İklim Değişikliği Finansmanının

Arttırılması Engeller, Seçenekler ve Özel Sektör

Temiz Enerjinin Finansmanı Çalıştayı, 28 Haziran, Ankara, Türkiye

Martin Dasek

Sürdürülebilirlik ve İklim İşi, EMENA Koordinatörü

IFC, Küresel Finansal Piyasalar, İstanbul

mdasek@ifc.org

I. Fırsat Nerede?

II. IFC ve İklim Değişikliğinin Finansmanındaki Rolü

III. Kamu Finansmanı ve Piyasalar

• Gelişmekte olan ülkelere sağlanan yıllık iklim

finansmanının mevcut seviyeleri (9 milyar $)

yıllık tahmini ihtiyaçların altında kalmaktadır

Azaltma için 140-175 milyar $

Uyum için 30-100 milyar $

• Bu seviyelere ulaşılabilmesi için,özel sektör

katılımı ve finansmanı büyük önem

taşımaktadır (tahmini %75)

• Bunun için özel sektör finansmanının

sağlanması çok önemli olacaktır

• İklim İşi IFC için stratejik bir önceliktir; İklim

alanındaki yeni yatırımlarımızın %20-25’ine

2013 yılına kadar ulaşılması taahhüt

edilmiştir. • Kaynak: Dünya Kalkınma Raporu 2010

Küresel Zorluk: İklim İşinin Finansmanı

Cari 2005 $, milyar

Azaltma:

139 milyar $ – 175 milyar $

Uyum:

28 milyar $ – 100 milyar $

Uyum ve

azaltma için

sağlanan

finansman:

9 milyar $

Kilit İklim Sektörlerindeki Yatırım Piyasaları

RÜZGAR ENERJİSİ

Rüzgar enerjisine yıllık 70

milyar $’ın üzerinde yatırım

yapıldı - bunun yarısı yükselen

piyasalarda

GÜNEŞ PV ve ISI ENERJİSİ

Güneş PV sistemlerine yapılan

yıllık yatırım 70 milyar $– büyük

bölümü yükselen piyasalarda

YEŞİL BİNALAR

Yükselen piyasalardaki pazarın

2020 yılına kadar yıllık 450

milyar $’a ulaşması bekleniyor

ATIK VE GERİ DÖNÜŞÜM

Yükselen piyasalardaki

potansiyel katı atık pazarının

büyüklüğü yıllık 250 milyar $

ENERJİ VERİMLİLİĞİ

En İyi Uygulamaların küresel

ölçekte uygulanması ile sera gazı

emisyonlarında yıllık 3,2 GtCO2e

azaltım sağlanabilir

SU VE ATIK SU

Yükselen piyasalardaki su ve atık

su pazarının büyüklüğü 270

milyar $

I. Fırsat Nerede?

II. IFC ve İklim Değişikliğinin Finansmanındaki Rolü

III. Kamu Finansmanı ve Piyasalar

IFC’nın Tanıtımı

• Dünyanın en büyük özel sektör odaklı kalkınma bankası (Dünya Bankası Grubu’nun bir parçası)

• 1956’da kurulmuştur; 3.438 çalışanımızın yarısından fazlası 92 ülkedeki 100’ün üzerinde ofisimizde

çalışmaktadır.

• Yatırım yapıyoruz, danışmanlık sağlıyoruz, sermayenin harekete geçirilmesini sağlıyoruz ve varlıkları

yönetiyoruz.

2011 MY için taahhüt edilen portföy : 55,2 milyar $; 1.737 şirket.

2011 MY’da yapılan yatırımlar: IFC’nin kendi hesabına 12,2 milyar $, harekete geçirilen kaynak

4,7 milyar $.

Varlık Yönetim Şirketi bünyesinde yönetilen kaynak : 4 milyar $.

2011 MY danışmanlık hizmetleri harcaması : 333,8 milyon $

• IFC yatırımlarında resmi çevresel ve sosyal tarama uygulamasına 90’lı yılların başlarında başladı ve

2004 yılında Ekvador İlkeleri kabul edildiğinde bu alanda dünya tarafından kabul edilmiş bir lider

haline geldi.

• Günümüzde kalkınmanın önündeki en büyük engel iklim değişikliğidir. Kamu politikası kilit bir role

sahip olmakla birlikte, özel sektörün de öncü bir rol oynaması gerekmektedir. Bu yüzden…

6

İnsanlara yoksulluktan kaçmaları ve yaşamlarını iyileştirmeleri için

fırsatlar yaratıyoruz

İklim Değişikliği IFC için temel bir önceliktir.

“İklim Değişikliğinin Azaltılmasını Desteklemek” ile IFC Ne

Demek İstiyor?

Aşağıdaki alanlarda, Sürdürülebilir Enerji Finansmanı (SEF) ürün hattı

kapsamında Finansal Aracılara finansal ürünlerin ve/veya danışmanlık

hizmetlerinin sağlanması:

• Enerji Verimliliği (EV): Enerji kullanımında verimliliğin arttırılması yoluyla son

kullanıcıların enerji faturalarının azaltılması amacıyla sabit varlıklara yatırım yapmak • Evlere yönelik EV yenileme kredileri, KOBİ kredileri, Kurumsal EV finansmanı

• Yenilenebilir Enerji (YE): Yenilenebilir kaynaklardan elektrik veya ısı üretimine

yönelik teknolojilere yatırım yapmak • Proje finansmanı : HES’ler, rüzgar, güneş, vs.

• Kaynak Verimliliği: Endüstriyel süreçlerden kaynaklanan atık ve emisyonları en

aza indiren ve ürün verimini en üst düzeye çıkaran teknolojilere yatırım yapmak • Endüstriyel proseslerin iyileştirilmesi, Atık su arıtımı

• Ortak Alanlar: Sürdürülebilir değer zincirleri- sürdürülebilirlik arttırma finansmanı için

sağlanan tedarik değer zinciri kredilerinde Finansal Aracılık ortaklarının desteklenmesi.

ESCo finansmanı – enerji hizmet sağlayıcılarına finansman sağlanması

Yeşil binalar – çevre dostu ve enerji açısından sürdürülebilir binaları yapanlar ve kullananlar için

finansman ve destek sağlanması

•IFC SEF projeleri/

olanakları

(IS & AS)

IFC’nin Kalan SEF Portföyü (Finansal Aracılar aracılığıyla)

27 ülkede 62 Finansal Aracı, 1,5 milyar $’ın üzerinde toplam portföy,

•>300 GWh/kişi YE üretildi, 17.700 GWh/kişi tasarruf sağlandı, 19,5 Mtons sera

gazı/kişi emisyon önlendi

Sürdürülebilir Enerji Finansmanı - Türkiye’de IFC

9

YAPIKREDI BANK

Türkiye

DPR

2011

Sürdürülebilir Enerji

Finansmanı

IFC - 45.000.000 $

FINANSLEASING

Türkiye

Kıdemli Borç

2010

Sürdürülebilir Enerji Finansmanı

CTF - 10.000.000 $

IFC - 40.000.000 $

TSKB

Türkiye

Kıdemli Borç

2012

Sürdürülebilir Enerji

Finansmanı

IFC - 75.000.000 $

YAPIKREDI Leasing

Türkiye

Kıdemli Borç

2010

Sürdürülebilir Enerji Finansmanı

CTF - 5.000.000 $

IFC - 20.000.000 $

YAPIKREDI Leasing

Türkiye

Kıdemli Borç

2008

Sürdürülebilir Enerji

Finansmanı

IFC - 40.000.000 $ IFC - $75,000,000

AKBANK

Türkiye

DPR

2010

Sürdürülebilir Enerji

Finansmanı

IFC - 75.000.000 $

Finansal Aracılar yoluyla sağlanan SEF Finansmanı

• Temel olarak IFC finansman tutarlarının kullanımının bir özelliği. Finansal araç ayrı

bir husus

• Uygunluk kriterleri, örneğin Konut veya mikro finansman kadar açık değil ve ürün

bütünlüğünün sağlanması için Finansal Aracı tarafından ilave çalışma yapılması

gerekiyor

• Bir ön koşul olarak piyasa koşulları ve uygun çerçeveler gerekiyor

• Kritik engeller;

Ekstra çalışmanın işlem maliyetleri

Risk Algılamaları

• Ekonominin her alanında olabilir KOBİ/Sanayi fırsatları

• Enerji Verimliliği, Daha Temiz

Üretim

Altyapı Fırsatları

• Yenilenebilir Kaynaklar, kamu

hizmetlerinde enerji verimliliği

Konut Yenileme

• Finansman açısından verimli ev

eşyaları dahil olmak üzere

Belediye

• Su ve elektrik verimliliği

• Ulaştırma müdahaleleri

Mikro Finansman

• MFI ağları yoluyla küçük şebeke dışı

cihazların satışı

Finansal Aracılara Yönelik SEF Finansmanının Arttırılması

için IFC ne sunabilir

Kredi hatları ve kıdemli krediler

(orta-uzun vadeli)

Risk paylaşım ürünleri ve kısmi

garantiler

Ara finansman ve sermaye

benzeri kredi

Ticaret garantileri

Piyasa geliştirme, analiz ve ürün

geliştirme

Kapasite oluşturma ve her düzeydeki

personel için eğitim

Araçlar ve kaynaklar

Yükleniciler/ESCO’lar/satıcılar ile

bağlantılar

•Yatırım Ürünleri

•Çeşitli piyasaların ihtiyaçlarına göre

tasarlanmış

•Danışmanlık hizmetleri

•Karlı bir SEF işinin oluşturulmasına yardımcı olmak için

tasarlanmış

SEF Finansal Ürünleri ve Kullanımları Finansal Ürün Kullanım Potansiyeli Kaldıraç

(IFC :

yerel

Finansal

Aracı)

Kamu

fonlarının

rolü

Kamu

fonları

kaldıracı

(Kamu

fonları: FA)

Ticaret Finansmanı EV/YE ekipmanlarının

ticareti

1:1:3 Yok/potansiyel

olarak bir

sübvansiyon

Yok

Uzun vadeli kredi

hattı

Daha uzun geri ödeme

süresi olan projeler için

likidite ve aktif-pasif

eşleştirme

1:1.3 Yok/potansiyel

olarak bir

sübvansiyon

Yok

Eşit oranlı risk

paylaşım olanakları

(finansmanlı/

finansmansız)

Risk algılaması (yumuşak)

ve risk bariyerleri

>1:2 Kamu Fonu

kaynakları ilk

rizikoyu

üstlenir

>1:10

Sermaye Finansmanı Risk sermayesi ve büyüme

sermayesi sağlar

1:1 Yok Yok

Sermaye benzeri risk

paylaşım olanakları

(finansmanlı/

finansmansız)

Finansman açıkları, risk

iştahı

>1: 3 Kamu Fonu

kaynakları ilk

rizikoyu

üstlenir

>1:20

Azalan

sadelik

Artan

kalkınma

etkisi ve

daha fazla

katalizör rolü

Artan

kaldıraç ve

katma değer

Piy

asa

Gelişi

m D

üzeyi

Çeşitli IFC projeleri

CHUEE II(2007): 350 milyon ABD$

finansman

LF 30 kat

CHUEE (2005): 50 milyon ABD$

finansman

LF 10 kat

CEEF (1997) L F = 1 kat

OTP 250 milyon ABD$

finansman

IFC YE ara finansman

(2009)

LF 100 kat

YÜKSEK

Kaldıraç Faktörü (LF) = $ Kamu Fonu başına harekete

geçirilen Özel Sektör $

IFC’nin Kamu Fonları için Kaldıraç Rolündeki Deneyimi

I. Fırsat Nerede?

II. IFC ve İklim Değişikliği Finansmanındaki Rolü

III. Kamu Finansmanı ve Piyasalar

İklim Finansmanının Arttırılması için Koşullar

• Yatırımcılar

• Finansörler

• Teşvikler kademeli olarak kaldırıldıktan sonra piyasa kendi kendini sürdürebilir

•Ekipman Üreticileri

•Hizmet sağlayıcılar

•Teknik Şirketler

• Son kullanıcılar

• Diğer faydalanıcılar

Talep Talebi

Karşılayacak Ürün/Hizmet

Ürünlerin Finansmanı ve

Talebin Karşılanması

Sürdürülebilirlik

Uygun

çerçevelerin

etkisi

Sade Ticari

Finansman

Piyasa

Kapasitesi

Oluşturma

Finansmanı

Arttırma

Kamu Finansmanının Rolleri Müdahale Türü Kamu finansmanının rolü Gerekçe

Gerekli düzenleyici

çerçevenin oluşturulması

Hibeler ve Teknik Yardım Talebin oluşturulabilmesi için

çerçevelere ihtiyaç duyulur

Kamu mallarının

fiyatlandırılmasına yardımcı

olur : Su, enerji, diğer

kaynaklar

Yeni/yükselen

teknolojilerdeki pilot

ürünlerin finansmanı

Projenin sürdürülebilir

olmasını sağlamaya yönelik

Hibeler olarak

Sermaye/Faiz

sübvansiyonları

Demonstrasyon teknoloji

maliyetlerinin düşürülmesini

ve ölçeğin yükseltilmesini

sağlayacaktır

Piyasada kapasitenin

oluşturulması

Hibeler ve Teknik Yardım Ölçek yükseltme için proje

stokunun oluşturulması için

kapasite gereklidir

Performansa dayalı teşvikler Piyasa davranışının

dönüştürülmesine yönelik

performansa dayalı

sübvansiyonlar

Piyasa davranışındaki

değişimler ölçek

yükseltilmesini sağlar

Karma finansman: (Kamu ilk

riziko ile birlikte öz

sermaye, ara finansman ve

borç için ticari kaynaklar)

Yüksek riskli yatırımlar Özel finansal yatırımcıların

riskini azaltır ve daha fazla

risk iştahına ve ölçek

yükselmesine yol açar

17

Talebin ve

piyasa

yönlendiricileri

nin

oluşturulması

Piyasanın

çözüm sunma

olanaklarının

desteklenmesi

Finansmanın

sağlanması

Özet • İklim finansmanı doğası gereği uygulanabilir bir önerdir, ancak önünde birçok engel

mevcuttur

• Finansman genellikle gerekli ancak nadiren yeterli bir koşuldur

Uygulanabilir proje stoku gerektirir

Politika ve uygun çerçeve gerektirir

• Yeşil/iklim finansmanına yönelik geleneksel yaklaşımlar

Mevcut olanın finansmanı (ticari olarak)

Yaşayamayacak yatırımlar için Kurumsal Sosyal Sorumluluk çerçevesinde finansman (iyi hissetmek için)

• Yeni ortaya çıkan bir yaklaşım : marjinal yatırımların finansmanı: pastanın

büyüklüğünü arttırmak

• Pasatayı büyütmenin önündeki engeller:

İşlem maliyetleri

Risk algılamaları

• Yeterli kamu finansmanı yok, ancak özel sektörü harekete geçirmek için yeterli

• Nihai çözüm yerel finansmanı gerektirecek (sürdürülebilirliği ve işlem maliyetlerini

ele almak için)

18