Wall Street:Wall Street:Çöküşün Çöküşün NedenleriNedenleri

Dr. Walden BelloDr. Walden BelloFreedom From Debt Koalisyonu BaşkanıFreedom From Debt Koalisyonu Başkanı

Quezon (Filipinler) Quezon (Filipinler) 22 Eylül 200822 Eylül 2008

((http://focusweb.org/’dekihttp://focusweb.org/’deki İngilizce orijinalinden İngilizce orijinalinden Sendika.Org tarafından çevrilmiştir.]Sendika.Org tarafından çevrilmiştir.]

Ne haftaydı!Ne haftaydı!

1-3 trilyon dolar değerindeki finansal 1-3 trilyon dolar değerindeki finansal varlık yok oldu.varlık yok oldu.

ABD Merkez Bankası ve Hazine ABD Merkez Bankası ve Hazine Bakanlığı’nın finansal sektördeki bütün Bakanlığı’nın finansal sektördeki bütün önemli stratejik kararları alması önemli stratejik kararları alması sonucunda, sonucunda, Wall StreetWall Street etkin biçimde etkin biçimde kamulaştırıldı. kamulaştırıldı.

American International GroupAmerican International Group (AIG) (AIG) kurtarma operasyonu sonrasında ABD kurtarma operasyonu sonrasında ABD devleti şu anda dünyanın en büyük sigorta devleti şu anda dünyanın en büyük sigorta şirketini yönetiyor.şirketini yönetiyor.

ABD finansal sistemini kurtarmak için ABD finansal sistemini kurtarmak için seferber edilen 700 milyar dolar, Büyük seferber edilen 700 milyar dolar, Büyük Bunalım’dan bu yana yapılan en büyük Bunalım’dan bu yana yapılan en büyük kurtarma operasyonu. kurtarma operasyonu.

Yani felaket geçti mi?Yani felaket geçti mi?

Hayır, Lehman Brothers’ın çökmesine izin Hayır, Lehman Brothers’ın çökmesine izin verip AIG’i kurtaran ve Merrill Lynch’in verip AIG’i kurtaran ve Merrill Lynch’in satılmasına izin veren çelişkili olaylardan satılmasına izin veren çelişkili olaylardan çıkan tek sonuç şu: Krize karşı bir strateji çıkan tek sonuç şu: Krize karşı bir strateji yok, sadece taktik yanıtlar veriliyor.yok, sadece taktik yanıtlar veriliyor.

700 milyar dolarlık batık mortgage-destekli 700 milyar dolarlık batık mortgage-destekli banka menkul kıymetlerinin kurtarılması, banka menkul kıymetlerinin kurtarılması, bir strateji değil. Bu yalnızca sisteme bir strateji değil. Bu yalnızca sisteme yeniden güven tesis etmeyi ve bankalarla yeniden güven tesis etmeyi ve bankalarla diğer finans kurumlarına yönelik diğer finans kurumlarına yönelik güvensizliğin tırmanmasıyla 1929 Büyük güvensizliğin tırmanmasıyla 1929 Büyük Bunalımı’nda olduğu gibi kitlesel banka Bunalımı’nda olduğu gibi kitlesel banka iflaslarının tetiklenmesini engellemeyi iflaslarının tetiklenmesini engellemeyi amaçlayan umutsuz bir girişim. amaçlayan umutsuz bir girişim.

Erimenin Nedenleri: Tamah mı?Erimenin Nedenleri: Tamah mı?

Küresel ekonomik elitin İsviçre Alpleri’nde her yıl Küresel ekonomik elitin İsviçre Alpleri’nde her yıl düzenlenen Dünya Ekonomik Forum toplantıları düzenlenen Dünya Ekonomik Forum toplantıları organizatörü Klaus Schwab, Davos’ta müşterilerine organizatörü Klaus Schwab, Davos’ta müşterilerine aşağıdakileri söylerken böyle düşünüyordu:aşağıdakileri söylerken böyle düşünüyordu:

“ “Geçmişin günahlarının bedelini ödemek Geçmişin günahlarının bedelini ödemek zorundayız.”zorundayız.”

TAMAHKARLIĞA

GÜVENİYORUZ

Küresel kapitalizmin Küresel kapitalizmin sinir sisteminin merkezi sinir sisteminin merkezi neden çöktü?neden çöktü?

Tamahkarlık yüzünden Tamahkarlık yüzünden mi? Evet.mi? Evet.

Wall Street Wall Street Kendi Kendisini mi Haklıyor?Kendi Kendisini mi Haklıyor?

Kesinlikle.Kesinlikle.Finansal spekülatörler, her türlü riski Finansal spekülatörler, her türlü riski menkul kıymete dönüştürüp bundan para menkul kıymete dönüştürüp bundan para kazandıran türevler gibi daha karmaşık kazandıran türevler gibi daha karmaşık finansal sözleşmeler yaparak kendi finansal sözleşmeler yaparak kendi kendilerini hakladılar. Bu araçlar arasında, kendilerini hakladılar. Bu araçlar arasında, yatırımcıların, bankaların kurumsal yatırımcıların, bankaların kurumsal borçlularının borçlarını ödeyememesi borçlularının borçlarını ödeyememesi olasılığı üzerine bahse tutuşmalarına olasılığı üzerine bahse tutuşmalarına olanak veren “kredi ödeyememe takası” olanak veren “kredi ödeyememe takası” gibi egzotik, vadeli araçlar da var.gibi egzotik, vadeli araçlar da var.

17 Aralık 2005’te, International Financing Review (IFR), menkul kıymet sektörünün en saygın ödül programlarından birisi olan 2005 Yıllık Ödüllerini açıkladığı zaman şöyle demişti:

“ “[Lehman Brothers], sadece toplam piyasa varlığını [Lehman Brothers], sadece toplam piyasa varlığını korumakla kalmadı,… borçluların ihtiyaçlarına hitap eden korumakla kalmadı,… borçluların ihtiyaçlarına hitap eden yeni ürünler ve işlemler geliştirerek, tercih edilen alanlara yeni ürünler ve işlemler geliştirerek, tercih edilen alanlara girişe de öncülük yaptı… Lehman Brothers, tercihli girişe de öncülük yaptı… Lehman Brothers, tercihli alandaki en yenilikçi kurumlardan birisi, başka hiçbir alandaki en yenilikçi kurumlardan birisi, başka hiçbir yerde görmediğimiz işler gerçekleştiriyor”.yerde görmediğimiz işler gerçekleştiriyor”.

Söylemeye gerek var mı? Şimdi Lehman’ın kendisi hiçbir Söylemeye gerek var mı? Şimdi Lehman’ın kendisi hiçbir

yerde görmediğimiz bir şey haline geldi.yerde görmediğimiz bir şey haline geldi.

Kuralsızlık Yüzünden mi?Kuralsızlık Yüzünden mi?

Kuralsızlık yüzünden mi böyle oldu?Kuralsızlık yüzünden mi böyle oldu?

Evet. Şimdi herkes, Wall Street’in daha fazla ve Evet. Şimdi herkes, Wall Street’in daha fazla ve daha incelikli finansal araçlar yaratma daha incelikli finansal araçlar yaratma yeteneğinin, devletin düzenleme yeteneklerini yeteneğinin, devletin düzenleme yeteneklerini fersah fersah aştığını itiraf ediyor. fersah fersah aştığını itiraf ediyor. Bunun nedeni Bunun nedeni devletin düzenleme yapamaması değil. Hakim devletin düzenleme yapamaması değil. Hakim neoliberal, bırakınız yapsınlar yaklaşımı, devletin neoliberal, bırakınız yapsınlar yaklaşımı, devletin etkin düzenleme mekanizmaları oluşturmasına etkin düzenleme mekanizmaları oluşturmasına engel oldu.engel oldu.

Hadi İsmini Koyalım: Hadi İsmini Koyalım: İsmi kapitalizmİsmi kapitalizm

Ama krizin kökenlerini, dinamiklerini, Ama krizin kökenlerini, dinamiklerini, sonuçlarını ve geleceğini krizin köklü, sonuçlarını ve geleceğini krizin köklü, yapısal nedenine bakmadan anlayamayız. yapısal nedenine bakmadan anlayamayız. Bunlar kapitalizmin dinamiklerinden Bunlar kapitalizmin dinamiklerinden kaynaklanan nedenlerdir.kaynaklanan nedenlerdir.

Bu, gözü dönmüş radikallerin Bu, gözü dönmüş radikallerin değil, baş spekülatör ve değil, baş spekülatör ve milyarder Soros’un fikri… milyarder Soros’un fikri… Soros, finansal sistemin Soros, finansal sistemin krizinin, “krizinin, “Kopma noktasına Kopma noktasına gelen… küresel kapitalist gelen… küresel kapitalist sistemin dev dolaşım sistemin dev dolaşım sistemininsisteminin” krizi olduğunu ” krizi olduğunu söylüyor. Sorunun söylüyor. Sorunun dinamiklerini saptarken dinamiklerini saptarken Soros bile kapitalizmden söz Soros bile kapitalizmden söz ediyorsa, biz neden bunu ediyorsa, biz neden bunu söylemeyelim ki? söylemeyelim ki?

Aşırı Üretim KriziAşırı Üretim Krizi

Şu anda, küresel kapitalizmin, Şu anda, küresel kapitalizmin, aşırı birikim aşırı birikim ya da ya da aşırı kapasite aşırı kapasite olarak da bilinen olarak da bilinen merkezi krizinin ya da çelişkisinin merkezi krizinin ya da çelişkisinin yoğunlaşmasına tanık oluyoruz.yoğunlaşmasına tanık oluyoruz.Bu eğilim kapitalizmin, halkın satın alma Bu eğilim kapitalizmin, halkın satın alma gücünü sınırlandıran toplumsal gücünü sınırlandıran toplumsal eşitsizliklere bağlı olarak, halkın tüketim eşitsizliklere bağlı olarak, halkın tüketim yeteneğini aşan devasa üretim kapasitesi yeteneğini aşan devasa üretim kapasitesi yaratma ve karlılığı eritme eğilimidir. yaratma ve karlılığı eritme eğilimidir.

Aşırı Üretimin Şimdiki Finansal Aşırı Üretimin Şimdiki Finansal Erime ile Ne İlgisi Var?Erime ile Ne İlgisi Var?

Pek çok. Pek çok. Ama bağlantıları Ama bağlantıları anlamak için, anlamak için, Çağdaş Çağdaş Kapitalizmin sözde Kapitalizmin sözde Altın Çağı’na, Altın Çağı’na, 1945-1970 1945-1970 dönemine dönemine gitmeliyiz.gitmeliyiz.

1945-75, hem merkez hem de azgelişmiş 1945-75, hem merkez hem de azgelişmiş ekonomilerde hızlı bir büyüme dönemi oldu. ekonomilerde hızlı bir büyüme dönemi oldu. Büyüme kısmen İkinci Dünya Savaşı’nın sona Büyüme kısmen İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden sonra Avrupa ve Uzak Asya’nın ermesinden sonra Avrupa ve Uzak Asya’nın yeniden yapılandırılması; kısmen yeni, Keynesçi yeniden yapılandırılması; kısmen yeni, Keynesçi devlet döneminde yapılan sosyo-ekonomik devlet döneminde yapılan sosyo-ekonomik düzenlemelerinden kaynaklandı. Bu dönemin düzenlemelerinden kaynaklandı. Bu dönemin kilit öğeleri şunlardı: Finansal faaliyetler kilit öğeleri şunlardı: Finansal faaliyetler üzerinde güçlü devlet denetimi, mali ve parasal üzerinde güçlü devlet denetimi, mali ve parasal politikanın enflasyon ve durgunluğu alt etmek politikanın enflasyon ve durgunluğu alt etmek üzere saldırgan biçimde kullanılması ve talebi üzere saldırgan biçimde kullanılması ve talebi canlandırıp ayakta tutan görece yüksek ücret canlandırıp ayakta tutan görece yüksek ücret rejimi. rejimi.

Bütün İyi Şeylerin Bir Sonu Bütün İyi Şeylerin Bir Sonu Olmalıdır…Olmalıdır…

Ama bu yüksek büyüme dönemi, Ama bu yüksek büyüme dönemi, merkez ekonomilerin merkez ekonomilerin stagflasyon tarafından ele stagflasyon tarafından ele geçirilmesiyle birlikte, 70’lerin geçirilmesiyle birlikte, 70’lerin ortalarında son buldu. ortalarında son buldu. Stagflasyon: Düşük büyüme ve Stagflasyon: Düşük büyüme ve yüksek enflasyonun aynı anda yüksek enflasyonun aynı anda meydana gelmesi. Neoklasik meydana gelmesi. Neoklasik iktisada bakılırsa, böyle bir şeyin iktisada bakılırsa, böyle bir şeyin olmaması gerekiyordu.olmaması gerekiyordu.

Ama stagflasyon, yalnızca daha derin bir Ama stagflasyon, yalnızca daha derin bir hastalığın belirtisiydi: hastalığın belirtisiydi:

Almanya ve Japonya’nın yeniden inşası ve Almanya ve Japonya’nın yeniden inşası ve Brezilya, Tayvan ve Güney Kore gibi Brezilya, Tayvan ve Güney Kore gibi sanayileşen ülkelerin hızla gelişmesi, dev sanayileşen ülkelerin hızla gelişmesi, dev yeni üretim kapasiteleri yaratmış ve yeni üretim kapasiteleri yaratmış ve küresel rekabeti tırmandırmıştı. Bu arada küresel rekabeti tırmandırmıştı. Bu arada ülkeler içi ve arası sosyal eşitsizlikler ülkeler içi ve arası sosyal eşitsizlikler

satın alma gücünü sınırlandırıp, karlılığı satın alma gücünü sınırlandırıp, karlılığı eritmişti. Durum, yetmişli yılların büyük eritmişti. Durum, yetmişli yılların büyük petrol fiyatı artışlarıyla daha da bozuldu.petrol fiyatı artışlarıyla daha da bozuldu.

Kaçış Yolu 1:Kaçış Yolu 1:Neoliberal Yeniden YapılandırmaNeoliberal Yeniden YapılandırmaSermaye, aşırı üretim muammasından üç yolla Sermaye, aşırı üretim muammasından üç yolla kaçmaya çalıştı.kaçmaya çalıştı.

Bunlardan ilki neoliberal yeniden Bunlardan ilki neoliberal yeniden yapılandırmaydı. Bu yol Kuzey’de Reaganizm ve yapılandırmaydı. Bu yol Kuzey’de Reaganizm ve Thatcherizm ve Güney’de Yapısal Uyum biçimini Thatcherizm ve Güney’de Yapısal Uyum biçimini aldı.aldı.

Amaç, sermaye birikimini canlandırmaktı, Amaç, sermaye birikimini canlandırmaktı, bu da: bu da:

1)1) Sermayenin ve servetin büyümesi, Sermayenin ve servetin büyümesi, kullanımı ve akışı üzerindeki devlet kullanımı ve akışı üzerindeki devlet sınırlandırılmalarının kaldırılması ve sınırlandırılmalarının kaldırılması ve

2)2) Gelirin yoksullardan ve orta sınıflardan Gelirin yoksullardan ve orta sınıflardan zenginlere aktarılmasıyla yapıldı. zenginlere aktarılmasıyla yapıldı.

Teoriye göre böylece zenginler yeniden Teoriye göre böylece zenginler yeniden yatırım yapmaya ve ekonomik büyümeyi yatırım yapmaya ve ekonomik büyümeyi canlandırmaya teşvik edilecekti. canlandırmaya teşvik edilecekti.

Bu formülün sorunu şuydu: Bu formülün sorunu şuydu:

Geliri zenginlere yeniden dağıtırken, Geliri zenginlere yeniden dağıtırken, yoksulların ve orta sınıfların gelirlerine yoksulların ve orta sınıfların gelirlerine

el koyarsınız. Bu da talebi daha da el koyarsınız. Bu da talebi daha da sınırlandırır ve zenginler de ille de sınırlandırır ve zenginler de ille de

üretime daha fazla yatırım yapmazlar.üretime daha fazla yatırım yapmazlar.

Aslında, seksenli ve doksanlı yıllarda Aslında, seksenli ve doksanlı yıllarda Kuzey’de ve Güney’de genelleşen Kuzey’de ve Güney’de genelleşen neoliberal yeniden yapılandırma, kötü bir neoliberal yeniden yapılandırma, kötü bir büyüme oranı yakaladı: büyüme oranı yakaladı: Küresel büyüme ortalaması doksanlarda Küresel büyüme ortalaması doksanlarda yüzde 1.1yüzde 1.1 ve seksenlerde ve seksenlerde 1.4 1.4 ortalamaya ortalamaya sahipti. Oysa aynı ortalama, devlet sahipti. Oysa aynı ortalama, devlet müdahalelerinin hakim olduğu altmışlı müdahalelerinin hakim olduğu altmışlı yıllarda yıllarda yüzde 3.5yüzde 3.5 ve yetmişlerde yüzde ve yetmişlerde yüzde 2.42.4’tü. Neoliberal yeniden yapılandırma ’tü. Neoliberal yeniden yapılandırma durgunluğu ortadan kaldırmadı.durgunluğu ortadan kaldırmadı.

Kaçış Yolu 2: KüreselleşmeKaçış Yolu 2: Küreselleşme

Küresel sermayenin ikinci kaçış yolu Küresel sermayenin ikinci kaçış yolu “yaygın birikim” ya da küreselleşme “yaygın birikim” ya da küreselleşme

ya da yarı-kapitalist, kapitalizm dışı ya da ya da yarı-kapitalist, kapitalizm dışı ya da kapitalizm-öncesi alanların kapitalizm-öncesi alanların

küresel piyasa ekonomisiyle hızla küresel piyasa ekonomisiyle hızla bütünleştirilmesi oldu. bütünleştirilmesi oldu.

Ünlü Alman devrimci iktisatçı Ünlü Alman devrimci iktisatçı Rosa Luxemburg, merkez Rosa Luxemburg, merkez ekonomilerindeki kar oranının ekonomilerindeki kar oranının yükseltilmesi için bunun yükseltilmesi için bunun gerekli olduğunu uzun zaman gerekli olduğunu uzun zaman önce görmüştü. Nasıl mı? önce görmüştü. Nasıl mı? Ucuz emeğe ulaşarak, ucuz Ucuz emeğe ulaşarak, ucuz tarımsal ürün ve hammadde tarımsal ürün ve hammadde kaynaklarını ele geçirerek ve kaynaklarını ele geçirerek ve yeni altyapı yatırım alanları yeni altyapı yatırım alanları oluşturarak. Bütünleşme oluşturarak. Bütünleşme ticaretin serbestleştirilmesi, ticaretin serbestleştirilmesi, küresel sermayenin küresel sermayenin hareketliliğinin ve yabancı hareketliliğinin ve yabancı yatırımların önündeki yatırımların önündeki engellerin kaldırılmasıyla engellerin kaldırılmasıyla gerçekleştirildi. gerçekleştirildi.

Çin, tabii, son 25 yıldır küresel kapitalist Çin, tabii, son 25 yıldır küresel kapitalist ekonomiyle bütünleştirilen kapitalizm dışı ekonomiyle bütünleştirilen kapitalizm dışı alanların en önemli örneği.alanların en önemli örneği.

Şanghay

Fortune 500 listesindeki şirketlerin önemli Fortune 500 listesindeki şirketlerin önemli bir bölümü, düşen karlarını yükseltmek bir bölümü, düşen karlarını yükseltmek için, faaliyetlerinin önemli bir bölümünü için, faaliyetlerinin önemli bir bölümünü Çin’e taşıdılar. Amaçları, “Çin fiyatından”, Çin’e taşıdılar. Amaçları, “Çin fiyatından”, yani Çin’in sonsuz gibi görünen ucuz yani Çin’in sonsuz gibi görünen ucuz emeğinden kaynaklanan maliyet emeğinden kaynaklanan maliyet avantajından yararlanmak.avantajından yararlanmak.

21. yüzyılın ilk on yılının ortasında, 21. yüzyılın ilk on yılının ortasında, ABD şirket karlarının yaklaşık ABD şirket karlarının yaklaşık yüzde 40-50’si, yurtdışındaki, özellikle de yüzde 40-50’si, yurtdışındaki, özellikle de Çin’deki faaliyetlerinden geliyor.Çin’deki faaliyetlerinden geliyor.

Durgunluktan bu kaçış yolunun sorunu şu: Durgunluktan bu kaçış yolunun sorunu şu: Aşırı üretim sorununu dindirmek yerine Aşırı üretim sorununu dindirmek yerine azdırıyor çünkü üretken kapasiteyi azdırıyor çünkü üretken kapasiteyi artırıyor. artırıyor.

Son 25 yıldır Çin’deki üretken kapasite Son 25 yıldır Çin’deki üretken kapasite muazzam arttı. muazzam arttı.

Bu durum fiyatlar ve karlar üzerinde Bu durum fiyatlar ve karlar üzerinde tersine bir etkide bulundu. tersine bir etkide bulundu.

Şaşırtıcı olmayan biçimde, 1997 civarında, Şaşırtıcı olmayan biçimde, 1997 civarında, ABD şirketlerinin karlarındaki artış durdu. ABD şirketlerinin karlarındaki artış durdu. Yapılan bir hesaba göre, Yapılan bir hesaba göre,

Fortune 500 şirketlerinin kar oranı, Fortune 500 şirketlerinin kar oranı,

1960-69’daki 1960-69’daki 7.157.15 oranından, 1980-90’da oranından, 1980-90’da 5.305.30’a, 1990-99’da ’a, 1990-99’da 2.292.29’a, 2000-2002’de ’a, 2000-2002’de 1.321.32’ye düştü. ’ye düştü.

Kaçış Rotası 3: FinansallaşmaKaçış Rotası 3: Finansallaşma

Aşırı üretimin neden olduğu daraltıcı Aşırı üretimin neden olduğu daraltıcı etkileri neoliberal yeniden yapılandırma ve etkileri neoliberal yeniden yapılandırma ve küreselleşme yoluyla telafi etmekte elde küreselleşme yoluyla telafi etmekte elde edilen sınırlı kazanımlar karşısında, edilen sınırlı kazanımlar karşısında, üçüncü kaçış yolu, yani finansallaşma, üçüncü kaçış yolu, yani finansallaşma, karlılığı artırıp korumada çok kritik bir karlılığı artırıp korumada çok kritik bir önem kazandı.önem kazandı.

Neoklasik iktisadın ideal dünyasında, Neoklasik iktisadın ideal dünyasında, finansal sistem, tasarrufçularla fazla fon finansal sistem, tasarrufçularla fazla fon sahiplerini, bu kaynaklara üretim sahiplerini, bu kaynaklara üretim yatırımları yapmak için ihtiyaç duyan yatırımları yapmak için ihtiyaç duyan girişimcileri buluşturan mekanizmadır. girişimcileri buluşturan mekanizmadır.

Geç kapitalizmin gerçek dünyasında ise, Geç kapitalizmin gerçek dünyasında ise, sanayi ve tarıma yapılan yatırımlar, aşırı sanayi ve tarıma yapılan yatırımlar, aşırı üretim nedeniyle düşük karlar yarattığı üretim nedeniyle düşük karlar yarattığı için, dev miktarlardaki fazla fonlar finansal için, dev miktarlardaki fazla fonlar finansal sektör içinde dolaşıma girer ve tekrar sektör içinde dolaşıma girer ve tekrar tekrar bu sektörde yatırıma dönüştürülür. tekrar bu sektörde yatırıma dönüştürülür. Bu yüzden finansal sektör kendi Bu yüzden finansal sektör kendi kuyruğunun etrafında dolaşıp durur. kuyruğunun etrafında dolaşıp durur.

Ortaya çıkan sonuç şudur: Ortaya çıkan sonuç şudur:

Hiperaktif finansal ekonomi ile durgun Hiperaktif finansal ekonomi ile durgun gerçek ekonomi arasındaki çatallaşma gerçek ekonomi arasındaki çatallaşma yaygınlaşır.yaygınlaşır.

Bir finans yöneticisinin dediği gibi: Bir finans yöneticisinin dediği gibi:

““Son birkaç yıldır gerçek ve finansal Son birkaç yıldır gerçek ve finansal ekonomiler arasındaki kopuş artıyor. ekonomiler arasındaki kopuş artıyor. Gerçek ekonomi büyüdü… Ama finansal Gerçek ekonomi büyüdü… Ama finansal ekonomi öyle büyüdü ki, neredeyse ekonomi öyle büyüdü ki, neredeyse patlayacak.”patlayacak.”

Bu gözlemci, gerçek ve finansal ekonomi Bu gözlemci, gerçek ve finansal ekonomi arasındaki kopuşun kaza eseri olmadığını arasındaki kopuşun kaza eseri olmadığını söylemiyor. söylemiyor.

Finansal ekonomi tam da, gerçek Finansal ekonomi tam da, gerçek ekonominin aşırı üretiminden kaynaklanan ekonominin aşırı üretiminden kaynaklanan durgunluğunu telafi etmek için büyüdü.durgunluğunu telafi etmek için büyüdü.

Gayrı Safi Yurt İçi Hasıla Yüzdesi Olarak KarlarGayrı Safi Yurt İçi Hasıla Yüzdesi Olarak KarlarFinans İmalat Finans İmalat

Finansal sektör faaliyetlerine yatırım yapmanın Finansal sektör faaliyetlerine yatırım yapmanın yarattığı sorun şu: Bu yatırımlar, zaten yaratılmış yarattığı sorun şu: Bu yatırımlar, zaten yaratılmış olan değerden yeni değer sızdırmakla aynı şey. olan değerden yeni değer sızdırmakla aynı şey. Bunlar evet kar yaratır, ama yeni değer Bunlar evet kar yaratır, ama yeni değer yaratmaz. Sadece sanayi, tarım, ticaret ve yaratmaz. Sadece sanayi, tarım, ticaret ve hizmetler yeni değer yaratır. Karlar yaratılan hizmetler yeni değer yaratır. Karlar yaratılan değerlere dayanmadığı için, yatırım faaliyetleri değerlere dayanmadığı için, yatırım faaliyetleri çok uçucu hale gelir. Kağıt, tahvil ve diğer çok uçucu hale gelir. Kağıt, tahvil ve diğer yatırım araçlarının fiyatları gerçek değerlerinden yatırım araçlarının fiyatları gerçek değerlerinden çok radikal biçimde kopabilir. Örneğin, temelde çok radikal biçimde kopabilir. Örneğin, temelde helezonik biçimde tırmanan finansal helezonik biçimde tırmanan finansal değerlendirmeler yüzünden artmaya devam değerlendirmeler yüzünden artmaya devam eden ve sonra çöken internet başlangıç eden ve sonra çöken internet başlangıç tahvilleri.tahvilleri.

Demek ki karlar şuna dayanıyor: Metaların Demek ki karlar şuna dayanıyor: Metaların kendi değerlerinden kopan fiyat artışının kendi değerlerinden kopan fiyat artışının avantajlarından yararlanmak, sonra avantajlarından yararlanmak, sonra gerçeklik bu durumu “düzeltmeden”, yani gerçeklik bu durumu “düzeltmeden”, yani fiyatları gerçek değerlerine çökmeden fiyatları gerçek değerlerine çökmeden önce satmak. Varlıkların fiyatlarındaki önce satmak. Varlıkların fiyatlarındaki radikal artışların gerçek değerlerin çok radikal artışların gerçek değerlerin çok üzerine tırmanmasına köpük oluşumu üzerine tırmanmasına köpük oluşumu deniyor.deniyor.

Karlılık spekülatif darbelere bağımlı olduğu Karlılık spekülatif darbelere bağımlı olduğu zaman, finansal sektörün bir köpükten zaman, finansal sektörün bir köpükten diğerine ya da bir spekülatif maniadan diğerine ya da bir spekülatif maniadan diğerine sıçraması şaşırtıcı değil. diğerine sıçraması şaşırtıcı değil.

O Krizden Bu KrizeO Krizden Bu Krize

Finans merkezli kapitalizm, spekülatif Finans merkezli kapitalizm, spekülatif çılgınlığın yönetimi altında olduğu için, çılgınlığın yönetimi altında olduğu için, Carnegie Endowment raporlarından Carnegie Endowment raporlarından birisine göre, sermaye piyasalarının birisine göre, sermaye piyasalarının kuralsızlaştırıldığı ve serbestleştirildiği kuralsızlaştırıldığı ve serbestleştirildiği 1980’lerden bu yana yaklaşık 100 finansal 1980’lerden bu yana yaklaşık 100 finansal kriz yaşadı.kriz yaşadı.

Bugünkü Wall Street erimesi öncesinde, Bugünkü Wall Street erimesi öncesinde, bu krizlerin en etkili olanları şunlardı: bu krizlerin en etkili olanları şunlardı:

1994-95 Meksika Finansal Krizi, 1997-98 1994-95 Meksika Finansal Krizi, 1997-98 Asya Finansal Krizi, 1996 Rusya Finansal Asya Finansal Krizi, 1996 Rusya Finansal Krizi, 2001 Wall Street Borsa Çöküşü ve Krizi, 2001 Wall Street Borsa Çöküşü ve 2002 Arjantin Finansal Krizi. 2002 Arjantin Finansal Krizi.

Asya Finansal Krizi: Bir ÖrnekAsya Finansal Krizi: Bir Örnek

1997-98 Asya Finansal Krizinde spekülatif 1997-98 Asya Finansal Krizinde spekülatif köpüğün kilit öğeleri iş başındaydı:köpüğün kilit öğeleri iş başındaydı:

- IMF ve ABD Hazine Bakanlığının - IMF ve ABD Hazine Bakanlığının zorlamasıyla sermaye hesaplarının ve zorlamasıyla sermaye hesaplarının ve finansın serbestleştirilmesi.finansın serbestleştirilmesi.

- Hızlı çıkış ve yüksek kazanç arzulayan Hızlı çıkış ve yüksek kazanç arzulayan yabancı fonların üşüşmesi, bunun anlamı yabancı fonların üşüşmesi, bunun anlamı gayrı menkul ve borsaya gitmeleriydi..gayrı menkul ve borsaya gitmeleriydi..

- Borsada ve gayrı menkul fiyatlarında düşüşe Borsada ve gayrı menkul fiyatlarında düşüşe neden olan aşırı yatırım, bunun panik halinde neden olan aşırı yatırım, bunun panik halinde fon kaçışına neden olması- 1997’de, birkaç hafta fon kaçışına neden olması- 1997’de, birkaç hafta içinde 100 milyar dolar Uzak Asya ekonomilerini içinde 100 milyar dolar Uzak Asya ekonomilerini terk etti.terk etti.

- Yabancı spekülatörlerin IMF tarafından Yabancı spekülatörlerin IMF tarafından kurtarılması.kurtarılması.

- Gerçek ekonominin çökmesi-1998’de durgunluk Gerçek ekonominin çökmesi-1998’de durgunluk Uzak Asya’yı sardı.Uzak Asya’yı sardı.

- Muazzam istikrarsızlaşmaya karşın, finansal Muazzam istikrarsızlaşmaya karşın, finansal sistemin ulusal ve küresel çapta sistemin ulusal ve küresel çapta düzenlenmesine yönelik girişimler ideolojik düzenlenmesine yönelik girişimler ideolojik gerekçelerle reddedildigerekçelerle reddedildi

Teknoloji Köpüğünden Teknoloji Köpüğünden Gayrı Menkul KöpüğüneGayrı Menkul Köpüğüne

Bugünkü Wall Street çöküşünün kökenleri Bugünkü Wall Street çöküşünün kökenleri 1990’ların sonundaki Teknoloji Köpüğüne 1990’ların sonundaki Teknoloji Köpüğüne dek uzanır. 1990’ların sonunda internet dek uzanır. 1990’ların sonunda internet kurulum hissesi fiyatları tırmandı, sonra kurulum hissesi fiyatları tırmandı, sonra çöktü, sonuç 7 trilyon dolarlık varlığın çöktü, sonuç 7 trilyon dolarlık varlığın kaybolması ve 2001-2002 durgunluğu kaybolması ve 2001-2002 durgunluğu oldu.oldu.

Alan Greenspan yönetimindeki ABD Alan Greenspan yönetimindeki ABD Merkez Bankası’nın gevşek para Merkez Bankası’nın gevşek para politikaları, Teknoloji Köpüğü’nü teşvik politikaları, Teknoloji Köpüğü’nü teşvik etmişti. Bu köpük çöktüğü zaman, etmişti. Bu köpük çöktüğü zaman, Greenspan, uzun süreli durgunluğu Greenspan, uzun süreli durgunluğu engellemek için, 2003 Haziranında temel engellemek için, 2003 Haziranında temel faiz oranlarını 45 yılın en düşük oranı olan faiz oranlarını 45 yılın en düşük oranı olan yüzde 1’e indirdi ve bu oran bir yıl sabit yüzde 1’e indirdi ve bu oran bir yıl sabit kaldı. Bu da bir başka köpüğü, gayrı kaldı. Bu da bir başka köpüğü, gayrı menkul köpüğünü teşvik etti. menkul köpüğünü teşvik etti.

Bay Konut Köpüğü ile Gayrı Menkul Piyasasında Bir Banyo Yapın

PATLARSAM YANARSIN!

Daha 2002’de, ilerici iktisatçılar gayrı Daha 2002’de, ilerici iktisatçılar gayrı menkul köpüğü konusunda uyarıda menkul köpüğü konusunda uyarıda bulunuyorlardı. Ancak, 2005’de, zamanın bulunuyorlardı. Ancak, 2005’de, zamanın Ekonomik Danışmanlar Konseyi Başkanı Ekonomik Danışmanlar Konseyi Başkanı ve bugünkü ABD Merkez Bankası Yönetim ve bugünkü ABD Merkez Bankası Yönetim Kurulu Başkanı Ben Bernanke, ABD konut Kurulu Başkanı Ben Bernanke, ABD konut fiyatlarındaki artışı, spekülatif faaliyetler fiyatlarındaki artışı, spekülatif faaliyetler yerine, “güçlü ekonomik temellere” yerine, “güçlü ekonomik temellere” bağladı. 2007 yaz ayında Subprime Krizi bağladı. 2007 yaz ayında Subprime Krizi patlak verince tamamen savunmasız patlak verince tamamen savunmasız yakalanması sürpriz mi?yakalanması sürpriz mi?

Bu köpüğün dinamikleri kilit piyasa Bu köpüğün dinamikleri kilit piyasa oyuncularından birisi olan Soros oyuncularından birisi olan Soros tarafından şöyle tarif ediliyor: tarafından şöyle tarif ediliyor: ““Mortgage kurumları, mortgage Mortgage kurumları, mortgage sahiplerinin mortgage borçları için yeniden sahiplerinin mortgage borçları için yeniden borçlanmasını teşvik ettiler ve fazla borçlanmasını teşvik ettiler ve fazla hisselerini elden çıkardılar. Borç verme hisselerini elden çıkardılar. Borç verme standartlarını düşürdüler ve ayarlanabilir standartlarını düşürdüler ve ayarlanabilir mortgagelar (ARM), “sadece anapara mortgagelar (ARM), “sadece anapara ödemeli” ve teşvikli oranlar gibi yeni ödemeli” ve teşvikli oranlar gibi yeni araçlar yarattılar”… araçlar yarattılar”…

… … Bütün bunlar, konut inşaat birimlerine Bütün bunlar, konut inşaat birimlerine yönelik spekülasyonu teşvik etti. Konut yönelik spekülasyonu teşvik etti. Konut fiyatları çift basamaklı oranlara tırmandı. fiyatları çift basamaklı oranlara tırmandı. Bu da spekülasyonu daha da artırdı ve Bu da spekülasyonu daha da artırdı ve konut fiyatlarındaki artış konut sahiplerinin konut fiyatlarındaki artış konut sahiplerinin kendilerini daha zengin hissetmelerine yol kendilerini daha zengin hissetmelerine yol açtı. Sonuç: Ekonomiyi son yıllarda ayakta açtı. Sonuç: Ekonomiyi son yıllarda ayakta tutan bir tüketim patlaması oldu”. tutan bir tüketim patlaması oldu”.

Sürece daha yakından bakınca, subprime [riskli] Sürece daha yakından bakınca, subprime [riskli] mortgage krizi, arzın gerçek talebi aşmasından mortgage krizi, arzın gerçek talebi aşmasından kaynaklanan bir kriz değildi. “Talep”, son on kaynaklanan bir kriz değildi. “Talep”, son on yıldır ABD’ye akan yabancı parasal kaynaklara yıldır ABD’ye akan yabancı parasal kaynaklara ulaşarak büyük karlar elde etmek isteyen ulaşarak büyük karlar elde etmek isteyen müteahhitlerin ve finansörlerin spekülatif müteahhitlerin ve finansörlerin spekülatif çılgınlığı tarafından büyük ölçüde imal edilmişti. çılgınlığı tarafından büyük ölçüde imal edilmişti. Pahalı mortgagelar, yeni ev sahiplerinden Pahalı mortgagelar, yeni ev sahiplerinden ödeme sızdırmak üzere daha sonra yeniden ödeme sızdırmak üzere daha sonra yeniden ayarlanacak olan düşük “teşvikli” faiz oranlarıyla, ayarlanacak olan düşük “teşvikli” faiz oranlarıyla, normalde bu kredileri ödemeyecek olan normalde bu kredileri ödemeyecek olan milyonlarca insana saldırgan biçimde satıldı.milyonlarca insana saldırgan biçimde satıldı.

Bu varlıklar daha sonra diğer varlıklarla birlikte Bu varlıklar daha sonra diğer varlıklarla birlikte “karşılıklı borç yükümlülükleri” (CDO) olarak “karşılıklı borç yükümlülükleri” (CDO) olarak adlandırılan karmaşık türev ürünler olarak adlandırılan karmaşık türev ürünler olarak “menkul kıymete” dönüştürüldü. Bu araçları “menkul kıymete” dönüştürüldü. Bu araçları yaratanlar, riski mümkün olan en hızlı biçimde yaratanlar, riski mümkün olan en hızlı biçimde diğer bankalara ve kurumsal yatırımcılara diğer bankalara ve kurumsal yatırımcılara aktaracak kadar bu işi bilen farklı aracılarla aktaracak kadar bu işi bilen farklı aracılarla çalışan ilk mortgage kurumlarıydı. Kurumsal çalışan ilk mortgage kurumlarıydı. Kurumsal yatırımcılar da bu menkul kıymetleri diğer yatırımcılar da bu menkul kıymetleri diğer bankalara ve yabancı finans kurumlarına bankalara ve yabancı finans kurumlarına aktardılar. aktardılar.

Yüksek riskli kredilerin, ayarlanabilir Yüksek riskli kredilerin, ayarlanabilir mortgageların ve diğer konut kredilerinin mortgageların ve diğer konut kredilerinin faiz oranları yükseltilince, oyun sona erdi. faiz oranları yükseltilince, oyun sona erdi. Şu anda, Soros’un tahminlerine göre, Şu anda, Soros’un tahminlerine göre, yüzde 40’ı önümüzdeki iki yıl içinde iflasa yüzde 40’ı önümüzdeki iki yıl içinde iflasa gidecek gibi görünen, yaklaşık altı milyon gidecek gibi görünen, yaklaşık altı milyon yüksek riskli mortgage mevcut.yüksek riskli mortgage mevcut.

Ayrıca gelecek birkaç yıl içinde Ayrıca gelecek birkaç yıl içinde ayarlanabilir oranlı mortgagelar ve diğer ayarlanabilir oranlı mortgagelar ve diğer “esnek krediler”den de beş milyon iflas “esnek krediler”den de beş milyon iflas bekleniyor. Ama değeri trilyonlarca doları bekleniyor. Ama değeri trilyonlarca doları bulan menkul kıymetler tıpkı bir virüs gibi bulan menkul kıymetler tıpkı bir virüs gibi çoktan küresel finansal sisteme girmiş çoktan küresel finansal sisteme girmiş durumda. durumda.

Lehman Brothers, Merrill Lynch, Fannie Lehman Brothers, Merrill Lynch, Fannie Mae, Freddie Mac ve Bear Sterns için, bu Mae, Freddie Mac ve Bear Sterns için, bu zehirli menkul kıymetleri temsil eden zehirli menkul kıymetleri temsil eden kayıplar rezervlerini aştı ve bu kurumları kayıplar rezervlerini aştı ve bu kurumları batırdı. Ayrıca hesapları bu varlıkların batırdı. Ayrıca hesapları bu varlıkların gerçek değerleri tarafından düzeltilecek gerçek değerleri tarafından düzeltilecek olan birçok başka kurum da batacak gibi olan birçok başka kurum da batacak gibi görünüyor.görünüyor.

Kredi kartları ve farklı risk sigortası Kredi kartları ve farklı risk sigortası çeşitleri gibi diğer spekülatif faaliyetler de çeşitleri gibi diğer spekülatif faaliyetler de onlara katılacak gibi görünüyor. American onlara katılacak gibi görünüyor. American International Group (AIG), kuralsız kredi International Group (AIG), kuralsız kredi iflas takasları alanındaki muazzam iflas takasları alanındaki muazzam genişlemesi yüzünden battı. Bunlar genişlemesi yüzünden battı. Bunlar yatırımcıların kredi alan şirketlerin aldıkları yatırımcıların kredi alan şirketlerin aldıkları kredileri ödeyememe olasılığı üzerinden kredileri ödeyememe olasılığı üzerinden bahse tutuştukları türev araçları. bahse tutuştukları türev araçları.

Soros’a göre, kredi iflasları üzerine yapılan Soros’a göre, kredi iflasları üzerine yapılan bu bahisler şu anda tamamen kuralsız bu bahisler şu anda tamamen kuralsız olan 45 trilyon dolarlık bir piyasa olan 45 trilyon dolarlık bir piyasa oluşturuyor. ABD devlet tahvilleri piyasası oluşturuyor. ABD devlet tahvilleri piyasası toplamının beş katından daha fazlasına toplamının beş katından daha fazlasına ulaşıyor. AIG’nin çökmesi nedeniyle ulaşıyor. AIG’nin çökmesi nedeniyle batabilecek olan varlıkların mega batabilecek olan varlıkların mega büyüklükleri, Lehman Brothers’ın büyüklükleri, Lehman Brothers’ın çökmesine izin veren Washington’un fikrini çökmesine izin veren Washington’un fikrini değiştirip AIG’i kurtarmasına neden oldu. değiştirip AIG’i kurtarmasına neden oldu.

Prangalı Mahkumlar EkonomisiPrangalı Mahkumlar Ekonomisi

Şundan emin olabiliriz: Daha fazla iflas ve Şundan emin olabiliriz: Daha fazla iflas ve kurtarma operasyonu olacak, Wall kurtarma operasyonu olacak, Wall Street’in çöküşü derinleşecek ve ABD’deki Street’in çöküşü derinleşecek ve ABD’deki durgunluk uzayacak ve Asya’da, ABD’deki durgunluk uzayacak ve Asya’da, ABD’deki durgunlaşma Asya’nın durgunlaşmasına durgunlaşma Asya’nın durgunlaşmasına yol açacak. yol açacak.

Bu sonuncu gelişmenin nedeni şu: Bu sonuncu gelişmenin nedeni şu:

Çin’in ana dış pazarı ABD ve Çin, ABD’ye Çin’in ana dış pazarı ABD ve Çin, ABD’ye yaptığı ihracatta kullanmak için Japonya, yaptığı ihracatta kullanmak için Japonya, Kore ve Güneydoğu Asya’dan hammadde Kore ve Güneydoğu Asya’dan hammadde ve ara malları ithal ediyor. Küreselleşme ve ara malları ithal ediyor. Küreselleşme “boşanmayı” imkansızlaştırdı. “boşanmayı” imkansızlaştırdı. ABD, Çin ve ABD, Çin ve Uzak Asya tek bir prangaya bağlanmış üç Uzak Asya tek bir prangaya bağlanmış üç mahpusu andırıyorlar. mahpusu andırıyorlar.

Özet Olarak:Özet Olarak:

Wall Street erimesi sadece açgözlülük ve Wall Street erimesi sadece açgözlülük ve hiperaktif bir sektördeki devlet hiperaktif bir sektördeki devlet düzenlemelerinin eksikliği nedeniyle düzenlemelerinin eksikliği nedeniyle meydana gelmedi. Wall Street çöküşü meydana gelmedi. Wall Street çöküşü temelde küresel kapitalizmi yetmişli yılların temelde küresel kapitalizmi yetmişli yılların ortalarından itibaren saran aşırı üretim ortalarından itibaren saran aşırı üretim krizinden kaynaklandı.krizinden kaynaklandı.

Yatırım faaliyetinin finansallaşması Yatırım faaliyetinin finansallaşması durgunluktan kaçmanın üç rotasından durgunluktan kaçmanın üç rotasından birisi oldu; diğer iki rota neoliberal yeniden birisi oldu; diğer iki rota neoliberal yeniden yapılandırma ve küreselleşmeydi. yapılandırma ve küreselleşmeydi. Neoliberal yeniden yapılandırma ve Neoliberal yeniden yapılandırma ve küreselleşmenin sınırlı çareler sunmasıyla küreselleşmenin sınırlı çareler sunmasıyla birlikte, finansallaşma karlılığı artırmanın birlikte, finansallaşma karlılığı artırmanın bir yol olarak çekicileşti. bir yol olarak çekicileşti.

Ama finansallaşma, az sayıdaki insanın Ama finansallaşma, az sayıdaki insanın geçici olarak zenginleşmesine yol açan geçici olarak zenginleşmesine yol açan ama sonunda gerçek ekonomideki ama sonunda gerçek ekonomideki kurumsal çöküşler ve daralmalarla kurumsal çöküşler ve daralmalarla sonuçlanan spekülatif köpüklere neden sonuçlanan spekülatif köpüklere neden olan tehlikeli bir yol olduğunu da kanıtladı. olan tehlikeli bir yol olduğunu da kanıtladı.

Şu andaki kilit sorular şunlar:Şu andaki kilit sorular şunlar:

Bu durgunluk ne kadar derinleşip ne kadar Bu durgunluk ne kadar derinleşip ne kadar devam edecek?devam edecek?

ABD ekonomisi kendisini bu durgunluktan ABD ekonomisi kendisini bu durgunluktan kurtarmak için yeni bir spekülatif köpüğe kurtarmak için yeni bir spekülatif köpüğe daha mı ihtiyaç duyuyor?daha mı ihtiyaç duyuyor?

Eğer duyuyorsa, bir sonraki köpük Eğer duyuyorsa, bir sonraki köpük nereden gelecek?nereden gelecek?

SonSon

((http://http://focuswebfocusweb.org/’deki.org/’deki İngilizce orijinalinden İngilizce orijinalinden Sendika.Org tarafından çevrilmiştir.]Sendika.Org tarafından çevrilmiştir.]