Ho bieu chanh cha con nghia nang

Cha Con Ngh a N ng 1 www.hobieuchanh.com

1

Cha Con Ngh a N ngH Bi u Chánh

IGIA O THÔN PHU

r n V n S u i th m ru ng t h i tr a, n a chi u anh ta m i l n t n tr v nhà.Anhta Gi ng Ké, mà làm ru ng c a bà H ng qu n T n d i gi ng Phú Tiên, nên b n

i c ng v y mà b n v c ng v y, ph i di khúc l Cànng Long lên V ng Liêm ch không có ngãkhác.

Anh ta m c m t cái áo en nhùn nh c, m t cái qu n v n l i t t t i, u b t trùm m tcái kh n r n, mi ng ng m tr u m t búng, tay m t c m m t khúc cây cóc, tay trái xách m t xâuhai con cá lóc v i ba b n con cá rô i th m ru ng th y ru ng trúng, lúa g n chín mà l i b t các n c ít con, b i v y anh ta i v , ngoài m t hân hoan, trong lòng th th i.

Hai a con l n c a anh ta, là th ng Tý v i con Quyên, ng ng i nh i t n n trâuch i gi a sân, chúng nó th y cha v thì l t t ng d y, con Quyên ch y ra ôm b p v còn th ngTý thì gi t xâu cá mà h i r ng: Cá âu cha b t ây cha? Tr n v n S u c i ng n ngo n vàáp r ng: B t trong ru ng ch i, sao l i ng i ngoài n ng v y con, không s nh c u hay saoh ? Th ng Tý bày t quá! Ch i t ch i cát, hai anh em m t mày tèm lem em xâu cá vô c t icon, ng cha t m cho con Quyên .

Th ng Tý tr n trùi tr i, m t m i có l m có quành1, hai bàn tay bùn t còn dính c c,nó xách xâu cá l ng x ng ch y vô nhà. Tr n V n S u n m tay con Quyên d t l i kh p2 n c d ahè, r i c i áo con nh ra, múc n c x i mà t m cho nó. Anh ta k tay, k ch n và g i u xongr i m i thay qu n áo cho nó.

Th ng Tý v a m i x i n c thì cha nó kéo con Quyên và nói r ng: Con ng xê3 àngkia mà t m ch , con ng g n con x i n óc t mình cha h t còn gì th ng Tý c i r i múcn c ch y l i ng d ói cây chùm ru t mà x i. Tr n V n S u k mài cho a nh s ch s r i,m i sang qua g i u cho a l n. Con Quyên th y cha nó b mà t m cho anh nó, thì nó v tch y vô nhà. Tr n V n S u g i u cho th ng Tý xong r i, anh ta l c th c vô sau.

Th L u, là v c a S u, mình m c m t cái qu n lãnh en, m t cái áo v i en còn m i,u g láng nhu t, r ng ánh tr ng nõn, tai eo m t ôi bông có nh n h t th y tinh, c eo m ts i dây chuy n có trái tim treo nh ng nh nh, tay m t có eo m t chi c ng tr n, tay trái có eom t cái ni t ch , ang b ng a con nh h t, ng d a c a, th y ch ng i v ã không thèm h imà l i còn nguýt m t cái n a.

Tr n V n S u l t kh n r n b t trên u ó mà lau m t r i l i b ván kéo khay tr u ngtêm mà n. Anh ta nói r ng: nhà sao không r y s p nh , nó ch i d dáy quá .

Th L u day vô h m t cái r i áp r ng: Ch i gi ng gì mà d dáy th con nít thì nóch i, gi i sao không nhà ó mà gi nó .

Tr n V n S u nín khe, b i th ng vô nhà sau. Anh ta th y b p núc l nh tanh mà s c m tch ng có l m t chút gi n nào h t. Anh ta xách n i i xúc g o em vo, r i nhúm l a b t lên màn u. Th L u không thèm léo vô b p, ch có th ng Tý v i con Quyên x n b n m t bên cha nó ó

1 v t th ng, v t cong2 d ng c ch a n c ho c g o hình tr tròn dung tích nh h n lu, lu và kh p tiêu bi u cho v n hóa mi t v n.3 dang ra

T


2

mà thôi. S u h i th ng Tý r ng: Má con có ng tr c hay không con? Th ng Tý l c u vànói r ng: Má b ng em i ch i t nãy gi l n mà .

S u nghe v i ch i mà c ng t nhiên ch không g n. Anh ta bi u th ng Tý coi ch ml a, còn anh ta thì xách xâu cá em ra hè ng i mà làm, r i b vô n i mà n u. Ch ng c m cá chínr i, anh ta kêu th ng Tý mà bi u r ng: Tý con i ki m má con v n c m con .

Th ng Tý ch y i, con Quyên ói b ng òi n tr c, nên cha nó b i cho nó m t chénc m, chan ít mu ng n c cá vô r i a cho nó n, con Quyên ng i d a cha mà n c m, có connèo m p l n qu n m t bên, c l ng vào cánh tay nó, mà c kêu khò khè.

Tr n V n S u n m ngay trên võng, m t ngó con coi b vui v l m.Cách m t h i lâu th ng Tý ch y v , Th L u c ng b ng con v theo sau. Tr n V n S u

d c m múc cá r i v ch ng con cái xúm l i mà n. Tuy Th L u trang i m mà i d o xóm, ch ng t m r a cho con, cho ch ng n u c m làm cá, nh ng mà ch ng n c m r i ch ta b ngchén d a em i r a ch không b t ch ng làm t i vi c y n a. Trong lúc v d n d p sau b p thìch ng b ng a con nh h t ra ng ch i tr c sân, th ng Tý v i con Quyên x n b n m t bên,con nói cha chúm chím c i, tình cha con coi kh n khít l m.

Tr i t i l n l n, Th L u t èn trong nhà r i b c ra sân. Tr n V n S u mu n giao anh l i cho v thì Th L u nói r ng: D hôn! Th b ng con m t chút r i ch t hay sao; nên hth y m t thì l t t mà giao? Anh ta b v r y mà anh ta l i c i ng n ngo n, xóc vác th ng nhlên vai r i th ng th ng i ra l , th ng Tý v i con Quyên l ng x ng ch y theo.

Có m t cái xe h i phía d i Phú Tiên ch y lên, b i bay mù m t, bóp kèn te le, conQuyên b c ra ng ng dòm, cha nó n m tay nó l i và nói r ng: Ra ngo i làm gì? Xe cánch t a, ng trong l ây mà coi . Xe ch y ngang qua m t cái vù, m y cha con Tr n V n S ud ng ngó trân trân.

Tr n V n S u d t con i dài theo l mà ch i, gió th i hiu hiu mát m t, sao gi ng sángsáng u tr i, d ngâm r r bên ch n, ng n lúa o c òa d i ru ng, th ng nh vác trên vai bu nng r i ng , Tr n V n S u l n b c tr v nhà.

Nhà lá ba c n x ch x c, phía ngoài mà chính gi a có d n m t bàn th , tr c bàn th cólót m t b ván d u, l i có m t cái gh nghi4 bên tay m t th y có m t cái c i xay lúa, còn d avách thì d ng nào là gi ng xay nào là chuôi cày, nào là c n câu, nào là cu c, ph ng bên tay tráith y có m t cái chõng tre nh , còn trên vách thì móc nào là thúng r , nào là gi , nào là vòng hái.Nhà ch a có m t cái c a c n gi a, hai bên thì d ng vách lá khúc d i, còn khúc trên thì gài trecó l vuông vuông. Chong èn leo lét trên gh nghi, ánh sáng gi i vô bàn th tr ng tr n; duyth y trên bàn có cái ch u nh c m nhan, m t cái lon s a bò và m t cái tô á mà m mi ng h tm t mi ng b ng ngón tay. Trên vách có treo m t b t ng b n t m, gi y ch en, mà t m ul i t khúc d i m t hai ba ch .

Tr n V n S u b c vô nhà, th y v ng teo thì kêu r ng: M y a, em nó bu n ng r i,em nó vô bu ng d ng chút . Không nghe ai tr l i h t, anh ta i vô bu ng thì cái mùng v

còn v t lên ch ch a b xu ng, cái gi ng tr ng l ng không có v n m. Anh ta i th ng vô thìd i b p t i mò, c ng không có v ó. Anh ta b ng con tr lên bu ng, con n m trêngi ng, r i gi mùng b xu ng. Th ng nh khóc kêu má, mà má nó âu m t nên cha nó ph i leolên n m v i nó. Cách m t h i, th ng nh ng r i, cha nó m i lén leo xu ng mà b c ra ngoài.

4 m t lo i bàn nh , cao h n bàn th ng, dùng làm ch khai tr u hay món n trong lúc d n ti c


3

Th ng Tý v i con Quyên ang n m trên b ván mà ch i. Tr n V n S u l i g n cái ghnghi r i kéo khay tr u têm mà n. Con Quyên ng i d y, hai tay ôm vòng trên c cha nó và h ir ng:

- Má, i âu, cha há?- i ch i âu bên ch .- Má i ch i mà má h ng d t ta i v i ch .- D t con i làm gì?- D t i ch i.- Má con i có chuy n gì ó ch ph i i ch i hay sao mà d t con theo.- Chuy n gì? Tôi bi t mà, má i qua bên H ng hào mà ch i ch chuy n gì. Cha d t

tôi i ch i cha.- i r i b nhà hay sao con?- anh Tý coi nhà.- Em nó d y nó khóc r i ai d nó.- Thôi cha nói th nghe ch i cha.- , con n m xu ng i, r i cha nói th cho con nghe.Con Quyên buông c cha nó n m ngay chính gi a ván. Th ng Tý n m u ván ng kia

mà co chân lên gãi s t s t. Tr n V n S u kéo g i n m u àng n y r i nói th B ch Viên TônCác m t h i r i m i sang qua th L c Vân Tiên . Anh ta gác tay qua trán, nh m m t h mi ngmà nói, nói ã thèm ngóc u dòm con, th y hai a u ng h t, anh ta m i nín.

Th ng nh n m trong mùng c a mình khóc óe lên. Tr n V n S u l t t ch y vô n mm t bên mà d nó.

Th L u i ch i v , b c vô bu ng th y ch ng n m v i con thì h i r ng:- Làm gi ng gì vô n m s m s m ó?- Th ng nh nó khóc ta vô ta d nó ch . i âu d v y?- i âu h i làm chi? Không cho i ch i b i gì h t sao?- Ta h i cho bi t v y mà.- Tao không mu n m y h i. i ra ngo i. Vô n m trên g i ta r i làm dính m hôi, hôi

rình ai mà ch u cho c.- Khéo nói hôn! T ng ta là trâu chó gì ây hay sao nên hôi.- Không ph i trâu chó, mà cái hôi k c c l m, không ai ch u c.Tr n V n S u d mùn leo xu ng t r i th ng th ng i ra. Khi ra t i c a bu ng, th y d a

vách có hai cái l c m t cái dày m t cái th a bèn l y luôn h t hai cái r i ra ng i d a èn x utóc mà ch i. Anh ta g l c th a r i ch i l c dày, ch i m i cái u kê g n èn b t m t vài conchí b vô mi ng mà c n. Tr ng bên nhà vi c5 làng tr canh hai, anh ta m i ch u c t l c, s p c at t èn, r i n m chung v i hai a con l n mà ng .

Tr n V n S u n m nay ã c ba m i l m tu i r i, còn v là Th L u m i có ba m im t tu i. Hai v ch ng n v i nhau h n m i ba n m, sanh c có ba a con ó mà thôi.Th ng Tý m i hai tu i, con Quyên sáu tu i còn a nh h n h t tên là th ng Sung m i c batu i.

Tr n V n S u g c làng Trung Tr ch, thu c v t nh V nh Long, cha h i tr c làm làng,không bi t công lao ng m y n m, mà lên t i ch c H ng b . Nhà thì nghèo còn m thì b nhhoài nên lúc S u còn nh thì anh ta c c kh l m. Khi anh ta c hai n i tu i, cha m khu th t, trong làng không có ph ng k làm n, anh ta m i bán cái nhà rách c b y ng b c, r ira p Phú Tiên thu c làng Trung Ngh a u nhà H ng tu n Tam mà i làm m n.

5 c quan hành chánh, tr s y ban nhân dân


4

H ng th Tào nhà Gi ng Ké c ng thu c làng Trung Ngh a có m t a con gái tên làNguy n Th L u, tuy con nhà nghèo m c d u, mà m t mày sáng s a, i ng d u dàng. V khu ts m, anh ta có v n ít ch c ng b c, nên lãnh bài sanh ý6 r i mua hàng v t chút nh nh tr ucau, thu c gi y, d u l a, bánh in mà bán v i a con gái. Tr n V n S u th ng hay ra chGi ng Ké mà làm m n và ngh tr a hay ghé quán c a H ng th Tào mà ch i. H ng th Tàoth y S u côi cút thi t thà, siêng n ng, gi i gi n, không bài b c, không r u trà, thì em lòngth ng nên kêu mà g Th L u, òi góp các l có b n ch c ng mà thôi.

Tr n V n S u th y Th L u thì ph i lòng, mà c ng mu n có n i n ng d a làm n, nêntuy nghèo, song c ng ph i rán ki m vay b n ch c ng b c mà c i v .

S u c i v r i thì v chung v i cha v mà làm m n. N m u m c v có thai nghén,ph i lo thu c men, r i k th ng Tý t n hao thêm n a, nên S u tr n không n i, ph i xin trti n l i, v n l i n m sau. Anh ta làm cháy da ph ng trán, lo quên ng quên n; làm h t s c, loh t h i mà n n m n m m i d t n c.

Ch ng Th L u có nghén con Quyên, ch ta sanh s a, òi c t nhà riêng mà . Tr n V nS u không ti n, nh ng vì mu n v a lòng v , nên ph i i vay ba ch c ng b c mà c t m t cáinhà lá nh ba c n, phía bên kia c u, r i v ch ng d n v mà .

H ng th Tào th ng con r , mu n chúng nó chung h h cho vui, mà Th L u khôngbi t ngh , ành b cha mà ra t ra riêng, làm cho H ng th Tào phi n trong lòng, b i v y vch ng Tr n V n S u d n v nhà m i, H ng th Tào ch ng h khi nào thèm b c chân t i c a.

Tr n V n S u tánh thi t thà hi n h u, c lo c i l c làm n, không tranh h n thua v i aih t. Còn Th L u tánh b ng chành, b c chách, c n no d o xóm t i ngày, không lo giúp choch ng mà c ng ít lo vi c trong b p. ã v y mà ch ta còn h n u v i ch ng n a, h ch ng có nói

ng t i thì m ng ch i t ng b ng. V ch ng tánh n t khác nhau nh v y mà v i nhau c,y là vì Tr n V n S u m i vi c m i nh n luôn luôn, nh n cho n nh ng vi c v qu y mà c ng

không dám nói. Th L u th y v y l i càng thêm l ng, trong nhà mu n làm vi c gì t ý, êmnh ngày mu n i âu c ng t do, nh t là trong b n n m sau ây, ch ta hay trang i m, hay sesua, nhà thì nghèo mà không bi t ch ta làm th nào có qu n áo m i m c hoài, l i s m t i vòng

ng, dây chuy n n a.Khi th ng Sung ra r i, Tr n V n S u than v i v không bi t làm sao m n ru ng cho

c mà làm. Th L u h m t ti ng r i nói r ng: Khó d hôn! Anh H ng hào H i hóa t chobà H ng qu n T n c ngàn công, nh mu n làm thì ta nói v i nh cho ít ch c công mà làm,ch khó gì . Tr n V n S u nghe v nói nh v y thì m ng nên xúi v i h i t li n. Thi t quTh L u i m t bu i thì m n c cho ch ng ba ch c công t.

T ó n sau, Tr n V n S u m i có ru ng mà làm, m i n m té ch ng m t tr m gi lúa,v a cho v con n mà thôi, nên trong m y tháng g t r i, ph i i làm thuê làm m n, ho c p

t, ho c l p nhà, ho c chèo ghe, ho c vác lúa m i có ti n mà mua s m áo qu n, xây xài v ithiên h .

M y ng i ch n ch t, t mi t Gi ng Ké xu ng t i Phú Tiên ai th y gia o c a Tr n V nS u nh v y thì c ng cho là vô ph c. Mà Tr n V n S u c an n lo làm n nh th ng, ch ngh bu n r u v n i v con mà c ng ch ng h than phi n v s c c kh .

Bi t th ph n thì kh i m t trí, bi t nh n nh c thì c an thân. Ng t vì ng i khôn ngoand u mu n cho l m c ng khó làm c, b i v y cang th ng hay tan r , gia ình m i khuynhnguy.

6 gi y môn bài, gi y cho phép hành ngh .


5


6

II

T C MÀ H I V

Qua ti t tháng giêng, trong ch n thôn quê có cái thú vui v phi th ng. ng sá khôráo, ra vô s ch s , gió b c hiu hiu mát m vô cùng. Lúa ngoài ng, ch thì ng g t ch thìã chín t i r i, nên ng ngó mông thì th y m t vùng vàng vàng, y là m hôi n c m tc a nông phu chan r i trót m y tháng tr ng, mà y c ng là c m g o áo qu n c a nông phutrông c y v n m s t i.

M i u canh t thì ti ng còi túc nghe u t h ng, y là còi c a ch i n kêu công g td y n u c m. L i n a gi , theo m y b m u th y ng i ta i có hàng, y là b n công g t i v ,àn bà chen l n v i àn ông, ng i nào c ng vui c i h n h .

Tr n V n S u m n ba ch c công t c a bà H ng qu n T n mà làm trong ng PhúTiên, n m nay trúng mùa, lúa ã chín r i, song ph i ch n m b y b a n a m i g t c. Anh tacòn r nh nên i g t m n mà ki m ti n, vì lúa trúng, công g t ít, g t m t công mà n ti n t i sáuc c b c, m i ngày g t hai công c m t ng hai, nhà thì u ng l m. u canh t th c d y lm n u m t n i c m, n phân n a còn phân n a thì em theo. V con ng h t, mà anh ta ch ngmu n cho chúng nó th c d y làm gì, nên vai mang vòng hái, tay xách gói c m, d c a nh nhb c ra sân mà i.

H ng tây m t tr ng v a m i l n, h ng ông sao mai ã m c r i. Vì g n sáng, nên trêntr i tr ng tr ng mây gi ng; vì s ng sa, nên tr c m t mù mù áng m t.

Tr n V n S u l m l i i xu ng ng Phú Ti n t i ám ru ng ng i ta kêu g t ó, thì g pH ng tu n Tam v i th ng Xuyên ng i trên b ch ánh sáng thi t m t r i có xu ng mà g t. Anhta b gói c m v i vòng hái d a bên ó r i ng i l i nói chuy n ch i.

Th ng Xuyên h i Tr n V n S u r ng:- H m nay tôi không có i phía d i ru ng c a anh, nghe nói n m nay lúa anh trúngl m, ph i hôn?

- Khá khá, ch không trúng l m.- Anh s ng quá còn làm b n a.- S ng gi ng gì?- Anh h i c t c a bà H ng qu n anh làm, không s ng hay sao? Tôi mu nm n ít ch c công làm ki m c m n, mà m n không ra.

H ng tu n Tam c i và nói v i th ng Xuyên r ng:- M y mu n làm ru ng thì kêu v m y quen v i H ng hào H i, t nhiên có t ch

gi.- Sao v y?- Thì v y ch sao. Th ng S u nó c ng nh có v nó quen v i H ng hào H i, nên nóm i m n c ba ch c công t ó ch . V m y còn nh , không bi t ch ng m ym n còn nhi u h n th ng S u n a a.

Th ng Xuyên suy ngh m t h i r i nói r ng: Chú nói k quá! Ai mà ch u v y .H ng tu n Tam c i ng t r i áp r ng:- V y ch th ng S u ó sao? Ph i thí ru ng nh m i có ru ng l n ch .- Thà là ch u ch t ói, ch ai ch u kh n n n nh v y c.- Không ch u thì thôi.

Th ng Xuyên day l i th y Tr n V n S u ng i b b , bèn v vai mà h i r ng:- Sao, anh ch u nh v y c không anh?- Ch u gi ng gì?- Ch u cái ó.- Cái ó là cái gì âu?- Anh cho v anh quen v i H ng hào H i ch cái gì?- Quen thì quen ch sao?


7

H ng tu n Tam v i th ng Xuyên nghe Tr n V n S u tr l i nh v y thì ngó nhau r ic i r lên. Tr n V n S u không hi u gì h t, th y ng i ta c i thì ngó l láo r i c ng c i theo.Th ng Xuyên th y b t ch Tr n V n S u k quá, nó d n không c, nên n m l n trên b , ômb ng mà c i. Tr n V n S u nghi th ng n ng o7 mình nên kéo tay nó mà h i r ng: T i saom y c i tao m y? Th ng Xuyên càng t c c i h n n a, nên ng i d y g tay Tr n V n S u màch y.

Tr n V n S u day l i h i H ng tu n Tam r ng:- Sao nó c i v y anh?- Nó th y m y ngu quá nên nó c i ch sao.- Ngu gi ng gì?- M y không bi t thì thôi. Nh có mu n bi t thì v nhà h i v m y thì bi t.Nói ích xác nh v y mà Tr n V n S u c ng ch a hi u, c ng i b b nh th ng ngáo.

Ch ru ng ra t i, l i có d t theo n m sáu công g t n a. Tr i ã sáng thi t m t r i, công g t ápxu ng ru ng phân nhau mà g t lúa.

Bu i s m mai, Tr n V n S u g t ph n ch n l i hay nói chuy n v i hai ng i g t g n haibên mình. n tr a g t h t m t công r i, anh ta leo lên b ng i ngh và phành gói c m ra mà n.M t tay thì c m con m m s t, m t tay thì b c c m ngu i, trên u tr i n ng, d i ch n l m bùnmà anh ta n c m coi b ngon l m. n h t gói c m r i, bèn b c l i cúi v ng g n ó b m taymúc n c mà u ng, r i khoát mà r a m t. Ch ng anh ta tr lên b th y H ng tu n Tam ngng i s a so n m gói c m ra mà n, thì anh ta ng i x m t bên và h i r ng:

- H i s m mai, sao mà th ng Xuyên nó c i tôi nh v y anh? Anh nói giùm tôi m tchút mà.

- Thi t m y không hi u hay sao?- Không, tôi có hi u gì âu.- T i nghi p th ng d i quá! V m y l y H ng hào H i tao nói mí mà m y không

hi u, nên nó c i m y ch gì.Tr n V n S u ch ng h ng, ng i ngó H ng tu n Tam trân trân r i h i r ng:- V tôi l y H ng hào H i hay sao? âu có! Anh khéo bày t. Ai nói v i anh ó?- Tr i i! Thiên h hay tràn ng h t. Có m t mình m y ngu quá, nên m y không hay

ch .- L y h i nào, âu?- H ! Khéo h i hôn! L y nhau ã m y n m nay, c m t a con, mà ch a hay

ch ! T i nghi p quá! M y v coi l i có gi ng H ng hào H i hay không thì bi t.Tr n V n S u nghe m y l i d ng nh sét ánh bên tai, ng i ch t trân tay níu b i c ,

m t ngó mông trong ng, không nói c n a. H ng tu n Tam nu t búng c m r i nói r ng:T i h i ó m y c i v l ch s quá, nên nó m i v y ó a .

Tr n V n S u th dài m t cái r i ng d y. Tr i n ng chang chang, công g t u lên bki m m y bóng cây ng i ngh , mà Tr n V n S u l i xách vòng hái b c xu ng ru ng r i xông ramà g t n a. Công g t l y làm k , nên kêu om trên b . Tr n V n S u không thèm nói i nói l i,c l m l g t hoài. Anh ta g t ri t n x , hai công t, r i mang vòng hái i v tr c m tmình, không thèm nói t i ai h t.

Th ng Tý v i con Quyên ng ch i tr c c a, th y cha i g t v , thì l t t ch y ra sânmà m ng. Thu nay, Tr n V n S u h i âu v , thì hay b ng con Quyên mà n ng, mà b a nayanh ta làm l , b i th ng vào nhà, máng vòng hái lên vách r i h i th ng Tý r ng:

- Má con i âu?- Má con ng v i em trong mùng.- T h i s m m i t i gi , có H ng hào H i ghé ây hôn?- Không.Tr n V n S u i t m r i vô bu ng l y qu n áo s ch mà m c.

7 ch c gh o, nh o báng


8

Th L u gi t mình th c d y, th y ch ng ng ng m c áo thì h i r ng: B a nay saov s m v y? Tr n V n S u l ng thinh b ra ngoài tr c, không thèm tr l i. Anh ta múc m t tôn c u ng r i i xu ng nhà b p, leo lên võng n m, gát tay qua trán, m t lim dim. Th L u súcmi ng r a m t, têm tr u nhai nhóc nhách, r i i l y n i vo g o n u c m.

N i c m v a b t lên b p thì th ng Sung th c d y khóc om sòm trong mùng. Th L u bènbi u ch ng r ng: Lên b ng con mà d nó m t chút, ng ta n u c m cho mà n. i v r i n mng a hoài ó hay sao?

Tr n V n S u ng i d y r i i lên b ng th ng Sung ra tr c c a mà ng. Th ng Tý v icon Quyên ch y theo ng m i a m t bên mà ch i. Tr n V n S u ngó hai a l n, r i ngó l ith ng Sung b ng trên tay, thì thi t qu th ng Sung không gi ng hai a kia chút nào, mà g ngm t nó coi t a t a g ng m t c a H ng hào H i. Anh ta nhìn m y a con r i chau mày, xm t, khí s c bu n hiu. Anh ta th ng Sung ng d i t cho nó ch i v i hai a kia, và anh talên ng i r i ch ng tay lên cái gh nghi mà ngó ra sân.

Con gà mái xám d t b y con i n, m con xúm l i b i cây t xui tó. Con gà tr ng ôch y l i c c c c vè p mái, gi m ám rau tan nát h t. Tr n V n S u ng i ngó trân trân màkhông la không u i nh mu n v y mà coi. Th ng Sung òi ch i c a con Quyên mà òikhông c, r i gi m chân khóc om sòm. Tr n V n S u ng i m t bên mà không d không r y,nh không hay s p con l n x n.

C m chín cá hâm r i, Th L u m i kêu ch ng con vô n c m. Tr n V n S u ng i n c mv i v mà không ngó m t v , c cúi m t ngó xu ng mâm c m hoài, l i không nói, không c i,m t coi bu n hiu, hình nh ng tính chuy n chi quan h l m v y.

Tr n V n S u n c m r i li n b i ra l . Con Quyên ch y theo kêu: Cha, ch tôi i v icha. Tr n V n S u day l i nói r ng: nhà, ng có i theo . Thu nay Tr n V n S u nói v icon thì d u ng t luôn luôn, b a nay con Quyên nghe cha nó nói x ng, nó không hi u sao mà chanó qu u, nó l y làm l mà l i s , nên x m t r i ríu ríu tr l i, không dám i theo.

M t tr i chen l n, gió th i lao rao. S p ch n trâu th y tr i g n t i nên u i trâu vchu ng, trâu i d i ru ng ní na, ní n n, m y a ch n c i trên l ng hát r m ra r m rít. Tr n V nS u ch p tay sau ít, i th th n trên l , m t ngó c nh v t mà không th y chi h t, trí nh t i vcon thì bu n b c vô cùng. Th ng Sáu Thiên i xóm v nó g p, vùng h i r ng: Anh i âu ó,anh S u? S u gi t mình ng c m t lên ch ng h ng và tr l i ú r ng: i ... i ch i.

Tr i ã t i r i, Tr n V n S u i ch i m i c ng, nên ng i trên l ng mà ngh . Anh tach ng c m lên u g i, l y ngón tay v hình trên cát mà suy ngh vi c nhà. M y n m nay thi tH ng hào H i hay ghé nhà mình, mà mình có ý coi, l n nào H ng hào H i ghé thì v mình lotr u n c l ng x ng, coi b ni m n l m. Tuy v y mà mình không th y H ng hào ch c gh ohay gi n h t v i v mình, mình không g p hai àng nói chuy n v i nhau, v mình c ng khôngcó ý mu n b mình. Tánh v mình h n u, nó hay m ng nhi c mình, mà m ng thì m ng chv ch ng c ng n nh th ng, n u v mình nó l y H ng hào H i thì ch c nó b mình r i,ch có lý nào nó không th ng mình n a mà nó còn v i mình. H ng tu n Tam nói thiên h

u bi t H ng hào H i l y v mình. H có g p hay sao mà h dám ch c? Hay là h th yH ng hào H i ru ng cho mình làm, h ganh ghét nên ki m chuy n mà t i u nói x u choH ng hào H i v i v mình? H ng hào là ng i có n, l i có v con t t , có lý nào i l y vmình làm gì

N u mà v mình v i H ng hào H i không có chuy n gì v i nhau, thì sao thiên h hdám nói, sao th ng Sung l i gi ng con H ng hào H i d v y? Chuy n n y th t là khó li u!Mình ph i h i cho ra ngay gian m i c. Mình ph i h i g t v mình, nh nó không có l yH ng hào H i thì thôi, còn nh nó l y thì mình u i ph t nó i cho r i, mình giao th ng Sungcho nó em i âu thì i cho r nh, mình b t th ng Tý v i con Quyên mà thôi.

Tr n V n S u ngh v y r i th ng th ng tr v nhà.Ðã h t n a canh m t r i, th ng Tý v i con Quyên n m ch i trên ván r i ng khò, th ng

Sung c ng bu n ng nên m nó ã em nó vô mùng r i. Khi Tr n V n S u b c vô c a thì ThL u ang ng d a cái gh nghi têm tr u mà n. Tr n V n S u s p c a r i i vô nhà sau leo lên


9

võng mà n m. Anh ta ch v t t èn i vô bu ng, anh ta m i mò mà i vô theo. Anh ta v akhoát mùng leo lên giu ng thì Th L u nói r ng:

- Ra ngoài ng v i s p nh nà! L m i âu ó?- Ð tao n m, tao nói chuy n m t chút!- Chuy n gì? Sao h i nãy không nói, tao i ng r i vô làm r n ó?Tr n V n S u n m i m t bên v . Th L u túng th ph i xích vô m t chút ng tr ng

ch cho ch ng n m. Tr n V n S u mu n h i v v vi c H ng hào H i, song không bi t ph ih i cách nào cho v ng gi n nên n m nín thinh mà tính.

Th L u bèn day ra mà h i r ng:- Nói gi ng gì sao không nói i?- H nói v i tao m t chuy n k quá.- Chuy n gì?- Tao nói l i cho m y nghe, nh không có thì thôi, còn nh có thì m y ph i ch u, ch

ng có ch i nghe hôn?- Ai có bi t chuy n gì âu mà bi u ch u.- Nh tao h i mà m y có thì m y ph i ch u ch .- Chuy n gì c ng v y, h có thì ta ch u, ch s ai mà ch i.- , thôi tao nói cho mà nghe. B a nay tao i g t có hai ba ng i nói v i tao r ng,m y l y H ng hào H i, có hôn?

Th L u nghe nói thì vùng v y h i r ng:- Quân nào bày chuy n ó?- Ng i ta nói thi u gì.- Mà th ng nào nói v i m y ó kia. M y ph i nói tên nó cho tao bi t, ng tao n nhà

nó tao ào nát ông nát cha nó cho nó bi t m t tao. Tao l y H ng hào H i h i nào,tao có em lên bàn th cha nó tao l y hay sao nên nó ngó th y mà nó dám nói nhv y h ? Th ng nào nói x u cho tao ó, m y ph i ch tên nó ra cho mau.

- Thôi, ng có nóng. Ng i ta nói nh v y, n u m y kh ng có thì thôi, ch ch ing i ta làm chi?

- a! Nó nói x u cho ng i ta nh v y, n tai anh H ng hào H i kh i nh ni tu quân nào nói b y nh v y cho nó coi. Ai nói ó, m y ph i ch tên nó ra cho tao

bi t bây gi ây.- Ch tên sao c, tao không ch .- a! N u v y thì m y t chuy n mu n nói sao m y nói ch gì, ph i hôn?- , thôi tao t chuy n a, không có ai nói v i tao h t.- Cha ch , n u v y m y là quân kh n n n l m. M y v i tao có ba b n m t con, bây

gi m n mu n nói gì m y nói hay sao?- M y hay ào ào quá ! M y gi i có tài r ng h ng hoài. th ng th ng tao nói cho m y

nghe ch .- M y nói sao xuôi ó m y nói i. Tao l y anh H ng hào H i h i nào ? M y có b t

c hay không mà m y dám nói nh v y h ?- Nói nho nh v y mà. Om sòm hoài. Ng i ta nói m y l y trai, thi t tao b t không

c, mà tao có ch nghi, nên tao m i h i m y ch .- M y nghi cái gì, nghi làm sao âu, m y nói cho tao nghe th coi.- H nói th ng Sung ó là con c a H ng hào H i ch không ph i con tao. H nói nhv y mà tao coi g ng m t nó sao không gi ng hai a l n, nên tao ph i nghi.

- Thi t m y là trâu, chó, ch không ph i ng i ta. Tr i ngó xu ng mà coi, b tr i! Quân n ng c nói ng o, d ng u xu ng t tr c ng lên tr i, mà qu th n chonó s ng làm gì không bi t. Nó n v i tôi c ba m t con, r i bây gi nó nói khôngph i con nó, tr i t i.

- Tao có nói gì âu mà m y r a tao, tao nói chuy n cho m y nghe, có hay là không cóthì thôi ch r a cái gì ?


10

- Thi t m y nói th ng Sung là con c a anh H ng hào H i ph i hôn ?- H nói ch không ph i tao.- H là ai ? M y ph i ch tên h ra.- Ch làm gì ? Ch ng m y ào m y b i ông bà ng i ta ?- N u m y không ch t c th m y nói ch không ph i ai h t. sáng tao lên tao nói chov ch ng anh H ng hào H i hay r i m y coi.

- Nói cho ng i ta hay làm chi ?- a ! M y nói nh v y r i bi u tao nín hay sao ? Tao nói cho nh ghét nh l y ru ngl i cho r nh, không bi t ch ng nh còn làm m y tù n a a, nói cho mà bi t.

- Tao có làm gì âu mà tù ?- M y nói x u cho ng i ta thì tù, ch làm gì.- Tao nói v y mà m y h ng có thì thôi ch .- Tao nói cho mà bi t, ng có nói b y nói b nh v y n a. M y còn t i u nói x u

cho tao n a thì tao không dung a, nghe hôn.Tr n V n S u n m nín khe, không còn l i chi mà nói n a. Th L u bèn l y tay xô chông

xê ra r i n m m t bên. Tr n v n S u n m gát tay qua trán, m t nh m lim dim, b ng nghe ngoàitr c có ng i d c a ti ng kêu k t k t. Anh ta l t t b c xu ng, ra ngoài t èn, thì th y conQuyên n m ng trên ván có m t mình, còn th ng Tý i âu m t. Anh ta v i vã kêu th ng Tý vàd c a b c ra sân

Trên tr i v ng tr ng t r ng, tr c sân sáng o c nh ban ngày. Tr n V n S u th y th ngTý ng i ch m h m d a xó hè, g c m t xu ng t. Anh ta b c l i h i: Làm gi ng gì mà ng ió, con ? Th ng Tý ng i tr tr không tr l i. Anh ta kéo tay nó ng d y thì th y m t nó n cm t ch y t d m. Anh ta bèn h i nó r ng: Sao con khóc v y con ? Con có au b ng au d gìhôn ? Th ng Tý l c u lia l a, mà c ng không ch u nói t i sao nó khóc. Anh ta d t nó tr vônhà, bi u nó lên ván n m ng , r i anh ta c ng leo lên n m m t bên ó.

Cách m t h i lâu, Th L u trong bu ng c t ti ng kêu r ng:- Cha th ng Sung a !- Gi ng gì ?- Vô bi u m t chút.

Tr n V n S u l m c m ng I d y i gài c a, b ng èm em trên bàn th mà t t, r Imon men i vô bu ng, mi ng c i ng n ngo n, vì ã quên h t nh ng i u H ng tu n Tam nóih I tr a ó.


11

III

R I TAY R I N N N

Ng i x o quy t thì hay g t, mà ng i thi t thà l i hay tin.Tr n V n S u nghe ng i ta nói v l y trai thì t c gi n, mà vì tánh ch n ch t thi t thà,

t c gi n không bi t lo m u tính k mà lóng c g n trong, c v nhà t thi t cho v nghe, r i h iv có làm qu y nh ng i ta nói ó hay không. Th L u là m t ng i àn bà h n u mà l i x oquy t, v a nghe nói thì m ng r a h m d a om sòm, r i b m8 ng t ch ng, òn m n tr n m têm, làm cho Tr n V n S u vui lòng, t ng v mình trong nh tuy t, s ch nh b ng, vì ng i ta

ganh ghét nên bày t chuy n mà d t can th ng phá gia o.Qua b a sau, Tr n V n S u i g t, trong lòng ph i ph i, ngoài m t vui v nh th ng,

tin ch c v th ng yêu, không còn nghi th ng Sung là con l n dòng n a.Cách ít ngày t i lúa c a anh ta chín, Th L u òi i theo ch ng mà g t, Tr n V n S u

châu mày nói r ng: Thôi, nhà coi em. Tr i n ng quá, m y không quen, r i au ây m y báong i ta n a .

Tr n V n S u kêu có b n ng i g t giúp, nên g t b a u m i c có m t góc ba màthôi. Vì lúa bó ch a xe v nhà k p, nên ban êm anh ta ph i ra ru ng ng mà gi . Anh ta m i v aôm nóp ra i thì v h i r ng:

- Ngoài ru ng ch âu mà ng ?- Có b ch .- Ng m y b a v y l n?- G t ba b a cho h t r i m n xe mà xe, nên ph i ng ba b n êm.- Ng ngoài s ng ngoài gió v y l nh ch t còn gì?- Có nóp mà l nh n i gì?- Lóng n y còn tr ng, ai dám gánh tr m lúa bó hay sao mà ph i gi cho c c v y h ng

bi t!- Lúa bó c ng là ti n ch gì. C a mình thì mình gi cho ch c tay. ng tin sáng tr ng,v y ch không th y hôm r m tháng ch p nó gánh tr m c a anh H ng hào H i h tm y ch c bó lúa ó hay sao?

Th L u c i, Tr n V n S u vác nóp mà i.Tr n V n S u ng gi lúa hai êm u bình an, êm nào c ng ch ng tr i r ng sáng m i

ôm nóp i v ng n c m r i có tr ra mà g t. Qua êm th ba, anh ta c ng ra ru ng mà ngn a. n n a canh hai, ch ng hi u t i sao mà trong b ng au quá, ch u không c. Anh ta t cnóp ng i d y ôm b ng, thì trong ru t au th t t h i, còn ngoài da thì m hôi nh u gi t.

B a y nh m m i chín tháng giêng, nên m t tr ng ã m c lên c vài sào, r i ngsáng r . Tr n V n S u m i tính tr v nhà ki m d u Nh Ý mà u ng, nh h t au b ng thì s trra mà ng l i. Anh ta b cái nóp l i ó, tay ch ng cây cóc mà i v . Anh ta i c m t khúc

ng thì trong b ng b t au, ch ng v g n t i nhà thì không còn au chút nào n a h t. Anh tamu n tr ra ru ng ng l i, mà r i anh ta ngh mình v ã g n t i nhà r i, thôi thì mình i luôn vônhà bi u v n u n c nóng cho mình u ng m t chén r i s tr ra gi lúa c ng không h i gì.

8 (Pompe), ti ng Pháp, y vào


12

Anh ta b c vô sân thì nghe trong nhà v ng teo. Anh ta thò tay d c a, thì c a gài ch tc ng. Anh ta bèn c t ti ng kêu r ng: M y a, m y, d y m c a cho tao vô m t chút nghe hôn .

Anh ta không nghe v tr l i, mà r i l i nghe có ti ng nói lào xào trong bu ng, r i nghecó ti ng i ng t phía sau nhà b p. Anh ta v c a kêu v n a. Th L u lên ti ng h i: Ai kêuó? . Tr n V n S u li n áp r ng:

- Tao ch ai.- Ng gi lúa sao mà v ? B lúa trong ru ng ai coi cho?- au b ng quá, nên v ki m n c nóng u ng.- , t èn r i m c a cho.Th L u lò mò trong bu ng, k l n i âu xu ng nhà b p m t h i n a, r i m i

ch u ra phía tr c qu t h p qu t lên mà t èn. Tr n V n S u tay c m cây cóc ngngoài c a mà ch . Ch ng Th L u m c a r i, ch ta nói l n lên r ng: C a m r i ó,d mà vô .

Tr n V n S u d c a chung vô phía bên n y, thì Th L u c ng d c a chung raphía bên kia. Anh ta v a m i chung vô n a cái mình, nghe d a bên hè có ti ng ng i tach y ng t thình th ch. Anh ta t ng là n tr m rình nhà, nó nghe anh ta v nó s nóch y, nên anh ta l t t ch y th i lui ra sân.

Tr ng sáng nh ban ngày, Tr n V n S u th y rõ ràng H ng hào H i b n áo v i tr ngqu n lãnh en phía cây chùm ru t ch y ra sân ng có thót ra l . Anh ta xách cây cóc ch ytheo, trong b ng gi n l m, quy t p ch t H ng hào H i cho r i i quân gian dâm. Ch ng dèTh L u ch y l i níu áo ch ng mà trì l n nh n, làm cho Tr n V n S u r t không c, choH ng hào H i thót ra l ch y m t.

Tr n V n S u và t c và gi n, day l i xô v té l n cù d i t và nói r ng: M y i theonó i, ng có trong nhà tao n a . Anh ta nói r i li n qu ng cây cóc gi a sân mà i vô nhà.

Th L u có l i, nên b ch ng xô té mà không dám nói chi h t. Ch ta l m c m ng d yb i u cho ch t r i c ng tr vô nhà.

Tr n V n S u gi n quá, m t mày tái xanh, tay run bây b y, v a th y v vô nhà thì b cl i x trong m t v mà nói r ng: chó! B a nay tao b t c rõ ràng r i ó, m y còn ch in a thôi, h ? i i, i ra kh i nhà tao cho mau .

Th L u tr n m t ngó ch ng và h i r ng: M y b t c cái gì? Tiên nh n t ngth ng cha m y, n a êm m y v ây ki m chuy n mà ánh tao ph i hôn? M y gi i m y làmgi ng gì tao âu, m y làm th , coi h còng u m y hay không mà .

Tr n V n S u t c vì v l y trai mình b t c, mà nó còn ch i mình n a, anh tad n lòng không c, nên nh y l i ánh v m t b p tay chúi lúi, Th L u ch p con daob u trên gh nghi r i nh m ngay m t ch ng mà chém. Tr n V n S u tr kh i, r i vóitay gi t con dao và co c ng p v m t cái m nh quá, làm cho Th L u té p u vôc nh ván nghe m t cái b p.

Th L u n m dài d i t, không c c c a, mà c ng không nói chi h t.Th ng Tý v i con Quyên ã th c d y t h i cha chúng nó m i v kêu c a, song

chúng nó th y m t èn m c a nên n m nín khe. Ch ng chúng nó th y cha m m ngch i, x x nhau, r i ánh nhau n a, thì chúng nó kinh hãi nên l m c m ng i d y r i d tnhau ch y l i ng núp phía sau cái c i xay lúa.


13

Tr n V n S u th y v n m im lìm d i t, bèn b ng èn mà r i. Th L u n m ng a,m t cánh tay thì x p d i l ng, m t cánh tay thì gác lên ch n ván, m t m trao tráo mà không cóth n, trong mi ng nh u ra ít gi t máu lòm. Tr n V n S u th t kinh, l t t cái èn lên trêngh nghi, r i thò hai tay b ng x c v mà lên trên ván. Anh ta ng nh m phía sau ót t t,bèn cái u lên mà coi, thì th y cái s phái sau ã b , nên óc ra r i pha v i máu mà ch yd m d . Anh ta r l m i thì không còn h i th n a. Anh ta kinh tâm lo n trí, m t mày xanh nhchàm, tay ch n run l y b y, li n ôm ngang mình v mà kêu r ng: M y a, m y! . Th L u n mtr tr nh khúc cây, Tr n V n S u ngóc u d y than r ng: Tr i t i! V tôi ch t r i còn gìâu .

Lúc y, trong lòng anh ta ã au n, mà trong trí anh ta l i lo s , anh ta lính quýnh, ch yvô bu ng r i ch y ra ng ngó v , mu n khóc mà không có n c m t, mu n nói mà nói khôngra l i. B t ch anh ta nh ng i m t trí. Anh ta ngó v m t h i r i dùn mình. Anh ta v t d c ab c ra sân, b c a r t m t cái m r i co giò mà ch y tu t.

V a kinh hãi v n i gi t v , v a lo s v n i chúng b t, Tr n V n S u ch y ây, m t làkhông mu n th y cái thây c a v n a, hai là không mu n cho làng b t trói mình. Tuy anh tach a tính coi ph i ch y ng nào, ph i n âu mà tr n, song anh ta ra kh i sân r i, không dámch y theo ng l , d ng nh s ng i ta r t theo. Anh ta b ng xu ng ru ng, mà l i tránh xam y chòm nhà, d ng nh s ng i ta ón b t.

Trên tr i tr ng soi v ng v c, tr c m t ng ru ng minh mông. Tr n V n S u v t lúa mài, lúa v ng ch n mu n té nh i, b c x t bùn v ng t i u. Anh ta th y hai con m t c a v m

trao tráo mà ngó anh ta hoài, anh ta s quá, nên nh m khít c p m t l i ng ng th y n a, mành m c ng nh m , c ngó th y luôn luôn. Anh ta i m t h i, l i nghe nh có ti ng ng i àophía sau, anh ta t ng xóm làng theo b t, nên day m t l i mà ngó, té ra không có ai h t. Ng cnh y th ch th ch, m t hào quang, m hôi tuôn d m d , anh ta cúi u khum l ng, l m l i iri t.

Tr i r ng sáng, Tr n V n S u i t i mé sông l n, bèn ng l i mà ngó. Vì trong lúc h tho ng v t ch y, không bi t ch y h ng nào, nên n ây g p sông, không bi t sông n y là sônggì. Ph n thì cùng ng, ph n thì m i ch n, nên anh ta ng i b p d a l ng vào g c cây b n màngh .

Gió th i lao rao, a sóng ánh vào mé t l ch x ch, nhánh b n lúc l c, lá xuôi m t phíakhua ti ng lào xào. Tr n V n S u ng i khoanh tay, t i nghe sóng d p gió d n thì bu n ng , nênnh m m t lim dim. Vì m t m i nên mu n ng i êm mà ngh , té ra v a nh m m t thì th y v n mtr c m t, c p m t m trao tráo mi ng trào máu lòm. S s , s bu n, s lo, s n n n ùn ùnxông t i làm r i r m trí khôn, nên anh ta r n óc, r n tay, l c u, m ng c mà nói r ng: Tr i

i! Tôi ánh v tôi ch t r i, bây gi làm sao? B ày, ch c không kh i b ày chung thân... M ya con tôi, ai nuôi nó? ...

Tr n V n S u nh t i s p con, thì anh ta khóc m i c. Mà ch ng khóc c, thì n cm t tuôn ra d m d không d t. Anh ta ch ng hai cánh ch trên u g i, sè hai bàn tay b m m tmà khóc, k r ng: Mình ôi! Mình làm chi mà t i t nh v y? V ch ng v i nhau m y n mnay, mình c ng bi t tôi th ng mình, tôi c ng mình l m ch . Vi c n ng, vi c nh tôi giành tôilàm ráo, tôi không ch u cho mình làm. Tôi xin mình nhà coi nhà v i s p nh mà thôi. Mìnhsung s ng nh v y, còn gì n a. Sao mình không ngh b ng tôi, mình lén trai lén gái v i H nghào H i làm gì. Mình th y nó giàu có, qu n lãnh áo l a mình mê hay sao? Giàu có làm gì màham? Tôi nghèo ch tôi có mình ch u ói b a nào hay sao? Hay là mình mu n có ti n ng nm c sung s ng nh h ? Tôi th ng nói v i mình tôi rán s c làm cho có ti n nhi u ng v


14

con sung s ng. Tôi nói nh v y là ý tôi mu n có ti n ng cho mình qu n hàng áo nhi u, igiày i dép, eo vòng eo vàng. Tôi nói ó là nói thi t, ch không ph i nói g t mình. Mình c ngth y tôi làm lung l m, ch ph i bi ng nhác âu. Th ng th ng ch ít n m r i s khá, ch mìnhmu n g p quá sao c. Sao mình không th ng tôi, mình l y H ng hào H i chi v y? Mà nhmình có l d i, thì hôm tôi h i ó mình nói thi t v i tôi. Tôi th ng mình l m, n u mình ch uthi t, thì ch c tôi r y b y b r i thôi, ch tôi không n ánh p gì mình. Sao tôi h i mình l ich i, r i mình còn m ng ch i tôi? n ch ng tôi b t qu tang chánh án r i, mà mình l i còn leol o, mình ch i tôi, mình thách tôi, mình vác dao chém tôi, làm cho tôi gi n m t trí khôn, nêntôi xô mình té mà ch t. Tr i i! V tôi ch t r i, bây gi tôi s ng sao c! Tôi s ng thì tôi b hb t, h chém. H ày tôi ra Côn Nôn i H i, còn ai nhà mà nuôi con tôi. Con tôi còn nh quá,t i nghi p l m tr i ôi! Bên n i không có ai h t, còn bên ngo i, thì có m t mình ông ngo i, màông ngo i nó nghèo quá, l i già y u r i, làm sao có c m mà nuôi ba a cháu cho n i. Ý h !...Kh l m!... Còn m t n i không bi t s p con tôi nó có hi u b ng tôi hay không. S e ch ng nókhôn l n, chúng nó không hi u chi h t, t ng tôi hung d , làm i u không ph i r i còn p ch tv n a, chúng nó th ng m tr l i oán tôi, thì còn kh cho tôi bi t ch ng nào! .

M t tr i m c lên, gi t n ng trên m t n c sáng lòa. Có m t chi c ghe chèo d c theo mésông. Tr n V n S u nghe ti ng chèo s t s t, t ng làng t ng ng i ghe i ki m b t mình, nên l t

t âm u l i vô b i ô rô g n ó mà tr n. Anh ta ng i xo ro trong b i, không dám th , mà c ngkhông dám c a qu y. Ghe i kh i xa r i, mà anh ta c ng không chun ra, s ng i ta còn rình âu

ngoài, chun ra h th y h n m c b t t .Tr n V n S u c ng i trong b i tr n m t ngày ó và g n n a êm n a, vì bu n r u lo s

quá nên không bi t ói. n khuya tr ng m c, anh ta lóng nghe t b v ng v , gió l ng sóng êm,m i s lén b c ra. Anh ta ng d a g c cây b n mà ngó mông ra sông cái. Tr ng chói n c lòalòa, n c in tr ng d n d n. Tr n V n S u ngó tr ng ngó n c r i bát ngát trong lòng. Anh tamu n n m t i ch n n y nh n ói mà ch t ph t cho r i, cho h t bu n r u, cho kh i b b t. Mà hmu n t v n thì anh ta l i nh t i s p con, s ng thì còn mong có ngày cha con g p nhau, chch t thì còn gì mà th y nhau n a. Anh ta suy t i tính lui trót m t canh, r i m i nh t nh ph iki m ch mà tr n, tr n n m m i n m cho thiên h quên h t chuy n c a mình, r i l n l n l p thv th m con, ng c t ngh a vi c mình làm cho con hi u, k o chúng nó t ng mình hung d ,không có chuy n gì mà gi t ch t m chúng nó. Mà tr n i âu bây gi ? i l n qu n l i n y ch ckhông kh i ng i ta b t, có l ph i l i qua sông mà i cho xa, cãi tên cãi h , ki m ch làm n thìho c may m i c yên thân ch ng.

Tr n V n S u g c Trung Tr ch, nhà d a mé sông Mê T c, h i nh th ng l i qua l il i sông y hoài nên bi t l i gi i l m. Anh ta ng nh m sông n y, th y mé sông bên kia mù mù,bi t là sông l n ch không ph i nh sông Mê T c, song anh ta không s , l n l n m nút c i áomà máng trên nhánh b n. Anh ta tính c t qu n cho ch t; l n dây l ng g p cái h p ng gi y thuthân, anh ta m i l y cái h p bu c vào v t áo mà luôn t i ó.

Sông anh ta tính l i qua ây là sông C Chiên l n l m, mà ch anh ta mu n l i ây là l ivào r ch Nàng Âm, hi m l m. Tr n V n S u, m t là s c l i gi i, hai là li u m ng thoát thân,nên anh ta không nhút nhát, s a so n vo qu n áo cho g n gàng r i li n b c xu ng sông mà l i.Ph n thì sông l n, ph n thì b ng ói, b i v y anh ta tuy l i gi i, mà l i v a m i m t ph n sôngthì tay chân b i ho i, m t hào quang, h i th hào h n. Anh ta rán l i m t h i n a, thì m t u ib i h t n i, t i không c lui không kham, c tr i lên h p xu ng m t ch ó hoài. Anh ta dòmvô mé sông thì hai bên mù mù, bên nào c ng xa h t th y. Anh ta ch c ph i ch t u i, nh ng mành cái lòng mu n s ng c a con ng i nó làm cho anh ta thêm s c c chút ít, nên anh ta vùng


15

v y b i chòi cho n cùng. Anh ta làm ã h t s c, v a mu n xuôi tay ngay ch n ng chìm ph ccho r i, thình lình anh ta th y m t chi c ghe ch y b m g n t i. Anh ta la lên m t ti ng r i pch n xu ng n c ùng ùng. Nh tr ng ã ló lên, ng i à công ngó th y t ng ai b chìm ghetrôi ó, nên b bánh nh m ngay ch Tr n V n S u mà ch y l i.

Khi ghe t i r i, ng i à công x b m và qu ng dây cho Tr n V n S u n m r i kéo lênghe. Tr n V n S u m t u i, nên leo lên ghe r i anh ta n m dài, nói không ra ti ng. B n lái trongghe u th c d y, ng i lo t l a mà h , k rót n c trà cho u ng, làm m t h i lâu Tr n V nS u m i t nh l i. B n lái áp h i anh t i sao ban êm l i trôi gi a sông nh v y? Tr n V n S unói d i r ng không nhà không c a, không v con chi h t, m n xu ng c a ng i ta i ki m ch

g t lúa m n, xu ng qua n a sông b chìm, nên anh ta m i th trôi.Nh ng ng i d i ghe ai c ng t ng thi t nên không tra h i chi n a h t.Tr n V n S u h i th m m i hay ghe n y Ba ng ch c i lên bán t i ch V ng Liêm,

bán h t c i r i nên i v ch n a. Anh ta th m ngh , y là m t d p may cho mình thoát thân, bènxin v i chú lái cho theo xu ng d i Ba ng làm c i. Chú lái ng c n dùng b n n c i,nên chú nghe Tr n V n S u xin theo thì chú cho li n. y là m t d p may cho hai àng, chkhông ph i may cho m t mình Tr n V n S u.


16

IV

QUAN LÀNG TRA XÉT

Con nít nhà nào c ng v y, h th y cha m ánh l n thì th ng hay binh m la khóc omsòm. Ch ng ph i chúng nó làm nh v y là vì th ng m nhi u h n th ng cha. Không, cha v im chúng nó ng th ng; n u chúng nó binh m có l t i chúng nó g n g i m nhi u h n, ho cchúng nó th y m y u u i, nên s m chúng nó b h i.

Th ng Tý v i con Quyên l i không gi ng con nít khác. Chúng nó th y cha m r y l n l ib ch y ra sau c i xay mà núp. Ch ng cha m ánh l n, chúng nó không la không khóc, l i ló

u mà dòm. C ch nh v y, ch c là t i bình nh t Tr n V n S u th ng hay s n sóc chúng nó,và th ng hay nh n thua Th L u, b i v y th y ánh l n, chúng nó ã không binh m , mà l it ng cha s thua n a.

Khi Tr n V n S u d c a ch y m t r i, th ng Tý s lén b c ra và l i ng g n m nómà coi. Con Quyên c ng i theo ng m t bên ó. Ch ng nó th y Th L u m c p m t trao tráomà n m im lìm thì th y làm l , không dè ã ch t r i. Con Quyên n m tay m nó và lúc l c kêur ng: Má i! Má. Sao má n m hoài ó má? D y vô bu ng mà ng v i em ch . Cha i n a r i .Th L u n m tr tr . Th ng Tý b ng èn l i coi, th y máu ch y d i c d m d , nó r m t mnó thì l nh ng t, nó nh l i h i nãy cha nó có nói m nó ch t r i, nên nó s , l t t èn trêngh , kéo tay em nó mà d t ra c a và nói r ng: Má ch t r i, i kêu ông ngo i i em .

Hai a nh ra sân. Tr i sáng tr ng nh ban ngày. Th ng Tý mu n ch y cho mau, ng t vìcon Quyên ch y không mau c, nên nó ph i ch m ch m l i mà d t. Ch ng qua t i nhà H ngth Tào, th ng Tý v c a kêu ông ngo i om sòm.

H ng th Tào th c d y i th m ra m c a và h i r ng: Th ng Tý ph i hôn cháu? Kêugi ng gì mà khuya d v y? . Th ng Tý áp r ng: Ông ngo i l i ng nhà tôi ông ngo i coi .H ng th Tào h i:

- Coi gi ng gì mà ch ng n y nè? V y ch sáng không c hay sao?- Không c. Ông ngo i ph i i li n bây gi .- i làm gì ch ?Th ng Tý nín thinh, không ch u nói n a. Con Quyên vùng nói r ng: Má ch t r i, ông

ngo i à .H ng th Tào nghe nói th t kinh, l t t d c a chun ra sân và h i r ng: Má bây ch t

sao? Ch t h i nào? Sao mà ch t? Cha bây âu? . Th ng Tý không ch u tr l i, mà nó gi t tay emnó và nói r ng: Nói b y hoài! Gi ng gì mà ch t, ông ngo i l i coi mà .

H ng th Tào h i n a r ng:- Sao ó Tý?- Không bi t. Ông ngo i l i ó mà coi.- Chuy n gì mà tao h i m y không ch u nói v y h ? Sao ó Quyên?Th ng Tý nín khe, con Quyên m i b anh nó r y nên nó c ng không dám nói. H ng th

Tào không thèm h i n a, b i ri t qua nhà con r . Con Quyên v i th ng Tý lóc thóc ch y theosau. H ng th Tào b c vô sân thì nghe ti ng th ng Sung khóc vang r n trong bu ng. Ông tad c a chun vô nhà, th y Th L u n m ngay trên ván, xét coi ã ch t ng t r i, mà trên u l icó th ng tích, thì kinh hãi, nên l t t h i th ng Tý r ng:

- Sao v y Tý? Ai dám ánh má m y ch t nh v y h ?


17

- Má té.- Té âu?- Té ng vô b ván ó.- T i sao mà té?- Ai bi t âu nà.- Sao l i không bi t? M y ph i nói cho mau. Cha ch ! Ph i i báo v i làng m i c.

Quân nào nó gi t con tôi nh v y, tr i t ôi! Cha m y âu, Tý?- Cha ng gi lúa ngoài ru ng.- Hèn chi.Th ng Sung n m trong bu ng, càng khóc l n h n n a.H ng th Tào ch y vô bu ng b ng nó, r i tr ra h i con Quyên r ng:- Ai ánh má m y nh v y, Quyên?- Cha v i má ánh l n mà.- ánh h i nào? Sao nói cha m y i ng gi lúa?- Cha v , má r y cha, nên cha gi n cha ánh ch .- Tr i i! Té ra th ng S u nó gi t v nó ch ! nhà ó, tao i báo v i H ng qu n

ng còng u nó.H ng th Tào b ng th ng Sung, d m b c ra c a. Th ng Tý níu l i và nói r ng: ng

i báo v i H ng qu n, ông ngo i. Không ph i cha tôi ánh má tôi âu .H ng th Tào tr n m t h i r ng:- Không ánh ch sao mà b u n m ch t ó? M y ki m chuy n mà bào ch a cho cham y, ph i hôn? Nó gi t má m y, tao th a v i làng b t gi i cho Tòa chém nó, m ycòn c n n i gì?

- Không ph i cha tôi ánh mà b t cha tôi gi ng gì?- Sao con Quyên nó m i nói ó?- Nó nói b y. tôi nói cho ông ngo i nghe. Má tôi trai gái v i H ng hào H i. Cha

tôi v b t c. H ng hào s ch y, nên xô má tôi té nh m b ván ch t ó. Ph i b tH ng hào, ch sao l i b t cha tôi. T i H ng hào mà.

H ng th Tào nghe nói ch ng h ng, ng ngó th ng Tý trân trân. Ông ta r ng r ngn c m t mà h i th ng Tý r ng: Thi t nh v y hay sao cháu? . Th ng Tý g c g c u. H ngth Tào th dài và nói r ng: N u thi t v y thì kh n n n l m. Tôi vô ph c quá, tr i t ôi! .H ng th Tào châu mày nh n m t, ng suy ngh m t h i lâu, ch ng hi u ông ta tính l nào màb ng th ng Sung b c ra sân và nói r ng: B nào c ng ph i i báo v i làng, ng ng i ta traxét cho ra l , ch nín thinh sao c .

H ng th Tào i r i, con Quyên ng ngó thây m nó và khóc thút thít. Th ng Tý khôngkhóc mà m t nó bu n l m.

Gió t t ng n èn leo lét, canh khuya t b v ng teo, thây c a Th L u n m tr tr , màm t m trao tráo. Có l hai a nh th y c nh nh v y chúng nó s hay sao nên không dám trong nhà, d t nhau ra l ng mà ch ông ngo i. Cách m t h i lâu, H ng th Tào b ng th ngSung l n t n i v , l i có chánh H ng qu n Sum v i Phó lý H i theo.

Chánh H ng qu n Sum b n qu n lãnh en, áo bành tô tr ng, ch n mang giày hàm ch,u i k t có r n, tay c m ba ton, mi ng ng m i u thu c, v a b c vô sân thì nói l n lên r ng:

Ch ng c a lên coi nào . Phó lý H l t t vô ch ng c a. Chánh H ng qu n b c vô tr c, ngóth y thây Th L u n m tr tr trên ván thì ng kh ng l i và bi u r ng: Phó lý H , m y c mèn r i coi m y .

Phó lý H c m èn l i r i Th L u. Chánh H ng qu n vói l y cái èn bi u Phó lý H l nTh L u ng cho anh ta khám v t tích. Anh ta coi cùng mình thì không có b m, ho c s ng, ho c


18

tr y ch nào h t, duy có b óc phía sau mà thôi. Anh ta r i trong nhà thì không có máu ch nàoh t, duy d i t g n ch Th L u n m có máu chút nh mà thôi.

Chánh H ng qu n khám th ng tích xong r i, bèn day l i h i H ng th Tào r ng:Chú nói th ng r ng gi lúa ngoài ru ng, v y ch êm nay có ai nhà ây v i Th L u? âu

chú kêu h t ra tôi tra coi .H ng th Tào ch th ng Tý v i con Quyên mà nói r ng: Th a th y H ng qu n, ch ng

nó m c i ng gi lúa, nó nhà v i ba a con nó, ch có ai n a âu .Chánh H ng qu n tr n m t ngó th ng Tý và h i r ng:- Th ng nh n y, ai ánh má m y ch t ó? M y ph i khai thi t, b ng khai gian thì tù

ch t bây gi .- H ng hào xô má tôi té, nên p u vô ván ch t ó a.- H ng hào nào?- H ng hào H i.- Húy! Cha ch ! Thi t hôn?- Thi t.- Sao mà H ng hào H i xô má m y?- H ng bi t n a.- Có lý nào mà không bi t.Chánh H ng qu n li n sai Phó lý H ch y i òi H ng hào H i l p t c. Anh ta day qua

th y con Quyên ng d a bên ó bèn h i nó r ng: Còn con nh n y, sao má m y ch t ó v yh ? . Con Quyên ngó H ng qu n r i ngó anh nó, mà nó không ch u tr l i. Chánh H ng qu nth y v y bèn n m tay bom ng t, d nó mà h i n a. Nó gi t tay ch y l i ng d a bên th ng Tý,mà nó c ng không ch u nói.

Trùm S c, Phó thôn Keo và àn bà l i xóm nghe l n x n nên t u n mà coi. ChánhH ng qu n h i con Quyên không c bèn b nó mà h i H ng th Tào r ng:

- Chú có i kêu th ng r chú hay ch a?- Th a, ch a.- Sao không m n ng i ta i kêu nó i.H ng th Tào bèn c y Trùm S c ra ru ng mà kêu Tr n V n S u.Chánh H ng qu n bi u Phó thôn Keo c m èn cho anh ta i coi trong nhà. Vô trong

bu ng, anh ta d mùng lên, th y có s i dây n t da trên u n m. Anh ta m túi dây n t thì th ycó b y ng b c gi y v i m t cái gi y thu thân tên Nguy n V n H i. Anh ta cu n s i dây n tc m trong tay mà mi ng chúm chím c i. i r i t i nhà b p thì th y c a sau m bét. R i ratr c sân, thì th y có m t cây cóc b n m ó, anh ta m i l m cây cóc em vô nhà.

Phó lý H v t i, có H ng hào H i i theo. H ng hào H i b c vô, m t mày xanh d n,b i lóm khóm, v a th y chánh H ng qu n thì h i r ng: C u cho òi tôi chi v y, c u Sáu? .

Chánh H ng qu n ch thây Th L u và áp r ng: Ban êm, m y n hãm ng i takhông c, r i m y gi t ng i ta ây, tao b t còng m y, ch òi làm chi .

H ng hào H i run bây b y, m t ngó thây Th L u mà mi ng tr l i r ng:- B m c u, tôi ng nhà t h i hôm cho n bây gi , tôi có bi t chuy n gì âu. Th ng

Phó lý l i kêu thì tôi ng ng , c u h i nó th coi.- É, ng có ch i. Th ng nh ã khai rõ ràng, h t th y m y ng i ây u nghe. L i

tao có b ng c khác n a, m y ch i sao c.- B m c u, thi t là oan cho tôi quá.- , oan. Phó lý H , m y còng H ng hào l i, r i d t tr c v bên nhà vi c mà ch

tao. Coi ch ng a m y, m y nó tr n ây, m y ch t a.


19

Phó lý H còng H ng hào H i mà d t i, th ng Tý ngó theo coi b ghét l m. H ng hàoH i v a b c ra kh i nhà, thì Trùm S c v t i, tay có ôm cái nóp. Nó b c vô nói r ng: Th ngHai S u i âu không bi t, không có ng ngoài ru ng, nó b cái nóp trên b , nên tôi ôm v ây .

Chánh H ng qu n li n bi u Phó thôn Keo v i Trùm S c ây coi ch ng thây Th L u,ng cho ai ng t i. Anh ta c m s i dây n t v i cây cóc mà i qua nhà vi c bi u th ng Tý v i

con Quyên i theo.B chánh H ng qu n coi h m h l m, b c vô nhà vi c không thèm ngó t i H ng hào

H i, kêu rân s p dân canh mà bi u t èn m n-sông, r i mang ki ng l i ng i bu-rô mà làm r p-bo. Th ng Tý v i con Quyên ng i b ván phía sau mà ch , chúng nó ch lâu quá nên con Quyênbu n ng , n m ngo o xu ng ó mà ng .

H ng hào H i b còng, ng i xo r t i b ván kia, m t mày bu n hiu. Ch ng hi uH ng qu n t r p-bo th nào, mà ch ng làm xong r i bèn kêu Phó lý H bi u d nH ng hào H i lên l y n k t. H ng hào H i vào l y H ng qu n và khóc mà nóir ng: B m c u xin th ng giùm tôi. C u làm g t ch c tôi ph i ch t .

Chánh H ng qu n l y ki ng xu ng, nhíu m t châu mày ngó H ng hào H i,song không nói chi h t. H ng hào H i c khóc và l y hoài. Chánh H ng qu n th yPhó lý H ng x r g n ó, bèn d y ra sau coi ch ng hai a nh , ng cho chúng nói âu.

Phó lý H i r i, chánh H ng qu n m i bi u H ng hào H i l i ng g n m t bên, l ich s i dây n t. Cách m t h i lâu, r i chánh H ng qu n ng d y m còng cho H ng hào H ivà cho nó i v .

Chánh H ng qu n b c vô cái phòng m t bên ó mà n m. Ch ng tr i h ng sáng,H ng hào H i tr lên nhà vi c, vô phòng nói nho nh r i a cho chánh H ng qu n m t x pgi y b c. Chánh H ng qu n m s s a, r i b vô túi và nói v i H ng hào H i r ng: Tuy v ymà m y ph i ây, ch ng có i âu a. sáng r i tao l y l i khai. Nh Ông Qu n hay làquan Bi n lý có xu ng tra xét, thì tao l p th tao cho .

V a m i sáng thi t m t, thì Chánh H ng qu n cho òi phó H ng qu n Thâu n màbi u em r p-bo lên báo vi c nh n m ng cho Ch qu n l p t c. Anh ta d n r ng: Nh quan Chqu n có h i sao tao không i l i sai m y, thì m y b m tao m c n k t, nghe hôn .

Chánh H ng qu n l y khai th ng Tý thì nó c ng c nói H ng hào H i vô nhà, làmgi ng gì không bi t mà xô má nó té b u. H i cha nó có v hay không, thì nó nói nó khôngth y. Chánh H ng qu n la r y, tr tr o, hâm d a nó cách, mà nó c ng khai nh v y hoài.Anh ta gi n, m i bi u Phó lý H em óng tr ng nó l i và bi u d n con Quyên lên. Anh ta o bbom ng t con nh m t h i, con nh m i ch u khai r ng: Cha v i má tôi ánh l n, cha tôi xô mátôi té .

Chánh H ng qu n m ng quá, l t t l y l i sao kh u con Quyên, r i bi u d n th ng Týlên. Anh ta c l i khai c a con Quyên l i cho nó nghe. Th ng Tý cãi c nói em nó nói b y.Chánh H ng qu n ánh nó hai ba b t tai, mà nó c ng c khai H ng hào H i xô má nó té.Chánh H ng qu n u i hai a nh v , r i d y H ng hào H i làm khai nói êm h i hôm ngt i nhà, có ch ng v con v i hai tên b n là th ng Di v i th ng L ng. òi hai tên b n t i c ng d ychúng nó làm khai, nói th y H ng hào ng nhà t u hôm cho n ch ng Phó lý H t i òi,ch không có i âu h t.

L i m i gi sáng mai, khai báo v a xong, thì quan Ch qu n t i nhà vi c. ChánhH ng qu n ti p r c quan Ch qu n, trình các l i khai cho ngài xem và b m r ng: B m quan


20

l n, tên S u v i Th L u chung m t nhà v i m y a con, ch không ai khác.Theo l i khaic a con Quyên thì cha m nó ánh l n, cha nó xô má nó té b u mà ch t. Còn th ng Tý thì nókhai cha nó m c i ng gi lúa ngoài ru ng, H ng hào H i vô nhà làm gi ng gì không bi t màxô má nó té ng u vô c nh ván nên b u. L i khai c a th ng Tý nghe phi lý l m, b i vì cóch ng c rõ ràng, tr n êm h i hôm H ng hào H i nhà ch không có i âu h t. ã v y màtên S u tr n i âu m t, h i khuya ra ru ng ki m nó không có, mà t h i s m m i cho t i bâygi c ng không th y nó v . Theo ý tôi, thì ch c tên S u gi t v nó, ch H ng hào H i không cócan ph m gì n v nh n m ng n y . Chánh H ng qu n bào ch a cho H ng hào H i bo bo,mà c ng gi u bi t, không nói n s mình l y c s i dây n t c a H ng hào H i t i trongbu ng ng c a Th L u.

Quan Ch qu n nghe r i, ngài l ng thinh, l y m y lá khai b vào c p da và bi u H ngqu n d t n nhà Th L u. Ngài khám th ng tích, xem xét t trong nhà ra ngoài sân r i tr quanhà vi c òi H ng th Tào, th ng Tý, con Quyên, H ng hào H i mà tra h i l i. M i ng i ukhai y nh ã khai v i H ng qu n. Quan Ch qu n n nhà H ng hào H i mà l y khai v conb n bè trong nhà. Hai tên b n thì khai H ng hào H i ng nhà ch không có i âu h t. Còn vH ng hào H i khai r ng ch ta ng s m, nên không bi t ch ng có i âu hay không.

L i ba gi chi u, quan Bi n lý v i quan th y thu c V nh Long xu ng t i. Quan Chqu n d t i m t thi mà khám nghi m, c t ngh a s qua cho quan Bi n lý hi u m y l i khai, r iquan Bi n lý cho phép chôn Th L u và d y quan Ch qu n tra xét cho ra l , r i s gi i n i v

n Tòa.Quan Bi n lý v i quan th y thu c lên xe v r i, thì quan Ch qu n truy n cho H ng

qu n ph i ki m b t cho c Tr n V n S u mà gi i n p. Tuy v y mà ngài i v , ngài c ng còngH ng hào H i mà d t v V ng Liêm.

Quan Ch qu n còn ang tra xét vi c n y thì H ng ch c làng Trung H u ch y t b mr ng có xí c m t cái áo treo trên nhánh b n g n vàm r ch Nàng Âm, trong v t áo l i có bu cm t cái h p ng gi y thu thân tên Tr n V n S u, ba m i l m tu i ng b làng Trung Ngh a.

n chi u l i báo có m t th ng ch ng không có áo, m t b cá n h t, trôi t p vào vàm r ch V ngLiêm. Quan Ch qu n oán ch c là H ng hào H i th a d p tên S u m c i ng gi lúa, lén ntrai gái v i Th L u, tên S u v b t c, ánh v ch t r i s t i nên nhào xu ng sông l n mà tv n. Ngài làm r p-bo gi i n i v n Tòa, Quan Bi n lý th y l i khai c a th ng Tý thì h nghi,nên làm gi y giam H ng hào H i.

H ng hào H i lo s h t s c, nh n v con m n tr ng s , mua ch ng c , làm cách,mà ph i b giam g n hai tháng r i Tòa m i th v . Anh ta v nhà, hình d ng m nhách, n n nlút u, có m i b n m u ru ng ph i bán cho bà H ng qu n T n ng l y b c tr n . S s n ãtiêu h t, mà v c theo gây g hoài, anh ta bu n r u b nhà c a v con mà i m t, trong làngkhông ai bi t i âu.


21

V

ANH EM TH NG NHAU

H ng th Tào t n li m chôn c t Th L u r i, bèn óng c a tr c c a sau nhà con r l ich c ch a và em s p cháu v bên nhà. Ông ta còn ph i lo m n xe trâu ch lúa c a Tr n V nS u v sân mà p. Vì m y b a l n x n, không ai gìn gi , n tr m gánh lúa bó h t m t m , nênru ng c a Tr n V n S u tuy làm trúng, song p r i l ng th thì lúa h t có m t tr m n m ch cgi mà thôi. Tr lúa m n xe, m n p r i thì còn có m t tr m m i gi , mà trong s y ph iong cho ch i n chín ch c gi còn d c hai ch c gi .

H ng th Tào xu ng nhà bà H ng qu n T n, là ch ru ng, mà xin bà cho ng i lên l ylúa ru ng. Bà H ng qu n T n v a nhó th y H ng th Tào b c vô c a thì h i r ng:

- Nghe nói th ng r chú nó ánh con gái chú ch t, sao ó v y chú H ng?- Th a, con gái tôi nó b ánh ch t, mà s p nh nói m - nên không dám ch c ai ánh.- Ng i ta nói th ng r chú nó gây l n v i v nó r i nó ánh con n ch t. Sao mà chú

nói không ch c.- Th a bà, h nói nh v y ó mà tôi không th y nên tôi không dám nói ch c.- Nó ch ai. Th ng coi b núc ních mà nó hung d há? Chú ng có nghe l i ng i ta

mà nghi cho H ng hào H i nh v y t i nghi p nó. H ng hào H i nó thù oán gì v icon gái chú mà nó gi t con n .

- Th a bà, th ng cháu tôi nó khai sao v i quan v i làng mà h b t H ng hào H i ó,tôi có bi t âu.

- Nghe nói th ng r chú nó nhào xu ng sông cái t v n r i ph i hôn?- D th a ph i. H v t thây nó trên vàm V ng Liêm, quan có òi tôi lên mà nhìn, mà

cái m t nó cá n s t h t, tôi có bi t sao mà nhìn, tôi nói b ng ng cho làng chochôn nó cho r i.

- áng ki p l m! Hung d thì ph i ch t ch s ng làm sao c. Còn nó làm m y ch ccông ru ng c a tôi, bây gi tính sao ây?

- Th a bà, tôi xe lúa v p xong r i h t, xin bà cho ng i lên l y.- Chú ong lúa ru ng r i còn d c chút nh gì hôn?- Th a, d c vài ch c gi .- a! Nghe nói ru ng nó làm ó n m nay trúng l m mà.- D trúng. Mà u m y b a l n x n h gánh lúa bó h t b n.- , th ng r chú nó có con hay không?- Th a có, v ch ng nó l i ba a, h m nay tôi em v nuôi.- Có a nào l n hôn?- Th a, th ng l n c m i hai tu i.- Chú nghèo mà chú nuôi t i ba a cháu ngo i sao cho n i.- Th a, tôi ph i ráng, ch b cho ai bây gi .- Thôi, ta th ng l n ng nuôi hai a nh .- V ch ng nó m i ch t, mà con nó nh v y, ngh c ng t i nghi p.- Nghèo thì ph i v y, ch t i nghi p gi ng gì?- Th a, th ng th ng coi.- Nh chú tính cho , thì tôi m n giùm cho. Tôi c ng c n dùng m n thêm m t a

nh coi trâu.


22

H ng th Tào nín thinh không tr l i. U ng n c n tr u r i, ông ta t mà v . Bà H ngqu n nói sáng b a sau s cho ng i lên l y lúa và c n d n nh có tính cho cháu coi trâu thìb a nào d t nó xu ng c ng c.

ong lúa ru ng r i còn d c hai ch c gi , H ng th Tào ví dành mà nuôi s pcháu.

Cái nhà c a Tr n V n S u b hoang, con nít l i xóm lén t i phá, làm t vách h c ah t, H ng th Tào gi n, m i kêu Trùm S c mà bán l i m i l m ng b c. Ông ta l y s ti n ylàm v n mua thêm mà bán, trong trí th m tính làm nh v y ng té l i chút nh mà s m ns m m c cho m y a cháu.

N m nay H ng th Tào ã n m m i tu i r i, tóc ã b c hoa râm, r ng ã r ng h t vàicái. Ông ta l n lóc làm nuôi s p cháu ngo i, khi b ng th ng Sung út c m, khi d t con Quyên it m, ai th y nh v y c ng ng lòng th ng. H i tr c ông ta c ng có hay Th L u t tình v iH ng hào H i, ông ta th ng có d t b n con, mà h nói ra thì con nó m ng t t, b i v y ông taghét không thèm nói n a. n ch ng ông ta th y thây con ch t n m tr tr , mà l i nghe con ch tvì cái thói gian dâm y, thì ông ta ã không th ng ti c n i con, mà c ng không phi n tráchth ng r . Có êm s p cháu ng , ông ta chong èn ng i m t mình, ông ta dòm th y chúng nó thì

ng lòng nên r ng r ng n c m t. Ông ta khóc ó là t i ông ta bu n t i o nhà, ch khôngph i th ng nh con h .

Th ng Tý l n h n h t, ông ngo i nó m c mua bán, t nhiên nó ph i s n sóc hai a emnó. Tuy là em c ng ng em, song ý nó l i th ng con Quyên nhi u h n, nên nó t m r a, gi t áogi t qu n cho con Quyên th ng h n. B n tánh nó tr m t nh, ít hay nói, ít hay c i, mà t ngàym nó ch t, cha nó m t r i, thì nó càng chim b m, không ch u ch i b i v i con nít l i xóm. Ph nnó nh v y, mà th y con Quyên i ch i nó c ng không cho, nó th ng nói v i em nó r ng: Emlà con gái, i ch i làm gì. n bà con gái mà h , là t i i ch i ó a, nói cho em bi t .

T i nghi p cho thân H ng th Tào, không r u trà, không bài b c, c lo mua bán h ngngày, nh ng vì cái v n không có, nên mua không g p chi u, bán không g p giá, l n qu n làm íttháng thì c t v n. Trong nhà ti n b c eo h p, s p nh qu n áo lang thang. L i r i thêm th ngSung au ban, th y cho u ng thu c l m, nên ban nh p c t, th ng nh ch t. Tuy H ng th Tàobi t là d u tích nhu c nh c a Th L u, nh ng vì ông ta ngh nó là con nít không có t i l i chi,nên ông c ng th ng nó nh hai a l n, nên nó ch t ông ta c ng th ng ti c l m.

Nhà càng ngày càng nghèo, th ng Tý tuy còn nh , song nó th y gia o c a ông ngo i nób n ch t, nó c ng bu n. M t bu i chi u n c m r i, nó nói v i H ng th Tào r ng: Không bi tai ch u m n ng tôi i v i h . H ng th Tào nghe cháu khi không mà nói nh v y thì l ylàm l , nên ngó trân trân mà h i r ng:

- T i sao cháu nói nh v y?- Có t i sao âu. Tôi mu n i cho h ng ông ngo i l y ti n mua qu n áo cho

con Quyên nó b n.- Ông nghèo thì ông ch u, ch ông em cháu mà cho ng i ta sao ành.- Mình làm công vi c cho ng i ta thì mình n ti n, có sao âu mà không ành.- c c l m, cháu t ng s ng hay sao? n ng ti n c a h , h b t làm l da, màh còn ánh ch i n a, có d gì âu.

- Tôi không s . Mình cho ng i ta thì ph i lo làm công chuy n, ai bi u làm bi ng màchi cho h ánh ch i. Tôi l n r i, mà nhà không có làm vi c chi h t, nên tôi mu n

i v i h ng kh i t n c m ông ngo i mà ông ngo i còn c l y ti n n a.


23

H ng th Tào a n c m t, b i ra àng sau, không nói chuy n n a. Th ng Tý châumày, ng i ngó theo, m t bu n hiu.

Trong m y ngày sau, th ng Tý c theo n n n v i ông ngo i nó i ki m ch cho nó .H ng th Tào thi t không n cháu ng l y ti n mà n, nh ng vì trong nhà túng r i quá, màcháu c theo thôi thúc hoài, nên c c ch ng ã ông ta m i nói v i nó r ng: Hôm tháng hai, bàH ng qu n T n có h i ông mà m n cháu coi trâu. Thôi tr a ông xu ng ông h i coi bcòn mu n m n n a hay không? .

H ng th Tào i xu ng Phú Tiên, n chi u ông ta v nói r ng: Bà H ng qu n ch um n cháu ng coi trâu, mà b cho m t n m có m i hai ng. Ông n n n xin thêm, b m ich u t ng lên m i l m ng. Cha ch , mà coi trâu tuy là không c c, song dan n ng d m m a t ingày ngoài ng, cháu ch u n i hôn? .

- Sao l i ch u không n i. ngoài ng ch i vui ch . Mà d u có bu n c ng không h igì, cháu bu n mà ông ngo i m i n m l y c m i l m ng b c.

- Cháu t ng n m i l m ng b c c a ng i ta d l m sao? C c ch ng ã, ch ôngcó mu n chi v y âu.

H ng th Tào nói mà a n c m t. Th ng Tý ng suy ngh m t h i r i h i r ng:- Bà H ng qu n ó già hay tr v y, ông ngo i?- S n s n.- Bà có d n b a nào xu ng hay không?- Bà bi u ngày mai em cháu xu ng.- R i ch ng nào ông ngo i l y c b c?- Bà có nói h làm gi y xong r i, thì bà cho lãnh b c tr c.- , c a. Ông l y ti n r i mua v i may cho con Quyên m t cái áo, m t cái qu n

ng nó b n, còn bao nhiêu thì ông mua mà bán, nghe hôn ông ngo i.M y l i nói ch ng ph i cao xa chi ó, nh ng mà ý trung ch a nhi u ngh a, làm cho

H ng th Tào nghe thì c m xúc vô cùng. Ông ta b i ra ng sau, không th nói chuy n v icháu n a c.

Nãy gi con Quyên ng nghe ông ngo i nó nói chuy n v i anh nó, tuy nó không hi uchi h t, song nó c ng bi t ông ngo i tính em anh nó i v i ng i ta mà gi trâu, nh s p ch ntrâu l i xóm nó v y, nên ch ng H ng th Tào i ra ng sau, thì nó n m tay th ng Tý mà h ir ng:

- Anh i âu anh Hai?- d i nhà bà H ng qu n.- Bà H ng qu n g n hay xa?- Không xa gì. d i xóm Phú Tiên, ra kh i ây dòm theo b l th y xóm phía d i

ó.- Anh i r i ch ng nào anh v ?- M t n m l n.- M t n m là bao lâu?- M t n m là m i hai tháng.- M i hai tháng h ?- .- Tôi i theo v i anh c hôn?- Sao c. Qua m c gi trâu, làm sao qua coi ch ng em.Con Quyên ng suy ngh , b m t coi bu n hiu, th ng Tý th y v y bèn nói r ng:


24

- Em nhà v i ông ngo i, qua i v i ng i ta ng l y ti n mua bánh cho em n,may qu n áo cho em b n, nghe hôn.

- Tôi nhà ch i v i ai?- Có ông ngo i ó chi? Em nh h qua i r i, em nhà ng có ch i v i a nào h t.N u em không nghe l i qua, thì qua gi n l m a.

- Tôi ch i v i th ng Ngò c hôn?- ng. Không c. Nó là con trai mà ch i v i nó làm gì.- nhà bu n quá, tôi mu n i v i anh.- Không c âu. Em nhà, h ít b a qua v qua th m, qua ki m i m n, qua cho em

n.- Anh gi trâu h ?-- Anh c i trâu c hay sao?- c ch , qua c i trâu c a th ng C hoài, em không th y hay sao?Hai a nh nói chuy n t i ó, k H ng th Tào kêu th ng Tý mà sai i mua t ng ng

n c m.êm y th ng Tý n m tr n tr c hoài, ng không c, m t lát nó vu t ve m t con Quyên,

trong trí l n x n, ã lo v n i không bi t v i ng i ta ra th nào, mà l i bu n v n i em nhà b v n a.

Qua ngày sau, n c m bu i mai r i, H ng th Tào g i con Quyên cho thi m D u m tbên ó, r i óng c a l i mà d t th ng Tý xu ng Phú Tiên. Lúc ra i, th ng Tý hun em nó hai cáivà nói r ng: Thôi, em nhà cho qua i, nghe hôn em. Ít b a r i qua v qua th m . Nó và nói vàc i, mà n c m t ch y r ng r ng. Con Quyên ng ngó anh nó, tuy nó không khóc, song m tnó bu n nghi n.

Trong làng Trung Ngh a, t Gi ng Ké xu ng Phú Tiên, có m t mình bà H ng qu n T nlà giàu l n h n h t. N m nay bà m i b n m i tám tu i, mà bà góa ch ng ã c m i n mr i. H i ch ng bà ch t thì l i cho bà có m t tr m n m ch c m u ru ng, mà bây gi ru ng c abà và c a ch ng bà ng b c ng h t th y trên hai tr m m u, bà làm ba tr m công, còn baonhiêu bà cho m n, m i n m bà góp lúa th ng th ng t n m ngàn r i t i sáu ngàn gi .

Bà ã d cái nhà c , c t cây, ván vách, mà c t l i làm nhà d i, và bà c t cái nhà trên bac n, n n úc vách g ch, giá áng n m sáu ngàn ng. Nhà bà tr c a ra l V nh Long i TràVinh, tr c nhà có m t sân l n, bên tay m t có m t cái nhà v a n m c n ng sáu ngàn gilúa, bên tay trái có m t cái chu ng trâu ba c n nh t sáu con trâu l n v i hai con nghé. Tuy cáisân bà b tr ng ch không có tr ng cây chi h t, nh ng mà phía ngoài, d a theo l , bà có tr ngm t hàng keo c t ng n b ng th ng làm rào, phía sau, k nhà d i, bà có tr ng m y li p rau,m y hàng chu i, m y cây i, m y n c tr u, còn hai bên chái nhà thì m t bên bà tr ng ba cây m ntrái sai o n, m t bên bà tr ng hai g c xoài, n m nào c ng tr bông mà không u.

Bà H ng qu n T n giàu có, mà không kh kh c, tuy bà không tín ng ng o nào, songbà bi t th ng k nghèo hèn, bà hay giúp ng i ho n n n. Tánh tình bà nh v y, mà ch ng hi uvì c nào bà có hai ng i con, ng i con l n là cô hai Phiên, bà g cho th y thông Cam, làm sBách Ph n bên M Tho, cô xu t giá ã b y n m r i mà không có thai nghén l n nào h t, cònng i nh là c u ba Giai, n m nay m i b y tu i, bà cho lên Sài Gòn h c, c u c b tr ng ich i hoài, bà gi n b t c u v c u l i n c p ba ngàn ng b c r i i m t g n m t n m r i, khôngthèm g i v nhà m t b c th nào h t.


25

H ng th Tào d t cháu xu ng v i bà H ng qu n, khi b c vô t i sân, th ng Týth y c nh v t l ho c, nhà c a cao, thì trong ng c nó h i h p, c p m t ngó dáo dác, nên ch n v pnh m c c t, may nó níu ông ngo i nó k p, ch không thì ph i té nh i. H ng th Tào khôngdám vô c a tr c, b t i d c theo hè, ch m y cây m n ó mà vô nhà sau.

Bà H ng qu n ng n m trên võng, ngó th y ông cháu H ng th Tào b c vô nhà thìbà ng i d y mà chào h i r ng: Chú H ng nó xu ng ây. Th ng nh n y ph i hôn? .

H ng th Tào cóm róm xá bà và áp r ng:- Th a ph i. Hôm qua bà bi u b a nay em nó xu ng , nên tôi d t nó.- Còn nh d há? N m nay nó m y tu i?- Th a, m i hai tu i.Bà b c l i ván ng i têm tr u mà n, r i bà ngó th ng Tý mà h i r ng:- Th ng nh n y, m y tên gì v y m y?- Th a, tên Tý.- v i tao thì ph i cho t t , ng có gian tham, ng có li n xáo, tao ánh ch t a,

nghe hôn?- D .- Tao có sáu con trâu, mà m t mình th ng H c nó coi không xi t. T rày s p lên, m y

chia v i nó, m i a ba con mà coi. B a nay trâu m c i c t cày, chi u th ngH c nó lùa v r i m y coi. Thu nay m y có gi trâu cho ai hôn?

- Th a, không.- Trâu tao d l m, ph i c n n cho m p, h b m thì ph i òn a.Bà H ng qu n kêu con Ngói, là a n u n mà bi u nó ch y l i ng xóm m n Bi n

Thi qua làm gi y giùm cho H ng th Tào. Gi y làm r i, H ng th Tào i m ch c ng xong r i,bà H ng qu n m i lên nhà trên m t s t c t gi y và l y m i l m ng b c mà a cho H ngth Tào.

H ng th Tào ng i ch i m t lát r i t t mà v . Ông ta th y th ng Tý ng x r d ac a, m t mày bu n xo, thì th a v i bà H ng qu n r ng:

- Th a bà, nó còn có hai anh em mà nó th ng nhau l m. Nó xu ng ây v i bà ây,ch c là con em nó nh nó. V y lâu lâu có r nh xin bà làm ph c cho phép nó v th mem nó.

- c. Em nó bao l n?- Th a, sáu tu i.- Không h i gì. B a nào r nh nó mu n v giây lát mà th m em nó, thì tôi cho phép nó

i.H ng th Tào xá bà r i b c ra c a, mà nói v i theo th ng Tý gi ng b u b o r ng:

Thôi, cháu ó nghe. Ông v a .Th ng Tý ngó theo ông ngo i nó, mu n g i l i v d n em nó ng i ch i, mà nó ngh n

trong c , không nói c.Bà H ng qu n b c lên nhà trên, r i kêu con Ngói lên nh tóc ng a cho bà. Th ng Tý

d i nhà sau có m t mình, nó bu n nên i ra sau v n r i i vòng ngoài sân mà ch i. Nó ngóth y cái chu ng trâu là ch t rày s p lên nó ph i lân la h ng ngày, nó ph i d n d p h t quét chos ch s , thì trong lòng nó không vui, nh ng mà nh t i ông ngo i nó m i l y c a ng i ta h tm i l m ng b c, thì nó nói th m trong trí r ng: Mình nghèo ph i c c ch . Mình c c, emmình m i có qu n áo mà b n, ông ngo i mình m i có ti n mua g o n u c m cho nó n. N u


26

mình mu n s ng, nhà th i ch i nh b y tr , thì l y chi mà nuôi em mình. Cha m mình ch th t r i, ông ngo i mình thì già y u, mình là l n, mình ph i làm mà nuôi em .

Th ng Tý ng ng i d a c a chu ng trâu mà suy ngh nh v y, thình lình con Ngói c tti ng kêu nó om sòm phía sau. Nó l t y ch y vô. Con Ngói nói r ng: Tao t ng m y tr nr i ch . Bà bi u m y lên quét nhà trên. Kia kìa, l y cây ch i d i sàn kia, lên mà quét i . Th ngTý riu ríu l y ch i i quét nhà.

M t tr i g n l n, hai ng i b n l n ngoài ru ng i v , qu n áo t loi ngoi. Cách m tlát, th ng H c, l i m i ba, m i b n tu i, lùa b y trâu v n a. Nó v a th y th ng Tý, thì h ir ng: M y coi trâu v i tao, ph i hôn m y? c a, tao chia ba con trâu i tr c ó chom y, nghe hôn. Ba con ó hi n l m . Nó và nói và c i, ch n cái mi ng, lòi hai hàm r ng tr ngxát.

Th ng H c b n tánh vui v , nên th ng Tý m i g n nó m t lát mà ã a nó r i. Sáng b asau, hai a nó th trâu i n, th ng H c ph th ng Tý c i con c Pháo, còn nó c i con cáiChim. Trâu n d c theo b ru ng, th ng H c ng i trên l ng trâu hò hát nghêu ngao, còn th ngTý thì ngó mông lên phía Gi ng Ké, trí nó t ng t i em nó hoài.


27

VI

ANH EM M T NHÀ

H ng qu n T n lòng d hi n t , còn th ng Tý thì tánh n t siêng n ng, b i v y th ng Tý c ít ngày, nó quen r i nó h t bu n, mà bà H ng qu n th y nó thi t thà nh m l , bà c ngem lòng th ng nó.

H ch ng m t tháng, ho c m t tháng r i, th ng Tý nh em, nó xin phép v th m, thì bàH ng qu n cho li n. Tuy bà d nh v y, mà nó không dám d ng i, h t i nó v thì khuya nóxu ng, ch ng có khi nào nó dám tr .

H ng th Tào nh có m i l m ng b c th ng Tý, nên mua bán quán l i. Th i laiv n t, n m nay mua bán t, ã kh i c t v n, mà m i b a l i có l i ôi ba c c, cho hai ôngcháu mua g o mà n v i nhau.

Th y nhà ã h t nguy r i, l i ngh thân cháu mà th ng, nên ch ng th ng Tý v ibà H ng qu n mãn m t n m r i, ông ta m i xu ng nói mà em v . Bà ch u tánh n t c a th ngTý, nên bà bi u H ng th Tào nó luôn v i bà, nh mu n l y b c m y ch c bà c ng s nlòng a cho. H ng th Tào h i l i cháu, thì th ng Tý nó ã a bà H ng qu n, mà nó l ith ng th ng H c n a, nên nó không mu n v , tính thêm m t n m, tr c là giúp cho bàH ng qu n, sau n a giúp thêm m i l m ng b c cho ông ngo i nó. H ng th Tào th y v y,không n làm khó, nên ph i cho th ng Tý n a.

Ngày qua tháng l i th m thoát, th ng Tý v i bà H ng qu n T n m i ó mà ã g n hain m r i. Con Quyên n m nay ã c tám tu i, nó bi t làm công vi c l t v t trong nhà nh là vog o, ch m l a, r a chén, quét nhà, ai n mua m t mình nó bán c ng c, ai thi u ti n chút

nh sai nó i òi c ng xong. M i l n th ng Tý v th m nhà, nó th y em nó l n lên m t chút thìtrong b ng nó m ng th m, tuy nó không nói ra, song nó c ng có ngh riêng r ng nuôi em nó

c l n l n l n ó, c ng có công c a nó chút ít.Ti t tháng t tháng n m, tr i m a d m d , mà th ng H c l i au, nên bà H ng qu n cho

nó v nhà cha m nó. Ph n thì m c coi trâu, ph n thì chi u chi u m a hoài, nên h n hai thángr i, th ng Tý không v th m ngo i v i em nó c. M t b a n con Quyên nh anh nó quá, nênl i x qua, nó xin v i ông ngo i nó ng i xu ng Phú Tiên mà th m anh nó. H ng th Tàochâu mày nói r ng:

- Cháu i sao c. Cháu có bi t âu mà i?- nh có ch xóm cho tôi. Ra kh i ây, dòm xóm d i ó là Phú Tiên ch âu. Tôi i

c mà. Xu ng ó tôi h i th m nhà bà H ng qu n tôi vô thì g p nh ch gì.- Cháu i b y m t mình h b t ch .- Gi ng gì mà b t, ông ngo i khéo nói hôn! H b t tôi la làng h tù ch .- Thôi, b a nào r i ông d t cháu i v i ông.- Tôi mu n i bây gi . Không bi t anh Hai nh au hay sao, mà h m rày lâu quá r i

không th y nh v . tôi xu ng th m m t chút r i tôi v li n.H ng th Tào d c d c không mu n cho i. May âu có bà hai Én, gi ng trên, che dù

i ngang, H ng th h i bà i âu, bà nói i Càng Long. H ng th tính g i con Quyên i v i bà.Bà ch u lãnh. Con Quyên m ng quýnh, l t t vô bu ng thay mà m c m t cái áo v i en và m tcái qu n v i en m i, r i i m t cái kh n v i tr ng mà i v i bà hai Én. H ng th Tào d n bàhai Én xu ng Phú Tiên ch giùm nhà bà H ng qu n cho con Quyên vô, r i ch ng bà v bà làm

n ghé ó r c giùm cho nó v v i bà.


28

Con Quyên ra i thì lòng m ng kh p kh i, mi ng chúm chím c i. Tuy nó m c v ibô, song m t nó tr ng t i, môi nó lòm, gò má nó tròn vìn, ch n mày nó nh m t, bàn tay nód u nh u, t ng i nó khoan thai, b i v y i d c ng ai g p nó c ng ngoái u l i mà ngó r ih i th m r ng: Con nhà ai âu, coi b thì nghèo mà ng ngh nh quá v y kia .

Xu ng t i c a nhà bà H ng qu n T n, bà hai Én nói v i con Quyên r ng: ây nè, nhàbà H ng qu n là nhà n y ây. Cháu vô ó, bà i xu ng Càng Long r i chi u bà v bà ghé bàr c nghe hôn .

Con Quyên b c vô c a ngõ, thì trong b ng h i h p, nên nó ng l i mà ngó ch ng bàhai Én. Bà hai Én i c ít b c r i, bà day l i th y con nh d d , bà m i nói r ng: Ph i mà,vô i .

Con Quyên nghe c, nó b t s , nên b c t i mà c p m t ngó láo liên, có ý ki m coi anhnó có ng âu ó hay không. Nó vô t i gi a sân mà không th y ai h t, duy có m t con gà c

ng b i ng r m và kêu lúc túc, r i m t con gà mái d t m t b y gà con áp ch y l ng x ng.Nó không bi t ai mà h i th m anh nó, nên nó d c d c, ngóng c mà dòm vô nhà. Có m t con chóvàng n m núp âu trong c a không bi t, thình lình ch y ào ra, r i x c t i s a vang rân. ConQuyên s chó c n, nên la ti ng bài hãi.

Con Ngói nhà sau, nghe ti ng cho s a l t t ch y lên. Nó b c ra c a, ngó th y conQuyên nó không bi t là con ai, nó la chó nín r i h i nó r ng:

- Vô ây chi? i b y chó c n thì ch u l y a.- Không bi t có anh Hai tôi nhà hôn ch ?- Anh Hai m y là ai?- Anh Tý v i bà ây.- À ? Th ng Tý! M y là em nó ph i hôn?- Ph i.- H i nó làm gì?- Tôi ki m ng th m nh.- Không có nó nhà. Nó th trâu n ngoài ru ng, t i nó m i v .Con Quyên nghe nói nh v y thì ng n ng , không bi t li u l nào. Nó v a mu n tr ra l

ng i mà ch anh nó, thì k bà H ng qu n b c ra h i r ng: Gi ng gì v y? . Con Ngói day l ith a v i bà r ng có em th ng Tý n ki m nó. Bà H ng qu n ngó ra ngoài sân, th y con Quyênthì bà c i và nói r ng: âu, vô ây coi nào. Trong th h m nay th ng Tý lâu v , nên nó xu ngth m ch gì. Vô bi u ây .

Con Quyên nghe bà kêu thì nó riu ríu b c lên th m. Con chó vàng ch y theo ng ng ,làm cho con Ngói s nó c n con nh , nên b c xu ng p trên l ng con chó m t cái, nó la ngng r i x uôi ch y tu t ra chu ng trâu.

Bà H ng qu n vô nhà ng i têm tr u mà n. Con Quyên ng x r ngoài hàng ba,không dám vô. Bà sai con Ngói ra d n nó vô c a r i bà h i nó r ng:

- M y ki m th ng Tý chi v y?- Th a, ki m nh ng th m nh.- Ông ngo i m y bi u m y i ph i hôn?- Th a không. Tôi xin v i ông ngo i tôi ng tôi i.- M y nh th ng Tý l m hay sao, nên xu ng th m nó?- D , th a nh .- Nó th ng m y hay không mà m y nh nó?- D , th ng ch .


29

- M y m y tu i?- Th a, tám tu i.Bà H ng qu n ng i nh m con nh m t h i bà th y g ng m t nó ng ngh nh, nghe cách

n nói nó d n d , bà th ng nên bà h i n a r ng: M y mu n ây v i anh m y hôn? Nh ch u, thì tao nói v i ông ngo i m y ng tao m n luôn m y n a? Sao? Ch u hôn?

Con Quyên ã l t cái kh n xu ng mà c m trong tay, ch ng nó nghe bà H ng qu n h inh v y thì nó a m t cái chéo kh n vô mi ng mà c n, day m t ngó ra ngoài sân, không bi tph i tr l i th nào. Bà H ng qu n c theo h i nó ch u hay không hoài, túng th nó ph i nóir ng:

- Tôi r i b ông ngo i tôi nhà m t mình hay sao?- V y ch m y nhà l i có ích gì?Con Quyên c i mà không ch u nói n a. Bà H ng qu n ngó nó m t h i n a, r i bà kéo

g i n m trên ván và nói v i nó r ng: M y v i tao, thì tao may áo t t qu n t t cho mà b n, taocho n bánh n trái. M y sung s ng t m thân, mà l i c g n anh m y, kh i nh nó n a. M y

lâu r i không bi t ch ng tao mua bông tai, tao mua vòng ng, tao mua ki ng, mua cà rá taocho eo. Ch u hôn?

Con nh c chúm chím c i hoài, không ch u mà c ng không t . Bà H ng qu n ch cnó ch u r i, nên bà kêu con Ngói và bi u r ng: D t nó ra àng sau nó ch i, ng chi u th ng Týv , anh em nó th m nhau .

Con Ngói th y con Quyên d th ng, nó mu n cho con n ng tay ch n cho nó,nên nó cho n i, n m n, nó theo o b d d cho con n ch u .

n chi u, con Quyên ng ng i trong b p mà coi con Ngói n u c m. Bà hai Én iCàng Long v , bà ghé ki m ng d t nó v . Bà H ng qu n không cho nó v . Bà l i nói v i bàhai Én r ng: Thím v ghé nói giùm v i H ng th Tào sáng mai xu ng tôi bi u. Còn con nhn y nó xu ng th m anh nó, mà nó ch a g p thì v sao ng. Thôi, thím v i, nó ây, nhghé nói giùm v i H ng th Tào m t chút nghe .

Bà hai Én ra v ch ng m t lát, thì con Quyên nghe ngoài l có ti ng hát om sòm. Nó bi tti ng hát ó là ti ng c a anh nó nên l t t ch y ra ng ch cây m n mà dòm. Bà H ng qu nth y v y t c c i, nên bà b c lên nhà trên, có ý rình coi anh em nó g p nhau, cách m ng thnào.

Th ng Tý ng i trên l ng trâu, ã qu o vô c a ngõ r i mà c ng còn hát. Con Quyên v ath y anh nó thì nó âm u ch y ra kêu r ng: Anh Hai! Anh Hai! . Th ng Tý nghe kêu, li nngó vô. Nó th y em nó thì nó nín hát và h i r ng: a, em! Em xu ng h i nào ó? i v i ai? .

Con Quyên ra t i sân, mà nó s trâu, nên ng xa áp r ng:- Tôi xu ng t h i x t i gi .- Xu ng chi v y?- Xu ng th m anh ch chi.- Em i v i ông ngo i ph i hôn?- Không. Tôi i v i bà Hai.- Bà Hai nào?- Bà Hai gi ng trên.- Em vô nhà ch i, qua lùa trâu vô chu ng r i qua vô.Th ng Tý nh y xu ng lùa trâu vô chu ng. Con Quyên ng ngó coi b nó vui v l m.

Th ng Tý nh t trâu xong r i m i ch y l i n m tay em nó mà d t vô nhà sau, anh em nói chuy nl ng líu vui c i, bà H ng qu n dòm th y bi t anh em nó th ng yêu nhau l m.


30

Th ng Tý h i l i m i hay bà H ng qu n mu n m n luôn con Quyên, nên không chonó v mà l i nh n ông ngo i nó xu ng cho bà nói chuy n.

T i l i bà H ng qu n lên nhà trên mà ng . Có m t mình con Ngói tr n v i bà thôi,còn b n bè khác u ng nhà sau. Th ng Tý d t con Quyên l i b ván nh d a vách mà n m.

Tr i chuy n m a t h i t i mà m a không c, n bây gi thình lình ngoài hè h t m a ào, ng n gió th i v t v t. Con Quyên l nhà, l i nghe giông m a nó s , nên n m khít m t bên

anh nó r i h i nh anh nó r ng:- Bà bi u tôi d i n y n a, c hôn anh?- Sao l i không c. Bà t t l m.- Mình h t, r i ông ngo i làm sao?- , n u h t d i n y, thì ông ngo i nhà có m t mình. mai ông ngo i xu ng coi

ông ngo i tính làm sao. N u ông ngo i ch u cho , thì em , có qua ây không saoâu mà s , x a rày em nhà, em có i ch i i b i gì hay không?

- Không.- , ng có i ch i, nghe hôn em. Má h i tr c c ng t i i ch i nên m i ch t ó, nói

cho em bi t.Hai a nói chuy n m i t i ó, k con Ngói b c xu ng kêu con Quyên và nói r ng: Bà

bi u m y lên nhà trên mà ng v i tao. i cho mau .Con Quyên d d , mu n nhà d i mà ng v i anh nó. Th ng Tý s trái ý, bà H ng

qu n r y, nên thôi thúc em nó i, c c ch ng ã con Quyên ph i lên nhà trên.Sáng b a sau th ng Tý lùa trâu i n. Bà H ng qu n b t con Quyên trên nhà v i bà

hoài. Bà sai nó i l y tr u, i múc n c, l y ch i quét ván, h t b xác cau. Nó làm coi nh m l ,g n gàng, bà th y nh v y thì v a ý l m.

n tr a H ng th Tào xu ng. Con nh th y ông ngo i thì nó ch y ra m ng. Bà H ngqu n chào h i, bi u l y tr u n, r i bà nói r ng: Tôi th y con nh n y, sao tôi th ng nó quá.Hôm qua tôi không cho nó v . Tôi nh n chú xu ng ng tôi nói v i chú cho nó luôn v i tôi,

c hôn? Nó có anh có em v y nó vui. Chú nó nhà thì nó i ch i ch có ích gì .H ng th Tào ng i l ng thinh, không bi t sao mà tr l i. Bà H ng qu n bèn nói ti p

r ng: Chú H ng c ng bi t gia o c a tôi, nên tôi ch ng gi u làm chi. Tôi có hai a con, màcon l n thì có ch ng xa, c n m nó m i v th m m t l n, còn th ng nh thì nó hoang àng tôigi n tôi u i nó i m t m y n m nay. Tôi nhà có m t mình bu n quá, nên tôi mu n có m t acon gái nh h h , coi têm tr u pha n c cho tôi v y mà. Tôi coi b con nh n y c, nên tôimu n nuôi nó nh con cháu trong nhà. V y tôi cho chú ít ch c ng b c làm v n mà buônbán. Chú nó v i tôi, tôi may qu n áo cho nó b n, tôi s m vòng s m ki ng cho nó eo. g nm t bên ây, chú có nh thì ch y xu ng th m nó, ho c tôi cho nó v th m chú, xa x c gì ó màs .

H ng th Tào ng d y ch p tay th a r ng: Th a bà, bà th ng cháu tôi, bà mu n nhv y thì tôi i n bà l m. Cháu tôi nó d i n y thì sung s ng t m thân nó. Nó v i tôi thì nóch i ch m i bây l n mà bi t làm vi c gì. Ng t vì tôi làm nh v y, thì e s mi ng th gian h nóicon r tôi ch t, hai a con l i cho tôi, tôi m t a, còn m t a tôi bán mà n, nghe c ngk quá .

Bà H ng qu n c i và áp r ng:- Chú s nh v y c ng ph i. Mà h nói sao nói, thây k h , mi n là chú không có b ng

nh v y thì thôi, s làm sao? T i tôi mu n, ch ph i chú em i bán hay sao mà chúng i?


31

- Th a bà, nh bà mu n con Quyên v i bà, thì tôi nó , song tôi không n l yng ti n nào h t, n u bà th ng nó bà cho nó qu n áo ng nó m c cho lành l thì

c ng r i.- T ý chú. Nh chú ng i không l y ti n, tôi s m cho con nh c ng c. B a

nay s n có chú xu ng ây, thôi tôi nói chuy n th ng Tý v i chú luôn th . Nó còn vài tháng n a thì . Tôi mu n nói v i chú nó luôn v i tôi, ch ng nào nó khônl n r i chú s em v lo v cho nó ng nó làm n, ch bây gi nó còn nh quá, chúb t nó v làm gì. Chú nó v i tôi, b t u n m t i tôi cho chú hai m i b n ng,th ng th ng nó l n thì tôi cho nó thêm ti n l n l n. Tôi bi t xét công cho b n bè trongnhà l m, ch không ph i h p hòi nh ng i ta âu. Tôi th y tánh ý nó tôi th ng, nêntôi không mu n nó thôi. Chú th h i nó coi v i tôi có c c kh gì không thì bi t.

- Th a bà, thu nay nó th ng nói nó m n cái c c a bà l m, ch nó có phi n bà chiâu.

- Chú nó luôn v i tôi, ch ng m i chín, hai m i tu i nó c i v r i, tôi tcho nó làm ki m c m mà n.

- Bà th ng con nhà nghèo côi cút, nên bà tính nh v y, thi t tôi c m n bà không bi tch ng nào. ã bi t h nó v i bà thì tôi có ti n tôi n, mà i u làm nh v y thì t inghi p thân nó quá.

- chi u nó v , chú h i coi nó ch u n a hay không thì bi t.- Tôi bi t ý cháu tôi. H h i thì nó ch u li n. Nó th y tôi nghèo nó mu n giúp tôi.N m tr c nó nói quá nên tôi m i em mà cho nó v i bà, ch có ph i t i tôi mu n

nó âu. Bây gi thêm con em nó ây, s tôi b t nó v nó c ng không thèm vn a ch .

- Thôi, nó v i tôi. Chú có c n dùng ti n b c ng mua lúa g o mà n, ho c mua c mà bán thì nói cho tôi bi t, tôi a tr c cho. Mu n m y ch c c ng c, ng

có ng i chi h t.- Th a bà, lúc n y tôi ch a túng.- nh có ti n thì thôi, ch ng nào có túng thì xu ng ây tôi a cho.Bà H ng qu n kêu con Quyên mà nói r ng: Ông ngo i m y ch u m y d i n y

v i bà r i ó. sáng mai bà d t i ch V ng Liêm bà mua v may qu n áo cho mà b n. B anào có nh ông ngo i, thì bà bi u th ng Tý nó d t i v th m, không sao âu mà s .

Con Quyên ngó ông ngo i nó trân trân, n a mu n ây cho g n anh nó, mà n a s bông ngo i nhà m t mình qu nh hiu, nên nó l ng thinh, không bi t sao mà nói. H ng th Tàoth y nh v y m i nói r ng: Bà th ng cháu, bà mu n nh v y, thôi cháu ây v i bà. Ôngc ng th ng Tý nó luôn v i cháu. Có nó ó, không sao âu mà cháu s . Lâu lâu ông xu ngông th m, hay là cháu có nh thì xin phép v i bà v tr n ch i. Cháu ch u hôn? .

Con Quyên g c u, mà a n c m t.Bà H ng qu n c m H ng th Tào ch i, n chi u th ng Tý v , bà kêu mà h i nó thì

nó c ng ch u n a. Nó nói r ng: Tôi v i bà hoài, t i l n r i s v . Bà H ng qu n g n bóquá, mà hai a cháu c ng thu n theo bà, H ng th Tào không bi t nói sao cho c, nên ph icho hai a nh .

T ây con Quyên c bà H ng qu n yêu m n, nên ph n nó sung s ng vô cùng, cònth ng Tý, tuy là , song nó c chung v i em nó m t nhà, nên nó ch ng vi c chi làm bu nlo n a, duy nó th ng ông ngo i già c vào ra qu nh hiu, s m t i m t mình mà thôi.


32

Bà H ng qu n thi t là t t . Con Quyên m i ch u v i bà b a tr c, thì qua b a sau bàmua cho nó m t ôi bông tai nh , m t cái l c cài, m t cái kh n l a màu bông h ng. Bà bi uth b c o tay mà làm cho nó m t chi c vòng tr n v i m t chi c ng bánh ú. Bà l i mua m tcây lãnh, m t x p l a em v , lãnh thì bà c t may qu n, còn l a thì bà may áo dài, áo v n thcho nó b n.

Bà không cho nó làm vi c chi khác trong nhà, bà d n nó ngày nh êm ph i x n b nbên bà, ng bà sai nó têm tr u, rót n c, thay ng nh , c o bình vôi cho bà mà thôi. T i thì nónói chuy n th th cho bà nghe, tr a thì nó nh tóc ng a cho bà ng .

Tuy con Quyên ch a trí khôn, song nó th y bà H ng qu n th ng yêu nó, cho nóm c qu n lãnh áo l a, cho nó eo vòng vàng, cho nó bánh nó n, cho nó m n nó ng , thì nó c mân ngh a c a bà, nó quy t ráng s c làm cho v a lòng bà, bà d n vi c gì thì nó làm y l i, ch ng hdám sai sót.

Có m t êm, bà bu n không bi t chuy n gì mà nói, bà bèn h i th m con Quyên v vi ccha m nó. Ch ng hi u th ng Tý có d n tr c nó hay không, mà nó nói m nó ng ban êm b ntr m lén vô nhà ánh ch t, còn cha nó i sông l n b chìm ghe ch t trôi. Nó gi u bi t, không ch unói t i H ng hào H i, mà c ng không ch u nói cha nó p m nó té b u. Mà nó nói chuy ncha m nó, thì s c m t nó coi s u th m l m, d ng nh au n mà nh c t i m cha. Bà H ngqu n th y v y bà ng lòng, nên t ó v sau, bà không h i t i chuy n y n a.

Bà H ng qu n ít con, không có cháu, nên bà th y con Quyên ng ngh nh bà th ng,ngh ch ng l gì. Mà bà th ng nó, khác h n th ng m y a trong nhà, bà nuôi nó m i cn m b y tháng, thì bà cho nó n m t mâm, ng m t mùng v i bà, i âu bà c ng d t nó theo, nhà thì bà không r i nó m t giây phút. Ng i l h không bi t g c tích con nh , ai th y cách bà

i ãi v i nó nh v y thì c ng t ng nó là con cháu ru t c a bà.Cô hai Phiên, là con gái c a bà, v th m ngó th y bà nuôi con Quyên, cô c ng vui lòng,

cô không ng n c n chi h t.


33

VII

ANH VÔ TÌNH, EM CÓ NGH A

Th ng Tý v i con Quyên c chung m t nhà r i, mà l i nh m nhà nh n c, thìch ng có vi c chi l mà ph i t cho dài.

B a nào bà H ng qu n cho con Quyên ho c bánh, ho c trái cây, thì nó n phân n a màthôi, còn phân n a nó ca c m gi u dành ng t i nó lén cho anh nó n.

Trong m t vài tháng H ng th Tào xu ng th m hai cháu m t l n, mà h lâu xu ng thìs p nh xin phép bà H ng qu n r i d t nhau v mà th m ông.

Tuy h i m i cho con Quyên , H ng th Tào không ch u l y ti n, song cách ít thángsau bà H ng qu n a n m ch c ng b c, bà nài n ép quá, nên H ng th Tào ph i l y.

Th ng Tý m i n m bà H ng qu n tr thêm ti n công cho nó n m ba ng hoài, mà trbao nhiêu nó c ng giao h t cho ông ngo i nó, ch nó không ch u l y mà xài ng nào.

Nó cho t i nó c hai m i tu i. Ông ngo i nó già y u nên au hoài. Nó th y v y m ixin bà H ng qu n cho nó thôi, ng nó v nhà nuôi d ng ông ngo i nó. Bà H ng qu n m nnó trong nhà tr n tám n m bà bi t tánh nó thi t thà siêng n ng, không ch i b i, không giangi o, nên bà cho nó thôi, mà bà còn cho nó m n n m ch c công t và bà giúp cho nó m nn m ch c ng b c làm v n mà làm ru ng y.

H ng th Tào nh cháu m y n m, ông l y ti n nên ông h t túng r i, mà ch ngth ng Tý tr v , ông l i có d trong nhà c ba b n ch c ng b c. Ông a h t s b c y chocháu. Th ng Tý không l y, ông không ch u, túng th nó ph i l y mà nh p v i n m ch c ng b cc a bà H ng qu n cho m n ó m n công phát công c y.

Th ng Tý trong nhà làm ru ng c tám n m, nó thông th o ngh y l m. N m unh trúng mùa, nh ch ru ng cho m n r , mà l i nh lúa phát giá n a, nên nó có d c vàitr m ng b c. Nó em tr n m ch c ng b c l i cho bà H ng qu n. Bà mu n cho nó m nn a, mà vì nó nói nó có v n r i, nó không ch u l y, nên bà ph i thâu mà c t.

Nó làm ru ng m i vài mùa, mà ã d ti n, mua c m t ôi trâu. Nó th y ông ngo i nóã già y u, l i buôn bán nh nh không l i bao nhiêu, nên nó d p quán, r i h i t c a bà H ng

qu n u d i xóm Gi ng Ké, d nhà v ó c t r ng h n mà , ng có ch c m trâu, p lúa.Ng i trong làng trong xóm th y th ng Tý nh tu i mà bi t lo làm n, l i có bà H ng

qu n u, ch c trong ít n m nó s làm giàu c, nên ai c ng mu n g con, ho c g em chonó. Ch ng hi u vì c nào h nó nghe ai nói t i chuy n c i v , thì nó x m t châu mày r i b ich khác.

Có m t b a nó xu ng th m bà H ng qu n v i con Quyên, bà H ng qu n thình lình h inó r ng:

- Tý, tao nghe h nói m y kén v l m, con ai m y c ng chê h t th y, thi t có nh v yhay không?

- Th a bà tôi có dám chê ai âu.- Không chê, sao mà ã hai m i ba, hai m i b n tu i r i l i ch a ch u c i v ?- Th a, t i tôi không mu n v , nh v y ng nuôi ông ngo i tôi.- V y ch có v r i m y nuôi ông ngo i m y không c hay sao?- Th a, c ng c. Mà àn bà con gái i n y kì c c l m, c i h v mà mang kh n

ch có ích gì.- Sao v y?


34

- Tôi th y v c a h n no xách ít i ch i hoài, r i còn sanh s a l y trai n a, h h nóinó ch i t p lên u, tôi ghê quá nên tôi không thèm c i v .

- Th ng n y nó nói kì quá! àn bà con gái có a nên a h , ch h h t hay sao. M yl a a thi t thà mà c i, ai bi u c i t m b y làm chi.

- Th a, bi t ai t t mà l a.- Thi u gì. th ng th ng tao ki m cho.- Thôi, ng có ki m, bà.- Sao v y?- Tôi không mu n có v , khó lòng l m.- M y tu hay sao?- Th a, không ph i tôi tu, tôi s có v r i l n x n l m, nên tôi không dám.- É! Nói b y nà! L n x n cái gì? tao ki m ch t t r i tao nói giùm cho. ng có

cãi. Ph i c i v ng nó lo c m n c cho mà n ch .Th ng Tý nó nghe bà H ng qu n r y, nó không dám cãi, nh ng mà b nó coi không vui.

ó, trong kho ng m y n m ã qua r i, chuy n th ng Tý ch có b y nhiêu ó mà thôi.Bây gi ph i thu t t i chuy n con Quyên.Con Quyên v i bà H ng qu n trong ba n m u ch ng có vi c chi l , bà c th ng

yêu nó, nó lo ph c s bà. Ch ng nó c m i m t tu i, có m t th y giáo g c Gò Ân, xu ngPhú Tiên xin u nhà H ng thân Lái, r i m tr ng t mà d y con nít trong xóm h c. BàH ng qu n T n v n là ng i ham cho con i h c, ngày tr c bà ép c u ba Giai không c, bàl y làm t c gi n vô cùng. Hôm nay bà nghe có th y giáo khai tr ng mà d y m t bên nhà, thì bàm ng nên bà cho con Quyên n ó mà h c, mà bà l i d n th y giáo d y cho c n, mu n n ti nthêm bà tr cho.

Con Quyên m i h c m t n m thì ch qu c ng nó vi t mau, mà nó c c ng l . BàH ng qu n c ý l m, bà i V nh Long mua các th th v i truy n mà trong nhà, r i t i t ibà bi u con Quyên c cho bà nghe. Bà ngh cho con Quyên h c, bà không th t công t n c a baonhiêu, mà bây gi nó giúp vui cho bà c, b i v y bà mu n cho nó h c thêm n a, h c hoàich ng nào h t ch c a th y giáo m i thôi. Ti c thay! Th y giáo m i d y c m t n m r i r ith y mích lòng sao v i th y giáo tr ng làng Gi ng Ké ó không bi t, th y s ng i ta k th yd y l u, th y b t i, nên th y thôi d y, t giã cha m h c trò mà tr v x s .

Bà H ng qu n t c gi n, ngày tr c a i h c c l i không ch u h c, bây gi aham h c l i không có th y, bà nh m nhía mu n em con Quyên mà g i nhà quen trên V ngLiêm cho nó h c. Bà mu n nh v y, mà r i bà ngh n u con Quyên i h c xa, thì còn ai hôms m h h v i bà, b i v y bà mu n mà bà không làm c.

Mà bà H ng qu n không cho con Quyên i h c ch n a c, ch bà b t nó nhà bàc ng không ch u nó không. Bà tính d y cho nó có n công n h nh. Bà m i ch u khó chcho nó t p may áo may qu n, d y cho nó bi t làm bánh bò bánh men. Th ng th ng bà hay s ab i b ng, cách nói cách c i cho nó, bà t v ch t t, ch x u, bà c t ngh a ch h ch nêncho nó hi u. Nh bà dày công d y d t p rèn, nên ch ng con Quyên c m i sáu m i b ytu i thì công ngôn dung h nh m i b u v n v . ã v y mà nó càng l n thì nhan s c càng thêmxinh p, n c da tr ng nõn, gò má ng h ng, môi nh thoa son, r ng u nh h t b p. trong làng nh ng ng i giàu có mà có con trai, ai th y nó c ng g m ghé tr m tr , hi m vì nókhông ph i tôi t , mà c ng không ph i con nuôi c a bà H ng qu n nên ai n y u d d , khôngai ch u b c t i.


35

M t b a n , nh m ti t tháng b y, tr i m a lu m lu . Ngoài ng nông phu làm l ngx ng, ng i thì lo phát c , k thì lo tr c t. M y ám m gió th i d n sóng vàng, trong hào u,trái già cu n lá .

Hai v ch ng cô hai Phiên v th m bà H ng qu n. L i n a chi u, bà H ng qu n n mng a trên ván và x u cho con Quyên nh tóc ng a. Th y thông Cam v i cô Phiên ng ng ibên b gh tr ng k mà n i. Thình lình cô hai Phiên nói v i m r ng:

- Th ng Ba bây gi nó trên Sài Gòn, má à.- Th ng Ba nào?- Th ng Giai.- Nó âu thây k nó, nói v i tao làm chi?- Cô hai Phiên li c m t ngó th y thông Cam r i hai v ch ng chúm chím c i. Cô nín

thinh m t lát r i cô nói n a r ng:- Bây gi nó có v r i, coi b nó chí thú làm n quá.- Cha ch ! Có v n a há!- Nó ki m con ai ó không bi t, b c ng d coi.- âu ó, ch ng i t t ai mà thèm nó.- Tôi không hi u. Hôm tr c nó có xu ng nhà tôi...- Xu ng làm gì? Tao ã có d n h nó có t i thì l y ch i cùn ch i quét mà qu nó ra,

ng cho nó vô nhà. M y có u i nó hôn?- Má gi n nó, ch v ch ng tôi có cái gì gi n nó âu mà u i nó cho c.- M y cho nó lân la t i nhà r i ây nó l y m y h t a, nói cho mà bi t.- Má nói quá! Bây gi nó l n r i, nó ph i bi t ph i bi t qu y, ch ph i nh h i nh hay

sao.- , th du côn, n c p, nh c t i nó tao ghét quá.- Bây gi coi b nó bi t l i r i. B a h m nó xu ng nó khóc, n n n v i v ch ng tôi

quá. Nó nói h i nh nó kh d i ham ch i, không ch u h c, c n c p ti n c a má màxài b y b , làm cho má nh c lòng. Bây gi nó khôn l n r i, nó bi t nó làm nh v ythì là l i v i má l m. Nó m n v ch ng tôi v th a v i má cho phép nó v nó l y mámà xin l i, r i v ch ng nó v i má.

- i! Thôi thôi! Tao v i nó không còn tình m con gì n a. Nó ng có v ây mà ch cgi n tao. Tao ã nh t nh t nó r i. Tao nói cho v ch ng bây bi t: Ngày nào taoch t, bây c ng ng cho th ng qu ó hay; n u bây cãi l i tao bây cho nó v ây, nè,tao b t néo a. Tao ngh l i cha bây th t là vô ph c. u uôi có m t th ng con trai,mà nó hoang àng làm x u h cho tông môn không bi t ch ng nào.

- Nó ham ch i, ch nó làm gi ng gì âu mà x u h ?- Cho h c không ch u h c, nhà l i n c p ti n c a cha m , làm nh v y là x u h , chm y mu n nó làm sao n a, h ?

- Ph i, h i nh nó d i, nó làm qu y nh v y, m y n m nay má gi n má b nó c c kh ,thì ph t nó ã v a r i; bây gi nó n n n nó xin má tha l i cho nó, thôi má h x ngcho nó v h h v i má thì t t h n.

- Tao không c u. V ch ng bây xa, tao có con Quyên nó lo b a c m b a n c chotao thì r i. V y ch g n m i n m nay không có nó, tao l i ch t m y thây?

- Má làm nh v y h nói ch .- Nói gi ng gì? Nói làm sao?


36

- H nói con má mà má không th ng, má b bù l n, bù lóc, không c m mà n,không có áo lành mà b n...

- H nói thây k h . Thu nay tánh tao nh v y ó a. Tao có c a, thà là tao chong i d ng n, ch th con ng ngh ch cho n u ng l m.

Cô hai Phiên nghe m nói nh v y thì s c m t cô bu n xo, cô ng d y b i ra nhà sau.Th y thông Cam t m t i u thu c mà hút và nói r ng:

- Xin má xét l i, ch má nói nh v y thì t i nghi p cho thân th ng Ba.- Nó làm quá b ng tao r i, không còn gì n a mà t i nghi p.- Th ng Ba nó là con trai, mà má không cho v ây, thì v ch ng con v làm sao c.- Sao bây v không c?Th y thông Cam nín khe, không tr l i. Th y i l i ng d a c a mà ngó mông ra sân.

Nãy gi con Quyên ng i t n m n nh tóc ng a cho bà H ng qu n, nó nghe m i i u, songnó không chen vô mà nói m t ti ng chi h t.

V ch ng cô hai Phiên ch i vài b a r i d t nhau v M Tho. Ch ng hi u cô nói l i v ic u ba Giai làm sao, mà cô v ch ng m t tu n l , thì c u ba Giai g i cho bà H ng qu n m t cáith . Bà H ng qu n bi u con Quyên m th ra c cho bà nghe. Trong th c u ba Giai ch n nn xin l i v i m mà thôi, ch c u ch ng dám phi n trách m chút nào h t.

Song khúc sau chót c u có vi t m y câu n y:Ph n làm con b t hi u nên má gi n má t . Con cam ch u, ch không dám phi n trách

má. Con t c m t i u n y, là cha m giàu có mà con ru t không c nh , còn ng i d ng cs t âu không bi t, h l i chen vô h h ng. Thu nay ng i ta th ng nói: Tay c t tay baon , ru t c t ru t bao ành. ã bi t con làm qu y, t nhiên má gi n, mà m gi n con b t quági n ôi n m r i thôi, ch không l b t c. Hôm nay má nh t nh o n tình m u t màc m bi t không cho con v nhà, d u n ngày má nh m m t mà theo ông theo bà, con c ngkhông c léo t i mà c tang báo hi u n a. Má là m t bà m hi n c, có l nào con má màmá n thù oán n th . Con bi t r i: y là t i có ng i thân c n v i má, h nh n má th ng yêuh , h k ra k vô, h vì m i l i mà h làm cho m con ta lìa nhau, nên m i ra c s nh v y.Thôi, cái tu i c a con không c g n má, không c ph ng s má, không c h ng nhc a ph m, thì con cam ch u con âu dám bu n. Con r t vui lòng mà nh ng ph n n c a concho ng i d ng h h ng, theo nh ý má mu n. Má sanh con ra r i má nuôi cho con nên vainên vóc, công n y ã n ng nhi u r i, con âu dám èo b ng chi n a. T m thân con trôi sôngl c ch , n quán ng ình, con ch ng xá gì. Con bu n là bu n ph n má già y u r i, mà conkhông c g n ng h u tô n c chén c m ó mà thôi, ch gia tài s nghi p d u má có chon, hay là má nh cho ng i d ng h ng con c ng vui lòng luôn luôn, s y con ch ng h ýn

Bà H ng qu n nghe c m y câu, tuy b ngoài l ngh a, song b trong có ý gay g tnh v y, thì bà gi n c m gan, còn con Quyên c t i ó thì nó a n c m t. Con n c d t r i,bà bèn óng ti ng nói om sòm r ng: Nó còn nói gay g t tao làm cho nó bi t ch ng. Thu naytao nuôi con Quyên tao th ng thi t; mà con nh v i tao, có lo mi ng n mi ng u ng cho tao,có h u h tao, nó có k v ch nói ra nói vô ti ng gì âu, sao nó ghét con nh , r i ki m l i nói caynói ng nh v y. Nó có l i mà nó không n n n, l i tr oán ng i khác. Nó mu n nh v y tao lên Tòa, tao làm t t nó, r i tao nhìn con Quyên là con c a tao, tao chia gia tài cho conQuyên, th coi nó làm sao tao cho bi t mà .

Con Quyên nghe bà nói nh v y thì nó khóc m t. Bà h i t i sao nó khóc, thì nó th ar ng:


37

- B m bà, c u Ba nói ó ph i l m, xin bà ch nên gi n c u.- Ph i cái gì? Sao mà m y nói ph i? Tao banh da x th t mà sanh ra nó. Ch ng nó tr ngr i, tao bi u nó i h c, ng ngày sau nó hay ch , kh i b ng i ta l ng g t hi páp, ch ph i tao b t nó làm vi c gì ích l i cho tao hay sao. Nó không ch u h c, c lo

xài ti n hoài. Tao gi n tao b t nó v . Tao tính nó không ch u h c, thôi nó nhà lov cho nó, r i t p cho nó làm ru ng. N u nó mu n nên ng i nh ng i ta, thì nó lolàm n, làm cho có ti n có lúa cho nhi u, r i sau nó làm làng làm t ng c ng t t. Té rav nhà nó không ch u coi sóc vi c gì h t r i l i n c p m y ngàn ng b c mà tr nn a. Nó làm nh v y là ph i l m há?

- B m bà, h i nh c u Ba ch a trí khôn, nên c u Ba m i làm nh v y. Bây gi c ubi t n n n, n u bà không tha l i cho c u, thì t i nghi p cho thân c u, mà ph n conây c ng mang ti ng n a.

- Mang ti ng n i gì mà m y s ?- B m bà, bà th ng con, bà bi u con v i bà g n m i n m nay, bà d y d con, bà

cho con n m c t t . Cái n y dù ngàn n m, con c ng ch ng dám quên. Xin bà nhl i ó mà coi, m i l n bà nói vi c nhà thì con l ng thinh mà nghe, bà nói sao con hayv y, c con có dám nói chi âu. Ngày nay c u Ba nghi t i con mà bà không th ngc u, tuy là c u l m, song con ngh c u nghi c ng có lý l m. Theo thói th ng ai mà

c bà yêu nh con ây, thì t nhiên h òn làm bà ghét cô Hai c u Ba h t th y,ng bây gi có nh nh i, r i ngày sau không bi t ch ng bà cho b c vàng, ru ng t

mà h ng tr n i. Con không có làm qu y, con không có b ng tham thì con bi t,ch ng i ngoài ai bi t c cho con, b i v y n u bà không tha l i cho c u Ba, thìcon x n xang trong lòng; mà bà còn i t c u Ba n a, thì ch c là con ch u ti ng dngh c a thiên h không n i.

- H ! Con c a tao, a nào ph i tao nhìn, a nào qu y tao t ; ru ng t c a tao, taomu n cho ai n tao cho, m c m gì thiên h mà h d ngh . Ví d u h có nói ti ng gì

i n a, b t quá là h ganh ghét, h nói b y ch ch t ai mà s .- B m bà, không ph i h nói mà ch t ai c, nh ng vì tánh con không mu n mang

ti ng chi h t, nên x n xang ch u không c ó mà thôi ch .- Tao gi n th ng qu ó l m, n u tao cho nó v ây nó , tao ch u sao c.- C u ham ch i nên phá ti n, ch có làm i u gì qu y l m âu mà bà gi n d v y. Xin

bà xét l i, bà có m t mình c u là con trai, n u bà b bi t c u thì c ng t i b ng choông d i c u tuy n l m ch .

Bà H ng qu n nghe con Quyên nh c t i ông, thì bà ng i suy ngh . Bà rót n c mà u ngr i bà th dài mà nói r ng:

- Cha nó v i tao thi t là vô ph c. u uôi sanh có m t th ng con trai, mà m c ácnghi t quá. N u tao dùng d ng, tao không t nó, thì ngày sau tao ph i chia ru ng tcho nó. Mà chia ru ng t cho nó có ích gì; chia s m m i thì chi u nó bán li n, chnó n u ng gì c mà chia cho u ng.

- Theo th c u nói ó thì c u là ng i bi t i u l m. Không bi t ch ng mà c u b nhàmà i m y n m nay, c u th y nh n tình th thái, c u ã i tánh n t. Bây gi c u l ntu i, c u hi u bi t cha m làm m hôi xót con m t m i có ng ti n, có l nào c un lãng phí nh h i nh n a.

- Thi t tao mu n t nó l m, ng t vì làm nh v y thì t i nghi p cho tông môn cha nó,nên tao không n .


38

Bà H ng qu n nói t i ó r i bà ch y n c m t, nói không c n a.Con Quyên th y bà ã xiêu lòng, tính th ng th ng r i s nói n a, ch không nên v i l m,

b i v y nó b i xu ng nhà d i mà coi con Ngói n u n.Ngày y bà H ng qu n n m dàu dàu hoài, không nói t i ai h t. n t i con Quyên th y

bà có s c vui chút nh, nên nó m i nói v i bà r ng: B m bà, con vi t th cho cô Hai, ngc y cô nh n c u Ba v , nghe hôn bà? .

Bà H ng qu n châu mày ng i suy ngh m t h i r i nói r ng: Thôi, vi t th vi t t màlàm gì. b a nào tao r nh tao lên trên con Hai, tao nói chuy n v i v ch ng nó, tao h i tánhn t th ng ó bây gi th nào r i s hay . Con Quyên c i, r i i l y truy n ng i c cho bànghe.


39

VIII

M THA L I, CON N N

Trong châu thành M Tho, d c theo b sông c u quây, song vô kh i ch ch ng m t tr mth c, có m t dãy ph l u l i vài ch c c n, ph n nhi u m y ti m l n m n tr hàng hóa. C nchót tr c c a có treo m t b c sáo xanh, trong nhà ch ng d n: Bàn m t á, gh tô nê, t c m lai,gi ng ng h c h , y là nhà c a th y thông Cam, làm vi c t i s Bách ph n.

L i m i m t gi r i, th y thông Cam v i cô hai Phiên ng ng i t i bàn gi a mà nc m. Thình lình có m t cái xe kéo ng ng ngang c a, r i có m t ng i trai trên xe b c xu ng,tay có ôm m t cái gói nh , không bi t v t gì tr ng, mà ngoài thì có bao b ng m t cái ch nt m . Tuy ngoài c a có treo b c sáo, nh ng mà cô hai Phiên th y c ng i y, nên cô nóiv i ch ng r ng: Th ng Ba nó xu ng n a kia! B a nay th sáu, mà sao nó i c .

Th y thông Cam ngó ra, thì c u ba Giai v a b c vô c a, th y l t t nói r ng: M ixu ng em Ba. Ng i l i n c m luôn th , i . C u ba Giai l c u nói r ng: Anh ch n i, emkhông n . C u và nói và cái gói d a b c a s , r i c u leo lên gh xích u mà n m, s c m tbu n hiu.

C u ba Giai, h i n c p b c c a m mà tr n, thì c u m i m i b y tu i, n m nay c u ãc hai m i tám tu i r i. Vóc c u m mà cao, n c da tr ng mà mét mét, tóc h t i u ma

ninh9, mình m c tây tr ng, mà ch n i giày c ng b ng b tr ng. Trán c u cao, mi ng c ur ng, xem t ng b y nhiêu ó c ng bi t tánh tình c u r ng rãi, mà n t c u thi t thà.

Cô hai Phiên n c m r i, cô b ng tô n c trà em trên cái bàn nh phía ngoài, r i công i d a bên ó cô u ng n c t h p và h i c u ba Giai r ng:

- H m nay em có vi t th v cho má hôn?- Có.- Má tr l i hay ch a?- Tr l i làm chi? Má ã nói v i anh ch nh v y thì còn gì n a mà tr l i.- Bà già thi t khó! Qua v i anh Hai em nói h t s c mà má c ng gi n em hoài, má quy tt em, qua bi t làm sao c bây gi , qua ch c m y n m nay con nh ó k ra kvô10 lung l m, nên bà già m i gi n d nh v y.

- Em vi t th cho má hôm tr c, em ã có nói em nh ng ph n n c a em cho con nhó r i.

- a! Chuy n gì mà nh ng?- Má th ng nó, thôi h t gia tài cho nó n, em giành làm gì?- Em gi n l y, em làm cái ó m i b y a!- Em bu n l m ch Hai à! Em h t mu n s ng n a. Em xu ng th m anh ch ít b a r i

em i.- Vi c nhà th ng th ng mà tính, ch bu n cái gì. Ai làm sao mà l y ph n n c a em

c mà em s . Em i âu?- Không bu n sao c. Ph n em làm trai mà m không th ng, m nh t nh n ch tc ng không cho th y m t. Bây gi v em nó c ng không th ng em n a, nó ã b emmà i l y th ng khác r i, thân ph n em nh v y, em còn s ng n a mà làm gì.

9 l i h t tóc ng n nh ng mái tóc phía tr c v n dài10 nói x u


40

C u ba Giai nói t i ó thì n c m t ch y ròng ròng. Cô hai Phiên v i th y thông Camnghe nói nh v y, hai ng i ngó nhau, c hai u ch ng h ng. Th y thông Cam kéo gh ng ig n c u ba Giai r i h i r ng:

- M y l n c u d t m xu ng ây, tôi coi b m th ng c u l m mà, sao bây gi c u nóicái gì l quá v y?

- Em th y thói i, em ngán l m, anh Hai ôi! H i em ng con v em, em nghe nó nóinh n ngh a l m, em t ng âu nó là a bi t i u, nên em m i k t ngh a v ch ngv i nó. Té ra nó th ng em là th ng b c ti n, ch không ph i th ng nh n ngh a.Nó d tr c, nó bi t em là con nhà giàu, nên nó m i l y em. Bây gi nó nghe mánh t nh t em, không cho em v nhà, nó h t trông mong gi t c a em c r i, nênnó b em mà i c p v i th ng khác.

- Có lý nào mà kh n n n nh v y!- Thi t nh v y ch ! Em ki m em g p nó, em bi u nó v , nó c v i em, nó nói: Taot ng m y là con nhà giàu, nên tao l y m y ng sung s ng t m thân, té ra m y làquân n mày, làm vi c m i tháng lãnh l ng có ba m i m y ng b c, không chotao mua ph n v i d u th m, tao l y m y mà làm gì .

- i! N u nó nói nh v y thì nó là kh n ki p quá, nó i âu thì i cho r nh, c uth ng ti c làm gì.

- Em t c quá. Má không th ng r i v nó c ng b , em tính em i lên núi Tà L n, emvô trong hang á em n m, ng nh n ói mà ch t cho r i.

Cô hai Phiên châu mày áp r ng:- Em ng có tính qu y nh v y, má t em, thôi em ây v i anh ch . Con v em nób em, thì th ng th ng ch ki m v khác cho em.

- Cám n anh ch . Em bu n l m, em ây không c âu. Còn ki m v khác làm chi,bây gi em oán àn bà con gái l m, em không thèm có v n a âu.

- àn bà có k qu y, mà c ng có ng i ph i, ch ai c ng qu y h t th y hay sao mà emoán. T i em c p th , nó k ng ti n, ch không k chi nh n ngh a, nên m i rac i nh v y ch . Ch ki m a thi t thà và c h nh ch c i cho em, thì âu cónh v y bao gi .

- Thôi, ch Hai. Ch nói t i chuy n c i v em càng bu n h n n a. Em bây gi là ath t tình th t chí, em không mu n s chi n a h t, em nh t nh ho c ph i ch t quên h t vi c nhà ho c ph i i tu ng tránh th t c mà thôi.

C u ba Giai m i nói t i ó, b ng nghe ti ng xe ki ng11 ng ng tr c nhà. Th y thôngCam b c ra c a mà dòm r i nói r ng: Húy! Má lên . Cô hai Phiên l t t ch y ra. C u ba Giaic ng l t t ng d y lau n c m t và gài nút áo c .

Thi t qu bà H ng qu n T n lên th m con r , mà bà l i d t con Quyên i v i bà n a.V ch ng th y thông Cam m ng m l ng x ng, mà không thèm nói t i con Quyên. Còn

c u ba Giai, c u ch p tay xá m r i ng xó ró d a cái t r u, tay xây tròn cái ly, m t ngóxu ng t, coi b bu n b c mà x n l n l m. Tr trong nhà ra xe xách v t, xách gà, b ng xoài,b ng m n em vô h t r i, bà H ng qu n m i i l i b ván trong mà ng i. Bà l t kh n choàngtrên u xu ng và h i r ng: Bây gi m y gi ? .

Th y thông Cam áp r ng:

11 lo i xe kéo do m t ho c hai con ng a kéo. Thùng xe th ng có b n ch ng i i di n nhau.Bên hông xe có g n ki ng che m a gió, vì v y g i là xe ki ng.


41

- Th a, m t gi .- Còn s m há. Chi c tàu n y ch y gi i quá, m y l n tr c tao i hai gi nó m i t i.- Má i ngã N c Xoáy hay là ngã Trà Vinh v y má?- Tao i xu ng Trà Vinh tao i. i ngã N c Xoáy ph i sang ò qua tàu, khó lòng l m,

ai i cho c.- Sao má không ánh dây thép cho con hay tr c, ng con i r c má?- R c làm gì. Tao có con nh n y, thì có sao âu mà lo.- Th y thông Cam ngó c u ba Giai và c i chúm chím. Cô hai Phiên ch y ra sau, h i

tr i mua v d n c m. Bà H ng qu n ng i u ng n c r i n tr u, bà khôngthèm ngó mà c ng không qu trách t i c u ba Giai.

C m d n lên r i, cô hai Phiên m i m i n. Ba H ng qu n bi u con Quyên ng i n v ibà. Con Quyên nói không ói bà r y om, nên nó ph i ng i mà n. Cô hai Phiên ng i m t bên mmà nói chuy n, còn th y thông Cam v i c u ba Giai ng i t i b gh ngoài, c u ba Giai ch ng taylên trán mà ngó ra ng, coi b c u bu n nghi n.

Thình lình bà H ng qu n day m t ra ngoài mà h i r ng: Th ng Giai làm gi ng gì mà ây? .

C u ba Giai l t t ng d y th a r ng: Th a má con trên Sài Gòn con m i xu ng .Bà H ng qu n nín thinh m t h i, r i bà l i h i r ng:- M y g i th cho tao b a h m chi v y? M y thách coi tao dám t m y hay không

ph i hôn?- Th a má, con âu dám thách . Con g i th cho má ng t b ng con cho má hi u,

và xin má tha t i cho con. Má th ng thì con nh , b ng má không th ng thì conch u, ch con có dám nói ti ng chi dâu.

- M y không nên thân, tao ghét tao b m y. Sao m y không bi t l i, m y tr l i m yoán con Quyên, m y nói nó òn nói vô nói ra cho tao ghét m y ng nó n c a? Cáióc m y x u, r i m y t ng con Quyên nó c ng nh m y v y sao?

C u ba Giai và v ch ng th y thông Cam nín khe, không ai dám nói ti ng chi h t. BàH ng qu n n ít mi ng c m r i nói n a r ng:

- Tao nói cho m y bi t, con Quyên là con nhà nghèo, tao th ng tao nuôi, mà tao coitánh ý nó cao h n ch em m y h t th y. T h i nó khôn l n cho t i bây gi , tuy nókhông bi t m t m y, mà th ng th ng nó hay n n n v i tao, nó xin tao ki m màem m y v . Nó nh mà nó nh v y, sao m y l i oán nó h ? Hôm m y g i th m y

nói b y ó, nó t c nó khóc g n ráo n c m t. Nó c theo n n n xin tao tha t i chom y, nó nói nhi u ti ng trúng o ngh a l m, nó làm tao ng lòng nên tao m i iây. M y nh nó l m, ph i mang n nó, ch ng có nghi b y nh v y n a.

V ch ng th y thông Cam v i c u ba Giai u ch ng h ng, c ngó nhau r i ngó conQuyên.

H i m i vô nhà, con Quyên không bi t ng i b n tây tr ng ó là ai. Ch ng nó nghebà H ng qu n nói, nó m i bi t ng i y là c u ba Giai, nó t c t i trong lòng, nên ng i l ngthinh n c m mà n c m t ch y ròng ròng.

S nghi ng cho con Quyên k v ch g c ó t i cô hai Phiên mà ra, b i v y ch ng cônghe m c t ngh a rõ ràng r i thì cô n n n, nên cô cho em mà th a v i m r ng:

- Nó bu n r u quá, nên vi t th nói b y b má ch p nó làm chi?- Ai làm cho nó bu n? Không ph i t i nó hay sao?


42

- T i nó ch t i ai, b i v y bây gi nó bi t l i, nó n n n quá. Nó xu ng ây nãy gi nókhóc mà nói v i v ch ng con nó t v n ho c i tu cho r i. Con m i r y nó ó.

- Hôm tr c m y nói nó có v mà. Nó b v cho ai mà i tu?- V nó b nó r i.- Sao v y?Cô hai Phiên mu n cho c u ba Giai thu t chuy n l i cho m nghe, mà c u ng i khóc

r m r c, không nói chi h t, túng th cô ph i t s b t ngh a c a v c u l i cho m hi u. BàH ng qu n nghe r i, bà c i ng t và nói r ng: Hôm tr c tao nói hay hôn h ? Tao nói nó c pth ch v con gì .

Con Quyên tánh ý ch n ch t thi t thà, b i v y nó nghe có àn bà vô tình b t ngh a d ngy, thì nó l y làm b t bình, tuy nó không dám chen vô mà nói, song nó ngó c u ba Giai, coi b

nó t i nghi p cho ph n c a c u l m.n c m r i, bà H ng qu n kêu c u ba Giai l i ng m t bên mà nói r ng: Nè, tao nói

cho mà bi t; hôm tr c anh Hai v i ch Hai m y xu ng nói v i tao mà xin l i cho mày, r i h mnay con Quyên nó c theo khóc mà n n n hoài n a. Tao th y m y a nó than th quá, mà taongh tao c ng th ng ph n c a cha m y, nên tao tha t i cho m y. Thôi s a so n i theo tao màv d i nhà. Mà v nhà thì ph i lo làm n, ch không c ch i b i n a a, nghe hôn? N u m ykhông nghe l i tao, m y còn làm trái v i ý tao n a, thì ng trách s . M y c ng ph i th ng conQuyên nh em ru t m y v y; nh nó nên tao tha l i cho m y; ng có bè hè b c h c v i nó, ph ib cái thói nghi b y ó i .

C u ba Giai t i trong lòng quá, không nói ti ng chi c h t, ch có khóc và cúi u l yt n m mà thôi.

Bà H ng qu n t i nhà th y thông Cam ch i hai b a r i bà d t c u ba Giai v i conQuyên tr v Phú Tiên.

C u ba Giai c m tha l i r i, c u v nhà h t lòng kính tr ng m , c u lo d n d p trongnhà cho s ch s kho ng khoát r i c u l i coi cho b n gi y c tr c sân, vét m ng sau v n. BàH ng qu n th y tánh ý con khác x a thì bà m ng th m, nên bà tính riêng trong b ng th ngth ng bà ki m ch t t mà c i v cho con.

Tuy c u ba Giai không i ch i, song êm nào c u c ng th th n ngoài sân m t mình chon canh hai canh ba c u m i ch u vô óng c a mà ng . Con Quyên dòm coi tánh ý c u, thì nó

bi t c u còn bu n v n i v b t ngh a l m. M i ngày h có d p ng i nói chuy n v i c u, thì nóth ng an i c u ch ng nên k t i th àn bà b c tình b t ngh a mà làm chi, nó ch ng chánhn o tà, nó d n i u h s thi t, nó nói nhi u l i thâm thúy, thu nay c u ch a nghe l n nào h t.

Lúc m i v tuy c u không nghi b ng nó n a, song c u c ng không ý n nó chút nào.Ch ng c u g n nó c m t tháng r i, c u nghe nó nói chuy n, c u xem k nhan s c c a nó,ch ng hi u c u có ng tình hay không, mà coi c u quy n luy n v i nó l m.

M t b a n , bà H ng qu n i n ám gi trên V ng Liêm, con Quyên nhà, n tr anó em r may ra trên b ván ng i d a c a s mà may. C u ba Giai n m t i b ván bên n y,c u ngó nó m t h i, r i c u mon men i l i g n mà h i r ng:

- Em may gi ng gì ó, em?- Tôi may cái áo g i cho bà.C u ba Giai kéo gh ng i v n thu c mà hút. C u ngó tay con Quyên c m kim rút ch , ngó

bàn tay r i ngó t i trên m t: Gò má tr ng mà l i no tròn, hàm r ng u mà l i khít r t, mái tócen thui mà l i láng l y, ch n mày không v mà l i cong vòng. Tuy không trang i m chút nào,

song g ng m t có cái v thi n ch n, trai th y t nhiên ph i bàng hoàng mà l i ph i cung kính.


43

C u ba Giai ngó mà ng ng n m t h i r i c u h i r ng: Em n m nay m y tu i v y em? .Con Quyên day l i ngó c u mà c i r i áp r ng:

- Th a, em m i b y tu i.C u ba Giai châu mày mà nói m t cách bu n th m r ng: Qua có l u l c h n m i n m

r i qua m i bi t con gái quê mùa trong làng, có cái v thiên nhiên, coi p h n mà l i có ch n con gái thành th . Mà bây gi qua bi t thì ã mu n r i . C u nói mà c u ngó ch ng conQuyên. Con n thi t thà, không hi u ý c u, nên nó c ng ngó c u trân trân. C u ng i b ng , bmu n h i chuy n chi n a, mà r i c u d d không ch u nói. C u ng d y b c ra hàng ba r ich p tay sau ít i qua i l i hoài, d ng nh trong trí ng lo tính vi c chi quan h l m v y.

T y v sau, c u ba Giai v i con Quyên th ng hay nói chuy n v i nhau, song m ing i u gi c ch nghiêm chánh, l i nói ch ng h có chút l l i, gi ng c i ch ng h có chúttrái l .

Bà H ng qu n tính ki m v cho con, mà bà ch a ng b ng n i nào, k bà dòm th y haitr quy n luy n nhau, thì bà hi u ý, nên b a n bà th a d p con Quyên v Gi ng Ké th m ôngngo i v i anh nó, bà m i nói v i c u ba Giai r ng: T hôm m y v n nay tao có ý mu n ki mv cho m y, mà tao coi con gái x n y không a nào c h t. Tao nuôi con Quyên t h i nócòn nh cho t i bây gi , tao t p tánh ý nó, tao d y nó n công n h nh, nên ngày nay nó khônl n r i, tao coi nó h n con gái nhà giàu nhi u l m. N i m t i u nó khóc lóc n n n xin tao thal i cho m y ó, thì bi t nó là a có ngh a. Thôi tao mu n m y c i nó m t cái cho xong, g cho h u ng l m. M y ch u hôn? .

C u ba Giai áp r ng:- Con v ây vài tháng nay, con th y tánh n t nó con ng b ng l m. Ng t vì con c i

nó thì coi k quá.- K cái gì? M y chê thân t c nó không x ng áng, ph i hôn?- Th a không. Con không c n cái ó, b i vì thà con c i v trong nhà hàn vi mà v

con nên thì quí h n là v trâm anh mà không ra gì. Con ng i là ng i má nuôi nó thunay, bây gi con c i nó s e thiên h h d ngh ch .

- Ôi! C n gì cái ó! Tao nuôi nó thì tao nuôi, ch ph i nó bà con gì v i mình hay saomà ng i.

- Nh má li u c thì con v ng l i, con âu dám cãi. Con làm nh v y ng tr ncho nó luôn th .

- Ph i. M y nói nh v y thì ph i ngh a l m. Thu nay hai ch em m y b tao l u dóng nhà, nh có nó h h lo c m n c cho tao, nên tao m i b t bu n. Sau ây nó l i còn

khuyên gi i cho tao h t gi n m y n a. M y ph i c i nó ng n n cho nó.- D .T i l i con Quyên v , bà H ng qu n nói v i nó r ng: B a nay th ng Giai nhà nó th

th v i tao r ng nó mang n m y l m, nên nó xin tao c i m y cho nó ng nó tr n. M y ch uhôn? .

Con Quyên nghe nói ch ng h ng, nó ngó bà trân trân không bi t sao mà tr l i. BàH ng qu n nói ti p r ng: M y ng có ng i chi h t. Nó tính nh v y thì ph i l m. Tuy nó l ntu i h n m y, song vi c ó ngh không h i cho m y. Tao có m t mình nó là con trai. S nghi pc a tao ph n nhi u v nó h ng. Nó có cái tánh ham ch i, tuy bây gi th y nó bi t n n n, songch ng tao ch t r i, bi t âu nó có kh i tr l i thói c hay không. V y nó ph i có v con bi t gigìn, bi t khuyên l n nó m i c. V y thôi m y ng nó i, ng gìn gi c a ti n ru ng t c atao ó mà h ng v i nhau. M y ng nó là m y tr n cho tao ó .


44

Con Quyên nghe bà nói m y l i thì c m xúc quá, nên nó r ng r ng n c m t mà khôngnói c. Bà ngó nó r i h i r ng:

- Sao? M y ch u nh v y hôn?- B m bà, s c u Ba mu n ó là cái ph c l n c a con, có l nào con không ch u.

Nh ng mà con ngh ph n con ê hèn quá, ông bà cha m không ra gì, con s bây gic u Ba mu n c u nói nh v y r i sau th y con nhà sang tr ng c u n n n ch .

- Không. Nó ã nh t nh r i. Tao có nói s y v i nó, thì nó nói nó th y tánh ý m ynó kính ph c l m. Tao dám ch c không có con nhà ai h n m y c âu mà s nó nn n.

Con Quyên l ng thinh, không nói chi h t. Bà H ng qu n hi u ý nó ã ch u r i,nên sáng b a sau, bà bi u c u ba Giai vi t th cho th y thông Cam mà d n b a k c mcho ông H ng qu n, thì v ch ng th y ph i xin phép mà v cho ng tính vi c nhà.

V ch ng th y thông Cam v ng l i m , nên n ngày k c m cha, d t nhau v m tl t. Bà H ng qu n sai tr lên Gi ng Ké kêu H ng th Tào v i th ng Tý xu ng cho bàbi u. Ông cháu th ng Tý nghe bà kêu thì l t t i xu ng li n.


45

IX

CON TH O TRÍU CHA LÀNH

M t tr i chen l n, ch u t o c, kêu vang gi a mé hào, trâu na n n i l n v xóm. Lúa c yã giáp ng h t r i, ám nào ch a bén thì coi vàng khè, ám nào ã n thì coi xanh m t.

H ng th Tào v i th ng Tý xu ng d i nhà bà H ng qu n T n t h i tr a, th y tr ig n t i bèn t giã bà mà v , ng có em trâu vô chu ng và t èn gài c a. Ông i tr c cháu

i sau, v a b c ra c a ngõ, thì g p m t ng i, m c qu n en áo en phía d i Càng Long, dotheo b l á mà i lên. Ông cháu ngó thoáng qua, thì th y ng i y da m t s n s ng nám en,

u tóc c t c t x p x i, áo m nút khít eo, qu n v n n a ng c ng, tay mang m t cái nón lá, cv n m t cái kh n r n. Ng i y th y ông cháu H ng th Tào thì l t t i cái nón lên u, r i

i theo sau l ng, i mà g c m t xu ng t, d ng nh s ng i ta th y mình. Ông cháu H ngth Tào t ng là m t ng i Th i ng nên không thèm ý n, c l m l i i v Gi ng Ké.

Qua kh i vuông nhà c a bà H ng qu n r i, H ng th Tào kêu th ng Tý mà bi u ingang lên, r i nói r ng:

- Bây gi tao m i bi t bà H ng qu n thi t là th ng anh em bây. H i x bà nói bàtính g con Quyên cho c u ba Giai, bà h i tao b ng lòng hay không, thi t tao ch ngh ng, không bi t nói sao c.

- Tôi c ng v y, tôi không dè chút nào h t.- T thu t i gi , tao th y bà yêu nó, tao t ng bà nuôi nó r i ki m ch t t mà g nól y ch ng, ho c là s m vòng vàng cho nó, ho c là cho nó n m ba tr m ng b c, ngv ch ng nó làm v n v y thôi, ch ai dè bà c i nó cho con bà. Bà n y thi t là k .Không bi t t i sao bà th ng con Quyên quá nh v y.

- , bà tính nghe hay l m ch . Bà giàu có l n, bà c n ki m con gái nhà giàu mà làmgì? Bà l a a có n t na c h nh mà c i nó ng giúp trong nhà bà, và c m ch ncon bà. Bà nuôi con Quyên thu nay, bà t p tánh ý nó c r i, bây gi bà c i nócho c u ba Giai thì bà ch c ý, kh i s l m l c chi h t.

- Con Quyên thi t là có ph c. Ch ng bà H ng qu n tr m tu i già r i, v ch ng nóh ng gia tài, thôi sung s ng bi t ch ng nào.

- Bà tính ph n nó ã xong, còn ph n m y bà tính nh v y c ng là hay l m. H ng giáoCân có m i m y m u t, mà có m t a con gái mà thôi. Bà mu n ng làm maic i nó cho m y, tao không hi u t i sao m y d c d c không ch u ph t i cho r i.M y c i con H ng giáo, ngày sau m y nh l m ch . Sao m y chê?

Th ng Tý nín khe, không tr l i. H ng th Tào nh tr u qu ng bên l r i h i n a r ng:- Hay là m y chê con ó x u?- Không ph i âu, ông ngo i à.- V y ch t i sao m y không ch u?- Tôi ghét àn bà con gái l m, nên tôi nh t nh không thèm c i v .- Sao mà ghét?- C i v v r i sau nó l y trai càng kh cho mình ch ích gì.H ng th Tào nghe cháu nói câu ó, thì ông nh t i chuy n con gái ông h i tr c, ông

ã h , mà l i bu n, nên ông l ng thinh không nói n a. Th ng Tý c ng nín khe mà i. Ng i hìnhd ng nh Th c ng còn i àng sau, tuy i xa xa, song có l c ng nghe chút nh nh ng l i haiông cháu H ng th Tào m i nói v i nhau ó.


46

Tr i ch ng v ng t i, H ng th Tào v i th ng Tý m i v t i Gi ng Ké. Khi qu o vô sân,H ng th Tào ngó ngoái ra l , thì th y ng i Th ng i ngang, mà con m t li c ngó vô nhà.Ông l y làm k , nên ng l i mà ngó, thì ng i y b n b i tu t.

Th ng Tý m dây ôi trâu bu c gi a sân mà d t vô chu ng. H ng th Tào vô nhà tèn lên, r i leo lên võng n m a trèo tr o. Th ng Tý nh t trâu xong r i nó m i vô nhà. Hai ông

cháu nói chuy n v i nhau, mà ch ng nói chuy n chi khác h n là chuy n c u ba Giai s a so nc i con Quyên.

G n h t canh m t, m t tr ng m c lên, chói b u tr i sáng qu c, b y chó trong xóm uanhau s a ti ng vang y. Th ng Tý n m trên ván mà nói chuy n m t h i r i nó ng khò. H ngth Tào m ng v s may m n m i x y ra cho hai cháu, ng không c, nên n m trên võng mà

a c t k t hoài.Cách m t h i H ng th Tào nghe b y v t ng tr c sân nó r lên, ông nghi có ng i vô

sân, nên ông m c a b c ra mà coi. Tr ng t r ng nh ban ngày, ông th y ng i Th h i chi uó ng xâm xâm i vô c a. Ông li n h i: Ai ó? . Ng i y áp r ng: Tôi mà c ng c it i, song l t nón xu ng mà c m tay. Ông ng ch ng i y l i g n, ông dòm t t trong m t, r iông th i lui m t b c và nói l n r ng: a! S u! .

Ng i y áp nh r ng:- Th a tía, ph i. Con là S u ây.- M y ch a ch t hay sao?- Th a, ch a. Con mu n ch t l m, mà vì con th ng s p nh quá, nên con ch t không

c.- M y s ng mà báo h i con m y, ch s ng mà làm gì.Ng i hình d ng nh Th ây, thi t qu là Tr n V n S u, ch không ai âu l . Anh ta

nghe cha v nói nh v y, thì cúi m t ngó xu ng t, hai hàng n c m t ch y ròng ròng. Anh tath dài mà h i r ng:

- Ph i th ng Tý i v i tía h i chi u ó hôn?- Ph i.- Còn con Quyên v i th ng Sung còn ây hôn? H i chi u con nghe tía nói chuy n

con Quyên sao ó?- Thôi, ng có h i nhi u chuy n. M y n m nay tao t ng m y ã ch t r i. S ng làm

chi r i quan làng h b t ây sanh chuy n ra n a. M y thi t là kh n n n l m. i li nbây gi i. Vô R ch Giá, Cà Mau mà tr n cho bi t tích, ng có v ây n a.

- Th a tía, i thì con i, ch con âu dám cãi. Song tía làm ph c cho con th m s pnh m t chút r i con s i. M i m y n m, con th ng nh chúng nó quá, tía ôi!

Tr n V n S u nói t i ó r i khóc r m r t. H ng th Tào th y c ng ng lòng nên ôngng ng ng n m t h i, r i ông n m cánh tay Tr n V n S u mà kéo i ra cho xa c a. Ra g n

mút cái sân, ông m i bi u ng i xu ng, r i ông c ng ng i ch m h m m t bên mà nói r ng: ConL u nó h , nên m y gi t nó, b i v y tao không phi n m y. Ch chi tao phi n, thì nãy gi tao lalàng cho h b t h còng m y r i .

Tr n V n S u nói b u b o r ng:- Con th ng v con l m. T i nó làm quá, con gi n xô nó té nó ch t, ch không ph i

con c ý gi t nó. Xin tía th ng thân con.- Thôi, chuy n c b i. Trong x n y ai c ng t ng m y ch t trôi r i. H t ng nhv y thì may cho m y l m. M y i x khác làm n êm quá, kh i ai tìm ki m n a, vây làm gì?


47

- Con nh s p nh quá. con th m chúng nó m t chút, con c t ngh a s con làm h itr c cho chúng nó hi u r i con i li n. Thân con c c kh lung l m, không bi t s ngch t b a nào. Con s con ch t thình lình, s p nh không hi u, nó t ng con hung b o,khi không mà gi t m nó, r i nó oán con, thì l i ni m cha con l m.

- Chúng nó bi t h t. Th ng Tý nó có nói v i tao.- Thi t nh v y hay sao?- . Tuy hai a nó không nói ra, song tao bi t chúng nó th ng m y l m, mà chúng

nó t ng m y ch t r i, nên m y th m mà không v i chúng nó c, thì làm bu ncho chúng nó ch không ích gì. Tao bi u m y ph i i i.

Tr n V n S u ng i khóc và than r ng:- M i m t n m nay c c kh h t s c, song ráng mà s ng, là vì trông mong có ngày

th y c m t con. Nay v n ây, ch a g p c con mà ph i i, thì i làm saoc, tr i t i!

H ng th Tào nghe m y l i th m thi t y thì c m ng quá, ch u không n i nên ôngc ng khóc. Tuy ông khóc mà ông nói r ng:

- Tao c ng bi t tao u i m y i thì t i nghi p cho m y l m. Ng t vì m y g p m t conm y thì l n x n, ch c là h vi c l n, nên tao không mu n cho m y th y m t th ng Týv i con Quyên.

- Con h a v i tía r ng h con th y m t chúng nó m t chút r i thì con i li n. Conkhông nói con là ai cho chúng nó bi t âu mà tía s . Cách bi t nhau m i m t n mr i, ã v y mà chúng nó l i t ng con ã ch t n a, nên th y m t con ch c là chúng nókhông nhìn c. Con gi làm ng òi i ng ghé ngh ch n thì chúng nó có bi tâu.

- Không có c. tao nói cho m y nghe. Bà H ng qu n T n t ng m y ch t r i,nên bà th ng con Quyên v i th ng Tý l m. M i h i x n y bà cho kêu tao v i th ngTý xu ng nhà, bà tính s a so n c i con Quyên cho con bà. Còn ph n th ng Tý, thìbà tính làm mai mà c i con gái H ng giáo Cân cho nó.

Tr n V n S u vùng ng d y nói r ng: Tr i nh u ph c cho con tôi nh v y l n sao? .H ng th Tào g c u áp r ng:- Thi t nh v y, b i v y m y d n dà ây, r i làng t ng h b t c, r i tùm lum h

vi c c a con m y h t.- N u v y thì tôi i. Tía nói ph i l m. Tôi ch ng nên g p m t chúng nó. Tôi ph i ch u

au n c c kh bu n r u, con tôi m i nên c. Tôi vui lòng mà lãnh các s aun bu n r u ó, mi n là con tôi c giàu có sung s ng thì thôi. Th a tía l i

m nh gi i, con i. Chuy n n y con i bi t không v n a âu.Tr n V n S u ch p tay xá cha v r i i nón lên và b n b b c ra l . H ng th Tào

v a xây l ng ng tr vô nhà, thì th ng Tý trong d c a chun ra. Nó th y có m t mình ôngngo i nó ng gi a sân thì nó h i r ng:

- Cha tôi âu r i ông ngo i?- Cha nào âu?- Tôi nghe h t. Nãy gi tôi ng tôi rình trong c a. Ông ngo i gi u tôi làm chi? Sao

u i cha tôi i?H ng th Tào ng ch ng h ng, th ng Tý b ch y ra l , ông ngo i nó mu n níu l i mà

không k p. Nh tr i sáng tr ng nên th ng Tý dòm theo l xu ng Phú Tiên, thì nó th y có d ngm t ng i i. Nó âm u ch y ri t theo. Tr n V n S u ngó ngoái l i, th y có ng i ch y theo


48

mình, không bi t có ph i làng t ng r t theo b t hay không, nên anh ta s , anh ta c ng co giò màch y.

Cha ch y tr c con ch y sau, nh ng vì cha s chúng b t nên ph i ch y ng thoát thân,nên ch y mau quá con theo không k p. Qua kh i cánh ng Phú Tiên r i, Tr n V n S u ngó l i,thì không th y d ng ng i ta r t n a. Anh ta m ng th m, song c ng còn ch y ch ch a dám

ng l i.Xu ng t i c u Mê T c, ph n thì m t, ph n thì m i c ng, nên Tr n V n S u ng i d a c u

mà ngh . Trên tr i tr ng sáng v c v c; d i sông dòng bích nao nao. C nh im lìm mà lòng l i b ih i; con vui s ng, còn cha thì s u não.

Tr n V n S u ng i khoanh tay ngó dòng n c ch y m t h i r i nói trong trí r ng: Bâygi mình còn s ng làm gì. B y lâu nay mình l n lóc ch u c c kh mà s ng y là vì mình th ngcon, mình s nó không hi u vi c x a r i nó tr l i oán mình, mình s nó b v ói rách, mà t inghi p thân nó. Bây gi mình bi t nó th ng mình, nó còn kính tr ng mình, mà nó l i g n cgiàu có sung s ng h t th y n a, v y thì mình nên ch t cho r i, ch t m i quên h t các vi c c

c, ch t ng h t bu n r u c c kh n a .Anh ta ngh nh v y r i nh m m t l i. Anh ta th y Th L u n m ngay trên b ván,

mi ng nh u m y gi t máu lòm, m t h t th n mà còn m trao tráo. Anh ta l i th y bu i chi uanh ta ngoài ru ng i v , con Quyên th ng Tý ch y ra, a níu áo, a n m tay mà nói .Anh ta th y cái c nh gia ình ngày tr c rõ ràng tr c m t, thì anh ta au n trong lòng quá,ch u không c, nên vùng ng d y và nói l n r ng: M y con ôi! Cha ch t nghé. M y con l i m nh gi i, cha theo m con cho r i . Anh ta và nói và chun qua lan can c u. Anh ta v am i út u, b ng có ng i ch y lên c u và h i r ng: Ai ó? Ph i cha ó hay không, cha? .

Tr n V n S u gi t mình, tháo u tr vô, r i day l i mà ngó. Th ng Tý ch y ri t l i n mcánh tay cha nó, nó dòm sát trong m t mà nhìn, r i ôm c ng trong lòng và nói: Cha ôi! Cha!Cha ch y i âu d v y? . Lúc y Tr n V n S u m t trí khôn, h t ngh l c, máu trong tim nh yth ch th ch, n c trong m t tuôn ròng ròng, ng xui x x i l , không nói c m t ti ng chi h t.

Cha con ôm nhau mà khóc m t h i r i buông ra. Tr n V n S u ng i trên cây à d c d alan can c u, r i nói r ng: Thôi, con v i . Th ng Tý l c u áp r ng:

- Con v không c. B y lâu nay con t ng cha ã ch t r i, té ra cha còn s ng. V ythì bây gi cha i âu con theo ó.

- Con ng có cãi cha. Con ph i v ng lo c i v .- C i v làm gì? C ói v ng báo h i nh má báo h i cha h i tr c ó sao?- Con không nên phi n trách má con. Má con có qu y là qu y v i cha, ch không có

qu y v i con. Mà cha ã quên cái l i c a má con r i, sao con còn nh làm chi?- Quên sao cho c!- Ph i quên i, ng có nh n a. T i m ng s c a cha nh v y, ch không ph i t i má

con âu. Mà má con làm qu y, thì s ch t ó ã chu c cái qu y h t r i. Bây gi qu yv ph n cha, ch má con h t qu y n a.

- Cha nói v y thì con nghe l i cha. Thôi, cha tr v nhà v i con.- Húy! V sao c!- Sao v y?- V r i làng t ng h th y h b t còn gì?Th ng Tý nghe nói nh v y thì nó t nh ng , nên ng i l ng thinh mà suy ngh . Cách m t

h i nó m i nói r ng:- Bây gi làm sao?


49

- cha i, cha i cho bi t tích, ng con c i v và con Quyên l y ch ng m i t tc.

- Cha i âu?- i âu c ng c.- H cha i thì con i theo.- i theo làm gì?- i theo ng làm mà nuôi cha, ch ng nào cha ch t r i con s v .- Con ng có tính b y. Con ph i nhà mà nuôi ông ngo i.- Có trâu có lúa s n, ông ngo i làm mà n c n gì con nuôi n a. L i có con Quyên nhà

ó chi. C u ba Giai c i nó ây, nó giàu có, thi u chi ti n b c, nó giúp ông ngo ic r i. Bây gi có m t mình cha nghèo kh , v y con ph i làm ma nuôi cha ch .

Tr n V n S u nghe con nói m y l i hi u ngh a y thì anh ta c m xúc quá, nên ng i khócn a. Lúc y anh ta l y làm b i r i, không bi t li u l nào cho xuôi. Th y con b n r n, mu n l i

ng cha con sum hi p, thì s làng t ng b t; ngh n con nên mu n ra i ng bi t tích cho r i,thì au n i không ành. Hai cha con ng i khích m t bên nhau, cha thì lo, con thì tính, c hai

u l ng thinh, song m t lát th ng Tý ng cánh tay nó vào cánh tay cha nó m t cái, d ng nhnó th m ch ng coi cha nó có còn ng i ó hay không.

Cha con dan díu b n r n cho n sao mai m c, Tr n V n S u m i nói r ng:- Cha tính nh v y, cha nói cho con nghe th coi c hay không. Cha l y gi y thu

thân theo dân Th , tên cha là S n Rùm, bây gi cha nói ti ng Th gi i l m. Cha tínhthôi cha xu ng Láng Thé ho c Ba Si cha vô S c ki m ch u mà làm m n. Cólàm nh v y thì m i kh i lo ai b t bu c, mà lâu lâu con lén n th m cha c.

- Theo l i cha tính ó thì cha còn s ng mà c ng nh cha ch t. Ph i gi u tên gi u hhoài, con n th m c ng ph i núp lén, không dám n chán ch ng.

- Ph i tính nh v y m i yên c.- Tính sao c ng c mi n là con có th g n cha thì thôi. Mà cha v i Th , thì c c

kh t i nghi p thân cha l m.- Có sao âu mà t i nghi p. H n m i n m nay cha au lòng c c xác không bi t ch ng

nào mà k cho xi t. Bây gi cha vui lòng r i, d u lao kh t m thân l i n gì. Cha tínhph i làm nh v y m i xong, con ph i nghe l i cha mà tr v i.

Th ng Tý ng i ng m ngh r i nói r ng:- Con không ành cha i m t mình. Con mu n theo cha mà ki m ch cho cha n

yên n i r i con s v .- Con i nh v y, ông ngo i không bi t con i âu, ông ngo i lo s , thêm c c lòng cho

ông ngo i n a.- Thôi, cha tr v nhà v i con m t chút ng con th a v i ông ngo i hay r i con i v i

cha.- Tr v con Quyên nó th y càng khó lòng n a.- Nó d i nhà bà H ng qu n, ch có nhà âu mà th y.- Tr i g n sáng r i, tr v Gi ng Ké h g p cha r i làm sao. Không c âu. Con trv , cha i m t mình, trong ít b a cha ki m ch n xong r i, cha s lén v mà chocon hay.

- Con không mu n cha i m t mình. Nh cha s h g p, thôi thì cha lên chòi ru ngc a con trong ng Phú Tiên, cha n m ó ch con. Con ch y v Gi ng Ké th a v iông ngo i hay m t chút xíu r i con tr lên li n.


50

Tr n V n S u ban u còn d c d c, mà b con thôi thúc quá, anh ta không th không làmv a lòng nó c, nên ph i ng d y mà i v i nó tr lên Phú Tiên.


51

X

R HI N C U CHA V

V a m i t ng sáng, ng n lúa s ng d m t t, d i hào v t t m loi ngoi. àn bà gánhbông súng ra ch , hai thùng n ng nhún xu ng nhún lên.

Th ng Tý v nhà nói v i ông ngo i nó r i, bây gi nó tr xu ng chòi ru ng mà ki m cha,b i ch m h m s c m t nghiêm trang.

i ngang qua c a ngõ bà H ng qu n, nó dòm vô, th y con Quyên ng tr c sân, nóchâu mày cúi m t mà i tu t. Ch ng hi u nó ngh th nào, i c vài ch c b c r i, nó l i l ntr l i, và ng ngoài l mà ngo c em nó.

Con Quyên l t t ch y ra, ch ng t i g n r i nó h i r ng: Anh i âu s m d v y, anhHai? . Th ng Tý b c xít l i m t bên và nói nh r ng:

- Cha v .- H ! Anh nói gi ng gì mà cha v ?- Nh nh v y. Qua nói: Cha v .- Cha ai?- Cha mình ch cha ai.- Húy! Tr i i! Cha còn s ng hay sao? V y sao h nói ch t?- Còn s ng.- Cha bây gi trên nhà ông ngo i ph i hôn? em lên th m cha.- Cha s h th y, nên không dám lên Gi ng Ké. Bây gi cha d i chòi ru ng c a

qua.- Em i xu ng d i. Chòi ru ng ngó th y kia, ph i hôn? Anh i xu ng d i hôn?- Qua i ây.- Em i v i.- Không c. Em i thì bà H ng qu n v i c u ba Giai nghi, r i khó lòng l m.- a! Nghi thì nghi ch . Cha tôi ch t i s ng l i không cho tôi i m ng cha tôi sao?- Cha ph i n m t, b i v y không nên cho ng i ta bi t.- Em có cho ai bi t âu? Bà v i c u còn ng h t. em i xu ng g p cha m t chút xíu,r i em v li n.

- th ng th ng sau r i em th m. Bây gi qua m c d t cha i ki m ch mà tr n.- Còn ph i tr n hay sao?- .- N u cha ph i tr n, thì em ph i th m cha li n bây gi , ch cha i m t n a, r i em

làm sao g p m t cho c.- Em ng cãi l i qua. Em i ây kh i trong làng h hay h t.- Không ai hay âu mà anh s .Con Quyên v t i tr c, không thèm k l i anh nó ng n c n. Th ng Tý không bi t li u

làm sao, túng th ph i i theo, và i và nói l m b m r ng: T ng là nói cho em bi t ng emm ng v y thôi; ai dè em òi i. Ph i hay h i nãy ta i tu t cho êm .

Con Quyên day l i c i và nói r ng: i ri t, anh Hai. Em nghe nói em m ng quá. Chav h i nào? Làm sao anh g p c? Ông ngo i hay r i hay ch a? .


52

Th ng Tý ph i thu t s chuy n cha nó v h i hôm ó l i cho em nó nghe. Con Quyênnghe khúc u thì vui l m, n ch ng nó hi u vì c nào mà cha nó ph i ki m ch n m t thì nóã h t vui mà l i có s c lo. Nó suy ngh m t h i r i nói r ng:

- H i tr c anh khai v i quan, anh nói H ng hào H i gi t má, ch không ph i cha,th thì cha có t i gì âu mà ph i tr n?

- Tuy qua khai nh v y, song quan h nghi cho cha. B y lâu nay h không ki m cha làvì h t ng cha ch t r i. N u bây gi cha ra m t thì h ph i b t h n p ch .

- Chuy n ã lâu r i mà h i gì.- Lâu mau gì c ng v y ch . Chuy n án m ng d l m sao.Khi hai anh em i g n t i chòi, con Quyên th y d ng m t ng i ng i trong thì nó ch y

ri t vô, s p mé b t h t m t ng qu n. Tr n V n S u th y th ng Tý tr xu ng mà l i có m ta con gái i tr c, bi t là con Quyên, nên l t t ra m ng con.S cha con g p nhau ây, tình th ng chan ch a, lòng m ng bâng khuâng, nh n i bi t

ly, vui h i tái hi p, ng n ng ng ng n, c i khóc khóc c i, không có ngòi bút nào mà t cáic nh bi hoan n y cho t ng t t c.

Tr n V n S u nhìn con Quyên r i h i r ng:- Anh Hai con cho con hay, ph i hôn?- Th a, ph i.- D quá! i m i m y n m bây gi con nó l n h t. Còn th ng Sung nó bao l n?- Nó ch t lâu r i, còn âu mà cha h i.- Ch t h i nào?- Ch t n m cha i l n mà.Tr n V n S u ng i cúi u suy ngh . Anh ta châu mày th ra r i h i n a r ng: H ng

hào H i bây gi còn m nh gi i giàu có hay không? . Con Quyên day l i ngó anh nó. Th ng Týb c t i nói r ng:

- H ng hào H i nghèo m t, bán h t t r i tr n i âu m t lâu r i, cha à.- Sao v y?- T i con ch sao. Con khai nó gi t má, quan h b t giam h t m y tháng. Nó m n

th y ki n, l i lo u n y u kia t n hao lung quá. Ch ng quan th nó ra nó v nhàbán t r i tr n m t, b v con l i m y n m nay nghèo h t s c.

- T i nghi p v con nó d hôn! Nó qu y ch v con nó có can ph m gì âu, mà tr ihành ph t nh v y. Còn h i ó làng t ng h có ki m b t cha hay không?

- Có ch . Con quên d n tr c con Quyên nên nó nói l n x n h nghi cha, r i h ki mcha d quá. May h xí c gi y thu thân c a cha âu phía d i vàm Nàng Âm, r il i có ng i ch t trôi t p trên vàm V ng Liêm, ông ngo i nói ng i ó là cha nên hm i thôi ki m.

Tr n V n S u ng i th ra r i ch m rãi nói r ng: Cha ph i t thi t cho hai con bi t: H ió cha gi t má con ch không ph i H ng hào H i. Thi t c ng t i H ng hào H i nên m i gây

ra vi c ó. Nh ng mà má con ch t y là vi c r i, ch không ph i cha c ý gi t. Cha ng t cgi n, mà má con l i làm d v i cha, má con làm quá, cha cu ng trí, d n không c, cha xô m tcái m nh, má con té, mà r i ng nh m c nh ván, nên b u ch t li n .

Tr n V n S u v a nói d t l i, thì có m t ng i b c vô chòi. Anh ta l t t ng d y,m t ngó d n dác. Th ng Tý v i con Quyên day l i, th y c u ba Giai ng ch n ng n gi a chòithì kinh tâm lo n trí, m t mày tái xanh, m m t nhìn c u trân trân, mà không nói c m t ti ng.


53

Không ph i tình c mà c u ba Giai n ây. S là khi con Quyên i v i anh nó r i, c uth c d y c u th y v ng m t nó, c u m i h i th m m y a . Th ng H c th a v i c u r ng, nóm i th y con Quyên i v i th ng Tý. C u Ba b c ra l , c u th y hai anh em con Quyên i xaxa, c u bèn nom theo. Hai anh em nó m c nói chuy n, nên b t ý không th y c u. Ch ng vô chòir i cha con m c m ng nhau, m c chuy n vãn v i nhau, nên không phòng, b i v y c u vô t ichòi mà không hay.

C u ba Giai th y m y cha con s s t thì h i r ng: Làm gi ng gì ây? . C u l i ch Tr nV n S u mà h i ti p r ng: Còn ng i n y là ai? .

Tr n V n S u v i th ng Tý b i r i quá, ki m không c l i mà áp. Có m t mình conQuyên nó t nh trí chút nh, nên nó b c t i ch p tay th a r ng: Th a c u Ba, ng i n y là charu t c a em .

C u ba Giai ch ng h ng, c u cúi u mà chào, r i ng nhìn không nháy m t. Cách m th i c u nói r ng: V y sao ng i ta nói ã ch t r i, mà bây gi l i v ây c? Sao mà may dv y? Chuy n sao âu thu t l i chi tôi nghe m t chút th coi .

Tr n V n S u và s s t và b ng , nên h i con r ng: C u ây là ai? .C u ba Giai r c mà áp r ng: Tôi ây là ba Giai, con c a bà H ng qu n. K t ngày

hôm qua thì tôi là con r , ch không ph i ai xa l âu mà phòng ng i. Tôi không ph i nh ng ita. Có vi c gì xin t thi t cho tôi bi t v i .

Tr n V n S u ch y n c m t và nói r ng: V a m i v t i, tôi hay con tôi nó th ngph n tôi, nó không gi n h n chi h t, mà hai a nó l i g n có v có ch ng, thì tôi ã quy t tr n

i bi t, không cho chúng nó g p m t. Ch ng dè tr i khi n hai a nó g p tôi h t th y, mà c uc ng g p n a, v y thì tôi còn gi u mà làm gì. C u Ba ng i l i ây, tôi nói thi t h t cho mà nghe .

Tr n V n S u n m tay c u ba Giai kéo l i cái s p, bi u c u ng i, r i anh ta ng i m t bên.Th ng Tý v i con Quyên c ng ng x r g n ó. Tr n V n S u th ng th ng thu t l i chuy nc a anh ta l i cho con r nghe. Anh ta không gi u m t m y may nào h t, t i sao mà anh ta gi nánh v , v r i ro th nào mà ch t, v ch t r i anh ta s b ch y i âu, anh ta tr n ch nào bao

lâu, anh ta tính l i sông làm chi, g n ch t chìm may nh có ghe c a ai v t. Khi ghe c i v t r im i ch anh ta v Ba ng. Anh ta ó làm c i h n m t n m, r i i theo h qua mi t LongV nh. Trót ba n m tr ng anh ta trong r ng ng trong b i, t m thân lao kh , trong trí bu n r u,l p n n n v n i gi t v , l p au n v n i b con. Nhi u khi anh ta mu n t v n mà ch t ph tcho r i, ng cho d t cái ki p phong tr n kh n n n, ng t vì m t n i s con th không hi u, t ngcha nó là sát nh n, hai lo vì tr d i b v , thân côi cút không n i n ng d a. Vì v y mà ph il n lóc cho qua ngày tháng, ng sau lén v mà s n sóc con. May có nh m t ng i Th KSách tên là S n Rùm, qua V nh Long n c i, b thiên th i mà ch t. Anh ta m i l y gi y thuthân c a ng i y r i l n lên Bon Bót mà ch th i. Anh ta chung l n v i Th trong m ys c Bon Bót, C u Kè h n tám n m, h c nói ti ng Th và n m c c ng nh Th . N m nay anh tanh con quá, nên lén v x mà th m; v a i t i c a ngõ bà H ng qu n, may g p H ng th Tàov i th ng Tý m i nom i theo ó.

C u ba Giai ng i ch m ch mà nghe, còn th ng Tý v i con Quyên ng r ng r ng n cm t. Tr n V n S u thu t chuy n c a mình r i, th y con r l ng l không nói chi h t, thì anh tanói ti p r ng: Tôi nghe bà H ng qu n tính c i con gái tôi cho c u Ba, nên tôi ph i thu t rõràng vi c c a tôi cho c u hi u. Ph n tôi hèn h mà l i thêm mang cái t i sát nh n. Tôi nói choc u th ng, thi t tôi không dè con tôi nhà mà c nh v y, ch ph i mà tôi hay tr c, thì tôiã ch t r i, cho kh i l d vi c c a con tôi, và cho kh i nh c lòng c u .


54

C u ba Giai ng d y áp r ng: Th a cha, tuy ch a có l c i, song vi c hôn nh n c ahai tr c ng ã g n thành r i. V y xin phép cha cho con kêu b ng cha cho kh i th t l . Theo m yl i cha m i nói sau ó, thì d ng nh cha n n n s cha v ây mà th m con, và cha nghi conth y cha nghèo kh l i có t i, mà h t th ng con cha n a. Th a cha, con ã nh t nh k t tóctr m n m v i con cha ây, là vì con m n tánh n t, con tr ng nh n ngh a c a nó, nên con khôngk vi c chi khác h t. Thi t, con bi t nó m y tháng nay, nó t ng nó không còn cha m , té ra ngàynay nó còn cha, nó m ng bao nhiêu thì con m ng b y nhiêu. D u cha nó mà ui hay cùi i n a,con c ng ph i kính tr ng, ch l nào con dám khinh khi ph b c. Hu ng chi cha nghèo mà chabi t th ng con, cha mang t i sát nh n, mà ai lâm c nh nh cha, c ng u mang t i y h t th y,th thì cha có h th n ch nào âu mà cha ng i. Con ng tr c m t cha và tr c m t v conây, con xin nói l n lên r ng: Con kính ph c cha nh cha ru t con v y, và con s d y v con

ph i h t lòng th ng yêu cha là ng i thi t thà mà có tánh khoan dung n n i vi c ph i oán màkhông n c oán, b n d th ng con n n i lúc hi m nguy mà c ng không quên chúng nó .

Ba cha con Tr n V n S u nghe m y l i y thì ng lòng, nên khóc h t th y. C u ba Giaii cho Tr n V n S u lau n c m t r i, c u m i nói n a r ng:

- Bây gi con xin m i cha v nhà con, ng con th a vi c n y l i cho má con hay.- Tôi i sao c. Tôi ph i tr n ch n u ây làng t ng h th y h b t tôi còn gì.- Tr n i âu? Cha tr n hoài cho t i ch t hay sao?- Tôi là ng i có t i, thì tôi ph i ch u nh v y, ch bi t làm sao bây gi ?Con Quyên nghe cha tính tr n, thì trong b ng nó không an, nên ng ngó c u ba Giai,

d ng nh mu n h i c u coi bây gi ph i làm th nào. C u ba Giai châu mày gãi u mà suyngh m t chút r i c u h i Tr n V n S u r ng:

- T ngày má ch t cho t i bây gi ã c m y n m r i?- H n m i m t n m.- N u v y thì cha kh i lo ai b t cha n a.- Sao v y?- H i tôi Sài Gòn, tôi có làm vi c th y ki n m y n m, nên tôi bi t lu t chút nh.

Theo lu t hình, ai ph m t i ti u hình thì trong n m n m, còn ai ph m t i i hình thìtrong m i n m, n u b t không c thì thôi, kh i b x n a.

Con Quyên nghe nh v y thì m ng quá, nên b c t i ngó c u ba Giai mà h i r ng:- Cha tôi ph m v t i i hình hay ti u hình?- i hình, nh ng mà qua m i n m nên c ng kh i.- Cha ch , n u thi t nh v y thì cha ây v i mình c r i. C u nói ó mà ch c hôn?- Tôi bi t ch c nh v y. Mà n u mu n ch c ý n a, thì cha v nhà tôi r i tôi d t lênV nh Long ng h i tr ng s l i. Tôi li u ít tr m ng b c tôi m n vô Tòa l c gi yt mà coi. Nh thi t qu Tòa không bu c t i n a c, thì tr ng s d t cha vô quanBi n lý mà trình di n, r i xin h y t l c t ng. Còn nh Tòa bu c t i n a c, thì tôis l p th khác mà c u cha, không có sao âu mà s . Thôi, bây gi m y a mình d tcha v nhà tôi. Nè, mà chuy n ch a bi t là th nào, v nhà nên ph i kín mi ng, ngcho tr trong nhà bi t cha là ai. mình tính yên vi c r i, mình s cho thiên h bi t.

- Gi u ai thì gi u, ch v i bà mình c ng gi u n a thì k quá.- Không. V ph n má tôi thì tôi nói cho.- C u nói thì nghe c ng k . Tôi mu n thà tôi l y mà th a thi t v i bà thì t t h n.- Em mu n nh v y c ng c. Thôi, hai a mình ng th a v i má.


55

C u ba Giai day qua mà xin Tr n V n S u i. Tr n V n S u khóc và nói r ng: M y conth ng cha, nên lo cho cha, thi t cha cám n l m. Song cha xét l i d u Tòa x t i cho cha i n a,cha c ng không vui s ng gì. Cha ã làm má m y con ch t, bi t ch ng nào cha m i h t nh sy c mà cha vui? Cha t ng n u Tòa không ày cha, thì cha ph i hành ph t cái xác c a cha

cho c c kh áo , ho c may cha m i chu c cái t i sát nh n ngày tr c c. Thôi, m y conhãy v , cha i thì ph i h n .

Tr n V n S u c òi i, mà th ng Tý v i con Quyên khóc quá, còn c u ba Giai thì theon n n hoài, anh ta không n o n tình, nên ph i ép mình mà i v i m y con v nhà bà H ngqu n.

Khi vô t i sân, th ng Tý d t cha nó i d a vách t ng mà xu ng nhà d i; tr th yng i l theo h i thì nó nói ng i y n xin m n. Tr trong nhà th y ng i y b t ng cùnkh , thì t ng thi t nh v y nên không g n h i vi c chi n a.

Còn c u ba Giai v i con Quyên i c a gi a mà vô nhà trên, th y bà H ng qu n ng im t mình trên b ván thì a l i l y bà. Bà l y làm k , bà h i mu n nói vi c chi, thì c u ba Giai tonh thu t chuy n c a cha v l i cho m ru t nghe.

Bà H ng qu n nghe rõ u uôi, r i bà bi u kêu Tr n V n S u lên cho bà th y m t.Tr n V n S u d i nhà d i, cóm róm b c lên xá bà. Bà g c u và c i và nói r ng: B ytr nó tính nh v y thì ph i l m. Thôi ây ch i âu làm chi. ây r i sáng mai th ng Giai nód t i V nh Long nó tính giùm chuy n cho .

Tr n V n S u a n c m t và áp r ng: Bà c ng bi t th ng tôi n a, thì tôi còn gì màcãi .

Sáng b a sau c u ba Giai d t Tr n V n S u i lên V nh Long. Th ng Tý không ch u r icha nó, nên nó c ng i theo.

Con Quyên nhà trông ng trông ng i, h nghe xe ch y ngang thì nó l t t ra c a màdòm.

M y cha con trên V nh Long t i ba b a r i m i v . Khi vô t i c a, c u ba Giai th ycon Quyên thì c u c i và nói r ng: Chuy n xong r i h t, quan Bi n lý có cho m t cái gi ych ng ch c không bu c t i cha n a . Con Quyên m ng quýnh, nó c i mà ch y n c m t.Th ng Tý c ng h n h thu t chuy n l ng x ng cho bà v i em nghe. C nhà u vui v , k c ing i nói om sòm, duy có m t mình Tr n V n S u c kh i t i mà anh ta ng ch n ng n, m tmày coi bu n th m l m.

n c m r i, th ng Tý v i con Quyên m i d t cha nó v Gi ng Ké. H ng th Tào khônghay tr nh làm vi c gì h t, nên ông th y r ông b c vô thì s c m t ông không c vui. Th ngTý thu t câu chuy n l i cho ông ngo i nó nghe. Ch ng ông hay bà H ng qu n v i c u ba Giaic ng th ng Tr n V n S u, mà Tòa c ng không bu c t i n a, thì ông m ng, ông nói r ng: Cóph c quá! . Cách m t h i, ông l i nói v i r r ng: Con v m y h i tr c nó kh n n n l m nêntr i khi n nó ch t nh v y ó. Ch ph i nó n t t nh ng i ta, ngày nay con trai con gái nónên h t, thì nó sung s ng bi t ch ng nào! .

Tr n V n S u cúi l y cha v và nói r ng:- Th a cha, con xin cha tha t i cho con.- Không. Nó theo thói trâu chó, m y gi t nó thì ph i l m, có t i gì âu.Tr n V n S u c m ng, nên khóc nh m a.H ng th Tào, con Quyên và th ng Tý th y v y c ng khóc h t th y.Chòm xóm nghe Tr n V n S u còn s ng, l i c Tòa tha t i n a, nên ã tr v nhà r i,

thì r nhau n mà th m. Ng i thì khen có ph c, k thì m ng con nên, mà ch ng có ai bi t


56

Tr n V n S u nh cái lòng th ng con nên m i còn s ng c ó, và s p con d u không nhcha mà nên, song c ng ch ng h quên n sanh thành d ng d c.

Cách vài ngày bà H ng qu n T n cho m i H ng th Tào v i Tr n V n S uxu ng nhà bàn tính, r i bà ch tr ng vi c g con Quyên cho c u ba Giai và c i con gáic a H ng giáo Cân cho th ng Tý.

H T, An Tr ng 1929.

Documents

Ho bieu chanh cha con nghia nang