âu mà lo. Xe qua bán giá m t l m c ng b n n mch c, ti n cho em i c T tiêm thu c và mua s a dành cho em nhbú.

Ch Hòa l m c m ng i d y, ch nhìn a con nh n m ng v i nét m t vô t vôl , vô t i vô tình, ch kéo mí m n mà p hai ch n con và a n c m t mà than:Sanh c m t chút con, vui m ng ch a h t, r i làm phát au m, làm cho anh ph i

bu n r u, lo l ng h t s c h m nay. M i may ó r i l i r i li n theo ó. S m ng gì màkh nh v y không bi t Con ra i cha m vui m ng. Con ph i n ch i cho cha man lòng kho trí mà lo nuôi con, ch sao con l i ch ng ki n cho cha con m t mìnhph i lo t o lo t n nh v y h ? .

Ch nói n ó thì hai hàng n c m t ch y ròng ròng, ch ph i l y v t áo mà lau.Nghe l i than, anh Thái xúc ng, khó ch u nên anh b c ra sân ng ngó mông

lung mà gi i khuây. Ng i bu n c nh có vui bao gi , b i v y anh th y m t ng i ànbà gánh m t gánh n ng ng xung x ng i trên l qua Bà Chi u thì anh càng bu nthêm. Anh ngó m y ám ru ng c xanh xanh tr c m t, ngó qua gi ng cây dài theor ch Th Nghè vô t H , r i anh v t tr vô bu ng l y áo mà b n. Cách m t lát anhm nh d n b c ra, cúi xu ng nh nh hun tay em nh r i nói v i v : Chi u nay ch cqua v tr nh em có kho thì vo g o n u c m giùm r i t i qua v qua mua tr ng v tem v n. Nh qua có v tr , em ói b ng, thì n u n c sôi khu y s a mà u ng nghe

không .Thái nói d t l i li n l y nón mà i và y xe máy ra i.Hòa ngó theo ch ng, r i ngó xu ng con n m tr c m t, thì r i gi t l y.


5

MAY R I R I MAY

II (1.2)Chi u nghe ti ng chuông rang r ng báo tin mãn gi làm vi c, th thuy n trong

s Ba Son d p m c áo ra c a i v .Thái i nón và y xe máy x ng s m i ra ng. M t tr i chen l n, gió th i

lai rai. Th thuy n kéo ra t ng t p, ph n ông i b , thì ra hai bên l mà i, còn l i ixe máy thì ch y d i l . Thái lên xe r i p theo t p xe ch y lên phía t H . G n t iti m s a xe máy qua C u Bông anh ng ng l i mà xu ng xe. Th y ngoài c a có haing i trai tr n ng s n sóc hai chi c xe máy, m t ng i m bánh ra mà coi b c

n, còn m t ng i thì b m h i vô bánh chi c xe kia.Thái d t xe vô h i ng i b m h i coi có ông ch ti m nhà hay không. Ng i

trai h t hàm vô phía ti m mà nói có ông ch ng i ó, ng i nói chuy n v i khách. Tháith y có ng i khách không mu n vô li n, anh ng coi ng i trai s a b c n. Ng itrai ó h i xe anh tr c tr c v cái gì. Anh nói anh ghé ng th m ông ch ch khôngph i s a xe, vì xe anh còn t t, l i anh s n sóc hàng ngày nên không h gì h t.

Ng i trai b m xe xong r i m i vô ti m cho khách hay. Khách thu c h ng th y,m c âu ph c àng hoàng móc ti n tr cho ch ti m r i b t tay t giã l y xe mà i.

Thái em xe l i d ng bên ó r i i vô ti m. Ch ti m chào và h i anh c n dùngv t chi. Thái không i m i, anh ng i cái gh tr c m t ông ch mà h i:

- Nghe nói ti m ông mu n mua xe máy c ng o b mà bán l i, ph i hôn ôngch ?

- Ph i, lóng tr c anh em quen ai có vi c mu n bán xe thì tôi mua giùm chomà ó, i ai có c n dùng thì tôi l i cho ng i ta. Lóng n y có xe m iqua nhi u, hi u nào c ng có, l i giá r , ai c ng áp mua xe m i, h khôngthèm xe c , b i v y xe c khó bán quá, nên tôi h t mu n mua.

- Tôi có m t ng i b n ng c n dùng ti n g p nên c y tôi bán giùm chi cxe tôi tr c kia. Ông ch tính mua thì tôi bán cho.

- Cha ch ! Trong ti m ã có 3 cái xe c ó, không ai thèm nói t i h t. Muathêm n a r i bán cho ai?

- Xe n y còn t t l m mà. B n tôi dùng i làm vi c nên s n sóc hàng ngày, b iv y nh và êm c ng nh xe m i. Tôi ch c xe n y d bán l m.

- D u xe t t m y i n a, h có xài r i, n u h mu n mua thì h c ng tr giá rm t, mua xe c ch t v n, mà bán có l i lóm gì âu.

- Tôi nói thi t v i ông ch , b n tôi ng b i r i vi c nhà, v au nên túngti n. Mu n x s ng c y anh em trong s mua giùm m i ng i m t s ,nh v y giúp b n tôi có ti n ch y thu c cho v . Ng t bày x s lâu quá; b ntôi c n dùng ti n g p nên m i c y tôi i bán giùm. Ông ch mua c ng nhlàm n giúp cho b n tôi trong c n túng r i v y.

- Anh nói thi t y u quá, làm tôi ng lòng. V y tôi coi, n u có th c thìtôi s giúp cho.

Thái ng d y d t ông ch ti m ra ngoài tr c coi xe. Ông ch là tay th , ôngxem m i ch , ông th cách r i h i:

- Xe có gi y t rành r hay không?- Có gi y t h n hoi. Ông tính giá c xong r i tôi trao cho ông coi.- Anh nh giá bao nhiêu?


6

- B n tôi d n bán 50. N u có r nào c ng ph i trên 40. Ch ng bán d i giáó.

- nh giá nh v y thì m c quá. Xe c mà nh giá b ng xe m i, tôi ch c anhi n âu c ng không ai mua n i.

- Xe n y hi u t t ch c l m. H i m i mua g n 60 ch ph i ít âu. i n m m in m n a c ng không h .

- Ph i. Hi u xe n y thì t t và ch c l m. Tôi là th s a xe tôi bi t mà. Nh ngxe c thì ph i tính giá nh ng i ta m i dám mua. T ng giá r thì tôi rángmua giùm cho ng làm n cho ng i túng r i. N u mua t i 40 thì tôi bánl i ch c ph i m t v n phân n a là ít. Thôi xin anh em n ti m khác mà báncho ng i ta. Tôi mu n làm n h t s c mà giá ó thì thi t tôi mua khôngn i.

- V y ch ông ch mu n mua giá nào?- Theo tôi mua thì 20 là nhi u. N u có v tình anh em thì tôi cho thêm hai

ng n a. ó là quá giá r i.Thái ph n thì ti c chi c xe c a mình b y lâu nay c i ã m n tay m n ch n, ph n

thì ngh 22 ng b c làm sao ti n tr coi m ch và ti n tiêm thu c. Anh bu n hiu r it giã ông ch ti m y xe mà i. Ra ng anh nh l i v au n m nhà, n u khôngbán xe thì làm sao mà có ti n cho v u ng thu c và cho con có s a mà bú. Anh ngd d m t chút r i tr l i nói v i ch ti m r ng t i 35 ng anh m i bán c. Chti m l c u mà nói 25 ng c ng không dám mua ch ng lu n là 35 ng.

Thái d t xe i. Tr i ã t i r i. Trong ti m ngoài ng èn i n u cháy sángh t.

Thái ngh bây gi n u tr xu ng Sài Gòn ki m ch mà bán xe thì v khuya quá,s v nhà trông. Anh m i tính v ngã Bà Chi u ghé ti m cho m n xe h i th coih ch u mua hay không. Anh lên xe p qua C u Bông. i vòng tr c ch Bà Chi uanh th y có ti m cho m n xe máy anh ng ng l i và nh y xu ng.

Tr c ti m có xe máy c s p hàng hai bên, m i bên có b n n m chi c, s ncho khách l a mà m n. M t a trai tr c ch ng 15 tu i, ng i gi a c a ngó ra ngmà ch i. Trong ti m m t ch àn bà ng i n tr u, hai bên vách có t ki ng ng ph tùng xe máy bán.

Thái y xe vô bi u a trai h i ch ti m mu n mua xe máy c cho m nhay không. a trai nói ông ch i ch i r i, có m t mình bà ch nhà ch c bà khôngmua âu. Thái nài n bi u a trai c vô h i th bà ch .

Th y hai àng nói chuy n dan ca5 bà ch b c ra h i Thái:- Th y mu n ki m ai?- Th a, tôi mu n ki m ông ch h i coi ông mua xe c hay không?- Ông i ch i ngoài Sài Gòn. Mà xe chi v y?- Th a xe máy.- Xe máy c a tôi ã có t i chín m i chi c. M i b a cho m n có m t hai

chi c. Chúa nh t v i ngày l h c sinh mu n i ch i m i cho m n t i n msáu chi c, b i v y có xe d luôn luôn, mua thêm làm chi n a.

- Tôi t ng ti m c n mua thêm thì tôi bán cho.- Không. ng nói xe nhà ây ai mua ng bán b t, ch có tính mua thêm âu.

Th y mu n bán xe th y ó ph i hôn?- Th a, ph i.- Th y tr giá bao nhiêu v y?- Tôi bán giùm cho anh em. Ng i ta d n bán 40.

5 dây d a, cách nói c t kéo dài thì gi .


7

- M c quá xe c a tôi ây, ai mua 20 tôi bán li n. Lóng n y6 xe r l m th y à.Th y nh giá cao l m s không ai mua âu.

Thái bi t bà ch ti m nói l là, bà không tính mua, nói nhi u n a vô ích, nên dnón chào bà r i d t xe i. T i ti m ch p phô, anh ghé mua hai h t v t ng em vlu c r i d m n c m m n c m. Anh móc túi l y ti n mà tr , thì trong mình còn cóm t ng b y c c. Anh châu mày l y m t c c tr ti n cho ti m. H th i 4 xu. Anh bh t xu v i b c vào túi qu n r i lên xe p i qua ng Hàng Th mà v .

Thái ã nói v i v s bán xe l y ti n cho v i c T tiêm thu c. Mà bây gibán thì ng i ta không thèm mua; n u mình nài n mà bán thì ch có 22 ng, không

ch a b nh cho v . V y ph i làm sao? Anh bu n quá, p xe di ch m ch m mà tính.Tr chi c xe máy ra trong nhà không có v t chi bán cho có ti n nhi u. Th nào c ngph i bán chi c xe máy d u m c d u r m c k .

Xe qua kh i C u M i ngoài Châu Thành r i ng không có èn i n n a.Nh ng xe có èn tuy không sáng l m, song c ng d th y ng mà i. L i nh tr ngmùng 6 r i giúp sáng thêm, nên ng v ng v không có nhà, mà anh Thái c i, anhkhông lo s chi h t. Anh tính sáng mai vô s anh m n v i C p-R n7 T mà x schi c xe c a anh. Anh làm 50 s m i s bán m t ng. Anh c y C p r n nói v i thmua s giùm. Anh s k nh ti n n c cho C p r n 5 ng, nh chê ít mà òi 10 nganh c ng ph i ch u. Ph i làm nh v y m i có 45 ho c 40 ng cho v tiêm thu c.N u C p R n không ch u nói giúp, ho c nói mà ng i ta không b ng lòng mua s choanh, thì bu i chi u anh s ra Sài Gòn ki m ch bán xe, ch ng ó d u m c hay r anhc ng ph i bán, mi n là có ít ch c ng cho v u ng thu c.

Anh Thái ng p xe i ch m ch m mà suy tính gi a kho ng ng v ng vl m , thình lình có c p èn pha8 xe h i ph t cháy lên r i ng sáng lòa. Anh ng cnhiên không hi u xe h i c a ai l i u t i khúc ng quanh g n nhà anh ó làm chi,xe u l i t t èn r i bây gi m i m pha mà ch y qua Bà Chi u. Anh nghi có c ptình nh n nào ây qua ngã ba ra Thanh a v ng v , u xe ng i t bày tâm s v inhau, t h i m i t i, bây gi th y èn xe máy anh vô g n t i m i lên máy n i èn mà

i. Xe h i ch y ch m l i êm ru, nh ng c p èn pha chói sáng làm lòa m t anh Thái.Anh ng ng xe l i nh y xu ng ng nép l i xe h i qua r i anh s i.

Chi c xe h i ch y t i. Anh Thái dòm vô xe thì th y m t thi u n m c áo xanh,t lái xe mà i, không có s p ph ng i m t bên, mà phía sau c ng tr ng tr n, khôngcó ai ng i h t. Anh l y làm k . Xe h i qua r i, anh lên xe máy mà i, th m ngh côn y i h ng gió sao l i i m t mình, mà êm t m t i sao l i dám u xe t i khúcquanh v ng v nh v y, anh i t i g n khúc quanh nh èn xe v i tr ng non chói sángsáng, anh th y gi a ám c trên l ng phía tay trái có v t gì hình nh cái r ngnh ai ó. Anh ng ng xe b c xu ng, và xây èn r i mà coi. Anh th y rõ thi t qum t cái r ng nh ng b ng ru t tre còn m i tinh, nh ng có cái kh n bàn lông x pmà kê n p r ng ch không y khít.

Thái càng ng c nhiên h n n a, trong trí c nghi quy t cô gái lái xe h i h i nãych cái r ng mà ây ch không ph i ng i nào khác. Anh l ng l không bi tph i i báo v i bót9 hay là ph i làm sao. Anh b i r i nh ng ngh có i báo thì ph ibi t cái r ng ng v t gì mà nói chuy n cho rành. Anh s con nít ch t nên ng i tach n ch v ng v mà b . Mà r i anh l i ngh ng i giàu sang có xe h i t t, bi t

6 n y7 c p r ng, c p r n, c p r n: do ch caporal , quân hàm: h s , cai. Vào u th i Pháp thu c c pr n c ng c dùng trong dân s : cai th8 phare, èn chi u xa có c ng ánh sáng cao9 s c nh sát


8

c m lái mà i thì ng i ta chôn, ch n lòng nào em b nh v y. Vì n p r ngkhông y khít, anh tính d nh u mà coi.

Anh ngó quanh qu t, sau tr c u v ng hoe, không có dáng ng i. Anh d t xel i g n cái r ng, xây èn r i ngay n p, r i anh làm gan m t tay v n xe m t tay v ih t cái n p r ng ra.

Té ra thi t m t a nh n m trong r ng, u có i nón, mình có bao m n.Thái t ng thây con nít ch t nên tái m t. Ch ng dè èn xe chói a nh m m t vàhu i hai tay. Anh m ng quá, h t s n a. Ngh vì h quanh r i i h n m t tr m th cthì t i nhà, ch không xa, anh m i tính ch cái r ng n y v nhà cho v anh hay r ianh s i ra bót mà c , a nh s ng, ch không ph i ch t nên không c n báo g p.

Anh Thái y n p r ng l i, xây cái èn cho ngay, kéo cái xe l i g n, r i m ttay choàng ôm cái r ng mà lên xe máy, m t u gác lên ch hai tay c m, m t ugác trên cái yên. Anh th ng th ng i v nhà, m t tay v n cái r ng m t tay y xemáy.

Ch Hòa nhà nh u ng chén s a nóng h i tr a, m hôi nên bu i chi u n ykho kho n chõi h i10 h n m y b a tr c. n n a chi u em nh khát s a, ch b ngem ng i cho nó bú. Vì s a ít nên em bú không no nên em c n nh n. Hòa nhúm l an u m t siêu n c sôi r i l y s a khu y n a ve mà cho em bú thêm.

Em ào bú no r i thì ng êm. Hòa em n m p m n t t . Ch i khu y haiph n chén s a n a r i b ng ra ván ng i u ng và ngó ch ng con. U ng s a nóng ch

m hôi n a, mà nh ra m hôi ch nghe trong lòng th i th i. Ch l y làm l , khônghi u t i sao ch au mà u ng thu c nh u ng n c lã, không b ích chút nào, cònu ng s a nóng thì b nh l i gi m, v y thì mua s a mà u ng t n h n là u ng thu cm c ti n quá.

Ng i d t h tin t ng vi c h th y tr c m t, h không ngh n vi c cao xa.Ch Hòa n y bi t c bi t vi t ch Vi t, mà ch không có h c bao nhiêu, ch h c v i

i nhi u h n là ch h c v i sách, nên ch c ng nh ph n ông trong h ng bình dân,ch tin vi c th c t tr c m t, ch không k môn khoa h c cao k , ch chê thu ckhông hay ho gì, ch không dè thu c không công hi u là t i th y ch nào ph i t ithu c, au m t ng mà tr m t ngã thì thu c hay gi ng gì c.

Th y con ng mê, ch Hòa l y l c ng i g u. Ch nh l i Thái d n h i ilàm, ch ch c chi u nay Thái bán cái xe nên m i v tr . Ch ngh b y lâu nay ch ngch c ng chi c xe máy nh c ng con, h i làm v thì lau chùi s n sóc. Hôm nay vìch b nh mà ch ng ch ph i bán chi c xe máy, r i ây m i bu i i làm ph i i b , nh

n tình c nh y ch ng lòng nên a n c m t. Ch th m vái chi u nay ch ng chbán xe ch a c, t i ch c n ch nói ch nh u ng s a ã h t b nh r i, ch ng c nph i tiêm thu c làm chi mà bán xe.

M t tr i l n r i, em ào ng êm, ch Hòa kh e kho n nên vô b p n u c m ngch ng ch v có s n mà n.

N i c m c n thì ã ch ng v ng t i. Hòa t cái ng n èn d u trên bàn; chkhép b t m t cánh c a r i ra sân trông ch ng. Ch c ngó ch ng lên phía ch . M t látcó ng i ra ngoài l 11. Ch th y xa xa nên t ng ch ng ch bán xe r i nên i b màv , ch h i h p trong lòng, té ra không ph i. Ch th m t h i dài, th m ngh d u chh t b nh mà ch m c con nh c ng không th i mua bán giúp v i ch ng cho cn a. T ây ch ng ch ph i m t mình mà day tr mà nuôi v con, m i tháng có haim i m y ng b c làm sao no m cho c. Ngh t i tình c nh ó thì ch thêm bu n

10 th nh m nh, nhi u sau c n b nh.11 d ng c b t cá t d i n c cho cá vào.


9

thêm lo không bi t ph i làm sao ti n mà n m i tháng ng v ch ng s ng an vuiv i a con thân yêu.

Ch Hòa m t ngó ch ng ch ng mà tính t i ngh lui, ch không hay trong nhà emnh ng th ng gi c r i ã th c d y h i tay p c ng nãy gi . Ch ng nghe em hóekhóc ch l t t tr vô, b ng em ng i trên ván mà cho bú.

Trong nhà im lìm, ng n èn d u leo lét, r i ch t ch m , ngoài hè v ng hoe.Gió th i lai rai, xô nhánh u p vào vách lá l t x t.

Hòa ng i cho con bú, ng n m tay n m ch n con a lên mà s m soi. Thìnhlình nghe có ti ng ng ngoài sân, ch ng c m t ngó ra ch cánh c a m , ch th y cóm t bánh xe máy ló vô ch ó r i l i th t l i d ng nh em d ng m t bên ng mbét hai cánh c a r i s y vô. Ch bi t ch ng ch v , mà chi c xe máy v n còn thìtrong trí ch m ng m ng.

Té ra anh Thái h t cánh c a v khép h i nãy mà b c vô, hai tay l i b ng cáir ng nh em trên ván g n ch v ng i.

Ch Hoà h i: R ng gì âu v y?Thái v a c i v a nói: R ng gì gi lên thì bi t . Anh quày qu tr ra ngoài

y xe vô nhà d ng d a vào vách.Hòa a tay gi n p r ng lên, th y a con nít n m ngo ngoe nh em ào c a

ch v y, thì ch ng c nhiên h i l n: Con c a ai âu v y? Anh em v làm chi?Thái khoát tay nói: ng có la om sòm th ng th ng qua nói cho mà nghe .

Anh v a nói v a khép h t hai cánh c a l i mà móc hai tr ng v t trong túi qu n ra vào cái tô trên bàn.

Em ào ng r i. Hòa lót m n lót g i, nh nhàng em n m m t bên. Thái b cl i bi u v b ng dùm a nh trong r ng ra coi con trai hay là con gái, nó m nhkh e hay có b nh.

Thái m bét n p r ng, Hòa l t l i m t bên d m n n màu h t gà ra. a nhm m t trao tráo, h i tay thi t m nh, không khóc la chi h t. Thái b ng cái èn g n cái r ng. Hòa a hai tay b ng em nh ra, nó ngó l láo d th ng l m.

Hai v ch ng xúm xem em nh u i cái m b ng ch len màu h t gà, hai bêntai có g n hai cái bông tr ng c ng b ng ch len. Mình m c áo l a tr ng may máy cònm i tinh, c áo c a tay, và trong áo u có k t ren thi t p. Hai ch n có mang ôi vtr ng c ng b ng ch len nh cái m . ít có bu c m t t m tã tr ng. Thái bi u Hòa mtã ra coi thì là con gái, v ch ng ngó nhau mà c i. Hòa ng c t tã l i thì Thái th yc em nh có ló ra m t khúc dây chuy n vàng. Anh thò tay móc trong áo ra thì thi tqu em nh có eo s i dây chuy n vàng, ch giáp m i l i có treo hình ông ph t c ngb ng vàng nh ng th làm d p ng n m kh i c n.

Hòa nói: Ph i con nhà giàu m i eo dây chuy n, m c áo t t nh v y. Mà conc a ai âu sao anh em v ây làm chi .

Thái ngó v r i g t u mà nói: Ph i r i. Cô i xe h i r i b ra ng ch ai!Hòa ng c nhiên n a nên h i: Cô nào i xe h i âu?Thái m i to nh thu t s cho v nghe r ng h i chi u ra kh i s anh i lên t H

ki m ng i mà bán xe máy. H tr có 22 ng r quá nên anh không bán, anh vô BàChi u tính bán cho cho ti m cho thuê xe máy, té ra h không thèm mua. Th y khuyar i nên anh mua hai tr ng v t ng v n u c m n. p xe i v t i khúc quanh d iây, thình lình có m t chi c xe h i u l i ó t bao gi không bi t mà ph t èn pha

lên r i rút ch y qua Bà Chi u. Lúc g p anh dòm vô xe h i thì ch có m t cô c m taylái mà ch y, trong xe không có ai n a h t. Anh phát nghi nên g n t i khúc quanh anhc ý dòm hai bên l . Anh th y cái r ng n y.

Anh nh y xu ng, d t xe l i g n và xây èn mà r i. Th y n p r ng không ykhít, anh d lên mà coi ng v t gì. Th y a con nít anh t ng nó ch t anh xanh m t.


10

Té ra nó ngo ngoe và b èn chói nên nó m con m t. Ngoài ng không có ai h t,anh không n b mà i, b i v y anh m i em cái r ng lên xe mà ch v cho vcoi, tính n c m r i anh s em ra bót mà c và giao cho nhà ch c trách nh o t.

Ch Hòa nghe ch ng thu t h t câu chuy n, ch l y làm k , nên ch nói: Em nhm nh m l i d th ng quá. Giàu có mà c a con nh v y, sao không mà nuôil i em ra gi a ng tr ng mà b ? N u anh không g p, thì êm nay nó khát s a ch cnó khóc lòi rún; mà r i có m a gió thì nó ch u sao n i. H i nãy b ng ra. Em th y cóm t cái g i nh . Anh l y cho em nó n m ng so n trong r ng coi có nh ng gìv y .

Thái thò tay vô r ng l y a cho v m t cái m n vuông nh b ng n màu tr nggà v i m t cái g i nh và m m, ngoài bao có k t ren hai u thi t p. Hòa tr i m nkê g i em nh n m xu ng r i vén m n p cho em. Em n m ch i không khóc c ngnh em ào n m k bên ó c ng êm.

Bây gi Thái m i l y ra t ng gói a cho v m xem. Tr c h t m t gói mc 9 t m t gi t i tr ng tinh. M t gói ch có 2 kh n bàn lông l n x p l i k n p

r ng cho kh i b t h i, ch c là kh n khi t m em thì lau mình cho nó. M t gói 3kh n bàn nh bao hai h p s a bò. M t gói n a c ng y nh v y song bao trong m tcái ve có g n núm vú s n khu y s a cho em bú, m t h p có n m núm vú còn m i,m t h p ph n, v i m t c c xà bông th m. M t gói có 5 cái m n n nh gi ng nh cáim n ã tr i cho em n m ó, song trong có gói m t ve n c th m l n ch c khinào t m xong r i thì thoa cho em. M t gói n a có 5 cái áo, 2 cái b ng l a, 3 cái b ngv i ba tít m ng, c ng k t ren, m y áo v i l i có vi n màu , xanh và tím.

Coi h t m y gói r i. Thái nói: th nào c ng quý giá. Ph i giàu sang l m, màc ng ph i c ng con l m m i s m th nh v y. Mà sao nh v y, con nh v y,l i em ra ngoài ng mà b ? K quá! hi u không n i. Thôi n u c m qua n chono r i qua ra bót trình cho nhà ch c trách i u tra r i s bi t. Em cái ve v i hai h ps a ra ngoài ng con nh có òi bú thì mình khu y s a cho nó bú . Còn các mónkia thì em gói l i t ng gói nh h i nãy r i vô r ng, ng ng t i. Bây gi locho mình n c m ã. Qua có mua 2 h t v t kia .

Hòa v a gói l i v a nói: C m em ã n u s n h i chi u r i. Còn lu c h t v tn a thì n. Anh coi trong r ng còn th gì n a hay không .

Thái nói: Còn m t cái m n tua lót d i áy r ng cho con nh n m, ch có gìâu . Anh v a nói v a n m cái m n kéo ra kh i cái r ng. Tình c m t bao th

trong cái m n r t ra trên ván. Hòa v t nói: Ý! Có th gì ây! . Ch l y mà trao li ncho ch ng.

Thái buông cái m n, c m phong th l i a g n ng n èn mà c nho nh : Aig p cái r ng n y, xin xé bao th ra mà c thì hi u h t m i vi c .

Hòa li n nói v i ch ng:- Anh g p cái r ng thì anh c xé th ra coi ng i ta nói s gì.- Qua mu n em ra bót r i qua s xé tr c m t nhà ch c trách cho có ng i

làm ch ng.- Có c n ch ng c làm gì âu. Bao th biên rành r nh v y. Anh g p cáir ng thì anh có quy n xé bao th mà coi ch . Em nóng qua, em mu n bi tcoi chuy n gì mà k c c nh v y. Anh xé coi i i mà. Bao th n ng quá,ch c k rõ câu chuy n dài l m.

Anh Thái b n tánh ch n ch t, l i thu nay anh quen thói th ng ngay, âm th mch cái r ng v nhà, mà trong r ng l i có a con nít v i c t t quá, t nhiênanh ái ng i, không bi t có t i l i gì hay không. Anh c c m bao th , ng d d . M cd u ng i ta vi t h ai g p cái r ng thì xé bao th mà coi. Anh l ng l n a mu ncoi con nh là con c a ai, còn n a l i mu n ra c bót r i s xé th ra mà coi. Ng t ch


11

v thôi thúc quá. Nên nghe theo l i v , kê bao th g n èn r i th ng th ng xé m tmép, xé r t k l ng r i trút ra trên ván.

N m ghim gi y s ng12 chài bài ra v i m t mi ng gi y nh vi t ch ng vàich c hàng ch ch không nhi u.

V ch ng anh Thái choá m t nhìn nhau ng n ng , không nói c m t ti ngnào. Mà thi t ai c ng v y, g p hoàn c nh nh v y không bi t nói cái gì bây gi .

Ch Hòa gom 5 ghim gi y s ng, ng i m t ng ghim.Anh Thái l m mi ng gi y a g n èn mà coi, coi i, coi l i, coi hoài.Ch Hòa m h t b c r i ch ngó ch ng mà nói: N m ghim 5 ngàn Còn

mi ng gi y h vi t sao ó? Anh c nghe th coi .Anh Thái m i kéo v l i g n mà c nh nh :

Tôi trân tr ng và tha thi t yêu c u ông hay bà nào ho c anh hay ch nào, hg p c cái r ng n y, thì làm ph c nuôi giùm a con gái c a tôi ây. Nó sanh

n b a nay úng 25 ngày. Tôi t cho nó tên Lý.Tôi có 5 ngàn ng b c theo ây ng có s n ti n mà ho n d ng con tôi.N u s n lòng nuôi giùm con tôi, thì tôi c u xin gi u kín vi c n y, ng cho ai

hay; ngày sau khôn l n r i tùy ý mu n cho nó bi t hay không c ng c. N u con tôivì tình máu th t nó tìm t i mà nhìn m con thì t t. Còn n u nó oán ghét tôi thì tôi c ngkhông dám phi n trách ai.

Vì o nhà r c r i tôi ph i ép b ng mà lìa con. Nh ng tôi r t au kh ch ngkhác nào c t khúc ru t mà qu ng. V y tôi vi t m y hàng n y lòng tôi thi t tha mong

c ai lãnh nuôi giùm con tôi thì làm ph c thay th cho tôi mà th ng yêu, s n sóc,d y d nó nh con nh cháu ru t ng ngày sau nó kh i v t v h thân, mà tôi c ng

c gi m b t t i l i chút ít.Tôi g t n c m t mà cúi chào ai ch u lãnh nuôi con tôi ây. D u tôi không c

bi t song tôi tin ch c c ng th ng yêu con tôi nh tôi v y.

Ng i m xác còn mà h n ã ch t

12 (cent) m t tr m


12

MAY R I R I MAY

III (1.3)

Anh Thái c d t r i, anh li n trao b c th cho v , v i vã v a m nút áo, v a ivào trong. Anh c i áo máng trên vách. B ng chong èn nh ra mà m i, r i tr vô b plui cui nhóm l a n u n c sôi ng lu c h t v t mà n c m, không nói chi h t.

Ch Hòa c ng l ng thinh, lo út b c th v i 5 ghim gi y b c vào bao th r i d i b p v mà è. Ch li c m t ngó ra c a, d ng nh s có ng i ngoài dòm th ycông vi c trong nhà, m c dù ch ng ch ã khép khít hai cánh c a h i nãy r i. Th ad p hai em nh n m ng êm c hai, ch riêng hai h p s a v i cái ve m t ch , r is p h t m y gói kia vô r ng, x p cái m n tua l n phía d i, kh n, áo riêng m t

u, m n n c a em khúc gi a, còn cái gói t thì u kia. Ch y n p r ng l icho khít. Ch quên h t b nh ho n h m nay.

Ch b c xu ng t l y cái bao th nhét vào túi áo trong và b ng cái r ng sát trong vách. Ch m i l m hai h p s a v i cái ve em trên bàn chung m t chv i s a và ve c a em ào bú h m nay.

Ch ngó ch ng hai a nh r i i th ng vô trong, th y Thái ng ch m l alu c tr ng v t, ch m i l y cái siêu múc n c m t bên mà d n anh h h t v t chínr i thì anh t giùm siêu n c lên b p ng có n c sôi mà khu y hai ve s a haiem nh th c d y có s n s a cho hai a bú li n.

Thái c ng i ngó b p l a, không h , b lo l ng l m.Hòa lau chén a s a so n d n c m. Chén t ng n h i tr a còn phân n a ch

c ng vô mâm. Tr ng v t chín, Thái nh c cái 13 xu ng, b t siêu n c lên bi u vra coi ch ng hai em nh cho anh l t tr ng v t r i anh b ng d n ra c.

Hòa i ra tr c l y hai ve s a c m vô, i n c sôi ch súc cho s ch r i dùngh p s a m i khui mà khu y m i ve m t khúc cho em bú. Ch làm hai ve s a xong thìThái c ng d n c m r i, ch ng b ng mâm c m góc ván, v c m hai ve s a trênbàn. Thái b ng èn g n mâm c m và nh c cái gh u mà ng i. Hòa b i m t chénc m cho ch ng tr c r i m i b i cho ch . Thái ói b ng nên c m ã ngu i l i n v it ng và tr ng v t d m n c m m mà anh n coi ngon quá. M y b a tr c Hòa ngmi ng n c m không c, mà hôm nay coi b ch n c ng ngon.

V ch ng v a n v a ngó ch ng hai a nh . Hòa nóng n y mu n bi t ý ch ngcoi vi c n y ch ng tính ph i làm sao. Th y ch ng c l ng thinh không thèm nói t i,Hòa m i nói: H i m i v anh nói n c m r i em cái r ng ra bót mà c . Bây gi cógi y c a ng i ta vi t nh v y thì c bót sao c .

Thái c ng i n không nói chi h t.Hòa nói ti p: T i nghi p cho cô nào ó qua! Vi t cái th c nghe th m thi t

h t s c! Ch c là giàu sang lung l m nên sanh con s m h t, mà s m th nàoc ng quí giá, tính h t c ng t i b c ngàn ch ít âu. Vì gia o xào xáo sao ó m i épbu c cô ph i lìa con, c ng nh cô ph i c t ru t mà qu ng, b i v y cô vi t th n n nc y mình làm ph c nuôi giùm, l i còn theo t i 5 ngàn ng b c mà n n tr ccho mình n a. n u ng i không giàu sang t t b c và không th ng con áo , thìâu có làm nh v y c. Ng i ta c y b t lu n là ai, h g p thì làm ph c em v

nuôi giùm. Tr i ã xuôi khi n cho anh g p r i anh em v nhà, v y thì v ch ng mìnhph i lãnh nuôi, ch t ch i sao c .

13 n i b ng t, mi ng r ng


13

Thái châu mày ngó v mà h i:- Em tính mà nuôi hay sao?- Tr i ã khi n con nh n y v tay mình thì mình ph i nuôi, ch giao cho ai

bây gi ?- Em b nh ho n mà nuôi cho t i hai a nh em nuôi sao n i.- Cho bú s a bò mà c c kh gì. M t a hay là hai a c ng v y.- Nuôi hai a em ph i c c b ng hai ch c ng v y sao c.- Em s là s không có s a, ph i mua s a bò cho hai a bú, t n ti n nhi u

quá ch u không n i, ch em có s c c âu. Mà ng i ta ã c p cho mìnhm t s ti n t i 5 ngàn thì mình kh i lo v phía ó, c lo t m r a cho bú dng , có m u thì mua thu c cho u ng, làm vi c nh v y có c c cho b ngbu i chi u qu y thúng i mua trái cây r i s m m i gánh ra ch ng i bán haysao. Em nói thi t v i anh h m nay em bu n lo lung l m, bu n vì m c connh không i mua bán n a c ki m ti n thêm ph v i anh, còn lo là vìm i tháng anh lãnh c có hai m i m y ng làm sao mà nuôi con thv y u. Ch a m y ngày mà ã th y kh v ti n b c, n n i anh ph i tínhbán xe ó th y ch a. Ví nh ng i ta m n nuôi con nh mà h ch u ch ngôi ba tr m, em c ng lãnh li n. Ng i ta r ng rãi giao cho mình t i 5 ngàn

thì còn d d gì n a, ây là cái ph c n cho mình, mà nuôi con nh mìnhl i làm ph c, làm n, làm ngh a cho ng i ta n a.

- Qua tính ph i em n bót mà trình. Nh nhà ch c trách nói mình g p cthì c em v mà nuôi. nh nh v y thì mình nuôi m i h p pháp. Còn nhng i ta nh giao cho nhà m -côi nuôi thì thôi.

- âu mà c! Anh tính em trình h t ráo, trình luôn th t ti n b c n ahay sao?

- Trình thì ph i trình h t ch sao. N u mình gi u ti n b c l i mình xài,té ra mình gian tham, mình n c p.

- Thi t v y N u mình ch n s ti n mà l y, nh r i ro h giao con nh chong i khác nuôi thì té ra mình sang o t ti n b c c a con nh , làm nh v yt i l m. Ý mà anh quên hay sao? Trong th ng i ta c n d n rành r , d nai g p cái r ng ph i gi u kín mà nuôi giùm, ng cho ai bi t. N u mìnhem ra làng ra bót mà trình, chi cho kh i ng i ta i u tra, h tìm ki m cho

ra ng i m c a em nh h làm tùm lum, t i nghi p ng i nào ó quá. Có lvi c bí m t sao ó, cô n s x u h cho ph n cô, ho c s nguy cho con nhnên trong th m i d n c n k ph i gi u kín mà lúc anh g p cái r ng chot i lúc anh em v t i nhà mình ây, có ai ngó th y hay không.

- Không. R ng b gi a kho ng tr ng, không có nhà c a ai h t, mà qua d racoi r i qua ch v ây qua không g p ng i nào h t.

- Ôi!, N u v y thì mình gi u luôn mà nuôi, c n gì ph i i báo cáo.- Ng i ta giao m t s ti n l n mà c y ng i nuôi, ng i ta bu c ph i th ng

yêu d y d em nh nh con cháu ru t. Qua ái ng i vì qua s mình không thlàm tròn trách nhi m c a ng i ta phú thác ch .

Hòa n c m r i. Nghe ch ng nói nh v y ch buông a và ch con nh mà nói:Con nít phê phê ng ngh nh nh v y mà ai n lòng nào mà ghét nó cho c. Em

nuôi nó em c ng th ng nó nh con ào c a mình v y. Em yêu hai a ng nhau,em ch m sóc nh nhau, chúng nó l n em c ng d y d chung h t hai a làm nh v ycó l i trách nhi m gì âu mà s .

Em ào th c d y hu i hai tay d i m t.


14

Thái v a n c m r i, anh ngó th y, anh li n b c l i bàn l y hai ve s a còn mhi m14 a cho v mà nói: Thôi th ng th ng r i s tính l i. Em ng i ó coi ch nghai a nh , n u nó th c d y thì a s a cho nó bú. qua múc n c cho em u ng .

Thái b ng mâm c m i vô trong r i b ng ra m t tô n c cho v u ng.Em ào khóc óe lên. Hòa c m ve s a cho nó bú. Em nh kia c ng th c d y chòi

p n a và m m t trao tráo. Thái lên ván ng i mà c m ve s a th nhì cho nó bú, haia ch m bú m nh m . V ch ng Thái ngó nhau mà c i.

Hòa nói: Trong th nói em nh sanh c 28 ngày r i. V y thì em mình l nh n 3 b a, nó là ch .

Thái c i mà nói:- Trong th có nói t em n y tên Lý. Em c a mình tên ào, ào v i Lý là

ch em ph i quá.- ! hai tên u thu c trái cây h t mà trái cây ngon nên bán m c n a. Em ch cv ch ng mình phát tài r i nên tr i m i khi n trong nhà có trái ào r i màtr i còn cho thêm trái Lý n a. N u mình nuôi h t hai a ai có h i thì mìnhnói con mình sanh ôi.

- Hai a coi g ng m t không gi ng nhau.- Con nít sanh ch a y tháng, bi t sao là gi ng hay không gi ng cho c

anh. C nói em sanh m t c p con gái thì ai bi t gì âu mà không tin.Em ào bú tr c nên no tr c r i ng l i, Hòa c t ve s a b c vô trong, d n

d p mâm c m h i nãy, cho ch ng ng i cho em Lý bú mà coi ch ng luôn hai em.Ch ng Hòa tr ra thì em Lý c ng bú no r i ng n a.Thái r nh rang mà m c a c c ra sàn ng ngó mông mà suy ngh . B n tánh

ngay th ng nên h i g p cái r ng có a con nít n m trong thì anh tính ch v nhà, nc m r i s em ra bót mà c . Ch ng so n r ng th y bao th v i m t s b c nhi uquá anh b i r i, không bi t li u l nào: ph i em h t ra bót mà trình, hay là gi u luôn

ng h ng s b c ó, ch ng nh ng nó giúp nghèo lúc n y kh i bán xe cho v u ngthu c, mà nó giúp v n cho c ch ng làm n h t túng r i thi u h t n a. T i khôngquen thói tráo tr theo th i nh ng i ta nên anh lo ng i ch a dám quy t nh. Ch ngv ch ng bàn qua cãi l i, anh nh n th y l i v anh nói th y u có lý: ng i ta c ynuôi giùm con, ng i ta d n ph i gi kín, ng cho ai bi t, mình em ra bót làm v ltùm lùm sao ph i. L i ng i ta m n nuôi t i giá 5 ngàn ng, mình còn s c c n igì. Mình b s nhà ph v i v mà nuôi c ng áng, mi n lúc nó còn nh ây mìnhth ng yêu s n sóc nh con ru t c a mình, r i ch ng nó l n lên mình ch m nom d yd c hai a nh nhau thì mình gi tròn l i c a ng i ta phú thác, ch có l i tráchnhi m ch nào âu mà s . G p con nít c a ng i ta b gi a ng, ng i có lòngnh n ai c ng ph i b ng v mà nuôi, không n làm l b cho nó ch t. Ng i ta n n nc y nuôi giùm em Lý, l i n n tr c v i m t s b c quá l n, ch ph i bi u mìnhlàm ph c xu t ti n mình mà nuôi hay sao nên s t n ti n t n công mà t ch i.

Thái ngh t i ó thì 10 ph n ã xiêu lòng mu n nghe theo l i v h t 9 ph n r i.Nh ng vì c ng còn chút ái ng i nên anh tr vô khép c a gài l i ch t. Th y v ã lótm n g i s p hai em nh n m song song m t u ván tr ng m t u ch n m. Tháib c l i b ng èn bên bàn r i ng i m t bên v mà h i: B a nay em còn nóng l in a hay không?

Hòa ng i d y mà áp:- H i n a chi u, trong mình có h i en en n l nh. Em khu y m t chén s a

nóng em u ng nó t a m hôi r i kho m nh nên g n t i em m i n u c mc ó. Mà chuy n n y ngh thi t k ; t h i anh em con Lý v t i bây gi ,

14 m, khá m


15

sao trong mình em kho kho n d ng nh không có b nh chi h t. H i nãyem n c h n m t chén c m ó, anh không th y hay sao?

- Th nào em c ng ph i i c T c y ng coi m ch r i tiêm thu c cho d tnóng l nh m i c. N u em mu n em Lý mà nuôi thì em ph i m nh

ng có s c kho mà nuôi hai a con n i ch . Em c ng ph i nói v i cT ho c tiêm thu c b ho c cho toa mua thu c b mà u ng cho th thu cnào u ng cho có s a nhi u ng cho hai a bú.

- S a m m i b , con nít bú m i mau l n. S a bò sao b ng, n u s a em thi uem cho bú gi m s a bò v y thôi.

- N u anh ch u con Lý cho em nuôi chung v i con ào, thì em s i c-T . Em xu t chút nh trong s ti n n y mà u ng thu c cho m nh ng nuôiem có h i gì âu.

- Ng i ta nói ngoài Tân nh có ông c-T Ân, ng tr b nh cho nhà nghèong làm ph c n ti n r l m, b i v y ng i ta g i ng là c-T nhà

nghèo . em ra ó. Em ch c t n không bao nhiêu âu.- Em a b c th h i nãy cho qua c l i coi.Hoà móc túi l y bao th ra, rút l y b c th mà em cho ch ng. Thái c m l i cái

bàn, nh c gh ng i bên bàn mà c l i. Anh ng i coi mà suy ngh . Anh coi qua coil i m y l n r i x p a cho v , d n ph i c t cho k ng b m t. Hòa út vào bao thl i mà nói ch chung v i s b c mà gi trong mình, làm sao m t c mà lo.

Thái ng i d a bên v to nh nói: Qua tin ch c vi c n y là vi c tr i s p t màgây ra ch không ph i v ch ng mình d ng m u gian mà t o thành c. Em ngh l imà coi m y n m nay v ch ng mình lam l làm n, ch ng lo theo s c ch ng, v lotheo ngh v , mình c gi lòng hi n lành ngay th ng mà i, ai có d hung d giantham m c h . Có l Tr i th y mình nghèo hèn c c kh Tr i th ng nên tr i ã chom t a con gái r i, mà ngh ch a cho mình vui nên Tr i t o ra m t tr ng h pphi th ng mà cho mình thêm m t a con gái n a, l i còn giúp cho mình m t s b cto mình làm v n mà l p nghi p, bây gi qua th y v ch ng mìnnh i v i lòngchi u c c a Tr i Ph t, mình có hai ph n s : m t là s n sóc th ng yêu d y d hai

a con b ng nhau, cho kh i trái v i ý Tr i mà c ng kh i ph l i c a ng i ký thác,hai là ph i s d ng m t cách úng n s b c c a ng i ta giao cho mình ó, ph ilàm cho sanh l i ngày sau con ng i ta c chung h ng, ch không nên lãng phíxài b y b tiêu h t, ch ng s p nh l n lên nó v t v c c thân. Thu nay v ch ngmình không bao gi có c m t t m gi y s ng. Bây gi tình c mình có t i 50 t m.

ó là m t gia tài l n c a Tr i ban th ng, mình lo gi gìn không nên h h ng, Vi cs d ng s ti n n y th ng th ng em m nh kh e r i v ch ng mình s bàn tính chok , không nên làm h t t c.Vi c g p ph i lo tr c vi c h n15 s lo sau. Bây gi s p

t cách th c nuôi s p nh cho k l ng và vi c lo tr b nh cho em kho m nh mà s nsóc hai con. ó là vi c g p ph i làm li n.

Hi n gi trong túi qua ch còn có m t ng m y b c. V y ph i xu t trong s ti nó vài tr m ng mua mùng chi u cho s p nh ng và cho em i c-T coi m ch

tiêm thu c. Còn l i bao nhiêu em gi cho k r i làm công vi c. Trong nhà c gim c s ng bình th ng cho ng i ta kh i nghi gì h t.

Hoà nói: Em hi u ý anh r i. Sáng mai em s em cái r ng vô trong gi ngng k qua ng i l i ngoài ng h không ý.

Thái nói: ph i gi k l ng nh v y m i c, ph i gi m c s ng theo m cth ng, ng lên m t có ti n mà sanh r c r i, còn hai b a n a t i k phát ti n. Hlãnh ti n r i là qua xin thôi, vi n l em sanh t i m t c p, mà em l i có b nh nên qua

15 không g p


16

xin ngh ít ngày ng nhà lo thu c men cho em và s n sóc hai a tr , ch ng nàoem m nh qua s tr vô làm vi c l i. Ngày mai qua s l y m t tr m em theo ngmua g p m t cái m b ng nhôm n u nu c cho mau sôi mà khu y s a cho em bú,mua m t cái thau l n t m cho em và m t cái mùng v i m t ôi chi u, mùng gi ng b ván n y cho ba m con ng r ng rãi kho ng khoát và em kh i b mu i c n,qua tr i chi u m i qua ng trong gi ng c. Ph i mua m y món ó là v t c n thi t,th nào chi u mai c ng ph i có. Làm vài b a n a qua xin ngh qua nhà coi em r iem s i c-T . Trong lúc em b d ng s c kh e, có qua nhà r i s bàn tính t icu c làm n .

Hòa nghe ch ng tính vi c nào ch c ng v a ý h t th y. Ch r t vui v khuyênch ng n m coi ch ng dùm hai a nh . Ch vô d n d p cái gi ng trong cho ch ngng . Luôn d p ch n u n c sôi khu y m t chén s a ch u ng r i v ch ng ng i nóichuy n n a, tính l n vi c làm n. Hòa nói ra buôn bán n u l p quán nh thì không cól i bao nhiêu, còn m l n thì ph i có v n l n ph i m n ph m c, ph i t n s phínhi u mà ti m m i ch a có khách hàng quen thì m s l . Thái nói l p ti m ngoàiSài Gòn ph i sang ph h t v n. Mình có b n n m ngàn thì làm n trên Bà Chi u ho ctrên Phú Nhu n có l hay h n. Anh ý th y trên Phú Nhu n ch a có ti m bán vángi ng g và bàn gh . Anh có quen v i ông th m c già làm trong s . Ông óng tv i bàn gh khéo l m. Anh l i có bà con m t u ông c v i m t ch ti m bán váncùng g trên ch Lái Thiêu. V y th ng th ng coi có nên l p m t cái tr i m cd a ng ra C u Bông r i r c th óng t bàn và lãnh ván trên Lái Thiêu mà bán.

V ch ng bàn tính t i g n n a êm m i khu y s a cho hai em nh bú n a r i ing .

Anh Thái tính sao thì anh làm y nh v y. Tr a b a sau i làm v , anh em vm t cái thau, trong thau có m t cái m nhôm, n a ch c tr ng v t, m t gói m m v im t con khô lóc.

Ch Hòa nhà n u c m c n r i, th y ch ng mua v , ch m i n ng khô vàlu c tr ng v t ng n c m. Thái h i hai em nh có c n hay không. Hòa nói h kháts a thì la ít ti ng; bú no r i n m ch i m t h i r i ng , hai em không làm c c lòng chih t.

n c m r i, Thái pha n c m m cho v t m em. Thái m r ng l y ra hai t mtã, hai áo v i m t cái m n n nh , d n v h t m r i thì m c áo v i, c t tã, qu n m ncho hai a nh nhau, b i vì h có con sanh ôi thì ng i ta th ng cho n m c gi ngnhau. S n có c a Lý nhi u thì l y mà dùng cho ào , sau có mua th gì m i thìmua m i th hai cái. Tháng n y n c không c n i m mang v cho Lý. mua thêmm t cái m v i m t ôi v gi ng nh v y, r i qua mùa m a có l nh s cho hai a

i m mang v nh nhau.Hòa s cho b n t t quá không thích h p v i gia o c a mình, Thái d y n u

ai có khen t t thì nói trong s hay sanh t i m t c p, anh em hùn ti n mua màcho, ch mình nghèo mua sao n i.

T i Thái mua em v m t ôi chi u tr ng v i 2 cái mùng mà nói anh mua thêmm t cái mùng chi c gi ng trong gi ng, còn mùng ôi thì gi ng ngoài ván.

n b a lãnh ti n r i Thái hân hoan v nói anh ã xin ngh xong; s ng i tanghi anh nói xin ngh ít tu n, ch không dám nói xin ngh luôn. Anh l i cho v hayanh có t ý v i ông th m c già trong s r ng có ng i bà con Lái Thiêu mu n giúpv n cho anh l p tr i m c t i Bà Chi u và s giao ván v i t bàn cho anh bán.

Ông th già ó, nhà g n chùa Qu n tám, ông h a n u l p tr i m c trong BàChi u thì ông thôi làm Ba Son mà giúp cho, vì già r i ông mu n làm g n nhà ngm i b a i cho kh e. Ông l i nói ông có quen nhi u th khéo. N u tr i có khách hàng


17

ông ph i làm g p, thì ông kêu th giùm cho, ban u óng b ng cây d u, câysao mà bán cho d , sau khá r i s óng gõ ho c c m lai16.

Thái m i nhà coi em cho v qua Tân nh tiêm thu c, c-T Ân tiêm thu crét ít b a và cho toa mua thu c b mà u ng ng ph c s c l i. Trong 6 ngày Hòa d tch ng nóng l nh, kh i i tiêm thu c n a, n c m bi t ngon, da th m th t, l i cós a. Ch mua thu c b mà u ng ti p hoài. Ch i ch , n u c m xách n c, làm côngvi c trong nhà c nh th ng.

Thái m ng nên nói: i may r i không ch ng. V a m ng c con ào r iem l i b nh làm cho qua bái xá. ng bu n lo l i c thêm con Lý nên vui tr l i.Ai mà dè nh v y bao gi .

Hòa nói: May hay r i u do n i Tr i Ph t. Em nh t nh c may em khôngdám m ng, mà g p r i em không thèm bu n, c n hi n lành ngay th ng, phú r imay do tr i Ph t li u nh.

Thái khen v nói ph i. S p t vi c nuôi con yên r i, anh b t u lo qua cu clàm n.

16 lo i g quí


18

N C XUÔI GIÓ THU N

I (2.1)Ai mà quy t nuôi chí lo làm n, không ham se sua, không ch u lãng phí, n u bi t

tr ng nh n ngh a thêm n a, ch u n ai thì êm ngày au áu lo tr n, con ng i n c nh v y h g p d p may, có ng i giúp , ch c s làm giàu. Mà ví d khôngc giàu i n a, thì c ng th nh th i, ch không n n i v t v ói rách.V ch ng anh Thái v i ch Hòa m i cách có 18 tháng tr c ng i ta th y h m

hút trong cái chòi lá nh cheo leo bên ng g n ch Th Nghè ó, mà bây gi l id i ra d a ng l n t Bà Chi u ra t M , g i là ng Lê V n Duy t, trongm t cái nhà lá 3 c n, cao ráo, r ng rãi, c a và vách u óng ván ch c ch n, n n cólót g ch lòm. V ch ng v i hai a con c n gi a, ngoài có bàn gh ti p kháchcó ván gõ l n n m ngh l ng, còn trong có t áo, có bàn c m, có m t cái gi ngl n và m t cái gi ng nh ng .

C n bên tay m t thì ch a bàn gh t gi ng, ván gõ, di-van th , trên c a cóg n m t t m b n ngang ch :

THÁI HÒA

Ti m bán t bàn gi ng ván

Còn c n nhà phía tay trái là tr i m c, có 3 ng i th lui cui c a bào c o câyván mà óng bàn gh t gi ng, làm l p c p t i ngày.

Hai em ào v i Lý bi t i bi t nói. X n b n trong nhà ch i v i nhau, vì con gáinên êm th m ch không ch y gi n nh con trai; l i trìu m n th ng yêu nhau nênkhông r y rà xích mích. Tuy v y mà ch Hòa không ch u r i xa hai con, ch m n m tng i àn bà i ch n u n ch r nh mà ch m nom s n sóc 2 a nh , s m m ithay áo qu n, tr a d t vô t m r a, t i thì gi mùng tr i chi u d ng . Hai a nh b náo qu n m t th v i nhau luôn luôn, ai c ng t ng là con sanh ôi, không ai nghi i uchi h t, m c d u g ng m t không gi ng nhau, mà ào thì vui v nh m l , còn Lý thìtr m t nh ôn hoà, l i b t ng thanh bai y u i u h n.

ng Lê V n Duy t thiên h qua l i, l p i b , l p i xe, d p dìu t i ngàykhông ng t. Ti m Thái Hòa l p ch ông o nh v y ai c ng ngó th y. L i khi khaitr ng, anh Thái có ng qu ng cáo trong vài t nh t báo l n, b i v y m i m c am t tháng thì khách hàng ã t i th ng r i. Kh p vùng Bà Chi u ch có m t ti m bánbàn gh n y mà thôi; ai c ng t i ây mà mua ng ch v cho g n, ch i mua ngoàiSài Gòn hay trên Phú Nhu n t n ti n ch n ng qúa.

T i ngày anh Thái m c bên c n bán mà ti p khách ho c qua tr i m c aki u v và nói th c t c cho ông Hai già ng ông ch bi u cho th ph làm. Anh b nr n v i ngh nghi p c a anh. Có ban êm ngh , anh m i vui ch i c v i hai anh . Anh phú h t vi c gia ình cho v . Anh c n d n v ph i d y d chúng nó, t pchúng nó nói chuy n cho có l phép, n u ng cho có l ng, i ng cho có d ngnghiêm trang, ch i b i cho có v thanh nhã. Anh nói con sanh ôi t c th ng h anào ra tr c là l n, a nào ra sau là nh . Quan ni m l n nh nh v y không úngv i l tr i. Theo ý anh khi còn trong b ng m , a c u thành hình tr c nó ph i


19

n m trên nên nó ra sau, còn a c u thành hình sau nó ph i n m ngoài nên nó m i ratr c. V y a ra sau là ch , a ra tr c là em m i ph i.

Ch Hòa không ch u ph c cái thuy t ó. Ch nói nó c u t o h i nào trong b ngai mà bi t c. H mình th y m t a nào tr c, ngh a là nó ra chào i tr c, thì nól n h n a sau. V ch ng cãi v i nhau r i áp d ng gi i pháp dung hòa: hai a nóichuy n v i nhau a nào c ng ph i g i a kia b ng ch , còn x ng mình là em.

Anh Thái d n v c d y con x ng hô v i nhau nh v y. Anh l i khuyên riêngv : Con Lý ã l n r i. Bây gi áo m n giày m v i tã c a nó không dùng c n a,thì gi t i r i gói l i c t trong cái r ng c a nó mà dành. Ki m m t cái h p ngb c th v i s i dây chuy n c a nó mà c t riêng trong t ; c t cho k , ng l c m t.Nh ng v t y là d u tích c a nó. Mình ph i gi gìn phòng ngày sau có ai tìm nó mànhìn con nhìn cháu, n u mình xem h p ngh a, thì mình em ra mà i chi u.

Ch Hòa làm y theo l i ch ng d n. Ch ngh cái r ng b ng tre s lâu n m m im t n rã h t. Ch m i mua d u vec-ni17 mà ánh t i hai l p r i s p h t c a Lý vô,l y b bao kín phía ngoài và lên nóc t áo mà c t.

Cu c buôn bán c a Thái ngày càng phát t, không óng k p cho bán: l ing i ta bi t danh ông th Hai ng cái18, ông cho ki u m i l , óng bàn óng tkhéo và p, nên ng i ta áp t i t hàng nhi u quá. Anh Thái ph i kêu thêm th n a.mà tr i nh , th nhi u, ch t h p, ph i chen nhau mà làm, thi t là b t ti n. Anh m n

t ai thêm phía sau nhà, r i c t riêng m t tr i ba c n n a. Bây gi s th m cch c r n r làm t i ngày.

Ông th Hai tuy già song còn m nh kho , ông ph i ph giúp v i ch ti m màti p khách. Ông ra m c r i coi ch ng và ch b o cho th làm. Ông còn ph i th choanh Thái i ki m mua cây ván quí giá nh nu, gõ, c m lai, b i vì bây gi khách hàng

t óng b ng lo i cây ó th ng h n là cây d u. Ph i i xa và ph i quen v i m ych bán cây, trên Tây Ninh và Th D u M t m i mua cây quí c. Anh Thái m cb n vi c giao thi p v i khách hàng, tuy ào và Lý l n l n l n, ch Hòa r nh rang coiph v i ch ng mà ti p khách, song Thái c ng không b ti m mà i lâu c. i xaki m cây ván mà mua, ph i v ng m t n ôi ba ngày thì anh c y ông th Hai igiùm. Còn i Lái Thiêu l a ván gõ mua v d i19 mà bán l i ho c c a i mà óng di-van hay óng t thì anh cho v i, anh nhà v a ti p khách v a ch m nom hai acon c.

Mà n n m ào v i Lý c 4 tu i, ti m Thái Hòa ng phát t, thì ch Hòal i có thai n a. V ch ng m ng v i nhau c mong sanh c m t a con trai, ngcó gái có trai m i mãn nguy n. Nh ng Thái m ng và nói v i v r ng ào v i Lý làcái ngòi gây h nh phúc gia ình cho mình, nh hai a nó v ch ng m i hi n t,cu c làm n xân x n, m i có 4 n m mà v n li ng ã n ra n hai ba muôn. V y d ucó con thêm c ng không c h t h i hai ch em, ph i ch m nom s n sóc d y chúngnó luôn luôn.

Ch Hòa s r i ây ch m c em nh ch không th s n sóc hai con l n cho chuáo c. Ch m i tính ki m m n m t ng i tr ng tu i mà s n sóc ào v i Lý

ti p v i ch . May có cô Thành l i 30 tu i, có m t a con 3 tu i r i ch ng b cô mài m t; cô nghèo kh l i b v , con au không có ti n ch y thu c nên con ph i ch t.

Cô bu n r u, v t v . Cô ki m ch làm công ng có n i n ng d a cho no m t mthân.

Ch Hòa nói chuy n v i cô Thành, hay cô ng au kh v vi c ch ng con thìch ng lòng. Ch th y Thành s ch s , n nói nh nhoi l phép ch em lòng th ng.

17 (verni): n c s n trong18 th chánh19 l p nh ng ch khuy t và mài cho bóng.


20

Ch m i m n Thành giúp vi c trong nhà, mà giao g t là ph i t n tâm ch m sócào v i Lý.

Cô Thành c ít ngày. Ch Hòa dòm th y Thành siêng n ng, k l ng, vénkhéo s ch s , tánh n t c l m, l i bi t khuyên l n chìu chu ng hai em, thì ch l ylàm v a ý.

Cách vài tháng sau ch Hòa sanh c m t a con trai. V ch ng Thái mãnnguy n, có con gái con trai h t nên vui m ng c c i m. V ch ng bàn tính r i tcho con cái tên Tòng c ng thu c lo i cây, mà cây không s s ng tuy t.

Ch Hòa m nh kho , có s a nhi u nên ch cho con bú, không c n m n vú, màc ng kh i cho bú gi m s a bò.

M y n m nay, anh Thái m c b n vi c buôn bán, ít g n con b i v y ào v i Lýtrìu m n m h n cha. Bây gi m m c con nh thì có cô Thành thay th mà s n sóc.Tuy v y mà ào v i Lý h th y cha r nh, ng i m t mình thì ch y qua ch i v i cha.Hai a nói chuy n làm thêm vui ti m.

ã có ti n nhi u, mà l i có con gái con trai , v ch ng Thái c chí vô cùng.


21


II (2.2)

C ng nh chi c thuy n i n c xuôi gió thu n, v ch ng Thái v i Hòa ã có chí l ithêm g p th i, b i v y cu c buôn bán càng ngày càng phát tri n m nh nên bànhtr ng ra l n thi t mau. Cách có ba n m sau, em ào và Lý lên 7 tu i còn bé Tòngm i c 3 tu i, mà ti m Thái Hòa ã bi n i kinh dinh. Ba c n nhà lá h i tr c bâygi bi n i 4 c n nhà ngói n n cao, vách g ch, hai c n ch ti m , còn hai c n kiathì m t c n ch a t , bàn gh bán, và m t c n ch a ván ng a, di-van, v i gh sa-lông. c ph n nhi u óng v i cây gõ và c m lai, có m t ph n óng v i cây sao,giá-t và thau-lau s n vec-ni ch ít có cây d u. Mà d u óng th cây nào c ng óngtheo ki u t i tân, nên p m t ai c ng ch u l m.

Tr i m c bây gi c t riêng phía sau c t dài 5 c n l p ngói, vách ván, có nhi uc a s nên sáng s a l i mát m . M i m y anh th m c làm vi c r n r t t i ngày d iquy n ch bi u c a ông th Hai, ông t bàn ng i gi a tr i mà phân phát công vi c,d n dò m c th c và v ki u cho em út coi mà làm.

Ti m có s m s n m t chi c xe tay v i hai anh phu l c l ng m nh m khiêngbàn khiêng t cho khách xem và ai mua xong th gì thì ch n giao t i nhà.

L i c ng có s m m t chi c xe kéo nhà m i ngày a r c ào v i Lý ã b tu vào h c t i tr ng n h c Bà Chi u. Cô Thành c ng v n t n tâm ch m sóc hai

em, gi t áo qu n, ph i m n g i, coi cho em n u ng no ng em i h c ch ng em vthì t m r a cho em.

ào v i Lý d u nhà hay là i h c c ng v y, n món gì, m c th gì c ng gi ngh t v i nhau. Cô Thành giúp vi c m y n m, cô bi t ý ông bà ch ngay th ng, hi nlành, l i th ng ph n cô b v , cô qu , thì cô c m tình m n ngh a nên cô l y d trungthành mà n áp, cô ch m nom t t c m i vi c trong nhà, cô yêu ào, Lý v i béTòng c ng nh em cháu ru t, lãnh s n sóc luôn c ba em. H ào, Lý i h c thì côch i v i bé Tòng cho Hòa r nh rang mà ti p giúp ch ng trong cu c công th ng.

V ch ng Thái th y Thành t n t y v i mình em lòng tín nhi m, m n yêu, xemThành nh ng i trong thân t c, không phân bi t giai c p ch t . Nhi u khi ch Hòab n vi c ch a b c tr m cho Thành ra Sài gòn mua c n dùng trong nhà. Mua áoqu n hay mua giày cho ba em nh , c ng m t tay Thành lo h t.

ào v i Lý tuy n m c nh nhau, tuy cha m yêu ng nhau, tuy nhà hay tr ng ai c ng t ng là ch em song thai, nh ng mà hình dáng hay tánh n t hai emkhác xa nhau quá.

ào thì to x ng, sung s c n c da ng m ng m ch không tr ng l m, khuônm t sáng s a, mi ng c i có duyên, tánh vui v b t thi p, hay nói chuy n hay ho t

ng.Còn Lý thì m ng m nh, y u i u m th m, n c da tr ng, má mi ng b n, có v

p h n ào, mà tánh n t l i nghiêm trang tr m t nh, ít c i, ít nói.Tuy ch em không gi ng nhau, song t khi m i l t lòng c cha m t ng tiu,

cho bú, cho n, t m r a, s n sóc, d y d , t p i, t p nói chung v i nhau, b i v y haich em yêu th ng nhau nh m t máu m t th t mà vui ch i v i nhau luôn luôn thu nhòa, không bao gi gây g , xích mích, Vì cha m ã t p t khi m i h c nói, hai trquen r i, nên bây gi hai tr nói chuy n v i nhau c g i nhau là ch và x ng mình là


22

em. Mà v ch ng Thái mu n hai con gi luôn thói quen y mãn i, nên kêu con làch ào, ch Lý làm cho cô Thành, bà n u n cùng các anh th trong tr i m c c ngb t ch c g i ch ào, ch Lý thét r i quen mi ng không i c.

T ngày có thêm bé Tòng, ào v i Lý c ng yêu th ng em nh nhau, h i emcòn n m ng a thì ào v i Lý th ng n m hai bên mà hun hít em, ch ng em bi t ibi t nói thì c x n b n theo em mà ch i chung, n th gì c ng chia v i em, h em lakhóc thì áp l i mà d . Bây gi i h c mà h v n nhà thì ki m Tòng mà hun tr cr i m i m ng cha m sau.

Tuy khác hình dáng, khác tánh tình, song ào v i Lý u có trí thông minh, l icó chí ham h c nh nhau, b i v y m i 8 tu i thì c và vi t u gi i h t, r i n 12tu i c hai u thi b ng ti u h c u d dàng.

V ch ng Thái v i Hòa u vui m ng h t s c, mà còn mong c gì n a.Có êm n m r nh rang v ch ng Thái to nh nh c vi c ã qua, tính vi c s p t i.

V ch ng không quên cái lúc còn b n hàn trong chòi lá bên Th Nghè. Ch ng ilàm m i tháng có hai m i ng b c; v ph i buôn gánh bán b ng mà ki m ti n thêmm i p i. Lúc v sanh , không i buôn bán c n a, l i au không s acho con bú. Trong nhà thì h t ti n. Ch ng ph i tính bán xe máy mà ch y thu c chov , mua s a cho con. Th i may Tr i nh u ph c, ban cho thêm m t a con, l i còngiúp t i 5 ngàn ng b c. Nh ân hu ó v tiêm thu c ph c s c, con có s a bú no,v ch ng có v n ra làm n v i thiên h .

Tr i th ng giúp v n v ch ng con cái u m nh gi i, ã có hai con gái còngiúp thêm con trai, con gái h c siêng n ng ã thi u, con trai ã i h c r i coi bc ng chuyên c n. V ch ng chia nhau, ch ng ch m lo m cu c công th ng, v cnuôi d y tr nh . M i có mu i hai n m mà ã gây ra m t s nghi p áng vài tr mngàn ch không ph i ít. Mà cu c làm n coi th còn ti n m nh, ng i ph s n lòngt n t y, s khách hàng m i n m c ng t ng lên cao, l i v ch ng m m thu n hòa,các con n h c t n phát h nh phúc ã nhi u r i, còn ham mu n cao xa làm chi n a.

Ng t ào v i Lý thi u b ng ti u h c r i h m nay hai a c òi i h c n a,nài xin khai tr ng ph i cho chúng nó vào tr ng trung h c ngoài Sài Gòn ng chochúng nó ti p t c h c thêm mà l y cho c b ng tú tài. Hai con quy t chí h c chocao, mà trong nhà l i s n có ti n b c d nhi u, có l nào l i bít ng t n th c a con,b t nó nhà ng ngày sau nó thua sút b n gái.

Ngh t i ây v ch ng Thái nh h i tr c ng i ta giao Lý v i m t s b c l n,ng i ta yêu c u mình th ng yêu, nuôi d ng và d y d giùm Lý ng ngày sau nókh i v t v nghèo hèn, ng i nào ó có vi c nhà chi th mình không hi u, mà gi utánh danh, gi u a ch không cho bi t mình là ai. Tuy giao con giao ti n cho mình cóít hàng ch tha thi t c y mình làm n làm ph c giùm, nên ph i gi u mà nuôi Lýsong k thi t ng i y là ng i làm n làm ph c c u v ch ng mình. Vì không bi tai âu nên mình th tâm âm th m mà yêu Lý nh con ru t, nuôi và d y Lý c ngnh con mình. B i mình quy t tâm làm tròn nhi m v y nh l i ng i phú thác, nênkhi cho ào v i Lý i h c c vài n m, nhà tr ng bu c ph i n p khai sanh, mà chai a u không có, v ch ng ph i n Tòa H xin lên án th vì khai sanh nhìnnh n ào v i Lý là con song thai c a v ch ng mình.

Hôm nay Lý mu n h c thêm cho cao, nhà mình nh Lý m i có c m ti n. N umình ch n l i không cho h c thêm n a, thì mình l i v i l i ng i ta ký thác, l i vnhi m v d y d .

Ch u n c a ng i ph i n áp n cho vuông tròn d u mình nghèo mình c ngph i ráng cho h t s c, hu ng chi là giàu r i.


23

Thái v i Hòa xét t i kho ng ó nên quy t nh d u t n hao bao nhiêu, d u c cnh c th nào c ng ph i cho ào v i Lý h c cho n cùng, h c ch ng nào hai cô h tmu n h c n a r i s nhà.

Thái d y v r nh thì ghi tên ào v i Lý ng ch ng khai tr ng hai con vào h ctr ng n trung h c Sài Gòn cho chúng nó h c. M i b a cho xe kéo nhà a i r ir c v . Còn Tòng thì h c trong Bà Chi u cho g n. Ch ng nào Tòng có b ng ti uh c xong r i em ph i ra tr ng l n ngoài Sài Gòn mà h c b c cao h n n a, r i s tínhmua nhà ho c ph g n tr ng ng ba con mà i h c cho ti n.

Thái c ng nh c v ph i nh th m ch ng c c a Lý h i còn nh h m t.Hòa nói th v i dây chuy n ch c t trong t s t; còn áo m n giày m trong r ngthì lâu lâu ch em ra mà ph i, nên không h hao gì h t.

Ch suy ngh r i nói v i ch ng:- ào v i Lý còn kh quá. Mà cho con i h c t i ngoài Sài Gòn, em không

yên lòng. L i i xe kéo ch m l m, s bu i tr a v tr hai a nó ói. R ibu i chi u ph i i s m, thì tr a chúng nó có ngh ng i gì c. V y h i nãyanh tính mua nhà hay m t c n ph g n tr ng cho hai a nó i h c ti nh n. cô Thành ngoài ó lo c m n c cho chúng nó. T i v ch ng mìmhr nh thay phiên ra ó mà ng . Chúa nh t ngh h c cho cô Thành em chúngnó v trong n y.

- Nhà hay ph ngoài Sài Gòn h bán m c mua làm sao cho n i. L i mua nhàmua t ch t v n. Có ti n ph i dùng úng vi c chi cho sanh l i m i cch .

- Mua nhà mua t nh sau mình không dùng mình cho m n ho c ai mu nmình bán cho h c ng có l i v y ch . Nh anh không ch u mua nhà hayph , thôi thì có ai bán xe h i c anh mua a r c hai a i h c cho l .

- Cha ch ! Em tính mua xe h i, kình rình quá.- Mua xe h i c và xe nh không t n bao nhiêu.- Mua xe c máy tr c tr c hoài, s a ri t r i mang nghèo ch . L i còn ph im n s p ph , x ng nh t, mua v ru t, t n hao d l m, thà là mua nhàtuy xu t v n nhi u h n, song kh i t n hao, l i sau mình bán l i ho c may cól i. Thôi vi c ó sau s tính; cho hai a nó i h c, coi n u có i u chib t ti n r i s hay.


24


III (2.3)

Ch ti m Thái Hòa óng và bán t gi ng bàn gh d a ng t H vô BàChi u, nh tay th khéo, l i óng th gì c ng óng theo ki u t i tân, coi p mà giár , mà nói cho úng, thi t c ng nh ông bà ch u vui v , b t thi p, m m m ng bi tchi u chu ng m i hàng, b i v y m y n m sau ây ti m Thái Hòa n i danh, r i b cgiàu sang Sài Gòn, Ch L n, Phú Nhu n, Hòa H ng, ai mu n d n nhà cho r c r ,theo i u kim th i, thì c ng tìm vô ti m n y l a mà mua, ho c mu n ki u nào h pv i ý mình thì t cho ti m óng. T i ngày khách hàng vô ra không ng t. Bà ch ph igiúp v i ông ch mà ti p khách, b i v y c v ch ng u ph i m c y ph c ànghoàng cho ra m t ch nh n c a cu c công th ng l n, ch không ph i b n mát x px nh h i tr c n a.

Trót m y n m th i cu c l n x n, binh i Nh t choáng h t m y tr ng trungh c l n ngoài Sài Gòn, r i k binh i Pháp ti n chi m l i n a. V ch ng Thái khôngmu n s h c h i c a con ph i gián o n nên em cho h c t i tr ng t th cngoài Tân nh, lúc nào êm thì i h c, b a nào l n x n thì nhà.

n n a n m 1946 tr ng trung h c Tr ng V nh Ký v i tr ng n h c GiaLong m i m d y l i.

Thái li n xin cho ào v i Lý vào tr ng Gia Long h c l p ba20 ng n m saud thi b ng trung h c nh t c p. Còn Tòng 13 tu i có b ng ti u h c r i thì xin vàotr ng Tr ng V nh Ký h c ti p.

ã h n hai n m r i th y con i h c mà i xe kéo th ng v tr và i s m m tnh c, nên ông bà ch ti m Thái Hòa ã có mua m t chi c xe h i 4 ch ng i ar c con cho mau.

N m nay ào v i Lý lên l p cao, bài v nhi u v nhà ph i làm bài, h c bài, haich em h c gi i th ng xuyên c th y khen, nên ráng s c mà gi cho c u h ngtrong l p hoài không ch u cho ch em b n qua m t.

Cha m th y con g ng s c c n h c thì vui lòng.Ông ngh con h c l p cao c n có ch thanh t nh an n mà h c m i ti n, ch

ti m buôn bán r n r quá không th kh e trí nh th n c. L i bây gi c ba conu h c ngoài Sài Gòn h t nên c n ph i có m t cái nhà ba con mà h c cho yên và

cho g n tr ng. Bà ch ý v vi c ó ã lâu, nghe ông tính mua nhà ngoài Sài Gònthì bà c thêm vô n a. May mà lúc y ng i ta rao bán m t tòa nhà tr t theo ki ubi t th có t, có èn n c, có nhà xe l i ng Testard bây gi g i là ng Tr nQuý Cáp, g n ngã t ng Flandin bây gi g i là ng Bà Huy n Thanh Quan.

M t bu i chi u v ng khách ông bà ch ti m Thái Hòa lên xe i r c con r inh n d p y v ghé xem cái nhà rao bán ó. Nhà tuy c song còn ch c, n u s a chút

nh thì c. t thì r ng, tr c có sân l n, hai bên v i phía sau có s n cây cao

20 n m th ba trung h c


25

che tàn mát m . Chung quanh mi ng t l i có xây t ng làm rào phân bi t, nên cu c có v êm m, kh i chung ch v i ai h t.

Xem r i ông bà ch v i ba con u ng ý l m. Nh ng ông ch d c d c, ông chêki u nhà x a mà nh giá t i 150 ngàn thì m c quá. Thi t h i ó mà bán giá nh v ythì m c. Bà ch mu n quá, mà m y con c ng c mua, bà nói c mi ng t l n d um c chút nh, sau còn có ch c t thêm ho c mu n bán l i c ng không l mà s .

Vì v con u mu n mua, ông ch ph i chi u lòng. Ông ti p xúc v i ng i bán,hai àng th ng thuy t h n m t tu n l . Ch nhà d t giá chót là 125 ngàn không thb t c n a.

Ông ch ti m Thái Hòa ngh giá ó thì v a nên ch u mua. Hai àng d t nhau nphòng Ch ng kh , giao b ng khoán c y l p gi y t mua bán. Ký tên xong r i chmua ch ng s b c ch bán d n c ch i.

Ông ch ti m kêu th h m n d m s a m y ch h và s n ph t trong ngoàicho s ch s . Ông c ng m n vài công nh n phát c , xây b n bông gi a sân, tr ngthêm cây trái theo m y kho ng t tr ng. Còn c d n trong nhà m i thì ôngbiên theo th c t c, nh ki u v cho th trong tr i Thái Hòa óng toàn m i h t,l i óng b ng danh m c, vì c dùng thu nay cây không t t mà ki u c ng l i th inên ông tính luôn trong ti m coi có ai mu n thì bán l i cho ng i ta dùng. Nhà c ach ti m Thái Hòa thì ph i d n bàn gi ng gh theo ki u t i tân qu ng cáo màki m khách hàng thêm n a. Ông c ng m n th ch m kh c m t t m b ng ng g n tr c a rào, ch Bi t th Thái Hòa cho ng i quen d ki m nhà.

T ó m i bu i s m m i xe a ba tr i h c thì bà ch i theo. Bà ghé nhà m itr c ng th m ch ng công cu c s a nhà và d n v n. Xe a tr em vô tr ng r itr l i, có b a bà v li n, có b a bà ch s p nh h c mãn gi r i bà r c luôn v .Bu i chi u th ng ít khách, ông bà th coi ti m cho ông i. V ch ng thay phiênv i nhau ân c n coi cho ng i ta d n d p s a so n g n m t tháng m i vi c m i xongxuôi h t, bàn óng c ng r i.

Bà m n thêm m t ch b p n a ng ch n u n cho nhà ngoài Sài Gòn, côThành quét d n trong nhà và s n sóc 3 a nh . Còn ông ã có c y m t ông giáo viênh u trí tên Hi p, góa v , con ã có gia th t h t, ph giúp công vi c trong ti m choông. Ông giáo coi biên chép s sách. Lúc nào ch ti m v ng m t thì ông thay th bán

và thâu ti n. êm nào ông ch có v Sài Gòn thì ông giáo coi ti m. Ông giáo l ntu i, giúp vi c m y tháng nay, ông bà ch ti m th y ng i ôn hòa, chín ch n, kl ng, àng hoàng áng tín nhi m, nên không nghi ng i chi h t c ng nh tín nhi mông th Hai d i tr i cây.

V ch ng ông ch ti m l i l ng ông Th ng vái l i xin x m ng yêu c u Ôngch ngày lành tháng t t mà d n v nhà m i. Xâm cho bi t ngày h p r i ông bà m i tquay m t con heo cho ông cúng t ai. Cúng xong r i ch heo quay bánh h i em vti m ãi h t th y th n nh u m t b a.

Ông d y ch bàn gh t gi ng em h t ra, ông ng s p t ch ch cho ng ita . Bà v i cô Thành thì tom góp áo qu n mùng m n cùng l t v t c n dùng hàngngày mà ch i, bà không quên cái r ng c a cô Lý h i tr c, bà ch riêng m t xev i bà cùng ti n b c và n trang. Ch b p m i thì ch d a chén ch o soong m t mra ó r i coi thi u th gì s mua thêm, vì ph i l i trong ti m cho ch b p cn u n ng cho ông ch , ông giáo cùng m y ng i gia d ch n, có l chúa nh t bà chv i m y cô c u vô ch i r i n c m n a.

B a u v ch ng ch ti m Thái Hòa ph i n c m r i t i ph i ng nhà m iv i ba con; v ch ng con cái u vui m ng ph chí. Nh ng b a sau ông ch d y s m,ông bi u s p ph a ông vô ti m r i tr v s a m y em i h c.


26

Bà ch kêu ch b p a ti n cho ch i ch r i bà thay i xe a m y em ih c r i tr v bà m i lên xe vô ti m n a, d n cô Thành nhà coi nhà. Ch ng g n tanh c bà r ông v n c m. Ông nói ông trong ti m n c m v i ông giáo và ôngth Hai cho vui. Ông bi u bà lo nuôi ba con n h c, ông lo cu c công ngh .

T ó v sau bà v th m ti m th ng, còn ông thì n m ba b a ông m i ra th mv con m t l n, mà có ra th ng ra ban êm nói chuy n ch i, ch ng ng thì ông vng ch không b ti m. C m i bu i chi u chúa nh t ông m i v ng ch v con ich i, r i n c m và ng ngoài Sài Gòn mà thôi.

M y cô c u hi u ý cha nh v y thì s m m i chúa nh t nào c ng vô ti m th mcha r i r c cha v nhà ng n c m cho vui.

M t b a ng ng i n c m v i v con ông ch khen cái nhà l u c a ai m tbên ây p và l n quá, l i c t trên m t mi ng t r ng b ng hai t bên n y. Ông h ibi t nhà c a ai hay không?

Bà ch nói: m y tu n nay em ra vô thì th y c a ngõ bên ó óng hoài.Không th y ch nhà i âu, mà c ng không th y khách nào t i. Em không hi u nhàc a ai mà ngày êm im lìm. Ban ngày m c a ban êm t èn mà không th y d ngai h t .

C u Tòng nói: Có m t anh l n tu i h n con, h c m t tr ng v i con, song h ctrên con t i 3 l p. nh m c áo có g n m t m t mi ng n en trên ng c, ch c nh cótang ch . nh i h c nh c i chi c xe máy. Có b a con th y nh trong nhà ó mc a ra i h c. Vì h c khác l p con không quen nên không bi t nh tên gì .

Cô Thành ng coi n, cô ti p nói: Bên nhà l u ó có b i có b p h t. B ib p c ng hay m c a rào i ch ho c i mua . Em th y trong ga ra có m t chi cxe h i nh ng h m nay em ch a th y xe i âu. M i vài b a tr c ây m y cô i h c,bà i vô ti m, em nhà ra ngoài c a ng ch i. Tình c bên nhà l u ó có m t chàn bà ch c là ch b p n u n, ho c d n phòng ch m c a ngõ i ra. Ch ng i

ngang qua c a nhà c a mình ch ng l i mà h i ai mua nhà d n v ây. Em nói ôngbà ch ti m Thái Hòa trong Bà Chi u. R i em c ng h i l i cho bi t coi nhà l u ó lànhà c a ai. Ch nói nhà c a quan l n h i tr c mà không nói tên. Ch nói quan l nm t g n m t n m r i, bây gi bà l n v i c u con trai còn i h c. Ch nói có m y l ir i ch i. Em không hi u ông l n bà l n nào ó. Mà thi t h i s m m i n y tình c emth y trên l u có m t bà b n áo en ng d a c a s mà ngó xu ng v n. Ch c bà l nó. th ng th ng có d p em s h i coi bà l n nào ó .

Bà ch nói: , n u có g p ch ó n a thì h i th coi. H i cho bi t ng tôi quath m mà làm quen. khít m t bên nhau mà không quen coi c ng k l i mình là nhàcông th ng ph i r ng giao thi p ng ki m m i hàng .

Ông ch nói: Ph i g p ng i ta ngoài ng hay là ch nào ó em làm quentr c r i s qua th m sau, ch ch a bi t m t, ch a bi t tên mà em n th m ngang, vính ng i ta không ch u ti p, thì h th n cho em quá, th m nh v y sao c. Emph i dè d t. M y bà l n không ph i d âu .

Bà ch nói: V y ch sao. Em d coi n u ng i vui v t t , a ti p khách, thìem m i th m, còn n u ng i kiêu hãnh thì em t i làm chi, h giàu sang m c h .


27

TR C L SAU QUENI (3.1)

Còn có m t tu n n a thì t i ngày thi trung h c nh t c p. H c sinh nam n tr ng nào c ng ráng s c h c ôn cho nhu n ng tranh ua gi t gi i v i chúng b n.

Ch ng trình giáo hu n bày m m y h i t ng c p t ng b c nh v y ngh khôngph i là vi c vô ích. Ph i thi ng g n b b t m y trò bi ng nhác m n ch c i h c

ng phá ti n c a cha m . Mà nh t là ph i thi ng thúc d c thi u niên nam n rángs c chuyên c n và khi thi u r i thì c chí hân hoan, lên c p trên ti p t c mà h cti p.

Cô ào h c gi i h n h t trong l p. Trót m t n m nay th y thi m i môn h ctrong l p duy có toán thì cô ng h ng nhì mà thôi, ch còn m y môn khác thì cô gi tgi i nh t h t th y.

Cô Lý vì tánh ch m ch p nên cô h c thua cô ào. Tuy v y mà cô gi i toán h nvà trong l p cô c ng ng h ng ba h ng t , ch không ph i d t . M y cô giáo strong tr ng ai c ng k ch c k thi n y hai ch em ào v i Lý u d nh ch i.

M c d u s c h c không thua ai, m y tu n nay ào v i Lý êm nào c ng th ch c n 11 ho c 12 gi r i t i 5 gi khuya kêu nhau th c d y h c n a. Hai cô m ch c nên không vô ti m. Mà chúa nh t c ng nhà h c v i nhau ch không ch u ich i.

V ch ng Thái v i Hòa th y con lo l ng quá hai ông bà c ng không yên lòng.Ông có v th m thì ông ch i m t lát r i ông i, s lâu làm r n con m t gi h ckhông c. Còn bà lãnh ph n ch m nom d ng nuôi d y d con, nh t là bà nh cáinhi m v ng i ta ký thác, ng i ta yêu c u nuôi Lý, ph i th ng yêu d y d ngngày sau l n khôn Lý kh i b n hàn v t v , b i v y bà càng lo nhi u h n ông n a. Màlo làm sao cho c. Bà c ng nh ông, bà bi t ch Vi t, c c, vi t c v y thôi,ch có h c gì âu mà giúp cho hai con. Bà b i r i không bi t làm sao: bà s con thir t quá, nên bà cùng th ph i ch y vô l ng Ông Th ng trong bà Chi u kh n vái c uxin ông giúp hai tr thi cho u, bà s cúng heo quay mà tr l .

Còn có hai b a n a thì t i thi, lúc m v i ba con ng i n c m t i, c u Tòng nóiv i m : Con quen v i anh nhà l u m t bên ây r i má à. nh tên Khánh. K thitrung h c nh t c p n y nh c ng thi nh ch Hai ch Ba .

Bà Hòa c i và h i Tòng:- Con làm sao quen c?- Bu i chi u nay n gi ch i con ng ng ch i tr c l p c a con. Anh ó

i ngang qua v i 2 ng i b n c ng l n nh nh. nh th y con nh ng l ih i con ph i ba má mua cái nhà ng Testard d a bên nhà nh, r i d nv m y tháng nay ó hay không. Con nói ph i. nh nói nh th y con m ib a i h c v i hai ch i chung xe h i v i hai cô gái, ph i hai cô ó là chc a con hay không. Con nói ph i. nh nói hai ch con h c tr ng nào. Connói h c tr ng n trung h c. nh h i k thi nh t c p n y hai ch con cód thi hay không. Con nói k thi n y. Anh nói n u v y thì thi chung v i nh.T i v y nên con m i bi t nh thi k n y.

Cô ào nghe nói ng i ó s thi chung v i cô thì cô lo nên cô h i:- Anh ó h c gi i hay không em?- nh h c trên l p ba, em bi t âu c.- Anh ó bao l n?


28

- Tu i c hai ch v y.- nh có x ng tên nh v i em hay sao mà em bi t nh tên Khánh.- Không. nh c ng nói chuy n v i em. Hai b n nh kêu tên nh mà r i

qua phía bên kia ch i nên em m i bi t tên Khánh. Mà nh có h i em tên gì,h i luôn tên hai ch n a.

- Em có nói hay không?- Có ch . Mình có t i gì mà s nên gi u tên, nh c ng h i ba má làm vi c gì

âu. Em nói có ti m bán bàn gh hi u Thái Hòa d a ng c u Bông vôBà Chi u. nh nói chúa nh t nh hay i ch i vòng Bà Chi u, Phú Nhu n,Tân nh nh có ngó th y ti m c a mình. nh l i nói thi r i k bãi tr ng.N u nh thi u r i nh kh e trí nh s r em i ch i v i nh. Nhà nh có xeh i. Nh ng má nh có tang nên không i ch i, còn nh i h c nh i xe g nmáy cho g n, b i v y không có m n s p ph . H thi u r i nh s xin mánh m n s p ph cho nh i ch i. Nói chuy n t i ó thì mãn gi ch i nên

ph i rã ra s p hàng vô l p h c l i.Bà Hòa h i Tòng:- C u Khánh ó nói chuy n v i con b c u vui v không con?- Th a vui. nh h c trên con mà coi b nh không làm phách v i con nhm t hai anh khác.

- Con còn nh mà h làm phách n i gì.- Ý, má ng nói. i h c có m t hai anh l n th y mình nh h n hi p th t

kinh.- Bi t m y a nh v y ng thèm l i g n nó.- Con ch i v i m y b n trong l p con. Mà b n nào hi n lành t t con m i

ch i. Con tránh h t m y b n h n ho c li n xáo.ào v i Lý n c m r i rút vô phòng riêng mà h c, m nói chuy n v i Tòng.

Mà Tòng ra vô ch i v i m chút nh r i c ng m c i làm bài, b m n m m t mìnhtrên di-van mà t ng nh vi c hai a con gái s p i thi, l i thi chung v i h c sinhnhi u tr ng, nh t là h c sinh trai nhi u quá, không bi t con mình là gái chúng nó cótheo k p ng i ta hay không.

Chi u chúa nh t ông ch ti m v n c m v i v con, có ý xem coi ào v i Lýcó s p t s n sàng, ng sáng th hai i thi hay không. Ông th y hai con u bìnht nh vui v nh th ng, b h ng hái trông thi ph t cho r i, không s chi h t thì ôngv ng b ng.

Nghe ào v i Lý nói t s m m i t i gi c ch i cho kh e trí, không c n h cn a, n c m r i ông m i bi u s p ph em xe ra ng ông v i v con ông i ch i m tvòng cho mát, r i v ng s m cho hai tr kh e kho n, sáng mai vào tr ng thi trí bìnht nh làm bài cho trúng và cho hay.

Ban u ông d y ch y qua Khánh H i xu ng c u Tân Thu n, vòng theo L ngTô tr v c t c Th Ng , r i do mé sông mà vô v n thú b ng qua c u Th Nghè.Ông d y ch y ch m ch m ng h ng gió. Ch ng xe t i cái chòi c a v ch ng ông h m hút ngày tr c thì ông xúc ng nên m t tay v vai bà và m t tay ch cho bàth y. Bà g c u và c i. Ch ng t i ngã ba qu o ra Bà Chi u, ông c ng ch ch ôngg p cái r ng ch không nói m t ti ng. Nh ng bà hi u nên bà c ng c i. Trên xe cóm t mình Tòng vô s nên hay nói chuy n, ch ào v i Lý b b n trí v vi c thi c ,b i v y hai nàng h v i em v y thôi.

Ch ng xe ra t i Bà Chi u, ông bà ch bi u ch y l i ti m r i ng ng cho ôngxu ng. Ông d n bà sáng mai bi u Tòng kêu xe kéo mà i h c, xe h i cho ào v iLý i thi. Ông l i d n anh s p ph chi u r c ào v i Lý v nhà r i thì em xe vôr c ông ra n c m t i ng ông h i th m coi hai tr làm bài nh th nào. Ông d n dò


29

h t, ông chúc cho ào v i Lý g p may m n luôn luôn r i bi u thôi v ngh s mng sáng d y cho kh e mà i thi.

Trí c lo vi c hai con thi, êm ó bà ch thao th c hoài ng không th ng gi c.M i b n gi r i mà bà ã th c d y. Mu n êm cho con ng , bà m c a nh nhxu ng kêu ch b p v i cô Thành. Bà a ti n cho ch b p và d n ch ch ng 5 gi i xekéo xu ng ch B n Thành mua bánh mì th t v d n cho tr n lót lòng s m. Bà bi ucô Thành ch ng mua n v thì cô n u n c sôi cho s n ng làm cà phê s a chotr u ng.

ng h gõ 5 gi , Lý nghe nên cô l c kêu ch d y s a so n cho s n ng i t itr ng thi s m cho kh i l p ch p.

Hai cô d y r a m t b i u, bà ch vô phòng bi u m t l y qu n áo m i mayó b n i thi coi m i c. Cô ào c i l n mà nói: i thi b n t t ch ng di n

làm chi má. R i có r t h c i ch t. hai con b n áo th ng mà s ch s c ng nh ih c v y thôi . Cô Lý c ng ng ý v i ch , r i hai ch em so n hai qu n hàng tr ng v ihai cái áo tím than ã có b n i h c nhi u l n r i. Bà ch nói cô ào n c da không

c tr ng, b n áo tím coi t i hù. ào nói i thi lo làm bài cho trúng, ch lo chig ng m t t i hay sáng. Tuy nói v y, song hai cô i mà m c áo hàng en cho radáng nhu mì kh i s ai khen chê gì h t. Hai cô eo ng h tay v i bông tai xoàn nhc ng nh i h c m y n m nay ó, ch không eo n trang nào n a.

Bà ch nghe ch b p i ch v , bà qua phòng bên kia kêu Tòng th c d y ng nlót lòng v i hai ch r i bà c ng s a so n thay ng a hai con i.

Tr i v a m i sáng, ào v i Lý s a so n xong r i m i c m vi t v i gi y tr ng vàgi y ch m i ra. Bà ch ng nh m nhía hai con. Tuy ào n c da không c tr ngnh ng t i c i hãnh hãnh, còn Lý n c da tr ng tr o l i y u i u, hai tr khônggi ng nhau, song m c y ph c nh nhau có l ng i ta bi t là ch em; l i m i tr cóm t v p riêng nên ng i ta khó oán ai h n ai kém c.

Bà kêu s p ph bi u s a so n xe cho s n, phát ti n ch cho ch b p, a ti n choTòng b túi ng lát n a kêu xe mà i h c r i bà ng i l i n u ng v i hai con.

Vì úng 7 gi r i thì b t u thi, nên quá 6 gi r i ào v i Lý thôi thúc m itr c cho kh i tr . C u Tòng v i cô Thành a ra xe vui v chúc ào v i Lý làm bàitrúng r i xe rút ch y.

n tr c tr ng thi thì th y c t 21 nam n ã t t u c vài tr m r i, nglóng nhóng ch gi m c a mà vô. Bà ch v i hai cô xu ng xe, ào v i Lý th y cóm y b n gái h c m t l p ã t i nên l i chào m ng và nói chuy n.

C t ti p t c t i hoài càng phút càng thêm ông.úng 7 gi ng i ta m c a cho c t vô sân. ào v i Lý d n anh s p ph

tr c 11 gi thì em xe h i l i ch c r c; hai cô khuyên m v ngh r i theo chúngb n mà vô tr ng.

Bà ch th y có h n m i ng i a con i thi, h còn ng lóng nhóng ngoàing. Bà không ch u v li n, ng chong m t ngó ch ng vô sân mà ki m hai a

con mình. n g n 7 gi r i c t vô phòng thi, ngoài sân tr ng tr n bà m i ch u lênxe. Nh ng bà ngh v nhà n m m t mình bu n lo khó ch u, bà m i bi u s p ph iluôn vô ti m ng có nhi u ng i nói chuy n cho khuây l ng.

G n 10 gi r i, bà ch s a so n i r c con. Ông ch ã d n xe chi u s vôr c ông nh ng th y tr a r i nên h t khách, l i c ng mu n bi t g p coi thi b a uhai con làm bài khá hay không, b i v y ông d n ông Giáo coi ti m và ng ch ôngv n c m, r i ông lên xe i v i v .

21 ng i i thi c , thí sinh


30

Xe u tr c tr ng thi, ch n 11 gi r i c t m i ra. V ch ng ông chxu ng xe r c con, th y hai tr ra c a mà m t mày h n h t i c i thì có ý m ng.Ch ng nghe hai con u nói làm bài lu n pháp v n c l m, thì hai ông bà vui v h icon lên xe v ngh cho kh e ng bu i chi u mà thi n a.

B a c m tr a vui v vô cùng. ào v i Lý b t lo, nên nói chuy n om sòm, Lýth ng dè d t l m, mà b a nay cô c ng hay nói nh ào. Tòng l i chen vô mà h ith m cách thi và bài thi làm cho trong nhà có v náo nhi t. Cha m ng i nghe m ycon nói tía lia v i nhau thì c ý nên chúm chím c i hoài.

n c m r i ông ch nói cho con ngh , ông bi u s p ph a giùm ông v BàChi u r i chi u s tr vô r c ông n a.

Bu i chi u bà ch c ng a ào v i Lý xu ng tr ng thi, nh ng trong b ng b tlo nên con vô sân r i tr v nhà n m ngh i g n 5 gi bà m i i r c. Ch ng haicon ra c a nghe hai con khoe làm bài c h t, bà thêm m ng nên bi u s p ph iluôn vô ti m cho ông hay. Ông vui m ng theo xe v nhà n c m, ch i v i v con r iêm ó ng t i sáng m i vô ti m.M y b a sau bà ch c ng ân c n a r c hai con luôn luôn. Thi n tr a th t

m i xong h t các bài vi t. Bây gi ban Giám kh o lo ch m bài thi. Ai c ng nói chi uth 5 ch m bài xong r i m i bi t ai u ai r t.

ào v i Lý làm bài c h t, ch c ý không th r t c nên lo c bài v c l ichu n b cho nhu n ng thi h ch mi ng. Ông ch mu n cho con yên n mà h c,nên ông không v n a.

ào v i Lý c trong phòng khép c a mà h c, tuy làm bài c h t song hai cônóng n y, mu n bi t mau coi u r t th nào. Chi u th 5, m i 3 gi , mà hai cô thay

tính xu ng tr ng thi coi ã dán b ng x ng danh hay ch a. Có m y ch c c tc ng i th m ch ng nh v y, nh ng không th y b ng l i nghe ban Giám kh o còn

ng s a bài, ai n y u th t v ng tr v h t.G n 6 gi ào v i Lý i n a. Chuy n n y Tòng v i bà ch i theo. Nh ng c ng

ch a th y gì h t.Ông ch c ng không yên lòng nên t i b a ó ông kêu xe kéo v nhà h i th m.

Nghe nói ch a x ng danh, ông ch i m t lát r i ông tr vô ti m.Sáng th 6, bà ch i v i hai con n a. T i tr ng th y c t lao nhao r t ông.

M y m con xu ng xe mà coi. Ch em b n c a ào và Lý l i mà nói m i có m t ôngGiám kh o ra c a cho hay l i 8 gi s có dán gi y biên tên m y trò u bài vi t, r ib t u kêu vô h ch mi ng li n.

ào v i Lý c i, trong thâm tâm thì ch c u, mu n h ch mi ng ph t cho r i,nh ng ngoài mi ng l i nói v i ch em: Dán gi y ri t ng coi nh không có tên thì ich i. lâu mình ngóng trông hoài m t trí quá .

H m nay bà ch nghe hai con nói làm bài c nh ng bà không hi u c thnào, làm c mà hay và trúng hay không. Bây gi g n dán tên, mà con l i nói xuôix , làm cho bà h i h p lo ng i.

Cách ch ng bao lâu có hai ng i tay c m m t x p gi y trong i ra c a tr ng.M y c u c t trai la l n: Dán gi y! Dán tên u bài vi t r i kéo nhau i l i c ach c mà xem. M y cô gái c ng l i, nh ng ng vòng ngoài không mu n chen l n v ib n trai.

Ng i ta m i dán m t t u. M t c u trai ng tr c c l n ti ng, c t ngtên h cho các cô c u ng sau xa nghe.

ào và Lý ng v i m m t khúm g n ch xe u song nghe rõ. Ng i ta cc to ba tên t i tên Lê Th Lý. ào day qua l i nói v i m : Ch Lý u! . Bà ch

m ng, c i và b c t i v n vai Lý. Nghe c hai tên n a r i t i tên Lê Th ào. Lý


31

m ng li n nói: Ch ào c ng u v y. Hai ch em mình u h t. Kh e r i. i hkêu mình vô h ch mi ng luôn s m m i n y cho xong ng chi u mình ngh .

Ng i ta dán luôn ba t gi y m t d c. C u trai c ng c ti p. C u c h t tu r i, ho c c u m t, ho c có tên h c u r i, c u h t mu n c n a nên c u m nc u khác ng m t bên ó c th , c u th i lui ra sau.

Có m t ông ra la l n: Trò nào có tên trong ba t gi y ó thì vô li n ng h chmi ng. M y ông giám kh o ng i ch tr ng. Vô mau ng m t thì gi . Nhi u côc u rùn rùn vô c a. Ch dán gi y bây gi th a th t còn m i ng i ng dòm. àov i Lý b c l i xem thi t có tên h hai ch em, m i khuyên m v hai ch em vôthi t i 11 gi s cho xe l i ch r c.

Bà ch m ng quá ngh ng ây hoài vô ích nên lên xe bi u ch y vô ti m choông hay hai con ã u bài vi t r i bây gi còn h ch mi ng.

Ông giáo hay tin thì ông nói hai cô ch c n m b ng trung h c nh t c p trongtay r i, b i vì u bài vi t r i qua h ch mi ng ít r t trong m t tr m trò r t h ch mi ngch ng n m ba trò.

Ông ch nghe ông giáo nói thì ông h t lo, b i v y g n 11 gi bà ch i r c haicon ông không i theo; ông ch d n chi u cho xe vô r c ông v nhà n c m.

Bà ch u xe tr c c a tr ng ch g n 12 gi ào v i Lý m i ra. Hai ch emu h n h cho m hay ã thi các môn h t r i và môn nào c ng tr l i c ch

không có bí. V y ch c u r i, nh ng s c t ông quá nên không bi t chi u th b ythì h t hay ch a s ph i ch n th hai m i dán tên u hoàn toàn c.

M y m con lên xe mà v . Xe v a quanh vô sân thì c u Tòng trong nhà ch yra m ng h i: Ch hai ch ba u bài vi t h t sung s ng quá! Em m ng cho hai ch .Gi i d a! .

Cô ào tánh may m n l i vui v nên v a m c a xe b c ra v a h i l i em:- Sao em bi t hai ch u bài vi t?- Anh Khánh nói.- Anh Khánh nào?- Anh Khánh m t bên ây. H i nãy em v t i c a g p nh d i tr ng thiv , nh nói nh i coi b ng dán ngoài c a có tên h nh r i. Nh ng ng ita giành vô h ch mi ng ông quá nên nh v , 2 gi r i nh s tr xu ngthi h ch mi ng, không g p gì. nh l i nói nh có th y tên hai ch u n a.

- Thì ph i u ch sao r t c. Hai ch c ng vô h ch mi ng các mônxong r i h t, nói cho em bi t. Em ghê ch a?

- Ghê... Gi i thi t.Bà ch nói: Con bi t khen gi i thì con ph i ráng h c nh hai ch con v y nghe

hôn .Tòng v a n m tay hai ch vô nhà v a nói: Ch ng con l n b ng hai ch , con còn

h c gi i h n n a .Cô Lý c i và nói: Em ng có nói nh v y. Làm cho c r i s nói ch nói

r i làm không c, hai ch c i bi t hôn? Ph i dè d t ph i c n th n t t h n nói hoácx c .

Tòng c i.Cô Thành ã d n c m s n mà ch t h i 12 gi tr a. M y m con v tr ói

b ng nên bà ch bi u ba con ráp vô n r i s thay , n k o ngu i h t.ào v i Lý thi xong h t, l i ch c u h t, nên trong mình nh nhàng, theo ch c

em Tòng ch i cho vui, ba ch em nói chuy n không d t.Bà ch ng i n c m nghe ba con nói chuy n bà c ý h t s c. Bà nói: Hai con

i thi, hôm tr c má lo quá, má có vô L ng má vái Ông, v y má ph i t quay m tcon heo em vô l ng cúng tr l cho r i .


32

Cô Lý nói: Khoan ã má! i ng i ta dán gi y cho hai con bi t chánh th cu luôn v h ch mi ng n a r i s cúng không mu n gì. Có tr l m thì th hai sx ng danh. V y tu n t i r i s hay .

Cô ào c ng ti p nói v i cô Lý mà xin thi xong h t, bi t ch c k t qu ànghoàng r i s cúng ng n u ng chung vui v i nhau m t b a.


33

TR C L SAU QUENI (3.2)

Bu i chi u ó ào v i Lý không c n xu ng tr ng thi nên xe a Tòng ih c. G n 4 gi hai cô r m thay ng i r c em r i i luôn vô Bà Chi u cho chahay. Ch ng r c Tòng lên xe r i, Tòng l i bi u anh s p ph i vòng xu ng tr ng thith m ch ng coi h thi g n r i hay ch a r i s i Bà Chi u.

Xe xu ng t i v a g n ng ng thì th y có m t cô trong i ra, m t bu n hiu. Cônói cô còn m t môn n a, nh ng cô m i b ông Giám kh o h i s a ng g t quá nêncô bu n cô v sáng mai s thi ti p. H i tr a mai xong h t hay ch a thì cô nói cònông quá s chi u mai c ng ch a r i.

Bà ch bi u s p ph ch y vô Bà Chi u. ào v i Lý thu t vi c h ch mi ng chocha nghe, t ý tin ch c u r i ông bi u m con v n c m, ông kh i v th t công.

B a sau th 7, hai cô i g n 11 gi m i lên xe xu ng tr ng thi th y c t cònlóng ngóng ông quá ng ch h ch mi ng, hai cô bi t ch a r i nên i vô tr ngTr ng V nh Ký r c em. Chi u g n 5 gi i r c em tr c r i tr ra tr ng thi c ngth y còn c ch c c t ch a vô h ch mi ng c. Ngoài c a c ng có m y ch c ng ich dán b cáo k t qu cu c thi mà xem, có m t th y làm vi c gi y trong tr ng rav .

Th y th y c t v i ng i thân quy n ng chòm nhom ngoài c a, th y hi ung i ta ch coi tên m y ng i u, th y m i nói: Bà con v i m y em v ngh , chlàm chi th t công, bài vi t ch m ch a r i, mà h ch mi ng l i còn c ch c trò n a. N ub a nay ban Giám kh o ráng làm vi c t i 7, 8 gi cho h t thì c ng còn c ng i m coitrò nào úng s mà u. B i v y th nào tr a th hai m i dán tên c.

ào v i Lý th t v ng bèn i Bà Chi u r c cha v ch i, không thèm k ncu c thi c n a, ch ng nào r i c ng c, ph n mình ã xong, không c n ph i lo.

Qua sáng th hai bà ch mu n yên lòng nên nh c hai con i th m ch ng coing i ta ã x ng danh hay ch a. Hai cô ã chán, nên d d nói bu i chi u s i, xe cho Tòng i h c. n 11 gi xe i r c Tòng. Bà ch bi u ào v i Lý thay

ng i xu ng tr ng thi luôn th . Hai cô c ng d d ch a ch u i. Bà ph i b n áo vàbi u xe i r c Tòng v r i bà i v i Tòng.

Hai cô s m gi n nên ph i s a so n. Ch ng xe tr v hai cô ra i v i m . Tòngc ng nóng nghe k t qu cu c thi nên c u i theo.

Té ra xu ng t i c a tr ng thi thì hay ng i ta ã dán tên h i 9 gi r i. C txem r i k vui ng i bu n ã t n i v g n h t, ch còn m i m y trò còn ng tr cm y t gi y mà dòm. Tòng l t t m c a xe i ri t vô ó mà xem. Bà ch v i ào,Lý c ng i theo sau li n.

M t c u trai ng ng coi, c u day l i ngó th y Tòng i vô thì c u kêu mànói: Em Tòng, qua u r i. Hai ch em c ng u n a .

Bà ch v i hai cô nghe báo tin nh v y thì m ng kh p kh i nên b n b i ri tvô, ch c c u trai ó là Khánh nên quen v i Tòng. Thi t qu Khánh ng kéo Tòngvô ng tr c t gi y th nh t và a tray ch mà nói: Lê Th Lý ây, còn Lê Th

ào ây. Qua ng bên t th nhì. ây, Võ V n Khánh ây .Tòng th y rõ ràng, c u m ng quá, day l i ki m m v i hai ch . Té ra ba ng i

u ng sau l ng, ng ngó m y ch Khánh ch . Tòng bèn kéo Khánh day l i màgi i thi u anh b n c a mình cho m v i hai ch bi t.

Khánh cúi u chào bà ch và hai cô. Hai cô c ng l phép áp l , còn bà chc i mà nói:


34

- C u khít m t bên, h m nay nghe Tòng nói c u c ng h c m t tr ng v i nónên nó quen, mà tôi ch a có d p g p c u. May tình c g p c u ây, hay c uc ng u c ng nh hai a nh c a tôi. V y tôi c ng m ng cho c u. xómmình k thi n y có t i 3 ng i u, thi t c ng áng m ng. g n g i nhau,h bi t nhau thì c ng nh bà con. Tòng có nói trong tr ng c u th y nónh c u th ng nó nh em út. C u có bu n thì qua nhà ch i v i Tòng, xemnó nh em ng ng i chi h t.

- Cháu cám n bác. trong tr ng cháu th y em Tòng nh mà d th ng nêngi ch i cháu hay nói chuy n v i em, quen nhau là t i v y. Nh ng lúc saun y m c lo h c ng thi nên cháu không dám i ch i. Cháu có nói v i emTòng n u k thi n y cháu thi u thì ch ng bãi tr ng cháu s r em i ch iv i cháu.

- , g n anh em ch i v i nhau cho vui. Tr a r i thôi c u v n c m và cho nhà hay ng m ng cho c u, s n có xe ây, c u lên xe cho mau.

- Cám n bác. Cháu có xe máy.Khánh li n cúi u t giã bà ch v i hai cô, n m tay Tòng mà c i r i i l i

chi c xe g n máy d ng vách t ng, bà ch theo ba con lên xe h i mà còn day l ingó Khánh mà nói thêm: Khánh m th m và d th ng, hèn chi Tòng a c ngph i , bà bi u s p ph ch y luôn vô ch Bà Chi u báo tin cho ông hay r i tr v nc m. Ông ch v i ông giáo n c m v a r i, nghe ào v i Lý u ch c ch n thì m ngcho hai cô.

Bà ch cho con vui v i cha chúng nó m t chút r i bà nói ã quá 12 gi r inên thúc con v n c m k o ói b ng.

Xe v t i nhà bà ch kêu cô Thành mà cho hay ào v i Lý ã thi u có ngtên trên b ng rõ ràng r i. Cô Thành v i ch b p lên m ng hai cô r i lo d n c m.Trong lúc ng i n bà nói chi u nay bà i t quay heo ng sáng m t cúng. Ông chor i, không nên tr . Bà l i nh c n c u Khánh, bà khen c u ôn hòa ch nh t , bà nóiTòng làm quen v i ng i nh v y là t t l m, i h c có anh có em ch ng s ai n hi p.

Cô ào nói: Tr ng con t i l p ba là cùng ch a có l p trên n a. V y ch ngkhai tr ng t i ây m y ch em con thi u trung h c nh t c p u ph i qua tr ngTr ng V nh Ký h c l p nhì chung v i h c sinh trai, ch c hai con s h c chung v ianh Khánh .

Bà ch nói: V y thì càng hay. Con gái i h c chung v i con trai; có anh traib o b c, ng i ta m i kiêng n . Tòng h i: Má nh m t má cúng Ông r i v mà làmti c n m ng hai ch con thi u ph i không?

Bà ch c i mà nói:- S m m i m c22 cúng, r i má em l i ti m ch t l y m t ùi sau v i m t

mi ng th t em v ãi m y con ch sao. Má c ng m i ba con v n ch i v imình cho vui, ông Giáo trong ng ãi m y anh th .

- n tr a con mu n m i anh Khánh qua n v i con. c hay không má?- c l m ch . S c u m i quen, ch a qua nhà mình l n nào, c u ái ng i nênc u không ch u qua.

- con m i.- , con có mu n m i thì m i th coi.

oOo

22 b n


35

B a th ba, h c sinh các tr ng có d thi b ng trung h c nh t c p, d u traid u gái d u u d u r t u ph i i h c l i cho t i ngày bãi tr ng, ch không ph ithi u r i thì c phép nhà luôn.

Tr a c u Tòng i h c v c u nói v i m r ng c u có g p Khánh i h c l i, c um i Khánh b a sau sang nhà n c m ch i v i c u. Khánh d d , c u nài n quá nênKhánh h a v xin phép v i m r i t i s tr l i.

Chi u Tòng v nói Khánh ã xin phép m c r i và h a tr a b a sau i h cv r a m t r i qua m c m v i mình. Vì còn s m, ch a n c m, Tòng ra c a ngch i, Tòng th y Khánh c i xe g n máy v . V a t i c a ngõ Khánh ng ng và ngo cTòng, Tòng men men i l i. Khánh r Tòng vô nhà ch i, kêu anh lái xe l y n c camn c á ãi Tòng. Anh em nói chuy n cho n t i t èn Tòng m i v n c m. Haich h i Tòng nãy gi i âu. Tòng nói anh Khánh m i qua nhà u ng n c cam v inh. Bà ch h i có th y má c a Khánh hay không. Tòng nói bà âu trong phòng hay

trên l u nên không th y.Sáng b a sau bà ch d y s m sai ch b p i ch mua rau, bánh h i, bánh mì cho

nhi u. Bà l i d n ch mua th t, cá, gà v n u ít món thêm ng ãi khách, n bánh h ith t quay r i n c m v i cà ri và m n.

Ch ng xe a ba con i h c tr v , bà bi u ch b p chia bánh h i v i rau ra làmhai, bà em m t ph n ra xe mà i xu ng ch mua trái cây, mua bông hu , mua nhangèn và mua hai h p bánh tây r i l i ch c ch con heo ã t cho ti m quay em vôL ng mà cúng tr l cho Ông23. Cúng r i bà tr ra ti m kêu ch b p bi u ra ph v ianh s p ph b ng h t vô, bà bi u ch ch t con heo cho bà em v m t cái ùisau v i m t kh 24 th t cho ngon ng ãi s p nh . Bà so n em v m t h p bánh tâyv i m t m trái cây.

Còn bao nhiêu bà giao cho ch b p c t r i úng b a c m tr a d n mà ãi th vàng i trong ti m n u ng m ng cho hai em m i thi u.

Bà ch m i ông v nhà n c m v i s p nh cho vui. Bà c ng m i luôn ông giáon a. Ông giáo nói ông i n a thì không có ai coi ti m. Ông khuyên ông ch v nch i v i m y a cháu m t b a, ông l i coi ti m, thay m t mà ãi th cho.

Hai ông bà m i b ng th t v i bánh trái ra xe r i t giã ông giáo mà i. V t inhà m i 10 gi .

Bà ch ti m bi u cô Thành giao th t cho ch b p, i mua n c cam á cho s nr i s t lên bàn. Bà l y d a s p bánh trái tráng mi ng. Bà th y ông ra vô vui v bànói cho ông hay Tòng quen v i con trai c a bà nhà l u m t bên ây. C u ó tênKhánh h c m t tr ng v i Tòng, h c l p trên, nên k thi n y u c ng nh ào v iLý. C u có r Tòng qua nhà ch i, r i Tòng có m i c u b a nay qua n c m v i nó.

Ông nói g n l i h c chung m t tr ng, làm quen ng i h c có b n thì t t,ch có sao mà s . Bà nói hôm qua i coi ng tên, Tòng g p c u Khánh, Tòng cótrình di n c u cho bà v i hai ch bi t. Bà coi Khánh l phép d th ng. Mà ào v iLý l i có nói ch ng khai tr ng hai a ph i qua tr ng Tr ng V nh Ký mà h cti p, ch c s h c chung l p v i Khánh. Ông nói n u v y thì c ba a con mình h cchung m t tr ng, a r c ti n h n.

Qua 10 gi r i bà nh c s p ph i r c ba a nh . V ch ng bà m i ng i t iphòng ti p khách bàn lu n vi c nhà v i nhau mà ch con.

Ông nói v i bà:- Hôm n má nó v i s p nh a tôi v Bà Chi u mà i ngã Th Nghè, lúc i

ngang qua ch mình h i tr c tôi c m h t s c. R i t i khúc qu o tôi nh

23 T quân Lê v n Duy t, c u th n nhà Nguy n, có công xây d ng Sài Gòn Gia Ð nh24 mi ng l n


36

vi c tôi c cái r ng tôi ch v nhà, tôi ngó con Lý thì tôi t c c i quá.Thi t n m ó tôi i bán chi c xe máy l y ti n cho má nó u ng thu c, khôngai thèm mua h t, tôi i v d c ng mà r u r nh ng i s ng mà không cóh n. Tôi t ng v ch ng mình ã cùn m ng r i, má nó không ti n u ngthu c t nhiên ph i ch t, con ào không có s a bú c ng ph i ch t n a. Vcon ch t h t, tôi còn s ng làm chi. May tình c g p cái r ng tôi ch v nênngày nay v ch ng mình m i c nh v y. Không nên nói cho con Lý bi t,nh ng thi t nó là v c u tinh c a mình.

- H i ó anh tính em l i giao cho bót. Em c n mà nuôi, coi ph i haykhông? N u cho anh em ra bót, t nhiên ng i ta giao cho nhà m côi,thì ngày nay nó âu c n h c có b ng c p, mà ch c v ch ng mình c ngkhông khá c.

- Khá m i kh ! Giao con Lý thì ph i giao s ti n. N u mình ch n s ti n b c téra mình n c p ti n b c c a con nít m i hay sao. Thà ói thì n m co màch u ch t, ch qua âu n làm thói gian nh v y c. Mà không có ti n thìmá nó làm sao mà m nh mà nuôi con ào, còn tôi âu có v n mà buôn bánr i l p nghi p nh v y.

- Ng i giao nó v i ti n b c cho mình, ng i ta c y mình th ng yêu nó,ho n d ng nó d y d nó c ng nh con ru t mình. Anh s em làm khôngkham. Em h a em làm c. Anh coi có ph i em làm xong h t hay không?

- Xong ch sao không xong. Th ng Lý nên m i ra tr c Tòa nh n nó là conmình sanh. Nuôi nó cho n cho m c gi ng nh ào. D y nó và cho nó h cthi u b ng c p rõ ràng. Ba i u ng i ta ký thác mình ã làm vuông trònh t c ba. V y thì thôi, ch bi t làm sao n a. c a con Lý h i nh má nógi còn h t hay không?

- Còn h t. Nh ng em gi làm v t k ni m mà ch i v y thôi, ch ai nhìnnó làm con ch c em không cho âu. Nó là con c a mình có án Tòa ch ngkhai sanh h n hòi, h kêu nài gì c.

- Tôi có mong cho ai nhìn nó làm chi, ba a con thu nay chúng nó c ng trìum n nhau n a. R t b t m t a ch c hai a kia bu n, mà v ch ng mìnhc ng không vui gì. Tôi mu n gi k v t ó là vì tôi ngh b c th c a cô nàovi t mà g i con ó tôi t i nghi p cho thân ph n c a cô, b vi c nhà ép bu csao ó nên cô ph i ch u au kh c t ru t gan mà b .

Hai ông bà nói chuy n t i ó thì xe i r c ba con v ng quanh vô sân. Vch ng ph i d t chuy n, b c ra c a ng m ng con, ngó t ng a ôm sách xu ng xe,

a nào c ng h n h vui c i, th y tr c m t có con gái có con trai h t mà anào c ng th o thu n ham h c l p thân, r i nh sau l ng v ch ng ã gây d ng

c m t s nghi p d u không r c r vinh quang h n ai song c ng cung c p choi s ng c a ba con m no sung s ng.

Ba tr vô c ng m ng cha m r i c t sách r a m t nói nói c i c i gây trongnhà m t b u không khí t ng b ng vui v .

Vì nghe có Khánh qua n c m, ào v i Lý r a m t nh ng không thay , b nluôn y ph c i h c ó ra ph v i cô Thành mà t bàn, ch s p n nào ch nàocho m i ng i u g p c. hai cô tính m t bên cha ng i trên, Khánh ng i gi a, vàTòng ng i chót. Còn bên n y thì m ng i trên. Lý ng i gi a, và ào ng i chót.

Nãy gi Tòng c ra c a ngó ch ng Khánh, trông Khánh qua ng ra ti p mà d tvô nhà cho kh i b ng . Cách ch ng bao lâu, Tòng th y Khánh vô c a ngõ thì v i vãb c ra sân mà r c b n. Ông ch bà ch ng i trong phòng khách ngó ra, th y hai trth ng th ng i vô, Khánh m c m t tây b ng b xám ch không ph i m c ti n,


37

song may khéo, i sát, c th t rê gát en, t i nút áo trên có g n m t mi ng n tang,ch n mang giày en, u ch i nhu t, vóc cao l n, b ch m h m.

Tòng m i nói cho Khánh hay có cha v n c m, nên b c vô th y ông bà chng i t i phòng khách thì Khánh li n ch p tay cúi u chào ông bà, g i b ng bác, r ichào luôn ào v i Lý ng ng g n bàn n phía trong, s c m t c u t nhiên nhng i quen bi t ã lâu r i, không s t sè nhút nhát chút nào h t.

Ông ch ng i gh ca-na-pê25 phía trong v i bà, ông vui v nói: Tòng nói c uc ng thi u k n y. V y v ch ng tôi c ng m ng cho c u. Anh em khít m t bênnhau, l i h c chung nhau m t tr ng, qua l i ch i v i nhau cho vui. M i c u ng i,ng i cái gh g n tôi ây, ng ái ng i chi h t. Ban u l sau s quen, m t xómc ng nh bà con m t nhà, có chi âu mà ái ng i .

Khánh nói: Cháu áng con cháu. Cháu xin hai bác xem cháu c ng nh emTòng, ng kêu b ng c u .

Ông ch g c u c i và nói: c v y thì càng t t .Bà ch ti p nói: V y thì cháu ng i. Tòng em n c cam cho anh gi i khát r i

n c m con .Khánh ng i, Tòng l y ra 1 cái ly có n c á. ào v i Lý c m hai ve n c cam

mà khui r i ào rót vào hai ly c a cha m Lý rót cho Khánh v i Tòng.Bà ch m i Khánh u ng r i h i:- Cháu tang cho ai v y?- Th a, cháu tang cho ba cháu m i m t h n m t n m nay.- Cháu c m y anh em?- Th a thu nay má cháu sanh có mình cháu, b i v y cháu không có anh ch

em nào h t.- Bác v ây m y tháng nay, bác không th y bà thân cháu ra vô. Bác mu n

qua th m ng làm quen t i lui nói chuy n ch i cho vui, ng t ch a th y m tnên bác ái ng i không dám qua.

- Th a, má cháu có b nh au tim l i hay chóng m t. H th y xe ch y r n r ,ho c ng i i ông o, thì má cháu chóng m t và m t mu n x u. B i v y tkhi cháu n m sáu tu i cho t i bây gi má cháu l c c trong nhà, khôngdám ra kh i c a.

- B nh nh v y c T tr không c hay sao?- Má cháu nói h i m i phát b nh má cháu có i c T tiêm thu c c n m, màb nh tr tr không gi m chút nào h t, má cháu phi n nên không thèm tiêmthu c Tây hay u ng thu c nam n a, c nhà lo b i b s c kh e v y thôi.

- Bà n m nay c bao nhiêu tu i v y cháu?- Th a, m i b n m i tu i- Còn tr quá há!Nghe ng h gõ 12 gi , bà ch ng d y ngó bàn n th y n ã d n xong

r i, bà m i ông ch v i c u Khánh i n c m, v a n v a nói chuyy n c ng c.Cô ào ng m i cha ng i trên và m i c u Khánh ng i k bên r i bi u Tòng

ng i ti p theo n a, cô nói ng i nh v y nói chuy n cho d . Còn bên kia bà ch tnhiên bà ng i i di n v i ông, r i hai ch em m i ng i theo th t ã tính tr c,thành ra Lý ng i i di n v i Khánh.

Khánh m i làm quen v i ch nhà l i ng i n c m tr c m t hai cô gái p, ngch ng v i c u mà c ng m i thi u nh c u nh ng c u bình t nh nh th ng. Tòngnói chuy n v i c u thì c u vui v mà nói l i. Cô ào hay nói, cô h i th m cách h c

25 tr ng k


38

trong tr ng Tr ng V nh Ký, h i k lu t c a nhà tr ng, h i m y ông th y khó hayd .

C u Khánh nghiêm ch nh, h i âu thì c u áp ó, c u c ngó ngay mà ápkhông b ng , không s t sè, l i nhã nh n, b t nhiên, ch ng khác nào c u nói chuy nv i b n trai v y. Mà ào c ng nh Lý th y c ch c a Khánh àng hoàng thì hai côkhông ái ng i chi h t. Ngh trong vài tháng n a ây mình s qua h c chung v i c unên mu n nói chuy n mà làm quen tr c ng ch ng qua tr ng m i, có ng i c dìud t trong bu i u, b i v y hai cô c h i th m, kêu Khánh b ng anh, nh t là cô àonói nhi u h n h t, l i theo nài ép Khánh n cho no, i m y d a n mà g n choKhánh d g p.

Khánh nói chuy n c ng g i ào v i Lý b ng ch h t, làm cho ông bà ch th yrõ Khánh th t tình, không có ý x ng x u v i con mình, nh nhi u c u trai khác, h g pgái thì ki m th gieo tình ho c ch c gh o. Hai ông bà vui lòng l m, nh t là bà chkhen Tòng bi t ch n ng i úng ng mà k t b n, bà c ng m ng r i ây ào v i Lýqua h c chung v i nam sinh, hai nàng s có ng i áng tin c y ch m nom dìu d t.

n c m r i c u Khánh xin phép v li n ng xem bài v l i mà i h c bu ichi u. Lúc t giã bà ch d n Khánh có r nh thì qua ch i v i Tòng ng ái ng i chih t.

Ch ng Khánh v r i thì ông bà ch khen Khánh là con nhà giàu mà khôngphách l i không vúc v c, n nói l phép d th ng c ch àng hoàng vui v . Hai ôngbà khuyên Tòng ph i b c ch c Khánh mà t p tánh n t nh v y, ch ng l n m i cng i ta khen ng i kính ph c.

Sáng chúa nh t bà ch bi u Tòng b n ng i vô ti m ch i. Tòng xin l i v im và nói: Hôm qua anh Khánh r con sáng nay l i 8 gi qua nhà nh ch i ng nh

a sách c a nh cho con xem. Con ã có h a l v i nh r i. V y xin má i v i haich , con nhà con qua ch i v i anh Khánh. nh có qua nhà mình mà n c m r i.N u con không qua nhà nh té ra con khinh r nh .

Bà ch nói ã có h a thì nhà ng qua ch i v i Khánh r i bà lên xe i BàChi u v i Lý và ào.

n 11 gi ba m con v , mà Tòng c ng ch a v . Bà ch kêu h i cô ThànhTòng i h i nào, Thành nói bà ch i m t chút thì Tòng i. Bà không yên lòng, khônghi u con i âu xa hay không, ch nhà ch i th gì mà lâu d v y.

Cách m t lát Tòng l n t n v . Cô ào ng ngoài c a mà nói: M i quen v ing i ta thì th m ch i m t chút r i v , chà l t làm chi t s m m i t i gi . Má v mákhông th y em, nãy gi má không yên, má trông quá .

Tòng c i ng n ng en i vô th y m ng i thì nói: Má trông con h má? AnhKhánh c c m con l i ch i hoài, không mu n cho con v ; nh nói chúa nh t thìngh , g p v h c hay sao mà òi v . nh d n bánh th mà ãi con, ba-tê, s ng-úych, bánh ng t, n c cam, xá x , nh ép con n u ng v i nh mu n n t b ng. nu ng no r i nh m t cho con xem sách c a nh h c. Ch Hai, ch Ba, tr i ôi! AnhKhánh có mua sách th , sách t t l m! Anh nói h i tr c ba nh mua bên Tây dành cho nh h c, th y sách ham quá! Má n y, nh bi u con ráng h c cho gi i ch ngcon lên l p trên con có c n dùng sách gì thì nh cho m n mà h c. H m t lát thì nhép n m t mi ng bánh, n chêm thêm hoài, nên bây g con còn no cành, ch c lát n an c m không n i , ch Hai, anh Khánh có d t em xu ng ga ra26 coi xe c a nhn a. Tr i i! Xe t t mà l n h n xe mình. nh nói có gh x p nên i b y tám ng ikhông ch t. T khi ba nh m t r i thì xe không i âu h t. Má nh bi t c m tay láinh ng có b nh nên không i, b i v y xe n m ga ra hoài, M i b a anh b i chùi lau.

26 (garage), nhà xe


39

M i tu n má nh ch cho anh b i vô d u vô m r i má nh m cho máy ch y m t látng máy nóng v y thôi. nh tính bãi tr ng thì nh xin má nh m n m t anh s p

ph ng em xe i rà máy l i cho àng hoàng r i nh ch em i ch i v i nh .Bà ch h i: Con có th y má c a c u Khánh hay không? .Tòng nói:- Th a th y. Con qua ng i nói chuy n v i anh Khánh m t chút r i bà ra. Bàm i kêu anh b i bi u b ng bánh ra cho anh Khánh n v i con ó.

- Bà oai l m ph i hôn con?- Oai là sao?- Oai là nghiêm trang làm b cho ng i ta ph i s , ph i kính ph c, b i v y

ng i trong nhà m i g i là bà l n .- Th a, không có âu. M t bà không c vui. Bà nói chuy n ch m rãi l m.

Song ti ng bà nói ng t s t. Bà l i p ng i l m má à.- p là sao?- Con có bi t sao âu mà nói. Con th y bà ng l m v y.- Bà già r ng r ng hay ch a?- Ý. Già âu! Còn tr l m mà, B bà nh ch ba con v y song bà l n tu ih n.

- Bà có nói chuy n v i con hay không?- Th a có. Bà nói nhi u. Bà h i ba má, bà h i hai ch con. Ch c anh Khánh có

nói v i bà nên bà bi t ba má có tr i óng bàn gh mà bán trong Bà Chi u. Bamua nhà ây là mua cho má v i ba a con i h c cho g n. Bà có ý mu nqua th m má mà làm quen, ng g n t i lui nói chuy n v i nhau cho vui.Ng t bà không c kh e, bà ch a k p qua thì con l i m i anh Khánh nc m. Anh Khánh v nói ba má hi n lành t t , còn hai ch con vui v l i h cgi i. Bà nghe nh v y bà có ý m ng, c nhà t t m t bên. Bà c c nd n con h có r nh thì qua b n ch i v i anh Khánh ng ái ng i chi h t. Bàl i nói lúc nào bà kh e bà s qua nhà mình mà th m ng cho bi t má v ihai ch con.

- Bà nói i u ó thì c ng d ch u, ch không ph i ng i giàu sang mà kiêuhãnh.

- Th a không có âu. Bà t t , bà th ng con l m má à.


40

TR C L SAU QUEN

III (3.3)

Khánh v i Tòng ã t o ra s n m t u c u r i, hai bà m bà nào c ng có ý mu nth m nhau, th thì hai gia ình liên l c nhau ch ng có chi khó n a.

Qua tu n sau, n chi u th sáu, Tòng i h c v v i hai ch , m i b c vô nhàTòng th y m , Tòng li n nói Khánh có cho hay m t chút n a Khánh s qua nhà ch i.

Bà ch hay nh v y bà d n cô Thành ch m ch m ch t i r i s d n c m, àov i Lý m t coi có n c cam hay không lát n a ãi khách.

Ch ng bao lâu thi t qu Khánh qua. C u v n còn m c áo s mi v i qu n ng dàilà b n i h c. Tòng ra ti p Khách m i vào phòng khách. Bà ch v i hai cô chào,bà m i Khánh ng i cái gh u ngoài, còn bà ng i cái gh phía bên kia mà u trong.Tòng ng i m t bên khách, i di n v i m .

ào v i Lý b ng ra hai ly n c á, Lý tr c m t Khánh v i Tòng, ch àom nút ve mà rót n c cam r i hai cô ng i cái gh ca-na-pê ngang phía trong, quenv i Khánh r i nên không c n tr n tránh.

Bà ch m i Khánh gi i khát v i Tòng, r i theo phép xã giao bà h i th m s ckh e c a bà l n bên nhà.

Khánh m i nói: Th a bác, má cháu y u trái tim r i hay m t, hay chóng m t,nên không dám i âu, ch không có b nh chi l m. H m nay má cháu mu n qua bênn y th m ch i cho bi t bác v i hai ch . Má cháu d m hoài mà không dám i. Má cháubi u cháu qua xin l i v i bác và luôn d p chuy n l i c a má cháu m i bác v i hai chvà em Tòng b a chúa nh t t i ây qua nhà ch i r i n c m tr a v i cháu. Vì ph ngóa b a trong nhà không có àn ông, nên má cháu không dám m i bác trai, s khôngcó ng i h u chuy n. Má cháu d n m i ch ng chín m i gi qua ng có thì gi nóichuy n lâu lâu ch i. Cháu xin bác v i hai ch vui lòng mà nh m l i qua ch i cho mácháu m t chút k o b y lâu nay có b nh, i âu không c, b má cháu bu n quá .

Bà ch mu n nh m l i qua n c m ng làm quen v i bà l n ó. Nh ng bàkhông bi t i nh v y có th t th di n hay không. Bà mu n bàn vi c n y v i ông r ib a sau s tr l i. Bà ng d d tìm cách mà ình ãi, thì cô ào quen cách t cm ch và mau m n, cô bi t nhà l u c a Khánh, bi t bà l n là m c a Khánh và nh t làmu n xem t sách c a Khánh coi th nào mà h m nay Tòng tr m tr hoài, b i v ykhông i m tr l i ch p thu n l i m i, cô v t nói v i Khánh: H m nay Tòng ckhen sách c a anh t t l i có h t. M y em qua n c m ch i, anh có th cho em xemt sách c a anh hay không? .

Khánh nói: c, c. Tôi s n lòng. Hai ch mu n xem quy n nào thì l y vmà c, c h t r i i l y quy n khác. Má tôi nói h i tr c sách bán r mà ba tôimua t i m y ngàn ng b c, b i v y sách nhi u l m .

Tòng c ng h m h nói hai ch qua ó th y sách hai ch c ng ph i mê, sách h cs p riêng hai ng n, còn sách cao k riêng hai ng n khác, h c cho h t hai t sách óthông thái l m. Bà ch nghe nói nh v y c ng nh chúng nó ã nh m l i m i r i bàkhông th ình ãi c, b i v y bà c y Khánh v trao l i v i bà l n r ng m con bàcám n và h a s m m i chúa nh t s qua ng cho bi t bà l n.

Khánh m ng nên u ng c n ly n c cam r i t t mà v ng cho m hay.n c m t i r i bà ch v i m y a con vô ti m cho ông hay chuy n m i n

c m. Ông ch nói mình m i thì Khánh ã qua n c m v i mình tr c r i. Bây gi m


41

con Khánh m i n c m tr l . V y m y m con nên i ng quen v i hàng xóm, cóth t th di n ch nào âu mà ng i.

Bà ch yên lòng nên sáng chúa nh t bà nói v i m y con r ng mình n nhà giàucó sang tr ng mà n ti c, l i m i n l n u thì ph i n m c cho àng hoàng. àov i Lý ph i b n m i và eo n trang coi m i c.

ào v i Lý là n h c sinh ch a bi t ham lòe lo t mà c ng không ch u s a dáng,b i v y hai cô r a m t r a tay s ch s , tóc b i vén khéo v y thôi, không d i ph n son.Qu n áo m c toàn m i, qu n sa-tanh tr ng, áo hàng màu tím d t, mang s ng- anhtr ng gi ng nhau, mà m t tay eo m t cái ng h m t tay eo m t chi c vàng ch mc ng gi ng nhau n a.

Bà ch mu n cho ng i ta th y rõ bà là m t ng i m ch n ch t hi n lành, lolàm n mà nuôi con mà thôi, nên bà m c qu n áo en, i giày nhung en, m t tay eochi c c m th ch, còn tai eo bông xoàn h t tr ng. Tòng b n theo h ng h c sinhniên thi u, qu n v n, áo c t tay, giày da en.

Vì ng i ta m i chín m i gi , nên bà ch ch n ch g n 10 gi r i m i bi u coni, m c d u Tòng c theo thúc h i t h i 9 gi r i.

Tòng qua l i ã quen r i nên x ng xái i tr c, cho m v i hai ch th ngth ng theo sau.

Vô t i sân bà ch th y m y ám bông còi c c xác x không ai t i n c nh c ,còn nh ng cây xoài, mít, u , vú s a, tr ng dài theo t ng rào, nh mùa m a nênnhánh lá sum xuê, nh ng không tay ng i s n sóc, nên nhánh giao bì b t, g c thì cm c tràn lan, xem nh v n hoang u t .

Nhà l u không l n, nh ng c t ki u thi t p, b a nay các c a m h t nên th ytrong nhà c h c h , li c m t qua bi t là nhà giàu sang.

Ba m con bà ch vô g n t i th m thì th y c u Khánh y ph c àng hoàng, m cm t b ga b t inh27 tr ng, mang giày en, c u ng ch c trên mà ti p chào khách,có Tòng ng sau l ng. C u m i khách vào.

Bà ch i tr c, ào v i Lý theo sau. Bà ch v a b c vô c a thì m t thi u pht ng m o thanh tao, dung nhan ki u di m, bên phía tay m t i l i ch p tay cúi uvà nói: Tôi chào bà v i hai cô .

Ba m con bà ch ch p tay cúi u áp l , nh ng không bi t có ph i bà l n haykhông nên ng c nhiên ng ng n.

Khánh xông t i gi i thi u: Th a bác, má cháu m ng bác ó . C u xây l i nóiv i m : Th a má bác ây là má c a em Tòng. Còn hai ch ây, ch n y là ch ào,ch n y là ch Lý . Nói câu sau c u v a nói v a a tay ch t ng cô.

Bà ch nhà nghe con ti n d n rành nh v y thì bà l v ng c nhiên, bà nhìn haicô trân trân, r i bà c ng a tay ch mà l p l i: Té ra cô n y tên cô ào, còn cô n ytên cô Lý . Bà nhìn cô Lý t trên u xu ng t i d i ch n r i bà c i mà nói: Thôitôi m i bà v i hai cô i th ng l i ây ng i nói chuy n ch i .

Bà ch nhà i tr l i phía tay m t, là ch ti p khách àn bà, có lót m t b ván gõhai t m, b dày trên 2 t c tây, chung quanh thành u c n c xa c , 4 ch n ti n thi tkhéo. Tr c b ván có m t cái gh nghi óng theo ki u x a, mà c ng b ng g c n

c, lau chùi láng bóng, trên gh có ô n tr u b ng b c, v i b trà, bình chén ulà x a. D a vách t ng, ngang c a s , có t m t cái bàn v i 4 cái gh , m i bênhai cái, bàn gh óng cây c m lai ki u v x a c ng hay.

Bên phía tay trái là phòng ti p khách àn ông, nên có d n m t b gh sa-lôngtheo ki u tây, n m ru t gà28 bao n xanh, ng i r t êm, l i có lót m t cái di-v n óngb ng gõ phía vách và trên u có h c t , n m ngh tr a ho c c sách.

27 lo i v i c a thích th i tr c


42

Bà ch nhà m i khách l i b ván c n ng i u ng n c. ào v i Lý cho mng i v i bà ch nhà, hai cô l i ng i ch cái bàn d a vách. Tòng c ng l i ó ng i m tbên Lý.

Khách m c ngó cùng trong nhà mà xem c. Bà ch nhà l i m c li c ngó Lýv i ào. Bà quên nói chuy n ti p v i khách theo phép xã giao, làm cho khách khóch u v i không khí ngu i l nh. Ch ng bà s c nh l i bà l t t nói v i bà ch : Hômtr c tôi nghe tr trong nhà nói có ng i mua c n nhà d a bên ây ng s a so ntrong ngoài ng d n v mà , tôi không hi u là ai. Sau th ng Khánh c a tôi nó quenv i cháu Tòng nó m i nói ng i mua nhà ó là ông ch x ng óng bàn gh mà bántrong Bà Chi u, ông mua cho v v i 3 ng i con i h c. Tôi x n b n trong nhàhoài, tôi bu n quá, nghe bà có ph c nên có con trai con gái h t, tôi có ý mu n quath m bà ng làm quen t i lui v i nhau ch i cho vui. Ng t tôi không c kh e, nênkhông dám n i ra kh i nhà. Ch ng Khánh v i hai cô b n thi u, ông bà vui m ngcho m i Khánh qua n c m ng chung vui m t b a. Tôi c m tình quá. Khánh quach i r i v nói ông bà hi n lành t t , còn hai cô h c gi i àng hoàng thì tôi h t s cm ng, vì c lân c n v i nhà bi t i u, thì có ích cho con tôi, nó b t ch c mà h c

i cho úng n, tôi càng mu n qua th m bà nhi u h n n a mà i không c. Tôis bà t ng tôi là ng i vô tình, tôi m i làm gan vô l sai th ng Khánh qua m i bàv i ba cháu qua n c m ch i, tuy nói m ng con tôi thi u, song k thi t là tôi mu nnh n dip n y mà làm quen v i nhau mà tôi xin bà ng ch p ph n tôi góa b a, t ithi u s c kh e, hoá ra vô tình v i bà con l i xóm .

Bà ch h m nay t ng bà l n tr ng tu i, oai nghiêm kiêu hãnh l m, không dèn ây g p thi u ph tr l i p, m c en s c s o, không có son ph n, eo ôi

bông tai c p h t thi t l n tr u tr u, ch không c n n trang gì khác, mà t ng m o l im mi u, l i nói l i thanh nhã, b i v y bà có ý m ng th m nên bà m i c i mà nói:

- Hôm m y m con tôi d n ra ây c ít b a, tôi ngh v g n bà l n màkhông qua th m bà l n tr c v y là vô l .

- Tôi xin l i v i bà cho phép tôi nói m t l i, tôi yêu c u bà ng kêu tôi là bàl n. Ch em g n v i nhau tôi nh tu i h n bà. Bà kêu tôi b ng em c ng

c, mà có v l m thì kêu b ng cô v y thôi.- M i bi t nhau tôi âu có dám vô l nh v y.- Tôi bình dân l m. Tôi l y thi t tình mà xin bà, ch tôi không mu n ph nh

ph hay là có ý khác âu. Thi t v y i nay mà còn bà l n bà nh làm chi.- Thôi, tôi xin phép kêu b ng bà tr n v y thôi.- Mu n v y c ng c. Kêu b ng bà, b ng cô, b ng dì c ng vui lòng h t. Tôi

ch xin ng kêu bà l n.- Tôi mu n th m bà mà ch a bi t, ch a quen, tôi s qua r i bà không ra khách

nên tôi không dám t i. May th ng Tòng tôi i h c, nó quen c u Khánh. R ihai con nh tôi i thi tôi theo tôi g p c u Khánh tôi làm quen v i c u n a.Tòng tôi qua bên n y ch i, c u Khánh thi t tình, c u không ái ng i, c u quan c m v i s p nh tôi n a. T i v y chi u hôm kia c u Khánh thay m t cho

bà m i m y m con tôi. Tôi nh m l i li n, m ng có d p th m bà ng làmquen ch khít bên nhau mà không quen, g p nhau l y m t mà ngó thì kc c quá.

- Tánh tôi c ng a giao thi p l m. T ngày tôi có b nh n gi tôi không iâu c, gi ng nh ng i tu trong nhà kín không bi t tr n gian n a. Mà bà

có con trai con gái h t d u sao bà c ng ít bu n. Th m cho tôi có m t

28 n m nhún, có g n lò-xo


43

mình Khánh chen ngo n, ban ngày nó l i m c i h c. Tôi n m chèo queom t mình, thi t bu n h t s c.

B i b ng ra m t mâm có ba d a bánh tây, có n c cam có n c á h t.Khánh i theo l y 2 cái ly v i m t d a bánh trên gh nghi, ch hai bà ng i. C ubi u anh b i cái mâm trên bàn ch ào v i Lý r i qua bên sa-lông nh c em choc u m t cái bàn nh trong góc. C u rót hai ly n c cam, m i hai bà n bánh vàu ng cho mát. Th y anh b i ã xách cái gh nh qua trong góc, c u kêu anh l ibi u b ng m t d a bánh v i hai ly n c cam trên cái bàn nh ó. C u m i ào v iLý n u ng thi t tình nh bên nhà, ng ái ng i chi h t. C u bi u Tòng xách m t cáigh em l i góc ng i n u ng v i c u r i c u c ng xách m t cái gh theo Tòng.

Bà ch b m i ép quá ph i n m t cái bánh và u ng vài h p n c cam r i bà h ibà ch nhà:

- Th a bà, thu nay bà sanh có m t mình Khánh r i thôi hay sao?Bà ch nhà d d m t chút d ng nh suy ngh r i m i áp:- Tôi có sanh m t a con gái u lòng R i nó m t h i còn trong tháng.

Qua n m sau tôi sanh Khánh r i nín luôn không có con n a. Tôi không cóph n nuôi con gái b i v y bây gi th y con gái c a ai tôi c ng th ng quá.Bà có ph c c t i 2 ng i gái, h i nh theo th th cho bà vui, l n lêngiúp bà các vi c trong nhà, ch ng bà già y u có ng i ch m nom s n sóc.Bà sung s ng h n tôi nhi u. Tôi có m t a con trai chen ngo n. Thi t nóc ng th ng tôi l m. Mà i v i m , con trai sao b ng con gái. Con trai h inh nó m c lo n h c, ch ng l n nó m c lo cho v con nó, m t ngày nóthêm xa m nó m t chút ch có nh c y gì âu.

- Th a bà, con gái i nay nó c ng ph i h c nh con trai. Nh hai a con gáic a tôi ó, tôi có nh c y gì âu.

- C ng nh l m ch . Nh tình m con dan díu, hai cô i h c v nói l ng líucho bà vui. Nh hai cô là máu th t c a bà, nuôi hai cô là m c ích i s ngc a bà, có s n ng i thân yêu tr c m t cho bà xây h nh phúc, tai ng,con vui là bà vui, con bu n là bà bu n. V y ch ng ph i khá h n là s ng gi at i t m mù m t, không bi t âu là may âu là r i hay sao?

Bà ch nhà nói t i ây thì s c m t bu n hiu. Bà ng ng suy ngh m t chút r i bàday qua ngó ngay hai cô ào v i Lý mà h i: Hai cô em n m nay c bao nhiêutu i? .

Cô ào mau m n nên áp li n: Th a bà, con 19 tu i .Bà h i cô Lý: Còn cô Lý, m y tu i? .Cô Lý áp: Th a con c ng 19 tu i, nh ch ào .Bà ng c nhiên h i: a! Sao hai ch em m t tu i v i nhau .Cô ào áp: Th a ch Lý sanh m t l t v i con, má con sanh ôi, nên ch em

con m t tu i .Bà càng ng c nhiên h n n a. Bà h i: Ch em sanh ôi sao coi không gi ng

nhau? Mà ai ra tr c, ai ra sau? Sao tôi nghe cô nào c ng kêu cô kia b ng ch h t v y?Ph i có m t ng i ch , m t ng i em ch .

Bà ch c i và v i vã áp: Th a bà, tôi sanh con ào tr c, con Lý sau. Theoth t c thu nay con ào là ch , con Lý là em. Ai c ng nói nh v y h t. Có m t mìnhcha nó không ch u v y. ng nói thiên h hi u không úng theo ý c a T o Hoá, hth y tr c m t ch h không xét sâu xa. Con sanh ôi a u thai tr c nó n mtrong nên nó ph i ra sau. Còn a u thai sau nó n m ngoài nên t nhiên nó ra tr c.Con Lý ra sau, vì nó u thai tr c, nên làm ch m i h p lý, tôi không ch u ý ó. Vch ng c cãi nhau hoài. ng mu n thu n hòa ng nh hai a ph i kêu nhau b ng


44

ch h t. T i v y nên t khi hai a bi t nói, v ch ng tôi d y chúng nó kêu nhau b ngch h t nên nó quen .

Bà ch nhà nói: Ông ch c i t c mà nghe c ng có lý ch !Bà khách nói: Còn s hai a không gi ng nhau, ng i ngoài ai th y c ng u

nói nh v y h t. Duy có v ch ng tôi bi t chúng nó gi ng ch , song m t a gi ngbên ngo i, m t a gi ng bên n i. Con ào gi ng cha nó còn con Lý gi ng bà Ngo inó .

Bà ch nhà c i r i bà m i khách i lên l u ch i cho bi t, bà d t bà ch v i haicô tr l i c a ng mà nói: T ngày ng m t n gi c ng d n làm sao tôi ynh v y, tôi không s a i chi h t. Phía bên kia ó là phòng c a ng ti p khách ànông c a ng. Cái bàn n y ngay c a cái ây là bàn cho khách ánh bài v i ngho c b a nào khách n c m thì d n tráng mi ng.

Khánh v i Tòng i v i nhau ra ngoài sân ki m coi có vú s a chín mà hái ch i.Bà ch nhà d t khách i vô trong. Phòng chính gi a là phòng n, có m t cái

bàn l n và dài, 12 ng i ng i còn r ng. Vô phòng bên tay m t bà nói ây là phòngKhánh h c, có bàn vi t, có m t t ki ng l n ng sách t trên xu ng d i ng n nàoc ng y. Còn phòng bên tay trái là phòng c a Khánh ng , có gi ng ng, có t áo,có bàn r a m t.

Bà d t khách i luôn lên l u coi ch bà th ph ng coi phòng riêng c a bà ng ,coi m t cái phòng n a d n c ng h c h ó êm nào bà bu n bà kêu con lên nóichuy n cho vui r i b t nó ng luôn trong ó cho l t b t cái c nh hiu qu nh. L i cóván lót d a c a s khi n c n m ón gió c ng có phòng nh lót bàn gh thi t p

bà ti p khách thân m t c a bà.i xem h t r i, m y m con bà ch l i thang mà xu ng, c ba u th m ngh

không hi u t i sao nhà c a r ng minh mông, c s m h c h , s ng trong c nhth n tiên, n không c n làm, mu n thì ph i c, mà bà ch nhà c th coi b khôngvui, còn mu n gì n a?

Ba m con ng t i c a sau ngó xu ng nhà b p, nhà b i, th y gia d ch l ng x nglo n u n ng, ngó trong ga ra th y chi c xe h i l ng l y n m chình ình ch ng i lênmáy ng ch y i d o ph ph ng, ho c i xem phong c nh.

Bà ch nhà m i khách tr ra phía tr c, i ngang qua phòng n th y trên bàn ãtr i t m n p tr ng tinh, hai anh b i lui cui làm vi c không h tay, m t anh ng r ihoa h ng trên bàn, m t anh thì em mu ng n a mà t 6 ch .

Khánh ng x trái u chín mà n v i Tòng, th y m v i khách ra thì nói:Con g p trái u chín con hái ây má. u chín cây ng t l m. Ch ào ch Lý n

th coi . Cô ào l y m t nmi ng mà n. Cô Lý l c u nói cô không thích u .Tòng h i hai ch : Ch Hai ch Ba th y t sách c a anh Khánh hay không .

ào nói: Th y r i, sách nhi u thi t, nh ng t khóa nên ch a coi cho bi t sáchgì .

Khánh nói: G n t i gi n c m, n c m r i tôi s m t cho hai ch xem, haich m n c quy n nào thì tôi cho m n em v mà c .

Hai bà i l i di-van mà ng i u ng trà. ào v i Lý ng xem m y t m tranh v im y t m hình v treo trên t ng r i d t qua phòng khách àn ông, Khánh v i Tòng itheo.

Bà ch nhà ng i ngó theo m y ng i nh , nh t là ch m chú ngó cô Lý h n h t.G n 12 gi , m t anh b i ra nói nh cho c u Khánh hay ti c s p t xong r i h t,

m i khách ng i c.Khánh b c l i trình cho m hay r i m con m i khách nh p ti c. Khách không

dè bà ch nhà ãi Tây, nên ào v i Lý có v ng c nhiên.


45

Khánh m i hai bà ng i gi a, m i bà m t bên, cô ào ng i bên phía tay m t bàch , Tòng ng i bên tay trái, còn cô Lý ng i bên tay m t bà ch nhà, Khánh ng ibên tay trái thành ra Khánh v i ào l n n y ng i i di n.

Trong b a c m, bà ch nhà ráng làm vui mà ãi khách, bà ân c n m i khách n,c ngó cô Lý ng i m t bên hoài, ngó bàn tay, ngó cách c m dao c m n a, li c ngómi ng c i, lóng nghe gi ng nói. Ai c ng th y bà c bi t ý n cô Lý, bà ki mchuy n mà nói v i cô Lý nhi u h n cô ào m c d u ào vui v hay nói chuy n h nLý. Mà Lý, tuy tr m t nh ít nói ít c i, song m con c u Khánh h i i u chi thì côc ng l phép tr l i luôn luôn, cô không s t sè hay lúng túng chi h t.

Tuy lúc n c m cho t i lúc ra cái bàn ngoài g n c a gi a n tráng mi ng u ngcà phê, bà ch nhà v n vui luôn luôn mà nói chuy n, song ng i nào có ý quan sát, cól nh n th y trong cái vui c a bà có l n nét bu n r u ng m ng m, nét bu n y g c trong thâm tâm mà phát hi n trên m t, b i v y n u g c còn hoài thì không làm sao màtuy t ng n c.

n u ng xong r i bà ch mu n t mà v ng bà ch nhà ngh tr a. Bà ch nhàkhông cho, c c m l i nói chuy n ch i cho vui, mà hai cô ào và Lý c ng mu nxem t sách c a Khánh, b i v y hai bà d t nhau i l i b ván mà n m, còn 4 ng inh thì vô phòng h c c a Khánh r i Khánh m t sách cho ào v i Lý xem và l aquy n nào thích h p thì m n em v nhà mà c.

n 3 gi chi u m y ng i nh m i tr ra ngoài. Tòng có ôm 4 quy n sáchtrong tay. Bà ch th y con ra m i ng i d y t bà ch nhà mà v . Bà ch nhà a m ym con ra t i th m. Bà m i bà ch h có r nh thì qua àm o ch i v i bà cho bà b tbu n cái c nh hiu qu nh. Bà l i n m cánh tay ào và Lý mà d n chúa nh t ngh thìqua bên bà ch i, g n thì c ng nh bà con, ng ái ng i chi h t.

Khánh a khách i ra c a ngõ. Bà m ng trên th m chong m t ngó theo,nh t là ngó t ng i c a hai cô ào v i Lý, r i bà nh ch mi ng c i, cái c i y ãg n 20 n m r i, không có ai ngó th y.


46

HI P R I TAN

I (4.1)Bãi tr ng, h c sinh nam n u ngh h t. Nh ng trò L c T nh u tr v quê

quán vui ch i v i cha m . Còn nh giàu sang thì cha m ki m ch em con i nghcho chúng nó kh e trí, ng ch ng khai tr ng chúng nó ti p t c h c l i, h ng hái h ccho mau t n phát. Vì ng giao thông ch a c thu n ti n, nên ngu i có ti n nhi umua gi y máy bay cho con lên à L t ch i ôi ba tu n. Còn ng i nhút nhát ch adám n i xa Sàigon, thì cho con i Tân An, M Tho, Th c, Biên Hòa ho c LáiThiêu, Th D u M t.

Cô ào v i cô Lý là ph n gái, cha m c b n vi c buôn bán, m không dám i xa,b i v y hai cô c nhà c sách. Có m t thì theo m vô ti m trong Bà Chi u mà vuiv i cha.

Khánh nhà m t mình v i m c u bu n, b i v y b a nào c u c ng r Tòng quanhà ch i v i c u, ho c sai b i i mua bánh n v i nhau r i c sách, ho c có b a d tnhau i d o ch , có b a i xem hát bóng, có b a i vô v n bách thú xem th o m cvà xem voi, c p, chim cò. Có c u Hoài, con m t ch ti m buôn l n ngang hông chB n Thành, c u h c m t l p v i Khánh và c ng thi u b ng nh t c p m t l t v iKhánh, c u nh p b n ch i v i Khánh và Tòng thành ra m t b ba mà Tòng nh k nhKhánh v i Hoài nh anh, còn Khánh v i Hoài l n nên xem Tòng nh em, ba tr uyêu nhau nh ru t th t.

Hai v ch ng Thái v i Hòa th y con mình bè b n v i hai trò l n tu i, h c gi i,giàu có thì có ý m ng nên không ng n c m cho g n g i Khánh và Hoài ng h ch i thêm, vì h c s b t nh h c h u, có th ti p xúc v i ng i h n mình m i b tch c c mau khôn ngoan, m i m trí c r ng ki n th c.

Trong ít b a Tòng nói v i m và hai ch r ng bà m c a Khánh th ng Tòngl m, bà bi u kêu bà b ng dì Hai ch ng kêu b ng bà. Bà d n v nói v i hai ch quanhà bà ch i ng ái ng i chi h t, Tòng khoe Khánh xin v i m mà m n c m tanh s p ph r i, s p ph ng em xe xu ng hãng rà máy l i cho êm ng Khánh ich i v i Tòng và Hoài.

Bà Hòa là m c a Tòng nghe con nói nh v y bà càng thêm m ng cho con cóc ng i em con i ch i. Bà khuyên ào v i Lý coi b a nào ti n thì ghé qua th m

bà l n, cho bà vui lòng, vì bây gi mình ã quen r i, mình bi t bà là ng i thành thi tlà t t ch không ph i kiêu c ng nh nhà giàu khác mà ng n ng i n a. Bà ã ân c nm i hoài, n u hai con không qua, té ra th t l ho c vô tình. ào v i Lý tính mai m ts i qua ng tr sách cho Khánh mà m n ít quy n khác.

Ch ng dè sáng b a sau m y m con n lót lòng v a r i thì Khánh qua l i có d tm t b n trai theo. Tòng th y khách vô sân thì nói tr c cho m v i hai ch bi t, ng i

i v i Khánh có tên là Hoài h c m t l p v i Khánh, con c a m t i th ng gia cóti m ngang ch Sài Gòn.

Khánh d t b n b c vô, gi i thi u cho bà ch Hòa v i hai cô bi t Hoài là b nh c m t l p v i c u và m i thi u k n y c ng nh ào v i Lý. Hai cô vui v chàor i m i hai c u ng i.

Khánh l i th a v i bà ch nhà: Th a bác, má cháu có cho phép cháu kêu anhs p ph lái xe cho cháu i ch i trong lúc bãi tr ng n y. S p ph em xe ra hãng


47

rà máy l i xong h t m i em v h i s m m i. V y cháu xin bác cho phép cháu r cem Tòng i ch i m t vòng v i hai anh em cháu .

Bà Hòa h i:- C u tính i âu mà ch i? i ch ng nào v ?- Th a cháu mu n lên Th c, nh h i th m ng xá thu n ti n thì i luôn

lên Biên Hòa ch i ch ng 11 gi thì v .- c i g n g n v y thì c, ch ng nên i xa. Tòng thay ng i

ch i v i hai anh i con.Tòng v i vã vô trong thay .Hoài mau m n, vui v , m i quen l n u mà không ái ng i nên h i hai cô: Hai

ch tính ch ng nào khai tr ng hai ch xin h c tr ng nào? Tr ng Marie Curie haylà tr ng Tr ng V nh Ký? .

Ch ào nh m l h n, nên cô áp:- Ch em tôi ngh mình là ng i Vi t thì h c tr ng Vi t ph i h n. Ch em tôi

có th a v i bà Hi u Tr ng c a chúng tôi. Bà d y làm n a cho bà r i bàg i cho ch em tôi qua tr ng Tr ng V nh Ký mà h c ti p.

- V y thì ch ng khai tr ng hai ch s h c chung v i anh em tôi.- Có t i b y tám cô qua tr ng Tr ng V nh Ký ch không ph i ch có hai ch

em tôi mà thôi. H m nay m y ch em tôi lo quá, h c chung v i m y c u traich c ch em tôi thua xa l m.

- Ch nói khiêm nh ng ch âu có lu t mà ch c h c sinh trai gi i h n h csinh gái. Chúng tôi s chúng tôi h c thua m y ch chúng tôi m i thi t hth n ch .

C u Khánh ti p nói: H m nay h có em Tòng qua ch i thì má tôi nh n m i haich , má tôi trông quá. V y hai ch có r nh qua nói chuy n ch i v i má tôi .

Cô Lý nói: Ch em tôi tính b a nay qua, tr c th m bà sau tr sách cho c u, r im n vài quy n khác. Bây gi c u m c i ch i, thôi b a khác ch em tôi s qua .

C u Khánh l t t nói: Không, không! Hai ch c qua ch i cho má tôi vui. Mátôi trông hai ch lung l m. Tôi i ch i tôi s g i chìa khóa t sách l i cho má tôi. Haich qua r i má tôi a chìa khóa cho hai ch m mà l a sách coi có quy n nào cthì l y em v mà c, ng ng i chi h t .

Tòng thay r i trong i ra. Khánh v i Hoài ng d y. Khánh m i cô ào côLý m t l n n a, r i cùng Hoài t giã bà ch nhà v i hai cô mà i v i Tòng.

Bà Hòa nói v i cô ào cô Lý r ng bà m c u Khánh ân c n quá, v y hai conph i thay qua th m, không nên mích lòng ng i l n có c m tình v i mình.

Cô ào cô Lý bèn vô trong b i u và thay r i ôm m y cu n sách qua th mbà l n.

Khánh v cho m hay m t lát n a s có cô ào v i cô Lý qua th m. C u giaochìa khóa t cho m r i lên xe i ch i v i hai b n.

Bà m m ng nên Khánh i r i bà ra phòng khách àn ông mà ng i, có ý ch haicô qua; ng i sa-lông g n nhau mà nói chuy n thân m t h n ng i bên ván, hai cô ph ing i gh xa, khó xem m t mày cùng cách c ng cho rõ ràng c.

ào v i Lý b c vô sân, không th y Khánh, hai cô bi t Khánh v i hai b n ã ich i r i. Mà b a nay trong sân l i có hai chú àn ông tr n ng lui cui, m t chúcu c t, m t chú nh c trong b n bông. ã quen r i nên hai cô m nh d n b c lênth m và i ngay vô c a gi a, m c d u không có ai ch c ti p.

Bà ch nhà ng ng i trên gh ca-na-pê bên phòng khách àn ông, bà th y haicô b c vô thì m ng r mà nói: Hai con i qua ây, qua ng i ch i v i dì. Ba anh emnó i r i. H m nay dì trông quá. Bà ch âu, sao bà ch không qua ch i? .

Hai cô v a i l i ó, v a nói m m c vô trong Bà Chi u.


48

Bà ch nhà nói: Hai con sách trên bàn ó r i ng i nói chuy n ch i. Dì cód n th ng Khánh i ch i m t chút r i v , ng có tr . Ch c l i 10 gi nó s v . Mànó có chìa khóa t sách trên ô tr u bên kia. V y hai con ch i m t lát r i mu n l asách thì l y chìa khóa m t mà l a .

ào v i Lý em m y cu n sách trên bàn r i nh m nhía mu n ng i hai caigh phía ngoài.

Bà ch nhà ng d y n m hai tay c a hai cô mà kéo, bi u ph i ng i trên ca-na-pê v i bà, ng i g n nói chuy n cho d . Bà ng i gi a ép hai cô ng i hai bên. M i taybà n m m t bàn tay m i cô mà a lên xem, xem t ng ngón tay r i xem h t bàn tay,xem tay r i bà ngó m t, ngó bên n y r i ngó bên kia. Hai cô ái ng i h t s c, nh ngkhông dám nói chi h t, m c s c cho bà nhìn.

Bà nhìn m t h i r i bà a n c m t mà nói: H i tr c dì có m t a con gái.Mà n u nó còn thì n m nay nó c ng 19 tu i, c tu i hai con. M i m y n m nay dìth ng nh nó quá, t i v y nên sanh b nh. B a h m hai con qua ch i. Dì th y hai condì càng th ng nh con c a dì h n n a. B i v y dì c n d n hai con qua ch i th ngcho dì vui ng dì khuây lãng chút nh .

Cô Lý s bà phi n v s không vâng l i bà yêu c u, cô mu n xin l i, nh ng côv a nói: Th a bà thì bà li n ch n mà c n: ng có kêu b ng bà n a! Hai con kêub ng dì, ng có tình thân thi t h n, H m nay dì mu n bi u hai con kêu dì b ng má,nh ng dì m i làm quen v i bà ch , dì ch a bi t b ng c a bà ch nên dì không dám.V y hai con kêu b ng dì, kêu dì hai c ng nh dì bi u cháu Tòng kêu h m nay v y .

Cô ào m i nói: Th a dì hai, dì d y nh v y hai ch em con m i dám .Bà ch nhà c i mà nói: ó! Kêu nh v y ph i ng hôn? Hai con vâng l i thì

dì vui l m .Cô ào nói ti p:- Hôm tr c dì c n d n mà h m nay em Tòng v c ng nh c hoài nh ng hai

con ch a qua ch i c, y là hai con m c lo gi y t ng xin qua tr ngTr ng V nh Ký mà h c ti p, nên ch a r nh. ã v y m i ngày ba con mu nhai con ph i vô Bà Chi u ch i v i ba ít gi , ho c vô s m m i ho c vô bu ichi u, t i v y nên không r nh.

- B a nay gi y t xin h c ã làm xong ch a?- Th a m i xong- , n u xong r i thì t nay cho t i khai tr ng hai con r nh. V y m i ngày

hai con qua bên n y ch i v i dì. Nh s m m i m c i Bà Chi u thì bu ichi u qua bên n y; còn nh mu n i Bà Chi u bu i chi u thì qua s m m i.Mu n c sách thì qua ây l y sách mà c. Có th ng Khánh nhà nó csách v i hai con. Ch em h c chung v i nhau cho dì vui. Dì nói thi t v i haicon, dì có m t a con gái, sanh c có 25 ngày r i nó m t. Dì th ng ti cnó quá, g n hai m i n m nay, không có gi kh c nào dì nguôi c. Tuysau dì sanh c th ng Khánh, song nó là con trai, l n lên nó m c i h c, l i

nhà nó ch i theo t cách con trai, có x n b n theo m , có trìu m n m nhcon gái âu mà dì quên a con gái c a dì c. B i v y t b a dì th y haicon thì dì th ng li n, th ng nh th ng con c a dì v y. H m nay dì th m

c n u ông anh v i bà ch b n b ng lòng cho b t m t con h h v i dìthì ch c dì h t bu n.

Bà nói t i ó r i ba móc túi l y kh n ra mà lau n c m t.ào v i Lý th y bà au kh v tình m con, hai cô r t c m ng.

Cô Lý nói: Th a dì, ba má con c ng th ng hai con nh dì v y. Con ch c dìxin b t m t a ba má con không ành r t ra mà cho a nào c. ã v y mà ch


49

em con sanh ôi, t khi m i l t lòng thì ch i chung, ng chung, nên ch em con c ngkhó mà r i nhau, h phân r ch c bu n l m .

Bà nói: Dì c ng hi u nh v y nên dì không dám nói ra. V y dì xin hai conni m tình c a dì, m i b a qua ch i v i dì m t hai gi cho dì b t bu n, mu n qua bu im i hay bu i chi u tùy ti n, gi nào nhà dì c ng m c a mà vui r c hai con. ó làhai con làm n làm ph c giùm cho dì, em tia sáng mà r i trong nhà dì, ng t it m, em v vui mà r c trong lòng dì ng bu n b c, dì nói thi t, trót g n hai m in m nay thân ph n dì ch ng khác nào m t b i cây khô, dì yêu c u hai con làm n m ingày t i m t gáo n c, ho c may cây mát m âm ch i ra lá l i mà s ng v i i,cho dì có s ki n mà s ng trong an vui sung s ng, nh ng ph i s ng v i au khqu nh hiu nh v y hoài thì làm sao mà s ng lâu cho c .

Bây gi bà khóc thi t n c m t tuôn d m d , làm cho ào v i Lý xúc ng c ci m. ào thì lanh l i nh ng tr c tình c nh thê th m não n n y cô b i r i không tìm

ra l i an i bà.Cô Lý bình t nh h n nên cô ngó bà mà nói:- Dì thu c b c giàu sang, mà dì có lòng th ng ch em con, ó là n l n, ch

em con ch ng nh ng là không phép quên, mà c n ph i lo n áp. Dì ã l ylòng thành thi t mà nói v i hai con thì hai con không c phép gi u gi mdì. M c d u dì ân c n c n d n, h m nay hai con d d không dám qua, thi tm c b n chút vi c, mà c ng ái ng i qua làm khách b n r n dì không ngh

c.- Không, không! Con qua dì m ng l m ch . Còn ng ái ng i ch ó.- Dì nói nh v y hai con m i h t ng i. Nh ng còn m t i u khác n a làm cho

hai con khó t do qua l i th m dì hàng ngày.- i u gì?- Con ph i th a thi t v i dì ph n hai con là gái m i l n lên. Nhà dì không có

con gái mà l i có con trai. Ch em con qua th ng mà không có má con theo,t i lui nh v y nhi u l n con s e ch ng kh i ti ng th phi h d ngh .

- A! Con ng i v i u ó! Con ng i c ng ph i Nh ng dì h i con v y cht hôm th ng Khánh làm quen v i hai con cho t i b a nay, con có nghe nónói l i nào hay là con có th y b nó ló mòi chi khi m nhã v i hai con haykhông?

- Th a không, c u Khánh luôn luôn l phép àng hoàng l m, c u k nh hai chem con, c u kêu c hai b ng ch , con không th y c u có ý gì h t. H i nãy c ucó d t c u Hoài là b n h c qua nhà mà gi i thi u v i má và hai con. B c uHoài thi t tình, c u c ng kêu hai ch em con b ng ch nh c u Khánh, chkhông có ý ch c gh o chi h t.

- V y thì c l m, có sao âu mà con ng i, Hoài làm b n v i Khánh m yn m r i. C u lên ây ch i th ng, c u vui v hay nói h n Khánh. Nh ng dìth y tánh n t c u c ng d th ng, con nhà có giáo d c. V y hai con ng lochi h t. Dì b o lãnh vi c ó. b a nào g p bà ch dì s nói, hai con c quach i v i dì d u hai a nó có nói i u chi qu y thì dì s r y chúng nó, có dì

m t bên hai con, có sao âu mà con s .- Th a không ph i hai con s . Hai con oan chánh, nên có s gì âu. Con ng i

là l i mi ng thiên h không t t, h th y hai con lân la g n g i r i h bàychu ên mà nói x u ó thôi.

- i! L i th phi k làm chi con. Mình ph i thì thôi. Dì bu n dì c y hai conqua ch i thì dì bi t n. Hai con th ng dì, hai con làm ngh a, hai con s

c vui v tinh th n, v y thì quý r i, lo chi mi ng thiên h . dì bi u trb ng bánh, v i trái cây cho hai con n ch i.


50

ào v i Lý nói h i s m m i ã n lót lòng no r i. Bà ch nhà không k , c kêub i bi u b ng trái cây v i n c cam ra mà ãi khách. Bà ép quá hai cô ph i n u ngv i bà cho bà vui. Mà bà vui thi t, c n m tay cô Lý và theo nói chuy n v i côth ng h n cô ào.

Ch khách ang n u ng vui v thì xe c a Khánh tr v t i.Ba tr b c vô m ng hai cô ào v i Lý. Khánh v i Hoài có xách m i ng i

m t trái s u riêng, còn Tòng thì xách m t xâu nem. Bà ch nhà l y làm l , bà h i coni ch i sao m i 10 gi ã v .

Khánh nói: Ba anh em con lên Th c không có c nh gì vui. Con i m t vòngch có ý ki m s u riêng mà mua. H nói s u riêng ã cu i mùa r i, ho c may lên LáiThiêu m i còn n m ba trái mu n mà bán ch Th c làm sao có c. Con nh m iBiên Hòa c ng không có gì vui nên con mua m t ch c nem r i quay xe i qua LáiThiêu ki m mua c hai trái s u riêng em v cho má ây. Hai trái ã chín h t nli n c .

Khánh kêu m t anh b i mà giao s u riêng v i nem. C u bi u l y d a bàn29 màtách trái s u riêng ã n t r i ó ng n li n bây gi . C u th y bánh trái còn y bàn,c u m i Hoài v i Tòng n.

Bà ch nhà h i con h i nãy i Lái Thiêu có ghé th m nhà trên v n hay không.Khánh nói nhà tr o trong xa nên c u không vô. Bây gi xe có s p ph r i, v y mai m t r i c u i.

Bà ch nhà nói bà mu n m i h t ch i r i n c m tr a v i bà cho vui. Bây gicòn s m, b i b p s p t k p. Bà bi u Khánh qua nhà bà bác m i bà qua ch i r i nc m v i hai cô. Nh bà bác i Bà Chi u ch a v thì l y xe i v i Tòng vô trong m ih t hai bác.

ào v i Lý không bi t l y c chi mà t ch i nên không cãi. Ph n thì Khánhnghe m d y, c u li n r Hoài v i Tòng ra i, làm cho hai cô ph i ch u không th r cr ch c.

Cách m t h i Tòng tr l i m t mình mà nói h i nãy qua bên nhà thì m c uch a v . Ba anh em lên xe vô ti m trong Bà Chi u. Khánh thay m t cho m mà m ih t cha m Tòng. Ba Tòng cám n nh ng nói b a nay m c khách n mua nhi unên b ti m mà i không c. Còn má Tòng c ng xin ki u, nói ba ch em Tòng nc m v i dì hai cho dì vui, má tr ng n c m v i ba, r i tr a má s ra ch i v ythôi. Xe a Tòng v nhà ng Tòng cho b i v i b p hay tr a nay m y m con ukhông n c m nhà, còn Khánh v i Hoài i luôn xu ng ch Sàigòn ng Hoài th acho cha m kh i trông hoài v n c m r i xe s v sau.

Cách m t lát xe Khánh v i Hoài v , Khánh c ng th a l i cho m hay y nh l ic a Tòng nói. Bà m i vô trong d y b i b p lo s p t b a c m tr a, còn Khánh rh t b n vô phòng c sách, r i c u m t sách cho các b n l a sách mà c.

Nhà có s n ti n b c nhi u làm vi c gì c ng d , mu n th gì c ng có, b i v yúng 12 gi thì b i vô phòng c sách th a cho Khánh hay c m ã d n xong và bàd y m i m y cô m y c u ra n.

Khánh m i m i khách i n c m r i s c sách n a.

29 d a ph ng và to


51

HI P R I TAN

II (4.2)

Trong lúc ngoài nhà l u c a bà l n, m con c u Khánh ng vui ãi m y b ntr , Khánh v i Hòa nói cách d y d bên tr ng Tr ng V nh Ký cho ào v i Lý bi ttr c thì trong ti m Thái Hòa, v ch ng ch ti m c ng ng i n v i ông giáo Hi p.

Ông ch Thái nh c chuy n c u Khánh vô m i h i nãy, ông khen c u ôn hòa lphép, ông nói ch ng khai tr ng ào v i Lý i h c có b n nh v y dìu d t thì ôngb t lo. Bà ch Hòa ti p nói l i có thêm c u Hoài i v i Khánh h i nãy ó, cùng h cm t l p, thi u m t l t v i Khánh, v y thì ào và Lý c quen thêm m t ng ib n h c tr c n a nên h t b ng . Bà l i nh c qua bà m c a Khánh, bà khen ng itr tu i, có s c p giàu sang mà không kiêu hãnh, tánh tình thu n h u l i nói khiêmcung, bà không có con gái nên bà yêu Lý v i ào c c n d n hai tr qua nhà bà ch icho bà vui, bà coi hai tr nh con cháu ng ái ng i chi h t. Bà ch Hòa còn nói r ngkhông bi t bà ó tên gì, g c gác âu, ch ng bà h i tr c là ai, làm ch c gì mà tôi tg i bà là bà l n mà bà bi u Tòng kêu bà là dì Hai .

Ông giáo Hi p nghe bà ch ti m nói chuy n ó ông m i nói: Cách m y b atr c có m t ng i quen v i tôi phía Su i Chà xu ng ây mua t áo. Ng i nóichuy n v i tôi, ng i ó nói ng i coi v n t c a bà Cao Th Ng c nhà l u t i

ng Testard, g n ngã t ng Flandin. Tôi có nói ông ch ti m m i mua nhà khít m t cái nhà l u ó, ông bà bi t ng i ch nhà l u là m t góa ph nh ng khônghi u là ai mà h g i là bà l n . Tình c g p d p may tôi m i h i th m. Nh ng iquen ó d n g c tích cho tôi nghe tôi hi u r i. Bà Cao Th Ng c n y là con gái c aông c Cao V n H n, h i sanh ti n ông làng Bình Ph c, nhà theo con ng tch Bình Ph c vô Su i Chà thu c ng n r ch Gò D a. Ông C H n h i tr c là tayc phú vùng ó. Trong t nh Gia nh n y ai c ng bi t danh ông. Ng i vùng ó aic ng nh ngh tr ng mía p ng mà làm giàu. Nh ng ng i ta có t tr ng míam i ng i có n m m i m u là nhi u, duy ch có m t mình ông c H n ng làm chh n hai tr m m u t mía. Ông m n b n và mua phân tro, ng m n nh n côngtr ng cho ng g n m t tr m m u mía. Còn l i bao nhiêu ng cho nh ng ng i khôngcó t m n mà tr ng. ng cho m n giá cao mà t tá ng l i bu c nh ng ng im n t ph i bán mía cho ng ch không c bán cho ng i khác. ng có míanhi u r i ng m i l p m t lò ng l n, r i p mía làm ng tán, ng th ,

ng kh p, ng m gà th . ng ch u m i v i m y ch d a ng d i Sàigòn và Ch L n h mua v mà bán l i cho b n hàng ch i bán kh p l c t nh. ngdùng mía nhà và mía c a tá th mà làm ra ng không bi t bao nhi u mà k cho xi t.Cu c làm n c a ng to tát mà d dàng nh v y m i n m tr s phí ra r i ng còn l ic ch c muôn b c. ng làm h n m i n m ng thành tri u phú, h i i ó trong vùngai c ng g i ông C H n là vua ng không ai dám bì v i ng. c thu n bu mxuôi gió, ng th y b c ng t ng lai c a ng ch n ch ; giá ng l i vùn v t t nglên hoài, ch c ng s giàu thêm luôn luôn r i ây ti n b c không bi t vào âu choh t .

Ông ch ti m nói: Té ra bà l n nhà l u ó là con c a ông C H n hay sao?H i nh tôi Lái Thiêu, tôi có nghe danh ông C H n giàu to l m mà .

Bà ch ti m nói: Hèn chi bà Ng c bây gi có ti n nhi u nên b n coi sangtr ng quá .


52

Ông Giáo Hi p nói ti p: Cu c làm n c a ông c H n ng phát t xân x nnh v y, nào dè b n t b n Pháp dòm th y x mình có t tr ng mía nhi u mà làm

ng c, h m i h p h i hùn v n kh n t tr ng mía trên vùng c Hòa và l pnhà máy mà n u ng cát v i r u mía bán. H i có th l c m nh nên nhà n cPháp ph i cho xáng lên ào kinh trong t c a h i ng rút phèn tr ng mía cho t t.H i làm ra ng cát tr ng v i ng m gà mà bán cho ng i quen dùng ng th ,

ng tán c a mình thu nay nên ít ai ch u mua ng ó, h chê ng ít ng t l igiá m c. H i th y ng c a h i s n xu t bán không ch y, h i mu n d p h t c lò

ng c a ng i mình, cho h i chi m c quy n làm ng mà bán, không chong i mình làm ng th , ng tán n a. H i bàn tính v i nhà n c Pháp sao ókhông bi t, mà nhà n c l i ra l nh nh n dân ai tr ng mía làm ng u ph i chlên c Hòa bán ch không c phép làm ng riêng mà bán M y lò ngnh c a ng i mình u ph i d p h t ch không c ho t ng n a .

Ông ch nói: Nhà n c Pháp làm cách ó ch ng khác nào gi t chén c m c adân. Ngang quá .

Ông Giáo nói: B i v y trong m y t nh Gia nh, Biên Hòa, Th D u M t, TâyNinh ng i mình thu nay tr ng mía nhi u bây gi không c làm ng mía hxôn xao d quá. Té ra ng i mình làm m i tr ng mía r i ph i ch em dâng chong i Pháp h làm ra ng mà bán m c ng h th l i. Nhà n c th c dân Pháplàm cách n y c ng nh h ã c m ng i mình không c m thêm ru ng mu i, cho dân ph i mua mu i c a h i Pháp ngoài Cà Ná, l i c ng nh h ép bu c ng imình tr ng thu c ph i bán cho m y hãng Pháp v n thu c i u mà bán, ch không

c x t mà bán ch khác .Bà ch nói: Làm nh v y nên nh n dân oán h n áng s quá .Ông Giáo nói: Mà bán mía cho hãng ng i Pháp có ph i d âu bà. Mía n

r i ph i m n ghe ch lên c Hòa mà n p. Ng i tr ng ít thì ch m t hai ghe khôngkh cho l m. Ng t ng i có mía nhi u nh ông C H n ch bi t ch ng nào m i h t.V tr ng mía h t i mùa thì ph i n, âu c ng v y. N u quá k b n ng mía m tn c. N u ph i n mía v a mà ch i l n l n, mía n lâu nó hôi r u. Khch a. ã v y qua mùa mía t nh nào c ng n mà ch n m n p. Hãng chia bung h

nh giá nào dân c ng ph i bán, ch chê r r i ch bán cho ai c mà chê. Mà n uch lên t i hãng mua li n thì c ng d ch u. Hãng li u mua m i b a cho máy ch ymà thôi, b i v y ghe mía ph n nhi u ph i u mà ch n m m i ngày m i bán c.R i ch ng bán có ghe h chê mía không n c ho c hôi r u h không ch u mua, ph i

h t xu ng sông chèo ghe không mà v . Cái ó càng kh h n n a ch . m y t nhtr ng mía, nh n dân than phi n d quá, nh ng có l nh c a nhà n c Pháp ép bu c nhv y h m i ti p tr ng th khác không thèm tr ng mía n a ch bi t làm sao.

Ông C H n ã m t l i l n mà còn b h i, ông t c gi n không ch u nh n thua.ng c y Bi n T làm n kêu nài. ng bi u chép ra ba b n r i ng gom h t nh ng

ng i tr ng mía t a nhà, ng c n cho h nghe, r i ng bi u ký tên v i ng ngng thay m t i h u quan ch t nh mà kêu nài. N u quan ch t nh không ch u bãi l nhc m mà cho dân thong th tr ng mía làm ng nh c thì ng s ra Tòa ki n, d uph i t n hao m y ngàn m y muôn ng c ng ch u h t, không cho bà con ch u âu.H n 40 ng i tr ng mía u u t c nên nghe ông c nói nh v y ai c ng h ng hái kýtên ho c l n tay vào n ng ng i kêu nài giùm.

Ông c xu ng ch Bà Chi u h u quan Tham bi n ch t nh Gia nh mà an. Quan Tham Bi n nói ó là l nh c a quan trên d y ông ph i thi hành, b i v y ông

không có quy n bãi b . Ông l i c t ngh a r ng ng c a ng i Vi t làm d dáy báncho dân n s sanh b nh. Hãng l p ra có máy làm ng cát s ch s dân n có b o

m v v sinh, l i làm ng nhi u bán ra ngo i qu c làm l i cho c n c. Ông


53

bi u v khuyên dân tr ng mía thêm cho nhi u ng khoán tr ng n n kinh t trongn c. Tr ng mía có hãng bao mua cho thì có l i quá, t i sao mà l i kêu nài. Ông Cc t ngh a v s hãng c quy n mua nên mía không có giá, l i hãng còn làm eo sách,thi t h i cho ng i bán mía, b i v y n u nhà N c không bãi b l nh ép bu c ó ch cdân u t c s thù n c Pháp. Tham Bi n c i r i ki m cách mà tr l i v i ông C ,khuyên ông v c t ngh a cho dân nghe mà d y dân lo tr ng t a, ch ng nên nghe l i kháo lo n xúi gi c r i kêu nài b y b mà tù b t i.

Ông C nghe l i h m he ông càng thêm t c nên ra kh i Tòa B ông không ch uv , ông ra Sài Gòn n phòng m t tr ng s ng i Pháp, a m t b n n cho tr ng sxem và c y làm n mà ki n v n y ra Tòa, ng Tòa l y lu t công chánh mà phân xcho dân thôn quê nh , tr ng s d y thông ngôn d ch lá n cho ng nghe r i ngnói vi c n y thu c v hu n l nh c a nhà c m quy n hành chánh, Tòa H c ng nhTòa Hình không có th m quy n mà phân x c. N u ông C mu n c y ông giúp màkêu nài ng h y b lu t l b t công hà hi p nông dân mà làm l i nhà t b n thì ôngs t n l c mà giúp cho. Ông s d t ông C n ra m t quan Th ng c, ông C k cáci u thi t h i c a nông dân tr ng mía c c kh , l i t n hao nhi u l i bán m t giá, có

mía mà không c làm ra ng mà bán, l i cho hãng làm ng bán m c ngth l i to, r i ông s ti p mà c t ngh a thêm rành r cho quan Th ng c th y ch b tcông coi ng i nói l nào r i ông s làm n n a, ông dùng lý l nh n o, ông dùngthuy t chánh tr khéo léo mà công kích ch d th c dân. Ông C nghe lu t s nóic ng c i thì ông khoái chí ông ch u c y ông Tr ng s giúp ông cãi v i quan Th ng

c. Ông h i Tr ng s nh ti n công bao nhiêu.Tr ng s nói 2 ngàn, ông l y b c mà óng li n. Tr ng s c ng khoái nên dùng

dây thép nói kêu v n phòng Th ng c mà xin nh ngày gi cho ông d t thân chc a ông n ra m t ng bày t n i kh c a nông dân v lu t l m i qui nh cu ctr ng mía làm ng. Ng i ta tr l i chi u b a sau 4 gi thì l i c.

Tr ng s bi u ông C v r i b a sau l i 2 gi r i ra ng ông d t i.Ông C H n v thu t chuy n ông i kêu nài cho m y ng i g n nghe. Bi n T

là ng i vi t n cho ông, anh có 7 m u t mía anh có ký tên trong n, nên anh xinông cho anh theo ng anh ti p v i ông mà kêu nài cho m nh m h n.

Chi u b a sau ông c H n v i Bi n T kh n en áo dài àng hoàng ra hi p v iTr ng s mà i kêu nài. Ông C có Tr ng s theo ng h , ông không s gì h t,quy t giáp m t v i chúa t th c dân, ông s trút túi oan c c a ng i dân Vi t choquan Pháp hi u ám nông dân x n y tuy th t th nên b k m k p song c ng còn bi tgi n, c ng còn dám thù nh ng k c y quy n c y th mà hà hi p, toan l i d ng cônglao kh c a h toan c p gi t chén c m c a h , ch ch ng ph i ngu h t âu.

Th ng c vui v ti p r c Tr ng s v i hai thân ch , ông m i ng i t t .Tr ng s nói m t h i r t lâu, ông c v i Bi n T không bi t ti ng Pháp nên khônghi u cái l nào. Ông nói r i ông d c p da l y lá n kêu nài mà trao cho quan Th ng

c. Ông Th ng c nh n chuông. Có m t ng i m c a vô. Ông nói ít ti ng, ng iy ra r i cách m t chút có m t viên quan Vi t vô. Ông a lá n. Ng i Vi t c mv a coi v a nói ti ng Pháp v i Th ng c. Th ng c nhã nh n nói m t h i. Ng iVi t ó m i c t ngh a hãng ng c a ng i Pháp l p ra ch tâm mu n m r ng n nkinh t trong n c ch không ph i cói ý bóc l t nông gia, có hãng làm ng thìng i tr ng mía có s n ch cho mình bán mía, dân có ng s ch s mà dùng và NhàN c c thâu thu s ng xu t c ng, m i ng i u có l i h t. Ông h a ông svi t th cho ch hãng mà d y h nông gia ch mía n bán thì ph i mua li n khôngnên làm khó n a. Ông khuyên ông C v d y dân c lo tr ng mía làm ph ng ti n màgi gìn quy n l i c a dân. V y dân ch ng nên nghe l i xúi gi c c a k ham qu yn c cho c mà th câu, nên gieo ác c m trong lòng dân i v i nhà n c.


54

Ông Tr ng s nói chuy n v i ông Th ng c m t h i n a r i ng d y d t haithân ch v v n phòng c a ông. Ông bi u thông ngôn khuyên hai ng i v ngh ông lo v n y cho. Ông s thay m t vi t th mà kêu nài n u không có hi u qu thì ôngs c y vài t báo ch Pháp vi t bài mà công kích ch th c dân và t cáo ng i thaym t cho n c Pháp cai tr x n y là t c a ch ó nên ph c v quy n l i c ath c dân không k quy n l i c a qu n chúng.

Ông c H n v i Bi n T ra v ch c ý mình s c th ng l i trong v tranhch p n y.

Ông c H n có m ng làm giàu to, nh ng v hào v con ông không c maum n cho l m. Lúc ó ông ch a t i sáu m i tu i, mà v ông ã m t r i, m t cách bab n n m tr c l i cho ông có m t ng i con gái là cô Cao Th Ng c bây gi d i Sài Gòn ó mà thôi, ch không có con trai. Con gái ông ã c 20-21 tu i r i,h i nh ông có cho cô h c trong Nhà tr ng n m sáu n m, ch ng v m t ông m iem con v ng h h v i ông cho trong nhà l t b t cái v hiu qu nh. Ít con nên ôngc ng, ông s m xe h i cho con i ch i. Cô Ng c tuy là con nhà giàu v n songnh có h c Nhà Tr ng nhi u n m nên cô quen v i nhi u b n gái giàu sang, cô có tríth c r ng rãi, cô có giáo d c v xã h i c ng nh v gia ình, ch không ph i lù mùnh nhi u cô gái quê khác. Cô còn h n b n gái vài i m n a là cô có s c p di mki u, mà tánh n t l i ôn hòa, c ch l i khiêm cung nho nhã. Có xe h i ban u cô ith m ch em b n d i Sài Gòn thì s p ph lái xe cho cô i. Cô t p lái xe trong ít thángcô lái xe c ng lanh nh s p ph r i, nhi u khi cô i ch i m t mình không c n s p phtheo n a.

Lúc sau ó có nhi u ch g m ghé mu n c i cô Ng c. Ông C c nói con ôngcòn nh , th ng th ng ông l a ng i nào ó có tài trí mà ti p t c gi gìn snghi p c a ông r i ông s g , không g p gì. Con ông có m t ng b c ch ng ch ttrong nhà, thi u chi ng i ham mu n mà ph i lo g s m.

Ông C i kêu nài v s hãng c quy n góp mua mía bà làm ng ó, t i ôngv ông thu t m i vi c cho con nghe. Cô Ng c ngh có Tr ng S giúp bi n h chonông dân c thong th làm n, b i v y cô không lo chi l m.

Cách vài tu n sau, bu i s m m i, ông C i th m s mía, cô Ng c ng d a c as trong bu ng mà ngó ra v n, trí l ng l , s c m t có v lo l ng, nên cô bu n hiu.Tình c ng i nhà vô cho hay có khách l n. Cô v i vã i ra ngoài c a thì th y cóm t chi c xe h i l n u ngoài l và có b n n m ng i l m t ng i vô sân. Cô

ng ch mà h i coi khách n vi c chi. Ng i i u m c âu ph c thi t p, tu i ãb n m i, t ng m o nghiêm ch nh àng hoàng, khi vô t i th m ng i h i ph i nhàông Tr n Cao H n ây hay không, cô Ng c nói ph i, ng i y nói ng i là nhânviên S M t Thám d i Sài Gòn liên k t lên ki m ông c có chuy n quan h , cô Ng cnói ông thân cô m i i ra ngoài s mía. Cô m i khách vô nhà ng i ch ng cô saing i i cho ông thân cô hay.

Ng i ó vô ng i còn m y ng i i theo thì ng ngoài c a s . Th y ng i nhài kêu công C thì ng i ó ra d u cho m t ng i ng ngoài i theo r i h i Bi n T

nhà ch nào. Cô Ng c nói phiá trong cách ây hai cái nhà. Ng i khách ó kêum t ng i ng ngoài bi u i m i Bi n T l i ây nói chuy n.

Khách t ý mu n i xem làm ng, cô Ng c th y h i lo nh ng ph i d t kháchqua ch p d ng cho khách xem. Bi n T l i tr c th y cô Ng c bên lò ng,

ng c t ngh a cách th c làm ng cho khách hi u, anh ta i ngay l i ó. Kháchh i Bi n T ph i anh có i v i ông c kêu nài v s bán mía và làm ng hay không.Bi n T nói ph i, khách bi u ông C v r i s nói chuy n.


55

Ông C H n v t i. Ông m i khách tr vô nhà. Bi n T v i cô Ng c i theo.Khách m i x ng mình là tr ng phòng tra v n trong S m t Thám. Vì có t t cáo haiông nên ph i lên r c h t hai ông xu ng s ng h i và l y khai.

Ông C nóng gi n nên ông nói l n: Thu nay b n nông dân chúng tôi làm nthong th , không bao gi dám ph m phép n c. Ng i ta quy n th mu n c pgi t chén c m c a chúng tôi nên chúng tôi m i i kêu nài. i âu thì i, d u lên t itr i chúng tôi c ng khai ngay ra nh v y chúng tôi có s gì âu .

Ng i khách c i và khuyên ông ra xe mà i xu ng S M t Thám r i s nóichuy n.

Ông C a chìa khóa cho con, bi u m t l y cái bóp v i áo dài cho ông. Ôngb bóp vào túi r i b n áo. Ông d n cô Ng c c t chìa khóa và nhà coi nhà r i ôngcùng v i Bi n T ra xe h i mà i v i khách.

Ông ch ti m nói: Ông C v i Bi n T b S M t Thám b t ch gì! .Ông Giáo nói: Ph i, b t giam h n n a tháng, ng i quen v i tôi c ng có ru ng

mía nên thu t t m cho tôi nghe h t. Ông nói ch ng ông C v thu t l i m i bi tng i lên nhà b t ông ó là ông Ph T T n Cù, m t nh n viên cao c p c a S M tThám Pháp, ông giúp s c cho s c l c, l p nhi u công l n nên nhà n c ban cho

ng ch c ph hàm, ch ng không ph i Ph thi t th trong ng ch Huy n Ph . Tuyv y mà ông C H n nh ng l m .

Bà Ch nói: Ch c ông C g con cho ông Ph ó, nên bây gi cô Ng c trongnhà l u ó m i c ng i trong nhà g i là bà l n .

Ông Giáo nói: Bà oán trúng. Nh ng th ng th ng tôi nói h t cho ông bàhi u. Nh ng ng i tr ng mía có ng tên trong n kêu nài h hay ông c v i Bi nT b S M t Thám b t thì h xanh m t, s c ng s b b t n a. Cô Ng c ch nchi u không th y cha v , n sáng c ng không có. Cô nóng n y bi u s p ph em xera ng cô i Sài Gòn. Cô n phòng Tr ng s mà nói cho ông hay s m m i hôm quaS M t Thám có sai ng i lên nhà b t ông C v i Bi n T ch i n sáng nay c ngch a th v .

Tr ng S ng c nhiên. Ông quay dây thép nói mà kêu S M t Thám, ông h ith m c C H n là thân ch c a ông, r i ông n i gi n ông nói v i cô Ng c r ng b ncá m p bóc l t dân c n lao, dân ng c m t lên mà ph n kháng, bây gi chúng nóki m c cáo ông C làm u xúi dân ngh ch nhà n c. Chúng nó tra v n mu n bu công v t i khu y cu c tr an. Làm Tr ng S , lúc M t Thám tra xét ông không cóquy n can. V y cô c v ngh , ng s chi h t. Ch ng h gi i ông C qua Bi n Lýông s ng tr c mà bi n h m nh m cho ông C . Ông s vi t báo mà k t i ác c ach th c dân x n y cho hoàn c u bi t.

Tuy tr ng S nói c ng song cô Ng c v nhà cô lo s êm ngày n ng khôngc. M y ng i ng n v i ông C h càng s h n. Có ng i nhát quá giao ám

mía cho v coi ch ng h i b y mà n m t cho kh i b b t. Mà m y ng i làm gan mà nhà thì h s b tình nghi nên không dám léo n nhà ông c mà h i th m. Còn cô

Ng c ngày nào cô c ng có xu ng d i Sài Gòn mà lóng nghe tin t c cha. ôi ba b acô ghé th m ông Tr ng S m t l n, l n nào ông c ng khuyên cô an lòng m c ônglo cho. Ông v n ng nên nh t báo Pháp v n b t u nói t i v ó. M t b a cô b ogan i ngay vô S M t Thám tìm ông lên b t cha cô hôm n mà xin phép th m cha cô.Ông Ph Cù ni m n ti p r c nh ng ông dùng l i nhã nh n mà nói vì ông C b cáov t i làm qu c s nên ông không dám v tình mà cho cô th m c. Ông l i nói nhcho cô nghe r ng riêng v ý ông thì ông bi t ông C là ng i ngay th ng, ng a làmn ch không a b o ng. ng s t n tâm ki m k mà c u giùm ông C cho cô. Ông

khuyên cô yên tâm coi nhà và nh c tôi t s n sóc m y s mía. Vi c n y cô phú choông t lo cho, cô ng s ng bu n chi h t.


56

Cô Ng c cám n r i ra v , trong lòng b t lo. Cách m i b a sau, ông c m nlô ca xông mà v v i Bi n T . Cô Ng c m ng h t s c. M y ng i tr ng mía v i bàcon l i xóm u t u l i m ng ông. Ng i ta h i vi c ó ã xong hay ch a, thì ông Cnói nh ông Ph Cù che ch m i b nên ông m i v c. Nh ng vi c n y c ng cònlòng vòng ch a xong.

Cách ít b a ông Ph Cù lái xe m t mình lên th m ông c H n lúc g n t i và m iông C i xu ng Ch L n n c m v i ông ng bàn tính công vi c riêng. Cô Ng c ãquen v i ông Ph , l i nghe cha nói ng là ng i n, b i v y cô ni m n lo trà n cmà ãi khách. Ông C i v i ông Ph quá 12 gi khuya xe m i a v .

B a khác ông C m i ông Ph lên nhà n c m v i ông r i hai ng i rù rì nóichuy n v i nhau n khuya ông Ph m i v .

Cô Ng c dòm th y cha thân m t v i ông Ph Cù là m t nh n viên có thinh thl n trong S M t Thám Pháp thì cô h t lo n a. M t b a cô th th th a v i cha r ng,vì hôm tr c cha b vi c r c r i làm cho cô r u lo nên cô b nh. Nay có m t b n gáid i Sài Gòn mu n i à l t d ng s c ít tháng nên r cô i ngh ng có ch emcho vui. Cô mu n xin cha cho cô i ngh ng có b n. Ông C s n lòng cho phép con

i ngh ông nhà ông lo làm n cho xong. Ông bi u con l y n m m i ngàn mà ich i, mu n bao lâu tùy ý song m i tu n g i th v cho ông bi t tin t c v y thôi.

Cô Ng c i r i, thi t m i tu n cô có g i th v th m cha. Cô nói may hôm i côcó em h theo 10 ngàn ng nên cô ki m m n c m t bi t th nh mà p, trongnhà có dùng chung quanh có th hoa ua n . Cô m n ng i n u n vàd n d p trong nhà, ph i ch cho cô ngh mà ti p d ng l m nên cô xin cha cho phépcô lâu lâu.

Ông C tr l i bi u cô t i ch ng nào c ng c, n u có c n dùng ti n thêm thìcho ông hay ng ông mua b u phi u g i lên cho.

Trong lúc cô Ng c v ng m t ông Ph Cù c ng v n t i lui bàn tính vun tr ng míavà làm ng v i ông C hoài. c ch ng m t tháng ng cho ông C hay ng v n

ng mà gi gìn quy n l i cho ông c ã có mòi xuôi thu n. Ông C m ng. Thángsau ông Ph l i cho hay nhà n c Pháp ch p thu n ý ki n c a ông nên ng tính s a

i ch tr ng mía và l p lò ng l i, có l trong ít tháng n a ông C s làm nnh h i tr c mà nh có nhà n c b o m nên ông C s ho t ng m nh h n.

Ông C c ý g i th cho con hay và bi u con c trên à L t mà ti p d ngs c kh e ch ng nào ông v i ông Ph Cù s p t cu c làm n xong h t ông g i thcho hay r i s v .

Nh v n h i nh v y cô Ng c m i c yên trên à l t mà ngh h n sáutháng, r i nhà n c Pháp qui nh ch lò ng th n y: không cho phép l p lò

ng m i thêm n a, nh ng các lò ng ã có r i trong các t nh thì c phép ti pt c ho t ng nh th ng, ch bu c m i lò không c s n xu t ng nhi u h n sã s n xu t m i n m tr c. Trong m i vùng tr ng mía p ng nhà n c ch n ch

lò ng l n h n h t mà y quy n thanh tra ki m soát m y lò ng nh không chos n xu t ng nhi u quá s c . Ông C Cao V n H n c ch nh làm thanh trac m quy n ki m soát các lò ng trong t nh Gia nh, c ng nh Biên Hòa, ThD u M t, Tây Ninh, m i t nh u có t m t v thanh tra riêng v y. Còn tr ng mía thìnông dân ai có mía nhi u ch lên c Hòa mà bán thì hãng s n lòng mua giùm choh t, mua l làng và mua ng m t giá v i m y lò ng nh .

Th thì ông c H n nh có ông Ph Cù v n ng giúp s c nên ông tranh u ãc th ng hoàn toàn. Ông ã không m t s l i l n c a ông. Mà còn có quy n ki m

soát các lò ng trong t nh n a. Ông hân hoan c c i m ông g i th cho cô Ng chay r i bi u cô v mau mau.


57

Cô Ng c v t i ông g cô cho ông Ph Cù. Vì cô Ng c là gái m i l n lên, cònông Ph Cù ã g n n m m i tu i tóc ã i m b c t nhiên cô d d . Ông c t ngh al i h i cho cô nghe. Ông nói s nghi p to tác c a ông ngày sau s v cô h ng h t. Côph i có m t ng i ch ng tr ng tu i có tài trí nh v y m i gìn gi s nghi p c aông c. Hu ng chi ông mang n Ph Cù n ng quá, nh ng i nên ông kh i tù t i,mà c ng kh i m t l i, l i c thêm oai quy n. Ông ép u ng nên cô Ng c ph i ng.Ông g con cho Ph Cù, r i mua nhà l u ngoài Sài Gòn cho con r .

Bà ch ti m nói: Té ra ch ng bà h i tr c làm ông Ph nên tôi t m i kêu bà làbà l n. L i ng l n tu i h n bà nhi u, nên ng m i ch t tr c mà bà còn nheo nh o.Bây gi nh có ông Giáo nói tôi m i hi u. H i nãy tôi có bi u c u Khánh v th a v im tôi trong n y n c m r i tôi s v ch i, v y tôi i v cho kh i th t c v ing i l n và s p nh c ng kh i trông .

Anh s p ph c ng ã n c m r i, bà Hòa m i lên xe mà v . Vô nhà bà hay cáccon v n còn ch i bên nhà l u, bà m i i qua ó. B c vô nhà th y m y cô c u

ng ng i bên phòng khách u ng n c á mà nói chuy n, còn bà Ng c thì n m bênván. Bà Ng c th y khách, bà l t t ng i d y chào m ng. Bà kêu b ng ch , m i ingay l i b ván mà ng i v i bà và nói: T s m m i t i gi có m y cháu qua ch ithi t tôi vui quá. g n ph i có tình thân thi n v i nhau, mình k t ngh a ch em ngqua l i ch i cho vui. Tôi có d n m y cháu kêu tôi b ng dì hai, ch ng kêu b ng bànghe l t l t l m. Tôi xin bà ch vui lòng cho phép tôi kêu b ng ch còn ch c kêu tôib ng em x ng hô nh v y có tình h n. Tôi nh tu i thì tôi làm em là ph i .

Bà Hòa ch u s p nh kêu bà Ng c b ng dì hai, còn ph n bà thì bà xin bàkêu b ng cô v y thôi.

Bà Ng c nh c l i chuy n h i s m m i, bà có xin ào v i Lý lúc n y bãi tr ngm i b a qua nói chuy n ch i v i bà m t vài gi cho bà vui. Hai cô ái ng i s thiên hd ngh . Bà b o m gìn gi không cho ai th t l v i hai cô âu. Bà xin bà Hòa vuilòng cho phép hai cô m i b a qua ch i ng nghi ng i chi h t.

Bà Hòa bi t bà Ng c là con nhà giàu sang t t , l i th y bà có tình thành thi tyêu con bà, nên bà vui lòng cho con thong th qua ch i.

Ch khách thân m n vui ch i t i n m gi chi u r i c u Hoài v . Bà Hòa c ng tgiã mà v v i ba con, ch nhà ngh .


58

HI P R I TAN

III (4.3)

T m lòng thành thi t v i l i nói khiêm nh ng d gây c m tình cho ng i ta,d u c nh i d vãng c a mình có i m nào không c p, ng i ta c ng có th làml mà dung ch cho mình c.

Bà Hòa nh ông Giáo Hi p bà bi t c rõ tông tích c a bà Ng c v n con m tc phú có s c p, có ti n nhi u mà l i l y m t ông ch ng già, m c d u ông ch ng làm t tay sai trung thành c a ng i Pháp, m t cánh tay l i h i c a S M t Thám Pháplà s c a ch th c dân t o ra gieo kh ng khi p trong u óc nhân dân; thu nayánh kh o ày l u và gi t ch t không bi t s bao nhiêu sanh m ng mà k cho xi t.C u Khánh là con c a m t ng i hung b o y mà c u l i m m m ng nh nhoi vui v ,d th ng. Còn bà Ng c là v c a k d t n y mà bà l i t t hi n lành, không kiêuc ng không làm m t bà l n. Có ph i nh ng c tánh c a m con bà Ng c nh v y ólàm cho bà Hòa quên i a v tàn ác c a ông Ph Cù ngày tr c, ch còn nh tánhtình c ng c i và s nghi p nguy nga c a ông C H n mà thôi, nên bà m n m con bàNg c, hay là t i bà Hòa g c trong h ng nghèo kh mà xu t thân, bây gi bà nhTr i cho v ch ng bà có c m ti n n l i có con gái con trai u ham h c h t, bàph chí hài lòng nên bà r ng rãi v i m i ng i, không ghét ai không chê ai h t?

Mà cách c x c a bà Ng c và c u Khánh thi t c ng khó mà ghét hay là chêc.

Sáng b a sau, n lót d r i, bà Ng c bi u con i v i bà qua th m m y m con bàHòa, b i vì ng i ta ã n th m mình mà mình không áp l i, té ra mình không bi tl . B nh c ng ph i ráng.

Bà Hòa ng ng i trong nhà, th y m con bà Ng c vô sân thì bà ch ng h ng.Bà kêu ào v i Lý ra mà ch , r i m y m con ra ng trên th m ch c mà chào m ng.

Bà Ng c i ch m rãi, tuy m c y ph c th ng nh nhà ch không có trangi m, song g ng m t hi n lành l i sáng r t ng i y u i u l i khoan thai, ng i ã

có s c p thiên nhiên, không tô i m y là tô i m, b i vì v p c a th tr i có s nm t ám l c thiên nhiên gây m i c m cho ng i, r i nó h p d n, lôi cu n chinhph c tình yêu m nh h n là áo và ph n son.

Vô ch a t i th m, không i ch nhà chào bà Ng c chúm chím c i nói: Tróth n 10 n m tôi không còn th y m t ch em nào n a h t. Tr i xui khi n ch v i m ycháu v ây, ch t ng tình lân c n, ch qua th m tôi r i ch còn th ng thân hiuqu nh c a tôi. Nên ch cho phép hai em ào v i Lý qua l i ch i v i tôi ng i s ngc a tôi b t l nh l o m t chút. Vì cái n tri ng y cho nên d u s c kh e suy kém tôic ng ráng qua t n ch cho kh i th t l . y v y mà cái nhà ch là cái nhà th nh t tôi

c hoan h b c vào trong kho ng 20 n m sau n y .Bà Hòa r t vui mà áp: V y thì chánh cô em h nh phúc vào nhà m con tôi.

M con tôi ch ng nh ng là hoan h , l i còn thêm vinh di u mà ti p r c cô, v i t mlòng ch n thành kh n vái cho cô kh e m nh ng bà con qua l i ch i v i nhau chovui .

Bà Hòa v i m y con ni m n m i m con bà Ng c vào ng i. Bà Ng c r t thi ttình, bà kêu ào v i Lý mà nói: Dì Hai v i Khánh m i lót lòng r i qua ây. Hai con


59

ng i nói chuy n ch i ng có lo bánh n c gì h t. Bây gi bên n y v i bên dì c ngnh m t nhà. N u dì có khát thì dì bi u em n c cho dì u ng, không c n ph i lo .

Thái c a bà Ng c càng phút càng gây thân yêu thêm hoài, không ch nàotr ng cho cái chê hay cái ghét phát sanh ra c, b i v y r i ó m nói chuy n v im , con nói chuy n v i con, t o ra m t không khí êm m, thu n hòa và kéo dài cu cvui v n g n 11 gi m con bà Ng c m i t mà v . Bà Hòa v i m y con ph i theo

a khách ra t i c a rào. ào v i Lý ph i h n bu i chi u s qua ch i r i m i tr vôc.T ây, hai nhà kh n khít v i nhau c ng nh bà con ru t th t. Ngày nào ào v i

Lý c ng qua ch i v i bà Ng c, l n l n h t ái ng i n a, hai cô tuông pha30 khi m tl y bánh mà n khi vô phòng ki m sách mà c, c ch ch ng khác nào con cháutrong nhà. Nh hai cô thân thi t g i bà Ng c b ng dì hai ngon lành, v bu n c a bàl n l n c ng l t phai cho nét t i c i phát hi n trên m t. Bây gi n m b y b akhông th y bà Hòa qua ch i thì b n thân bà Ng c qua mà th m b n. Có khi th a bu ichi u tr i t t, bà Ng c qua m i bà hòa v i ào, Lý i xe ch i v i bà m t vòng ngh ng gió, b a i qua th ng kh u xem tàu ra vô, b a i vô Ch L n chen trong cu cr n r , b a i lên phía Phú Th , Chí Hòa th ng th c c nh v ng v im lìm. Có b ac ng vô Bà Chi u r i ghé ti m bàn gh cho bà Ng c th y cu c buôn bán c a vch ng bà Hòa, mà c ng cho bà Ng c làm quen v i ông Thái ng hai àng hi u bi tb ng nhau kh i sanh nghi k phá tan ni m hòa khí.

C u Hoài c ng hay lên ch i v i c u Khánh. Mà anh em h i hi p thì th ng d tnhau qua th m ch ào ch Lý r i r em Tòng i ch i. Bà Hòa th y hai c u u gi lphép àng hoàng nên nói chuy n ch i v i ào Lý bà không nghi ng i chi h t mà rTòng i d o ch i bà c ng không lo s .

Hai nhà thân thi n kh ng khít v i nhau nh v y cha m hai bên u vui lòng, bàNg c b t bu n nên bà hay r bà Hòa i ch i mà v ch ng ông Thái c ng m ng con ih c có b n thân ch m nom binh v c.

Ch ng khai tr ng cô ào v i cô Lý c qua h c tr ng trung h c Tr ngV nh Ký h c l p th nhì chung 1 l p v i hai c u Khánh và Hoài, hai ch em d n nhauph i ráng mà h c ng thua sút b n trai ng i ta chê c i. M y c u trai n m n ycó n m sáu cô gái h c chung, m y c u c ng lo mà h c cho h n phái y u gi danhd cho nam t .

B a u cô ào th y c u Khánh c i xe g n máy mà i h c, cô m i c u i chungxe h i v i ch em cô, ch i xe máy r i tr i m a t h t. Khánh cám n, c u nói b nph n làm trai ph i i xe máy cho giãn gân c t. L i s m m i ph i t p th thao th ngc u ph i i s m, nên i chung xe không ti n. Bà thân c u s p ph luôn, b a nàotr i m a thì s p ph s l y xe nhà a r c c u.

H c c vài tu n ông Thái h i hai con h c k p b n trai hay không. Hai cô nóik p. Ông h i th m s c h c c a Khánh, v i Hoài thì hai cô nói c hai u h c gi i h t,cô Lý l i nói Khánh v i Hoài c n t p th thao lung l m, ban êm Hoài còn h c Nhu

o; các b n u nói Hoài gi i Nhu o, nên d u m y anh l n h c l p trên c ng kiêngn Hoài. V ch ng Thái nghe nói nh v y càng thêm m ng, b i vì Hoài c chúngb n kiêng, mà Hoài kêu ào v i Lý b ng ch , vô tr ng ch i v i nhau, th thì có c unào dám ng t i con mình mà s .

Tr nh m c i h c, bà Hòa v i bà Ng c nhà qua l i nói chuy n i v i nhau.Có b a bà Ng c bi u em xe ra r i m i bà Hòa i xu ng ch Sài Gòn ho c vô ChL n mua . Có b a bà Hòa r bà Ng c vô Bà Chi u mà vi ng ti m bàn gh .

30 xong pha


60

M t b a hai bà n m ch i v i nhau, bà Hòa mu n gây cho bà Ng c k tung tíchcoi gi ng nh chuy n ông Giáo Hi p thu t hay không, nên bà h i th m quê quán c abà n h i còn nh .

Bà Ng c nghe h i t i vi c tr c thì bà bu n, bà d d m t chút r i bà ng i d ymà nói: Tôi g c trên làng Bình Ph c. Cha m tôi sanh có m t mình tôi, b i v y tôikhông có anh ch em nào h t. M tôi l i khu t s m, m t h i tôi m i c m i m ytu i. Cha tôi làm n l n có nhà c a t t , có v n, có t tr ng mía, có lò ng. Chatôi không ch u c i v khác, nói s m gh h n hi p tôi, mà có l cha tôi m c lotr ng mía làm ng có l i to quá nên không có thì gi r nh mà tính t i s ch p n i,cha con h h v i nhau, n tôi khôn l n m i g tôi l y ch ng r i mua cái nhà n y chov ch ng tôi . T i nghi p cha tôi tr n có m t mình nh ng tánh a ho t ng nêncha tôi vui v i công cu c làm n r n r n không ý t i c nh già hiu qu nh. Cách ítn m, cha tôi m t. Nhà c a, v n t c, s mía, lò ng u b h t không ai coi. Chath ng Khánh không th v tr n mà ti p t c làm công vi c c a cha tôi. Tôi xin tr vm t mình tôi làm, ng không ch u. Cùng th tôi ph i kêu ng i cháu h c a cha tôic y v nhà cha tôi, thay m t cho tôi mà tr ng mía mà làm ng, m i n m tính sl i c bao nhiêu tôi s chia cho phân n a. ôi ba tháng cha th ng Khánh lên th mm t l n v y thôi. Cha tôi ch t, tôi bu n r u r i sanh b nh, l i s th y c nh c tôi bu nthêm n a nên tôi không dám i. Khá, ng i bà con ó bi t làm công chuy n, mà thaym t cho tôi thì có s n nhà mà , c h ng cây trái trong v n, l i bi t tr ng míalàm ng có l i l n nên nh t n tâm lo mà làm, m i n m tôi chia s l i cho nh m ych c ngàn, nh m ng quá mà tôi c ng không ti c. Ng t m ng s nh không ch ng lâu dài nên nh làm c có m y n m r i th i cu c l n x n x y ra, nhà c a v ilò ng h t phá tan hoang, cây trái trong v n h n r p h t. t tr ng míac ng b cho c m c, ch còn ai âu mà tr ng. N m kia cha th ng Khánh có nh n anhbà con ó xu ng r i c y nh v ki m ng i cho m n t giùm, vì th i cu c coi ãyên r i, có l tr ng mía và l p lò ng l i c. nh v nh cho m n c m t m

t l y ti n em v m n nh n công làm. nh c ng l y ti n l p lò ng l i r i kcha th ng Khánh m t. Tôi giao quy n cho nh lo làm. Khá, mùa r i tôi có l i cm i m y ngàn. N m nay tr ng mía ã giáp t h t, có l mùa t i s khá h n .

Bà Hòa nói:- ng bây gi bán có giá quá. N u tr ng mía c cho nhi u, ích thânm n ng i làm ng d i quy n c a mình thì huê l i l n l m.

- H i tr c cha tôi làm m i n m l i c tr m ngàn. Tôi y u u i i ng khôngti n mà thi t tôi bu n tôi không ham mu n làm giàu, nên tôi giao cho ng ita làm. M i n m có l i bao nhiêu c ng c, mi n cho tôi nuôi con nh c v y thôi. Tôi th m vái Tr i Ph t cho tôi s ng mà nuôi th ng Khánh nkhôn l n c i v cho nó r i giao s nghi p c a cha tôi cho nó ng tôi yênlòng. Ngày sau n u nó mu n làm giàu thì nó lo mà làm. Tôi mong c cóm t i u là ngày tôi nh m m t theo ông theo bà, tôi tr d t n i không blòng thòng sau chút nào h t, tôi kh i ôm ân h n theo xu ng c u tuy n v ylà .

n chi u bà Hòa v nhà, bà nh câu chuy n c a bà Ng c nói thì trúng v i l iông Giáo Hi p thu t hôm n . Nh ng bà Ng c nói s l c, bà b d p câu chuy n ôngPh Cù giúp ông C H n ch ng v i ch th c dân, l i c ng gi u bi t tr ng h pông C g bà l y ch ng. Bà Hòa suy ngh r i ch c bà Ng c h ph n tr mà l y ch nggià nên bà không ch u nói và ch c bà Ng c b t mãn v cu c tình duyên không c

p ó mà bà bu n r u nên sanh b nh.Còn vài i m khác n a làm cho khó hi u. Cu c làm n c a ông C H n có l i

to. T i sao ng ch t r i, r ng không ch u ti p t c mà làm, l i ph i giao cho ng i


61

khác làm ng h th l i, l i th m t ph n nhi u? Có ph i t i g c ng i ta là tay saith c dân Pháp nên không dám lên cheo leo trên Bình Ph c mà làm ch ng? Mà v icái d vãng không t t p ó, sao m y n m h n n ng i thoát kh i tai ho n n mr i ây m i ch t?

ó là m y i m m mà bà Hòa mu n bi t. Nh ng ó c ng là vi c riêng c a bàNg c, có l vì ó mà bà Ng c ph i ch u au kh , không ham ch c bà l n, không thamti n b c nhi u b i v y bà Hòa không dám b i móc ra vi c kín c a ng i ta gi u.

n bãi tr ng T t, Khánh v i Hoài t p ánh t -nít, lái xe h i ban êm. Hoài l id y giùm cho Khánh bi t Nhu o.

Còn ào v i Lý ngh i nay trai hay gái u ph i nên t p th thao nên hai côxin cha m r i m i bu i sáng ba ch em i m t vòng cho giãn gân c t.

H c mãn niên khóa ó, Khánh v i Hoài c ng nh ào v i Lý u c s p theou h ng nên lên l p nh t kh i thi. Bi t mãn n m nay s b t u thi tú tài, b n tr un l c h c ngày h c êm. H b n chí t nhiên thành công, b i v y cu i n m b n tr

u u Tú tài ph n th nh t.Bà Ng c vui m ng. Bà làm ti c m i h t b n tr vui ch i m t b a. Bà m i h t c

nhà ông bà Thái v i Hòa l i c ng m i luôn v ch ng ông Võ Quan Tr là cha m c ac u Võ Quan Hoài n a.

B a sau v ch ng ông Thái m i ãi l i t i nhà ông, c ng m i h t nh b atr c.

V ch ng ông Võ Quan Tr mu n l thù t c, ng t ti m buôn ch t h p khôngth ãi t i nhà c, nên v ch ng ông c ng m i h t và t c t i m t cao l utrong Ch L n.

Nh d p thù t c ó mà nhà c a bà Ng c v i nhà c a v ch ng ông Thái càngkh ng khít h n n a, hai nhà c ng nh m t, l i còn thân thi n thêm v i v ch ng ôngTr , nên bà Ng c r t vui lòng.

V ch ng ông Thái nh n th y cái à ti n th c a nhà mình c xuôi thu n luônluôn, thì l y làm c chí, nên không c n nh d vãng c a thân sanh c u Khánh ngàytr c.

Khánh v i Hoài u a toán-pháp, l i ngh i m i n y là i k thu t, h c môntoán pháp c d ng h n, Cô ào v i cô Lý h c toán c ng khá, cô ào mu n ngày saucô h c thu c ng làm Bác s còn cô Lý l i mu n h c bào ch thu c ng sau làmD c S . Vì v y nên khai tr ng h c l i c b n b n tr u h c toán c ng còn h cchung v i nhau n a.

M con bà Hòa tr vô nhà ch i cho bà Ng c kh i bu n. n x ào, Lý v iTòng v t m r a cho m l i.

Hai bà n m nói chuy n ch i v i nhau t i chi u bà Hòa m i v . Bà Ng c a b nra c a bà d n t i làm n cho cô Lý qua ng v i bà ch i cho vui, có s n cái phòng trênl u có gi ng n m t bàn h t, ào hay Lý qua ng ó c. Bà Hòa nói n c mr i bà s bi u Lý qua li n, em sách qua bên n y mà h c


62

N I LÒNG BÀ M

I (5.1)

Bà Ng c c l i bà Hòa h a n u nhà m t mình bu n và mu n có ng i ngng nói chuy n ch i thì ban êm bà n s chia b t m t cô qua ng v i cho có b n.

Bà m ng quá nên chi u b a ó bà d t m t anh b i lên l u coi cho anh quét d n cáiphòng ngang v i phòng c a bà, phòng h i tr c h bà bu n thì ba kêu con lên ng ócho g n bà.

T i m t lát cô Lý ôm sách qua. Bà Ng c em cô lên l u ch phòng cho cô coi.Bà m c a v n èn lên sáng tr ng. B i ã lau chùi bàn gh h t r i. Bà bi u Lý sách v trên bàn ng i h c bà n m bên gi ng bà ch i. Bà n m ngó cô Lý thi t bàh t bu n. Vì ngh con trai bà i xa, mà bà có ào v i Lý m i êm u có m t cô ngtrong nhà v i bà c ng nh bà có hai a con gái thì bà còn bu n gì n a.

M t lát b i b ng lên m t bình trà nóng ng trong gi , hai cái tách m t h pbánh. Bà bi u Lý h c khuya có xót ru t thì n bánh u ng trà, ng ái ng i chi h t. Bàn m ch i n 10 gi bà n 1 cái bánh, ép Lý n v i bà. n u ng r i bà m i nói thôi bàv phòng bà, cho Lý thong th h c t i ch ng nào bu n ng thì t t èn mà i ng .

Sáng cô Lý d y mà v ng s a so n i h c. Bà bi u u ng m t ly cà phê s a r is v và bà d n t i bi u cô ào qua, hai ch em thay phiên ng v i bà thì bà yên lòngbà ng c.

Xe a Tòng v i ào, Lý i h c r i, xe tr v , bà Hòa m i i Bà Chi u. Bàthu t cho ông ch ng nghe chuy n Khánh theo ti u oàn ra Quy Nh n tác chi n. Hômqua c u v m t lát mà th m m và t giã. C u nói nhi u l i hi u ngh a thi t ángth ng, mà th y bà Ng c bu n lo b n r n thì t i nghi p quá. Bà Hòa nói bà th y tìnhc nh, bà xúc ng quá, nên bà có h a b a nào bà Ng c bu n, mu n có ng i ngchung ng nói chuy n thì bà cho ào ho c Lý qua ng giùm cho có b n.

Ông Thái nói: T i nghi p có m t chút con mà nó i ra tr n thì nhà vui saocho c, v y n u bà Ng c mu n thì m i êm cho con ào ho c con Lý qua ch i v ibà cho bà b t bu n .

Bà Hòa nói: H i hôm con Lý qua ng tr c r i. Bà d n m t cái phòng ngangcái phòng c a bà trên l u có gi ng t gh bàn h t. Con Lý nói ban êm ó h cr i ng mát l m .

Ông Giáo Hi p ng i nghe r i ông h i bà Hòa:- C u Khánh ó ph i là con c a ông Ph Cù hay không v y bà?- Hôm tr c n m ch i tôi h i th m quê quán c a bà. Bà nói bà g c Bình

Ph c. Bà thu t chuy n ông thân bà có t mía, có lò ng, có nhà c av n t c, huê l i l n l m. Nh ng bà không có nói chuy n th a ki n v lò

ng c ng không ch u nói ch ng bà là ai. Bà ch nói m bà m t s m, ch ngbà khôn l n cha bà g bà l y ch ng, r i mua nhà l u cho v ch ng bà t ibây gi ó, không nói g v i tr ng h p nào. Cách ít n m cha bà ch t.Ch ng bà không th ti p t c công vi c làm n c a ông già. Bà xin v tr n mà

. Ch ng bà không cho. Cùng th bà ph i c y m t ng i bà con m t h v nhà ó mà tr ng mía làm ng, m i n m có l i thì chia hai v i bà, b i v yhuê l i có vài ch c ngàn.

- Tr i i ng i ta nói th ng cha coi làm ó ng l m mà. Ph n nó ki m m in m ít l m c ng n m b y ch c ngàn.


63

- Mà ng i ó làm c có m y n m r i k g p cu c h n n chúng t nhà,n cây, phá lò ng tiêu tan h t.

- Ph i. M y n m tr c vùng ó d t n l m. Có th gì còn c âu. T inh v y nên ch ng cô Ng c không dám v ó mà lúc bình th ng c ngv y.

- Bà nói n m kia th i cu c có mòi yên. Dân s b t u tr ng mía l i. Bà nh nng i trên ó xu ng bà c y thay m t cho m n t giùm bà. Bà c ng có rati n cho ng i ta tr ng mía và l p lò ng l i. Mùa m i r i ây h có chiacho bà ít ngàn.

Ông Thái nói: ng bây gi bán có giá l m. Th i cu c ã yên r i. Bà có ts n l i có ti n nhi u. Lên ó m n tr ng mía mà p ng l i m i n m có n m b ymuôn ch . T ây lên ó ch ng m i cây s . Mình có xe h i i m y h i. Má nó nóiv i bà nh mu n v th m ch c thì tôi theo h t ng cho và tôi coi n u có th làm nl i c thì má nó hùn v i bà, tôi ch cách cho mà làm. Có a th ti n l i, m i n mki m n m b y muôn d nh ch i, mà có tay cho thiên h n h t thì u ng quá .

Bà Hòa nói: b a nào vui tôi s nói v i bà coi. B bà chán i quá, không kti n b c, không ham làm giàu. Có l bà có s u phi n gì ó, mà bà gi u, bà khôngnói ra c .

Ông Thái c i mà nói:- Ch c bà h th n lúc xuân xanh l i l y ch ng già mà ch ng tuy là h s kêub ng ông l n, song g c là lính kín c a Tây ch gì.

- N u ch ng bà nh v y, sao l i sanh con là c u Khánh, hi n lành, hi u th o,t t quá nh v y?

- Ch c là con gi ng m ch không gi ng cha.Ông Giáo Hi p nói: Ông ch nói có lý. Ông c H n h i tr c c ng c i song

th ng ngay l m, bi t th ng ng i ho n n n. Ông không có làm vi c chi ác; mà côNg c c ng không có ti ng t m gì. Có cái ông Ph Cù ó ng không k T Qu c ngbào gì h t, ng báo thiên h tr c u. Có l con ng h i nh tríu theo m . Tình yêuc a m không th t vào ông ch ng già c, nó trút h t cho a con th , b i v ym con dan díu v i nhau, r i con theo tánh n t tâm h n c a m . T i v y nên ng i tam i nói con nh c m . Mà i ng i l i nói cây ng mà sanh trái ng t, b i v ycha h i tr c hung ác mà c u Khánh bây gi hi n lành, vi c ó c ng th ng có .

Bà Hòa ch i n 10 gi r i bà v ng xe i r c s p nh .Bu i chi u con i h c r i, bà i qua nhà bà Ng c ng ch em nói chuy n ch i.Bà Ng c m ng quá, bà nh c chuy n cô Lý qua ng h i hôm bà nói:- Có cháu Lý qua ng tôi h t bu n và b t nh th ng Khánh. Ch làm n t i

nay cho cháu ào qua ng , hai cháu thay phiên v i nhau mà ng bên tôi,c nh v y tôi cám n anh ch lung l m.

- c mà. H i s m m i tôi có vô th m cha s p nh . Tôi có cho ng hay c uKhánh i Qui Nh n. Ông ch t l i mà than cho ph n cô, ng s cô bu n.Tôi có nói c u Khánh có c y v ch ng tôi v i hai con nh nhà ch m noman i giùm bà m c u. Tôi c m ng nên tôi h a ban êm tôi chia b t m t

a qua bên n y h c r i ng luôn v i cô. Ông ch u l m. Ông nói làm nhv y cho cô vui lòng.

- Thi t m y l i cháu Lý nói v i th ng Khánh hôm qua tôi c m quá. Cháu bi uKhánh i làm vi c b n ph n ng có lo cho nhà. Ch em cháu h a s ch mnom s n sóc tôi c ng nh bà m th nhì v y. M y l i y hàm súc tình ngh avô cùng. Tôi có c hai a con gái nh v y thì ch c tôi h t bu n. Mà n uhai cháu yêu tôi nh m , ngh a là chia b t cho tôi m t m th ng yêu sh u c a ch , v y ch có phi n hay không?


64

- Không. Hai a nó có m t bà m th nhì nh cô v y thì chúng nó càng thêmvinh di u, chúng nó có thêm ng i khôn ngoan thanh nhã th ng yêu màd y d chúng nó thì tôi m ng l m ch phi n là sao.

- Tôi cám n ch . Tôi mu n bi u hai cháu kêu tôi b ng má hai, ch ng kêudì hai n a. Ch b ng lòng hay không?

- B ng lòng.- Ô! Tôi có ph c quá! V y c ng nh tôi tìm con nh c a tôi l i c r i.- Con nh nào sao cô nói nó ch t?Bà Ng c l l ng r i nói: Ph i! Ch c nó ch t m t, ch t h i còn trong tháng. T i

tôi th ng nó quá, tôi bu n r u nên sanh b nh. May có th ng Khánh nó làm tôi b tbu n ch không thì tôi ch t lâu r i. Nay may g p ch th ng tôi, ch cho ào v i Lýxem tôi nh m thì tôi vui quá, ch c t rày s p lên tôi h t b nh .

Bà Hòa s bà Ng c bu n r u, lãng trí, nên kéo bà n tr l i c nh th c t mà nói:- Cô nên ki m th mà gi i bu n, i ch n y ch kia ch i cho kh e trí, ch l c

c trong nhà hoài không nên. Cô mu n i lên Bình Ph c xem ch h inh và vi ng m m ông bà hay không?

- Mu n l m ch . Ng t ch ó h o lánh quá, i làm sao c. M y n m nay tôicó dám léo v ó âu.

- Cha b y tr nói lúc n y nghe nói ã yên r i.- th ng th ng coi.- ng nói nh ch em mình mu n i thì ng i theo ng h t ng ng coi công

cu c tr ng mía và làm ng ra sao.- N u có i thì c ng ch h t mùa m a, ch lúc n y t át quá. Ch ng ó míag n n mình m i th y trúng mùa hay th t.

- Ch ng nào cô mu n i thì cho tôi hay. V ch ng tôi s a cô i. ng mu ncoi công cu c làm n th nào ng ng ch b o cho cô làm ch cô b phúcho h làm h gi t h t.

- Thi t tôi ngán quá, tôi không mu n làm chi h t ch à.- N u cô s c c, cô không mu n làm, thì ch em mình hùn v n v i nhau r i

tôi i làm cho.- Có làm vi c chi c ng i th ng Khánh tôi nó v kìa ch nó i tôi bu n quá

tôi không mu n tính gì h t.Bà Hòa c ng nh ch ng bà, c hai u h ng hái ho t ng ng làm giàu thêm.

Bà th y bà Ng c tinh th n tr m t quá, không mu n làm sanh l i không ham c nhtranh v i i, thì bà b d p vi c tr ng mía và ng tính l p th ch a b nh tinh th ngiúp cho b n r i s hay. Bà khuyên bà Ng c ho c i ch i cho khuây lãng ho c ph ilàm vi c ng lo l ng, ph i ch i ph i làm m i trí gi i, ch c nhà n m êm hoài, trít nhiên nh nh ng chuy n không vui, phi n não ch ng ch t thêm trong lòng luônluôn lâu ngày r i ph i sanh b nh.

Bà Ng c suy ngh cho l i c a bà Hòa nói ó là úng nên khuyên bà Hòa v thayáo và d n s p ph bên nhà ng i r c s p nh , r i tr qua ây l y xe c a bà, ch em

i r c s p nh ch i.Chi u b a ó tr i t t, hai bà bi u s p ph ch y ch m ch m, ch r c Tòng r i

l i tr ng thu c r c ào v i Lý h t và ch y i ch i n t i m i v . Bà Ng c vuiv nói t rày s p lên b a nào tr i t t bà s i r c giùm m y cháu cho, r c ng ich i cho kh e trí.

êm ó cô ào qua ng nhà bà Ng c, cô hay nói chuy n h n cô Lý, b i v y bàNg c càng vui h n.

T ây v sau, ào v i Lý thay phiên nhau êm nào c ng có m t cô qua ngbên nhà bà Ng c. N m ba b a thì bà r c con c a bà Hòa m t l n, r c r i ch i


65

ch i. Chúa Nh t ào v i Lý ph i vô Bà Chi u m t l n th m cha. Nh ng th m m tbu i, còn m t bu i thì qua ch i v i bà Ng c, r i bà l y xe ch hai cô i ch i, bà ki m

mua mà cho, khi mua bóp, khi mua giày, khi mua hàng t t ng may áo, còn bánhtrái, thì l n nào i c ng u có mua h t . Chúa nh t bà l i th ng b t hai cô qua nc m v i bà, làm ri t r i hai cô c ng nh con chung c a hai nhà, hai m u vui lòng,mà hai con c ng th o thu n.

C u Khánh ra t i Qui Nh n thì c u g i th v cho m hay m t cái và riêng chocô ào m t cái, khuyên m ng bu n và c y ào v i Lý làm n an i giùm cho mvui. R i ó m i tu n hai nhà u có c th c a Khánh luôn luôn, mà c th , trl i li n, th bên nhà bà Hòa thì khi cô ào vi t khi cô Lý vi t.

ào mua hai khuôn ki ng thi t p mà l ng hình c a hai b n Khánh và Hoài,t trên bàn vi t t ng nh hai b n tr ph i b h c ng m c nhung y xông l t

lao kh hi m nguy, k góc bi n ch n tr i, ng i xông pha trong khói l a, lo làmtròn ph n s nam t . Vì lòng kính ái ó mà ào và Lý êm ngày u lo làm cho bàNg c vui v mà ch con, d u c c nh c cho m y c ng không nao, mi n là gi v n l ih a v i b n. Mà bà Ng c ch ng khác nào ng i chìm ghe ng l n h p gi a v i,g p cái gì bà c ng níu, nên bà eo theo hai cô mà t t t c th ng yêu c a bà, th thìhai cô làm sao mà ngu i l nh cho c.

Trót ba b n tháng tình thân ái bu c ch t hai nhà, mà tin vui v ngoài Qui Nh nc ng v n a v u u hoài, b i v y bà Ng c c s ng gi a an nhàn, mà ào vàLý c ng vui v i nhi m v .

Tr i ng thanh b ch tình c gió a m t c m mây áng m t nh t làm u ámg n xa. M t bu i tr a ào v i Lý i h c v , th y m t phong th c a Khánh g i vn m trên bàn vi t ch a ai m . Cô ào ch p m ra r i cùng Lý ng c chung.

Bà Ng c l y b c th chót mà c l i m t l n r i bà nói: Thi t h i nãy tôi tráchhai a nó không bi t th ng tôi, l i trách ó oan cho hai a gái tôi quá. Hai a nóth ng tôi l m nên chúng nó m i gi u tôi ch . Tôi au trái tim, n u hôm Khánh b

n, mà ch hay là hai a nó qua cho tôi hay li n, tôi kinh h n lo s , trái tim tôing ng, tôi có th ch t c. B a nay Khánh m nh r i ch m i cho hay. May quá! Tôicám n h t s c, cám n ch , mà c ng cám n hai a nh n a. Ch m y th n ycho tôi m n ng tôi c l i ch i. H i nãy ch nói Khánh c th ng th ng x ngáng bây gi tôi m i hi u ý ch . Mà nó nói nó có th o m t ch c nó v . i! Mi n còns ng là may, có th o h i gì mà lo .

Bà Hòa c i mà nói: C u Khánh nói ch i, ch sao l i v . Tr n nam nhim i c hai cái th o ó. Quý l m ch , ai mà dám chê .

Bà Ng c kéo g i m i bà Hòa n m nói chuy n ch i. Hai bà n m h t r i bà Ng cnói: Tôi xin th a thi t v i ch , tôi là ng i x u s , b i v y m c d u ngày tr c chatôi g tôi cho m t v Ph hàm. Mua nhà l u cho tôi , s m xe h i cho tôi i ch i;ch ng cha tôi ch t cha tôi l i cho tôi c tri u b c m t v i nhà c a v n t và lò

ng cu c làm n sanh l i c ch c muôn n a. S ng trong c nh i giàu sang nhv y ó, l thì tôi sung s ng an vui h n ng i ta. Ng t tôi có m t tâm s chua cay au

n nó làm cho tôi trong nhà thì bu n lòng th t chí, ra ngoài ng thì h v i thiênh , th n v i ch em, nên tôi không h ng mùi phú quý c, trót g n hai m i n m,tôi k i tôi là i h h ng, thân tôi là thân cho h vui ch i, tr con tôi ra, trongnhà không ai l y tình yêu thành thi t mà yêu tôi, ngoài ng ai c ng ngó tôi v i c pm t khinh khi oán ghét. Vì v y nên tôi rút c trong nhà không mu n ra kh i c a, ômlòng au kh g ng s ng ng nuôi d y con mà thôi, không bi t ham mu n s chih t. Bu n b c mà không nói ra c, vì không có ai bi t th ng tôi mà tôi than th .M y n m nay nh có ch v g n, ch v i m y cháu làm quen r i qua l i ch i v i tôinên tôi quên c n i lòng chút ít. T ngày th ng Khánh tôi i làm ph n s công dân


66

c a n c Vi t, tôi nh n th y ch v i hai cháu ào và Lý thi t có lòng th ng tôi,không thèm k vi c chi h t. Nay có c h i th ng Khánh ch t h t, tôi càng th y tìnhyêu c a ch và hai cháu i v i tôi là tình yêu thành thi t, yêu t trong thâm tâm chkhông ph i yêu ngoài môi. Tôi c m quá .

Bà Ng c ng p ng ng, bà ng i d y bà th m t h i dài và a n c m t mà nóiti p: B y lâu nay tôi không g p m t ng i thân bi t th ng tôi, ng tôi than th chonh b t n i lòng au kh c a tôi. Nay tôi c bi t ch yêu thi t tình, tôi mu n th lni m riêng c a tôi cho ch hi u nh ng vì ái ng i s ch hi u r i ch chê c i khinh b ,nên h m nay tôi d d hoài tôi không dám nói .

Bà Hòa c ng ng i d y mà nói: Làm ch em v i nhau ã h n ba n m r i cô cònnghi b ng tôi hay sao? Cô ã cho hai nhà nh m t, cô ã yêu con c a tôi nh con c acô. Tôi c ng v y. N u có vi c chi cô bu n thì tôi c ng bu n, cô lo thì tôi c ng lo v icô. Sao cô l i nghi tôi chê c i khinh b . N u cô có sa ch n s y b c, tôi nâng không n i thì tôi ph i bu n r u, ch tôi n lòng nào mà chê c i, cô ch nên ng i .

Bà Ng c ngó bà Hòa mà nói nho nh :- Tôi có m t vi c kín, hai m i m y n m nay tôi không dám nói cho m t

ng i nào bi t. Nay tôi tin b ng ch , v y tôi nói cho ch nghe. Nh ng tôixin ch bi t r i thì b ng, ng nói l i v i anh, nh t là ng nói cho àov i Lý bi t, hai cháu khinh r h t kính m n tôi n a.

- Ch em mình l n tu i, cô có vi c bu n r u cô nói cho tôi nghe ng tôi ki mth g s u cho cô, ch con nít nó bi t gì âu mà tôi nói v i nó.

- Tôi m côi m s m quá, tôi khao khát tình yêu dan díu. Cha tôi m c b n r nv i cu c làm n nên ít g n tôi, Khi tôi c 12 tu i thì em xu ng g i trongNhà tr ng cho tôi n h c. Ch ng tôi c 18 tu i m i em tôi v . Tuy cóm t mình tôi nên cha tôi c ng tôi l m, song tình yêu c a cha i v i con gáikhông ph i nh tình yêu c a m . M con kh ng khít nhau, tình yêu m i m nn ng. Cha tôi c ng tôi nên mua xe h i cho tôi i ch i. Tôi t p lái xe trongít tháng tôi lái gi i. Nhi u khi tôi lái xe i ch i m t mình không c n s p phtheo. Lúc h c d i Sài Gòn tôi có m t ng i b n gái tên là cô Kim, ch emkh ng khít v i nhau l m. Ch ng tôi có xe h i h xu ng Sài Gòn thì tôi ghéth m cô Kim v i cha m trong Bàn C . V cô Kim có m t ng i anh tênTr n trung Chánh l n h n tôi m t tu i, nh h c gi i ghê l m, tôi t i th m côKim th ng t nhiên quen v i anh Chánh. Quen r i nói chuy n l n l n tôiv i anh Chánh yêu nhau. Ban u yêu v i con m t, lâu lâu trao th mà bàyt n i lòng. ã có cô Kim làm trung gian, l i tôi c thong th lái xe h i ich i m t mình, ch c ng hi u tôi v i ph ng ti n nh v y tôi v i anh Chánhg p g nhau không có chi khó. Tôi v n khao khát tình yêu, bây gi g p ctình yêu m u i làm sao d n lòng dè d t cho c. Tôi th th t h a h nv i anh Chánh, h anh h c xong r i thì anh ph i c y mai mà nói c i tôi.Tôi kh kh o nên say mê ái tình mà không k th tình, b i v y khi anhChánh h c l y hai b ng tú tài r i. Cha m nh c y mai nói mà c i tôi thìr i cha tôi ng bu n lo v s ng i ta áp ch bu c ph i d p lò ng, l itr ng mía ph i bán cho hãng. Cha tôi nh t nh không ch u g , vi n l r ngcha tôi b n vi c ngoài nên c n ph i có tôi trong nhà mà coi sóc vi c nhà.Ch th y kh hay ch a?

- Kh l m.- Cha tôi nói v i ng i ta nh v y, còn tôi thì cha tôi nói r ng vì s nghi p l n

lao, cu c làm n ng tr c tr c, n u ph i g tôi l y ch ng thì cha tôi l ang i thông th o, tráo tr hay tính toán gi i, cha tôi m i g , ng sau có


67

trí mà gi s nghi p cho tôi, ch g cho con trai m i l n lên d u h c gi i màkhông th o cu c làm n thì ph i s t nghi p.

- M y ông già x a vì ch u c c kh mà l p ra s nghi p nên lo gìn gi chov ng ch sao.

- Tôi th t v ng tôi bu n quá. Ng t lúc ó cha tôi c ng bu n, ng lo làm nvà bi u m y ch c ng i tr ng mía ng chung vô ng kêu nài v s ng ita áp ch . Cha tôi n âu c ng u b ng i ta bác n. ng gi n ng m ntr ng s ki n. B n th c dân gi n h bày m u th nào không hi u mà ít ngàyS M t thám Pháp sai ng i lên b t cha tôi v i chú Bi n T em v Sài Gònmà giam. Tôi ch t i ng trong lòng. Tôi ch y xu ng cho ông Tr ng S hay.Ông h i th m r i nói ng i ta toan bu c t i cha tôi v t i xúi dân khu y r icu c tr an. ng gi n l m. ng bi u tôi v yên lòng, ng lo cho. ng svi t bài báo mà ph n kháng ch th c dân áp b c và n u h gi i cha tôiqua Tòa Án thì ng s bi n h , không có t i gì mà s . Tuy v y mà tôi c nglo quá, h giam cha tôi v i chú Bi n T h n n a tháng r i h m i th chov . Cha tôi nói nh ông Ph Cù lên b t cha tôi hôm tr c ó tra xét ng bi tcha tôi vô t i nên ng xin th cha tôi v , ng l i h a ng giúp s c v n nggiùm cho cha tôi ti p t c tr ng mía làm ng nh c , kh i m t quy n l i.Không hi u là nh ông Tr ng s hay là nh ông Ph ó, mà nghe cha tôi

c kh i tù t i thì tôi m ng. M t b a tôi xu ng Sài Gòn ki m anh Chánh,mà cho nh hay, có ý khuyên nh b n chí mà ch , b nào tôi c ng gi l ih a h n tr m n m v i nh. Nào dè anh Chánh ã qua tây mà h c r i. CôKim ngu i l nh v i tôi quá. Cô nói cha tôi chê nghèo không ch u g nên anhChánh xin h c b ng ng qua Pháp mà h c y khoa. Cha m c a anh Chánhl i t l i khinh b cha tôi, nói cha tôi là h ng tr t31 phú anh Chánh i h cl y b ng Bác S r i nh c i v giàu sang b ng m i tôi cho mà coi. Tôiv a h th n v a th t tình, nên v nhà n m dàu dàu ít b a t c t i quá nênmu n b nh.

- Giàu có l i a tình, g p c nh nh v y làm sao mà không t c t i. Có ng icu ng tri h t v n kìa ch . Cô n nh n mà s ng t i ngày nay là may l mv y.

- Thi t v y, tôi không ch t c là vì có m t cha m t con, tôi th ng cha tôiquá, nên tôi không n ch t. T khi cha tôi c th v thì ông Ph Cù ó lênbàn tính công chuy n v i cha tôi hoài, n m ba b a lên m t l n, khi thì ngch cha tôi i, khi thì ng n c m ng nói chuy n.

- ng làm t i ông Ph ch c ng l n tu i ch .- Ph i. Tóc ng ã i m b c, tu i ã quá b n m i l m, song ng còn m nhm l m. Mà có vi c n y m i thi t là kh ch à. Hay anh Chánh i Tây r i tôim i bi t trong b ng tôi có thai nghén, có thai ít nào c vài ba tháng.

- Cha ch , r i làm sao?- Kh quá! Tôi không dám cho cha tôi bi t. Còn cô Kim v i cha m cô thì ã

khinh b cha con tôi, n u tôi cho hay thì h chê c i thêm ch h th ng yêugì. Tôi b i r i n ng không c. Trong m t tháng m t mày chao vao. Tôic b n áo dài mà d u cái b ng. Cha tôi là àn ông nên không ý. Nh ngtôi th y trong nhà hoài ch ng s m thì mu n th nào c ng b chuy n, thiênh hay x u h , cha tôi gi n cha tôi p ch t, b i v y tôi m n ch c au, tôixin cha tôi cho tôi theo m t ch em quen lên à L t m n nhà lâu lâu màd ng s c. Cha tôi cho li n. Cha tôi giao cho tôi m t s b c, ng tôi m n

31 tr c


68

bi t th mà cho r ng rãi, r c m t bác s coi m ch và s n sóc thuu c men,m n ng i n u n, i ch và cho phép tôi bao lâu c ng c, cha tôi nhà lo v n ng mà c ng c cu c làm n cho êm r i s bi u s p ph lênr c tôi v . Trong mình có ti n b c nhi u, tôi lên à l t m n nhà riêngvà m n àn bà ph c d ch. Khí h u t t trí c yên, tôi l y s c kh e l ili n, ch còn bu n v s ph n vô duyên và h i h n t i m t n t. Trong n m batu n tôi g i th v cho cha c nói n ngon ng kh e và th nào c ng xin lâu lâu. Cha tôi có tr l i c ng không bi u tôi v . Tôi tr n h n 5 tháng tôiquen v i m t cô m , tôi c y cô ch ng t i k sanh n nhà sanh cho tôi chtôi không ch u n m nhà b o sanh. Cô s n lòng. Cô l y ti n s m s n c ndùng r i t i ngày t i giúp tôi sanh m t a con gái.

- Con gái hay sao?- Ph i. Con gái m nh m l m.- a! M nh m sao n m tr c cô nói nó ch t trong tháng.- Tôi nói m t, ch tôi không nói ch t- A! Tôi hi u l m! Sao mà m t?- th ng th ng r i tôi s nói t i. Tôi lén nên không dám khai sanh;

nh ng tôi tính nuôi nó r i ngày sau tôi s d ng khai sanh cho nó. Tôi t tênLý và theo h tôi.

- A! Chuy n thi t k ! Ch em mình h i ó không bi t nhau mà sao l i hi p ýmà t tên con trùng v i nhau?

- B i v y ch ng quen v i ch , tôi nghe kêu cháu Lý, tôi nh con tôi quá. Sanhm t n m v i nhau, con tôi n m nay c ng l n nh cháu Lý ó.

- Thôi, cô nói ti p coi, r i sao mà m t?- Con nh sanh c 22 ngày tôi cho bú s a bò, nó kh a khao d th ng quá.

Thình lình anh s p ph em xe nhà lên r c tôi v . Anh trao th c a cha tôi.Kh i u cha tôi nói l t t cho tôi hay ng tôi m ng, nh có ông Ph Cùv n ng giùm nên s cha tôi kêu nài c th ng l i hoàn toàn. Cha tôi

c quy n t do tr ng mía làm ng bán nh c , l i còn có quy n ki msoát các lò ng hi n h u trong vùng n a. V y s l i c a cha tôi kh i m tchút nào mà có l c thêm n a, cha tôi d y tôi ph i lên xe mà v li n ngcoi sóc vi c nhà vì cha tôi m c lò ng v i s mía. Tôi b i r i h t s c. Xeh i lên r c t i sao mà không v ? i ngh d ng s c ã h n sáu tháng r i,l y c gì mà xin n a? Mà à L t m n ng i ta nuôi thì làm sao mà t ilui mà th m vi ng? Con là máu th t b nó mà v m t mình, s th ng nhch u sao n i?

- Vi c c a cô khó x thi t.- Khó quá. Tôi kêu anh s p ph mà nói có v thì tôi ph i thâu x p m i vi c,

tr nhà c a, thôi m n ng i , tính ti n b c cho thanh th a r i m i vc. V y anh c t xe n no r i i ch i. ôi ba b a tôi thanh toán m i vi c

r i s v . nh th y con nh nh h i con ai v y. Tôi nói có ch giá ch ng nênnghèo quá, sanh con ch nuôi không n i, ch ki m ng i ch cho ng l ychút nh ti n mua g o mà n. Tôi ng lòng l i th y con nh d th ng;nên tôi xin tôi nuôi ch i. Tôi giúp cho ch m t tr m ng b c, ch cám n h ts c.

- Cô nói nh v y nghe xuôi quá.- Anh s p ph tin hay không tôi không bi t. Nh ng tôi th y nh chúm chímc i, r i nh i ch i. êm ó tôi ngh cái thuy t c a tôi bày mà d i ó có lý.

em con nh v r i tôi c ng nói v i cha tôi nh v y, có l cha tôi c ng tin.Tôi nh t nh em nó v . V ph n tôi thì nh bác s tiêm thu c tôi da n


69

th t, tôi trang i m thêm chút nh thì không còn dáng àn bà mà sng i ta d ngh . Tôi tr nhà c a, cho ti n ch , s p t âu ó xong xuôih t, mua m t cái r ng mây ng m n t áo kh n, cùng v t li u c a con nhvô r i tr a b a sau n a m i lên xe mà v , tính v l i sáu b y gi s t i nhà,không c n v s m. Thi t lúc ch ng v ng xe m i v t i. Trong nhà ã t ènr i. Cha tôi nghe xe vô sân thì b c ra ng ngó. Th y tôi b ng con nhb c lên th m. Cha tôi ng c nhiên h i con c a ai v y. Tôi làm gan c i vàáp m nh d n: Con c a ng i nghèo h nuôi không n i, h em bán ngl y ti n mua g o n. Th y con nh d th ng, l i mu n giúp cho k nghèoói nên con cho h m t tr m r i con b t a nh nuôi ch i. M y tháng nay

nhà cha m nh h cha? . Tôi v a nói v a b ng em i luôn vô nhà. Cha tôi itheo và nói: Ch i cái gì k c c v y? Mua chim cò hay mèo chó mà ch i thìcó lý, ch gái ch a có ch ng, i v ng h n n a n m r i b ng con v thiên hh d ngh mà mang x u ch ch i. em nó mà cho ng i khác nuôi, nhkhông ai ch u lãnh, thì em giao cho nhà nuôi m côi cho h ti n ch c hlãnh . Th y cha tôi gi n, tôi không dám cãi. Cha tôi b i ra ngoài. Tôi kêuch b p m n n u n c sôi r i tôi khu y s a cho con nh bú. Ch b p d nc m m i tôi n, nói cha tôi n h i chi u r i. Con nh bú r i ng . Tôi b ngnó vô phòng tôi mà nó trong mùng ng tôi i n c m. C ch c a cha tôilàm cho tôi lo bu n quá, n gi ng gì c. Nh ng s gia d ch trong nhà hnghi, tôi không dám khóc và ph i ráng nu t n a chén r i rút vô phòng. Tôing i nhìn con tôi, n c m t tôi tuôn d m d . Tôi th m ngh ch c t i tôi làmgái mà không bi t gi ti t trinh, nên tr i Ph t m i ph t tôi ph i ch u au khnh v y. Cha tôi h m h quá, tôi không th con tôi trong nhà mà nuôi

c. Mà em nó i âu bây gi ? N u tôi xa con tôi, thì ch c tôi ch t chs ng làm sao c. M t bên là cha m t bên là con, hai bên u chung m tmáu th t v i tôi. Tôi th ng ng h t. Tôi không bi t ph i vì bên nào mà bbên nào. Tôi th y cu c s ng c a tôi t ây là m t chu i ngày o não s ng

ng ch u bu n th m ch vui s ng gì.- Nghe cô thu t chuy n tôi ng lòng quá. Tôi g p hoàn c nh c a cô ó, thi t

tôi c ng không bi t li u làm sao. Ch c cô b ng con nh em giao cho bênn i nó r i h b l c m t hay sao?

- Không c ch à. Tôi c ng có ngh t i cách ó, mà tôi nh m không ti n. Hghét cha con tôi quá h th ng yêu gì con tôi mà h lãnh h nuôi. H b , hkhông thèm nhìn cho tôi mang x u mà tr thù ch i, tôi càng h th n thêmn a. Không c. Ví d u h có lãnh h nuôi i n a, vì h ghét cha con tôi,ho c h dùng a con nh ó làm b ng c mà bia cái x u c a tôi, ho c hhân h i nó t i nghi p. Mà em con giao cho nhà nuôi m côi mà nuôi, càngt i nghi p h n n a, con có cha m còn s ng h t, cha có h c gi i có danh,m có c m ti n ch n ch . Mà b nó s ng chung v i ám con nít hoang àngv t v tôi nh t i tôi ch u không n i. Còn em nó mà c y bà con ho c ng iquen trong xóm nuôi giùm, tôi cho ng i ta ti n và tôi t i lui mà th m vi ngthì thiên h bi t cái nh c c a tôi h t, thôi thì trong nhà mà nuôi c ng v y,giao cho ng i khác làm chi. Tôi tính l n qu n không có ng ra, nên tôiôm con n m mà khóc, khuya r i ng i nhà óng c a i ng h t. Cha tôi kêutôi ra ngoài bi u tôi ng i r i nghiêm ngh nói: Cha nh t nh r i. Sáng maicon ph i em a nh mà cho ng i khác nuôi, không c trong nhà, kl m. Cha bi u con ph i nghe l i . Tôi bi t tánh ông già tôi nghiêm, mà l ig t l m. Thu nay trong nhà có vi c chi h ông quy t nh thì ph i làm theo,không ai dám cãi, b i v y tôi nghe ông d y thì tôi khóc òa mà nói.


70

- T i nghi p con l m cha à. Con nuôi con nh h m nay con th ng nó l m,con không ành giao cho ng i khác nuôi.

- Cha bi u ph i b . Con ng có cãi. Cha ã h a g con cho ng i ta r i. N ucon mà nuôi lòng thòng thiên h d ngh ai mà thèm c i con.

- Tr i i! Cha h a g con cho ai? Con không ch u l y ch ng âu.- Sao l i không ch u l y ch ng? H ch ng c i r i thì con c ng i ta b md , g i con là bà Ph li n, cha ng tr giá mua m t cái nhà l u d i SàiGòn cho v ch ng con , sang tr ng quá, con còn làm núng?

- Bà Ph gì?- Cha ã h a g con cho ông Ph Cù, là ân nhân c a cha.- Ph i ng i lên b t cha em xu ng giam r i sau cha v ng i ó lên n c m

nói chuy n v i cha m y l n ó hay không?- Ph i. Ng i ó a.- Tr i i! Ng i ó tóc b c, tu i áng cha c a con mà g n i gì?- M i b n m i ngoài, ch a t i n m m i mà già c gì. cha nói cho con

nghe. Cha nh ông Ph Cù c u nên cha kh i tù t i, r i ông còn v n ngcho cha ti p t c tr ng mía làm ng nh c , cha kh i th t l i, mà còn cthêm quy n ki m soát m y lò ng nh trong vùng n a. ng là i ân nhânc a nhà mình. Cha n n m y ch c ngàn ông c ng không ch u l y, ng chxin c i con mà thôi.

- ng khôn l m. ng bi t cha có ti n b c nhi u, có s nghi p l n lao mà chasanh có m t mình con. Cha n n ng l y làm chi. ng c i con ng ngôm h t b c ti n s nghi p c a cha m i no ch .

- Con ng có nói d i nh v y. ng c ng có ti n b c nhi u, ch ph i ngnghèo c c gì hay sao. Mà chánh cha c ng mu n g con cho ng là ng i l ntu i th o i s n khôn ngoan, bi t m u k . Con ph i có ng i ch ng nhv y m i tài trí mà gi s nghi p cho con. G con cho h ng trai tr nó hamch i b i, bi t xài phí, ch có hi u cu c i, có th o vi c gì âu mà k nghi pcho cha c. Con ng có cãi cha ph i b a con nh mà ng ông Ph ,tr c con n n cho cha sau con có ng i gi s nghi p cho b n v ng.

Tôi bi t cha c a tôi lo ch m chú làm giàu, có l i thì m ng, th t l i thì t c. Tôikhông th l y l i mà cãi c nên tôi ph i nói thi t:

- Th a cha, con thú thi t v i cha a nh n y là con c a con. Con không thb nó mà ng ông Ph Cù c.

- H ? Con nh n y là c a con ? Thi t v y hay sao?- Th a thi t v yCha tôi n i gi n v bàn ng d y, m t ngó tôi l m l m mà nói: Tr i t!

Làm x u làm h quá! Sanh con ng nó phá nhà mà! Cha tôi b mà i qua i l itrong nhà. Tôi ng i tôi khóc không dám nói gì n a.

Cha tôi i m t h i lâu r i l i ng tr c m t tôi, m t nhìn tôi trân rân. Tôi ch cs b òn, tôi bi t tôi áng ph t nên tôi s n sàng ch u cho cha tôi ánh ch i ng chatôi ã n gi n, tôi không thèm k thân tôi n a. Nào dè tôi li c m t th y cha tôi ngnhìn tôi mà không r y la l i hai gi t n c m t ch y xu ng m t. Tình c nh y làm chotôi xúc ng c c i m, tôi khóc ra ti ng. Tôi s p xu ng v a l y v a nói: T i con l nl m d u cha p ch t, con c ng ng b ng ch con không dám phi n cha. Nh ng conc a con nó là máu th t c a con nên con th ng nó quá. N u con b nó thì con ph iau n tr n i, bi t chi vui s ng n a mà l y ch ng .

Cha tôi cúi xu ng n m cánh tay tôi ng d y, bi u tôi ng i l i r i cha tôi kéogh ng i m t bên tôi. Bây gi nh c l i c nh n y d ng nh tôi ng th y tr c m tv y mà tôi không quên chút nào h t. Cha tôi l y v t áo lau n c m t r i ch m rãi nói:


71

T i con làm thi t l n l m, con gái ch có trinh ti t là tr ng h n h t. Con không bi tgi gìn con lén cha mà l y trai n có ch a, r i th a lúc cha ng b i r i v cu clàm n l n lao c a cha con nói g t ng lên à L t mà cho khu t m t thiên h .Ch chi con r i con ki m ng i tr n con cho ph t a nh cho h nuôi, con vây m t mình, cha không dè, thiên h c ng không bi t, thì cái h c a con m t mình

con ch u h th m tr n i con, cha kh i x u h v i ng i tôi t trong nhà, mà rang cha c ng còn dám ngó ngay thiên h .

Con l i b ng d a con nh em v nhan nh n! X u h quá! Con là con nhà giàucó, mà con l y trai n ch a hoang l nh, i con còn có giá tr gì n a âu. Giá c acon bây gi không b ng m y a con gái nghèo trong xóm cha m n ánh lá mía chocha thu nay ó, con có ra cái gì âu. Ng i giàu sang t t ai thèm c i th gái hgái l y trai mà mong g . Mà ch chi con làm qu y con mang x u m t mình con choáng t i. Con l i kéo luôn cha xu ng v ng sình l y hôi thúi n a, con làm cho c ông

bà cha m , cho c tông môn h Cao n a m i kh .Cha tôi nói t i ó r i t c t i nên khóc ngay, không nói c n a. Tôi c ng

khóc, l i khóc nhi u h n h i nãy n a b i vì cha tôi không ánh ch i, l y l i d u ng tmà hài t i tôi, ch h u qu t i y, làm cho tôi thêm c m xúc, thêm h i h n.

Cha tôi bi u tôi nín r i nói ti p: Cha nói vi c con làm nó nh c cho con, mành c luôn n cha, nh c cho c tông môn n a, nói nh v y không ph i cha mu n trút h t t i l i cho con ch u. Cha xét mình, cha th y cha c ng có t i trong ó h t phânn a, t i cha th ng con, cha c ng con quá i, nên m i ra c s nh v y. Vì th ngcon quá, nên cha vùi u trong cu c làm n, c lo h t ti n b c cho nhi u ng ngàysau con an h ng cho sung s ng. M con m t s m không ng i ch m nom d y dcon. Vì th ng con nên cha không ch u c i v khác ng ng i th cho m con màch m nom con. Cha l i c lo làm giàu ch không lo d y d con. Ch ng con tr ng r icha không cho h c n a, cha l i c ng con thái qua, cha s m xe h i cho con i ch ithong th , cha c út nhét ti n b c cho con, mu n bao nhiêu c ng c h t. T i cáith ng mù quáng, cái c ng l i th i ó nên bây gi con m i h thân, có ti n b c nhi umà không b ng ai h t, thua t i s p con gái nhà nghèo, tay l m ch n bùn, áo qu n ráchr i n a.

Cha ngh i con h h ng, cha c ng có t i m t ph n nhi u. B i vì lòng chath ng con minh mông không có gi i h n, cho con t do nên con m i làm x u chocha c. Bây gi con có con, t nhiên con th ng nó, cha c n sao c, v y n u conkhông ành b ng nó em cho ng i khác thì con mà nuôi. i cha ã t i m c chótr i ai khen ai chê c ng không áng k . Còn vi c g con l y ch ng n u con chê ôngPh Cù già, con ki m coi có ng i nào x ng ôi v a l a v i con, mà l i sang tr ngh n ông Ph , n u h s n lòng c i con làm v , thì con bi u h t i ây mà nói, cha sg con cho h li n. n ngh a c a ông Ph i v i cha thì cha n n n v i ông mà náp cách khác. D u ông có phi n ông không thèm nâng cha n a thì cha ch u, ch

bi t làm sao .Cha tôi nói t i ó, con nh tôi khóc óe lên, cha tôi bi u tôi vô d nó, ng nó

khóc, chòm xóm h nghe r i h nói nhi u chuy n.Bà Ng c ng ng ng rót trà m i khách u ng v i bà. Bà Hòa nói: Ông c không

r y la ông nói xuôi x mà tôi th y cô khó x l m .Bà Ng c nói: B i v y n ó tôi mu n b c u. Thà là ánh ch i d ch u h n.

Tôi v a khu y s a cho con nh bú, v a suy ngh vi c c a tôi, bây gi nó phân ra haii u riêng bi t, th nh t: ph i r t b con nh mà làm m t trong s ch cho cha tôi gl y ch ng; th nhì ph i ng ông Ph Cù cho cha tôi kh i th t c c tr n n ngh al i sau có ng i khôn lanh thông th o mà gi gìn s nghi p. Tôi th ng con tôi quá,b làm sao c.


72

Còn ng ông Ph thì tình yêu c a tôi ã khô héo, l i ông Ph l n áng cha tôi,làm sao tôi yêu ng c mà tôi ng ng. N u không ch u làm hai i u ó thì cha tôimang ti ng x u v i thiên h , mà còn s ông Ph Cù th t v ng r i gây ho n a. Khl m ch i! Ch chi cái chòi trên r ng sâu, ho c cù lao ngoài bi n c , không g ng i v i ai h t, thì tôi âm th m nuôi con nh , h h v i cha già, tình hi u v n toàn, is ng có l c ng còn vui v c. Ng t s ng gi a thiên h , ph i gi danh giá ph i loli u làm m t trong s ch, ph i gi u vi c h hèn, d u gian c ng ph i làm b ngay, d ux u xa c ng ph i tô i m cho ra t i t t, t i v y nên m i kh .

Con tôi ng êm r i. Tôi lóng ngóng nghe trong nhà im lìm. Tôi lén b c l i c abu ng mà ngó ra ngoài. èn lu lu, cha tôi n m ngay trên ván hút thu c, ch ch a vômùng mà ng . Tôi tr vô ng i ngó ng n èn mà suy ngh . Tôi bình tâm nh trí tínhtrót m y gi , quy t tìm cho c m i ng ph i thoát thân, cho nh b t t i l i iv i cha tôi. Tôi ngh ph i có cha tôi sanh tôi r i tôi m i sanh con tôi c. Tuy trênth ng cha, d i th ng con, hai gánh u n ng, song tôi không c phép vì th ng

a nh còn n m ngo nghoe mà ông cha già, tóc b c hoa râm, r ng ã r ng b n,ph i ôm lòng che m t mà ch u bu n r u nh c nhã. Còn thân tôi bây gi là gái h , cònt t lành gì mà mong có ch ng t t . Anh Chánh là ng i h a h n v i tôi nh ã gi nb i m t r i, i mà ôm theo t m lòng oán ghét, nh còn th ng yêu gì mà trông. G pnh l i càng thêm h th n ch vui v gì mà ch i. V y xuôi thu n theo ý cha tôinh: ph i gi u bi t con tôi và ng làm v ông Ph Cù, ó là con ng duy nh t

cho tôi thóat kh i v ng sình hôi thúi, l i còn c ch hi u v i cha, mà có l c ngcòn c ng i ch ng d u không v a l a x ng ôi, song c ng an thân kh i nh c.

Ngh t i con ng ó tôi c m th y trong lòng tôi c nh nhàng, trí tôi b t r ir m. Tôi tính s b c ch n vào ó mà tìm ngã ra. Tôi lén b c l i c a bu ng coi nhcha tôi còn th c thì tôi th a cho cha tôi hay ng cha tôi b t u phi n. èn v n còn lulu, cha tôi v n còn n m trên ván, nh ng n m im lìm ch c ã ng . Tôi l n b c l i g n,th y cha tôi ng mà m t cánh tay gác qua trán, mái tóc i m b c, hàm râu le the tôixúc ng quá, l t t ch y vô bu ng ng i suy ngh n a. Bây gi tôi quy t nh r i, tôiph i làm theo ý cha tôi cho cha tôi kh i bu n, ph n tôi may r i t t x u l nào tôi c ngvâng ch u, tôi không phép d d n a.

Mà gi u bi t con tôi v i cách nào?C y ng i quen nuôi giùm nó ng lâu lâu lén t i mà th m. Làm nh v y ng i

ta bi t, thì cha con tôi c ng không tránh ti ng x u c.em xu ng Sài Gòn mà giao cho cha m c a anh Chánh nuôi. Cha m v i em

gái nh ã khinh khi oán ghét tôi. H có thèm lãnh âu mà giao.em vô nhà nuôi m côi mà cho. H nuôi chung v i tr nh hoang àng t i

nghi p thân con tôi l m.em n ch xa l h i có ai ch u nuôi con nh thì cho t h ng bi t tích.

Ngh n cách n y tôi d d . i h i t ng nhà thì ng i ta nghi ho c ph i n làng màlàm t gi y thì thêm kh . N u cho ng i ta ti n ng h ham ti n mà nuôi. Nuôi nhv y h có th ng yêu gì, nh thì b bù l n bù lóc, còn ti n thì nuôi, h t ti n thì thôi,l i l n lên h b t làm tôi làm m i cho h , ho c h ng l y ti n mà n. i connh ph i ch u c c kh , có l bóp m i cho ch t ph t bây gi mát thân nó h n là nós ng trong c nh bùn than kh não.

Tôi tính t i tính lui n ng h gõ 3 gi , tôi m i quy t nh: ban êm l ang v ng v lén em nó bên l v i m t b c th tha thi t yêu c u ai g p con tôi

thì làm ph c em v gi u mà nuôi giùm. Ph i theo con nh m t s ti n ng cós n cho ng i ta nuôi. Tôi s c y nuôi nó thì xin th ng yêu, d y d giùm ng ch ngnó l n khôn thì nó bi t làm n, kh i v t v c c kh . S ti n ó n u n m ba tr m, sti n mau h t, r i ng i ta h t th ng yêu. V y ph i ính theo m t s ti n cho l n,


73

ng ng i ta nh hoài, không n h t h i con tôi. Tôi nh t nh nh v y r i d mùngvô n m v i con,.. tôi yên trí nên tôi ng quên .

Bà Hòa ng i ch m chú nghe, khi nghe cô Ng c có ch a mà c u Khánh b iTây thì bà phát nghi bà n y là m c a cô Lý r i; ch ng nghe t i bà n nói sanh congái t tên Lý thì 10 ph n ã ch c trúng h t 9 ph n. Nh ng c làm thinh ng i nghe,không ch u nói chi h t. n khi bà Ng c quy t nh em con mà b trên l ng v im t b c th và m t s b c l n c y ai g p thì làm ph c nuôi giùm, ch ng ó h t nghing gì n a, song chúm chím c i mà thôi, ch c ng không ch u nói ông Thái g p anh em v nuôi, nó là con Lý bây gi ó; bà có ý ph i nói ch ng hay tr c coi ch ngli u l nào ch bà không dám t chuyên.

Bà Ng c m i nói ti p r ng sáng b a sau bà th c d y m c làm s a cho con bú.Ch ng xong r i bà ra ngoài thì ông già ã i th m s mía. n tr a cha v n c m. Bàto nh nói cho cha hay bà s làm y theo l i cha d y, bà không dám cãi, bà xin cha cho5 ngàn ng ng chi u nay bà ch con nh em i m n cho ng i ta nuôi. Ông giàchâu mày g c u r i i vô bu ng ông mà m t s t. Ông kêu bà vô, ch ti n b c mànói: Mu n l y bao nhiêu t ý con, mi n n i bu i chi u nay ph i em con nh kh inhà ng có lâu thiên h hay bi t .

Bà m l y 5 ngàn, r i tr v bu ng ng i vi t th . Bà ã c ng quy t c t chùmru t mà qu ng cho tròn o hi u v i cha và cho h p v i con m t c a thiên h , r i kéot m màn che khu t d vãng mà hát l p khác cho ng i ta xem, d u d , d u hay c ngph i hát, hát cho gi ng ng i ta m i g i là h p th i. Bu i chi u ó bà tom góp c acon nh mà b vào cái r ng mua trên à L t ng em v ó. n c m chi u r ibà làm s a cho con nh bú no, làm thêm m t ve n a ng em theo. Bà thay s aso n mà i, bà au n l m nh ng bình t nh không bu n không khóc. M t tr i chenl n, bà m n ch n u n b ng cái r ng ra trên xe h i r i b ng con ra ng th av i cha mà i. Té ra ông cha ã b i âu r i. Bà ra m xe con nh n m m t bênr i n m tay lái cho xe i ra l , c p m t au ru t gan b m gi p.

Bà lái xe xu ng Bà Chi u r i qua Phú Nhu n không th y ch nào ti n. Bà xu ngSài - Gòn thì èn ng ã cháy u h t r i. Bà nh ng Th Nghè vô Bà Chi u ht i thì v ng v . Bà m i i qua ó, t i khúc quanh ra Bà Chi u không có nhà c a, bàm i ng ng xe sát ng bên l , b ng con nh mà khóc. Bà hun hít con m t l n chót

ng m con t bi t. Bà l y ve s a cho con bú thêm cho no. Bà con n m trên xe, bàb c ra b ng r ng trên l ng. Bà d ra bao th v i 5 ngàn ng b ctrong cái m n lót d i, so n m y gói áo kh n m n, tã, coi h t, r i b ng con khócmà hun m t l n cúi cùng. Bà con n m trong r ng, l y gói m n kê n p r ng chocon kh i ng p. Bà ch p tay xá b n phía van vái tr i ph t phò h tánh m ng con bà,xui khi n cho ng i t thi n g p em con bà v nuôi cho t t .

Bà b n r n ng khóc r t lâu, không n b mà v . Ch ng nh l i ông cha già nhà, bà ph i è lòng yêu con, d r ng dòm nó m t l n n a, r i ng d y v i vã lênxe ph t èn m máy mà i, xác thì lái xe v Bình Ph c, mà h n thì v n v chungquanh cái r ng bên l ng Th Nghè.

Bà Ng c nói t i ó r i khóc. Bà Hòa nghe b n thu t tình c nh thê th m não nquá, bà ng lòng nên c ng khóc.

Cô ào v i cô Lý i h c v nghe ng i nhà nói m i qua ch i bên n y, nghim qua nói chuy n c u Khánh, nên hai cô li n i qua ó ng s n có m mà xin l iv i bà Ng c cho r i. Hai cô b c vô th y hai bà ng khóc thì hai cô v i ng l ikhông hi u có vi c chi.

Bà Hòa kêu mà nói: Hai con vô ây. Má xin l i v i má hai giùm cho con r i.Má Hai không gi n âu mà s .


74

Cô ào h i: V y ch có vi c chi mà hai má khóc h t? C u Khánh có nói vi cchi bu n hay sao? .

Bà Hòa li n nói: Vui c ng khóc c v y. Có vi c chi bu n âu con .Bà Ng c t ng bà Hòa mu n kh a l p chuy n bu n bà thu t nãy gi không cho

hai tr bi t nên bà ti p nói: Th ng Khánh b n n m nhà th ng mà h m nay haicon gi u không cho má Hai bi t. Má Hai th y hai con thành thi t yêu má Hai, s Máhai bu n lo r i sanh b nh. Má Hai cám n l m, ch kông có gi n hai con âu .

Bà Hòa m n c ph i n c m s m ng i vô Bà Chi u, nên bà ng d y t giãmà v v i hai con, h a b a sau s qua nói chuy n ch i n a.


75

N I LÒNG BÀ M

II (5.2)

c nghe bà Ng c t h t tâm s , bà Hòa kho n khoái n a m ng n a ti c,m ng c bi t g c tích c a cô Lý, c bi t bà Ng c là m ru t c a Lý, mà c ng làng i n c a v ch ng bà, nh ng c ng ti c là vì thu nay v ch ng làm n phát tth ng bàn tính v i nhau h ng i nào giàu có t t tr ng b ng c xác th t mànhìn Lý là con, thì s giao Lý l i. Bây gi Lý ã nên vai nên vóc h c th c s p y tánh n t ch ng thua ai, mình bi t ch c ch n bà Ng c là m c a Lý r i, v y nên làm l

mình giành luôn hay không. Con nh v y, mà tr cho ng i khác làm sao l ikhông ti c.

Trong lòng l n x n, bà Hòa mu n g p ch ng cho mau ng d ý ch ng. n c mt i r i bà h i b a nay t i phiên ai qua ng ch i v i bà Ng c. ào ch Lý. Bà c i vàbi u Lý qua cho s m k o má Hai trông r i bà ra xe mà i Bà Chi u. Tòng nói b a naykhông có bài làm hay bài h c nên òi i theo. Bà không cho. Bà bi u nhà ch i v i

ào bà vô m t chút r i bà v li n.Ông Thái nh c gh tr c c a ti m ng i h ng gió mát hút thu c phì phà ngó

xa qua l i mà ch i. Bà Hòa vô t i, xe v a ng ng thì bà m c a b c ra, th y ch ng bàli n nói:

- Bu i chi u nay tôi nói cho cô hay r i. Cô c m tình tôi v i hai a nh r i cônói h t tâm s c a cô cho tôi nghe. Chuy n k c c l m nên tôi l t t vô chocha nó hay ây. Ông Giáo có nhà hay không?

- ng i th m cháu, m i ra i ch a c 15 phút- Ti n l m, v y tôi thu t chuy n cho cha nó ngheBà b c vô ti m xách m t cái gh khít m t bên ông mà ng i nói:- Cô Ng c ó là m c a con Lý. B a nay nói rõ cho tôi nghe r i. Ch c ch n

nh v y, không còn i m gì mà nghi ng n a.- a! Sao n m tr c cô nói v i má nó r ng cô có m t a con gái u lòng,m t tu i v i hai a nh c a mình mà r i nó ch t h i trong tháng, nên th yhai a nh c a mình cô th ng nh con c a cô.

- Cô nói cô m t . Tôi hi u l m, tôi t ng ch t m t . Bây gi cô nói rõ l i, téra cô b m t ch không ph i ch t.

- A! Cô nói làm sao mà má nó dám ch c cô là m c a con Lý?Bà Hòa m i thu t chuy n bà Ng c nói h i chi u cho ch ng nghe, nh t là thu t

rõ cái o n sau, t lúc c u Chánh là tình nh n xin c i cô Ng c. Ông già cô khôngg , c u b i Tây h c thêm. Cô Ng c bi t có nghén i tìm Chánh, b cha m và emChánh gi n ghét. Cô Ng c ki m ch c lên à L t n núp, sanh m t con gái t tênLý, r i cha cho xe lên r c v , ép bu c ph i gi u bi t a con nh , ng cha g l ych ng. Vì ph i tr n o v i cha và ph i c u danh giá, th a lúc êm t i em b bên l

ng t i khúc quanh Th Nghè ra Bà Chi u v i m t b c th và 5 ngàn ng c y aic con nh thì làm ph c gi u mà nuôi giùm.

Ông Thái nghe m i bao nhiêu ó thì ông nói:- Cô Ng c nói nh v y thì qu cô là m con Lý r i, còn nghi ng gi n a, m

nó có nói thi t cho cô bi t hay ch a?


76

- Ch a. Cô nói, tôi c ng i nghe, tôi không dám nói gì h t. Tôi mu n h i coicha nó li u l nào, ch u cho cô nhìn con hay không r i tôi s nói, có g p gìâu.

- B cô có h i h n mà ti c a con h i tr c hay không?- Cô th ng nói vì a con m t ó mà m y ch c n m nay cô bu n r u n

sanh b nh, sao l i nói không th ng ti c.- Có th ng ti c sao t h i ó n gi cô không i tìm ki m nó?- Cô m i nói chuy n i b con bên l ng ch khúc quanh Th Nghè, cô lái

xe mà v có t ru t nát gan, nh ng i s ng mà không có h n. K n àov i Lý i h c v ch y qua ki m tôi nên ph i ng ng câu chuy n. Tôi ch a k ph i coi cô có i ki m hay không.

- Má nó có nói cho ào v i Lý bi t hay không?- Không, không. Ch a cho cô Ng c nhìn con mà cho con Lý bi t sao c.

Cha nó ch u nói thi t cho cô Ng c bi t, r i nh cô có xin l i, mình giao chocô hay không?

Ông Thái l y m t i u thu c mà ng m, ch m rãi qu t h t qu t t l a mà hútng suy ngh r i ông m i nói:

- Tôi g p cái r ng trong ó có con Lý v i tã m n ch n g i th . Tôi ch vnhà r i v ch ng mình so n ra coi l i có n m ngàn ng b c v i m t b c thkhông ký tên, không biên a ch , c y bông lông ai g p c cái r ng ó thìgi u mà nuôi giùm con nh , yêu c u có hai di u là th ng yêu và d y d nóv y thôi. Lúc ó nhà mình nghèo chí 32 tôi làm công trong s Ba Son m ingày có 90 xu, tr chúa nh t ngh không có l ng. M nó m c sanh con àokhông i mua bán c, l i có b nh không có ti n u ng thu c và mua s acho con bú. Gia tài tôi có m t cái xe máy c i i bán l y ti n nuôi v con thìkhông ai thèm mua. ng lúc nguy nan ó n u có m t tr m ng b c c ng

c u c nhà mình hu ng h 5 ngàn ng là m t gia tài v i thu naykhông bao gi mình dám m c. V ch ng mình không ph i thu c b cthánh, tiên, hay b tát nên thà n m co mà ch t ch không ch u nh n c aho nh tài. T nhiên mình có s b c ó là b c c a Tr i Ph t cho mà c u vch ng mình. V ch ng bàn tính nhau r i vâng theo ý ng i vi t th mà gi ucon Lý v i ti n b c mà nuôi nó và quy t th ng yêu và d y d nh l i ng ita c y. Mình không quên r ng nh có s b c ó mình m i có v n mà làm nsanh l i m i n m thêm m t m , bây gi có nhà c a xe h i, có ti m bán m in m có l i n b c muôn mà còn có thêm m t a con trai n a, cái ó m ithi t quí. Cái n ó mình không th nào quên c. Ki m di m l i ba i ung i ta c y trong th thì v ch ng mình làm tròn h t. Tôi ra gi a Tòa nh ncon Lý v i con ào là con c a v ch ng mình sanh ôi. Trót hai m i m yn m nay mình th ng yêu nuôi d ng d y d hai a ng nh t th , h c thi

u Tú Tài c hai r i ào h c Y Khoa, Lý h c Bào Ch v ch ng mình bi tn nên lo làm theo ký thác nh v y, tôi t ng cô Ng c con Lý mà nuôi côc ng làm c ó ch khó mà làm cho h n. Thi t nh v y cô Ng c có tài gìmà làm h n mình c. Trong vài n m n a con Lý thi l y b ng D c s r im ti m bán thu c Tây mà coi.

- Tôi ngh t i cái ó nên tôi không dám mói thi t cho cô Ng c bi t, i nóicho cha nó li u coi có nên nói thi t cho cô bi t mà giao l i cho cô hay là nênnín luôn.

32 n áy, n cùng


77

- Nín luôn thì qu y l m. Khi mình g p cái r ng v i con Lý, mình th y c quí v i s ti n to mình bi t là con nhà giàu sang, vì gia o r i r m sao

ó nên ng i ta ph i m n nuôi, nh ng s b chuy n x u h , nên bi u ph igi u, l i không cho mình bi t là ai. Tôi ã th tâm làm theo l i ký thác. Tôil i kh n nguy n Tr i Ph t cho tôi làm n khá, ngày sau ai em con mà b ómu n tìm con l i, n u tôi xét b ng c và n u tôi coi ng i t t thì tôi chonhìn. Nh ch c cô Ng c là m con Lý, h i tr c cô em nó mà b cho mìnhnuôi, b y lâu nay cô th ng nh nó mà r u bu n, bây gi cô mu n xin nól i, thì mình ph i cho ch . M c d u cô b con mà ng ông Ph Cù, làm vcon ng i ác nghi t ó không vinh quang gì. Nh ng mình g n g i cô m yn m nay, mình d bi t tâm tánh cô hi n lành khiêm nh ng, không có thóix o trá, không lên m t giàu sang. Có m t a con trai là con c a Ph Cù, màcô khéo rèn t p nên nó không làm cho ai ghét c. M t b m hung ác ángkhinh khi, áng oán ghét, h ã ch t m t r i thì thôi, mình không c n nh

n làm chi. Mình không nên oán ghét luôn t i v con c a h , n u v con hkhông có làm i u chi qu y. Mà d u cô Ng c có h hèn ch nào, hay có t il i v i ai, mình c ng không c quên cô là v c u tinh c a mình, nh cômà n m ó má nó m i s ng mà nuôi con ào, sau l i sanh thêm th ng Tòngn a, nh cô v ch ng mình m i có v n làm n khá nh v y. V y n u mìnhbi t ch c cô Ng c là m c a con Lý mà cô ng ki m con thì mình ph i nóithi t v i cô, ch gi u sao ph i.

- Cái ó t ý cha nó nh. Nuôi con Lý ã l n khôn r i tôi yêu m n nó c ngnh con tôi . Bây gi trao tr nó cho ng i khác, thi t tôi ti c l m.

- Có m t âu mà ti c. Mình nuôi nó t khi nó còn t m lót. Trót h n haim i m y n m nay nó ch bi t mình là cha m nó, ch nó có bi t ai âu. D umình giao nó l i cho m nó, mình không m t ph n th ng yêu âu mà s .N u mình gi u, r i ngày sau l u s nó bi t c thì nó phi n mình ích k l pngu n d t c i c a nó, r i nó h t n l i sanh oán, cái ó m i áng ti c.

- Cha nó nói ph i. V y sáng mai tôi s nói thi t v i cô Ng c. Tôi ch c côm ng l m.

- Khoan. Ch ng nên g p l m. tôi v tôi h i l i cho k coi nh thi t trúngr i s nói. C ng ng cho s p nh bi t gì h t nghe hôn. Sáng mai xe a s pnh i h c r i m nó bi u s p ph vô r c tôi.

Bà Hòa c nghe ch ng phân ph i qu y bà m i yên lòng mà v .Sáng b a sau s p ph em xe ra a m y cô c u i h c. Bà kêu mà d n a

xong thì ch y luôn vô ti m cho ông i mua cây.Xe i r i bà Hòa qua bà Ng c mà nói hôm qua bà nghe b n thu t tâm s h i

tr c, bà xúc ng quá, nên h i hôm bà vô th m ch ng bà có than không bi t ai màc y i h i d ng tìm giùm a con gái l i cho b n. Ch ng bà h a sáng n y ông sv h i l i cho rành, r i ông s c y ng i i tìm giùm cho. V y bà m i b n qua ch icho g p ch ng bà mà nói chuy n.

Bà Ng c bi t ông Thái là ng i ch n chánh àng hoàng, d u ông có hi u tâm sc a bà không l ông c i chê, vì hai nhà ã thân thi t cùng nhau nh m t. Bà li n itheo qua nhà bà Hòa ng g p ông Thái mà c y ông l p th tìm con bà giùm cho bà.

Hai bà ng i nói chuy n v i nhau m t lát thì xe r c ông Thái v t i. Ông b cvô chào bà Ng c, t l i m ng c u Khánh ã c lành m nh và c th ng th ng,r i ông m i nói: H i hôm m s p nh vô th m tôi b có than h i tr c cô r i b l cm t m t a con gái c tu i hai a nh tôi, m t t i vùng Th Nghè. T y n nay côbu n r u nên sanh b nh. M nó không bi t ai mà c y ki m giùm a con nh l i chocô. Tôi nh mài m i, lâu l m nên không ch c n m nào, tôi c ng nghe ó có ng i


78

g p m t cái r ng ban êm b n m trên l ng, trong r ng có m t a nh còns ng h m i em v h nuôi. Vi c ó không có chi l , nên nghe r i tôi b qua, khôngl u ý. Bây gi tôi nghe m s p nh nói nh v y, tôi nh n d p r nh tôi ch y v h i côl i cho bi t vài chi ti t ng tôi c y ng i d d m mà tìm giùm con cho cô. i n ythiên h yêu ma l m h nghe mình m t con mình tìm ki m, mà nhà mình có c m ti n,h em con h n mà nói b ng là a nh h xí c h i tr c cho mình nhìn ngh xin ti n mà n và con h c sung s ng t m thân. M t con h i nó còn nh , bâygi nó l n r i, m t mày t ng m o u i khác h t, mình làm sao mà bi t ph i hay làkhông ph i mà dám nhìn. Nhìn b ng thì s l m m u gian, mà không nhìn thì s m tc h i. V y cô cho tôi bi t coi cô m t em nh n m nào? Lúc y em c bao l n? Lúcó em m c qu n áo gì, có eo n trang hay không? M t em v i cái r ng mà trongr ng có v t gì cô nh hay không? Tôi mu n bi t ít i u ó ng d tìm và kh i s bg t g m .

Bà Ng c th y ông Thái thành th t mu n giúp bà thì bà m ng quá nên quên h tdè d t bà không c n gi u d m bà v i vã nói:

- N u anh s n lòng làm ph c ki m giùm con tôi thì tôi mang n l m, khôngth nào tôi dám quên.

- T ó n gi cô có i ki m hay là c y ai ki m giùm hay không?- Tôi có quen bi t v i ai vùng Th Nghè âu mà c y. Còn ph n tôi thì khl m, hôm qua tôi có t thi t v i ch , mà vì tôi có d n nên ch c ch không cónói l i v i anh. Khi m i l n tôi có giao tình v i m t anh h c sinh nghèo màh c gi i, hai àng th th t cu c tr m n m t tóc v i nhau. Anh h c sinh thi

u r i c y mai nói mà xin c i. Cha tôi nh t nh không ch u g . Anh h csinh nghèo gi n cha tôi nên xin h c b ng i qua tây mà h c y khoa. C nhành u oán ghét cha con tôi h t th y. Tôi có thai nghén. Cha tôi l i có cu c

lôi thôi v vi c làm n. Tôi gi ch c au nên xin lên à L t d ng s c.Tôi sanh con gái m i c 22 ngày thì cha tôi cho xe lên r c tôi v , bi uph i v g p. Tôi b ng con nh v . Cha tôi gi n r i b t t i tôi làm nh nhu cc tông môn và ép bu c tôi ph i b bi t con tôi ng cha tôi g tôi cho ôngPh Cù.

- Ph i ông ó là nh n viên tín nhi m c a S m t Thám Pháp hay không cô?- Th a ph i. ng l n tu i b ng hai tu i tôi mà ng l i có danh không t t lành

gì. ng có quy n th nên ng i ta s ch không ph i th ng yêu. Thi t lúcó tôi kh tâm h t s c. Chi u hôm qua tôi có thu t rõ cho ch nghe t i sao tôi

ph i vâng l i cha tôi, em con i b ng l y ch ng, t i sao tôi theo trongr ng v i con tôi b c th và 5 ngàn ng b c.

- B c th cô nói vi c chi?- Tôi yêu c u ai c a con tôi thì làm ph c gi u mà nuôi giùm nó. Tôi

xin th ng yêu nó, lúc nó th ngây thì s n sóc, ch ng nó khôn l n thì d y dgiùm cho ngày sau nó kh i v t v h thân. Tôi vái van Tr i Ph t m nggiùm con tôi, xui khi n cho ng i hi n lành g p nó r i em v mà nuôi.

Bà Ng c nói t i ó r i bà khóc s t m t.Ông Thái bi t trúng r i, nh ng ông còn h i thêm.- Th cô có ký tên và biên ch hay không?- Th a không. Tôi gi u kín mà ký tên sao c. Nh ng trong th cô có nói tôi

t cho nó tên Lý và nói nó sanh c 25 ngày.- Chuy n o h i n m nào?- N m 1930, b i v y con tôi có m t tu i v i hai cháu bên n y.- V y h ? Cô có cho nó eo v t chi hay không?- Có eo m t dây chuy n nh có hình ông Ph t mua trên à L t.


79

Ông Thái ng d y ngó v mà c i r i bi u d y ng i nhà b c gh b ng cáir ng trên u t ó mà em ra coi. Bà hòa c ng c i mà nói h i nãy bà có bi uem xu ng r i. Bà v a c i v a i vô bu ng. Bà b ng m t cái r ng ra trên ván,g n ch bà Ng c ng i mà nói: Cô Hai coi h i tr c cô b em nh trong cái r nggi ng nh cái r ng n y hay không? .

Bà Ng c ngó ch m ch m cái r ng và nói: . R ng tôi h i tr c gi ng nhcái r ng n y, nh ng tôi nh không có ánh vec-ni .

Bà Hòa nói: Th n y m i m t hay n. Ph i s n vec-ni dành lâu c .Ông Thái nói: Cô hai d n p so n ra mà coi .Bà Ng c l t l i g n, d n p r ng ra thì th y có ba b n gói , trên l i có m t

bao th . Bà l y bao th c m c hai hàng ch ngoài: Ai g p cái r ng n y, xin xébao th n y ra mà c thì hi u m i vi c . Bà c r i bà la l n: Ý! Ch tôi vi t h i óây mà. Té ra r ng c a tôi! Sao l i l t vào nhà anh ch ? .V ch ng ông Thái ngó nhau mà c i, ch không tr l i.Bà Ng c th y bao th ã xé r i, bà trút ra thì có m t b c th v i m t s i dây

chuy n. Bà càng la l n: Th c ng c a tôi vi t ây n a nè. Còn s i dây chuy n c acon nh tôi rõ ràng. Tôi mua trên à l t cho con tôi eo. ây có hình ông Ph t d pn a ây. Ch c ch n r i! Còn nghi gì n a. Anh ch c cái r ng c a tôi ch gì. Ph ihôn? Xin nói cho tôi bi t. T i nghi p tôi l m mà. Gi u tôi làm chi .

Ông Thái ch ng n nh ng ngó bà Ng c mà áp Chánh tôi c. Tôi em vnhà r i v ch ng tôi nuôi t ó n gi .

Bà Ng c s ng s h i: N u v y con Lý ó là con c a tôi ph i hôn? .Bà Hòa giành mà áp: Ph i. Con Lý c a tôi ó là a nh n m trong r ng,

cha nó g p nên em v nuôi t h i ó t i gi .Bà Ng c l t t b c xu ng g ch, không k p mang giày, ch p tay xá v ch ng

ông Thái, bà v a khóc v a nói: V y thì tr i ph t linh thiêng quá, th y tôi au khnghe tôi van vái; ng lòng th ng, nên khi n anh g p mà em v r i hai ông bà nuôigiùm cho tôi. Tôi i n hai ông bà n ng l m n ch t tôi c ng không quên. Té ra contôi m t bên ã m y n m r i, lúc sau n y nó l i qua nhà tôi mà ng n a. V y mà tôicó dè âu! Tôi c th ng nh bu n r u hoài. H i nó m i qua th m tôi l n u, tr ikhi n trong lòng tôi phát nghi. T i ch nói hai a nó sanh ôi nên tôi không dám h ik .

Ông Thái nói: Thôi, cô ng i l i, ng i r i s nói chuy n .Hai bà ng i bên ván. Ông Thái ng i cái gh g n m t bên ó.Bà Hòa s p m y gói trong r ng ra và m cho bà Ng c coi. M t cái m n vuông

nh , m t gói tã, m t gói áo và m t gói v , kh n thì bà cho nó dùng luôn nên tiêu h tr i. Còn n y nó l n h t dùng c thì bà gi t i làm k ni m ng sau cha hay mnó có tìm thì bi t mà nhìn. Bà Ng c nhìn nh n n y là bà s m cho con h i m isanh trên à L t.

cho bà Ng c vui m ng ã thèm r i ông Thái m i k u uôi chuy n ôngg p cái r ng v i con Lý. em v nhà th y th v i ti n b c v ch ng ông bàn tính r igi u mà nuôi theo ba i u ký thác trong th . Lúc ó con ào sanh c 28 ngày, sanhtr c Lý 3 b a. Th ng yêu thì v ch ng ông ra gi a Tòa l p khai sanh nhìn nh n hai

a là con song thai c ng tên Lý ã t cho con nh trong th . ã nhìn nh n là conthì t nhiên th ng hai a ng nhau, cho n cho m c c ng nh nhau, r i c ng choch em i h c v i nhau, không phân bi t con ru t con nuôi gì h t. Ông nói v ch ngông chú tr ng làm y theo l i phú thác không dám sai m t m y.

Bà Ng c nói g n nhau m y n m nay bà th y rõ hai v ch ng i v i ba con thìth ng yêu ng nh t th , mà ba a nó c ng th ng nhau nh ru t th t. T i v y nên


80

bà không dám g n h i. Bà c nói n c a v ch ng ông Thái l n quá, bà không bi tlàm sao mà n áp cho v a.

Ông Thái c i mà nói bà Ng c mang n v ch ng ông mà v ch ng ông c ngmang n bà n ng l m. Ông m i thu t lúc y v ch ng ông nguy nan áo , nh có 5ngàn ng b c c a bà, v ông m i u ng thu c h t b nh, con ông m i có s a bú và ôngm i có v n làm n sanh l i mà cho con n h c và mua nhà c a mà cho êm m ây.

n y v ch ng ông c ng không quên, b i v y thu nay th ng mong g p ng i mc a con Lý coi nh thi t bi t th ng con và mu n nhìn con thì ông s giao l i; n ung i ta làm l thì v ch ng ông không c n cho nhìn làm chi.

Bà Hòa ti p nói n m m i quen nhau thì bà có ý nghi. Nh ng nghe nói con m th i còn trong tháng bà t ng là ch t m t, ch không dè b m t. T i bà Ng c c gi utâm s , n bây gi m i nói thi t ra nên bà Hòa không dè bà là ng i ch con Lý emb mà nói.

Bà Ng c nói t i tâm s c a bà không t t lành gì, s nói ra ch em c i càngthêm x u h , b i v y trót hai m i n m nay bà bu n r u th ng nh ph n con màsanh b nh. May bà có thêm Khánh nên bà ph i g ng g o làm l ng mà s ng ngnuôi d y con, ch n u không có Khánh thì khi ông già ch t r i, bà ã t v n mà theom cha, ho c ã c o u vô chùa mà tu, ng chu c t i l i vì mu n tr n th o v i chamà ph i c t ru t em con b gi a ng, ph i ly bi t a con m i sanh, nó còn m tkhông hay nó s ng c c không k .

Bà nói mà bà khóc m t, khóc r i bà l i vui c i h n h mà nói: Thôi, cái khc a tôi nh n anh ch phá tan giùm cho tôi r i. Tôi h t bu n r u n a, t rày v sauch c tôi m nh. Tôi ph i s ng mà vui v i hai a con tôi. Tìm c con Lý r i, thì tôikhông còn bu n gì n a. Tôi có kh n vái Tr i Ph t cho tôi tìm c con thì tôi c o uvà n chay tr ng mà t n Tr i Ph t. Tìm c con Lý r i, tôi ph i làm y theo l inguy n cho kh i t i l i v i ng thiêng liêng .

Ông Thái li n can: Khoan! Tôi xin phép mà khuyên cô Hai nên ch m ch m màsuy ngh , ch ng nên v i l m. Vì mu n tr n th o v i cha già, c ng c n gi danh giá,nên cô ph i lìa con là máu th t c a cô. Bây gi cô tìm l i c cô m ng, t nhiên cônh n Tr i Ph t. Tình m th ng con h n hai m i n m nay làm cho cô b t r t, bâygi cô mu n b c l vui m ng hoàn toàn bù tr n i ni m au kh h i x a. M yi u y là tâm tánh t nhiên c a con ng i tôi hi u l m nên tôi không dám c n.

Nh ng tôi ch c thu nay cô gi u v i m i ng i, cô không cho ai bi t cô b con Lýng l y ch ng. Có l c u Khánh c ng không dè c u có m t ng i ch khác cha. Còn

con Lý thì ch c ch n nó không bi t nó có bà m nào khác h n v tôi.Bây gi thình lình cô nói cho con Lý hay cô là m nó, vì h i nó m i sanh cô

ch nó mà b nó ng l y ch ng nên hôm nay m i g p nó l i c ây. Cô nói nhv y nó có vui mà nhìn cô là m hay không? Còn n u c u Khánh không hi u n i lòngau kh c a cô ngày tr c bây gi thình lình cô vi t th cho c u hay, cô m i tìm c

a con gái khác cha, cô ch c c u s vui m ng mà nhìn nh n ng i ch nh v y haykhông? N u c u h i cha c a ng i ch y là ai? Thu nay ng i ch y âu mà bâygi cô tìm l i c? Tôi th y khó cho cô mà tr l i l m. V y cô nên suy ngh cho k .M ng thì b ng, ch làm g p quá thì tôi s e s vui m ng ó nó làm r i trong gia

ình cô mà nó còn làm gi m lòng kính yêu c a con cô n a .Bà Ng c ng i s ng s mà suy ngh r i bà th m t h i dài mà than: Ng i ta

nói th gian là bi n kh ; ng i y chông gai. Thi t trúng l m. H nh phúc c ngkhó tìm, mà tìm c r i c ng không ph i d mà h ng li n c. L i anh khuyên tôió úng l m, tôi c m n anh vô cùng. N u tôi nhìn con Lý là con thì c ng nh th ng

Khánh a nào c ng h i duyên c . Chúng nó h i r i tôi tr l i cách nào cho xuôic. N u tôi nói thi t h t, thì con Lý có l oán ghét tôi ch th ng yêu gì. Còn th ng


81

Khánh thu nay nó có bi t tâm s c a tôi âu, t nhiên nó h t th ng yêu cung k nhtôi n a. V y tôi xin anh ch gi u giùm s n y, ng có cho con Lý bi t gì h t. tôisuy ngh ít b a r i m y bà con mình s bàn v i nhau. R ng ch c ng c t l i bênn y .

Ông Thái ti p d n v kín mi ng, ng cho Lý hay ào bi t s n y. Ông bi u gói b vô r ng b ng mà c t nh c , làm v t k ni m chung c a hai nhà, r i ông t

giã lên xe tr vô Bà Chi u.Bà Ng c ng i so n c a con h i nh mà coi l i, bà m ng r nên nói c i r i

bà bu n t i nên r i l y. Bà xin bà Hòa cho bà m n b c th v i s i dây chuy n l ing bà c t trong t s t, nh công n c a v ch ng bà n c u giúp bà quá ý bà

mu n, ngh ví d u bà Lý mà nuôi, bà không ch c gì bà th ng yêu d y d Lý chob ng v ch ng bà Hòa c.

Bà Hòa c ng thành thi t t l i cám n bà Ng c, nói ngay r ng trong lúc nguynan nh có s b c 5 ngàn ó m i thoát kh i c nh nghèo kh au m r i làm n phát

t l n l n m i gây d ng s nghi p và nuôi con n h c c nh v y.Bà Hòa b c th v i s i dây chuy n vô bao mà a cho bà Ng c b túi, r i

hai bà x p gói kia l i t t vô r ng cho bà Hòa b ng vô bu ng mà c t. Hai bàn m nói chuy n ch i, c hai u ng ý cho vi c n y là vi c c a tr i nh. Tr i mu ngiúp c hai nhà, nên m i khi n ng i n y thi u ti n thì c ng i kia giúp, ng i kiasanh con mà nuôi không c thì ng i n y lãnh nuôi d y giùm. V y hai nhà t ràycoi nh m t, chia bu n chung vui v i nhau, kh ng khít th ng yêu nhau, ng ái ng ichi h t.

Hai bà nói chuy n t i m y cô c u i h c v , Bà Ng c nhìn Lý m t mày bà h nh t i sáng nh tr ng r m. Bà nói v i Lý nhà n c m m t mình bu n quá, bà nkhông ngon, bà qua ch i t s m m i t i gi , bà có ý ch Lý v ng bà r Lý ho c

ào qua m t ng i n v i bà cho vui. Bà Hòa bi u Lý i r i b a khác t i phiên ào.Bà Ng c v i con song song i ra sân mà v . Bà Hòa ng ngó theo, bà chúm chímc i, trong lòng hân hoan vì ã làm c m t vi c ân ngh a toàn v n.

Trong lúc m con ng i n c m, bà Ng c c ngó Lý mà c i hoài. Bây gi bàm i nh n th y Lý có nhi u i m gi ng bà, tay c m a gi ng, khi ngó lên c p m tgi ng, ch ng nói chuy n khóe mi ng gi ng, t ng i y u i u gi ng mà tánh n t ônhòa c ng gi ng. Bà l y làm ti c c g n m t bên con m y n m r i mà bà không bi ts n sóc con nhi u h n cho th a tình m con, bu n r u t ng nh hoài làm m th nh phúc h t m y n m thi t là u ng. Bà mu n m th lòng con nên bà nói: Anhch bên nhà có ph c sanh c t i hai gái. Má Hai không có con gái ng h h chovui. Má hai tính xin v i anh ch chia b t cho Má Hai m t gái, chia t cho luôn bênn y làm con c a Má Hai. Làm nh v y m i nhà u có gái có trai cho vui ng h t.Con s n lòng ch u qua luôn v i Má Hai hay không .

Lý c i và áp: Hai nhà khít m t bên nhau. Ch em con sanh ôi, thu naykhông r i nhau. Chia r bên n y bên kia s không nên. Ch em con phân phiên quang v i Má Hai nh x a rày v y c ng c r i. C n gì ph i chia riêng m t ng i luôn v i Má Hai, làm cho cha m con bu n, mà ch em con c ng b t vui .

Bà Ng c hi u ý con không ành b v ch ng ông Thái v v i bà, b i v y bàb qua mà nói chuy n khác, th m tính th ng th ng tìm cách mà d , không nên v imà sanh r c r i, d u không c công khai nhìn nh n con mà mình ã c g n g ihàng ngày, Lý nói chuy n v i mình Lý x ng con và g i mình là má Hai thì c ng an i cho mình h t bu n lo n a.

Bu i chi u ó bà Ng c qua bàn tính v i bà Hòa n a; m t àng thì s n lòng giaotr con l i ng cho rõ ràng ý thành thi t v a làm ngh a v a n n, tin ch c d u cótr c ng không m t âu mà s ; còn m t àng thì c ng mu n c chánh th c nhìn


82

con g cái t i o n tình m con ngày tr c, ng t nhìn thì ph i nói thi t, mà nóithi t thì s ng ch m u n y, xích mích u n , b i v y hai bà bàn tính trót m yngày mà tìm không ra c m t ch c nào h t.

Bà Ng c cùng th r i, bà ngh ông Thái là ng i x s khôn ngoan, sáng su t,bà r bà Hòa i vô ti m mà h i ý ki n c a ông. M t bu i chi u bà bi u s p ph emxe c a bà ra r i bà Ng c ra r c bà Hòa i Bà Chi u.

Bu i chi u ti m bán bàn gh ít khách. Ông Thái thong th mà nói chuy n nhà.Ông nghe hai bà than không bi t làm cách nào cho m con Lý nhìn nhau c m êmxuôi thu n.

Ông Thái suy ngh m t chút r i ông nói: H m nay h có r nh thì thôi th ngngh n vi c ó. Thi t tôi c ng bí l i, không th y ngã nào ra cho c vui v rõ ràng.Cô hai ã th y lòng d v ch ng tôi thành thi t bi t n cô nên mu n giao con Lý l icho cô ng m con vui sum hi p. Con Lý khôn l n r i, h c ã g n thành tài, vch ng tôi s p nh nó c. N u v ch ng tôi có lòng ích k d u bi t ch c cô Hai làm ru t c a Lý i n a, v ch ng tôi l ng thinh không thu t chuy n tôi g p nó cho cônghe, không em r ng ra cho cô nhìn, thì cô làm sao mà bi t nó là con c a cô.Mà d u cô bi t i n a, con Lý là con song thai c a v ch ng tôi, có Tòa ch ng nh nkhai sanh rành r , l i t khi nó bi t nói bi t i thì nó ch bi t v ch ng tôi là cha mnó, ch nó có bi t cô âu, nên v ch ng tôi âu s cho nó nhìn cô r i nó theo cô màb v ch ng tôi. Tôi không s v ch ng tôi m t ph n k nh yêu c a nó âu. Tôi lo là locho ph n cô Hai mà thôi, s cô nhìn con r i gia o không c an vui mà l i gâyc nh l t l t và xào xáo. Theo ý tôi thì ng tro tàn ã n m êm m t ch r i, nên chonó êm luôn không nên b i x i cho nó bay b i. Con Lý m y n m nay ã quen k nhyêu cô Hai c ng nh nó k nh yêu m nó, nó ã g i cô là má Hai cô mu n th y m t nógi nào c ng c h t. Tôi t ng nên nó làm a con chung c a hai nhà, cô hi pv i v ch ng tôi mà ch m nom lo l ng, v y c ng c, ch ng c n cô ph i k chuy nc cho nó bi t, c ng ch ng c n cho c u Khánh hay r i công khai nhìn nh n nó là conlàm chi. Thu nay cô Hai n n n v s b con, không bi t nó còn hay m t h hay nêncô bu n quá nên sanh b nh. Bây gi cô hai ã tìm c con r i, nó m t bên, nó luit i hàng ngày, cô bi t nó không h hèn, không c c kh , cô ã yên lòng r i, cô vui nh v y c ng c. Tôi ví d cho cô hai nghe: nhà cô r i phát h a, cô ng lo scháy tiêu h t, may Tr i xáng xu ng m t ám m a l n d t t t ng n l a mà c u cô.L a cháy xém chút nh, s a l i c ch không h h i cho l m. Tr i c u cô nh v yc ng nhi u l m r i. Cô tu b nhà l i mà , cô không nên kêu òi thái quá, không nêntrách tr i t i sao không m a s m m t chút cho nhà cô còn y nguyên, l a phát cháy t icô vô ý h h ng gây ho , ch ph i t i Tr i t hay sao mà trách Tr i. Cô ph i suyngh l i .

Bà Ng c nghe ông Thái phân tr n chí lý, ông ch l i h i rõ ràng thì bà c m ph cquá. Bà nh t nh áp d ng ý ki n c a ông, yên Lý làm a con chung, không c ncông khai nhìn m con làm chi cho sanh chuy n r i r m. Nh ng bà xin v ch ng ôngThái t rày m i ngày cho phép Lý v i ào m t ng i n c m chung v i bà cho bàvui. Bà không dám xin mi t m t mình Lý s hai tr phân bì s s thân mà sanh xíchmích.

V ch ng ông Thái th a thu n nh v y cho bà Ng c vui lòng, ch th i gian tr iqua, cu c i ho c may có bi n i o nhà, n u c xuôi th n r i s bàn nhau l i.


83

NG L I NGHI P X A

I (6.1)Ông Thái h c v i sách thì ít, mà h c v i i thì nhi u. V i sách thì ông h c c t

qu t có m t vài n m h i còn nh . V i i thì ông h c ba b n m i n m, h c thtr ng, tr ng d , tr ng khó, tr ng th p, tr ng cao, tr ng nào ng c ng tr i quah t; l i còn h c v i không bi t bao nhiêu th y mà k cho xi t, th y d , th y hay, th ylù mù, th y lanh l i, th y nào c ng có th giáo.

N u không có h c v i i, ông không ung úc tâm h n th c t , ông không bi tth a c h i h p th i, thì làm sao xu t thân v i hai bàn tay tr ng b t u làm m t tênphu n ti n m i ngày có 9 c c b c, mà l n l n trong hai m i m y n m ông tr nênm t ch tr i m c, th h n c ch c r n r n óng bàn gh cho ông bán m i n m có l i

n m y ch c ngàn, l i còn có bi t th , có xe h i cho con yên mà n h c lên t itr ng cao ng?

ã có s n trí thông minh v i tánh ngay th ng c a tr i phú, l i thêm l ch duy tth thái nh n tình, b i v y b y lâu nay ông x s r t d dàng, ông ti n th r t m nhm , mà d u d dàng ch không ph m danh ngh a, d u m nh m ch không m t quy nl i.

Xét thi t bà Ng c là cô thi u ph ngày tr c vì ph i gi hi u o v i cha, màc ng vì ph i gi danh giá c a mình, nên c c ch ng ã bà ph i t lái xe h i ch conem b d c ng, ng ng lão ch ng già, l i b t l ng, nên c ng oán ghét, r i trót

hai m i n m ôm lòng h i h n au kh bu n r u, thì ông ng lòng nên ông li n tthi t con Lý c a ông ó là a nh bà b r i. Ông s n sàng giao con l i cho bà, tr c

n n bà giúp v n cho ông làm n ông m i c hi n t, sau g giùm cho bà cái t imu n c trên ph i m t d i, mu n v a b ng cha ph i c t ru t mà qu ng. Lòng tr cn khi n cho ông không ti c a con h c ã thành tài tr c m t, ông ch u tr nó l i

cho bà li n. Tuy cách c x úng n d dàng nh v y, nó làm cho ông vì tánh tìnhhi n lành c a bà mà ông b qua cái d vãng ác nghi t c a lão ch ng bà qua i, songông không quên ngó xa giùm cho bà; ông v ch cho bà th y s vui m ng tìm c acon r i, n u không khéo x , nó hoá ra r i r m trong gia ình; a con yêu nhìn cnó bi n thành k thù, mà a con th o thu n trong nhà e nó c ng b t k nh ái.

L i thành thi t và khôn ngoan y, bà Ng c nghe qua, thì bà gi t mình, nên ch ubình t nh êm mà suy ngh . Bàn tính v i bà Hòa trót m y b a mà không tìm raph ng pháp nhìn con cho m êm. Bà ph i r bà Hòa i v i bà vô Bà Chi u mà c uk ông Thái.

Ông Thái c ng t thi t ông mu n giao con c a bà Ng c l i cho bà, ch ôngkhông giành. Nh ng mà s công khai nhìn Lý là con thì ph i nói rõ t i sao bà có convà có r i sao l i b m t; nh c chuy n x a t s gây r i, ông Thái m i bày ra m t gi ipháp dung hòa: che y ng tro tàn nó m êm mà Lý làm a con chung c ahai nhà không c n nhìn nh n l n x n, hai nhà ch m nom lo l ng cho Lý thì âu ó êmh t.

Hai bà u ph c gi i pháp ó c hai. Bà Ng c m ng c con mà kh i s conphi n trách, c ng kh i lo Khánh khinh r . Còn bà Hòa m ng c cho bà Ng c nhìncon mà áp ngh a n n song kh i giao t con, kh i m t a con nuôi ã nên vainên vóc, h c ã s p thành tài g n nh c.


84

M y n m nay bà Ng c v i bà Hòa nh s p nh hai bên k t b n cùng nhau mà nh c, nên hai bà thân thi t k t tình ch em ch i v i nhau. L n l n hi u h t b ng nhau,r i tình thân thi n bi n ra tình m n yêu, không còn gi u gi m tâm s n a.

Bây gi hai bên ã th a thu n Lý làm a con chung, hai bà làm hai m hi pnhau mà s n sóc và hai nhà nh p m t chia bu n chung vui v i nhau, thì tình thânyêu y l i bi n thành ch em ru t th t không còn hi m nghi ch nào n a.

Th y ý bà Ng c ao c mu n c g n Lý cho th ng, bà Hòa m i tính chia Lýqua luôn bên bà, ng ban ngày m con n c m v i nhau, ban êm m con ngchung m t nhà cho bà vui. Tuy bà Ng c mu n c nh v y l m, nh ng bà ng i thunay ào v i Lý không r i nhau, l i bà yêu hai tr c ng ng nhau, hai tr thay phiênnhau ban êm qua h c r i ng bên bà. N u nay bà bi t ãi Lý, bà s ào phân bì vs thân s , r i ch em nghi k nhau mà m t vui v , hòa khí.

Bà Ng c mu n hai m , c ng nh hai con trên d i chia thân yêu cho ng nhau,ng m kh i qu nh hiu, mà con c ng kh i k . Bà Hòa ch u m i chia b t cho bà

Ng c m t con nh ng phân phiên v i nhau, m t b a ào i, m t b a Lý i qua nc m và t i ng v i bà Ng c cho vui, còn Tòng v i m t cô gái n v i bà thì bà còn

vui v y.T ch c b n l i nh v y, bà Ng c h t bu n r u n a ch còn nh Khánh, lo

cho ph n Khánh xa xôi l i nguy hi m mà thôi.Khánh c ng vi t th g i v th m m th ng th ng, th nào c ng ki m l i l c

quan mà an i m , khuyên m c vui ch i. Thu nay m con n hi n lành, tr ikhông n h i con âu mà m s . B c th sau Khánh l i nói nh ch ào ch Lý chohay nên Khánh c bi t t nay hai ch luân phiên v i nhau ch ng nh ng ban êmqua ng giùm v i m mà thôi, ban ngày c ng qua n c m v i m cho m vui n a. Tiny làm cho Khánh yên lòng mà làm cho tròn nhi m v nam nhi, kh i lo cho m nhà

bu n ph n cô n mà sanh b nh.Mà thi t bà Ng c tình c bà bi t c Lý là a con bà b ngày x a, bây gi nó

s n s , y u di u, h c gi i, ôn hòa, nó m t bên bà, nó kêu bà là má Hai, thì bà h tbu n r u, h t than au kh n a, trái l i ngày c ng nh êm, bà vui c i luôn luôn. Bàm n ng i dãy c , s a cây, d n d p tr c sân và quanh nhà s ch s , r i tr ng bônghoa t i t t ng s m m i ho c bu i chi u mát cùng v i Lý hay ào bà th ng th cc nh p, thú an nhàn. Bà c ng hay i ch i, ch không ph i l c c trong nhà nh h itr c.

B a nào tr i t i thì bà r bà Hòa, qua i xe c a bà mà r c s p nh r i ch y ich i, khi ra Sàigòn ki m hàng t t may áo cho Lý v i ào, khi i Ch L n xemthiên h r n r bán buôn, khi vô Bà Chi u th m ông Thái ng nói chuy n.

Chúa nh t bà th ng làm ti c t i nhà bà và m i ông Thái v ng hai nhà nchung vui v i nhau. Mu n cho s p nh t p i ng ng kh i quê mùa, kh i b ng ,có khi bà m i i n c m nhà hàng ngoài Sài Gòn, có khi vô n cao l u trong ChL n.

V ch ng ông Thái c ng th ng ãi l i, b i v y hai nhà có d p n c m chungv i nhau hoài.

ào v i Lý lo h c ch không lo ch ng di n. V ch ng ông Thái là ng i buônbán; t nhiên c n ki m v n mà làm n. Vì hai con không òi h i, nên ông bà khôngtính s m n trang cho con eo. Bà Ng c th y v y m i s m cho hai tr , m i thángbà mua m t món, l n l n r i ào v i Lý c ng có n trang nh chúng b n, khôngthua sút ai.

Bà Ng c c sum hi p v i a con gái, ch còn lo cho th ng con trai n a màthôi. H Khánh v bình yên thì bà hoàn toàn th a mãn, vui h ng gia ình h nh phúcv i hai con. M t b a ng i nói chuy n v i v ch ng ông Thái, bà nh c l i lúc bà h i


85

h n v s b con, bà có kh n vái tr i Ph t xui khi n cho bà tìm Lý l i c thì bà c ou n chay tr ng ng t n tr i ph t, bây gi ã tìm Lý l i c r i, thì bà mu n

gi l i nguy n cho kh i l i v i Tr i Ph t.Ng t bà còn ng i m t i u là n u Khánh hay bà c o u mà tu, thì ch c Khánh

bu n, l i n u Khánh h i duyên c thì bà khó mà nói cho xuôi c. Bà l y làm b i r iv ch ó không bi t li u l tr l cho tr i Ph t kh i b con nghi.

Ông Thái nói: Ng i mình h có vi c bu n lo thì c u Tr i kh n Ph t. S ng ikh n vái c muôn c tri u ch không ph i m t mình cô. Trong s ó t nhiên c ng cóm t s ng i h t xôi thì r i vi c, không nh mà tr l . Nh ng thu nay tôi ch a ngheai nói Tr i Ph t theo òi h i h h i nào. Mà Tr i Ph t lo c u v t bao la kh p th gi itôi ch c không nh ai kh n vái mà tìm theo ng òi h i. Tuy v y mà có vái thì ph itr l không nên b qua. D u Tr i Ph t không òi h i mình c ng ph i làm cho l ngtâm kh i b t r t, cho mình kh i lo s vong ân b i ngh a v i ng Thiêng-liêng ã c uv t mình cho kh i tai n n. Mà cô hai vái h tìm con l i c thì cô s c o u và nchay tr ng, t c th là cô tu, và tu theo Ph t Giáo nên m i c o u n chay. Có l côhai th y có nhi u bà nhi u cô tu trong m y chùa ph t, bà nào cô nào c ng thí phátvà n chay nên cô t ng ai tu theo Ph t Pháp u c ng ph i làm nh v y h t th y.Không ph i v y âu cô hai, Ph t d y thi n nam tín n mu n tu cho c chánh qumà thành Ph t thì c lo ung úc o tâm, rèn lòng bác ái t bi nh Ph t, r a lòng chos ch tr n t c, h t tham lam h t h n gi n, h t say mê mùi i, xem vi c i th gì c nglà gi h t th y, t m h t th y, cái có ó là không, cái không ó là có. Tu cho giác cnh v y y là thành B Tát, thành Ph t. Cô h a v i Tr i Ph t cho cô tìm c con thìcô tu, cô tu tâm theo phép Ph t d y rèn lòng t bi bác ái, n ngay th ng hi n lành,thì con cô có ch nào nói c âu mà cô ng i .

Bà Ng c nói: Tôi s th ng Khánh nó h i bình sanh tôi có làm t i ác gì hay saonên bây gi ph i c o u mà tu .

Ông Thái nói: Tu thì tu, c n gì ph i c o u, o Ph t có bu c ai tu c ng ph ic o u vô chùa mà h t âu. Phép tu c a Ph t có hai cách: M t cách tu xu t gia, làvô chùa luôn mà tu mãn i. H chùa thì ph i làm theo ng i ta, thí phát vàtr ng chay. Còn m t cách tu t i gia, là nhà mà tu, t bàn th Ph t trong nhà hôm s m ánh chuông gõ mõ mà t ng ni m. Tu theo cách n y ng i mình g i là cs ch không g i là th y chùa . Còn ti ng Ph n g i àn ông là u bà T c, àn bà là

u bà Di. Ng i tu t i gia mu n tóc hay là mu n c o u tùy ý, cái ó không épbu c. Còn n chay thì tùy s c kh e c a mình mà n, nh s c kh e d i dào m i ntr ng trai c, ch ng i m y u, c n b d ng thì m i tháng ho c n 10 ngày,h c n 5 ngày, ho c n mùng m t v i ngày r m c ng c, ch y u u i n chaytr ng thi u máu làm sao s ng c mà tu ni m. Cô Hai có nhà c a minh mông, l ihi n th i cô có m t mình, cô giao nhà c a cho ai nên c o u vô chùa mà tu? N ucô mu n gi l i nguy n v i tr i Ph t thì cô tu t i gia. Cô t bàn th trong nhà, côth nh t ng Ph t v mà th , hôm s m cô t ng ni m mà ung úc o tâm, cô quy t chílàm theo l i Ph t d y, g ng s c t p tánh t bi bác ái nh Ph t, rèn lòng b c tham,sân, si, g i r a l c c n ng l c tr n nhi m c, c x hi n lành ngay th ng, r ngl ng dung th cho k qu y, c u ng i ch ng h i ng i. Cô ráng làm cho cnh v y thì còn h n là c o u vô chùa mà l y Ph t, Ph t t i tâm mình, nhà mìnht ng ni m c ng c, mi n là mình thành tâm thì Ph t ch ng chi u. V y cô mu n tuthì t bàn Ph t nhà mà tu. Cô không c n ph i thí phát. Còn n chay cô li u s c m ttháng có th n m y b a c thì cô n, mi n là gi cho s c kh e kh i suy kém .

Bà Ng c nghe gi ng rõ cách tu thì bà m ng nên bà nói: Tôi cám n anh quá.Nh anh c t ngh a tôi m i hi u. Tôi h t lo r i. Tôi c u nguy n cho th ng Khánh tôim nh gi i và c v cho mau ng m con ch em sum hi p m t nhà cho vui. Ngày


86

tôi ch con nh em i b ng cha tôi g tôi l y ch ng, thì lòng tôi tê tái, thân tôinh cây m c. Tôi quy t thí c tâm h n và thân th mà tr n cho cha, tôi không thèmk vui s ng gì n a. Tôi tính chôn i s ng c a tôi trong au kh , trong t i t m. Thi ttôi không dè còn có ngày nay cho tôi bi t vui m ng, cho tôi th y xán l n. ó là nh

n Tr i Ph t cho tôi ph i ch u au kh hai m i m y n m tôi n cái t i h n h d id t, cho tình ái lôi cu n làm h ti t giá, làm nh c tông môn. Bây gi tr i Ph t ânxá cho tôi, nên tôi m i c h ng chút nh nh ng vui s ng v i i, c ng nh b icây ng héo l i g p tr i m a v y. T rày, tôi s thành tâm tu ni m, tr c t n Tr iPh t sau t o ân c cho hai a con c a tôi. Hai a u không có cha. Tôi là m tôiph i ch m nom lo l ng cho t ng lai c a chúng nó. Tôi xin anh ch xem tôi nh emtrong nhà, giúp tôi dìu d t hai a nh , gi gìn cho chúng nó quên h t l p tr c ngvui v i l p sau mà thôi. Tôi mong c c nh v y thì h nh phúc c a tôi m i hoàntoàn y .

V ch ng ông Thái u khuyên bà Ng c c th th i an vui, c m nh d n màb c trên ng i. H n ngay th ng hi n lành thì Ph t Tr i s ng h . D u m ngs khi n ph i g p bu n hay khó, thì ng i hi n c ng xông l t c, r i bu n s hoára vui, khó s hoá ra d .

Cách vài b a sau, bà Ng c r bà Hòa i th nh t ng Ph t Quan Âm và muachuông mõ, r i bà t bàn th trên l u t i tr c khi i ng và khuya th c d y bàt ng ni m Ph t, bà vái van Tr i Ph t phò h m con bà c an vui luôn. Ngày r mv i ngày mùng m t bà c ng n chay t n Tr i Ph t và t lòng thành k nh.

Cô Lý v i cô ào thu nay c h ng hái lo h c t p, ng l p thân mà s ng vinhquang v i i th c t , hai cô không ý v vi c thiêng liêng. Th y bà Ng c th Ph tr i m i êm cúng l y, hai cô không hi u làm nh v y có ích gì. Nh ng hai cô khôngdám h i bà. M t b a hai cô h i ông Thái m i c t ngh a cho m y con hi u r ng conng i i ph i s ng v a th c t v a tinh th n. Hai c nh i ó ph i i ôi conng i m i t n th v ng vàng và m nh m , ung úc tài trí xoay tr theo th c t chokh i thua sút thiên h . Còn tin t ng Tr i Ph t c ng c tinh th n cho m nh chocao. Có tài trí mà không có tinh th n thì làm vi c gì c ng d d , y u t, nên khó thànhcông. Còn vi c có tinh th n mà không có tài trí, thì c ng quy t song v ng v , nêntheo không k p thiên h . Thu nay bà Ng c d th c t mà thi u tinh th n, nên giàusang mà bu n b c. Bây gi bà th Ph t ng ung úc tinh th n, làm nh v y cho is ng c a bà có i u ki n mà an vui.

Hai cô theo phái tân h c, nghe cha c t ngh a ch chú tr ng v tâm lý xã h i, vh nh phúc dân sanh, ch không d a và o lý thiêng liêng hay là th n quy n huy n bí,b i v y hai cô ph i ch u, không có ch mà b t b c.

Lão Thái n y lão luy n t p v i th y i, mà lão l m ch n y m t m , ch nm t m , lão tom góp b vào túi nhi u mánh l i m u nhi m quá. Nh tay lão bi t gãiúng ch ng a c a m i ng i mà gãi, nên l n nh u k nh ph c r i vi c khó hoá ra

vi c d , vi c vui tràn ng p bao ph t t c vi c bu n. M t ni m thu n hòa mát m , m ttình thân yêu d u dàng ph ng ph t chung cho hai nhà, bên nào c ng vui, b i v yl n nh u kh e trí yên lòng mà ch t ng lai.

H t mùa m a t i mùa n ng, r i giàu nghèo u lo s a so n n T t, ng i i t om , ng i may áo qu n. Cúc trong sân ã m bông, mai tr c ngõ ã r ng lá.

Ông Thái bi t lúc n y các ám mía tr ng trong vùng An Th ã tr c 33 g nu. Ông mu n i d xem n m nay t mía ng th t th nào. M t bu i x ông v nhà

cùng v i v ông qua th m bà Ng c, ông nói v i bà Ng c r ng hi n gi n bót ãóng kh p n i h t, ch nào c ng có t binh tr n th . An ninh tr t t ã em l i trong

33 tr bông


87

làng Bình Ph c nên nh n dân i ng làm n thong th hoàn toàn. Ông h i bà n ubà mu n v Bình Ph c mà th m m m ông bà thì v ch ng ông i giùm v i bà, icó àn ông àn bà v ng b ng.

Th i cu c l n x n trót m y n m, bà Ng c nghe nói nhà c a, v n t c và lòng c a ông già ã tiêu h t, nghe v y thì hay v y ch bà không dám v th m. N m

kia bà có nh n ng i bà con là H ng hào i u xu ng ng bà h i l i cho ch c r i bàc y v coi n u có ai mu n m n t mà tr ng mía l i thì thay m t bà mà o cho ng ita m n ng h tr ng. N m ngoái H ng hào i u xu ng nói t c a ông già bàng i ta ã chia nhau mà tr ng mía g n c phân n a, mà bi u h làm t tá hkhông thèm làm, bi u h óng ti n m n t ph n nhi u h c ng không ch u óng,H ng hào i u nói n u bà mu n có huê l i thì bà ra ti n cho nh mua ng n muaphân, nh tr ng r i l p luôn lò l i ng t i mua mía làm ng mà bán m i có l i. Ba

t ti n cho nh tr c sau g n m i ngàn, mà hôm u n m bà thu l i có m i m yngàn v a v n ch không l i bao nhiêu b i v y bà th t v ng, không mu n tính t icu c làm n ó n a.

Nay nghe nói vùng Bình Ph c ã yên t nh r i, ng i không xa, l i có vch ng ông Thái i theo n a, bà h t s nên bà ch u i, tính v th m m m ông bà vàluôn d p coi H ng hào i u tr ng mía và l p lò ng l i th nào mà mùa r i huê l iv a cho m n t v a bán ng chia cho bà có m i m y ngàn.

Bà bàn tính v i v ch ng ông Thái r i h n b a sau i v i nhau, i xe c a bà,không em s p nh theo, úng 8 gi bà s vô ti m r c ông Thái i.

Y nh h n sáng b a sau ông Thái n lót lòng v i ông Giáo Hi p r i ông thay b n qu n s t áo s mi c t cho g n, d n ông Giáo nhà th cho ông mà ti p kháchhàng. Ch ng xe c a hai bà vô t i thì ông lên xe i li n, tính i s m ng có nhi u th igi mà quan sát cu c tr ng mía làm ng, hi n gi là m t m i l i không nh .

Xe kh i Bà Chi u thì g p xe th , t p ra t p vô d p dìu không ng t. n c uBình L i xe c ng v n còn ông, ngó ng i Biên Hòa hay là ng i Th D uM t, ng nào xe h i c ng n i uôi mà ch y c d c, xe du l ch, xe nhà binh34, xe ò,xe hàng chen nhau mà ch y r n r n. T Bình Tri u lên Bình Ph c hai bên ngng i ta tr ng cây trái, u khoai, rau c i liên ti p, coi còn th nh v ng h n h itr c. M t khúc xa xa có tháp canh xây cho binh lính mà gìn gi an ninh cho dânlành làm n. Sau r y v n y thì là mía tr ng minh mông, ám n y giáp v i ámkhác, không d t, tr ng lên t i mé r ch Gò D a. Vô t i vùng Su i Chà.

Xe lên t i Bình Ph c, bà Ng c bi u s p ph ch m ch m mà quanh qua phía taym t ch y vô p c a bà h i tr c. Lâu ngày m i c tr v ch n c h ng, bà Ng cc m xúc, m t nhìn c nh c , ki m ng i quen x a. C nh ã i thay khác h t. Bên taym t thì mía còn tr ng giáp h t, m y ám tr ng s m ã tr c tr ng n n, gió b c th iph t ph theo m t chi u. Còn bên phía tay trái h i tr c v n t c liên ti p, nhà n idài theo ng, nhà có v th nh m u35. Bây gi cây c i tan hoang, m t t c m c,m ng v n l p c n, m t hai cây r i rác còn s ng sót thì ng x r còi c c, bu n hiunh ti c c nh c hay i ng i x a. M y nhà vui t i kho n khoát h i tr c bây gibi n thành chòi tranh x ch x c tiu hiu. Tuy v y mà m y ng i quen th y l p ló trongchòi b h v n vui s ng ch không bu n r u r .

Ch y t i ch nhà bà h i tr c, bà Ng c bi u s p ph ng ng l i, bà m c a xeb c xu ng. V ch ng ông Thái xu ng theo.

Bà Ng c ng ngoài l ngó vô th y m y tòa nhà c a ông già bà xây d ng t h ibà còn th ngây ã tiêu m t, ch còn m y cái n n không v i ít ng g ch ngói b n m

34 quân s35 sung túc, t i t t


88

chài bài. M y li p v n bây gi là m y bãi c không ai ngó t i nên nó m c t do, caot i u g i, l i dày b t r m r t.

Nhìn công phu s nghi p c a cha tiêu h t, bà Ng c ng m ngùi a l y, song c ngg ng g o b c vô. Th y có dãy nhà lá sùm s p n m g n ó, bà l n l n i l i. Vch ng ông Thái bi u s p ph th t xe vô sân, r i th ng th ng theo sau.

Ông Ba L là ng i c c u trong xóm, n m nay ã g n sáu m i tu i, ông trong dãy nhà lá ó b c ra, ông th y bà Ng c ông bi t nên ông m ng nói l ng x ng.

Bà Ng c h i có H ng hào i u trong nhà hay không. Ông nói H ng hàoi u ng nhà; chú cho ông lò ng coi ch ng, m y tháng p ng chú m il i th ng. Bà c y ông Ba L i kêu giùm H ng hào.

Bà d t v ch ng ông Thái vô xem lò ng. Bà th y nhà c t lúm túm v ng v ,lò c ng xây n s , trong ngoài d dáy, không ph i k l ng nh ông già bà làm h itr c b i v y bà không vui chút nào. Bà ch cu c c a bà h i tr c cho v ch ngông Thái bi t, c t ngh a cách ông già bà s p t công cu c làm ng cho hai ông bànghe. Ông Thái h i t tr ng mía c a bà nhi u c bao nhiêu m u. Bà nói có b ngkhoán d i nhà, c th y m y s h n hai tr m m u. Ông Thái nói t nhi u quátr ng cho giáp h t mà làm ng trong vài n m s làm giàu l n, bà nói H ng hàoi u lôi thôi nên làm công vi c coi không c. Mía tr ng giáp h t mà lò ng nhv y thì p ng m y tháng m i r i. Mía úng l a mà không n thì m t n c. Mà

n r i ch t ng ch ch ng nào lò r nh m i p, lâu quá hôi r u m i làm sao.Bà d t khách i l i góc v n vi ng m c a cha m bà. Hai m n m song song,

không h h i, nh ng chung quanh c m c um tùm nh m vô ch . Bà Ng c châu màythan H ng hào i u t quá. Bà Ng c xu t g n m i ngàn giao cho nh, mà nh l plò ng l i coi không c, nh không m n ng i s a sang v n t c, th m chím m c a cha m bà, nh c ng b ph , không thèm ngó ngàng. Vì có tình bà conm t h nên bà m i tin c y, ph i bà dè nh lôi thôi nh v y bà c y ng i khác, có l

c vi c h n. T r ng vì g n T t nên bà v vi ng m m cha m . Bà a cho ôngm t tr m ng b c c y ông m n ng i d y c chung quanh m giùm cho s ch s r ibà d t ông i xem v n hoang.

Ông Thái hi u ý bà Ng c phi n H ng hào i u nh ng bà không mu n nói ra,b i v y ông h i H ng hào i u v y ch t c a bà tr ng mía n m v v t nào, mùan y tr ng c bao nhiêu m u và cho m n c bao nhiêu, h m n v i giá nào, htr b c hay là giao mía cho mình? H ng hào i u d t ông Thái ra l mà ch t choông coi, c t ngh a cách cho m n t, cách làm ng và c cách bán ng cho ôngnghe.

H ng hào i u nói: Ph n tôi quê mùa, tôi làm theo s c tôi v y thôi. N umu n làm l n nh h i tr c ph i có v n l i ph i có ng i thông th o giúp s c m ilàm c .

Ông Thái c i và nói: Ông H ng hào yên tâm. Tôi s ti p tay v i ông. n T tr i tôi s lên th ng mà bày bi u cho ông làm. Ti n b c thì tôi lo cho ông ng sthi u v n. Có l tôi ph i xin bà Ph c t nhà l i cho ch c ch n, r ng rãi, s ch s , có chép ng, có ch v a mía, có ch tr ng, có ch bà Ph lên ch i cho c. Bâygi c dùng trâu bò mà ép nh c . Tôi s mua máy ép ng cho l và l y h tn c mía. L n l n r i s mua máy làm ra ng cát tr ng n a. Ông H ng hào ránggiúp th ng th ng tôi t ch c cho ông coi.

Trong lúc ông Thái ngoài l ki m ch c mà thuy t ph c H ng hào i u thìtrong v n bà Ng c l y l i d u ng t mà c y ông Ba L ra ngoài ngày ông m n giùmnh n công d n d p s v n l i, phát c cho s ch, ào m ng cho sâu t s n s uriêng, m ng c t, vú s a, chôm chôm ng qua mùa m a mà tr ng giáp h t m y li p.Ông Ba L h a ông t n tâm giúp cho bà l p s v n l i nh h i còn ông C . Ông t ý


89

chê H ng hào i u lôi thôi không bi t làm công chuy n, c lo tr ng mía làm ngcho có l i mà b túi, không thèm ngó t i v n t c c a ông C , ông l i nói n u bà c tph n cho ông d n d p mà l p s v n l i thì ông s làm cho mà coi.

Bà Ng c r t hài lòng v s s t s ng c a ông ba L . Bà nói qua T t r i bà slên bàn tính vi c y v i ông.

Th y ông Thái ng ng nói chuy n v i H ng hào ngoài l , bà i ra ó vàh i H ng hào tháng nào mía m i úng l a n c. H ng hào nói l i r ng thánggiêng. Bà m i nói: V y thì ch ng ó lò ng m i b t u ho t ng. Qua T t r i tôis lên th ng, lên giao cho ông Ba coi d n d p mà g y d ng cây trái l i và luôn d ptôi ch m nom công vi c n mía và ép ng .

H ng hào i u l ng thinh m t có s c bu n.Ông Thái tính pha m t chút n c ng cho thu c b t ng, nên ông v i vã nói:

Vi c tr ng mía làm ng nãy gi tôi có bàn tính s v i anh H ng hào. Tôi khuyênnh ráng giúp bà Ph t ch c l i àng hoàng ng ch ng c u v c u v a b ng. AnhH ng hào nói n u có tôi bày bi u thì nh s giúp t n tâm. V y n T t r i tôi s lênbàn l i v i nh r i l p ch ng trình nh ph i làm nh ng vi c gì, vi c nào g p làmtr c, vi c nào h n làm sau. V y xin bà Ph yên tâm cho hai anh em tôi lo cho .

Bà Ng c m ng. Bà thu t l i cho ông Thái v i h ng hào nghe vi c bà m i c yriêng ông Ba L n T t r i ông m n nh n công cu c c móc m ng d n d p sv n l i ng qua mùa m a t cây mà tr ng. Ông Thái nói ông là ng i Lái Thiêu,l p v n t c là ngh c a ông. V y qua T t r i ông s bày bi u cho ông Ba Llàm. Mi ng v n l n c m u ch không ph i ít. Bi t cách tr ng trong n m sáu n m scó huê l i nhi u.

Ai n y u vui lòng, nên nói chuy n ch i m t chút, r i bà Ng c v i v ch ngông Thái t giã lên xe mà v .

i d c ng bà Ng c trách H ng hào i u x p x quá, lãnh công vi c cho bàmà hai n m nay không có làm gì h t. Nhà c a v n t c tan hoang nh không d nd p, c m c nh r ng, th m chí g n T t mà nh c ng không thèm cu c c chos ch s xung quanh m c a cha m bà. Còn nh lãnh g n m i ngàn ng b c ngl p lò ng l i, công vi c nh làm không áng n m ngàn. Ông ba L nói nh c locho h m n t tr ng mía và lo làm ng mà bán ng có l i b túi mà thôi; nhl ng l o l m nên ng i ta m i nói nh v y ch . ra ngoài ngày bà h i ông ba Lnh ch u thay th cho anh H ng hào coi luôn vi c tr ng mía làm ng thì bà giaoh t cho ng. B ng s t s ng h n anh H ng Hào.

Ông Thái c i mà nói: Tôi khuyên cô ng có nóng gi n. Cô ã n chay ni mph t thì ph i t bi, ch cô còn gi n thì tu làm chi? Hu ng chi lòng ng i bây gi bi n

i h t ch không ph i nh h i tr c. Mình ph i ráng m m d o cho l m ng mualòng ng i, mà c ng ch a ch c c b ng thiên h . Mía tr ng giáp t h t, trong cvùng ch có m t lò ng n y mà thôi. Giá bán ng bây gi l i lên cao h n h itr c th p b i. Mà mùa r i anh H ng hào em cho cô có m i m y ngàn. Khôngc n ai nói tôi c ng bi t nh b túi nhi u, b túi b ng hai b ng ba s ó. Mà cô tráchnh sao c. Cô không làm c, cô giao cho nh làm. Cô c ng không lên mà ki m

soát. T nhiên nh mu n em cho cô bao nhiêu nh em. nh em cho cô m i m yngàn. Nhi u h n s ti n cô xu t v y c ng là may l m. Bây gi cô gi n, cô u i nh,cô cho ng i khác th . nh m t l i t sanh thù oán. nh s âm m u v i nh ng ng itr ng mía phá cô, ho c không óng ti n m n t, ho c mía c a nh tr ng cho cô mànói c a ng i khác tr ng, ho c nh xúi h ch mía i n m y lò xa mà bán, ngthèm bán cho cô. Ti u nh n h nó m t mi ng n thì nó oán, r i nó có nhi u cách troán c ác mình không th ng a c. H i nãy tôi xem v n tôi vi ng m tôi th y côl s c gi n. Ch ng g p anh H ng hào cô ngu i l nh quá, tôi s cô nói mích lòng nh


90

mà h vi c. Tôi m i ki m chuy n h i t tr ng mía cho cô ch nào, ng d t nh rangoài l tôi o b cho nh ng phi n mà ph n cô. Tôi ph i m n l nh và c y oai c ac u mà do cho nh kiêng, r i tôi d ng t cho nh mát ru t. Tôi i u ình ã êm r i,êm t m cho qua kh i T t ng x y ra vi c gì. Ra ngoài ngày, cô c cho nh n míalàm ng nh th ng, làm cho mãn mùa n y r i nh mu n rút lui t ý nh, còn nhnh ch u ti p t c giúp cô n a, thì nh nh ng i cô m n coi t, coi lò ng cho

cô, m i n m cô tr ti n công cho nh nhi u hay ít tùy theo s l i l n nh . T t r i tôis tr lên s p t giùm cho cô, h b t tay n mía ép ng, thì tôi thay m t cho cômà ch huy, tôi coi cho nh làm, vi c gì tôi c ng biên s h t th y; nh không th l nl o c mà s nh n gian n a. Qua mùa sau, tôi c ng thay m t cô mà cho m n t,ng i m n làm t cho cô, ai m n bao nhiêu t, m n giá nào, tôi có s rành r ;anh H ng hào h t quy n nh ng ph i níu nh làm công ng kh i thù oán. N u nhr c r ch, thì nh trong lòng bàn tay, cô mu n bóp ch t hay bóp l ng t ý cô, kh i lonh khu y r i .

Bà Ng c nói: Thi t tôi c m n anh quá. Anh lo giùm cho tôi t chút. N u anhlàm n s p t l i giùm cho tôi thì tôi h t lo. H i nãy tôi gi n là vì tôi ngh s nghi pc a cha tôi l i cho tôi mà tôi không h ng c tôi l i cho ng i khác h ngnên tôi t c .

Ông Thái nói: Tôi hi u. tôi suy ngh ít b a coi bây gi ph i làm sao mà thl i, cho x ng áng v i s nghi p quý báu y. Tôi s l p ch ng trình hành ng rànhr . T t r nh tôi trao cho cô xem r i cô li u n u làm thì tôi ch cách th c cho cô làmmà th l i, còn n u cô không mu n làm thì tôi ki m ng i th o vi c h m n xác hlàm m i n m h óng cho cô s b c bao nhiêu tùy ý hai àng th a thu n v i nhau .

Xe v t i ti m m i 10 gi r i, bà Hòa m i vô u ng n c, r i hai ch em m i vSài Gòn, bà Ng c h n h m ng c ông Thái giúp s p t l i vi c nhà giùm cho bà.


91

NG L I NGHI P X A

II (6.2)

Ba m i T t không còn ai mua bàn gh n a. Ông Giáo Hi p v chung vui bangày xuân v i con cháu. Ông Thái óng c a ti m giao cho ng i ph c d ch gi , ôngc ng v Sài Gòn lo r c ông bà.

Bà Hòa ã có mua hoa qu ch ng d n trên bàn th cúng chung cha m haibên.

Bên nhà bà Ng c thì bàn th t trên l u, m t bàn bà th cha m m t bàn bà thch ng, vì n m nay bà vui v , không còn ê nh tr c n a, nên hai bàn th ch ng h ch . Bàn th Ph t t phía trong, g n phòng bà ng , ng khuya s m bà cúng vái choti n, thì bà c m bông sen chung v i bông hu , sen t ng tr ng trong s ch, n trongv ng bùn mà không lem lu c, còn hu t ng tr ng cho qu ng i t bi, vui c u v tm i ng i không phân bi t giàu nghèo hay lành d .

Không h n mà g p m i vui, chi u b a ba m i c hai nhà hai bên u ti p cm t l t th g i v chúc m ng ngày xuân. Bên nhà ông Thái thì th c a Hoài chúcchung c nhà, còn Khánh thì g i riêng cho ch ào ch Lý m t cái, và cho bà Hòa m tcái, th c a bà Hòa c u chúc chung hai ông bà v i Tòng l i thêm g i g m bà m y uu i c a c u m t l n n a.

Ti ng pháo nghinh xuân l p x p n vang tai mà hai nhà c th xa xuôi g iv chúc m ng n a, b i v y l n nh u thêm hân hoan, quên h t cái bu n ã qua,mong ti p cái vui s p t i.

Hai bà Hòa v i Ng c ã th a thu n tr c cùng nhau.T t n y hai nhà nh p m tmà chung vui cho bà Ng c kh i bu n v i c nh hiu qu nh cô n trong d p gia dìnhnào c ng vui oàn t . Bu i s m m i mùng m t bà Ng c qua n c m chung v i gia

ình c a bà Hòa, r i bu i chi u c nhà bà Hòa qua n c m bên bà Ng c luôn.Luôn mùng 2 mùng 3 c ng vây, mà trong 3 ngày xuân có i ch i thì c ng i chungv i nhau.

Sáng mùng m t bà Ng c cúng ti n nh n r i, bà qua s m mà chúc xuân cho vch ng ông Thái. ào, Lý v i Tòng ra m ng bà. Bà ã s m s n bi u cho ba trm ng tu i mà bà không cho hay tr c. Bây gi bà m i a ra cho Tòng m t ng htay v i m t vi t máy, còn ào v i Lý thì bà cho m i cô m t ôi bông tai nh n h txoàn 5 ly ch không l n l m, bà nói cho hai con i h c kh i eo bông lòng thòngnh m mà m t cái v thi u n thu n túy Vi t Nam. Ba tr vui m ng cám n màthâu nh n. V ch ng ông Thái càng thêm c m tình, nh n th y rõ ràng h mình làmph i thì g p ph i, d u làm ngh a v i ng i qu y, cái ngh a ó c ng không m t.

T t chung vui v i nhau trót 3 b a, nhà nói chuy n v i nhau ã vui, mà hai xei ch i cùng nhau c ng vui. Chi u mùng ba, h n n c m bên nhà bà Ng c, ông Thái

ngh tr a r i d y ng i u ng trà, ông m i tính t i công cu c làm n. Bà Hòa h i ch ngv y ch cu c tr ng mía và làm ng c a bà Ng c ông li u làm sao s p t giùm chobà, ch b x i cho ông H ng hào i u n h t, n mà vô n thì u ng l m. Ông nóiông ã có tính r i, ng t mu n cho l i nhi u thì ph i làm cho l n mà làm l n thì ph ixu t v n nhi u. Bà Ng c không ham ti n b c, không có chí th ng mãi, s bà khôngcó v n nhi u mà làm, d u có còn s bà không dám xu t nhi u thì khó làm công vi cl n.


92

Bà Hòa suy ngh r i nói.- Bây gi l p lò mua mía mà làm ng ch c có l i l n l m. N u cô Hai nhút

nhát, ho c không ti n, thì mình hùn v n, r i tôi ph coi sóc v i cô. Tôith y công cu c làm n tôi ham quá.

- Mình có v n m y ch c ngàn ph i h trong ti m mua ván mua cây và trti n công cho th , buông tay sao c. Mà công cu c làm ó ph i xu t v nm t hai tr m ngàn, d u mình trút h t v n c a mình vô c ng không th m thápchi l m.

- H m nay cô Hai trông c y cha nó l m. Vì m c T t nên cô không dám nh c.Chi u nay ã h t T t r i. Thôi, mình qua bàn tính v i cô th coi.

Th y m y con ng c sách, hai ông bà m i r nhau i tr c qua nhà bàNg c, d n con ch ng g n n c m t i s qua sau v i nhau.

Qua v a ng i yên thì bà Hòa nói: B a nay g n h t T t r i. Cha s p nh r nh,nên qua bàn tính v i cô v vi c lò ng coi ý cô mu n y nh v y hay s p t l i.

Bà Ng c v i vã nói: Tôi mu n s p t l i ch . Tôi ã có nói v i anh ch b ah m r i. H m nay tôi suy ngh l i, tôi càng mu n nhi u h n n a. Nh ng s p t l ithì ph i có anh ra công giúp tôi m i c, ch tôi d quá, tôi làm m t mình sao n i;s làm b y h h i thêm ch không l i ích gì. Hôm lên Bình Ph c v , anh h a anhsuy ngh ít b a, anh l p ch ng trình cho rành ng nói cho tôi hi u, r i anh giúp tôimà s p t l i cho h n hòi. Nghe nh v y tôi m ng quá, trông cho mau qua kh i T t

ng b t u làm công vi c ó cho g p vì ã t i mùa n mía r i. Nh ng h m nay tôiái ng i i u n y là anh m c tr i óng bàn gh lòng thòng; n u anh giúp tôi thì anhph i b phú cho th làm nh v y, thì thi t h i cho anh ch nhi u quá, b i v y tôikhông bi t tính l nào cho tôi có l i mà anh ch c ng kh i l .

Bà Hòa nói: Nãy gi v ch ng tôi bàn v i nhau bên nhà, ng ái ng i song áing i v ch khác. ng nói theo th i bu i n y tr ng mía làm ng là m t ngu n l il n l m, l i ch c n l m. Song mu n thâu l i l n thì tr c ph i ra v n nhi u. ngkhông bi t cô Hai có v n s n và dám ra v n hay không. N u không có hai i u ki nó thì thà luôn cho anh H ng hào i u nh làm, m i n m nh óng cho cô m im y ngàn thì kh e h n .

Bà Ng c nói: V n thì có s n. N u anh ch ch u giúp tôi, anh ra công s p t vàcoi làm thì xu t v n bao nhiêu tôi c ng dám, tôi có s gì âu .

Bây gi ông Thái m i nói: Cô Hai nói nh v y thì tôi v ng b ng. Hôm lênBình Ph c tôi dòm s qua th y m i l i to quá. T i anh H ng hào i u, m t làkhông có v n nên không th bành tr ng công cu c làm n cho kinh dinh c, hai làanh lù khù ham l m l t cái l i c n con, nh không th y cái l i l n. Tôi ngh k l in u nói nh l ng l o x t b t huê l i chút nh thì có l trúng, còn nghi nh gian l n

n b c muôn thì oan cho nh. V y cho nh làm luôn thì cô l i ít, nh ng cô kh e,kh i lo chi h t. Còn n u cô mu n l i nhi u m i n m vô n m m i muôn thì cô ph ixu t v n ra cho nhi u, ph i t ch c cu c tr ng mía, cu c làm ng, cho h n hòi, côph i m t lo. V ph n tôi thì cu c làm n c a tôi có t ch c rành r , nên tôi có th giúpt ch c giùm cho cô trong ít tháng u, cho gu ng máy ch y u u r i cô ng rai u khi n c. T Bà Chi u lên Bình Ph c xa ch ng m i ngàn th c, tôi có xe

nhà m i ngày tôi ch y lên dòm ch ng vài gi c, tôi không b tr i b ti m mà côs tôi vì giúp cô nên tôi b thi t h i .

Bà Ng c nói:- Tôi nói thi t v i anh ch , h i tr c tôi chán n n cu c i, l i thêm bu n r un i con nên tôi s ng nh ng i không có h n, tôi không ham ti n b c tôikhông mu n làm giàu. Tìm c con Lý tôi m y tháng nay, tâm h n tôi bi n

i không ph i nh h i tr c. Tôi mu n làm cho ra l i ng cho hai a


93

con tôi chung h ng. Ông già tôi m t l i trong ngân hàng cho tôi n b ctri u ch không ph i ít. H i cha th ng Khánh còn s ng, thì ti n n xài trongnhà ng bao h t, ng không cho tôi l y ti n trong ngân hàng ra mà dùng.

ng ch t ng c ng còn l i cho m con tôi m y ch c ngàn. Bây gi anhgiúp tôi thì tôi l y b t ti n c a cha tôi ra m t m mà làm l i thêm cho hai

a con tôi, có sao âu mà s . V y n u anh giúp v i tôi thì tôi dám làm: màgiúp tôi song cu c làm n c a anh kh i b bê tr thì tôi m i dám ch u. Chl i cho tôi mà h i cho anh d u tôi có l i bao nhiêu tôi c ng không ham.

- Cô Hai m i tu mà cô bi t nói câu ó thì th y cô ã có o tâm r i. Cu c làmn c a tôi âu ó tôi ã c t ph n cho ng i coi sóc. Trong tr i m c có ông

th Hai già ng cái ng ch công vi c cho th ph làm. Ngoài ti m thì cóông Giáo Hi p ng ti p khách và bán th cho tôi c; c th nàoc ng có nh giá t i thi u s n r i mi n ng bán d i giá ó thì thôi. Tôiph i có m t ng ti p khách hàng quen thu nay, ngh a là tôi lo m t giaothi p, tôi c ng c tín nhi m cho ti m Thái Hòa, tôi duy trì lòng tín nhi mc a bà con anh em mua bán v i tôi thu nay. Thi t n u giúp cô mà ph i bti m n ôi ba ngày, cái ó b t ti n, lúc nào rãnh thì i, giúp s p t cho côtrong m t th i gian ch ng ôi ba tháng thì không h i chi h t.

- V y thì c. Mà nói chuy n xu t v n, anh có tính coi ph i xu t ch ng baonhiêu?

- Tôi m i ngó s qua, ch a bi t rõ chi ti t, ch a tính t m c, nên ch a bi tch c ph i xu t v n bao nhiêu. Mà xu t v n không ph i xu t luôn m t l n,làm t i âu thì xu t t i ó: l i n u làm li n bây gi là lúc s p n mía và ép

ng thì công vi c có xu t c ng có thâu, m c d u không bi t s thâu cbao nhiêu, tôi k ph ng công vi c làm cho cô nghe thì cô s hi u.

- , anh nói ph ng ch ng th coi.- Tr c h t ph i chia công vi c c a cô ra làm hai lo i, m t lo i th c t , m t

lo i tinh th n. Lo i th c t chú tr ng v l i, còn lo i tinh th n chú tr ng vdanh. Tôi v n bi t ng i tu hành chuyên chú tr ng v o c, h nghe nóidanh, l i thì h tr môi, mím mi ng, h b b c khinh khi. Theo ý tôi, conng i s ng gi a th gian mà không k danh l i thì làm sao mà t n hoá.Ng i thí phát c t chùa mà tu còn mu n tu t p l n l n lên ch c Y t Ma,Hòa Th ng ng có oai tín mà truy n o cho bá tánh, hu ng chi là ng ith gian mà bi u h c ng ham danh l i, tôi khuyên cô Hai ng ng i chó. N u làm ác cô bóc l t thiên h mà th l i, ai b h i m c k ; n u c u danhng húng hi p ng i ta, thì thi t l i danh nh v y áng khinh b . Chn u cô làm cho có l i ng c u giúp ng i b tai n n, ng i x u s nên chàn, cô làm l i mà cô giúp ng i chung quanh cô ai c ng có vi c làm n, aic ng no m, ngh a là cô chia l i cho ng i ta, thì ai chê c i, ai oán ghét cô

c. Còn cô c u danh ng gây oai tín gieo r t nhân ngh a o cchung quanh cô, giúp xây d ng l i m t c thu n phong cho ng i trong làngtrong xóm thì cái danh c a cô quí giá, m t hai ng i ganh ghét h chê, cònmuôn ngàn ng i bi t ph i h khen thì ng i gì mà không làm.

- N u làm danh l i mà không ph m nhân ngh a o c thì tôi ham l m ch .- Thành l p ch ng trình hành ng tôi tính danh l i v i o c ph i i ôim i v ng b n và phát t. ó là c n b n trong công vi c c a cô làm, gâyd ng cu c làm n c a ông c l i, xây d ng trên n n t ng l i ích cho cô, l iích cho dân, mà c ng l i ích luôn cho t n c, ph i làm nh v y m i kh ilo s p .


94

- Nghe anh nói tôi ham quá. Bây gi ph i làm sao âu anh nói s cho tôi nghem t chút.

- H i nãy tôi nói công vi c ph i chia ra làm hai lo i, tuy hai lo i khác nhau,song liên quan m t thi t v i nhau. Hai lo i ph i i ôi, ph i ti n hành m tl t cho hình th ng d làm. N u cô Hai tr v lo ch m chú làm ng,lo tr ng mía li n, cô không ngó ngàng t i nhà c a v n t c c a ông c h itr c, thì ng i trong vùng ch ng kh i d ngh , h khinh r cô, h xem cô làng i xu l i, th y th i cu c v a yên thì ch y v cào c u lo h t c a chonhi u, không k chi n c h ng, không màng ng i trong xóm. Cô gâym t lu ng ác c m b ng b t trong vùng, ai c ng n cô v ng dùng m hôic a dân nghèo mà h t b c ng em xu ng Sài Gòn n xài cho sang tr ngsung s ng. H r nhau ng thèm m n t c a cô, ng thèm giúp côngcho cô tr ng mía, thì mùa sau cô có mía âu mà ép nên lo l p lò ng. V yi u c n nh t là lo l p s v n l i, tính c t nhà l i làm cho bà con trong làng

th y cô có ý mu n tr v v i h , chung lo làm n nh h . Cô gây thi nc m v i m i ng i, h m i vui lòng hi p tác v i cô mà làm vi c l n c.K ó cô chia t cho h m n ng tr ng mía. N u cho m n không h t,s t còn d bao nhiêu thì cô m n nh n công tr ng cho cô. Mía tr ng giáph t r i thì cô s lo xây c t lò ng l i cho h n hoi. Mía tr ng t i chín m itháng m i úng l a mà n c. Trong lúc ó thi u gì ngày gi cho cô tch c l i cu c làm ng nên c n gì ph i lo g p. y là theo ch ng trình c atôi thì công vi c c a cô ph i phân ra làm hai lo i cho rành: th nh t là l pv n l i, d n n n c t nhà l i, th nhì là lo tr ng mía cho giáp h t, r i loxây c t lò ng l i cho àng hoàng. L p v n thì tôi dòm th y ông Ba Ls t s ng mu n giúp cô, v y cô níu ng cho ch t mà c y ng cu c c chos ch t nh ng g c cây úng trong m y li p, móc l i các m ng cho sâu vàs a m i36 cho n c thông ra m ng. Cô ra ti n cho ng m n n m ba ng iti p s c v i ng mà làm cho mau, làm c làm m ng r i thì h t g ch ngóib mà vun ng dành d n cái n n nhà c cho s ch s . Cô nói cô s c tnhà l i nh h i tr c ng cô v . Nói nh v y song ch ng nào cô c t c ng

c không ai ép cô. Ho c có công vi c làm nh mùa p ng cô ph i lênth ng mà coi, nh c n dùng ch tr ng bán, cô c n ph i có ch nghng i thì cô c t m t hai c n c ng c, ho c ch ng c u Trung úy v , cô c tm t bi t th nho nh làm nhà v n qua tháng nóng n c mà ngh mátc ng c. Vi c ó sau s tính không g p gì. Lo g p là lo s v n. Qua mùam a t i ây tôi s mua cây chi t cho ông Ba L tr ng. Tôi s t s u riêngtr ng m t hàng trong m i li p. Tôi s mua h t trà mà ch cách cho ông BaL ng r i mùa m a sau, trà ng giáp n m r i thì tr ng giáp h t m y li p.Trà tr ng trong 2 n m sau thì có huê l i m n ng i làm v n d s c.Tôi tính ph ng thì l p s v n l i cô t n ch ng n m ngàn, ho c m i ngànlà nhi u. Còn n u c t nhà thì c t l n hay nh , c t ki u nào, tùy ý cô, khôngth tính giá tr c c.

- Còn tr ng mía v i xây l i lò ng ph i t n ch ng bao nhiêu?- Tr ng mía tính tr c không c. Tr ng mía ph i mua tro, ph i mua mía

gi ng, ph i m n nh n công tr ng r i ph i m n ng i tháng mà s n sóc,làm c , bón phân, ánh lá. Hi n gi mình ch a bi t mình cho m n t h tbao nhiêu, còn l i mình tr ng bao nhiêu. H tr ng nhi u thì ph i mua phânnhi u, m n nh n công ông. Nh ng ra giêng ây cô nên xu t vài ch c

36 m ch n c ng m xuyên qua li p do hang h c hay do ng d n n c ng m.


95

ngàn ng mua phân dành cho s n. Cô dám xu t m t hai ch c ngàn muatro hay không?

- Dám ch . Ông già tôi h i tr c n m nào ng c ng mua tro h t m y ch cngàn. Tr ng mía t nhiên ph i có phân tro.

- C n ph i mua tro tr c. Làm nh v y cho ng i ta th y cô quy t chí tr ngmía, h l t t h i t mà m n tr c, s ch m tr cô cô tr ng, cô khôngcho m n. Nh ng b a nào tr lên tr n, tôi d tình c nh l i cho ch c r itôi s li u ph i mua bao nhiêu phân tro. N u h giành m n t nhi u thìmua ch ng m i ngàn c ng . Mà c t tr i mua tro mà v a, ai có nài mình

l i cho h , ho c mình dành qua mùa sau c ng c, m gì mà lo.Nghe nói t c a cô h n 200 m u. Ví nh h m n h n m t tr m m u h cho cô tr ng m t tr m m u. t ã có tr ng r i kh i vô phân nhi u thì l m, Ch c có mía r i cô s xây c t lò ng l i, c t cho r ng rãi, cao ráo l pngói, l i làm n n cho ch c ng trong ôi ba n m có l i khá r i cô s muamáy mà ép ng ng dùng trâu bò n a. N n ch c t máy m i c. L nl n mua th máy, máy ép ra n c mía. Máy n u cho thành ng n cmà làm ng tán ng th , r i máy làm ra ng cát, mu n ng m gàhay ng cát tr ng c ng c.

Bà Hòa nói: Nghe cha nó nói tôi mê quá .Ông Thái nói: ó là tính vi c v sau kìa. Bây gi h ch c có mía r i cô Hai

c ng c làm theo cách lò c , song làm cho l n ng r ng rãi, s ch s , có ch ng làm r i, có ch ti p khách, ch n m ngh , có ch ng i biên s . Bây gi g ch

ngói m c, c t lò ng có ph ng ti n có l ph i t n c tr m ngàn .Bà Ng c nói:- T n thì t n ch sao. Làm trong vài n m mình l y v n l i.- Ph i v y. Mà n i mùa n y ây n u cô Hai ng làm mích lòng H ng hào

i u, cô cho tôi d d nh, tôi bi t mánh l i, bi t ai m n t bao nhiêu,m n v i giá nào, bi t h m n lò ép ng v i i u ki n gì? Tôi ch n h t,nh không th l ng l o c. S l i v ti n cho m n t, v ti n công ép

ng c a lò s n xu t v i mía c a lò tr ng. S l i ó c ng h t tôi t ngkhông ít âu. Cô chia l i cho anh H ng hào bao nhiêu thì tùy ý nh mu n.Mà mùa n y cô c y tôi làm v i nh thì mu n chia l i nhi u sao c. Côcho nh ch ng n m ba ngàn cho nh vui lòng, còn s l i d thì cô b ra màxây c t lò ng l i. Th thì c ng cho cô b n b n. Trong mùa sau n a côs l y v n l i . Nh anh H ng hào ch u hi p tác luôn v i cô thì cô dùngnh nh ng i cai coi cho dân phu tr ng mía, n mía, ép ng, m i n m

cô tr ti n công cho nh ôi ba ngàn, ho c tính 10 ph n 100 trong s l i v ythôi. Nh ng ng ph b c nh g p quá, nh phi n r i nh không thèm nóivi c chi cho tôi bi t, thì th t l i mùa n y u ng l m. Mía tr ng giáp h t, s có

ng nhi u ch c r i, l i ng có giá n a b i v y huê l i không ít âu.Bà Ng c suy ngh m t chút r i bà nói: Các vi c anh tính nãy gi ó hay quá.

Tôi ph c h t s c. Ra làm n mà bi t tính nh v y thì tôi th nào mà th t b i c, anhth ng ph n tôi, anh ch bi u rành r khôn khéo nh v y thì tôi ph i làm ng có l imà cho con ch còn d d gì n a. Ng t tôi y u u i l i không thông th o. Ph i cóanh ch giúp, ch m t mình tôi thì tôi làm không kham r i chúng n x t n b t, ãkhông l i mà còn s h i n a. Tôi mu n anh ch hùn v i tôi r i anh ch bi u cho haich em tôi làm, ít b a anh ch y lên xem xét giùm m t l n, có vi c chi tr c tr anh g t. c v y tôi m i v ng b ng .

Bà Hòa nói: Tôi không. B a nào cô mu n i th m s thì tôi i giùm v i cô.Có sao âu mà s . T ng Bình Ph c âu xa, té ra g n quá mà .


96

Bà Ng c nói: Tôi mu n hai ông bà hùn v i tôi, ng lúc nào có công vi c khónh hi n gi s p t cho m n t, sau c t lò ng l i ph i có anh li u nh m i

c. Còn bình th ng, nh coi cho ng i ta t mía; phát c hay tr ng cây thì haich em mình coi .

Ông Thái nghiêm ngh nói:- Hôm lên Bình Ph c tôi th y cu c làm n ó s có l i l n l m. N u bi t làm

và có th l c mà làm cho h n hoi, thì m i n m ki m l i c tr m ngàn, cô Haiã có s n t tr ng mía h n hai tr m m u, có s n lò ng, l i có v n nhi un a. N u cô cho v ch ng tôi hùn, thì tôi sang tr i m c v i ti m c a tôi chong i khác ng l y v n mà hùn v i cô, tôi s gì mà không dám làm. Ng tti m Thái Hòa là núm ru t c a v ch ng tôi. Tuy thu nay nó cho v ch ngtôi có l i m i n m vài ch c ngàn ch không ph i nhi u, song nh nó mà vch ng con cái tôi u c no m, b i v y tôi không ành b nó mà i làmngh khác. L i thu nay tôi ti n t n l m m i có d ti n mua nhà cho s p nh

yên mà n h c. Nói cho cô th ng, hi n th i v n tôi có ch ng vài ch cngàn mua bán v y thôi, ch âu có d ti n b c nhi u mà hùn v i cô Hai

c.- Không ph i v y. Tôi mu n anh ch hùn là hùn công lao xem xét ch d n, ch

tôi có bi u hùn ti n b c âu. V n thì tôi xu t, quy n i u khi n v ph n anh.Tôi hùn ti n b c anh hùn tài ngh . M i n m tính s coi l i c bao nhiêuthì chia hai v i nhau mà h ng. N u anh giúp công cho tôi có l i mà tôikhông chia l i cho anh té ra tôi l ng công c a anh hay sao. i u ó tôikhông th ch u c. Anh ch c giúp tôi i. H có l i thì chia hai.

- K có c a ng i có công, làm ra l i thì chia v i nhau c ng ph i. Nh ng tôihùn công mà thôi, còn cô hùn ti n b c, l i hùn t n a. Có l i chia cho tôi

n phân n a thì m t công bình. N u tôi không ch u hùn, thì tôi s cô nghitôi giúp không t n tâm. V y tôi ch u hi p tác. Song n u l i thì tôi xin cô chiara làm ba ph n; m t ph n v công c a v ch ng tôi, m t ph n v công c acô, vì cô c ng có công lên xu ng coi ch ng nh v ch ng tôi v y; còn m tph n v v n v i t c a cô vô mà sanh l i. Cô cho v ch ng tôi h ngm t ph n ba trong s l i mà thôi. Tính nh v y m i công bình. Ph i côngbình tôi m i ch u.

- c c. Anh mu n h ng m t ph n ba t ý anh, vi c ó không g p. Cól i r i s bàn l i. Bây gi anh tính b a nào i lên Bình Ph c n a?

- Theo t c l c a ông bà mình h i x a thì h nêu r i ng i ta m i làm vi c.i n y là i sanh t n c nh tranh tay ph i làm hàm m i có mà nhai. Ngh

ch i lâu quá, các ngành sanh ho t u tê li t, nhi u vi c ph i h h ng r ilàm sao. B i v y T t h ngh có mùng m t, qua mùng hai ã th y ch cóng i l ng x ng buôn bán, ng có ng i r i rác g t hái. Hôm n ôngGiáo Hi p coi l ch ng nói mùng 4 t t ngày, xu t hành hay m ti m u

c h t. V y sáng mai tôi vô ti m ng cúng khai tr ng. Cô mu n lênBình Ph c thì x tôi i c, lên th m ông Ba L v i H ng hào i u m tchút. V i ông Ba L tôi s c t ngh a công vi c cho ng hi u và bi u ng kêun m ba nh n công ph v i ng mà làm cho mau. N u h xin lãnh ti n tr cthì phát cho h m t m ng h n mà làm. Còn v i anh H ng hào i u thìtôi nói chuy n v i nh tìm hi u công vi c c a nh s p t ng bi t rõ mùan y nh m n tr ng cho cô c bao nhiêu mía, t d nh cho ai m n màtr ng, ng i nào m n bao nhiêu t, m n giá nào, có giao h ph i bánmía cho lò mình hay không, n u h không bán, h m n lò ép ng cho hthì lò n công ép bao nhiêu, tính ti n theo cách nào, mùa r i ng bán giá


97

nào, trâu bò m n ép mía tr ti n cách nào, nh n công tr ng mía và n míatr ti n công bao nhiêu m t ngày, mua tro âu, mua giá nào, m i m u tph i r c bao nhiêu tro, b n hàng n lò mua ng r i h ch i hay lò ph iki m b n hàng mà ch u giá r i lò ph i ch ng n mà giao cho h . Tôiph i h i cho k và tôi biên cho rành tôi m i ki m soát c công vi c c aH ng hào i u làm mùa n y và m i sáng su t mà ti p t c làm mùa t i.

G n t i ba tr qua n c m. Bà Ng c c v ch ng ông Thái ch u hùn côngng gây d ng cu c làm n c a ông già bà h i tr c l i thì bà vui m ng h t s c, vui

c k nghi p cho cha và m ng c sanh l i mà cho hai tr . Bà Hòa c ng m ngcó công vi c cho bà làm, c hùn chia l i mà kh i ra v n. Bà nói lúc ban u ch ngbà ph i lên s hàng ngày mà s p t thì bà th cho ông, bà vô ti m mà ti p khách vàmua bán, b a nào ng nhà thì bà v i bà Ng c i. Ph i có m t là lúc ép ng bán

ng, tr ng mía v i n mía, ch bình th ng thì n m ba b a lên th m ch ng m tl n v y thôi, lên nh c ánh lá mía coi d ng cây tr ng và phát ti n công cho m yng i làm m n.

Ông Thái d n cô Lý h t T t r i cô ph i mua m t ch c t p gi y tr ng tr m tr ngbìa c ng mà bên nhà má Hai và cô ph i lãnh ph n l p s thâu xu t giùm cho máHai ng bi t xu t ti n làm vi c gì bao nhiêu, xu t ngày nào, và thêm huê l i nào baonhiêu, m i thâu xu t ph i biên cho rành r . V s v n thì bây gi m i m n làm,ch a có huê l i thì l p m t cu n s xu t mà thôi. Ngày nào xu t bao nhiêu mà tr ti nm n nh n công và mua cây mà tr ng trong v n thì biên vô ó. V cu c tr ng míathì ph i m m t cu n s xu t và m t cu n s thâu khác. Mua tro và m n tr ng mía,ánh lá, làm c , vô phân, n mía, ch v tr i thì biên vào s xu t. Còn thâu ti n chom n t ho c có bán tro l i cho tá th , thì biên vào s thâu. Còn v lò ng c ngv y ph i có s xu t s thâu riêng. Xu t mà c t nhà hay là mua ho c m n v t gì uph i biên vào s xu t h t th y. Ti n ép ng cho ng i ta và ti n bán ng c a lòs n xu t thì biên vào s thâu. Ph i biên cho rành ng cu i n m so sánh thâu v i xu tm i bi t l i l .

Bà Ng c nói s bà mua r i bà nói v i Lý làm. Bà l i nói hai nhà ngoài n yu có xe mà xe c a bà ít i. Còn ông Thái trong ti m không có xe, gi r nh ông

mu n ch y lên th m s không có xe s n cho ông i. Bà khuyên ông t rày ông em xec a ông luôn trong ti m mà dùng, ngoài n y có xe c a bà m i b a a r c tr nhvà hai bà có i âu thì i.

V ch ng ông Thái ngh hai nhà bây gi ã nh m t; bà Ng c ép hùn công v ibà ng sanh l i mà chia v i nhau y là m t b ng c bà mu n bu n vui hay giàunghèo u chung ch u và c ng h ng v i nhau, n u t ch i s bà nghi mình khôngt n tâm hi p tác, b i v y ông Thái ch u em m t chi c xe v ti m và bà Hòa ch udùng chung xe c a bà Ng c.

n c m r i hai àng h n hò v i nhau sáng b a sau v ch ng ông Thái em h tba con vô ti m cúng khai tr ng, luôn trong ó n c m i x xe bà Ng c vô, r i ih t hai xe ng s p nh i theo ch i cho chúng bi t Bình Ph c.

B a sau úng 2 gi r i xe bà Ng c vô t i. Bà nói bà có bi u mua hai gói tràv i hai cân m t em theo ng bi u cho H ng hào i u và ông Ba L , u n m ith m ng i ta ph i có l v t cho ng i ta vui. V ch ng ông Thái khen ý bà hay, nghvì i ph i mua lòng m i ng i nh t là c thi n c m c a k d i thì m i cóng i giúp cho mình thành công.

M y ng i u lên xe mà i. Ông Thái bi u ào v i Lý lên xe c a ông mà ch ytr c v i ông. Hai bà d t Tòng i xe l n v i hai bà ch y theo sau.

Hai xe t i u ch y h t vô sân mà u. V ch ng ông Thái v i bà Ng c th yông Ba L ng lui cui d n d p cái n n nhà c , l i có ba ng i tr n ng cu c c


98

trên m y li p v n thì ch ng h ng. Bà Ng c xách m t gói trà v i m t gói m t xu ngxe bà kêu ông Ba L mà h i: V a m i h t T t ông ã kêu anh em l i làm hay saoông Ba? .

Ông Ba L c i mà áp: B a h m cô d n n T t r i thì kêu ng i ph v i tôimà làm li n làm s ch s cho mau. Trên n y n T t ngh m t hai ngày thôi, ch nghhoài hay sao. Th y ba anh em ó rãnh tôi kêu l i làm v i tôi. T i tôi kh i công tsáng hôm qua .

Bà Ng c nói: Ông Ba s t s ng thi t tôi cám n quá. B a nay tôi i ch i. Tôi cóem trà và m t cho ông ây. Tôi có dè ông kh i công âu. Ông bi u ba anh ó nghl i ây cho tôi nói chuy n m t chút, ngh n u n c ch trà r i n m t u ng trà ch im t lát .

Bà a hai gói cho ông Ba. Ông c m n r i kêu ba ng i kia l i. Ba ng i lphép chào khách h t. Bà Ng c nói: Tôi là ng i g c gác ây ch không ph i ng ixa l . Ông Ba kêu ba anh em l i giúp cho tôi s a sang v n t c nhà c a c a cha tôih i tr c, ba anh s t s ng giúp li n, thi t tôi cám n lung l m. Bây gi n c nhà ã

c t do c l p. Tôi v s a sang ch l i cho êm m ng tôi v i bà con tronglàng cho vui. Tôi xin m y anh c hi p v i ông Ba mà giúp tôi. Tôi bi t n l m. B anay nh n d p T t tôi v th m m m cha m thình lình. S n g p m y anh ây, tôi xin

a tr c cho m i ng i vài tr m b c ng mua g o n mà làm vi c cho tôi. Bây gid n m y li p cho s ch c , cu c m y g c cây ch t mà b , vét các m ng cho sâu, s am i n c l i cho thông r i d n n n nhà c l i l i cho b ng th ng ng có s n ch màc t nhà m i .

Bà Ng c m bóp l y b c ra ra mà trao cho Ba L v i ba anh kia m i ng i 200ng và nói ti p: ây là s ti n tôi a tr c. M y bà con c làm luôn r i s tính. T

ây ôi ba b a tôi s lên m t l n mà th m. M y bà con mu n tính ti n công theo làmngày hay là làm tháng mai m t tôi lên r i nói cho tôi bi t. Tính cách nào c ng cmi n bà con làm h n hòi, t n tâm giúp tôi ng sau n y tôi tr v v i bà con chovui. M y anh tính ti n công v i ng i khác bao nhiêu thì tôi c ng tr nh ng i ta,mà m y anh làm k l ng thì tôi th ng công thêm là khác. Công vi c c a tôi cònnhi u l m, ch không ph i làm chuuy n n y r i thôi. Tr i sa m a tôi còn t cây màtr ng, còn lo tr ng mía, còn c t nhà c a, làm c n m s c ng ch a h t công vi c. M yanh ch u giúp tôi, có l tính làm tháng ti n h n ho c làm n m c ng c. Mu n lãnhti n tr c c nh n tôi s giúp cho. M y anh suy ngh r i mai m t tôi lên s nói cho tôibi t. Còn ông Ba, ông có cu c c giùm chung quanh m m cho s ch ch a? .

Ông Ba L nói: Hôm cô bi u ó, b a sau tôi làm li n, làm m t ngày thì xongh t. Cô b c l i ó mà coi .

Bà Ng c bi u m y ng i làm nên ngh n u trà u ng cho ã khát r i s làm n a, bà i vi ng m và th m anh H ng hào i u r i bà s tr l i.

Bà bi u Tòng l i xe l y gói trà v i gói m t n a r i i theo sau. Bà d t ào, Lýv i v ch ng ông Thái l i vi ng hai ngôi m . Thi t qu ông Ba ã cu c c s ch s vàban t b ng th ng chung quanh m ; bà l y làm hài lòng. Ông Thái nói i h mìnhcó ti n mà mình bi t r ng rãi v i k nghèo thì ai c ng t n tâm t n l c mà giúp mình.Ông khen bà Ng c h i nãy nói v i m y ng i làm công ó trúng i u l m. Ông th yh l v c m tình nhi u. Ông ch c h s là b h ch n thành c a bà và h s giúp gâythi n c m c vùng n y ai c ng kính m n bà h t.

H ng hào i u th y khách Sài gòn n nhà thì v ch ng u ra sân chào m ngr i m i vô. Bà Ng c bi u trà v i m t, v ch ng u t l i cám n. Nói chuy n ch im t h i r i bà Ng c r tr l i ch m y ng i làm v n ng c t ngh a cho h làm.Ông Thái bi u hai bà v i m y tr nh i tr c, ông l i nói chuy n v i H ng hàoi u m t lát r i ông s l i sau.


99

Hai bà d t m y cô c u tr l i ch xe u. Th y m y ng i v n làm vi c chkhông ch u ngh , bà Ng c h i sao không ngh mà u ng trà. Ông Ba nói ng làmvi c, l i tr a n c u ng trà nóng không n i nên anh em tính làm luôn, t i r i s nm t u ng trà m i ngon.

Bà Ng c v i bà Hòa i vòng trong v n v i m y cô c u, bàn tính coi sau s c tnhà l i thì c t theo ki u nào ng lên ch i cho có ti n nghi, mà ng i ta xemc ng p m t. Còn v n thì tính coi ph i tr ng gi ng cây gì cho mau có trái và tráiquí giá.

Cô ào có máu th ng mãi nên cô t ý mu n tr ng s u riêng cho nhi u, cô nóihi n th i trái cây ch có s u riêng ng i ta thích h n h t. u mùa ng i ta dám mua

n b n n m ch c ng m t ký lô, lúc ông ken, s u riêng ch t y ch nên s t giásong c ng còn bán hai m i m y ng m t ký, ru t mình n c cân không t i 100c -ram, còn h n 900 c -ram là v v i h t thì b h t ch có dùng gì âu. Nho t inh p c ng mình than m c, mà trái nho n h t v tu t, nên không m c b ng s u riêngtr ng trong x .

Cô Lý l i mu n tr ng trà tr ng tiêu, là hai v t c n thi t c a ng i mình, nên ph is n xu t nhi u cho mà dùng, kh i nh p c ng trà và tiêu ngo i qu c. Mà cô l i cònmu n tr ng bông coi cho p, nh t là tr ng bông hu v i bông sen, nh phong tràoch n h ng Ph t Giáo ng sôi n i, nhi u ng i ki m mua hai th bông ó mà cúngPh t, nên h th a c h i h bán m c quá.

Còn nhà thì ý bà Hòa mu n c t cho r ng l n ng có ch tr ng. Bà Ng ckhác ý, bà mu n c t theo ki u bi t th t i tân, s p t cho có ti n nghi, ng lúclàm ng nh m mùa nóng n c lên cho có thú phong l u sung s ng tr ng thìc t kho riêng theo phía lò ng ng ch làm v i ch ngh phân bi t.

Hai bà tính v i nhau lúc có công vi c ph i lên coi ch ng mà không c n ph i cóm t ông Thái thì hai bà lên trên n y s m m i i, chi u tr v . Còn có ng nhi u,c n ph i bán thì bà Hòa bi t h t m y v a ng ngoài Sài gòn c ng nh trong ChL n, b i v y bà lãnh ph n i ch u m i và giao giá mà bán cho.

Ông Thái nhà H ng hào i u nói chuy n n chi u mát hai ng i m i tr l iki m hai bà. Ông Thái có c m m t t p gi y trong tay b ông vui v và thân thi n v iH ng hào i u l m. Hai ng i d t nhau vô lò ng mà nói chuy n chút n a r iông Thái r hai bà v , nói ã g n t i r i. Khách m i t giã H ng hào i u và m yng i làm v n mà v h n mai m t s tr lên n a.

B n v ông Thái l i i chung m t xe h i v i hai bà, xe c a ông cho ba con i.Xe ch y r i ông m i nói v i bà Ng c r ng H ng hào i u là ng i thành thi t chkhông ph i ng i gian x o. nh ít nói là t i nh thi t thà. nh có t h t công vi c c anh làm cho ông hi u, nh l i trao cu n s c a nh ây cho ông em v mà coi, nh

không gi u gi m vi c nào h t. Ông Thái nói t i n y ông xem k s l i r i chi umai ng v ngoài nhà n c m ng s nói chuy n v i bà Ng c.

Hai xe v t i ti m, ông Thái leo xu ng, ào, Lý v i Tòng sang xe l n ng ichung v i hai bà, xe nhà l i ti m cho cha dùng.


100

NG L I NGHI P X A

III (6.3)

Bà Ng c mu n bi t coi ông Thái bàn tính th nào v i H ng hào i u mà bông l c quan quá, nên bà m i bà Hòa chi u b a sau h t th y qua nhà n c m chung

ng nói chuy n cho ti n.Chi u mùng 5 m i 4 gi , ông Thái ng i xe ã v t i nhà. Bãi tr ng T t ba con

còn ngh nên có nhà h t.Bà Hòa m ng ch ng bà nói: Lên Bình Ph c tôi th y cu c làm n tôi mê quá.

N u tr ng mía cho giáp t h t mà làm ng thì có l i to. Ng t bây gi ra mà làm thìph i xu t v n nhi u. Cô Hai bi u mình hùn, cô ch u ra v n, làm có l i chia hai v imình. Mình hùn v i l mi ng mà mình chia l i, r i có l lã mình kh i ch u, hùn nhv y coi k quá nên tôi ái ng i. Ph n tôi thì tôi lên xu ng dòm ch ng, có s n tôi bán,y vi c ó tôi làm c ch tr ng mía v i làm cho ra ng thi t tôi d t c, tôi

không hi u chi h t .Ông Thái c i và áp:- Cô Hai nói ng i có ti n thì hùn v n, ng i bi t làm thì hùn ngh , k có c a

ng i có công, làm ra l i thì chia v i nhau c ng c. Mà tôi xin chia l icho tôi m t ph n ba mà thôi, ch tôi không ch u chia hai: tôi x nh v y thìcông bình, tôi không s mang ti ng l i d ng lòng tin c y c a àn bà góa mào t c a. Nh ng hôm cô Hai bi u hùn mà tôi ái ng i vì tôi không hi u nh n

tâm c a ng i vùng ó ra th nào. Tôi s ng i ta có ác c m v i cô Hai vkho ng i tr c c a cô; tôi còn s tôi chen vô gi t m i ngon c a H nghào i u nh oán phá h vi c. Tôi ã không có l i mà tôi còn mang ti ngbáo h i cho cô Hai hao ti n t n c a. Bây gi tôi h t s r i. Cô Hai dám rati n thì tôi làm l n cho mà coi, làm kinh dinh, l i m i n m c tr m ngàn chkhông ph i ít.

- V y h ? V y qua nói chuy n v i cô Hai. Cô có trông cha nó v ng cô h ihôm qua cha nó nói chuy n v i anh H ng hào i u mà ý nh có ngh chhay không. Cô m i h t nhà mình chi u nay qua b n n c m.

- c thôi qua b n nói chuy n r i n c m luôn.V ch ng ông Thái s a so n i qua nhà bà Ng c, ào v i Lý i theo ng nghe

tính vi c làm n ch i. Duy có Tòng vì ã h a i ch i v i b n h c, nên c i xe máy ixu ng Sài Gòn, h n s v tr c 6 gi cho k p n c m.

Vô t i sân ông Thái tay c m cu n s c a H ng hào, ng xem m y b n bôngv i v . ào v i Lý i luôn vô nhà cho bà Ng c hay có cha m qua. Bà Ng c coi haitr nh con trong nhà. Bi u kêu b i lo trà n c, b c ra th m ti p v ch ng ông Tháivà m i qua phòng khách àn ông ng i nói chuy n cho ti n.

Ch khách v a ng i thì bà Ng c li n h i ông Thái hôm qua nói chuy n v iH ng hào i u ông có cho nh hay ông hùn ng coi tr ng mía làm ng hay ch avà nh hay r i coi b nh có bu n hay không.

Ông Thái qu ng cu n s lên bàn mà nói: Tôi không có nói chuy n hùn hi p gìh t. Kh i u tôi nói m y tháng nay cô Hai than v i tôi cô có t tr ng mía, tr ng t ivài tr m m u c, ng t cô y u u i l i không th o, cô giao l i cho H ng hào coilàm, n u có l i thì chia nhau mà xài. Anh H ng hào không s c nên hai ba n m


101

nay nh làm không có l i. Cô theo n n n c y tôi ra v n mà tr ng mía cho nhi u r is p t xây c t lò ng l i cho àng hoàng m i có l i. Tr c khi h a l i v i cô Hai,tôi mu n xem xét a th và nh n tâm th nào, nh t là h i coi H ng hào s n lònggiúp tôi hay không r i tôi m i li u nh. H ng hào k rõ công vi c c a nh làm chotôi nghe. nh nói n m kia cô hai nh n nh xu ng nhà. Ông Ph bi u nh thay m t chom n t tr ng mía và l p lò ng l i, làm có l i thì chia hai. nh th y th i cu ckhó kh n, mà ti n b c l i eo h p, ra làm không ph i d . t b hoang ã m y n m, lò

ng s p h t.N m u ng i trong xóm trong làng m nh ai n y khoét m t kho nh mà

tr ng. C thì n ng, l i không có ti n mua phân, làm sao tr ng nhi u cho c. Ch ngn mía thì không có lò mà p ng, ph i ch i ki m ch mà bán, kh h t s c, b i

v y nh không thâu ti n m n t c. Qua mùa sau, nh cô Hai xu t v n ít ngàn,nh m i mua tro và m n tr ng c m i m u. nh r ren c phách ng i trong

làng tr ng v i nh. nh h a nh s c y cô Hai ra ti n ng c t lò ng l i và xin côhai thâu ti n t r r cho. H m i ráng mà tr ng v i nh, c ng chung h t g n cm t tr m m u. Th y có mòi c nh xu ng xin cô Hai ra ti n thêm ng nh c t lò

ng l i. Cô a thêm sáu ngàn n a. nh tom góp cây v n m y nhà c , c y m yng i tr ng mía ph v i nh xây c t s sài l i mà làm ng trong ít n m. T i ítti n quá nên làm l n không c, ph n thì còn ph i m n trâu bò n a. Tuy v y màmùa r i nh tr h t các ti n t n phí, còn l i c 20 ngàn. nh tru t s ti n c a cô haixu t 9 ngàn ra, còn d 11 ngàn, nh chia hai, r i em xu ng cho cô 5 ngàn r i và tr9 ngàn l i, c ng là 14 ngàn r i. Ph n c a nh c 5 ngàn r i dùng mua phân vàm n nh n công làm mùa n y c 30 m i m u. M y ng i kia nh có lò h p

ng mà bán c. Ai c ng có chút nh v n nên mùa n y h mua tro mà tr ngthêm, nh v y mà hai tr m m y ch c m u t m i tr ng mía c giáp h t ó .

Bà Ng c nói: N u l i anh H ng hào nói ó mà thi t úng nh v y thì nh cón x t n b t gì âu .

Ông Thái nói: nh nói r i nh a s cho tôi coi. êm h i hôm tôi th c dò l icác s xu t, các s thâu, thì âu ó c ng y nh v y .

Bà Hòa nói: Hôm g n T t cô Hai v i mình lên, nh s cô Hai xem xét l i côngvi c làm mùa tr c r i lòi cái gian c a nh ra, nên nh mua s v r i suy tính làm chothâu xu t phù h p v i s b c nh em cho cô Hai n m ngoái ó, ng cô kh i nghigian l n .

Ông Thái c i mà nói: Tôi c ng bi t nghi nh bà v y, mà tôi tin ch c th nàonh c ng có li m láp không nhi u thì ít. N u nh không l ng l o, làm ngay th ng

nh m c tàu, thì âu có ch cho ông Ba T châm chích c. Mà thôi, chuy n ã quar i, thì b luôn i. Ti m tàng quá t sanh r i r m, ch không d mà òi thêm c.Mu n làm vi c l n thì ph i qu ng i, ng thèm k ti u ti t. Trong s nh có biênmùa n y ai m n t mà tr ng bao nhiêu, m n v i giá nào, nh biên h t. Th ynh cho m n t giá r quá, tôi có h i nh t i sao v y. nh có c t ngh a cho tôi hi u

vì th i bu i khó kh n, lòng ng i bi n i, nên ph i n i tay không nên bóp g t, ph id d ng i ta ng h tr ng cho h t, l n l n r i s t ng lên, m i n m thêm m t chút.Cái ý ó khôn ngoan l m, tôi ch u ngay, tôi không cãi. Làm n ph i bi t m m d o.Ph i bi t tùy th i, m i kh i th t b i .

Bà Ng c h i:- Còn anh H ng hào ch u giúp n a hay là xin rút lui. nh nói th nào mà

hôm qua anh l c quan quá v y?- nh nói nh không có th l c. Ngày tr c ông Ph kêu mà giao cho nh

làm, c c ch ng ã nh ph i v tình lãnh mà làm. Không có ti n b c, nhkhông th làm l n cho có l i nhi u c. Nghe tôi lãnh mà làm cho h n hòi


102

tr ng mía cho nhi u, c t lò ng l i cho l n, mua trâu bò, s m c cho dùng thì nh m ng l m. nh s n lòng giao l i cho tôi ng nh nh lo.

nh ch xin cho nh mu n m i m u ng nh lo tr ng cho k , ch míav lò c y p cho có ng nh bán. Nh lúc p ng có c n dùng nh g n nh coi sóc giùm cho tôi v y thôi.

- N u v y thì xuôi r i. Anh m ng c ng ph i.- Nh ng mùa n y ch a n mía, ch a góp ti n cho m n t ch a làm ra

ng. L i còn ph i lo làm mùa t i n a; ph i chia t l i th nào chomình tr ng mía cho nhi u m i có ng nhi u mà bán; l i ph i kêu côngcho mà tr ng cho mình, ó là hai i u khó, mình ph i c n th n. Tôi h atôi ch a t cho nh tr ng. Mà tôi khuyên nh c giúp tôi luôn, th ngth ng r i s hay. Tôi ph i níu t m nh l i ng nh ng phá mình ch .

- Anh tính nh v y hay l m.- Tôi có bàn v i ông Giáo Hi p r i. T tháng n y tôi s t ng s l ng cho ng

ng làm qu n lý th cho tôi v vi c mua cây, bán , lúc nào trên s c nph i có m t tôi hàng ngày thì tôi i coi sóc cho chu áo. Sáng mai tôi ph ikh i s i li n ng s p t n mía, s a so n lò, m n trâu s m ng

ng mua tro- Hai ch em tôi i hay không?- Cô cho tôi lo v cu c tr ng mía và p ng, cô ng nói t i vi c ó,

làm nh cô ã giao tr n quy n cho tôi v y; tôi xu t phát, bày bi u, tôi t domu n làm sao thì làm. Cô có mu n i thì lên ch bi u cho h d n d p sv n v y thôi.

Bà Hòa h i:- Sáng mai cha nó i thì tôi vô tôi coi ti m cho.- Mu n vô thì vô ch i. Có ông Giáo Hi p c ng xong. M i ra T t, ch a ai t

hay mua bàn gh . Th còn ngh .Tòng i ch i v nói chuy n l ng x ng v i hai ch ngoài tr c r i d t nhau vô

nhà.Tr i ã s m t i. Bà Ng c bi u ào v n èn lên cho sáng và bi u Lý thúc d n

c m.Trong b a c m bà cho ông Thái hay bà ã có mua s biên s thâu xu t và

ti n bà phát cho m y ng i làm v n hôm qua bà ã có coi cho Lý ghi vào s xu t vv n t c r i. Ông nói v s cu c tr ng mía và s a lò ng ông có c n dùng baonhiêu thì bà biên s b c l n bà xu t. Còn ông xu t mua th gì tr cho ai, hay làm vi cgì, thì ông s biên t m trong cu n s riêng c a ông. S y ông gi trong ti m, có ôngGiáo Hi p giúp biên cho ông ng thâu xu t bên nào c ng rành r h t.

n c m r i ông Thái t mà v ng ông i vô Bà Chi u. B a sau nh m phiênào ng bên nhà bà Ng c nên ào l i, bà Hòa v v i Lý và Tòng.

Th y cu c hùn làm n t n hành có mòi xuôi thu n, bà Ng c l y làm c ý nênêm ó bà c t ngh a m i vi c cho ào hi u, c ng nh bà c t ngh a nh êm hôm

tr c v y. Bây gi bà vui v h ng hái ho t ng ch không r r trong nhà mà thanau m bu n r u, chán n n nh h i hai nhà m i làm quen v i nhau. Cùng v i ào bà

bàn tính coi t i mùa m a bà ph i t gi ng cây gì mà tr ng trong v i r i bàn luônqua s c t nhà trên v n ng lên xu ng có ch mà ngh .

Qua b a sau ào, Lý và Tòng b t u i h c l i, bà Ng c cho xe a ba tr ih c. Ch ng xe tr v bà r bà Hòa i vô ti m ch i. Té ra vô t i ó, nghe ông GiáoHi p nói ông Thái ã i lên s h i t ng sáng r i, hai bà m i i theo, tính lên coi m yng i làm v n ã làm t i âu.


103

Th y ông Thái ng tính v i H ng hào i u v s m n ng i n mía,m n xe kéo mía, lo s a so n lò ng, hai bà không d vô nên i l i nói chuy n v im y ng i làm v n.

N n nhà c ông Ba L ã d n d p s ch s h t r i. C cu c c ng g n h t, ch còncó m t li p n a, n i ngày mai s xong, r i ào g c cây khô mà b .

Ba ng i làm v n xin làm tháng và xin cho lãnh tr c m i ng i 500 ngng mua g o cho v con n. H nói d n v n xong r i h s ph bên lò ng và t i

mùa m a tr ng mía h s làm luôn cho. Bà Ng c th y ng i ta ã s t s ng giúp bà,l i trong s công vi c làm mãn n m, b i v y c n níu c 3 ng i n y làm b h tinc y. Bà m bóp l y a cho m i ng i 500 ng li n, không c n h i tính ti n côngm t tháng là bao nhiêu.

Bà Ng c h i ông Ba L tính giúp bà n ti n tháng hay giúp luôn c n m và ôngmu n lãnh tr c bao nhiêu. Ông nói ba ng i kia còn trai tr , có nhà c a v con, nc m nhà i làm nên tính m i tháng, tháng nào không có công vi c làm thì h ngh .Ph n ông già r i l i không có nhà c a v con. V y ông mu n giúp bà luôn luôn,m i n m bà tr ti n công bao nhiêu c ng c, mi n cho ông mua c m g o mà nvà may áo qu n mà m c, có công vi c thì ông làm. Ông không c n lãnh ti n tr c,ch ng nào ông c n dùng ti n bao nhiêu thì ông s h i.

Bà Ng c m ng quá. Bà nói v i ông Ba L , r ng ông c t n tâm giúp bà, ng los ti n b c vì bà bi t n ngh a. Bà s coi ông nh bà con trong nhà, bà s ch m nomb n cho ông luôn luôn. Bà c ng nói v i ba ng i r ng s mía, s v n, s ngcó công vi c làm mãn n m. N u m y anh ch u làm cho bà thì bà c ng ch u và bà h as giúp bao b c gia ình no m.

Hai bà nói chuy n r i v tr c ng xe i r c s p nh . Ông Thái bàn tính côngvi c v i H ng hào i u ch a r i. Nên ông còn l i sau.

Không c n ph i k chuy n cho dài, mu n l p cu c làm n thâu l i cho l n, tr ch t ph i gieo r c thi n c m chinh ph c nh n tâm, ph i ngó cho xa, ph i bi t cáikhó mà tránh, ph i d n d p chông gai cho con ng êm m b ng th ng b c t i màd .

Chúng ta ã c th y ông Thái có trí thông minh, có chí ti n th , mà ông l i cómi ng lanh l i, có m t th y xa, có tánh ôn hòa, có ý c n th n. Ông còn c lòng tínnhi m hoàn toàn c a bà Ng c, là ng i có v n nhi u, mà l i mang n ngh a, ph c tàitrí c a ông, nên ông bi u th nào bà c ng làm theo h t th y. V i nh ng kh n ng óvà nh ng i u ki n ó, d u không nói ra ai c ng bi t tr c công vi c c a ông Tháilàm s thành t u m mãn. Ông thành công t nhiên ông có l i, mà c th y chungquanh ông ai c ng có l i h t, b i v y bà Ng c ra v n nhi u mà bà không ng i,H ng hào i u m t oai th v i l i quy n mà nh không phi n, cho t i ông Ba L ,m y ng i làm công, m y ng i m n t tr ng mía, và c th y dân trong xóm tronglàng ai c ng kính m n ph c tùng ông Thái, không có m t ng i nào phi n trách ông

c.T i ngày n mía ông Thái lên s m i b a và ích ông coi làm t ngoài ru ng

vô trong lò. H ng hào i u có m t thì ch y b n làm nh ng vi c ông ch bi u nhm n dân n mía, m n xe kéo v lò và m n trâu ép mía v y thôi.

Ông mua tro mà tr tr ng mùa t i. Ông lên lái Thiêu mua kh p v ngng s n xu t mùa n y. Trong lúc ép ng ông giao cho ông Ba L coi i u khi n

cho ng i ta làm. Mía n s ch h t r i ông m i h t nh ng ng i m n t c t u l iông c t nghh a r ng ép ng mùa n y xong r i ông s d b lò n y mà c t l i chol n, l p ngói lót g ch àng hoàng sau ông mua máy ng ch y cho mau. Ch lò tnhiên ph i tr ng mía nhi u. Anh em ã có công tr ng m y n m r i. V y ông xin anhem ti p t c tr ng n a ng em v lò m i mà p. Ông tính mùa n y ông ph i tr ng


104

70 m u m i x ng v i s phí xây c t lò m i. L i ph i cho anh H ng hào 10 m utheo l i nh xin. Còn l i 150 m u cho anh em m n mà tr ng. Vì ng lên giánhi u, theo l ch t c ng t ng ti n m n t lên, ít n a c ng ph i b ng t l c .Ngh vì anh em m i tr ng l i m t hai n m ch a khá l m, nên ông y giá r ó thêmm t mùa n a, qua mùa sau r i s t ng. Ông bi u anh em nói cho ông bi t coi trong s

t d cho m n ó ai mu n m n m y m u. N u m n không h t thì ch lòtr ng, d bao nhiêu c ng c, vì ông ã có s n tro nhi u. M y ng i nghe nói khôngt ng giá m n t thì khoái, nh t là nghe nh ng l i nh n ngh a thì ch u l m nên áp l inói cho ông biên s . Ng i xin m n 5 m u ng i 7 m u, ng i 10 m u, có ng ixin t i 12 và 15 m u. Ông biên r i ông c ng l i t i 170 m u, quá s t d t i 20m u. Ông xin m y ng i m n trên 10 m u b t giùm ng anh em có t màtr ng v i nhau cho vui. Ông l y tình oàn k t mà c t ngh a, làm cho ai c ng c m, nênm y ng i xin m n nhi u ch u b t xu ng m i m u thành th ai c ng có t màtr ng h t nên ai c ng vui lòng.

Vi c cho m n t mùa t i ã tính xong h t r i. Ông Thái giao cho bà Ng c v ibà Hòa coi ch ng lò ng, có ông Ba L th o vi c ó ông ph giúp c l c, ôngThái i t s u riêng, chôm chôm, sa-bô-chê, xoài, mít cho s n ng tr i m a thìtr ng trong v n, vì m y li p ã d n s ch, m y m ng ã móc sâu, m i ã khaithông, rào ã óng kín. Ông c ng mua h t trà ng ng cho s n qua n m sau có mà

t cho giáp h t m y li p. Ban êm r nh ông c y ông Giáo Hi p v giùm b n m tdãy nhà 5 c n, l p ngói, lót g ch ng mùa n y ép ng bán h t r i thì c t lò ngl i cho àng hoàng.

Bà Hòa lãnh ph n i các v a gi o giá ng mà bán ng. Có m t v a chÔng Lãnh ch u mua giá cao h n h t là m t ngàn 200 ng 100 kílô, l i ch u cho xecam nhông n lò mà ch . Bà bàn tính v i bà Ng c và ông Thái, H ng hào i u nóin m tr c anh bán 100 kílô có chín tr m hai. Ai n y u ch u giá m t ngàn hai.

M y ng i tr ng mía em vô lò m n ép ph n nhi u h em ng v cho vcon ng i ch bán l c giá cao h n. Nh ng c ng có ít ng i cân r i giao cho ch lòbán s giùm cho mau l i kh i th t công gánh i bán.

ng bán xong h t r i ông Thái m i tính s . Bên xu t ph i tính 5 ngàn c aH ng hào i u mua tro và m n tr ng mía hôm u mùa, c ng v i ti n m n nmía ch v lò, ti n m n lò ép ng nh ng i ta và ti n m n t, c th y là 7.500.

Bà thâu mùa n y tuy cho m n t giá r song làm có l i khá nên ai c ng óng h t. C ng ti n cho m n t v i ti n ép ng là 12 ngàn. Bán ng c 54

ngàn. C ng chung là 66 ngàn.M t bu i chi u ông Thái em h t ti n b c và s thâu xu t ra nhà trình cho bà

Ng c xem xét r i chia l i cho H ng hào i u. Ông nói tr c khi chia bà ph i tru triêng ra cho ph n bà 12 ngàn là ti n m n t 7 ngàn và ti n ép ng c a lò 5 ngàn.C ng ph i tru t mà tr l i cho H ng hào i u 5 ngàn ng là ti n c a nh xu t h i

u mùa ng mua phân và m n nh n công tr ng mía, tr hai s ó ra là 17 ngàn thìcòn l i (66.000-17.000)= 49 ngàn, bà chia hai v i H ng hào i u m i ng i 24.500

ng.Bà Ng c la l n:- Chia hai sao c. Chia nh v y H ng hào i u c t i 24 ngàn r i v i

5 ngàn n a là 29 ngàn r i, nhi u quá.- Thì ph n cô c ng c 24 ngàn r i v i 12 ngàn c ng 36 ngàn r i, càng

nhi u h n nh.- Còn công anh c c kh m y tháng nay ph i chia cho anh m t ph n m i công

bình ch .


105

- ây là s suy tính v mùa r i. Còn tôi làm thu c v mùa t i. Có chia l i chotôi thì ph i ch sang n m kia ch . M y tháng nay tôi làm y là tôi giúp riêngcho cô mà ki m soát cho kh i hao h t, l i c ng d n ng cho êm m màlàm v sau. Mùa n y thu c c a anh H ng hào i u làm, có l i thì nhh ng, tôi thì k công mà chia coi k quá.

- H ng hào làm gi ng gì? Tr ng mía r i thôi. Công vi c m y tháng nay, anhlàm h t, anh lo t chút. Ph i chia cho anh m t ph n m i c.

- Cô ã giao v i H ng hào h làm có l i thì chia hai. Cô nên gi l i giao k tcho n cùng. Mùa t i nh m n 10 m u t mà tr ng riêng, nh không cois cho cô n a. Cô ph i làm cho nh vui lòng ng kh i ti ng oán.

- Tôi mu n trong s 49 ngàn ó h i chia làm ba, ng anh h ng m t ph n là16.300 ng, h ng ti n mùa n y. Anh H ng hào c 16.300 v i 5 ngànkia n a, c ng 21 ngàn r i ã nhi u qua r i. nh giúp cho tôi có hai mùa,mà tôi ra ti n cho nh làm. Bây gi nh có s v n n 21 ngàn r i có chi p gì âu mà oán. Anh h t s b c và s sách ó cho tôi. Sáng mai tôilên tr n tôi tính v i H ng hào r i tôi s li u. Hai ông bà lo l ng m t nh cm y tháng tr i mà không có l i gì h t sao c.

Ông Thái giao h t ti n b c s sách r i ông v Bà Chi u d n bà Ng c có bàn tínhv s chia l i v i H ng hào i u thì ph i nói cho khéo ng kh i mích lòng, b i vìcu c làm n còn ph i m l n và ph i b n v ng lâu dài, không nên vì m t vài ch cngàn mà th t nh n tâm r i mang ti ng tham lam không t t.

Bà Ng c c i mà nói: Tôi nh anh hay nói cái l i ph i i ôi v i cái ngh a m ib n, m i vui. Tôi không quên âu. Xin anh ng lo .

Sáng b a sau bà Ng c r bà Hòa i Bình Ph c. Xe ghé vô ti m. Ông GiáoHi p nói ông Thái m i i ra Sài Gòn d giá g ch và xi-m ng ng lo xây c t lò ngl i. Hai bà i luôn.

Xe lên t i s , s p ph ch y luôn vô u tr c lò ng. Vì h t mía nên lò nghh m nay, b i v y trong ngoài v ng hoe. Hai bà th y ông Ba L v i m t ng i làmtháng ng lui cui cu c t l i góc v n phía sau. Hai bà i vô ó h i ông Ba cu c

t chi v y. Ông nói d n ch ng ng trà v i h t c a ông Thái mua r i. B a nayông b t m t ng i ph v i ông lo s v n vì tr i b t u m a r i. Còn hai ng i kiathì i ra s mía ti p v i ám nh n công làm ngày d n t mà t mía.

Bà Ng c d t bà Hòa i l i nhà th m H ng hào i u. V ch ng H ng hào vuiv ti p r c m i ng i.

Bà Ng c li n nói: ng bán xong r i. Ti n b c h ch ng . Tôi lên ng trs b c n m ngàn c a anh H ng hào xu t hôm u mùa mà mua tro v i m n nh ncông tr ng. Tôi c ng tính s mà chia s l i v i anh cho r i. Theo s c a ông Hai màtrình cho tôi ây thì mùa r i tr s t n ra còn l i c 49 ngàn .

H ng hào nói: Th a ph i. Ông Hai có tính s v i tôi l i c 49 ngàn .Bà Ng c nói ti p: H i tr c ông Ph có h a v i anh, n u anh làm có l i thì anh

h ng phân n a. N m ngoái l i ít. Tôi ã chia cho anh y nh l i h a. N m nay nhcó ông Hai giúp s c m i b nên l i t i 49 ngàn. N u chia hai thì ph n anh c 24ngàn r i ph i hôn? .

H ng hào nói: Ph i. Mà mùa n y có ông Hai hi p tác, ng thông th o, nggi i quá, ng lo l ng t hôm T t t i gi , ph i chia l i cho ng m t ph n, ch chia haisao c .

Bà Ng c li c m t ngó bà Hòa r i nói ti p: Tôi c ng có ngh nh anh v y, nênchi u qua ng tính s v i tôi thì tôi nh chia làm ba, ng h ng m t ph n là 16 ngànba. ng d d không ch u lãnh, ng nói mùa n y ng giúp cho mình mà thôi. Ngh vì

ng lo l ng c c nh c n m y tháng, l i bà Hai ây th o cách bán ng nên n m nay


106

bán c giá cao m i có l i nhi u, b i v y tôi lên h i anh coi anh có vui lòng chia l icho ông Hai bà Hai m t ph n hay không? .

H ng hào nói: Tôi vui lòng l m. Ph i chia cho ông Hai m t ph n m i côngbình .

Bà Ng c nói: Tr c m t bà Hai ngó th y ó. Tôi v i anh H ng hào u s nlòng chia l i cho ông Hai m t ph n, bà v nói v i ông không nên t ch i. S n ây tôichia li n cho r i. Ph n anh H ng hào 16 ngàn ba, v i n m ngàn c a nh xu t tr c,c ng là 21 ngàn ba. Tôi a luôn 22 ngàn cho ch n s . Còn ph n c a ông Hai tôi ah n 16 ngàn cho ch n luôn n a .

Bà Ng c m bóp m giao cho H ng hào i u 22 ghim gi y s ng mà bi um l i. V ch ng H ng hào h n h t i c i, bà v ng i m, ông ch ng ng

ngó. Ra công có vài n m, l i không c c kh chi l m, mà c s b c t i 22 ngàn, cònmong mu n sao n a mà ch a vui?

Bà Ng c m luôn 16 ngàn n a mà giao cho bà Hòa, c y em trao cho ông Tháivà nói anh H ng hào ép ông ph i h ng m t ph n l i không c t ch i.

Bà Ng c h i H ng hào v y ch mùa n y anh tính giúp cho bà c n a haykhông?

H ng hào nói: M y tháng nay tôi hay ông Hai lãnh thay m t mà làm cho côthi t tôi m ng h t s c. N m ó ông v i cô kêu tôi mà giao cho tôi s p t cu c làm nl i. Vì tình bà con tôi không dám t . Nh ng b t tay vào vi c ó tôi th y tôi lù mù, l ikhông có th l c nên khó mà làm l n cho có l i nh chú C h i tr c c. Nay maycó ông Hai ch u ti p s c v i cô, ng tính dùng phân hoá h c theo ph ng pháp m imà tr ng mía cho nhi u và cho t t. Ông l i tính xây lò ng l i cho h n hòi, ngsau mua máy và ép ng cát. M y vi c ó tôi có hi u âu. V y tôi xin cô giao choông Hai làm, ng thông th o, l i có th l c, ng làm m i sanh l i nhi u mà g y d ngcông nghi p c a chú C l i c. Tôi xin cô có th ng tôi thì cho tôi m n 10m u t hoài ng m i n m tôi tr ng mía ki m c m nuôi s ng gia ình thì tôi cám

n cô l m.Tôi nh cô nên bây gi tôi ã có v n t i vài ch c ngàn r i. Tôi tr ng mía, có

r nh thì tôi lo l p s v n c a tôi l i, cây trái c ng r i h t nh ng cô v y. M ytháng nay tôi th y cô s a ng tr ng cây l i tôi nôn quá. Bây gi r nh r i l i có ti ntôi s mua cây mà tr ng l n .

Bà Ng c nói:- Ông Hai có cho tôi hay ý anh mu n ngh mà lo vi c nhà. Tôi mu n h i anh

thi t nh v y hay là có vi c chi anh phi n nên anh không ch u hi p tác v itôi n a.

- Tôi mang n cô l m ch có phi n vi c chi âu.- Ông Hai c ng có nói ng ch a cho anh 10 m u t r i.- Th a, ph i. Hôm chia t mà cho m n ng có ch a tr c m i m u cho

tôi, theo l i tôi xin.- Tuy mùa n y anh làm vi c riêng, song tôi xin anh c ng ngó giùm công vi cc a tôi n a nghe hôn.

- V y ch sao. Có tình bà con l nào tôi làm l . Tr ng mía n u ông Hai cóthi u công làm thì tôi kêu giùm cho. Ch ng ép ng tôi g n tôi c ng phv i. Mà tánh ông Hai hòa nhã bi t xét công, bi t th ng ng i nên ây aic ng k nh m n s n lòng giúp công cho ông h t. Cô giao cho ông Hai coi scô kh i lo.

- Tôi nghe anh nói nh v y tôi c ng m ng. Thôi tôi tr l i v n coi ông Bang trà r i tôi v .


107

Hai bà t giã v ch ng H ng hào mà i. Ra ngoài ng r i bà Hòa nói: AnhH ng hào thi t thà d ch u quá. V y mà h i m i g p cha s p nh s thù oán r i nhsanh chuy n .

Bà Ng c nói: Tôi nghi nh gian l n m i b y d ch . Tôi ph i vái Tr i Ph t xát i cho tôi. Chia l i nh ch u chia ba, ch tôi không có ép. Ch làm ch ng v nói rõcho nh nghe ng nh h t ái ng i n a .

L i t i ch ông Ba L làm; bà Ng c m bóp l y a cho ông Ba 500 ng mànói mùa ng làm r i nên bà th ng riêng cho ông m t s ti n mua v i may áoqu n mà b n. Bà l i l y ra 600 ng n a, kêu anh làm ph mà cho nh 200 ng còn400 ng g i ông Ba chia l i cho hai ng i m c i d n t tr ng mía. Bà nói rõ r ngs ti n bà trao ây là ti n bà cho thêm ng may qu n áo mà b n, không k trong sti n công th ng.

Hai ng i cám n bà h t s c. Bà nói anh em h t lòng giúp bà thì bà không baogi quên công n. Bà d n ông Ba L mùa m a n y ráng tr ng cây cho xong ng quamùa sau tr ng trà tr ng tiêu. Bà d n dò an i r i cùng bà Hòa lên xe mà v .

T i Bà Chi u hai bà ghé ti m. Ông Giáo Hi p nói h i s m m i hai bà i m t látông ch có v . Ông hay hai bà lên Bình Ph c, r i ông lên xe i n a, nói lên b ng coicây ông t ã có c bao nhiêu ng ông ch l n em v Bình Ph c mà tr ng.

Bà Hòa c y ông Giáo nói l i v i ông Thái chi u t i có r nh ch y v ngoài nhàm t chút, r i hai bà ra xe v Sài Gòn.

Công cu c làm n trên Bình Ph c ã s p t mà xây n n t ng xong r i. Bâygi ch do theo ch ng trình l n l t i t i, h t lo gì n a.

Bà Ng c th y rõ tài ngh , bi t rõ tánh tình c a ông Thái r i, bà không lo ng ichi h t. L i nh ông giúp có m y tháng mà mùa r i bà không quên làm ngh a, nh ngbà c ng còn thâu l i h n hai muôn; bà ph n chí bà c ông làm t i, ng s t n hao,ph i xu t ti n bao nhiêu bà c ng dám xu t, xu t tr c l i sau, xu t m t n m mà có l inhi u n m, có sao âu mà s .

Còn ông Thái làm ngh a th ch i ít tháng mà ông có l i c ng b ng óng bàn ghmà bán c n m; ông c chí nên ông càng thêm s t s ng. Ngày nào ông c ng lên s .

ng tr ng mía ngoài ru ng, l i coi tr ng cây trong v n, nh n công làm r n r t ingày, b i v y nhi u b a tr a ông v ti m n c m và ngh m t lát r i x ông ph i trlên n a.

Nh có ông Giáo Hi p t n tâm giúp nên ti m Thái Hòa c ng v n t n phátnh th ng. Bu i chi u bà Hòa th ng vô th m ch ng ti m. ôi ba b a bà i v i bàNg c lên Bình Ph c.

Trong vài tháng mía tr ng giáp h t 70 m u t. Còn v n thì m i li p ã tr ngm t hàng s u riêng chính gi a. M t kho nh t k bên m thì ã gây m t v n tiêu30 n c. Theo rãnh t phía sau và hai bên thì tr ng mít t n xen k v i xoài voi, cònphía tr c d c theo l thì m t bên tr ng chôm chôm ng t, m t bên tr ng dâu mi nd i.

Tr ng tr t g n xong thì th u khoáng ã ch lên xây d ng lò ng m i. C tm t dãy nhà 5 c n l p ngói móc, n n d ng ch c ng ngày sau có th t máy ch y

c, c t d c theo ranh t phía tay m t ngó qua v n. Hai c n u ngoài cao ráo, cóvách t ng, có c a, và d i lót g ch m t c n s m bàn gh , t , ván ti p khách vàlúc có công vi c làm t i ngày ch s lâu thì có ch ngh ng i, còn m t c n k ó làkho, h ng làm r i thì vô kh p vô lu mà bán. Ba c n ti p theo n a n n tráng xim ng. y là ch ép mía và n u ng, có xây lò k l ng.

Dãy nhà n y c t r i li n tri t h lò ng c em c t n i theo ó c ng 3 c n,song l p thi t, m t c n ch a phân và xe bò, còn 2 c n thì nh t bò v i trâu smua kéo mía và ép ng, kh i m n c a ai n a.


108

Rào có ch a hai c a cho xe ra vô phân bi t, m t c a phía àng n y vô lò ng,còn vô v n thì có c a c u àng kia.

Bà Ng c giao cho ông Ba L v c n kho ng ng gi lò ng và s n sócv n, còn hai ng i kia thì coi ánh lá bón phân ngoài s mía. Qua tháng 11 mua

c m t c p trâu và m t c p bò, bà bi u ông Ba ki m m n thêm m t tên trai 16tu i coi trâu bò.

Công vi c s p t xong xuôi r i h t, ch i mía úng l a thì n mà ép ng.Nghe ai c ng khen mía c a ông Hai nh có phân nhi u nên t t h n mía c a

ng i ta h t th y l i hay ng lên giá, m i ký thêm h n m t ng n a, bà Ng c h nh m i a ti n cho ông Ba L ki m mua m t con heo ng làm th t cho bà cúng t

ai r i ãi bà con anh em trong xóm n u ng v i bà m t b a cho vui. T i ti c n yn a thì H ng hào i u v i nh ng ng i giúp công và c th y trong xóm àn ôngc ng nh àn bà ai c ng tùng ph c bà Ng c v i v ch ng ông Thái sát t, h có c yh vi c chi thì h s n lòng giúp li n.

Mùa n y nh tr ng t i 70 m u t, nh s mía trúng l i nh giá ng lên caoh n mùa tr c nên mãn mùa ông Thái trình s thâu chi cho bà Ng c xem nh v y:

Ti n cho m n t 6.000Ti n ép ng cho ng i ngoài 5.000Ti n bán ng 145.000 C ng 156.000Còn bên s xu t:M n công làm v n và mua cây tr ng 21.000Xây c t lò ng m i 90.000C t chu ng trâu bò và xe 10.000Mua xe và trâu bò 15.000Mua phân 10.000M n nh n công tr ng mía 9.000S m khí c theo lò ng 5.000 C ng 160.000

Ông Thái i bà Ng c xét k r i ông m i nói: V y thì mùa n y mình ch a l yv n l i c còn l 4 ngàn .

Bà Ng c ch ng h ng bà h i:- Sao mà l ?- Xu t t i 160 ngàn mà thâu có 156 ngàn thì l ch mà sao.- Anh k h t các s xu t vào cu c hùn làm ng v y sao ph i. S a v n là

vi c riêng c a tôi. C t lò ng l i, c t chu ng và s m trâu bò u là v td ng lâu dài, không nên k v t n hao mùa n y, xu t mùa n y thì k muaphân, m n tr ng mía và d ng c chút nh c ng có 24 ngàn mà thôi. Cònbên thâu ti n cho m n t v ph n riêng c a tôi là ph i. Anh mu n ti nép ng cho tôi n a có l c ng c vì tôi ra v n c t lò thì l i k v tôi.V y thì s thâu v cu c hùn hi p ph i k 145 ngàn tr 24 ngàn s phí, cònl i 121 ngàn. Tính nh v y m i úng s l i thi t v mùa n y. Chia hai l i thìph n anh h ng 60 ngàn. Xin l y 60 ngàn i, l i cho tôi 96 ngàn. Ph itính nh v y m i công bình.

- Không c, không c. Tôi tính làm, ng giúp cô mà tr ngh a chkhông có ý ki m l i. Cô ra v n nhi u quá m i có l i ó. V y nên cho l yv n l i cho , r i s nói chuy n chia l i.

- Anh ch nh c công v i tôi c n m, l i b ph cu c buôn bán nên th t l i vbên ó, ã nh c công tr ng mía làm ng, mà còn nh c công gây d ng


109

v n t c l i cho tôi n a. Tôi không th cho anh ch thí công giúp cho tôicó l i, còn anh ch b h i.

- Tôi có b h i gì âu?- Anh ph i c y ông Giáo coi ti m cho anh. Anh ph i thêm l ng cho ng. Mà

ng i thay m t làm sao buôn bán b ng ch ti m c. V y không ph i h icho anh sao? B a nay tôi lên t thi t cho anh ch bi t lòng d c a tôi. Trót 20n m thân tôi nh ng i ch t ch a chôn. Nh anh ch c u tôi s ng l i, h tbu n r u, h t au m. Tôi vui v mà ho t ng l i nh m i ng i, bi t hams ng mà vui v i con, vui v i i. Tôi mang n c a anh ch l n quá, ã c m

n c ch a tr c, té ra l i con mang n m i n a. Tôi xin t thi t, tôi có ti n b c mà nuôi cho con tôi, d u m t hay hai a c ng v y, s ng

sung s ng mãn i, ch ng c n ph i làm cho ra ti n thêm n a. N m ngoái,tôi xin anh ch hùn v i tôi mà xây d ng cu c làm n l i, tôi d bi t cu c làmn ó s có l i l n. Cha tôi nh ó mà làm giàu b c tri u sao tôi l i không

bi t. T i tôi chán i nên cha tôi m t r i thì tôi không thèm ngó t i, ai làmsao thì làm. Sau n y tôi ã c vui s ng r i. Tôi ã còn s n ti n b c nhi u,tôi không c n cào c u ki m thêm n a. S d tôi r anh ch hùn v i tôi ngtr ng mía l p lò ng l i tôi ra v n cho anh làm, ch tâm c a tôi là mu nlàm cho anh ch có l i, tôi bi t làm c s có l i to, làm cho anh ch giàu

ng tôi n áp n ngh a c u tôi s ng l i ó. Ch ng b t tay vào vi c tôi l idòm th y mu n tr n cho anh mà tôi c ng c h ng l i l n, nh t là l iv luân lý v tinh th n. Nh có anh ch giúp nên tôi xây d ng côngnghi p c a cha tôi h i tr c l i c n a. L p v n t c l i tr ng mía làm

ng l i nh c . Tôi ch c vong linh c a cha tôi d i c u tuy n r t vui màth y tôi k nghi p cho cha ch không ph i a con b t hi u. n nuôi d y ksau, tôi ch a n áp c, mà tôi còn mang thêm n tr th o cho ng i, nngh a n ng n quá n u anh không ch u chia l i tôi ái ng i trong lòng hoài,làm sao mà vui s ng cho c. V y tôi yêu c u anh ph i l y ph n l i c aanh. Anh ph i lãnh tôi m i yên lòng mà làm ti p n a.

Ông Thái ngó v , không bi t li u l nào cho ph i.Bà Hòa nói: Cô Hai thi t tình, cô ã nói c n l i. V y nhi u ít gì cha nó c ng

ph i l y cho c yên b ng ,Ông Thái ng i suy ngh m t h i lâu r i ông nói: Cô Hai mang n v ch ng tôi,

mà v ch ng tôi c ng mang n cô Hai v y ch , làm sao v ch ng tôi quên c. Nhcó 5 ngàn ng b c ó m i có ti n cho v tôi u ng thu c lành m nh mà nuôi con vàcó v n làm n, l n l n phát t, mua c nhà c a và cho con n h c. Nay tôi giúp côHai là có ý mu n n n x a ó ch không ph i mu n ki m l i thêm. Cô Hai nài quá,n u tôi không ch u chia l i s cô không yên lòng, cô m t vui r i sanh b nh l i. V y tôiph i lãnh, lãnh r i dành cho con. Nh ng tôi lãnh m t ph n ba mà thôi. Cô Hai rav n nhi u quá ph i m t ph n l i cho s v n ó, cô m t ph n, tôi m t ph n, chianh v y m i công bình, tôi m i dám lãnh .

Bà Ng c m ng nên bà c i mà nói:- Anh mu n nh v y c ng c. V y anh l y ph n l i c a anh 40 ngàn i. Mà

anh tính m t ph n l i cho s v n c a tôi xu t thì ch ng nào tôi l y v n l i h t r i h tôi có l i thì chia hai nghe hôn? .

- Cái ó sau r i s tính. Vái Tr i Ph t cho bà con mình m nh kh e, s p nhthành danh r ràng và cu c làm n c xuôi thu n y là quí h n h t.

Bà Ng c m 40 ngàn r i a cho bà Hòa v i s sách. Ai n y u bi t x ph ikhông ham ti n nên c th y u vui m ng mà h ng hái làm t i.


110

Mùa n y có ng i m n m i m u t vì già l i b nh không tr ng mía cn a, nên xin giao t l i cho nguyên ch . Ông Thái lãnh mà tr ng luôn, thành ra c80 m u. Ông mua tro s n l i mua ít bao phân hoá h c ng tr ng th m t ám mía màthí nghi m coi có hi u qu và ít t n hao h n phân tro hay không.

Tr i m a dào d t37 các ám mía u lên m nh t t, trà ng ã giáp n m r i.Ông Thái ch cho ông Ba L v i m y ng i làm v n tr ng giúp các li p, m i li phai hàng. Nh ng cây tr ng n m tr c có cây nào ch t thì mua cây khác mà tr ng th ,nên v n ã tr ng u h t.

Bà Ng c v i bà Hòa m i lên th m v n có m t c n nhà s ch s , bàn gh t vánd n coi thi t p, nên hai bà th ng ch i, ông Ba L khoe trong 2 n m n a v n scó huê l i trà v i tiêu r i l n l n m i t i các trái cây th .

Bà Ng c l y làm c chí, nên bu i chi u vi t th th m con, bà m i nói thi t chocon hay t n m ngoái nh có v ch ng ông Thái hùn hi p v i bà, nên ông coi l p sv n, m n tr ng mía và xây d ng l i lò ng trên Bình Ph c, cu c nào c ngxong xuôi r i h t. Mùa r i s thâu t i 156 ngàn, ng t b c t lò ng, mua trâu bò vàs a sang l i v n t n hao nhi u, s xu t t i 160 ngàn nên ch a có l i. Mùa n y míatr ng r i t i 80 m u, cây trong v n lên s n s , ch t n ti n mua phân và tr ti n cônglàm mà thôi, kh i xu t nhi u n a, nên cu i mùa ch c s có l i c tr m ngàn.

C u Khánh tr c kia nh ào v i Lý cho hay m i ngày v ch ng ông Thái chom t cô qua n c m và ng cho m c u vui mà h t b nh thì c u c m tình h t s c. Nayhay ông Thái giúp l p v n và gây cu c làm n l i giúp cho m c u thì c u càng thêmm ng. C u li n vi t th ngay cho ông Thái và c m n ông. C u g i th cho ào v iLý mà nói c u có hy v ng s c.

Còn g i th cho m thì c u m ng m nh v ch ng ông Thái mà m c vuih t b nh, l i l p v n, tr ng mía, làm v n ng ch ng c u v chúa nh t c u lên ó ch i cho kh e trí.

Bà Ng c em th c a con cho v ch ng ông Thái xem và t ý mu n c t bi t thtrên v n. Ông Thái c n. Ông nói ã có d n m t c n nhà àng hoàng r i. Lúc làmvi c mình ph i t i ngày trên s , thì ã có s n ch cho mình ngh t m. C t bi t ththì ph i s m coi cho c, ph i chi t v n ít l m là 200 ngàn. Mà c t nhà không ai c h hao, l i ph i m n ng i mà gi . V y nên i c u Khánh v nh thi t

ph i c t nhà, thì h i ý c u mu n c t theo ki u nào, bà s m n v ho r i m nth u khoán c t cho c u. Bây gi th u khoán gi i, l i nguyên li u tuy m c song có s nd i dào d th ng thuy t, ch u giá xong thì trong m t tháng ng i ta c t r i cái nhà,ch không ph i ch m ch p làm c n m nh h i tr c.

Bà Hòa v i ào, Lý ng xin hu n38 vi c c t nhà mát. Bà Ng c ph i theo ýph n ông mà tr l i v i con.

37 nhi u38 t m ng ng


111

HÒA HI P

I (7.1)

Cô Lý h c bào ch n m r i nên cô thi u b ng D c s .Hai nhà u vui m ng nh nhau. Bà Ng c giành m ti c t i nhà bà ng hai nhà

chung nhau mà m ng cho con, bà nói cô ào h c Y Khoa nên lâu h n, nh ng ch ngào thi u Bác s bà c ng xin ãi ào n a, có l ch ng ó Khánh ã v cu c vui

càng rình rang h n.Bà Hòa nói: Lý thi u cô giành ãi tr c thì ch ng c u Trung úy v cô ph i

nh ng cho bên tôi ãi c u tr c m i ch u . Bà Ng c b ng lòng nh v y m i nhchi u th b y n ti c và bà vô ti m m i ông Thái v i ông Giáo Hi p b a ó ra s m

ng chung vui v i nhau.Chi u th b y m i 5 gi ông Thái ã v t i nhà, có ông Giáo Hi p i theo ông,

ào v i Tòng còn i h c ch a v , Lý ã thôi h c nh ng có theo bà Hòa qua nhà bàNg c mà ch cho b i d n ti c, nên hai m con u không có nhà. Ông Thái li n d tông Giáo i luôn qua nhà bà Ng c ng g p v con.

Ch khách nói chuy n vui c i m t h i, thì có nh n viên s B u Chánh vô phátth . Ông Thái ng ng t i c a, ông b c ra l y th . Ông xem hai b , c m vô traocho bà Ng c.

Bà Ng c vui m ng c c i m, bà c i nói không ng t, m ng con trai ã lên ch cquan ba, l i s p c v g n bà. Còn m t vi c khác bà c ng m ng n a, nh ng bàkhông nói ra c; mà v ch ng ông Thái bi t nên c ngó nhau múm mím c i hoài,bi t bà m ng con gái bà m i thi u b ng D c S ; có vài b a mà bà c 2 s vuim ng vào nhà bà hân hoan hanh h là ph i l m.

Ch khách ng vui c i thì cô ào v i c u Tòng x ng x m b c vô. Cô àocó c m m t phong th trong tay, v a th y bà Ng c thì cô nói: C u Khánh c lênch c i Úy r i, má Hai à! Con i h c v con g p th c a c u cho hay ây .

Cô Lý c i nói: Hay r i! bên n y má Hai c ng có c th v y .Cô ào b t vui, nên cô i vô trong mà r a m t r a tay. Cô Lý i theo bi u ào

a th c a Khánh cho cô c r i cô nói: Th g i cho ch em mình Khánh không cónói, ch th c a má Hai Khánh có g nh thêm, trong ít tháng n a Khánh c tr vSài Gòn, b i v y nãy gi má Hai m ng d quá .

ào nói: V y h ? Cha ch , Khánh v ây ch c má Hai làm ti c l n .Lý nói: Cha v i má có giao, tôi thi u má Hai giành ãi tr c thì ch ng

Khánh v ph i bên mình ãi tr c mà .ào nói: À! Ph i. Tôi quên. ông th o v coi m t ng ra sao .

Hai ch em tr ra phòng khách mà ng i r i kêu b i bi u cho n c cam u ng.Cô ào m i nói: H i tr a con i h c. Con th y nhà c a ng i Pháp k bên

nhà má Hai có treo b n rao bán.Bà Ng c li n h i:- Nhà tr t c a hai v ch ng ng i Pháp khít ranh bên n y ây bán hay sao?- Th a, bán. H i nãy v con có ng ng xe con coi b ng. Rao bán nhà luôn t

và c trong nhà h t th y. Ai mu n coi thì m i ngày t 5 gi t i 6 gichi u còn chúa nh t t 8 gi s m m i t i 12 gi tr a.


112

- Nhà nh c t theo ki u x a nh ng còn ch c, t không c r ng nh t bênn y. Nh ng n u bán r thì tôi mua.

Ông Thái h i: Cô có m t ng i con trai, mà ã có s n nhà n y r i còn muathêm làm chi n a? .

Bà Ng c nói: m gì mà lo anh Hai. Mua cho luôn m t v t ba cái nhà c a bàcon mình h t, không có ng i ngoài chen vô .

Bà Hòa c i mà h i: Tôi hi u ý cô r i. Cô mu n tam hi p nh t ph i hôn? .Bà Ng c c ng c i mà áp: Bi t ch ng âu. N u c v y thì càng t t ch có

h i gì. N u bán r thì tôi mua ó. Sau ng i quen c a mình ai có mu n thì tôibán l i có l i. Nh con Lý nó mu n m ti m bán thu c và bào ch thì tôi cho nóm n. Ch n y m ti m thu c c l m. Vùng n y bây gi dân c ông o quá.L p ti m thu c mình ch n khách hàng các xóm Bàn C , V n Chu i, Xóm Lách vàchung quanh ây h kh i i xu ng Sài gòn. H m ti m thu c t i trên Hòa H ng,t i bên Khánh H i c ng còn c thay hu ng h là ây. Mà qua sang n m ào sthi l y b ng Y Khoa n a. ào dùng nhà ó ho c c t thêm n a m phòng coim ch và làm b nh vi n c ng c. Thi u gì vi c dùng mà lo .

Ông Giáo Hi p nói: N c mình s p c t do, c l p. Ng i Pháp h lo tomgóp tài s n ng tr v x , h ki m ng i mà bán t d quá. N u có ti n d thì nênmua. Có l lã gì âu mà s .

Bà Ng c r bà Hòa sáng b a sau nh m chúa nh t hai ch em qua xem c vàh i th m giá c . ào v i Lý theo thông ngôn, bà Hòa ch u i.

Bà Ng c au kh v a con gái m i l t lòng bà ph i ch i b d a bên ng,au kh trót hai m i n m tr ng, t ng ngày ch t bà c ng còn mang theo m t b uh i h n xu ng chín su i, không dè ngày nay m con c trùng phùng, c vuis ng gi a thân yêu, l i c m ng th y a con ó có b ng D c S ch khôngph i lang thang v t v , b i v y bà ãi m t ti c h n hòi, cho n th c ph m quý ban c Vi t-Pháp-Hoa. M i vô m i ng i n m t chén y n Nha Trang cho b r i m it i cá V t Ph c H i nhúng gi m, m ng h p n u cua Gò Công, v t ta ti m có n m

ông Cô, có b t ng t Nh t B n, công Bình Thu n út lò, sau chót còn cho n Vi t n u theo i u g i là bát n a, b i v y ê h n không h t. R u thì có r uchát th ng h ng, r u sâm banh, r u ng gia bì cho ông Thái v i ông Giáomu n dùng th nào tùy thích, n c su i, n c cam v i la ve cho hai bà v i m yc u, có tráng mi ng thì có th trái cây theo mùa, còn có cà rem, bánh ng t.

n ngon mi ng, nói nh ng chuy n vui, tình thành thi t thân yêu tràn ng pkh p trong nhà, ti c long tr ng kéo dài n 11 gi khuya m i mãn.

Sáng b a sau, g n 8 gi r i, bà Ng c qua r bà Hòa i coi nhà ng bà mua.ào v i Lý li n thay i v i hai m .V ch ng ng i Pháp, tu i trên n m m i, ti p r c ni m n . Bà Ng c bi u Lý

h i coi hai ông bà thu nay ây yên n, t i sao l i bán nhà mà i âu. Bà m nóiv ch ng bà qua Sài gòn 25 n m r i, v ch ng u yêu m n x n y là quê h ngth nhì. Ch ng bà là công ch c, nay c gi y cho h i h u. Ngh vì v ch ngkhông có con, mà l i l n tu i r i, ây mà không có vi c làm chi thì ch c bu n nênm i tính bán h t nhà c a c l y ti n tr v quê quán ki m mua m t cái nhà nh ,có m t kho nh t, tr ng tr t ng vui v i c nh an nhàn r i ch ng ch t c mm n m trong c th .

Lý v i ào ng h ng hái b c vào c nh i r n r c mà nghe ng i l n tu is a so n thoát ra kh i c nh y, l i nói v i gi ng chán n n không vui, b i v y hai côxúc ng h t s c. ào thu t l i nh ng l i y cho hai m nghe. Bà Ng c xin phép ixem c.


113

Xem nhà c t theo ki u bi t th h i 20 n m v tr c, ngoài c a ch a m t hànhlang cho kh i n ng d i m a t t vào nhà. Trong c a thì chính gi a là phòng ti pkhách, m t bên là phòng c sách có bàn vi t có t sách, còn m t bên có gh xíchu có i-v n, có máy may, có ra-dô.

Phía trong chính gi a ch a m t hành lang làm phòng n, m t bên là phòng ng ,còn m t bên là phòng t m, r a m t và thay . Nhà có ch và ti n ghi chom t c p v ch ng s ng th nh th i. Bàn gh t gi ng u óng v i cây th ng s nv c-ni ch không ph i danh m c, song ki u p ch không v ng v . Phía sau có ga-ra, có nhà b i, nhà b p. Nhà tuy c t ã 20 n m r i, song m i n m u có tu b , s nph t nên không h s p ch nào. Sân v i t d hai bên không r ng l m, nh ng d nd p s ch s , chung quanh có t ng, theo ranh có cây che mát.

Bà Ng c bi u ào h i coi có nh giá bán bao nhiêu. Ông ch nhà nói ông nh180 ngàn, tính nhà v i t 120 ngàn, còn c 60 ngàn. Bà Ng c chê m c. Ôngch nhà c i mà nói: Tôi em tráng l c trong i tôi mà giúp s a sang x s c am y bà cho xinh p, nay tôi già y u r i, tôi tính tr v quê quán mà yên ngh , m ybà m y cô nên giúp cho v ch ng tôi m i ph i ch nài m c r làm chi .

Cô Lý mu n mua l m, l i nghe m y l i nh nhoi nh v y cô càng thêm nglòng. Cô bi t d u có mua hay không bà Ng c c ng d ý ông Thái, b i v y cô nói cô h i l i ý cha cô, có l cha cô s coi r i s bàn v giá c .V ch ng ch nhà nghe Lý nói nh v y thì hi u ý cô mu n mua nh ng còn do

l nh c a cha, nên bà ch nhà vui v nói s n lòng ti p ông thân c a cô, tuy ngoài t mb ng biên nh v y song chi u chúa nh t vô xem c c ng c. Vì s có ôngho c bà nhà mà ti p.

Hai bà v i hai cô t giã mà v . Ra ngoài ng bà Ng c r i h t vô Bà Chi umà nói cho ông Thái hay chuy n mua nhà và giá bán c a ch nhà nh.

Chúa nh t th ng có khách ki m mua bàn t , nên ông Thái không i BìnhPh c. Hai bà vô nói chuy n l ng x ng. Ông Giáo Hi p nói: Nhà t ch ó mà

nh giá nh v y không m c âu. M y n m nay i n ch d i l c t nh t n c lên SàiGòn, h ki m nhà ph mà mua d l m. t i không có rao trong nh t báo nên hkhông hay. N u có rao thì h mua r i .

Bà Ng c nghe nói nh v y bà càng thêm mu n mua. Bà c y ông Thái i coi thr i tr giá mua giùm cho bà. ào v i Lý c ng ti p c cha i coi m t lát, hai cô stheo thông ngôn cho.

Ông Thái thay r i lên xe i v i hai con hai bà l i ti m ch i mà ch .i g n m t gi ng h ông Thái tr v nói nhà v i t nh giá 120 ngàn thì

không m c. Nh ng c trong nhà t m th ng, không có t l nh, không có v t chiquý giá mà nh 60 ngàn thì m c. Ông nói hai a nh mu n mua nên ông xin chnhà b t giá c. Ông ch u b t còn 170 ngàn. Ông Thái h i bà Ng c ch u mua giáó hay không. Nh mu n b t thêm n a thì bi u ào v i Lý i nói cho.

Bà Ng c suy ngh .Cô ào nói: Ng i bán b t m t chút thì ng i mua c ng ph i b t m t chút

m i v a. Má Hai hai con tr l i xin v ch ng ng b t 10 ngàn n a, nh khôngc thì b t 5 ngàn nghe hôn má Hai .Bà Ng c nói: Thôi, con. Mua hay là không mua, ch b t n m m i ngàn làm

gi ng gì. Ng i ta làm thâm niên m t m i l i già r i không làm vi c c m i bánh t ng tr v x s mà an ngh . H i nãy nghe ng nói má c m quá. Mình giúp chov ch ng ng không c thì thôi, n lòng nào còn làm ng t v i c p v ch ng giành v y. i nay n m m i ngàn ng b c có ngh a gì. Bu i chi u hai con qua trl i cho v ch ng ông hay. Má ch u mua 170 ngàn. Bi u ng nh ngày nào làm t


114

gi y, ngày nào ch ng ti n b c. ào m c i h c, thì Lý i v i má ng thông ngôngiùm .

Giá c nh xong r i, ch nhà lãnh ti n c c 50 ngàn, ông làm t giao mãi r i, haiàng trao gi y t cho Ch ng kh l p t mua bán theo phép.C u Khánh hay Lý u D c s r i c u g i th v chúc m ng, luôn d p c u cho

hay ch c l i T t ti u oàn c a c u s c rút v Sài Gòn.Lý thôi h c nên r nh rang. Bà Ng c lên th m v n hay i âu bà c ng bi u Lý

i v i bà, m con càng ngày càng thêm kh n khít.Trong 3 tu n l , Ch ng kh làm xong gi y t . Bà Ng c ch ng b c thêm 120

ngàn n a s . V ch ng ch bán xin bà cho phép luôn vài tu n n a, i t i ktàu ch y s giao nhà, nói r ng không có vi c chi g p mà ph i i máy bay, ã t n ti nnhi u mà l i l n tu i s m t. Bà Ng c s n lòng cho phép li n, bà nói thêm m ttháng c ng c, b i vì bà không c n dùng g p.

n ch ng v ch ng ng i bán nhà s a so n b a sau xu ng tàu mà v Pháp nênqua th m bà Ng c mà t giã và giao nhà, ào v i Lý khuyên m nên m i hai ôngbà ãi m t b a c m. Bà Ng c hi p ý bi u hai con nói mà m i giùm. V ch ngng i Pháp r t c m n và nh n l i m i li n, l i xin cho n m t b a c m hoàn toànVi t Nam k ni m.

Bà Ng c m i h t c nhà ông Thái qua d b a c m thân m t y cho vui, r i vch ng ng i bán nhà m i giao nhà và xu ng tàu v quê quán.

Sáng b a sau bà Ng c a chìa khóa cho anh làm v n bi u qua m c a nhàm i mua và quét cho s ch s . Bà v i Lý qua r bà Hòa i xem nhà m i. Ai n y ung c nhiên mà th y trong ngoài u s ch bót, bàn gh ch nào c ng có th t ,nh nhà ng , mà ch nhà óng c a i ch i v y thôi. C a l n, c a s , u ch cch n, g ch lót u toàn h o, không b m t t m nào. Vách t ng trong ngoài utr ng tinh không c n ph i s n ph t l i.

Bà Ng c d n anh làm v n h s m mai anh qua m h t các c a l n, c a s racho n ng gió thông vô nhà cho c kh i h , anh ra ngoài nh c mé cây chungquanh nhà, làm v n tr ng , t i tr a s óng h t c a l i, khóa ch t mà v bênnhà n c m. Bu i chi u anh s n sóc v n b n, chi u n c m r i anh s ôm m nchi u tr qua ng gi nhà, m i b a c làm nh v y, làm luôn hai nhà bà s tr thêmti n công.

ch i t i quá m i gi hai bà v i Lý m i v . Lý c ý l m, c khen cái nhàg n, có ch và dùng. C th y ch có mua thêm cái máy l nh n a mà thôi.V nhà bà Ng c bi u anh b i bu i chi u anh kêu m t ng i th cho bà t s a

hàng rào phía tr c nhà m i l i cho ch c ch n và làm c a rào vô ra có khóa h n hòi.Bà c ng t phá t ng rào c a bà b dài ch ng m t th c r i làm c a có khóa hai nhà qua l i v i nhau cho ti n, kh i i vòng ngoài ng.

Bây gi Lý bên bà Ng c th ng h n bên nhà. B a nào không theo bà v i bàHòa lên th m v n th m s mía thì Lý i mua v i bà ho c theo bà qua n m ch ibên nhà m i.M t b a có hai bà m , Lý t ý mu n ra xin làm công cho m t ti m thu c l n,

ho c ng coi m t ti m thu c nh nh cho h , ng có l ng tháng mà l i t p chonó quen ngh , sau có v n r i cô m ti m thu c riêng cô làm ch , cô rành r kh i bng .

Bà Ng c c n: T h i nh n bây gi con h c m t nh c quá, con ph i nghch i n m b y tháng, ho c m t n m cho kh e, c n gì ph i g p lo làm mà ki m ti n.Con ngh mà c sách, i ch i, kh o c u tánh d c, coi x mình có th gì bào chcó th làm thu c mà ch a b nh c. Má t ng con l p ti m thu c ng mua thu cngo i qu c mà tr , mua r bán m c, ng có l i cho nhi u. Con h c cho cao ng


115

c u ng bào, làm nh v y m i có ích, ch con h c cao ng ki m ti n cho nhi uthì l i cho con mà không có ích cho ai h t, cái l i ó không quí gì âu mà ham. Conki m cách mà bào ch thu c c a mình cho c c u giúp ng i ta thì má s chocon m n ti n mà làm v n, ch ng c n ph i lo ki m ti n .

Cô Lý nghe nói nh v y m i h t tính i làm công cho ng i ta n a, thì gimà thí nghi m th coi rau t n và rau húng cây tánh ch t nó có th nào mà con nítnóng ng i mình th ng âm mà thoa cho mát; còn lá ng i có ch t gì mà âm r ich n c m a v i m t ong vô cho u ng mà tr bình ki t.L t b t ã t i r m tháng 10 r i. Trên v n các th cây tr ng n m ngoái nh m y

ng i làm v n siêng s n sóc nên li p nào c ng s n s . Trà v i c ch c n c tiêum i t thêm mùa n y th y u lên m nh m . Ngoài s mía ám nào c ng ct i t t lên cao. Mùa m a g n d t nên m y ám mía t tr c ã b t u tr c lácác.

Ông Ba L v i m y ng i làm tháng ã s a so n lò ng, cho trâu bò n no ng có s c mà kéo xe mía và ép ng.

Ông Thái ch c mùa n y mía trúng không thua mùa tr c, l i nghe bà v nóing còn c m giá cao, có khi tr i chút nh ch không s t, b i v y ông c chí nên

vui v vô cùng. Mà bà Ng c còn vui v h n ông, vì bà ã xây d ng s nghi p c a tph l i ch c c r i, mà con gái c a bà l i có b ng D c s , còn con trai có côngtr n v i qu c gia nên có huy ch ng và lên ch c i úy.M t bu i s m m i bà Hòa qua ch i v i bà Ng c. Th y Lý ng i ch m chú c

sách, hai bà m i i ra v n m mít coi c m y trái, xem xoài tr n , r i xemh ng m hoa. i l n l n t i c a rào thông qua nhà m i, hai bà m c a mà i luônqua b n. ng coi anh làm v n s n sóc b n bông ng T t có bông p mà r cxuân, hai bà nói chuy n v i anh m t chút r i d t nhau vô nhà ng i ch i.

Bà Ng c bèn nói v i bà Hòa r ng h i hôm Lý có t ý mu n s m cho khí c bào ch thu c. Bà h i t n ch ng bao nhiêu thì Lý nói không bi t ch c s c,

nh ng s m cho c n thi t s ph i t n t i 15 ho c 20 ngàn. Bà bi u Lý ngh màch i, i ra giêng bán ng có l i, ch c mùa n y l i nhi u, bà s cho ti n mua ,mu n mua bao nhiêu c ng c. Bà l i nói bà mua thêm cái nhà n y có ích l m.Phía sau có hai cái phòng cho Lý d n ch bào ch hay thí nghi m thu c chi c ngr ng rãi. Còn phía tr c cô ào ch n làm vách ng m t bên d n phòng coim ch và m t bên d n ch ti p b nh nh n.

Nghe bà Ng c lo vi c t ng lai cho hai tr , bà Hòa c i nói:- Hôm tr c mình t ng qua n m con ào thi c-t . Tôi h i l i, té ra nó cònh c t i hai ba n m n a cô à. H c bào ch thì mau ch h c làm c-t thì lâuh n nhi u.

- Ch ng nào h c r i c ng c. Mi n là có ch s n cho nó tr b nh mà thôi.Ch lo cho Tòng hai a gái tôi lo cho.

- H t niên khóa n y Tòng s thi b ng trung h c nh t c p. Hai ch nó có ths c nó r i nói nó h c khá ch c s thi u. Cha nó m c lo làm n, ông c ngkhông ngó ngàng t i nó, d n hai ch ch bi u giùm cho nó h c v y thôi.

Bà Ng c ng i tr m ngâm m t chút r i nói:- Tôi ngh ra m t chuy n ng ng . H m nay tôi mu n nói v i ch , mà ái ng i

quá, nên ch a dám nói.- Chuy n chi? Ch em mình mà ng i n i gì?- Khánh nói ch c l i T t n y nó s c v Sài Gòn ngh ng i, vì trót 4 n mm t m i. Tôi mu n ch ng Khánh v tôi xin v i anh ch g ph t ào choKhánh. Ch ngh coi c hôn?


116

- Cha ch ! Chuy n l a! V ch ng tôi không có ngh t i. S hai a nhkhông ch u.

- Sao mà không ch u? H i còn h c chung v i nhau hai a nó thân thi n v inhau l m. Xa cách v i nhau m y n m nay hai a nó g i th t v i nhauluôn luôn không ng t. Có yêu nhau nên khi i lên Th c c ng nh khi iKhánh m i g i g m tôi cho ào. Mà ch c ào c ng có ý gì nên ào nhàch m nom và lo l ng cho tôi c ng nh dâu con trong nhà v y. Bây gi mìnhtính vi c c i g , thì ch c hai a nh b ng lòng ch có lý gì mà khôngch u.

- Khánh thân thi t v i ào mà c ng thân thi t v i Lý v y ch . Khánh c y h thai ch em nó ai i cô, ch m nom cô, ch không ph i c y riêng m t mình

ào. L i thu nay Khánh kêu hai ch em nó b ng ch h t còn g i th nàoc ng g i chung cho hai a, ch không g i riêng cho a nào và b quên

a nào.- Chánh t i cái ó nên tôi lo ng i. Tôi mu n h Khánh v t i thì mình gây li n

cu c hôn nh n c a Khánh v i ào ph t cho r i, ch Lý ã thôi h c nhà,s có ch b t ti n.

- Tôi ã hi u ý cô r i. Cô lo ng i ch ó thì ph i l m. Ng t Khánh nh h nào m t tu i, l i thu nay kêu ào b ng ch , bi t Khánh có ch u c i ào

hay không?- V ch ng l n nh xê xích nhau m t tu i có h i gì âu. Ng i ta th ng nóik t hôn nh n nh t gái h n hai nhì trai h n m t là h p h n h t . ào h n

Khánh có m t tu i, b t quá t t c có n a ph n, không c hoàn h o, chkhông ph i tu i x u hay là k hay sao mà s . Hu ng chi ào h c ã g n làm

c-t r i. Khánh còn ki m v âu h n ào c mà chê. Tôi s ào chêKhánh nó không ng kìa ch .

- Sao mà chê?- Khánh n m tr c nói m t nó có th o l n l m. S ào chê ch ó.Bà Hòa suy ngh m t chút r i nói: Vi c n y tôi coi khó li u. S p nh bây gi

tánh tình i khác ch không phãi d nh h i x a, nên vi c c i g chúng nó chocha m nh. V y chuy n ch em mình bàn v i nhau nãy gi , xin cô gi kín ng cónói cho ào v i Lý bi t. Tôi c ng v y, tôi c ng êm nh th ng vì nói tr c n uvi c không thành thì s m t vui v mà còn sanh xích mích. Ph i ch Khánh v cô nóiriêng v i Khánh, d ý Khánh coi Khánh có ch u hay không. Nh Khánh vì m t l gìmà Khánh không b ng lòng, thì ch em mình nín luôn ng cho ào bi t, làm nh v yhai a nó gi tình ch em nh c , không k chi h t. Còn n u Khánh ch u thì tôi snói chuy n v i ào, nó là con gái, d cho hai v ch ng tôi nói h n .

Bà Ng c h i:- Nh anh ch nói mà ào không ch u r i làm sao?- V ch ng tôi bi t d y con, cô ng lo. Con gái d khi n, ch không ph i

nh con trai. Nói cho cùng mà nghe, n u nói tr c bây gi mà nó khôngch u thì bi t làm sao? Ph i chi có Khánh ây, mà Khánh xin c i nó, d unó có d c d c v ch ng tôi m i d nó c ch .

- Ch ngh nh v y, thôi Khánh v r i s hay.R i ó i s ng c a hai nhà v n ti p t c vui v thân yêu nh th ng, không thay

i chi h t. Nh ng m t hôm bà Hòa i m t mình vô ti m nói giá ng bán s hi nth i cho ch ng bi t, bà g p ông Thái ng ng i u ng trà mà àm lu n vi c i v iông Giáo Hi p bà m i em chuy n bà Ng c mu n làm sui mà thu t l i cho ch ngnghe.


117

Ông Thái nói: Bà Ng c quen v i mình lâu r i, mình bi t bà tuy giàu có, songkhông kiêu c ng, không c ác. Trái l i bà ham o c, bi t ngh a nh n, hi n lànhngay th ng, bi t nghe l i ph i bi t th ng ng i nghèo. Bà l i là ân nh n c a mình,mà mình c ng làm ngh a v i bà n a. n u hai àng làm sui v i nhau thì ân ngh a kéothêm dài, có chi âu mà ng i. Còn c u Khánh, mình c ng bi t rõ tánh tình c u, hi nlành, m m m ng, d th ng, ý c u gi ng m , l i v i m có hi u. Con nhà giàu cól n mà dám hi n thân giúp n c, mình có r nh v y thì x ng áng quá, ch cònmong gì n a. Con ào h c tuy g n làm c-t , song n u nó chê Khánh, thì ch c gìnó ki m ch ng khác mà h n Khánh c. Ng t i c a Khánh có m t i m en t i:Khánh v n con c a m t ng i b t l ng l i tàn ác, bình sanh ph n b i non n c, sáth i d ng bào, ch t r i mà ti ng x u còn bia mi ng ng i, b i v y tôi ái ng i ch ó.Tuy v ch ng mình ch n hèn h mà xu t thân, ch không ph i dòng gi ng quý t c,song mình hi n lành, ngay th ng, i v i non n c mình không h ng i, i v i

ng bào mình không t i l i. Mình g con cho con c a m t ng i hung d c ác, sth ng r mình nó ph i n t i ác c a cha nó h i tr c, r i cái kh nó s lây t i con gáic a mình hay không. Tôi lo ch ó l m .

Ông Giáo Hi p nói: Tôi xin ông ch cho phép tôi chen vô mà bàn vi c n y ítl i. Theo lu t pháp c a nh n lo i, ng i nào làm qu y ng i ó b ph t, ch có b t t it i v con âu. Lu t tr i c ng v y. Ông kia qu y mà ng ch t r i, l i nghe nói ngch t m t cách thê th m. y v y tr i ã ph t v t i ác c a ng r i, mà tr i có b t t iluôn v con ng âu. V con ng hi n lành, không ch u làm qu y nh ng, thì có t igì âu mà tr i ph t. B ng c ã th y hi n nhiên. B i bà v không có t i mà tr i khi nông bà ch v g n, hai nhà làm quen v i nhau, r i bà nh ông ch khuyên l n, an

i, bà h t bu n r u, h t au m, l i vui v h ng hái lo d ng nghi p l i cho cha. B ia con không có t i nên nó m i h c gi i, nhu mì, mà kh i ch t. D u cha c a c u

Khánh h i tr c có t i bao nhiêu i n a, ngày nay c u làm tròn ngh a v nam nhi Vi tNam thì ai c ng ph i k nh m n c u, ch ph n c u có l i gì âu mà khinh r c u c.Theo ý tôi n u c u Khánh xin c i cô ào thì hai ông bà g c, không có chi âumà ng i. Hai nhà làm sui si t ch t thêm dây thân ái càng t t l m ch .

Ông Thái g t u mà nói: L i phân tr n c a ông Giáo ngh c ng ph i. G conmà xét t i g c tích c a ông cha ch t m t lâu r i thì g t quá, làm nh v y t i nghi pcho cô Hai. Ngh t i cho k thì bây gi nói cho sôm, ch h i tr c không nhi u thì ítm t nào c ng là tay sai c a th c dân h t, h i âu mà ch n l c. Nh ng má nó khoanh a v i cô Hai, c ng ng nói cho con ào hay, cho nó yên tâm mà n h c. ic u Khánh v ây coi c u tính làm sao r i mình s li u không g p gì .

Qua tháng ch p bà Ng c mua 25 th c v i en và 25 th c v i tr ng em lêns , mà phát cho ông Ba L , ba ng i làm v n v i a nh coi trâu bò ng m ing i 5 th c v i en và 5 th c v i tr ng ng may áo qu n mà b n T t.

B a 25 tháng ch p ch lên m t bao g o. Bà th y m m c a cha m bà s ch schung quanh không có m t b i c hay m t c ng rác nào h t, bà l y làm vui lòng. Bàbi u ông Ba L kêu h t 3 ng i làm tháng v i th ng nh l i mà giao bao g o cho ôngBa chia u cho 5 ng i n T t. Bà cho riêng ông Ba 300 ng b c còn 4 ng i kiam i ng i 200 ng, bi u trao l i cho gia ình mua cúng ông bà trong m y ngàyxuân. Nh l n u c m tình bà h t s c. r y bái quê mùa h không l i nói nhi umà c m n. Song ngó c p m t v i s c m t c a h thì bi t h c m c ph c tùng, d uch t h c ng không ph b c.

Mùa n y v a qua T t thì b t u n mía xe v lò li n.Ba ng i làm v n cho ông ba L nhà coi v n gi lò, c ba u ph i ra s

mía v a làm v a c s c cho ng i ta làm ã quen r i, không còn lo s gì n a; tuyv y mà t ngày kh i công n mía thì ông Thái luôn luôn m i b a u lên s , em


118

bánh mì th t ngu i theo ng tr a n ói, n g n t i ông m i giao cho ông BaL mà v .

Bà Ng c v i bà Hòa b a nào c ng lên ôi ba gi , b a lên s m m i b a lênchi u. Nghe ông Thái nh b a mùng m i b t u ép mía, bà Ng c m i giao ti n b ccho ông Ba L bi u ki m mua m t con heo ng b a ó làm th t mà cúng lò, bà m nàn bà i ch mua rau cùng th c v t thêm ng cúng r i m i H ng hào i u, bà con

anh em l i xóm cùng h t th y nh ng ng i giúp công t u l i n u ng ch i m t b a.n b a 20 tháng giêng, trên s ng i ta ng làm vi c r n r , t p n mía,

t p xe mía, t p ép ng, l i thêm ch m y v a lên coi ng ng d giá. Bu ichi u bà Ng c v i bà Hòa trên s v . Xe v a ng ng thì ào v i Lý ch y ra m ng và

a th cho bà Ng c xem, nói Khánh cho hay xu ng Quy Nh n ch tàu ch v SàiGòn, tr l m là 25 âm l ch s v t i, mà không bi t ch ng c u s xin phép ông i xev i ông v tr c cho mau.

Hai bà nghe tin y m ng vui c c i m, ch c n m ba ngày n a s có Khánh v .Bà Ng c nói Khánh v t i s d t li n Khánh lên Bình Ph c cho Khánh th y côngvi c nhà làm. Bà Hòa nh c l i l i giao k t ph i nh ng b cho bên nhà bà ãi ti cm ng Khánh tr c. T i b a ó n c m r i hai bà r nhau vô ti m thông tin cho ôngThái hay. Ông c ng m ng và c ng nh c bên ông ãi ti c tr c.

B a sau bà Ng c nhà s a so n r c con, bà không lên s , ngh vì có ông Tháich m nom m i vi c bà lên ch i ch không c n ích chi. Mà nhà bà ch n r n n mng i không yên. Th y Lý b c vô bà bi u Lý i th m nhà m i v i bà coi anh làmv n có quét s ch s hay không. i c m t vòng ngoài v n gi a bu i chi u mátm , hai m con bèn ng i trên cái b ng g n c a rào mà xem bông, và nh c chuy nKhánh s p v . Bà Ng c ng say s a tình thân yêu a con trai, b ng th y xe ir c ào v i Tòng ch y v , bà bèn ng d y i v i Lý qua nhà bà Hòa nói chuy nch i.

M t nhà vui v , ti ng nói chen l n v i ti ng c i vang r n. Tình c anh b i c abà Ng c hào h n ch y qua báo tin cho bà hay, Khánh m i v t i bên nhà.

B n n m mi ng m la hai ti ng T i r i! và m i ng i u ng d y i ra c a,tính i ki m ng g p Khánh cho mau. Ch ng dè m i ra t i th m thì th y Khánh h mh ng i vô sân, hai bà v i hai cô c m xúc nên ng kh ng trên th m mà ngó, duycó m t mình Tòng, xông ra ón n m tay Khánh d t vô.

Ch a vô t i th m mà Khánh th y nh ng ng i thân yêu u ng ch m tthì h i l n: Má v i bác m nh gi i? Ch ào ch Lý c ng v y h ? Có c th c a tôihay không? .

Bà Ng c nói: c ch , b i v y hai b a rày nhà có ý trông. Ai c ng vái coni v xe cho mau .

Khánh b c lên th m ng tr c m t m , m t nhìn m mà nói: Con xa má bab n n m nay, v th y má m nh kh e an vui con m ng quá. Thi t y nh l i ch àoch Lý nói trong th m y n m nay, bây gi má da th m th t, t ng m nh s c t ich không ph i nh h i tr c. Ông cho phép con theo xe c a ông mà v tr c. Xem i t i t c thì ây, n u không con còn ngoài Quy Nh n mà ch tàu. Con giao chom y anh l i h t ng r i v sau .

Khánh day qua nói v i bà Hòa: Hai bác v i hai ch nhà mà ch m nom an ilàm cho má con h t bu n mà l i m nh, thi t con mang n n ng quá. Bác trai m nhh ? Ch c bác m c trong ti m .

Bà Ng c giành nói: Không. nh trên s t hôm T t, trên s làm r n r n, ngàynào nh c ng ph i lên tr n có nhà c âu .

Bà Hòa ti p nói: Bây gi trên Bình Ph c vui l m. B a nào r nh c u lên coicho bi t s c cô Hai nhà cô làm cho c u .


119

Khánh c i mà nói: Má con g i th có nói nh có bác trai lo l ng gây d nggiùm l i ch m t mình má con làm sao n i. Con c ngh phép t i ch ng con v r iv y mai con i Bình Ph c .

Khánh li c m t th y ào v i Lý ng ngó c u mà c i hoài, thì c u nói: Tôir t c m n ch D c s và ch c-t t ng lai. Hai ch vì l i tôi phú thác, hai ch nhà làm còn h n có tôi n a. n y không bao gi tôi quên. Mà sao nãy gi hai ch cngó tôi mà c i hoài v y? Ch c hai ch c i hai cái th o c a tôi ch gì? .

Cô ào nói: Th o có nhi u th , có th th o vì r i ro thì ph i th ng h i; còn cóth th o vì làm qu y t nhiên nh c nhã; còn có th th o vì ng bào t qu c thì vinhdi u, ai c ng ph i k nh ph c ch ai dám chê c i. Th o c a c u là d u tích c u làmtròn nhi m v thanh niên Vi t Nam trong th i bu i n c nhà r i r m n y. Ch em tôic i là th y c u c m nh gi i v sum hi p v i má hai, ch em tôi vui nên c i, châu ph i c i c u có th o .

Khánh c i mà nói: Cám n, cám n hai ch m t l n n a .Bà Hòa v i bà Ng c ngó nhau mà c i. Bà Ng c xin chi u nay i h t qua nhà

bà n c m chung v i nhau r i s nói chuy n dài. Bà tính v tr c kêu ch b p muathêm n. Bà Hòa kêu ch b p c a bà mà d y có làm th gì ngon thì t i b ng quab n n chung. R i h t th y hi p nhau i qua nhà bà Ng c.

Khánh n m tay Tòng mà nói, Tòng ã l n r i và h i ã thi b ng Trung h c nh t c p hay ch a.

Lý nói Tòng ã c 17 tu i r i.Tòng ti p nói n m nay m i c thi.Khánh bi u ph i ráng h c thi cho u ng t i tu i ph i làm b n ph n nam nhi

thì vô mà t p luy n ch n u không có b ng gì h t thì vô nh p ng làm binh nhì c cl m.

Tòng nói Tòng có thì gi mà l y b ng Tú tài r i vào tr ng ngoài Nha Trangk p.

Qua t i nhà, Khánh th y cái r ng v i cái túi c a c u còn t i phòng khách,c u kêu anh b i em giùm vô phòng ng c a c u. C u nói tr a hôm qua c u QuyNh n i theo lên Pleiku ng r i sáng nay trên ó i v , qu n áo d h t. C u xin l i

i t m r a và thay s ch s r i s nói chuy n.Hai bà v i hai cô lo s p t b a c m cho ngon mà ãi Khánh, m y n m nay

ngoài n u ng th t th ng ch c thèm n nhà.Khánh t m g i r i c ng b n m t b ka-ki khác s ch s v y thôi ch m i v

âu có tr ng hay gì t t mà b n. C u v a ng i thì b i b ng m t mâm ly v i la-ve39, n c cam tr c m t c u. Cô ào h i mu n dùng th nào. C u xin cho la-ve

ng u ng cho ã khát. Tòng c ng u ng la-ve nên giành la-ve rót hai ly. Hai bà v ihai cô thì u ng n c cam.

Khánh h i ào h c thu c ch ng nào m i r i. ào nói mãn n m nay còn m tn m n a thì xong. Khánh nói Khánh c ng a ngành ó l m. H i tr ng Tr ngV nh Ký c u h c toán là có ý ti p h c thu c. Vì c u ph i nh p ng , ch không thìn m nay có l c u c ng nh ào s p thành Bác s y khoa, lo tr b nh c u kh chong i ta, nh t là c u ng bào nghèo.

Bà Ng c nh n d p y bà m i khoe là có mua cái nhà khít m t bên ây, th y bánr nên bà mua. Lý ng lo s m d ng c làm nhà bào ch và thí nghi m thu c, r ich ng ào có b ng Bác s thì ào m phòng coi m ch cho thu c t i ó c ng ti n.

Khánh nói h i m mua r i m có cho c u hay. C u tán thành ý ki n ó l m. r nh r i c u s qua xem.

39 bia


120

Bà Ng c bi u mai Khánh ph i i t may qu n áo cho t t b n, ch Sài Gònmà y ph c lôi thôi nh ngoài m t tr n v y coi không c.

Khánh nói mai c u s t cho mà b n nh ng i ta, ph i có vài b tr ng i r c c p trên, l i c ng ph i có m t b s t-kinh, m t b n i ám ti c.

Khánh h i m v y ch Hoài có vô th m m hay không? Bà Ng c nói Hoài ibên Pháp h c m y n m nay có v âu mà th m. Khánh nói hôm tháng tr c c u có

c th c a c u HoàiSáu bà con vô phòng n ai mu n ng i âu tùy ý. ào v i Lý nãy gi mu n nghe

Khánh thu t vi c ngoài chi n tr n m y n m nay nghe ch i mà ai c ng c nóichuy n nhà hoài làm hai cô th t v ng. Hai cô m i Khánh ng i gi a bên n y còn bàNg c ng i i di n phía bên kia ng m con th y m t luôn luôn. Bà Hòa khôngmu n cho Lý v i ào ng i m t phía v i Khánh, bà bi u hai cô ng i hai bên bàNg c ng ngó nhau mà nói chuy n cho d , bà v i Tòng ng i hai bên Khánh.

Ngó n ngon d n y bàn l i có m v i ch ào ch Lý ng i tr c m t, cácng i thân yêu u sum hi p m t nhà, c u Khánh vui m ng quá nên c u c m a g pli n. Bà Ng c m ng con bà no, c ch món n y món n ép con n, bà không nh t iph n bà.

Thình lình ông Thái b c vô ngoài tr c ông h i l n c u Khánh v t i h ? C uâu? .

Bà Ng c c ng áp l n: ây, m i anh Hai i th ng vô trong n y .Khánh v i vã ng d y b c ra c a phòng chào m ng ông Thái và m i ông

ng i n c m luôn cho vui. Ông Thái d n v v i hai con ngày mai ráng lo n u b ac m Vi t cho úng ng chi u ông v ông ãi Khánh.

R i ó Khánh v a n v a thu t s chuy n ánh gi c cho bà con nghe. n r i d tnhau ra sa lông ng i u ng cà phê mà nói chuy n ti p, t i 11 gi ông Thái m i v cho Khánh ngh .

ào v i Lý c ng theo m v bên nhà mà ng . Bà Ng c mu n c m m t cô l ing trên l u v i bà. Hai cô u nói có Khánh v cho bà vui v i Khánh. B a nàokhông có Khánh ng nhà thì m t cô s qua ng giùm cho bà bu n.

êm ó bà Ng c m ng nên th c nói chuy n v i con, g n 2 gi khuya m conm i phân tay i ng . Nh ng m i t ng sáng m con u d y h t. U ng cà phê r i bàNg c d t con i d o v n, có ý khoe nhà bà vui s ng, nên bà d n d p âu ó us ch s , tr c bông hoa ua n t t t i. Khánh l y làm vui lòng mà nh n th y rõ ràng

ào v i Lý giúp i h n trí ý c a m , bây gi m l ng x ng ho t ng ch khôngph i cú r u s u nh tr c n a.

Nh n d p bà Ng c a con i luôn qua xem cu c nhà bà mua, Khánh xem ngoàir i xem trong, c u r t hài lòng, không chê ch nào h t.

Bà Ng c tr v n lót lòng, bà sai anh b i qua bi u Lý s a so n r i i v i bà lênBình Ph c ch i m t lát. Cách ch ng bao lâu Lý qua l i có ào n a. ào nói b a nay

ào v i Tòng không có h c, nh ng Tòng m c i mua r u ng chi u ãi ti c, còn bàHòa thì m c i ch v i ch b p. ào không có công vi c chi nên i theo lên v n xemép ng ch i.

Lúc n y lò ng ng ch y, xe ch mía vô ra phía ó kình k ch, b i v y lênt i Bình Ph c s p ph quanh xe vô u phía t tr ng ng v n. Ông Thái ngóth y nên ông i l i ti p r c r i d t Khánh i xem v n tr c. Khánh th y trên m yli p s ch s , d i m y m ng n c y, cây s n s , trà xanh t t thì c u vui l m. BàNg c ch n n nhà c cho con th y, bà nói n u con mu n c t nhà mát cách nào thì bàs m n c t cho, Khánh ngó quanh qu t r i nói vi c ó không g p, nên i ít n m chocây cao l n, có bóng mát r i s hay.


121

C u i xem v n tiêu, th m m m ông Ngo i bà Ngo i r i m i tr ra xem lòng. M y ng i giúp công theo Ba L t u l i chào m ng con bà ch s . C u

Khánh dòm c th y h n 20 ng i có àn ông mà c ng có àn bà n a, c u a cho ôngBa L 200 ng b c bi u ông mua th t cá mà ãi m y bà con m t b a c m. Nh n d pc u ng l i khuyên bà con c bình t nh làm n ng s chi h t, qu c gia s n sàng ngh ng bào, gi an ninh tr t t cho âu ó u an c l c nghi p.

Ghé vô c n nhà dùng làm tr s thì Khánh nói lúc có công vi c nhi u ông Haiph i có m t trên s . Tr s ch t h p thì b t ti n l i thi u v sinh. V y n u làm có l inhi u thì nên c t nhà mát s m m t chút làm tr s .

Bà Ng c nói làm n m u, m i s p t cho yên nên m i không l i bao nhiêu.Mùa r i s thâu h n m t tr m r i ngàn, mà b c t lò ng l i và s m d ng c t nhao nhi u nên c ng không có l i. Mùa n y ch xu t mua phân và m n công làm l ithôi, l i tr ng mía t i 80 m u t nên ch c l i nhi u.

C u Khánh nói v y thì bán ng xong r i c t tr s li n.Ông Thái cãi r ng ch ng trình c a ông nh là có l i thì mua máy cày t, máy

ép mía và máy n u ng, ng làm cho mau và b t t n nh n công. V y nên lo s mmáy cho r i thì cây trong v n s cao l n h t, ch ng ó s c t tr s r ng rãi dùng làm nhà ngh mát luôn m i ph i. Khánh g c u không dám cãi.

Ông Thái d t Khánh ra l ch m y s mía c a ông m n tr ng cho Khánh xem,nói chuy n v i nhau quá 10 gi Khánh m i lên xe mà v . Ông Thái d n ào và Lýph i giúp m d n ti c chi u nay h n hòi. Ông h a ông s v s m và ông s m i ôngGiáo i d ti c v i ông.

Chi u b a ó Khánh l y xe i t may áo qu n. Bà Ng c qua nhà bà Hòa phd n ti c. ào v i Lý lo ch ng d n phòng khách và phòng n ng xem cho có v t ic i nên c y Tòng i mua bông h ng, bông i-dê40, bông c -lay-d n41 em v c mm y l c hình h c h .

N m gi chi u, xe ông Thái v t i có ch ông Giáo Hi p theo. Ông Thái nói h is m mai nói v i dân trong làng ít l i nghe c quá, mà nh t là a ti n bi u ông Baãi h m t b a n, h c m tình h t s c. H tính v i nhau sáng b a sau h c y vài

ng i àn bà trong xóm i ch mua v n u tr a h vui ch i v i nhau.G n 6 gi xe c u Khánh v n a, mà c u l i có ch c u Hoài, m c Vi t Nam

coi l m li t.V ch ng ông Thái, bà Ng c c ng nh ào v i Lý th y u vui m ng.Khánh cùng b n x ng xái b c lên th m mà nói: Con ghé ti m h i th m anh Hoàitình c con g p. nh nói anh c ng m i v t i m y b a rày, con m ng quá, nên conb t nh vô ây n c m ng nói chuy n ch i .

Hoài ti p nói: Cháu v c 5 b a r i. H m nay cháu luôn có ý nh ghé th mhai bác v i ch ào ch Lý và em Tòng; ng t m i v b n vi c trình di n, n p gi y tch b nh m l ng qu ng42 hoài nên ch a r nh mà i âu c. Nay may g p anhKhánh c ng m i v , th a d p cháu theo nh lên ây chúc m ng m y bác m nh kh e.

Ông Thái m i hai c u ng i và bi u Tòng kêu b i em khai v ra u ng ngnói chuy n ch i.

Hoài ngó hai cô ào và Lý mà nói: Cách nhau lâu quá, mà ch ào ch Lý c ngv y, không i khác. Duy ch hai anh em tôi b dãi d u n ng gió nên khác nhi u .

Khánh nói: Hai ch c ng i khác ch . Ch Lý bây gi là bà D c S , còn chÐào n m t i ây c ng là bà Y khoa Bác s n a .

Hoài nói: V y à! ! Tôi r t m ng cho hai ch , m ng l m. Trong lúc hai a tôilà trai ph i lo tranh c l p cho qu c gia, hai ch là gái hai ch c ng lo ung úc tài

40 (oeuillet), hoa c m ch ng41 (glaïeul/Gladiole/Schwertlilien): vong u th o, m t lo i hoa thu c h hu .42 t i lui, b n r n


122

ngh ng c u ch a t t b nh cho nh n lo i. V y thì quý bi t ch ng nào. áng m ngl m .

Lý h i: Nghe ng i ta nói i h c phi công có hai n m thì h c v sao anhHai h c lâu chi d v y? .

R i ó Khánh v i Hoài thu t công vi c c a mình làm m y n m nay. Khi bu n lokhi c chí, nói chuy n mà pha gi u c t b i v y ai nghe c ng vui lòng. Khai v r i nc m, cu c vui còn kéo dài h n n a. Khánh v i Hoài nói lâu n c m Vi t Nam theoi u Sài Gòn nên v n ngon quá.

Bà Ng c nói mai t i phiên bà ãi, bà h i hai c u mu n dùng Tây hay Tàu.Hai c u nói lâu n Tàu nên xin n c m Qu ng ông m t b a. Bà Ng c nói sángmai bà s vô cao l u trong Ch L n mà t m t c l a ngon mà t và giao h chra nhà bà mà ãi. Bà m i h t bà con trong ti c n y t i mai tr c 7 gi n nhà bà màchung vui m t b a. Ai n y u ch u h t không t ch i.


123

HÒA HI P

II (7.2)

T i b a sau n u ng r i Hoài xin v s m vì khuya ph i i vi ng nhi u phitr ng à L t, Nha Trang, V ng Tàu, Biên Hòa. G p Khánh ã ba êm nói ã chuy n r i, v ch ng ông Thái v i m y con c ng ã v ngh .

Th y ng h ch a t i m i gi bà Ng c bi u b i ch m t bình trà em lên l ur i m con lên u ng ng nói chuy n ch i.

Bà Ng c nói dông dài m t chút r i bà phân tr n tâm s v i con: Con v hai b arày con ã th y bây gi má không ph i nh h i tr c n a. Má vui v ho t ng chkhông ph i bu n b c au r r n a. y là nh Tr i Ph t phò h cho má, mà c ng nhv ch ng anh Hai Thái giúp má nh em ru t, nh t là nh ào v i Lý yêu má nh mru t, thay phiên nhau qua n ng v i má ng an i cho má h t bu n h t lo. Má nóithi t v i con, má ch ng khác nào ng i ã g n ch t mà nh , trên Tr i Ph t ban n,d i nh c nhà anh Hai Thái giúp , nên má s ng l i. Má mang n trên ngh a d i

u n ng h t. Nên m y n m sau ây, t khi hay con b n mà kh i ch t, má t bànth Ph t trong nhà hôm s m t ng ni m và ngày r m v i ngày mùng m t má nchay, tr c t n Tr i Ph t, sau kh n nguy n cho con lành m nh ng m con sumhi p. T b a c tin con s p c tr v Sài Gòn thì má m ng quá, má nguy n v iTr i Ph t ch ng nào con v r i má s n chay m i tháng 6 ngày mà tr l . i v iTr i Ph t thì b t u t tháng 2 n y má s làm theo l i nguy n. Còn i v i nhà anhHai Thái thì má b i r i h t s c, không bi t ph i làm sao má áp ngh a cho x ng áng.Con ã th y công vi c làm trên Bình Ph c. Má là àn bà má làm sao c. Má nhtay anh Hai Thái h n 2 n m nay nh b phú cu c buôn bán c a nh cho ông GiáoHi p coi, nh t n tâm giúp má lên Bình Ph c h ng ngày lo xây d ng c nghi p c aông ngo i con h i tr c, ng má tr n th o v i cha, mà má còn có l i m i n m m imuôn n a, con ngh coi công n ó l n là d ng nào. N m r i có l i nhi u, má chiahai cho nh c ng nh hùn v i nhau. K có c a ng i có công.

V ch ng nh không ch u l y ti n. Kh hôn! Má nói quá, v ch ng nh m ich u chia l i, nh ng nh l y m t ph n ba mà thôi, cho má t i hai ph n. Má khôngbi t làm sao nên s n d p ng i ta bán nhà r l i có c má m i mua ó ngsau ào v i Lý có ch ng thì má cho nó ng tr c áp ngh a cho v ch ng anh HaiThái. Sau má n n riêng cho ch em nó .

Khánh nói:- Má tính nh v y hay quá. Ra i con th y má bu n r u au kh , con t ru t.

Con g i g m má cho ch ào ch Lý, c y hai ch nhà th cho con mà s nsóc an i má. Con hay hai ch thay phiên v i má nh con gái trong nhà,con m i b t lo. Nh ng con hay má nh hai bác v i hai ch mà má h t au

m, l i c s ng trong vui v thân yêu nhi u khi con ngh ch ng con vcon không bi t ph i làm sao n n áp ngh a cho v a. Bác Hai gây d ng l ic nghi p l i cho má, d u có l i bác ch u chia hai i n a, y là má tr ti ncông, ch âu ph i áp ngh a. Còn v i tình ngh a c a hai ch , má mua s nm t tòa nhà dành mà cho thì x ng áng thi t. Nh ng hai ch có ch ng s


124

riêng, ch âu ph i chung hoài. Có m t cái nhà mà cho chung sao c,má cho ch n y còn ch kia má tính sao?

- H i m i mua nhà má không có ngh t i ch th c m c ó. Má tính cho chungng sau Lý d n phòng bào ch trong, còn ào m phòng coi m ch

ngoài. Ch ng mua xong r i má m i nh t i s hai a ó s có ch ng. Máng b i r i, lo ng i v ch con nói ó, k má c th con cho hay l i

T t ch c con s c i v Sài Gòn, Má m ng r i trí má phát sanh m tsáng ki n có th gi i quy t s b i r i ó c.

- Má tính làm sao?- Má tính ch ng con v , má nói v ch ng anh Hai Thái g con ào cho con.

Nó chung nhà n y v i m con mình. Phía tr c c a mình còn d r t nhi u.Ch ng nó c n dùng coi m ch thì má c t riêng vài c n nho nh ngó ra sân ócho nó, hay là c t n i m t bên hông c ng c. Làm nh v y thì tòa nhàmua bên kia má cho riêng m t mình con Lý tr n. Má th y làm cách ó thìân ngh a c th y u c n áp vuông tròn, ba nhà luôn m t dãy v inhau, tình thân yêu c b n dài, c nh i s ng c luôn vui v , má icon v má h i ý con r i má s nói chuy n v i v ch ng anh Hai Thái, conngh sao?

Khánh tr m ngâm m t m t h i r i c u áp:- Khi con m i quen v i ch ào ch Lý thì con có thi n c m v i hai ch v y

thôi. H c chung v i nhau m y n m, c g n g i nhi u, con bi t tánh n tc a hai ch thì tình thi n c m ó ó l n l n hoá ra tình thân yêu. Vì hai chl n h n con m t tu i, nên tình thân yêu c a con là tình ch em v y thôi chthi t con không có n ý nào khác. M y n m sau n y cách bi t nhau, mà haich s n lòng gi l i con ký thác, hai ch th cho con mà lo l ng cho má cònh n có con nhà. Con ã c m tình r i còn thêm c m ngh a n a. Thu naycon m c lo cho má nên con không có ngh t i vi c c i v . Nay má tínhc i ch ào cho con. Má mu n làm nh v y cho tr n ngh a v n tình. Ý c amá hay l m. Con bi t rõ tánh n t ch ào, kính má nh m ru t, mà má c ngyêu ch nh con ru t. Ch làm dâu má thì h p l m. Mà con có v s p cb ng Y Khoa bác s thì có ch gì mà con chê c âu. Hu ng chi mu n n

n áp ngh a, mu n c má vui v mà s ng v i con, d u con ph i c i m tng i v quê mùa hèn h con c ng không n . B a con m i v ch ào l inói ch k nh tr ng cái th o trên m t con ch ch không dám chê. V y con h tlo v ch ó. Ng t ch l n h n con m t tu i, l i thu nay con k nh ch nhch con, con s ch ng i v ch ó ch không ng làm v con.

- Con ng lo. N u con b ng lòng thì má nói chuy n v i v ch ng anh haiThái ng c t ngh a cho ào c. Ng i ta nói Nh t gái h n hai, nhì traih n m t tu i nh v y k t v ch ng t t l m. Gái l n h n hai tu i còn t tthay, l n h n m t tu i có sao âu mà ng i.

- Mà ch Lý tánh n t c ng nh ch ào, ch Lý c ng kính c ng yêu má nhch ào, ch Lý h c ã xong r i. Sao má không c i ch Lý cho con, má l ich n ch ào còn h c h n m t n m n a?

Câu h i n y làm bà Ng c b i r i, bà ph i ng p ng ng m t chút r i m i áp:- Hai a c ng nh nhau mà không bi t ph i ch n a nào. Hôm T t má cúng

vái Ph t Bà r i má xin keo. Má l y hai ng b c c t má trên bàn th . Banu má vái n u cu c làm sui gi a má và v ch ng anh Hai Thái mà t t thì

cho hai ng s p h t ho c ng a h t, còn nh không t t thì cho hai ng bôngch o, m t ng s p m t ng ng a. Má vái r i má gi n thì hai ng s p h t.V y là t t. Má vái n a, nh ph i c i con ào thì cho s p, còn ph i c i


125

con Lý thì cho ng a. Má d n m t ng mà thôi bây gi c ng cho s p, t i v ynên má ph i ch n con ào.

- Má ã tính k t cu c hôn nh n cho tròn n ngh a, mà Tr i Ph t l i khi n nhv y, thì con ph i ch u. Con h i cho bi t v y thôi, ch cu c tr m n m c a conmá nh l nào t ý má con âu dám cãi.

- V y thì sáng mai má nói chuy n v i v ch ng anh hai Thái.- Con c i ch ào r i, còn ch Lý bi t ch ng nào ch m i có ch ng ng má

cho ch cái nhà ó?- Ch ng nào con Lý có ch ng r i s hay. Cha ch , n u anh Hai Thái g Lý

cho ng i xa l , h chen vô m t dãy v i hai nhà n y, không ng tâm chív i nhau, s ít vui.

- Con mu n xúi anh Hoài c i ch Lý ng v ch ng nh m t bên mình. Mángh coi c hay không má?

- c l m ch . Hoài là anh em thân thi t v i con t h i nh n gi , l i quenv i ào và Lý nhi u n a. N u Hoài ch u c i Lý r i chung m t dãy v imình ch c vui l m.

- Anh Hoài m t tu i v i ch Lý, con làm mai cho Hoài c i Lý ng g nnhau ch i.

Th là nguy n v ng c a bà Ng c s p c th a mãn hoàn toàn. C i ào choKhánh ng áp ngh a v i v ch ng ông Thái nuôi d y Lý h n hòi r i cho bà nhìncon n a. G Lý cho ng i t t thân thi t, r i con trai con gái u c sum hi p v ibà, mà chúng nó không hay bi t t i l i c a bà ngày x a, nên bà kh i b con phi ntrách, ho c th t k nh. Bà vui m ng h t s c.

n lót lòng bà Ng c d n con có r nh con i xu ng hãng ki m mua m t chi c xeh i m i riêng cho con i làm vi c, ch xe c bà th ng dùng i lên s , nên khôngr nh cho con i.

Bà qua nhà bà Hòa thì xe c a ông Thái m i a ào và Tòng i h c ch a v . Bàm i thu t l i cho bà Hòa nghe h i hôm bà có bàn tính vi c nhà v i Khánh r i, Khánhr t vui lòng mà ch u c i ào, l i h a làm mai Hoài xin c i Lý ng chung v inhau m t dãy cho vui. Hai bà vui m ng nên xe tr v hai bà lên Bình Ph c mà bànhai cu c hôn nh n ó v i ông Thái.

Ông Thái th y hai bà lên t i thì ông nói ông bi t xe c a bà Ng c ph i choKhánh i. V y t rày ông tr chi c xe c a ông l i cho ngoài nhà ông ng hai bà i và

a r c s p nh i h c. Nh ng lúc n y ông ph i trên s t i ngày. V y s m m iph i cho xe vô a ông i r i xe tr v ngoài Sài Gòn n chi u l i 5 gi s lên r công v y thôi. B a nào hai xe m c h t, không a r c s p nh c thì bi u nó kêuxích lô mà i, ho c i xe máy c ng c.

Hai bà nói chuy n hôn nhân thì ông nói n u s p nh xuôi thu n h t thì càng t t,vì hai nhà thêm thân thi t v i nhau h n. Nh ng ông khuyên bà v ph i h i ý c a àonh ào ch u thì s tính l c i. Còn vi c c a Lý thì n u ng Hoài mà bà Ng c c ngành b ng thì ông không ng n tr . Nh ng ch ng nên nói cho Lý bi t tr c, ph i i

ch ng nào Hoài c y mai m i nói chánh th c r i hai bà s tính v i con.Bà Ng c thu t rõ tâm s c a bà cho ông Thái nghe. M con bà tính c i ào là

c ý mu n cho tròn n tròn ngh a. Còn g Lý cho Hoài r i cho cái nhà bà mua ó,y là c ý mu n m con g n nhau, mà kh i ph i nhìn nhau làm cho sanh vi c không

hay. Bà nói t i 11 gi m i lên xe mà v v i bà Hòa, h a chi u s cho xe tr lên r công Thái.

Xe v ghé nhà bà Hòa thì hai bà g p Khánh ng ng i u ng la-ve mà nóichuy n v i ào và Lý. Khánh nói v i bà Ng c:


126

- M y n m nay con ch y xe Jeep gi i, con có gi y thi c a nhà binh c p chocon àng hoàng; con lái xe mà i c, kh i m n s p-ph .

Bà Ng c c i, bà bi u con thôi v n c m. Bà h i ào v i Lý ng i nào ch uqua n c m v i bà. Hai cô xin bên n y n c m v i m Khánh n v i bà.

V t i sân, Khánh nói v i m r ng c u i làm công vi c r i s m, c u tr v h iLý coi ào h c tr ng thu c ng nào ng c u i r c v nói chuy n té ra b anay ào h c t i 9 gi r i ã v r i. Luôn d p c u ó nói chuy n m con bàn tínhh i hôm ó cho ào nghe và c u h i ào b ng lòng k t tóc tr m n m v i c u haykhông. ào thành thi t nói r ng v ph n ào thì không th y có i u chi tr ng i.Nh ng vi c tr m n m ph i do cha m ch con không phép t chuyên. Th thì ào ãch u r i. Vô t i nhà Khánh l i nói h i nãy c u có d th ý Lý coi Lý có ch gì chêHoài hay không. Lý c ng nói nh ào, vi c tr m n m tùy ý cha m nh. Lý khôngth y có gì chê Hoài c.

Bà Ng c c i mà nói: V y thì vi c mình tính u xuôi thu n h t. Má v i chHai Hòa lên Bình Ph c ã h i ý anh hai Thái r i. nh b ng lòng g ào cho con.Còn con Lý n u Hoài xin c i, mà nó c ng ng thì nh không c n tr , ng hai anhem c i hai ch em cho vui .

Hoài ành b ng l m. Nh ng Hoài mu n h i ý c a Lý tr c. Nh Lý ch u thìHoài s th a cho cha m hay r i m i c y mai nói. Hoài c y Khánh m i giùm ào v iLý t i th b y i n c m v i hai anh em ng Hoài d ý Lý.

Khánh v th a cho m hay r i qua xin bà Hòa cho phép c u thay m t Hoài màm i ào v i Lý i n c m. Bi t Hoài là trai ng n, l i thêm có Khánh i theo, bàHoà không lo ng i chi h t nên bà cho ào v i Lý i.

T i th b y. Khánh lái chi c xe m i r c ào v i Lý i vô Ch L n, Hoài i xeriêng vô tr c ch c r c ba b n lên cao l u, vô phòng riêng ng i u ng khai v ,Hoài m i nói: Chúng ta là b n b n thân yêu nhau h i còn ôm sách i h c. Tôi v iKhánh vì ph n s nam nhi nên ph i ly tán trót 4 n m. Ngày nay c tái hi p cùngnhau thi t tôi vui m ng quá. Mà càng m ng nhi u h n n a là c hay b n s p c ich ào. Vì v y nên tôi m i n v i tôi b a c m n y ng tôi t lòng m ng c a tôi vàxin phép c u chúc tr c cho ch ào v i b n Khánh sanh con nhi u ng m y bác haibên vui lòng to i chí. Tôi bi t ch c hai b n s hòa thu n tr m n m, s h ng h nhphúc tràn tr nên tôi không c n chúc v vi c ó, ch không ph i tôi quên hay là mu nlàm khác th tình thiên h . Còn tôi xin t thi t v i ba anh ch , tôi v tr n h m nay cham tôi có nh c vi c c i v . Tôi ng t l không bi t v âu mà c i. B nKhánh báo tin cho tôi hay b n s p c i v , b n làm cho tôi nôn, b n nói b n c i ch

ào thì tôi c i ch Lý ng b n b n c chung làm m t kh i. Tôi nghe l i b n khuyêntôi m ng l m. Ng t tôi h c ngh lái máy bay, tôi s ch Lý c ng nh m y cô gái giàusang khác, ch chê tôi ch không ng. Nh n d p g p nhau ây tôi xin phép h i ngaych Lý v y ch ch có chê tôi nh m t vài b n gái c a ch ó hay không, ch c thànhth t nói cho tôi bi t .

Cô Lý ngó Hoài mà c i và h i:- T i sao mà chê? Tôi nghe nói ngh hoa tiêu ngành hàng không là ngh khót p luy n h n h t. i h c bao nhiêu ph i r i r t d c ng h n phân n acòn thành công h n phân n a ó là may. Anh ã làm phi công thì vinh di ul m ai dám chê.

- S là v y: tôi v h m nay tôi nghe có m t vài cô gái Vi t Nam giàu sang chêPhi công chúng tôi là s p ph máy bay không tài n ng danh giá gì. Anhem chúng tôi ch c ph i c i v gái ngo i qu c, h t trông mong c i v Vi tNam c.


127

- Ai mà nói k c c nh v y? Tôi không có nghe. Ví d u có ng i chê nhv y, y là ng i ch bi t b c ti n không k làm chi gì h t. y là th chim ses t i ngày x n b n theo m y hàng rào ki m coi có ai ph i lúa thì áp xu ngmà m ; th chim ó có bi t nh ng con h c nh ng chim nh n, nh ng ibàng làm gì trên mây xanh âu. D u có ng i chê Phi Công, ó là ng ithi u giáo d c, bình sanh mong l a ch n êm m núp giông gió mà ki mn, không hi u chi anh hùng ngh a s , không k n t qu c ng bào chih t. Ng i có h c th c có tâm chí, ai c ng kính tr ng Phi Công ch ai màdám khinh r .

- Té ra ch không chê tôi sao ch Lý? Tôi m ng l m. Tôi s b c t i, b c t ili n.

Cô Lý v i cô ào ngó nhau mà c i.Hoài day qua nói v i Khánh:- B n v th a v i bà bác hay tr c, mai m t má tôi vô s c y bà bác làm mai,

nói giùm cho tôi c i ch Lý. Nh ng nói r i ó, ch tôi ki m m n cnhà r i tôi s c i, ch ti m ch t h p quá có v không ti n.

- B n kh i lo nhà c a. Má tôi có mua cái bi t th khít bên nhà tôi. Má tôi tínhh ch ào hay ch Lý có ch ng thì má tôi cho cái nhà ó mà . Tôi c i ch

ào, ch bên nhà tôi. N u b n c i ch Lý thì v ch ng b n c t nhiên cái nhà ó.

- ! c v y thì tôi càng có ph c h n n a. Ba nhà nh p làm m t kh i, tamgia hi p nh t vui bi t ch ng nào!

Hoài h n h kêu ph ky bi u b ng n cho mau. R i b n ng i n u ng, tâmu ý hi p, nói chuy n vui c i, tuy ã th a thu n k t duyên, song hai c u v n g i hai

cô là ch ào ch Lý.H ng thanh niên c a th h m i, ung úc tâm h n theo quân s , quen c m xe

jeep ch y r n r n, không k ng quanh co, quen lái máy bay xông l t gió giôngv t v t không bi t s nguy hi m, b i v y làm vi c chi c ng làm ch p nháng nh xôngtr n, nh tuôn mây.

Trong m t tháng thì Khánh ã c i ào, v ch ng cái nhà l u chính gi a v ibà Ng c. R i hai tu n sau n a thì Hoài c i Lý, v ch ng v i nhau trong cái bi tth m t bên. M t bu i Khánh i làm, ào i h c; bà Ng c n m m t mình trên b vántrong phòng khách àn bà. Bà ng vui s ng v s hai a con c a bà u cthành danh l i c gom v m t c a v i bà. Thình lình anh b i b c vô th a cho bàhay có m t cô tr ng tu i, x ng tên cô Kim, xin phép vào th m bà.

Bà Ng c không bi t cô Kim nào âu, bà l m c m ng i d y r i b o anh b im i khách vô. Khách v a b c vô thì bà nhìn bi t y là cô Kim, em gái c a Tr nTrung Chánh, tình nhân gây h i cho bà h i còn nh . Nh ng bà gi nh không quenbi t, bà m i ng i r i h i: Xin l i cô, v y ch cô là ai, cô n th m tôi có vi c chi?

Cô Kim c i áp: Ch quên tôi hay sao? Tôi là Kim em c a anh Chánh h itr c ó. Anh tôi qua Pháp mà h c thi l y b ng bác s r i luôn bên ó mà tu nghi p.Hôm nay nghe n c nhà ã c c l p r i, nh mu n tr v x s ng m phòngcoi m ch. nh vi t th bi u tôi ki m ch coi bây gi ch có ch ng con hay không vàch ng nh v ch có vui lòng g p nh hay không? .

Bà Ng c l l ng nói: Anh Chánh? Anh Chánh nào? Tôi không nh .Cô Kim nói: Có l nào ch quên .Bà Ng c nghiêm ngh nói.: Kho ng i c a tôi h i nh là i t i l i. Trót hai

m i m y n m tôi lo tu ni m mà chu c h t t i l i, tôi tr d t n , tôi chôn m t kho ngi au kh ó c r i. M y n m nay tôi s ng v i kho ng i m i, tôi không nh


128

vi c c chút nào h t. Gi a tr i thanh b ch tôi không mu n cô b i ng tro tàn chonó bay b i làm d dáy ch không có ích gì .

Cô Kim mu n nói n a. Mà bà Ng c l i b c xu ng t, d ng nh mu n tkhách ng i vô trong, r i k bà Hòa qua ch i. Ch nhà ni m n nói chuy n khôngngó ngàng n cô Kim n a. Cô kim ph i cáo t mà v .

Bà Hòa h i cô Kim ó là ai. Bà Ng c m i thu t câu chuy n nói h i nãy ó l icho bà Hòa nghe. Bà Hòa h i tình c ngh a x a sao không ch u cho ông Chánh g p

ng ch a con c a ng cho ng bi t?Bà Ng c nói: Thôi, thôi chuy n ã qua r i không nên nh c l i. Di n tu ng bi

k ch, tôi th vai ào lâu quá ph i cho tôi i vai ni-cô ng tôi ngh cho kh e ch .Con ng i g p khó kh n không b n chí, ch yên n l i lân la, tình ngh a gì mà chobi t con, cho g p m t .

Có bu n r i m i có c vui; có c c r i, m i bi t s ng. Bà Ng c tr i quanh ng n i bu n r u c c kh . T ây bà m i vui s ng mà s ng v i c nh i thân áigi a con trai con gái v i dâu r hòa thu n m t nhà.

Có m t i u làm cho ng i không hi u tâm s c a con r bà, h có h i th cm c, là Khánh kêu v là ch ào mà Hoài c ng kêu v là ch Lý.

Ai mu n hi u sao t ý, bà Ng c c vui c i t i ngày.Còn bà Hòa có 2 a con gái mà chúng nó theo ng i khác h t, nh ng bà không

bu n, là vì bà bi t ngó xa, bà th y trong ít n m n a bà s có dâu nó th cho con gái.

Phú Nhu n 25-8-57

CHUNG

Documents

Ho bieu chanh chi dao - chi ly