TEMEL VE TEKNİK ANALİZ

Hazırlayan: Doç.Dr.Metin COŞKUN

HİSSE SENETLERİNİN DEĞERLEMESİ

Hisse senedi fiyatlarının gelecekteki yönünü tahmin etme çabası yatırımcıların en çok düşündüğü konulardan biridir. Hisse senetleri fiyatlarının diğer yatırım araçlarına göre daha fazla dalgalanma göstermesi bir çok analiz yöntemlerini beraberinde getirmiştir. Hisse senedi değerlemesinde en çok kullanılan analiz yöntemleri teknik analiz ve temel analiz yöntemleridir.

HİSSE SENEDİNİN DEĞER TANIMLARI

Defter Değeri: Bir şirketin bilançosundaki öz kaynak toplamının, şirketin çıkartmış olduğu hisse senedi sayısına bölünmesiyle bulunur. Burada kullanılan öz kaynak, yeniden değerleme artış fonu, emisyon primi, dağıtılmamış karlar ve ihtiyatlar toplamını içermektedir.

İşleyen Teşebbüs Değeri: İşletmenin bir bütün olarak çalışır durumda devredilmesi gereken değerini ortaya koyar. Bu değerin içine işletmenin piyasada sahip olduğu prestij değeri de dahildir.

Tasfiye Değeri: Şirketin tasfiyesiyle birlikte, faaliyetle ilgili borçlar, varlıkların satışından elde edilen değerden çıkarılır. Elde edilen bu değerin, hisse senedi sayısına bölünmesiyle tasfiye değeri bulunmuş olmaktadır. Tasfiye değeri, piyasa için alt sınırı oluştururken, işleyen teşebbüs değeri de üst sınırı ifade eder.

HİSSE SENEDİNİN DEĞER TANIMLARI

Gerçek Değer: İşletmenin varlıkları, karlılık durumu, dağıtılan kar payları, sermaye yapısı gibi değişkenlerin belirlediği değer gerçek değer olarak tanımlanır. Gerçek değer, bir anlamda yatırımcıların, işletmenin gelecekte gelir yaratma potansiyelini ve kendilerinin bu hisse senedinden bekledikleri kazanç oranını göz önüne alarak, işletmenin pay senedine biçtikleri, mevcut koşullar altında o hisse senedi için normal kabul ettikleri değeri ifade eder.

Alternatif Gelir Değeri: Ortaklar tarafından sermayenin başka bir yatırım alanında değerlenmesi halinde ortaya çıkacak değerin bir hisseye düşen payını gösterir. Alternatif gelir değerleri için genelde tahvil faizleri dikkate alınır.

HİSSE SENEDİ FİYAT TANIMLARI

Nominal Değer: Hisse senedi üzerinde yazılı olan fiyatıdır. Toplam sermayenin miktarını belirleyebilmek ve bununla ilgili muhasebe kayıtlarını yapabilmek için hisse senedinin ilk çıkarılışı sırasında ortaklık yönetimi tarafından verilen değerdir.

Emisyon Fiyatı: Şirket tarafından halka arz edilme sürecinde hisse senedine biçilen fiyattır. Genelde hisse senetleri nominal fiyatı ile ihraç edilirler. Ancak borsa değeri yüksek olan hisse senedini çıkaran şirket, nominal değerin üzerinde bir emisyon fiyatı da belirleyebilir. Özellikle sermaye artırımında kullanılmayan rüçhan haklarının borsada satılmasında, emisyon fiyatı normal fiyatın üzerinde seyreder.

Piyasa Fiyatı: Hisse senedinin, sermaye piyasalarında arz, talep koşullarına göre oluşan fiyatıdır. Piyasa koşullarında gerçekleşen piyasa fiyatı işletmenin finansal durumunda bir değişme olmaksızın gerçek değerin altında veya üstünde bulunabilir.

TEMEL ANALİZ

Temel analizin amacı, hisse senedinin gerçek değerini, bu yatırımı etkilediği düşünülen temel etmenlerden yararlanarak bulmak ve bulunan bu değerle piyasa değerini karşılaştırarak yatırım kararı almak ya da almamaktır. Temel analizin sonucunda hesaplanan değer, piyasa değerinden çok ise, hisse senedi satın alınır; hesaplanan değer, piyasa değerinden az ise hisse senedi satın alınmaz ya da elde tutuluyorsa satılır.KÜRESEL VE EKONOMİ ANALİZİ

• Yurtiçi ve yurtdışı ekonomik, siyasi ve toplumsal gelişmeler analiz edilir.

SEKTÖR ANALİZİ• Yatırım yapılmak istenen işletmenin faaliyet gösterdiği sektör analiz edilir.

İŞLETME ANALİZİ• Yatırım yapılmak istenen işletme tüm

yönleriyle analiz edilir.

Küresel Analiz

1980 sonrası dünyada yaşanan bir dizi gelişme ülkeleri, işletmeleri küresel bir ortamda faaliyet göstermeye zorlamıştır. Uluslararası işletmelerin etkinliğinin artması, işletmelerin sadece iç pazara değil, tüm dünyaya üretim yapması, farklı ülkelerdeki işletmelerin birleşmesi, satın almalar, ulaştırma ve iletişim imkanlarının hızlı gelişmesi, teknolojik gelişmeler dünyayı her geçen gün biraz daha küçültmektedir. Dolayısıyla bu gelişmelerden yatırımcılar da etkilenmekte, yatırım kararlarını verirken, dünyada yaşanan gelişmeleri takip etmek zorunda bırakmaktadır.

Küresel Analiz

Dünyada son yıllarda geçerli olan kavram küreselleşme ve bölgeselleşmedir. Küreselleşme, sanayinin iktisadi anlamda gelişmiş ülkelerden Üçüncü Dünya ülkelerine doğru kayması, dünya ürünlerinin ortaya çıkması, (bir arabanın üretilmesinde yirmi sekiz ayrı ülke ürünü parçalarının kullanılması), finans piyasalarının çeşitli ülkelere yayılması, önemli sayıda insanın ülkelerarasında hareketi, dünya ölçeğinde demokrasi taleplerinin artması, aynı malların farklı ülkelerde tüketilmesi olarak da tanımlanabilir. Küreselleşmenin iki alanı var. İlk alan üretimin küreselleşmesidir. Üretimin küreselleşmesi sermayenin üretim alanı olarak dünyayı bir bütün olarak değerlendirmesi, küreselleşmiş üretim sisteminin parçalarını maliyet avantajı açısından, iktisadi açıdan optimum bölgelerde gerçekleştirmesidir. İkinci alan ise finansın küreselleşmesidir.

Küresel Analiz

Küreselleşme ve bölgeselleşme ile birlikte, bir ülkede yaşanan bir gelişme domino etkisi yaparak diğer ülkeleri de etkisi altına almaktadır. Örneğin, Arjantin’de yaşanan bir kriz, önce bölge ülkelerini, daha sonra dünyadaki diğer ülkeleri de etkilemektedir. Herhangi bir ülkede yaşanan bir savaş başta bölge ülkeleri olmak üzere, birçok ülke ekonomisini tehdit edebilmektedir.

Görüldüğü gibi, temel analiz yaparken, ülkenin genel ekonomik, siyasi koşullarını incelemeye tabi tutmadan önce, Türkiye’yi etkileyebilecek ülkelerin ekonomik, siyasi olaylarını da incelemek gerekmektedir. Çünkü dış alemde yaşanan gelişmelere çok kısa bir zaman içerisinde etkilerini göstermeye başlamaktadır. Yatırımcılar, yatırım kararlarını verirken, dünyadaki gelişmelerin dışında kalmamalı, yatırım kararlarında, bu gelişmelerin etkilerini değerlendirmeye çalışmalıdırlar.

Ekonomik Analiz

Hisse senedi fiyatlarının ekonomideki gelişmelerden etkilendiği, borsa endekslerinden gözlemlenebilmektedir. Ekonominin kötüye gittiği, büyümenin yerini duraklamanın, hatta gerilemenin aldığı, ekonomik istikrarsızlığın ve belirsizliğin arttığı dönemlerde, genellikle hisse senedi fiyatları düşer. Buna karşılık, büyümenin hızlandığı, ekonomide iyimser bir havanın hâkim olduğu, gelecek konusunda olumlu beklentilerin olduğu dönemlerde ise, hisse senedi fiyatları genellikle yükselir.

Ekonomik Analiz

Ekonomilerin büyüme dönemlerinde, işletmelerin satışları, kârlılıkları da artar. İşletmeler, yeni yatırımlara girişerek, kârlı yatırım fırsatlarını değerlendirme imkanı bulurlar. Ekonomide istihdam olanakları arttıkça, işsiz sayısı azalmaya başlar. Ayrıca çalışanların gelirlerinde reel artışlar görülür. Geliri artan halk, tüketimini artırarak, bu gelişmenin devamına katkıda bulunur. Ekonominin gelişme dönemlerinde, tasarruflarda da bir artış olduğu görülmektedir. Daha fazla tasarruf eden, tasarruf sahipleri, birikimlerinin bir kısmını hisse senetlerine yatırarak, hisse senedi piyasasının gelişmesini tetiklerler. Bu durum hisse senedi fiyatlarının yükselmesi sonucunu getirir. Ekonomi duraklama ya da gerileme dönemine girerse, işletmelerin bir taraftan satışları, diğer taraftan kârları azalacaktır. Satışları düşen işletmeler, yatırımlarını kısacak, bir kısım çalışanlarının işine son vermek zorunda kalacaktır. Ülkede tüketim ve tasarruflar gerileyecek, bu durumdan hisse senetleri piyasası da olumsuz etkilenerek, fiyatların düşmesine yol açacaktır.

Ekonomik Analiz

Yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı, hisse senetlerine yatırım yapacak olan yatırımcıların ülkenin ekonomik durumunu yakından takip etmesi gerekir. Bunu gerçekleştirebilmek için de bir takım makro ekonomik göstergelerden faydalanılması gerekmektedir. Belli başlı takip edilmesi gereken göstergeler:

Milli Gelir Merkez Bankası Kararları Yatırımlar İstihdam Bütçe Açığı, Faiz Oranları, Enflasyon Dış Ticaret ve Ödemeler Dengesi Parasal Göstergeler Özelleştirme Psikolojik Faktörler

Ekonomik Analiz

Siyasi gelişmelerin tamamı paranın yönü için spekülatif kaynak olma özelliği taşır. Bazı siyasi gelişmeler politik kaynaklı olabilir. Herhangi bir yetkilinin istifasından başbakanın sağlığına, partiler arası sorunlardan herhangi bir bakanlıktaki yolsuzluğa kadar tüm gelişmeler ilgili ülkenin para birimi grafiği üzerinde fiyatlandırılabilmektedir. Bu nedenle ilgili ülkenin para birimine ilişkin yatırımlarını yönlendirenler mevcut tüm gelişmeleri takip edebilirler.

Ekonomik Analiz

Siyasi ve ekonomik her haberin fiyat değeri olduğunu bilen bazı otoriteler de zaman zaman grafiği şekillendirmek, yön vermek veya istikrarı sağlamak adına açıklama yapabilir ve beyanatlarda bulunabilir. Örneğin Merkez Bankası başkanının, SPK başkanının, borsa başkanının, ilgili bakanların veya diğer para ile ilgili otorite sahibi olan bir yetkilinin herhangi bir belirsizlik durumunda piyasaya ivme kazandırması önemli birkaç beyanatla söz konusu olabilmektedir. Belirsizlik tablosunun iyimsere dönmesi ve alımların yükselmesi hiç beklenmedik olayların yatırımcılar tarafından olumlu algılanmasına bağlıdır. Benzer şekilde yatırımcının güvenini kaybetmesine neden olacak gelişmeler satışların artmasına ve fiyat grafiğinin hızla aşağı yuvarlanmasına neden olur. Bunun temel nedeni elbette yatırımcının en az riskle yüksek kazanç elde etme gayretidir. Piyasaya güven azaldığında yatırımcıların başka bir piyasaya yönelmek için yatırımlarını geri çekmesi yüksek değer kaybı ile sonuçlanır.

Sektör Analizi

Genel ekonomik gelişmelerin, tüm sektörleri etkilediği ekonomi analizi kısmında açıklanmıştı. Ancak bu etki bazı sektörler üzerinde olumlu yönde olurken, bazı sektörlerde olumsuz yönde olabilir. Bazı sektörler, konjonktürel dalgalanmalardan bağımsız olarak sürekli gelişme içinde, bazıları kararlı bir dengede bulunurlarken, bazıları da ekonominin gelişme dönemlerinde ise zarar ederler. İlgilenilen sektörün bu kategorilerden hangisine dahil olduğunu bilmek, ekonominin genel gidişatı hakkında tahminlerini yapmış olan yatırımcılar için yararlı olacaktır.

Sektör Analizi

Öte yandan bazı sektörler kuruluş ve tanınma aşamasında, bazıları büyüme ve gelişme aşamasında, bazıları da olgunluk ve doyuma ulaşma aşamasındadırlar. Sektör analizi sırasında karşılaşılan en önemli zorluk, işletmenin faaliyette bulunduğu iş kolunun kesin olarak tanımlanamamasıdır. Birçok büyük işletme faaliyetlerini farklı alanlara yaymış bulunmaktadır. Tek bir sektör alanına dâhil etmek yeterli olmayabilir. Bu nedenle analizcinin bu konuya dikkat etmesi gerekir. Sektör analizinde dikkat edilmesi gereken diğer bir konu, sektörün pazar yapısı ile ilgilidir. Pazarın tekelci, oligopolist veya rekabetçi oluşu önem arz etmektedir. Maliyet yapısı da, kârlılık değişimini büyük ölçüde etkilemektedir. Maliyetler içerisindeki işçilik, hammadde ve enerji giderlerinin oranları araştırılmalıdır. Ayrıca devlet müdahalesi de sektörü olumlu ya da olumsuz etkileyebilmektedir.

İşletme Analizi

Temel analiz genelden özele doğru yapılmaktadır. Temel analize, dünyadaki ekonomik ve siyasal gelişmeleri inceleyerek başladık. Daha sonraki aşamada ülkenin içinde bulunduğu durum analiz edildi. Üçüncü aşamada hisse senetlerine yatırım yapılmak işletmenin ait olduğu sektöre ilişkin bir inceleme yapıldıktan sonra son aşamada işletmenin durumu analiz edilmelidir.

İşletme analizinin en yaygın, en bilinen şekli, işletmenin mali tablolarının analiz edilmesidir. Ancak, hisse senedi yatırımlarında sadece mali tabloların inceleme konusu yapılması eksik bir yaklaşım olur. Bunun yanı sıra işletmenin performansını etkileyebilecek tüm maddi ve manevi faktörlerin de inceleme konusu yapılması gerekir.

İşletmenin mali tabloları, geçmişe dönük bilgileri içerir. Oysa hisse senetlerine yapılan yatırımlar bir nevi geleceğin önceden satın alınmasıdır. İşletmenin geçmişte gösterdiği performansın değerlendirilmesi muhakkak önemlidir. Ancak, işletmenin şu anki durumunun bilinmesi ve geleceğe yönelik olası gelişmelerin tahmin edilmeye çalışılması gerekmektedir.

TEKNİK ANALİZ

Teknik analiz, fiyat, hacim ve indikatör gibi göstergelerden yararlanılarak, geçmiş dönemde gerçekleşen piyasa hareketleri incelenerek geleceğe yönelik olarak fiyat öngörülerinin yapıldığı analiz yöntemidir. Teknik analiz, ekonomi biliminden bağımsızdır ve daha çok psikoloji, matematik, istatistik ve fizik gibi bilim dalları ile ilişki içerisindedir.

Teknik analizde, geçmişte yaşanan piyasa hareketleri referans niteliği taşımaktadır. Teknik analizin mantığına göre geçmişte meydana gelen bir fiyat hareketi, gelecekte tekrar meydana gelecektir. Bu nedenle teknik analiz, paritelerin dinamiğini anlayabilmek açısından yararlı olmaktadır.

TEKNİK ANALİZ

Teknik analizin temel varsayımları:

Piyasa fiyatı yalnızca arz ve talebin karşılıklı etkisiyle belirlenir. Arz ve talep, akılcı ve akıl dışı pek çok faktör tarafından

etkilenir. Piyasadaki küçük dalgalanmalar bir kenara bırakılırsa, hisse

senedi fiyatları uzunca dönemler süren belirli trendler izlerler. Trenddeki değişimler arz ve talepteki kaymalardan dolayı

ortaya çıkar. Hangi sebepten kaynaklanıyor olursa olsunlar, arz ve talepteki

kaymalar er veya geç, Pazar hareketlerinin kaydedildiği grafikler aracılığıyla tespit edilebilirler.

Bir takım fiyat hareketleri zaman içinde tekrarlanma eğilimi gösterirler.

Grafikler

Teknik analiz yapılabilmesi için, hisse senetlerinin fiyat hareketlerinin ve işlem hacimlerinin toplu olarak görüntülenmesi gerekmektedir. Fiyat hareketleri ve işlem hacimleri bir grafik üzerinde gösterilir. Grafiğin yatay ekseninde zaman, dikey ekseninde ise, fiyatlar yer alır. Bu tip bir grafiğin elle çizilmesi birkaç hisse senedi için mümkünse de tüm hisse senetleri için çizilmesi neredeyse imkânsızdır. Bu nedenle teknik analiz yapmaya elverişli bilgisayar yazılım programları geliştirilmiştir. Bu programlar yardımıyla, herhangi bir hisse senedinin grafiği anında, otomatik olarak görüntülenebilmektedir. Bu grafiklerin zaman aralığı değiştirilebilmekte, hatta seans içerisindeki anlık hareketler bile çizdirilebilmektedir.

Çizgi Grafik

Çubuk Grafik

Mum Grafik

Trendler

Piyasa 3 farklı trende sahiptir. Herhangi bir zamanda hisse senedi piyasasını etkileyen ve birbiri içinde gerçekleşen üç trend vardır.

Ana ya da Birincil Trend: Ana trend, yükselen (boğa) ya da düşen (ayı) piyasa trendini gösterir. Bir yıldan birkaç yıla kadar süren bir dönem içinde gözlemlenebilir. Yeni oluşan fiyat eski fiyata göre daha yüksekse ana trend yükseliş yönündedir. Eğer yeni fiyatlar eski fiyatlara göre daha düşükse, ana trend düşüş yönündedir.

İkincil Trend: İkincil trendler temel trendlerin gelişimini engelleyen ve temel trendlerin karşı yönünde gelişen önemli tepkilerdir. İkincil trendler birincil trendlerin düzeltmeleridir. Yükselen bir piyasadaki önemli düşüşler veya düşen bir piyasadaki önemli yükselişler olarak gerçekleşen ikincil trendler bir aydan birkaç aya kadar sürebilir. İkincil trend genellikle bir önceki ikincil hareketin 1/3'ü ile 2/3'ü arasında hareket eder.

Küçük Trend: Küçük trendler altı günden az olan ve nadiren üç hafta kadar süren orta trendleri oluşturan dalgalanmalardır. Bu günlük dalgalanmalardan çıkarılan sonuçlar aldatıcıdır. Bir günden üç haftaya kadar süren küçük trendler, kısa vadeli olduğundan ve manipülasyonlara maruz kalabileceğinden uzun vadeli yatırımcıları yanlış yönlendirebilir. İkincil trend birkaç küçük trendden oluşur.

Trendler

Destek ve Direnç

Destek seviyesi, fiyatların düşerken sıkıştığı ya da düşüşün durduğu ya da gelen taleple birlikte yükselişin başladığı fiyat bölgesi anlamına gelir. Direnç seviyesi ise fiyat yükselişlerinin önünü kesen önemli bir arzın oluştuğu, yükselişin yavaşladığı veya durduğu fiyat bölgesini ifade eder.

Fiyat grafiğinin uzun vadede en dip (ya da en tepe) yaptığı noktalardan geçen yatay çizgiler destek ya da direnç çizgileri olarak adlandırılır. Genel olarak destek ve direnç seviyelerinde işlem hacminin yüksek olduğu gözlemlenir.

Destek ve direnç bölgelerinde oluşan fiyatlarla işlem miktarının da doğrudan ilişkisi vardır. Az bir işlem miktarı ile oluşan seviyenin etkisi, daha çok miktarın el değiştirdiği seviyeye oranla daha zayıftır. Destek veya direnç bölgelerinde geçen zamanın uzunluğu da destek ve direncin gücünü artırır.

Destek ve Direnç

İşlem Miktarı ve İşlem Hacmi

Sağlıklı bir fiyat hareketinde işlem miktarı yükselirken, fiyatlar yükselir ve işlem miktarı düşerken fiyatlar düşer. Eğer fiyatlarla işlem miktarı ters yönde gelişiyorsa bu durum piyasadaki trendin zayıfladığına ve bir trend değişimi olacağına işaret olabilir. Fiyatlar düşerken, işlem miktarı artıyorsa, kağıttan çıkış başlamış demektir. Uzun bir düşüşten sonra, fiyatların artmaya başlamasıyla birlikte işlem miktarı da artıyorsa trendin değiştiği ve sağlıklı bir yükselişin başladığı söylenebilir. Fiyatlar belli bir süre yükseldikten sonra düşüşe geçmişse ve işlem miktarı da düşüyorsa, bu düşüşün sürekli olmayacağı ve fiyatların tekrar yükselmeye başlayacağı söylenebilir.

Formasyonlar

Finans piyasalarında fiyat hareketleri trendler halinde meydana gelmektedir. Ancak, finans piyasalarının kaotik yapısı nedeniyle bu trend hareketleri doğrusal değildir. Bu nedenle grafiklerde karakteristik şekiller meydana gelmektedir. Formasyon adı verilen bu şekiller kimi zaman trend dönüşleri, kimi zamansa trendin devamlılığını göstermektedir. Formasyonlar başlıca iki guruba ayrılırlar.

1.Trend dönüş formasyonları

2.Sıkıșma formasyonları

Formasyonlar

TREND DÖNÜȘ FORMASYONLARI

Trend sonlarında görülen bu formasyonlar, oluşum sürecindeyken trend dönüş sinyali verirler. Trendin dönmesi ile birlikte ise formasyon tamamlanmış olur. Bu formasyonların gerçekleşme süresi, trendin süresine göre değişmektedir. Örneğin uzun vadeli trendlerin dönüş formasyonları, bir aydan daha uzun süreli olabilmektedir.

Trend dönüş formasyonları, yatırımcılar için isabetli sinyaller üretmekle beraber ayı ve boğa tuzakları olarak adlandırılan dönüş görünümleri yatırımcıları yanıltabilir. Bu nedenle grafiklere bakıldığında bu formasyonları zamanında algılayabilmek için bilgi ve tecrübeye gereksinim duyulmaktadır.

Formasyonlar

Belli başlı trend dönüş formasyonları

Omuz-baş-omuz formasyonu

Ters omuz-baş-omuz formasyonu

İkili tepe formasyonu

İkili dip formasyonu

Üçlü tepe ve dip formasyonları

V formasyonları

Formasyonlar

SIKIŞMA FORMASYONLARI

Trendler daha önce de belirttiğimiz gibi doğrusal(lineer) değil kaotiktir. Bu nedenle trendler içerisinde zaman zaman yön arayışları ve kararsız hareketler meydana gelebilir. Güçlenen destek ve dirençlerin istikrarlı bir biçimde çalışması, sıkışma formasyonlarının oluşumuna neden olmaktadır. Bu formasyonların tamamlanması sert yükseliş veya sert düşüşleri beraberinde getirir.

Üçgen formasyonları

Takoz ve kama formasyonları

Bayrak ve flama formasyonları

İndikatörler

Teknik indikatörler, bir takım matematik hesaplarla işlenmiş, geçmişteki piyasalara ait istatistiki verilerin sonuçlarıdır. Teknik indikatörler iki gruba ayrılır: eğilimi takip eden indikatörler ve osilatörler.

Eğilimi takip eden indikatörler mevcut bir eğilimin yönünü ve kuvvetini yansıtır. Eğilimi takip eden indikatörler mevcut bir eğilimin ivmesinin kuvvetli olduğunu gösterdiğinde yatırımcılar piyasaya girebilir. En yaygın olarak kullanılan indikatörler: Hareketli Ortalama, Bollinger Bantları ve Hareketli Ortalama Aralığıdır.

Osilatör ("dalgalanma", "titreşim"), alıcıların veya satıcıların fazlasıyla çoğunlukta olduğunu gösteren, iki uç değerin arasında meydana gelen inidkatörlerdir. Osilatörün değeri üst seviyeye yaklaşırsa piyasa alıcılara boğulmuştur, alt seviyeye yaklaşırsa piyasa satıcılara boğulmuştur.

İndikatörler

Bunun sonucu olarak yatırımcılar genellikle, piyasanın alıcılara boğulduğu zaman satışa geçer, çünkü fiyatlar böyle bir piyasada kısa zaman sonra düşüşe geçecek. Bunun tersindeyse yatırımcılar, piyasanın satıcılara boğulduğu zaman alıma geçer, çünkü fiyatlar kısa bir süre sonra yükselişe geçer. En yaygın osilatörler: İzafi Güç Endeksi, Hareketli Ortalama Kesen Farkı (MACD), İvmeler (Momentum) ve Stokastiks’dir.

Temel ve Teknik Analizin Karşılaştırılması

Teknik ve temel analiz yaklaşımlarının her ikisi de aynı sorunu çözmeye; fiyatların gidecekleri muhtemel yönü belirlemeye çalışırlar. Her iki yaklaşım da soruna değişik yönlerden yaklaşırlar. Temel analizci, piyasa hareketinin nedenlerini incelerken, teknik analizci, piyasa hareketinin sonuçlarını inceler.

Teknik analizci, bilmesi gerekenlerin yalnızca sonuçlar olduğuna inanır ve bu sonuçları ortaya çıkaran nedenleri bilmesinin gereksiz olduğuna inanır. Temel analizci ise her zaman nedenleri bilmek zorundadır. Hisse senedi işlemi yapanların tamamına yakını, kendilerini ya teknik analizci ya da temel analizci sınıfına sokar. Gerçekte, bu sınıflandırma çok dürüst olarak yapılmış bir sınıflandırma değildir. Temel analiz yapanların büyük çoğunluğu, grafik analizinin temel yararlarını uygulayabilme bilgisine sahiptir. Teknik analiz yapanların büyük çoğunluğu da, temel verilerden en azından haberdardır.