^^^^^"«^
?X)irabiliaKome
OflJiraWKa 'Rome nhi^*
tfrue r:bi9 babet trecetas feta^n/
ta et rna mms* piopugnacuU fejcmiliaT nonaginta:t')cni-mtIia po:
dcularfa*3n circmru rero funt^rrif
cjcceptis tranftiberim t duitate leonia;t pozti/
cu fancti petri;rbi funt-tt^miliaria»
CiDe 'po:ti9 infra rzbem»
TPo:te fndfte funt bee^f^ozta Capena que Ofcft
fancti •paulf »*p02taHpia que Dudt ad ©omine
quo radie* "pozta ]Uatina:rbi fanctue ^oban/
nedfuftmiitusfn oleo i^oztaiDerioni^rbiri/
ttulu9influitr:be- pozta aiinariainlaterano
T^ozta lauicana que maioi ell que eft futta fan
ctam crucem fn t)ferufalem* 'pozta taudna rel
tjburtina queDidtur fanctf taurentff- poita
numentana que radit ad fanctam Hgnetem rir
gfnem^poita falariaique radi t rerfue Sabfpa
•pozta pincfna que elt cfrca eccFiam fcti felfda•pozta flaminea que eft cfrca ecclefiam fanac
IDarie De populo* "pozta Colfna que eft conirt
femplum Sdriani fupza pontem*
CDe lioitfe tranftibfrfm*t^o!tc rranftibmm funt rrce fcilic5-p02ta
ftptf
tnana ybi -r- laudes factcfucrunt ©ctauiano
!mpato2i--p02ta aurca-rfcti -pancratii • •poita
po'tuefi9-C In po2ricu fcti petri fut ouc p02tcfc5 po2ta caftdli fcti Bngcli- t po2ta
pindaria*
ir©e iJ?onribue Infra r^bem*
CDons 3aniculu0 rbi cllfctus petrua* O^ond
JEaurinue qui oicit lanitariue- lCone Bueii
finuerrbi efl ecclefia (cc Sabinc- £Don9 (Dufrf
nali9 : q2 ibi ftabat quirites vbi e(l ecclefia fctt
6tepijani que Dicitur fn Celiomonte • 0?on«
JCarpeiue rel (Eapitolium: rbi tft paladum fe/
fi3t02ttm • COone-palarinua: rbi eft palajfum
tnaius' iiDcne ^nqi^ili'^"^ ^^P^^ aiioemontcd
tecttur: rbi cfi-Balilica fanctc a:)arie maioiie*
SDone Uinalie : rbi efl ecclefia fancte Bgatbc
vbi tjirgilius captue fuit a iNomanie qui rifi/
biliter cpcns a carccrc pcrrerit *RcapoIim»
CiDcponribueribie'
T^ontce funt ifH--pon6 Sdriani rel iudeojum*
•poe fabiani iutta pfatu ponte* •poegratiani
pos Senato^^^pos tbeodolii i 'poe ralenrinf •
fT-palacfa fmperafozum fnnt bec*
*P3ladum magnu in monte palatino •palacfujfcnatuu piopc fctm Sfjctum-l^alacium (Tlaudlf
inrcr colifeu t fctm 'pctru ad rincula^T^alaciu^
Coltantini in latcrano* 'palacfu 'Romuli intrr
fancta^^mm noua t €ofma:rbf fut feiredeapierarieetcocozdte: rbi poruit*RomuIu6fuam
ftarua Dices • Vcc ftatua no cader Donec rirgo
pariet* (£t ftarim cu beata rirgo pepedt ftatuai
Coziuit^-palaciumlCraianirbieffrcoliJna-rj:*
pairuu»"PaUdum Silueftri* •paladu^ antonil
rbi eft alia coluna^jrjcjciiii^pafTuum- •paladum
T^eroni9:rbi eft angulea fcti*petri • -paladum
Octauiani ad fanctum l^aurentium in ludna^
CiDe Hrcubus triupbalibue*Srcus JCnupbalee funt bf : quf fiebant alfcul
impat02i redeuti: fub quib^ cu bonoie Duceba?
a fenatozib^ i due rictozfa ad memozia eo? in
flrcu fculpebat •HrcuB JCbeodofli Ualentinf tt
CBratiani imperaroi? ad fanctu^Uitum^Hrcu^
Conftantini imperatozie iuirta Colifeu» Srcus
feptem lucernarum %iti et tJefpafianf : rbf ttt
candclab:um 9;7o^(i cum arcba babens fepteni
bzacbfain ptit turrfe calculatozfe^Srcus^u^H
% fenatozie ad fanctaj QDariam nouam» Brcu3
(Dctauiani impcrato^is adfanctul^aurenttu^
In ]Ludna*Hrcu0 2ntonii ad columnam*
f[(Dc arcubue non triupbalibue»
Slii funt arcue non trippbales fed memoiiales
vt arcue pietatis ante fanctam ODariam rorun
damrrbiacciditquedam bpfloiia Depauperc
mdiere:cuiu0filiu0occifu6erat a ricine (nc
fiIto:que pctiit iu0 fibi fieri ab impa toic 2Irai/
ano parato ire ad cjcercitumtqui fe iue Dirit fa/
ctumm in reditu*
m«5f05flect4retur:qg fn rermfs ©foclfcfanft
(Darimiai aibucnderipot*3rtrme limpiadis
«pud fctm Iraurcntiu in palifpna • JCerrne ©o/mitjani tiberine funt retro iT^aria rctundam*
Kerme Sleiradrine rbi eft bofpitaleDe rermis»fliDeXbearne'
aCbearrafmt ffta • XbtAt^ Kiti t trefpafianlfld catbecubam» ICbeat^p Xarquini impatoifa
ad feptifoIiu^Xbeat^T^ompei adfctmjLaiten
tium in Damafo;i eft ibi Xbeat^ flamineum*
I[5)e angulea fancti i^ctri»
3^ft memozia Ct(me x rbi fplendidue cinfsluiuo farcofagio idm maloereo requiefcit: vtficut eo viuente totua muduB ei fubiectue eratfic ipfo mo2tuo oia cozpa moituo:;;! fibi fubiace/
renr:fbi in gtro mali fcriptn eft • Cefar tantu3
crat quo null^ maioz in ozbe S5 in modico nuctam magn^ claudit anrro • intra fciptura ftat»Cefaris alta coIuna^Tlegia ftructura quata noci:tat in auIa»Si lapio eft rnus qua fuit arte Ic
ttatu0
rfum faBctc Sgatbe•?fmftcrfutlitf ad poitmcolinafcti fclid9»CaIii:ti ad catbccubae.Cimf
teriu docoidiani fozfe pozra latina*fcc agnctia
1 alia ^plura dmitcria q in multis locie Oefcc
dcbant pcr tria miliana-vbi fcti abfcondcbant
flXoca rbi fanct! paffi funt»
f0!i9 po2tam Hpiam fult occollatus bcatud6ij:tu0 pzopciDnc quo radie pbi fuit tcmplum
martie : antc fcilicctflcrcumintue cauati ad
fanctu ©rcgoiium Oomue Xucinc : t cfl* ibi rclum aurcu aqua faliua* Sd fanctu Snaftafmmrbi oecollat? fuit fctijd Daulue oitue ItucJ^c:
rbi cft cccfia fanctf "pauliiet cft ibi ^pc ampbf/
bi3tu:rbi cft cozda in q iactatu crat coipue fcci
Scbaflianf: 5 rcuclauf t cozp^ fuu lucinc oicce:3nuenice coip^mcii pcndee i ricu p pcdce iurta
(trata quc oidt rfa coinclii iujcta ©irolu arc?
T^omano]|?:rbi btuc Silucflcr t (Tonflantinus
obligaucrut fc ab indc:rbi fiiit oomue tcllunsantcmartMcrmcIampiadisrrbifuitaffatus
. fctu0 'Lmrhius in palifpnaipalaciu tiburtmfi
vbi 5>cdu0n ralcrian^ rcccfTcrut ab Xmrctiomo2tuo*3rois flamcua ad pontciudco:? tranf
rfberfm fnfra palatffl fl^ronfs TtepIS apblffnf^
q^ DidfTce petronelle anteeccfia^ kif^etri fuifraticanutrbi raree •!* facerdotee canebant fn^
officia-Bn templu apoUinis fuitcaltj? *fleroni9i
rbl nuc efl ecdia fci aniree.^n faltigio pantbfl
oni0»i»a3arie rotnndefuit pinea erea oeaurata
que nfic eft ante templii fci •petriiq coogta crae
tabulie ereie oeauratie ; ita $ a longe ridebatqfi mona aure^icui'? pulcbzirudo adbuc partim
CiDetempliB» (apparet*
Bnte palacfum Bletadri fuit templum €nee tpompei mirepuIcb2itudini0»£C»onumetu pera
•pompei qi Dicit marmozeum Decenteroznatu
fuit oiaculu apollinie» et eccfia (ancti Uiti fufC
fecretarlum fleronie • 3npalatio Bntonif c(l
rempluDiuf Bdrianf^^n capo martiB fuit teplu
lDarti9:in quo eligebantur confnles *ii\i* kd*
Jnlii et mozabant rfcp ad ka^^^ni^^^^^in boc
templo ponebant iRomani roflra nauium : rt
clTent fpecula omniu gentium^^^utta pantbeoii
crat templum 9?inerue • Bpud (Tiriacum eracremplum Uefle» 3»icalcan'eft remplu Ucneri^
UPonafterium t^ofc fuit caftellumJunoni^
CJDf^apftolfo»
(Tapftolfum Oicirur qg crat caput totfus mudt
\n quo confulee t fenatoiee mozabanr ad con^
fulendum ribe-.cui? fa:ie9 cooperta erat mundflltie et aureie ritro ct auro rndicp coopertue»
3nfra
fl fmattJ irt loco vhi cft cccRa SraccH^et ftifrut
, tcmpla fimal mcta*palacta pbcbf n darmctlarbj ©ctauian'^ vidit vifionc fua in cdo* ^nmcancpariii cft teplu ^anf 5 crat cuftos capltolll
i[2)c cqui0 marTO02Cie«
parfibue "Roma vmltimuU^ ftrage "Ro* popu/
lum affligeetmc quida ruftic^ armigermagncfoztitudinietrtrtutisi: pzudentie Oici t cb(u\ib9
7 fenatozlbue Wuquid li elTet aliq^o Uberae ro3
bt tribulatice illa qd a fenatu recipere mereret
Tvefponderu t quicquid peteret obtineret • Quiftit illiBtoatemibi •xj:jc- talenta auri etfnfuper
iiiemo2ia fieri fcmpiterna:ct Q>equu ereum fta/
turam meam oefuperfadetie: ctab illieroe inbitui lioerabo-(Dui Dijrerunt fe omnia facturos
JWt rero aif.media nocte furgetie:! oc8 eftotc
armati bene : et Itetie infra muros in fpelunca
1 quicquid robieoitero fadeti6*€t refpondc/
runtfaciemue • Tsuftlcue reroafcenditequum
fuu matimu fine fdla;toUenfcp falcem ejciuit fo
ras tan$ rellet colligere berba0:riditcp regem
renientem ad arboie pzo neceiTarife fu!6:fuper
qua arb02em quedam cucumagia fedebat oulcl
rercp canebatrHufHcus boc audiee accelTtt p20
piU0 et fodi regie putatee ruflicum De fuie effc
damare fic ceperut:ru(hce no ranges regeiqz fitetigeris fufpenderi0*Ruft1cu8 rero fpzerie eo:^
minigrper foititudinem regcm pame ftature
cfto arripuittT eu faWeuSe pofuft coiS fe fupcr
equu:'! fugjt ad ribem relocitenclamane rocc
magna adboiee nbfeincauernis latitanrea(Bxitt fo2a0 interftcite ejcercitum regieiquoniS
ipfum cozam me nuc teneo c^ptn- (Dui ejccLtcsad rocemeiue multos occideruM alii in fuga
rerfi fnnt^T^omsni babito triumpbo roluerimc
€i aurum quod petlerat: ctfecerunt mcmoiiam
due:T in piefentatioedaturefuequaporuerut
coiam palacfoLaterancnft rnumequuereum
1 Deauratum i (laturam ipfiue ocfup kdcntmDeauratam: extenfa manu Dejctera:cu qua regcceperat;et fuper caput equi quandam cucuma/giam pofucrunt:adcuiu0cantum rictoiiam
babucrunt : ipfam (latura regie queerat retro
Hgatam manibus fub equo memozato colloca/
ucrnnt*
ll2)e(roIifeo»
Colifeum fuft templu folie mire magnftudinid
7 pu[cb2itudini0;DiueHi0 caucmie adaptatu t
coopertum erat celo creo et Dcaurato rbi toni/
truatfulgura i coizufcatfones ftebant:t pluuic
mittcbantur pcr fiftulas plumbeas: t erantlW.
ftgtia fupcdefffdtT pTanefe c5 fole t luna: qua/
drigie rebi vidtbmtnr* 'Jn medio fedebar Dns
pbebue oeue folie: g pedes ad terram rertebat1 C3put eiue celum tangebat:^ palmS in manufua tenebat:Delignan9q Koma totum mundflregebat • poft rero multum tpi9 fpacfum btudgilueHer iuflit templu Deftrui: t etia alia qua/
plurame peregrini reniret "Roma pzopter edifi
da antiqua t t)eo^ fama: t non piopter eccftas(mcto^ tranliretmultimodaDeuotioe» (Taput
rero i manue pdicti idoli cu pomo ad palaciujIn laterano fecit poni in memona^que palma t
caput Samfonie falfo rocant .a rulgo**palacitt
piefatu erar templu 2Curbi per q6 intrabant etpzefata ftmulario in quenmonia fundebat tcnfpo2e confultuum i fenatozum 02ationeB* t
CiDe fancta iDaria rotunda» n'Sgnppa pzefatusfubiugauitRo^fe* fclauo^ct
Sajronee-occtdere fecit t lufTit^iiff.legfonee in
«fns reuocatione Hntinabulumftatuepzefldid
que erat in templo ^ouie et 93inerue fonabat:qzrnfurcuiufcg regnitotiuoozbis flatuaerat
6itcmplo iUopol!ta:cu tfntinabulo ad collum
«jnfonabatrcgnum Id cognofcebafur rcbfTle»
iDuiue autcm flatue pfidie tintinabulu audicd
Baccrdos 5 crat in fpclunca fn cbdomada illa:nunciabat faccrdotib^» Scnatozcs aut lcgione
banc pzcfato flgrippc iiunjccrut vt irct ad -pcr/
fae fubiugandotg; omnino rcnucne 7 ofccne fc
no polTe pati tantu labozc : tzndc rfctus pcrtitconrtliii triumofc^: fnfra quoequadamnoctc
tt nimf cogitatu fatigat^ obdoimiuit t appa/
rait ci qucda fanfna q aittSgrippa gd cogftad
tn magno cs cogftatutconfolarc i^^mfttc mfbitcmplum qualc oftenda tfbi: tt Ofcam tibf quo
cris ricmrue.Cuf tft .^acfam ona-^Ha oftcndft ci fn rilione templiS rotundum ad modumpantbcon»3lI^ t?cro oijcit:2)na quc co tu • Oucrcfpondit«€go fum Cfbcllco matcr ocoium fac
mfbi libamina tt flcptuno quf cft ocue maris:
«d bonoze mcu:q2 tccfi crimustT rfnccs oce rc/
bcnc0»3grippa rcro furges bcc rccitauit fcna/
tmtttdmtatC0 acquicuerun t rcrbf fuf : fgf?
cu magno apparatu naufii t*r^Icgfonce mflitfircnf t ad perfae^ct CO0 ocbcllamtret pofuit fub
tributo fenatul 'PiO*mnmtim t redfens Komi
ftcft ttmpln ftfrf qi piomfrrrat et Dedfcauft a4
bonoie i^ibdlie mam>5eo9: er impofuit buicnoThe pantbeon^t fedt ftatura CibcUie oeaur«
tamtqua pofuit in faftigio patbeon fup foiamc
n cooperuit ea miriftco tegumeto ereo t &eaur9
to-*poil rero multu tpi9 btucBonifacfU9 papa
vtJene id templu tam terribiliterDedfcatu ad
bonoiem Cibellie ante$ jcpfani p turbarentur
flliquotiena a Demonib^: acceffit ad imparoze^
jcpiana roganseu boc templii fibi tradi: q6 im
j>erat02 eide libcnter cocefftt^papa rero cu "Ro*
I
po^ } kar» nontbiis Dcdfcauit fde t ftatuit rt ct
IIIo oic*Ro»po-cu T\o-pon-ibi coueniret t pap«
mfffam celebiaret t popul^coicaret ftcut fn Dfc
H italie Drii t eode t>ic per rniuerfljm ozbe feflfitKwginid iJ)ane t omniu fctSi? celebzaretur
B"2)c ©ctaulano imperatoic»
TPoft rero multu tpf fenatoice ridctee ©ctt
/
tttaniJ titc pulcbzitudfnfs et pzofpcritatie t gftotu tributariu fecerat Direrunt:ro!um9 te ado
rare:quta Diuinitas in te eflrfi boc no elTet noit
cmergerentur tibi p2ofpera*(Duf rennuen6:in^
dutiadpoftuUuict ad fe Sibfllam tiburtinam
1
rocarf fecft» (fuf qnoi rcnatozce T>ljxmnt rcrf#
tauit : et cp fpacium trium oierum peta t vt fibl
confulcret: in quibue artum ieiunium operata
iefl * "pott tree oiee rerpondit ^niperatoii : Sit
ludicii lignumteUuBfudoze madefcit toecelo
reic i?enit pfecuh futurue ilKco^-poiliJolrinet
boc : celum apertum eft : et fplendoz majcimu^
irmit fuper eum^riditcp in celo rirgfnepulcber
rimam i puerum inbmbm tenentem fuper altarc oci:quod miraretur ralde» Budiuit rocem
Di:enttm;toec ara eft ftlii oef. dui flatim pzo/cidit in terram t aJo29uit cbziflum renturum*
quod recitauit Senaton'bu6:Oe quo miratf fu|
ralde-Ctfuir bec rifio in camera impcratozia!»
rbi nnnct^ ecclcfia f^nac CDarie in Capitolio
(Bt ideo rocatur fancta iT?ana Srg cfili*& eftccclefia fratrum mino:um"zc»
CJpinfe»
, /
/ 515)
HYip'S
fiaiYCEti