อารยธรรมสมยประวตศาสตร คอ อารยธรรมทมนษยถายทอดความร คานยมจากรนหนงไปยงอกรนหนงดวยการบนทกเปนลายลกษณอกษร แหลงอารยธรรมยคโบราณทเกาแกทสดของโลกม ๔ แหง คอ อารยธรรมเมโสโปเตเมย อารยธรรมอยปต อารยธรรมอนเดย และอารยธรรมจน

ก าเนดขนในบรเวณลมแมน า 2 สาย คอ แมน าไทกรสและแมน ายเฟรทส เปนแหลงอารยธรรมแหงแรกของโลก บรเวณนเปนเขตทราบลมแมน าอนอดมสมบรณ ทามกลางอาณาบรเวณทเปนทะเลทรายและเขตภเขา แมน าทงสองไหลลงสทะเลทอาวเปอรเซย ดนแดนเมโสโปเตเมยเปนดนแดนทควบคมอาณาเขตกวางขวาง พนทตอนบนของลมแมน ามลกษณะเปนพนทราบสงกวาตอนใต และจะลาดต าลงมายงพนทราบลมตอนลาง พนทตอนบนของลมแมน าจงมความแหงแลง การกสกรรมจะตองใชระบบชลประทาน สวนพนทราบลมตอนลางเปนทราบต าเปนทราบดนดอนทอดมสมบรณ เกดจากการทบถมของดนตะกอนทแมน าทงสองสายพดเอา

โคลนตมมาทบถมไวบรเวณ ปากน า ท าใหเกดพนดนงอกตรงปากแมน าทกป บรเวณนเรยกวา “บาบโบเนย” โดยเหตนท าใหมชนหลายกลมหลายเผาผลดกนมาตงถนฐาน และมอ านาจในดนแดนแถบน ชนเผาสเมเรยน (Sumerian) - เปนชนเผาแรกทเขาครอบครอง และท าการกอสรางระบบชลประทานเปนชาตแรก - สงคมของสเมเรยนยกยอง เกรงกลวเทพเจา จงกอสรางเทวสถานทเรยกวา “ซกกแรต (Ziggurat)” สรางดวยอฐตากแหง เพอบชาเทพเจาและขอความคมครอง - ชาวสเมเรยน เปนกลมแรกทประดษฐอกษร ไดแก อกษรลม หรอ “คนฟอรม(cuneiform)” นกประวตศาสตรจงนบเอาเปนเกณฑในการแบงยคประวตศาสตร - “กลกาเมซ” Epic of Gilgamesh เปนมหากาพย ทถกแตงขน เปนเรองเกยวกบน าทวมโลก - มความเจรญทางดานคณตศาสตร ปฏทน และการชง ตวง วด

ชนเผาอะมอไรต (Amorite) - หลงจากสเมเรยนเสอมอ านาจ ชาวอามอไรต Amorite ไดตง อาณาจกรบาบโลเนย Babylonia ขนมา การปกครองแบบรวมศนย การจดเกบภาษ การเกณฑทหาร - สมยพระเจาฮมมราบ ( 1792-1745 B.C.) ไดม “ประมวลกฎหมายฮมมราบ” เปนลายลกษณอกษร จารกแผนศลา ยดถอหลก ตาตอตา ฟนตอฟน ในการลงโทษ ชนเผาฮตไทต (Hittite) - เขายดครองแทนในดนแดนแถบน เมอ 1590 B.C. ชนเผาคสไซต (Kassite) - อพยพมาจาก เทอกเขาซากรอส เขาครอบครองตอ และมอายยาวนานตอเนองกวา 400 ป ชนเผาอสซเรย (Assyrian) - พวกอสซเรยน ไดเขายดครองกรงบาบโลน มศนยกลางท นเนเวห ตงจกรวรรดอสซเรย - สมยพระเจาอสชรบานปาล 668-629 B.C. อสซเรยมความเจรญขดสด ชนเผาคาลเดย (Chaldean) - เผาคาลเดยน เขายดครองนเนเวหส าเรจ สถาปนากรงบาบโลนขนใหม - สมยพระเจาเนบคดเนซซาร 605-562 B.C. สามารถตเยรซาเลม และกวาดตนเชลยมา

เปนจ านวนมาก ไดสราง “สวนลอยแหงบาบโลน” Hanging Gardens of Babylon - ชาวคาลเดยน เปนชาตแรกทน าเอาความรดานดาราศาสตรมาพยากรณโชคชะตามนษย และยงสามารถค านวณดานดาราศาสตรไดอยางแมนย า 539 B.C. พระเจาไซรสมหาราช แหงเปอรเซย เขายดครอง และผนวกเขากบจกรวรรดเปอรเซย ท าใหประวตศาสตรแถบเมโสโปเตเมยสนสดลง อารยธรรมทมความยงใหญอกแหงหนงของโลกทมถนก าเนดในดนแดนใกลเคยงกบอารยธรรมเมโสโปเตเมย คอ อารยธรรมอยปต อารยธรรมอยปตเปนอารยธรรมทรจกกนอยางกวางขวางและมผลตอพฒนาการทางความคดในหลายๆ ดาน เนองจากมมรดกทางสถาปตยกรรม เชน ปรามดและแนวความคดและความเชอเกยวกบศาสนาและปรชญาอกดวย

อยปตโบราณตงอยระหวางโลกตะวนตกและตะวนออก โลกตะวนตกคอดนแดนทอยรอบทะเลเมดเตอรเรเนยน สวนโลกตะวนออก ไดแก ดนแดนเมโสโปเตเมยและดนแดนในแถบลมแมน าสนธ ทศเหนอของอยปตจรดทะเลเมดเตอรเรเนยน สวนทศตะวนตกตดกบทะเลทรายซาฮารา ทะเลทรายลเบย และทะเลทรายนเบยทางทศตะวนออก ถดไปคอ ทะเลแดง ทศใตจรดประเทศนเบยหรอซดานในปจจบน อยปตเปนดนแดนทอดมสมบรณ เนองจากมพนทตงอยบนสองฟากฝงแมน าไนล แมน าไนลมลกษณะทตางไปจากแมน าอนๆ คอ ทอดตวไหลจากภเขาทางตอนใตลงสทะเลเมดเตอรเรเนยนทางตอนเหนอ มผลตอการด าเนนชวตของชาวอยปตโบราณ มนคอเสนทางคมนาคมสายหลกและเปนเสมอนเขมทศในการเดนทาง โดยใชรวมกบทศทางการขนและตกของดาวอาทตย ชาวอยปตแบงชวงแมน าไนลเปน 2 ชวง คอ ตนน าทางตอนใตเรยกวา “อยปตบน” (Upper Egypt) และปลายแมน าในดนแดนสามเหลยมปากแมน าทางเหนอวา “อยปตลาง” (Lower Egypt)

ประมาณ 3,150 ปกอนครสตกาล พระเจาเมเนส (Menes) หรอนาเมอร (Narmer) สามารถรวบรวมเมองตางๆ ทงในอยปตบนและอยปตลางเขาเปนอาณาจกรเดยวกน และตงเมองเมมฟส (Memphis) เปนเมองหลวง ประวตศาสตรของอยปตยคราชวงศจงเรมตนขน ประวตศาสตรของอยปตอาจแบงออกไดเปน 4 ยค ดงน 1.ยคราชวงศเรมแรก อยในชวง 3100-2686 ปกอนครสตกาล โดยเรมตงแตพระเจาเมเนส รวบรวมเมองตางๆ ไดทงในอยปตลางและอยปตบนเขาเปนอาณาจกรเดยวกน และเขาสราชวงศท 1 และ 2 ยคนเปนยคการสรางอยปตใหมความเปนปกแผนเขมแขง 2.ยคราชวงศเกา อยในชวง 2686-2181 กอนครสตกาล โดยเรมจากราชวงศท 3 อยปตประสบความวนวายทางการเมอง มการยายเมองหลวงไปตามเมองตางๆ แตหลงจากนนกมราชวงศอยปตปกครองตอมาอก 2 ราชวงศ คอ ราชวงษท 9 และ 10 ในยคนอยปตมฟาโรหปกครองเรมตงแตราชวงศท 3 ถงราชวงศท 6 ราชวงศทโดดเดนในสมยนคอ ราชวงศท 4 ซงมการสรางปรามดทยงใหญมากมายโดยเฉพาะมหาปรามดของฟาโรหคฟทเมองเซห ซงสรางขนประมาณ 2,500 ปกอนครสตกาล อยปตในยคนถอวาเปนยคทรงเรองทสดยคหนง และการสรางสรรคความเจรญในยคนไดเปนรากฐานและแบบแผนของความเจรญของอยปตในสมยราชวงศตอๆ มา 3.ยคราชวงศกลาง อยในชวง 2,040-1,782 ปกอนครสตกาล ระหวางราชวงศท 11-13 ฟาโรหท

มบทบาทในการสรางความรงเรองใหกบอยปตในยคนคอ อเมนเนมเฮตทหนง (Amenemhet I) จนเรยกไดวาเปนยคทองของอยปตดานเศรษฐกจ สถาปตยกรรม การสรางคลองตดตอไปถงทะเลแดง การสรางเขอนกนน า วรรณคดทงบทรอยแกวและรอยกรอง ยคนเปนชวงเดยวกนกบอารยธรรมบาบโลนของพระเจาฮมมราบ แตความรงเรองของอยปตกหยดชะงกลงจากการรกรานของกลมชนปศสตวเรรอนคอ พวกฮกโซส (Hyksos) ซงกอนหนานไดเขายดครองซเรย ปาเลสไตน และเอเชยไมเนอรไดแลว เพราะพวกฮกโซสมความเกงกาจในการรบกวาชาวอยปต ท าใหสามารถครอบครองอยปตไวไดตงแต 1,670-1,570 ปกอนครสตกาล แตเนองดวยอยปตมความเจรญทเหนอกวา พวกฮกโซสจงเปนฝายรบความเจรญไปจากอยปต จงท าใหอารยธรรมอยปตไมขาดความตอเนองแตอยางใด 4.ยคราชวงศใหม อยในชวง 1,570-332 กอนครสตกาล ระหวางราชวงศท 18-31 เมอ ชาวอยปตไดกอกบฏและมชยเหนอชาวฮกโซส จงเรมราชวงศท 18 และขยายอ านาจการปกครองไปยงดนแดนซเรย ปาเลสไตนและฟนเซย เพาะมอาณาเขตกวางมากขน สมยนจงไดรบการขนานนามวา “สมยจกรพรรด” (Empire) แตในชวงหลงๆ อ านาจการปกครองจากสวนกลางคอยลดลง เหลาขนนางทปกครองเมองทหางไกลกเรมแขงขนตออ านาจมากขนจนถงประมาณ 700 ปกอนครสตกาล อยปตกพายแพตอชาวอสซเรยน และเมออาณาจกรเปอรเซยไดเขายดครองเมโสโปเต

เมย อยปตกตกเปนสวนหนงของเปอรเซย และประมาณ 332 ปกอนครสตกาล ดนแดนอารยธรรมทงเมโสโปเตเมย เปอรเซย และอยปตกไดตกอยภายใตอ านาจการปกครองของพระเจาอเลกซานเดอรมหาราช อารยธรรมของอยปตไดสรางมรดกมากมายหลายดานแกโลก การสรางสรรคสงตางๆของชาวอยปตโบราณนอกจากการตอสเพอความอยรอดจากความโหดรายของธรรมชาตยงไดรบแรงผลกดนจากความคดความเชอทางศาสนาและชวตหลงความตายอกดวย ชาวอยปตยอมรบนบถอเทพเจามากมาย ในแตละชมชนมวดหรอวหารศกดสทธเปนทประกอบพธทางศาสนา บชาเทพเจาและดวงวญญาณของฟาโรห ชาวอยปตนบถอเทพแทบทกอยางไมวาจะเปนหมาใน จระเข ฮปโปโปเตมส แมว แมลงเตาทอง และในเวลาตอมาการบชาสตวไดเปลยนเปนครงคนครงสตว และเปนคนโดยสมบรณ เชนการนบถอดวงอาทตย ซงถอวาเปนพลงอนยงใหญ และเทพเจาทส าคญทมรปรางเปนมนษยซงชาวอยปตใหความนบถอ คอ โอซรส (Osiris) ถอวาเปนเทพเจาทมความอมตะ เปนประมขแหงเทพเจาทงหลาย และเปนเทพแหงความอดมสมบรณและความตาย เทพเจาเร(Re) เปนเทพแหงดวงอาทตยผประทานชวต นอกจากนนแลวยงนยมบชาพระเครองและตะกรดเปนเครองรางของขลง จงกลาวไดวา ความเชอเรองเทพเจา สงศกดสทธหยงรากลกและ

ความเชอทโดดเดนพเศษของชาวอยปตอกประการหนง คอ ความเชอในโลกหนาหรอความเชอเกยวกบโลกหลงความตาย ซงเปนแรงจงใจทส าคญยงในการกอสรางปรามดและการท ามมม

กรกเปนค าทชาวโรมนเรยกชาวกรก หรอกรซในปจจบน แตชาวกรกเองเรยกตนเองวา “เฮลลนส” และเรยกความเจรญอารยธรรมทตนสรางสรรควา “เฮเลนนค” (Hellenic) ประเทศตนก าเนดของอารยธรรมตะวนออกคอ อนเดยและจนสวนตนก าเนดของอารยธรรมตะวนตกกคอกรกชาวตะวนตกทกชาตไมวาสหรฐ แคนาดา ออสเตรเลย นวซแลนด ออสเตรย องกฤษ อตาล เยอรมน ฯลฯ ใชอารยธรรมทลวนแลวแตมรากดงเดมมาจากกรกทงนน กรกเปนสวนหนงของอาณาบรเวณรอบเมดเตอรเรเนยน ซงอยตดตอกบอารยธรรมยคเกาซงม อ านาจในการปกครองดนแดนแถบน 2 แหงของโลก คอ อยปตและตอนเหนอของเมโสโปเต

เมยและทส าคญอกอยางคอ ดนแดนรอบเมดเตอรเรเนยน เปนแหลงเชอม 3 ทวป คอ อาฟรกา เอเซยและยโรป และเปนชมทางการเคลอนตวของมนษยสมยโบราณในยคหนเกาและหนใหม เนองจากกรกเปนเมองคาขายจงมโอกาสไดรบการถายทอดความคดอนหลากหลายจากพอคาจากตางถนทแวะเขามาท าการคาขาย เมองสวนใหญของกรกเปนเมองคาขายมทราบเลกๆ ในหบเขาทจะผลตอาหารไดจ านวนจ ากด กรกจงมแนวโนมจดตงองคกรทางการเมองทไมรวมศนย การเปนเมองคาขายเปดโอกาสใหไดรบการถายทอดความคดจากพอคาทแวะเขามาจากการเดนทางออกไปยงอยปต เมโสโปเตเมย เปอรเซย เปนตน ท าใหกรกสามารถตงค าถาม วเคราะหความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรมไดมาก จากการทกรกปกครองเปนนครรฐ (Polis) จงท าใหกรกตางไปจากอารยธรรมอนๆ กอนหนานนหรอในยคเดยวกน คอ ไมมระบบความเชอเกยวกบพระเจาทมอ านาจสงสดหรอสมบรณตายตว จากจดนจงเปนสาเหตใหกรกกลายเปนนกวเคราะห และนกเหตผลนยมไดดกวาอารยธรรมอนทผานๆ มา และในทสดกรกกเปนหนงในอารยธรรมแรกๆ ทสรางระบบคดแบบเปด คอ ระบบปรชญาทมการแลกเปลยนความคดเนนการถกเถยงระหวางปญญาชนทหลายหลายขน ซงเปนปรากฏการณสวนทเกดขนพรอมๆ กนในกรก อนเดย และจน ชาวกรกใหการเทพเจาหลายองค เทพสวนมากมความเกยวเนองกบธรรมชาต เชน Zeus ควบคมทองฟา พายและฝน เทพ Poseidon ควบคมทะเล เทพ Aphrodite เปนเทพแหงความรก

เปนตน แตการนบถอเทพของชาวกรกมความแตกตางไปจากอารยธรรมอนๆ คอ แตละบคคลสามารถบนบานตอเทพไดโดยตรง โดยไมตองผานพระนกบวช และเทพในอารยธรรมกรกนนมความเกยวของกบมนษยตลอดเวลา สวนเรองของความตายนน กรกโบราณมความคดทแตกตางไปจากอยปต คอ ชาวกรกจะไมสนใจความเปนไปภายหลงความตาย ไมสนใจตอรางกายท และเมอคนตายลงกจะใชวธเผาศพ และมความคดวา เงาหรอผจะอยชวระยะหนงหลงจากทตายไปทกคนจะไปยงอาณาจกรแหงความตาย ซงอยภายใตความควบคมของเทพเจาใตบาดาล คอ เฮเดส (Hades) แตอาณาจกรแหงความตายนมใชนรกหรอสวรรค ไมมการรบรางวลแหงความดหรอการถกลงโทษจากการกระท าผด แตจะอยในลกษณะเดยวกนเหมอนกบการมชวตอยบนโลกมนษย กจกรรมส าคญของชาวกรก กคอ การรนเรงถวายเทพเจาทถอวามความเกยวของกบศาสนปฏบต ซงแสดงออกโดยทนครรฐทกแหงจะมงานรนเรงประจ านครรฐของตนและมการแขงกฬา การแขงขนกฬาถวายเทพเจาทส าคญทสด คอ โอลมเบย (Olympia) ซงเปนทราบลมในแควนเอลส(Elis) ไดเรมแขงขนมาตงแต 776 ปกอนครสตกาล ณ ทนมวหารของเทพเจาสงสด คอเทพเจาซอส(Zeus) และการแขงขนกฬาทโอลมเปยนเรยกวา กฬาโอลมปก (Olympic Game)

จดเรมตนของอารยธรรมโรมน ตงอยบนคาบสมทรอตาล มศนยกลางอยทกรงโรม ซงตงอย

บนฝงแมน าไทเบอร และอยหางจากชายฝงทะเลประมาณ 15 ไมล ทตงของกรงโรมมเนนเขา 7 ลก เปนแนวปองกนไมใหศตรรกรานไดงาย คาบสมทรอตาลมลกษณะทางภมศาสตร 4 แบบคอ 1.ทางตอนเหนอมทราบอยระหวางภเขาแอลปกบภเขาแอปเพนไนส คอ ทราบลอมบารด 2.ตอนกลางของคาบสมทรอตาลมแนวภเขาแอปเพนไนส ทอดยาวในแนวเหนอ-ใต มความยาวประมาร 800 ไมล 3.ทราบดานตะวนออกของภเขาแอปเพนไนสขนานยาวไปกบชายฝงทะเล 4.ทราบดานตะวนตกของภเขาแอปเพนไนสขนานยาวไปกบชายฝงทะเล บรเวณตอนกลางมทราบลมบรเวณแมน าไทเบอร เรยกวา ทราบลมละตอม ซงเปนทตงของกรงโรม จากลกษณะทางภมศาสตรดงกลาวคาบสมทรอตาลสามารถท าการตดตอคมนาคมและมความอดมสมบรณกวาคาบสมทรกรก ภเขามไดเปนอปสรรคกดขวาง แตเปนเสมอนกระดกสนหลง ลกษณะภมอากาศเปนแบบเมดเตอรเรเนยนเหมอนกบคาบสมทรกรก ดงนน บรเวณนจงเหมาะแกการเพาะปลกองนและมะละกอ ซงชาวกรกไดน าเขามาเผยแพร ชนเผา ทอพยพเขามาตงถนฐานในบรเวณคาบสมทรอตาลเปนชนเผาอนโดยโรเปยนทอพยพเขามาม 3 ชวง คอ ในชวงระยะประมาณ 2,000-800 ปกอนครสตศกราช ชาวอนโดยโรเปยนไดอพยพมาจากลมแมน าดานบเขาสคาบสมทรอตาลและตงถนฐานบรเวณตอนเหนอและตอนกลาง โดยผสมผสานกบชาวพนเมอง

ดงเดมทอยในบรเวณดงกลาวมากอนหนานแลว ท าใหชนกลมใหมทเรยกวาพวกอตาลค โดยสวนใหญพวกนจะตงถนฐานอยบรเวณทราบลมละตอม ดวยเหตนจงมชอเรยกอกอยางหนงวา พวกลาตน ตอมาในชวงระยะเวลา 900 ปกอนครสตศกราช พวกอทรสกนไดอพยพเขามาตงรกรากในคาบสมทรอตาลทางดานตะวนตก ตงแตแมน าโปไปจนถงเนเปลส พวกอตาลคหรอลาตนถกพวกอทรสกนปกครอง ซงพวกนไดน าความเจรญรงเรองมาสชาวลาตน ทงเรองการคา ความร และทกษะการหลอมโลหะ ภาษา มความแตกตางกนไปตามกลมชนทอพยพเขามาตงถนฐานในคาบสมทรอตาล พฒนาการของจกรวรรดโรมน สาเหตทท าใหชาวโรมนสามารถขยายอ านาจไดอยางกวางขวางม 4 ประการ คอ ประสทธภาพของกองทพ,การสรางถนน ,การสรางปอมปราการ,คณสมบตของชาวโรมน จกรวรรดโรมนคอยๆเสอมทละนอยทงจากการรกรานของพวกอนารยชน ความเสอมทางเศรษฐกจ สงคมและปญหาความแตกแยกภายในทางการเมอง การสบทอดต าแหนงรชทายาท ระบบทางการปกครอง แตวาในบางชวงจกรพรรดบางองคสามารถรวมอ านาจไวทศนยกลางได จนกระทงมาถงสมยจกรพรรดคอนสแตนตนทรงปกครองใน ค.ศ.313 พระองคสามารถรวมอ านาจไวทศนยกลางไดอกครง พระองคทรงปรบปรงเมองไบแซมตอม และ เปลยนชอเปนคอนสแตนตโนเปล แลวยกฐานะใหเปนศนยกลางของภาคตะวนออกเมอสนสมยจกรพรรดคอนสแตนตน