Transcript
Page 1: Śladami Czesława Miłosza
Page 2: Śladami Czesława Miłosza

Czesław Miłosz był pierworodnym synem Aleksandra Miłosza i Weroniki Miłoszowej z Kunatów. Urodził się na ziemiach zabranych, na Auksztocie, w Szetejniach, dziedzicznym majątku matki położonym nad Niewiażą, niedaleko Kiejdan,

Page 3: Śladami Czesława Miłosza

Mieszkał tam w latach 1911-1913 i 1918-1920. Do lat dziecinnych w litewskim zaścianku noblista powraca w wielu utworach, m.in. w powieści "Dolina Issy". W 1999 r. w odrestaurowanym budynku dworskiego świrna powstała ekspozycja poświęcona Miłoszowi.

To jest dolina Niewiaży, samo serce Litwy. Kto nią jechał, po obu stronach widział białe dwory. Tu oto Kałnoberże, naprzeciwko Szetejnie, Dom w którym się urodziłem, wyraźnie widoczny.„- pisał Miłosz

Page 4: Śladami Czesława Miłosza

Opitołoki (Apytalaukis)"Chrzest otrzymałem, wyrzekłem się diabła, w parafii Opitołoki kiejdańskiego powiatu„ - "Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada"

Świętobrość (lit. Šventybrastis) – wieś na Litwie, na Litwie właściwej, nad Niewiażą, w okręgu kowieńskim, w rejonie kiejdańskim, około 5 km na północny wschód od Kiejdan.W 1911 w miejscowym kościele Przemienienia Pańskiego został ochrzczony Czesław Miłosz.

"Ginie, to przede wszystkim góra zarosła dębami. W tym, że zbudowano na niej drewniany kościół, kryje się intencja wroga dawnej religii, albo, być może, chęć przejścia od dawnej do nowej bez wstrząsów: na tym miejscu odprawiali kiedyś swoje obrzędy ofiarnicy boga piorunów" ("Dolina Issy")

Page 5: Śladami Czesława Miłosza

Uczył się w gimnazjum im. Zygmunta Augusta w Wilnie, gdzie byli zatrudnieni rodzice.

Matura w 1929 r. Studia na Uniwersytecie Stefana Batorego. Zmiana kierunku studiów z filologii polskiej na

prawo. 1931-1934 r. praca w miesięczniku

literackim ,,Żagary” Założenie grupy poetyckiej ,,Żagary”, która głosiła

zaangażowanie literatury w życie społeczne. 1933 r. Debiut Miłosza- ,,Poemat o czasie

zastygłym” 1936 r. Zbiór wierszy pt. ,,Trzy zimy”- Nurt

katastroficzny w poezji. 1935 r. Praca w rozgłośni radiowej

Page 6: Śladami Czesława Miłosza

Miasto było ukochane i szczęśliwe, zawsze w czerwcowych piwoniach i późnych bzach, pnące się barokowymi wieżami ku niebu. (...) Dla Polaka Wilno jest nadal kolebką romantyzmu, czyli najważniejszego w polskiej historii ruchu, którego znaczenie wykracza poza literaturę”.Czesław Miłosz

Page 7: Śladami Czesława Miłosza

Ostra Brama Symbol duchowy Wilna, słynie z cudownego obrazu Matki Bożej, koronowanego w 1927 r. Posiada liczne wota oraz dary Ojca Świętego Jana Pawła II. Modliło się, prośby i podziękowania składało wielu znanych Polaków. Niegdyś również student Czesław Miłosz.

Page 8: Śladami Czesława Miłosza

Gimnazjum Zygmunta AugustaMieściło się przy ulicy Mała Pohulanka 11 (Kalinausko). Należało do elitarnych, co podkreśla jego absolwent (1921-1929) Czesław Miłosz: „Gimnazja w naszym mieście dzieliły się na pierwszego i drugiego rzędu. „Dobrze” było chodzić do Zygmunta Augusta, Lelewela, do żeńskiego Orzeszkowej czy (to już nawet lepiej niż do państwowych) szkół zakonnych: Nazaretanek, Jezuitów.” Nie należał jednak do spokojnych i pokornych uczni, co potwierdza zapis w dzienniczku: „ awanturnik, biorący udział w burdach na korytarzu i w klasie”.

Page 9: Śladami Czesława Miłosza

Cela KonradaKlasztor Bazylianów, w którym był więziony Adam Mickiewicz i gdzie się toczy akcja III części Dziadów, stał się w okresie międzywojennym siedzibą Związku Literatów Polskich. Tam miały miejsce słynne Środy Literackie (1927-1939) co tydzień skupiające intelektualne elity międzywojennego Wilna. W tym miejscu debiutowały Żagary, częstym gościem bywał Czesław Miłosz. Z jego inspiracji i przy jego obecności 1992 roku w celi reaktywowano tradycję Śród Literackich.

Page 10: Śladami Czesława Miłosza

Uniwersytet WileńskiZałożony w 1579 r. przez Stefana Batorego, a po niewoli rosyjskiej odrodzony dekretem Józefa Piłsudskiego w 1919r. Czesław Miłosz studiował na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych (1929-1934), udzielał się jednak bardziej w Akademickim Klubie Włóczęgów Wileńskich i Kole Polonistów, stał się jednym z animatorów Sekcji Twórczości Oryginalnej (STO).

W 1930 roku, na łamach uniwersyteckiego pisma „Alma Mater Vilnensis", debiutuje wierszami „Kompozycja" i „Podróż".

Page 11: Śladami Czesława Miłosza

Bursa akademickaBursa studencka na górze Bouffałowej (Tauro 5) pozostawiła najmilsze wspomnienia z okresu życia akademickiego w Wilnie.

Panorama Wilna z góry Tauras (dawna góra Bouffałowa)

Page 12: Śladami Czesława Miłosza

Rozgłośnia Polskiego Radia w Wilnie działała w latach 1928–1939. Budynek wzniesiono w 1927 r. na Zwierzyńcu, a maszt radiowy na Lipówce. Pierwszym dyrektorem programowym rozgłośni był Witold Hulewicz. Czesław Miłosz w radiu pracował w latach 1936–1937

Page 13: Śladami Czesława Miłosza

W czasie II wojny światowej Opuścił Wilno i przeniósł się do okupowanej przez Niemców Warszawy, gdzie pracował jako woźny w Bibliotece Uniwersyteckiej. Uczestniczył w podziemnym życiu literackim, pod pseudonimem Jan Syruć opublikował w 1940 r. tom Wiersze. Związanym z Warszawą przeżyciem, które

wpłynęło na Miłosza, był los warszawskiego getta, a jego wiersz "Campo di Fiori" pozostaje jednym z najważniejszych poetyckich świadectwo powstania w getcie.

„Chodziłem po ziemi jakby nieobecny. Budowałem wtedy swój kokon i zarazem jakoś czułem, że tamta straszna Warszawa byłą dla mojego dojrzewania potrzebna" - podsumuje Miłosz swoje warszawskie doświadczenie w "Abecadle Miłosza".

Page 14: Śladami Czesława Miłosza

Warszawa

• 1939 r. Praca w Polskim Radiu, ewakuacja do Lublina.

• Wyjazd na front przez Lwów, Bukareszt• 1940 r. Powrót do Wilna• 1940 r. Przedostanie się do Warszawy- praca

w konspiracyjnym środowisku literackim.• Kolportowanie wierszy pod pseudonimem

Jan Syruć, tłumaczenie dzieł Szekspira dla potrzeb teatru.

• Fascynacja utworami Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

• 01.08.1944 r. Schwytany przez Niemców, uratowany przez nieznajomą zakonnicę

Page 15: Śladami Czesława Miłosza

Miłosz przebywał w Warszawie w sumie około 7 lat. Pierwszy raz przyjechał do stolicy w styczniu 1931 roku. Później wielokrotnie odwiedzał ją w czasie studiów. Na dłużej do stolicy przyjechał jesienią 1937 roku. Zaczął wówczas pracę w Polskim Radiu. 5 września 1939 roku ewakuował się na wschód razem z pracownikami radia. Prawie pół wieku później - w 1988 roku, nagrano najprawdopodobniej pierwsze w Polskim Radiu słuchowisko poetyckie z wierszy Miłosza pt. "Oto twój świat na ostrzu miecza".

Page 16: Śladami Czesława Miłosza

• 1945 r. Wyjazd na placówkę dyplomatyczną w USA- Nowy Jork i Waszyngton. Rozterki związane z oderwaniem od literatury i historii Polski, bez których był

niezrozumiany jako twórca.• 1949 r. Powrót do Polski- rozczarowanie systemem politycznym panującym w

kraju.• 1950 r. Wyjazd do ambasady w Paryżu- Azyl polityczny i ukrywanie się u

Jerzego Giedroycia. • Publikacja w ,,Kulturze” paryskiej artykułu ,,Nie”- sprzeciw wobec

komunizmu w Polsce.• 1952 r. Powieść ,,Zdobycie władzy”- główna nagroda literacka w Szwajcarii• 1953 r. Publikacja ,,Zniewolony umysł ”oraz „ Światło dzienne”• 1955 r. ,,Dolina Issy” i ,,Traktat poetycki”• 1958 r. ,,Rodzinna Europa”; ,,Kontynenty”• 1962 - „Król Popiel i inne wiersze", „Człowiek wśród skorpionów

Page 17: Śladami Czesława Miłosza

W latach 1945-1951 Miłosz jest attaché kulturalnym PRL w Nowym Jorku, a potem w Paryżu. W roku 1948 ogłasza „Traktat moralny". 

We Francji przebywa do 1960 roku. W tym czasie w Bibliotece „Kultury" ukazują się kolejne jego książki. Najpierw „Zniewolony umysł" (1953) - tom esejów, który przez lata będzie torował Miłoszowi drogę do czytelnika1953 roku ukazują się także tom

wierszy „Światło dzienne" i powieść „Zdobycie władzy". W 1955 wychodzą „Dolina Issy" oraz „Traktat poetycki", który otrzymuje nagrodę literacką „Kultury". W okresie

Page 18: Śladami Czesława Miłosza

1960 roku Czesław Miłosz wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych. Otrzymuje posadę profesora na Wydziale Języków i Literatur Słowiańskich University of California w Berkeley

Kolejne lata obfitują w wydania książek Miłosza w wielu językach świata. Powstają także nowe dzieła: „Hymn o Perle", „Nieobjęta ziemia" (1984), „Zaczynając od moich ulic" (1985), a „Kroniki" wydane w 1988 w wydawnictwie Znak to pierwszy po wielu latach pierwodruk w Polsce, kolejny, już w następnym roku, to „Metafizyczna pauza".

Page 19: Śladami Czesława Miłosza

1980 r. zostaje przyznana Miłoszowi Literacka Nagroda Nobla za całokształt twórczości

Akademia Szwedzka w Sztokholmie za ,,bezkompromisową wnikliwość w ujawnianiu zagrożenia człowieka w świecie pełnym gwałtownych konfliktów” przyznała poecie Literacką Nagrodę Nobla.

Page 20: Śladami Czesława Miłosza

Obok kolejnych książek (1962 - „Król Popiel i inne wiersze", „Człowiek wśród skorpionów, 1965 - „Gucio zaczarowany") ukazuje się w 1965 roku bardzo ważna w całokształcie pracy Miłosza anglojęzyczna antologia polskiej poezji powojennej, zebrana i tłumaczona przez poetę - „Postwar Polish Poetry"

Następnie ukazuje się tom wierszy „Miasto bez imienia" oraz tom esejów „Widzenia nad Zatoką San Francisco". W 1972 zostaje opublikowany zbiór esejów „Prywatne obowiązki". W roku 1973 zostaje wydany pierwszy anglojęzyczny zbiór wierszy Miłosza - „Selected Poems". Teraz droga do publiczności światowej zostaje w pełni otwarta.

W 1977ukazuje się  „Ziemia Ulro" i „Mój wiek" Wydaniem w roku 1979 „Księgi psalmów" Miłosz rozpoczął pracę nad przekładem Biblii. Ukażą się jeszcze „Księga Hioba" (1980), „Księga pięciu megilot" (1982), „Ewangelia według Marka" i „Apokalipsa" (1984).

Page 21: Śladami Czesława Miłosza

• 1982 r.- ,,Wiersze Hymno Perle”• 1984 r. -,,Nieobjęta ziemia”• 1987 r. -,,Kroniki”• 1990 r.- ,,Rok myśliwego”• 1992 r.- ,,Szukanie Ojczyzny”• 1994 r.- ,,Na brzegu rzeki”• 1997 r.- ,,Piesek przydrożny”- nagroda Nike• 2000 r.- ,,To”• 2002 r. -,,Poemat Orfeusz i Eurydyka”• 2006 r.- Pośmiertne utwory opracowane przez

Agnieszkę Kosińską

Page 22: Śladami Czesława Miłosza

W 1993 r. poeta definitywnie przeprowadził się do Polski, gdzie jako miejsce pobytu wybrał Kraków, jak twierdził "najbardziej zbliżony do Wilna". W uznaniu zasług dla kultury polskiej w 1993 roku otrzymał Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. W czerwcu 1996 r. za książkę Legendy współczesności uhonorowany został Nagrodą Krakowska Książka Miesiąca. Dwa lata później za tom Piesek przydrożny otrzymał Nagrodę Nike

Page 23: Śladami Czesława Miłosza

Po powrocie do Polski Czesław Miłosz na miejsce pobytu wybrał Kraków, gdzie oyrzymał symboliczne klucze do mieszkania przy ulicy Wojciecha Bogusławskiego 6. Mieszkał tu wraz z żoną Carol Thigpen-Miłosz.

W niedużym mieszkaniu znajduje się salon z masywnym biurkiem i starym komputerem. W biurku Miłosz ukrywał marcepany, które – jak zdradza Agnieszka Kosińska, jego osobista sekretarka – uwielbiał. Salon służył Poecie również jako gabinet, tutaj pracował. Ze względu na osłabiający się wzrok korzystał ze specjalnego czytnika tekstów

Page 24: Śladami Czesława Miłosza

Miłosz lubił chodzić do kawiarni Noworolski: „Bywał u nas dwa, trzy razy w tygodniu. Najczęściej w godzinach popołudniowych. Zamawiał lampkę koniaku Hennessy, expresso albo po prostu herbatę. Czasem siadał w ogródku i obserwował ludzi, częściej chował się w środku z małżonką, znajomymi, książką lub kartką papieru

„Miłosz bywał w Guliwerze tak często, że wykształciły się nawet rytuały. Tutaj zapraszał gości, tutaj spotykał się z rodziną (…). Przed każdym wyjazdem na dłużej do USA pojawiali się wspólnie z Carol na pożegnalnej kolacji. Na kolację przychodzili też zaraz po powrocie. Poeta gustował w krwistych befsztykach, lubił polędwicę, dobrą wódkę. I tartę cytrynową”.

Page 25: Śladami Czesława Miłosza

W holu Biblioteki Jagiellońskiej odbywały się spotkania autorskie z Czesławem Miłoszem.Biblioteka Jagiellońska, główna biblioteka Uniwersytetu Jagiellońskiego stanowi jedną z największych bibliotek w Polsce

Rynek Główny był jednym z ulubionych miejsc spacerów Czesława Miłosza, lubił obserwować go z okien kawiarenek.Położony w centrum Krakowa Rynek Główny to najważniejsza przestrzeń publiczna miasta i plac reprezentacyjny. Jest największym rynkiem w Europie. Ma wyjątkowe znaczenie historyczne, kulturalne i społeczne.

Page 26: Śladami Czesława Miłosza

Na niedzielne msze Miłosz chodził do małego kościółka Świętego Idziego pod Wawelem. Tam o ustalonej godzinie odbywały się msze w języku angielskim. To bardzo ważne, bo Miłosz chodził do kościoła z żoną Carol, która była Amerykanką

To miejsce w Krakowie wyjątkowe, nie sposób spacerować po Krakowie ominąwszy szeroki pas zieleni okalający Stare Miasto. Czesław Miłosz szczególnie upodobał sobie Planty w rejonie ulic Gertrudy i klasztoru oo. dominikanów

Page 27: Śladami Czesława Miłosza

27 sierpnia 2004 r. Czesław Miłosz został pochowany na skałce w Krypcie Zasłużonych.

Miłosz zmarł 14 sierpnia 2004 w Krakowie, przeżywszy 93 lata.