İklim Değişikliği Finansmanının
Arttırılması Engeller, Seçenekler ve Özel Sektör
Temiz Enerjinin Finansmanı Çalıştayı, 28 Haziran, Ankara, Türkiye
Martin Dasek
Sürdürülebilirlik ve İklim İşi, EMENA Koordinatörü
IFC, Küresel Finansal Piyasalar, İstanbul
I. Fırsat Nerede?
II. IFC ve İklim Değişikliğinin Finansmanındaki Rolü
III. Kamu Finansmanı ve Piyasalar
• Gelişmekte olan ülkelere sağlanan yıllık iklim
finansmanının mevcut seviyeleri (9 milyar $)
yıllık tahmini ihtiyaçların altında kalmaktadır
Azaltma için 140-175 milyar $
Uyum için 30-100 milyar $
• Bu seviyelere ulaşılabilmesi için,özel sektör
katılımı ve finansmanı büyük önem
taşımaktadır (tahmini %75)
• Bunun için özel sektör finansmanının
sağlanması çok önemli olacaktır
• İklim İşi IFC için stratejik bir önceliktir; İklim
alanındaki yeni yatırımlarımızın %20-25’ine
2013 yılına kadar ulaşılması taahhüt
edilmiştir. • Kaynak: Dünya Kalkınma Raporu 2010
Küresel Zorluk: İklim İşinin Finansmanı
Cari 2005 $, milyar
Azaltma:
139 milyar $ – 175 milyar $
Uyum:
28 milyar $ – 100 milyar $
Uyum ve
azaltma için
sağlanan
finansman:
9 milyar $
Kilit İklim Sektörlerindeki Yatırım Piyasaları
RÜZGAR ENERJİSİ
Rüzgar enerjisine yıllık 70
milyar $’ın üzerinde yatırım
yapıldı - bunun yarısı yükselen
piyasalarda
GÜNEŞ PV ve ISI ENERJİSİ
Güneş PV sistemlerine yapılan
yıllık yatırım 70 milyar $– büyük
bölümü yükselen piyasalarda
YEŞİL BİNALAR
Yükselen piyasalardaki pazarın
2020 yılına kadar yıllık 450
milyar $’a ulaşması bekleniyor
ATIK VE GERİ DÖNÜŞÜM
Yükselen piyasalardaki
potansiyel katı atık pazarının
büyüklüğü yıllık 250 milyar $
ENERJİ VERİMLİLİĞİ
En İyi Uygulamaların küresel
ölçekte uygulanması ile sera gazı
emisyonlarında yıllık 3,2 GtCO2e
azaltım sağlanabilir
SU VE ATIK SU
Yükselen piyasalardaki su ve atık
su pazarının büyüklüğü 270
milyar $
I. Fırsat Nerede?
II. IFC ve İklim Değişikliğinin Finansmanındaki Rolü
III. Kamu Finansmanı ve Piyasalar
IFC’nın Tanıtımı
• Dünyanın en büyük özel sektör odaklı kalkınma bankası (Dünya Bankası Grubu’nun bir parçası)
• 1956’da kurulmuştur; 3.438 çalışanımızın yarısından fazlası 92 ülkedeki 100’ün üzerinde ofisimizde
çalışmaktadır.
• Yatırım yapıyoruz, danışmanlık sağlıyoruz, sermayenin harekete geçirilmesini sağlıyoruz ve varlıkları
yönetiyoruz.
2011 MY için taahhüt edilen portföy : 55,2 milyar $; 1.737 şirket.
2011 MY’da yapılan yatırımlar: IFC’nin kendi hesabına 12,2 milyar $, harekete geçirilen kaynak
4,7 milyar $.
Varlık Yönetim Şirketi bünyesinde yönetilen kaynak : 4 milyar $.
2011 MY danışmanlık hizmetleri harcaması : 333,8 milyon $
• IFC yatırımlarında resmi çevresel ve sosyal tarama uygulamasına 90’lı yılların başlarında başladı ve
2004 yılında Ekvador İlkeleri kabul edildiğinde bu alanda dünya tarafından kabul edilmiş bir lider
haline geldi.
• Günümüzde kalkınmanın önündeki en büyük engel iklim değişikliğidir. Kamu politikası kilit bir role
sahip olmakla birlikte, özel sektörün de öncü bir rol oynaması gerekmektedir. Bu yüzden…
6
İnsanlara yoksulluktan kaçmaları ve yaşamlarını iyileştirmeleri için
fırsatlar yaratıyoruz
İklim Değişikliği IFC için temel bir önceliktir.
“İklim Değişikliğinin Azaltılmasını Desteklemek” ile IFC Ne
Demek İstiyor?
Aşağıdaki alanlarda, Sürdürülebilir Enerji Finansmanı (SEF) ürün hattı
kapsamında Finansal Aracılara finansal ürünlerin ve/veya danışmanlık
hizmetlerinin sağlanması:
• Enerji Verimliliği (EV): Enerji kullanımında verimliliğin arttırılması yoluyla son
kullanıcıların enerji faturalarının azaltılması amacıyla sabit varlıklara yatırım yapmak • Evlere yönelik EV yenileme kredileri, KOBİ kredileri, Kurumsal EV finansmanı
• Yenilenebilir Enerji (YE): Yenilenebilir kaynaklardan elektrik veya ısı üretimine
yönelik teknolojilere yatırım yapmak • Proje finansmanı : HES’ler, rüzgar, güneş, vs.
• Kaynak Verimliliği: Endüstriyel süreçlerden kaynaklanan atık ve emisyonları en
aza indiren ve ürün verimini en üst düzeye çıkaran teknolojilere yatırım yapmak • Endüstriyel proseslerin iyileştirilmesi, Atık su arıtımı
• Ortak Alanlar: Sürdürülebilir değer zincirleri- sürdürülebilirlik arttırma finansmanı için
sağlanan tedarik değer zinciri kredilerinde Finansal Aracılık ortaklarının desteklenmesi.
ESCo finansmanı – enerji hizmet sağlayıcılarına finansman sağlanması
Yeşil binalar – çevre dostu ve enerji açısından sürdürülebilir binaları yapanlar ve kullananlar için
finansman ve destek sağlanması
•IFC SEF projeleri/
olanakları
(IS & AS)
IFC’nin Kalan SEF Portföyü (Finansal Aracılar aracılığıyla)
27 ülkede 62 Finansal Aracı, 1,5 milyar $’ın üzerinde toplam portföy,
•>300 GWh/kişi YE üretildi, 17.700 GWh/kişi tasarruf sağlandı, 19,5 Mtons sera
gazı/kişi emisyon önlendi
Sürdürülebilir Enerji Finansmanı - Türkiye’de IFC
9
YAPIKREDI BANK
Türkiye
DPR
2011
Sürdürülebilir Enerji
Finansmanı
IFC - 45.000.000 $
FINANSLEASING
Türkiye
Kıdemli Borç
2010
Sürdürülebilir Enerji Finansmanı
CTF - 10.000.000 $
IFC - 40.000.000 $
TSKB
Türkiye
Kıdemli Borç
2012
Sürdürülebilir Enerji
Finansmanı
IFC - 75.000.000 $
YAPIKREDI Leasing
Türkiye
Kıdemli Borç
2010
Sürdürülebilir Enerji Finansmanı
CTF - 5.000.000 $
IFC - 20.000.000 $
YAPIKREDI Leasing
Türkiye
Kıdemli Borç
2008
Sürdürülebilir Enerji
Finansmanı
IFC - 40.000.000 $ IFC - $75,000,000
AKBANK
Türkiye
DPR
2010
Sürdürülebilir Enerji
Finansmanı
IFC - 75.000.000 $
Finansal Aracılar yoluyla sağlanan SEF Finansmanı
• Temel olarak IFC finansman tutarlarının kullanımının bir özelliği. Finansal araç ayrı
bir husus
• Uygunluk kriterleri, örneğin Konut veya mikro finansman kadar açık değil ve ürün
bütünlüğünün sağlanması için Finansal Aracı tarafından ilave çalışma yapılması
gerekiyor
• Bir ön koşul olarak piyasa koşulları ve uygun çerçeveler gerekiyor
• Kritik engeller;
Ekstra çalışmanın işlem maliyetleri
Risk Algılamaları
• Ekonominin her alanında olabilir KOBİ/Sanayi fırsatları
• Enerji Verimliliği, Daha Temiz
Üretim
Altyapı Fırsatları
• Yenilenebilir Kaynaklar, kamu
hizmetlerinde enerji verimliliği
Konut Yenileme
• Finansman açısından verimli ev
eşyaları dahil olmak üzere
Belediye
• Su ve elektrik verimliliği
• Ulaştırma müdahaleleri
Mikro Finansman
• MFI ağları yoluyla küçük şebeke dışı
cihazların satışı
Finansal Aracılara Yönelik SEF Finansmanının Arttırılması
için IFC ne sunabilir
Kredi hatları ve kıdemli krediler
(orta-uzun vadeli)
Risk paylaşım ürünleri ve kısmi
garantiler
Ara finansman ve sermaye
benzeri kredi
Ticaret garantileri
Piyasa geliştirme, analiz ve ürün
geliştirme
Kapasite oluşturma ve her düzeydeki
personel için eğitim
Araçlar ve kaynaklar
Yükleniciler/ESCO’lar/satıcılar ile
bağlantılar
•Yatırım Ürünleri
•Çeşitli piyasaların ihtiyaçlarına göre
tasarlanmış
•Danışmanlık hizmetleri
•Karlı bir SEF işinin oluşturulmasına yardımcı olmak için
tasarlanmış
SEF Finansal Ürünleri ve Kullanımları Finansal Ürün Kullanım Potansiyeli Kaldıraç
(IFC :
yerel
Finansal
Aracı)
Kamu
fonlarının
rolü
Kamu
fonları
kaldıracı
(Kamu
fonları: FA)
Ticaret Finansmanı EV/YE ekipmanlarının
ticareti
1:1:3 Yok/potansiyel
olarak bir
sübvansiyon
Yok
Uzun vadeli kredi
hattı
Daha uzun geri ödeme
süresi olan projeler için
likidite ve aktif-pasif
eşleştirme
1:1.3 Yok/potansiyel
olarak bir
sübvansiyon
Yok
Eşit oranlı risk
paylaşım olanakları
(finansmanlı/
finansmansız)
Risk algılaması (yumuşak)
ve risk bariyerleri
>1:2 Kamu Fonu
kaynakları ilk
rizikoyu
üstlenir
>1:10
Sermaye Finansmanı Risk sermayesi ve büyüme
sermayesi sağlar
1:1 Yok Yok
Sermaye benzeri risk
paylaşım olanakları
(finansmanlı/
finansmansız)
Finansman açıkları, risk
iştahı
>1: 3 Kamu Fonu
kaynakları ilk
rizikoyu
üstlenir
>1:20
Azalan
sadelik
Artan
kalkınma
etkisi ve
daha fazla
katalizör rolü
Artan
kaldıraç ve
katma değer
Piy
asa
Gelişi
m D
üzeyi
Çeşitli IFC projeleri
CHUEE II(2007): 350 milyon ABD$
finansman
LF 30 kat
CHUEE (2005): 50 milyon ABD$
finansman
LF 10 kat
CEEF (1997) L F = 1 kat
OTP 250 milyon ABD$
finansman
IFC YE ara finansman
(2009)
LF 100 kat
YÜKSEK
Kaldıraç Faktörü (LF) = $ Kamu Fonu başına harekete
geçirilen Özel Sektör $
IFC’nin Kamu Fonları için Kaldıraç Rolündeki Deneyimi
I. Fırsat Nerede?
II. IFC ve İklim Değişikliği Finansmanındaki Rolü
III. Kamu Finansmanı ve Piyasalar
İklim Finansmanının Arttırılması için Koşullar
• Yatırımcılar
• Finansörler
• Teşvikler kademeli olarak kaldırıldıktan sonra piyasa kendi kendini sürdürebilir
•Ekipman Üreticileri
•Hizmet sağlayıcılar
•Teknik Şirketler
• Son kullanıcılar
• Diğer faydalanıcılar
Talep Talebi
Karşılayacak Ürün/Hizmet
Ürünlerin Finansmanı ve
Talebin Karşılanması
Sürdürülebilirlik
Uygun
çerçevelerin
etkisi
Sade Ticari
Finansman
Piyasa
Kapasitesi
Oluşturma
Finansmanı
Arttırma
Kamu Finansmanının Rolleri Müdahale Türü Kamu finansmanının rolü Gerekçe
Gerekli düzenleyici
çerçevenin oluşturulması
Hibeler ve Teknik Yardım Talebin oluşturulabilmesi için
çerçevelere ihtiyaç duyulur
Kamu mallarının
fiyatlandırılmasına yardımcı
olur : Su, enerji, diğer
kaynaklar
Yeni/yükselen
teknolojilerdeki pilot
ürünlerin finansmanı
Projenin sürdürülebilir
olmasını sağlamaya yönelik
Hibeler olarak
Sermaye/Faiz
sübvansiyonları
Demonstrasyon teknoloji
maliyetlerinin düşürülmesini
ve ölçeğin yükseltilmesini
sağlayacaktır
Piyasada kapasitenin
oluşturulması
Hibeler ve Teknik Yardım Ölçek yükseltme için proje
stokunun oluşturulması için
kapasite gereklidir
Performansa dayalı teşvikler Piyasa davranışının
dönüştürülmesine yönelik
performansa dayalı
sübvansiyonlar
Piyasa davranışındaki
değişimler ölçek
yükseltilmesini sağlar
Karma finansman: (Kamu ilk
riziko ile birlikte öz
sermaye, ara finansman ve
borç için ticari kaynaklar)
Yüksek riskli yatırımlar Özel finansal yatırımcıların
riskini azaltır ve daha fazla
risk iştahına ve ölçek
yükselmesine yol açar
17
Talebin ve
piyasa
yönlendiricileri
nin
oluşturulması
Piyasanın
çözüm sunma
olanaklarının
desteklenmesi
Finansmanın
sağlanması
Özet • İklim finansmanı doğası gereği uygulanabilir bir önerdir, ancak önünde birçok engel
mevcuttur
• Finansman genellikle gerekli ancak nadiren yeterli bir koşuldur
Uygulanabilir proje stoku gerektirir
Politika ve uygun çerçeve gerektirir
• Yeşil/iklim finansmanına yönelik geleneksel yaklaşımlar
Mevcut olanın finansmanı (ticari olarak)
Yaşayamayacak yatırımlar için Kurumsal Sosyal Sorumluluk çerçevesinde finansman (iyi hissetmek için)
• Yeni ortaya çıkan bir yaklaşım : marjinal yatırımların finansmanı: pastanın
büyüklüğünü arttırmak
• Pasatayı büyütmenin önündeki engeller:
İşlem maliyetleri
Risk algılamaları
• Yeterli kamu finansmanı yok, ancak özel sektörü harekete geçirmek için yeterli
• Nihai çözüm yerel finansmanı gerektirecek (sürdürülebilirliği ve işlem maliyetlerini
ele almak için)
18