Σύγχρονες Θεωρίες Μάθησης

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Νίκος Παπασταματίου, φυσικός, επιτ. Σχολικός Σύμβουλος κλΠΕ[email protected] http://nikosictedu.blogspot.com

mailto:[email protected]

http://nikosictedu.blogspot.com/

http://www.facebook.com/?ref=home

http://nikosblogout.blogspot.com/

http://blogs.sch.gr/npapastam/

http://www.slideshare.net/npapastam/slideshows

https://twitter.com/npapastam

http://www.youtube.com/user/npapastam

http://www.dfe.gr/profile/N

http://www.scribd.com/npapastam/documents

http://edupln.com/profile/NikosPapastamatiou

http://www.linkedin.com/home

http://ylikonet.gr/profile/N

http://selidesphysikis.blogspot.com/


Νίκος Παπασταματίου ● ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ● Μάιος 2012

Γενικά στοιχεία και ‘‘ορισμοί’’ για τη μάθησηΓενικά στοιχεία και ‘‘ορισμοί’’ για τη μάθηση

Μάθηση είναι…

Μια διαδικασία που οδηγεί σε διαρκή μεταβολή της συμπεριφοράς ενός ατόμου, η οποία προκύπτει ως αποτέλεσμα της εμπειρίας ή της άσκησης.

Μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας οργανωμένης διαδικασίας (διδασκαλίας/ εκπαίδευσης) ή/και να προέρχεται αποκλειστικά από την εμπειρία του ατόμου.

Τα αποτελέσματα της μάθησης παρατηρούνται (παρατηρήσιμη συμπεριφορά)…

Υλικό ΚΣΕ_Γενικό Μέρος/ Ενότητα 2.1

https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=explorer&chrome=true&srcid=0B7HHixWyxAU7ODcyNGVlMmQtNDU3My00NGExLWE0ZmMtNjkxYWUyNmYzZTJi&hl=en_US




…κάποιοι άλλοι θεωρούν τη μάθηση ως τη μεταβολή

● της κατανόησης, ● των στάσεων, ● των γνώσεων, ● των πληροφοριών, ● των δεξιοτήτων, ● των ικανοτήτων του ατόμου.

Κατ΄ αυτή την άποψη η μάθηση αναφέρεται και σε μεταβολή μη-παρατηρήσιμων γνωστικών δομών, και όχι μόνο της συμπεριφοράς.

Η μάθηση και η γνώση οικοδομούνται μέσα στα πλαίσια της αλληλεπίδρασης με το κοινωνικό και φυσικό γίγνεσθαι ως αποτέλεσμα ενός συνεχούς διαλόγου, διαπραγμάτευσης, εμπειριών και συν-οικοδόμησης …… συνεπώς, υπάρχουν πολλαπλοί τρόποι θέασης της «αλήθειας» και της κατανόησης του φυσικού κόσμου και του κοινωνικού περιβάλλοντος…

Ως εκ τούτου, η εκπαίδευση πρέπει να σέβεται την οικοδόμηση διαφορετικών πραγματικοτήτων από τους μαθητές.

Η μάθηση και η γνώση οικοδομούνται μέσα στα πλαίσια της αλληλεπίδρασης με το κοινωνικό και φυσικό γίγνεσθαι ως αποτέλεσμα ενός συνεχούς διαλόγου, διαπραγμάτευσης, εμπειριών και συν-οικοδόμησης …… συνεπώς, υπάρχουν πολλαπλοί τρόποι θέασης της «αλήθειας» και της κατανόησης του φυσικού κόσμου και του κοινωνικού περιβάλλοντος…

Ως εκ τούτου, η εκπαίδευση πρέπει να σέβεται την οικοδόμηση διαφορετικών πραγματικοτήτων από τους μαθητές.




… κατ΄ άλλους




Δεν υπάρχει ένας γενικά αποδεκτός ‘’ορισμός’’ για τη

μάθηση…






…περισσότερο συμβατά:

Μάθηση είναι η απόκτηση και η μεταβολή γνώσεων, δεξιοτήτων, στρατηγικών, πεποιθήσεων, στάσεων και διαφόρων μορφών συμπεριφοράς, δηλαδή, η διαδικασία κατά την οποία αλλάζει το γνωστικό δυναμικό του ατόμου, ως αποτέλεσμα των ποικίλων εμπειριών τις οποίες το άτομο επεξεργάζεται.






…και όλοι, κατ΄ ελάχιστο, συμφωνούν ότι η μάθηση

● είναι χαρακτηριστικό ανθρώπων και ζώων,● είναι αντιληπτά τα αποτελέσματά της,● επηρεάζεται από ορισμένους παράγοντες,● διευκολύνεται κάτω από ορισμένες συνθήκες.

Το σύνολο των ενεργειών που εκτελεί ο εκπαιδευτικός στη τάξη, (πρέπει να) στηρίζονται σε μια ή/και σε περισσότερες θεωρίες διδασκαλίας και μάθησης.

Μια θεωρία μάθησης αποτελεί ένα συστηματικά οργανωμένο σύνολο που στηρίζεται σε εμπειρικά και πειραματικά δεδομένα και αποσκοπεί στην ερμηνεία και επίλυση φαινόμενων, δεδομένων, προβλημάτων σχετικών με τις προϋποθέσεις, τη διαδικασία και τους σκοπούς της διδασκαλίας και μάθησης.

Τα ρεύματα και οι θεωρίες μάθησης που επικρατούν σε κάθε εποχή, επηρεάζουν σημαντικά τις διδακτικές μεθόδους στην εκπαίδευση.




Οι μη-πειραματικές ψυχολογικές θεωρίες μάθησης βρίσκονται στην ιστορία της φιλοσοφίας από την εποχή του Αριστοτέλη. Στους νεώτερους χρόνους ισχυρότερες ωθήσεις ξεκίνησαν τον 18ο αιώνα.

Η εμπειρική ψυχολογική έρευνα των αρχών της μάθησης άρχισε στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα.




Οι θεωρίες για τη μάθηση και οι εκδοχές τους είναι πολυπληθείς – και κάποιες αντιπαραβάλλονται μεταξύ τους!

http://www.instructionaldesign.org/theories/index.htmlhttp://www.emtech.net/learning_theories.htmhttp://www.primedu.uoa.gr/sciedu/yliko/web/constructivism.htmΥ. Bertrand: Σύγχρονες Εκπαιδευτικές Θεωρίες, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 1994M. Bigge; Θεωρίες Μάθησης για Εκπαιδευτικούς, εκδ. Πατάκη, 1990

→→

http://www.instructionaldesign.org/theories/index.html

http://www.emtech.net/learning_theories.htm

http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/yliko/web/constructivism.htm

Χρονογραμμή ένταξης θεωριών μάθησης στην εκπαίδευση



Σύγχρονες και παλαιότερες θεωρήσεις για τη μάθησηΣύγχρονες και παλαιότερες θεωρήσεις για τη μάθηση

ΕμπειρισμόςΘετικός ρεαλισμός

Ερβαρτιανισμός Ερβαρτιανισμός

Συμπεριφορισμός

(Νέο)συμπερι-φορισμόςΔιδακτικός

Σχεδιασμός Γνωστικές

θεωρίες

(Επ)οικοδομισμόςΚοινωνοπολι-

τισμικές Κοινωνιογνω-στικές θεωρίες

Οι άνθρωποι μαθαίνουν άλλη-λεπιδρώντας και παρατηρώντας τους άλλους.

Η μάθηση συνι-στάται στην αλλαγή συμπεριφοράς ως αποτέλεσμα της ανταπόκρισης του ατόμου σε ένα ερέθισμα.

Η πηγή και τα συστα-τικά της ανθρώπινης γνώσης προέρχονται από την εμπειρία που απόκτάται μέσω των αισθήσεων.

Μάθηση είναι η αλλαγή της γνώσης που αποθηκεύεται στη μνήμη.

1900 1960 197018ος-19ος αι.



Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθησηΣύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση

Θεωρίες διδασκαλίας/μάθησης που συνδέονται με τις ΤΠΕ είναι οι:

● Συμπεριφοριστικές (behaviorism)● Γνωστικές (cognitive) /οικοδομισμός (constructivism)● Koινωνιoπολιτισμικές(sociocultural)-Κοινωνιογνωστικές

● Εγκατεστημένη μάθηση (situated learning)● Πολλαπλής νοημοσύνης (multiple intelligences) ● Τεχνολογικές (technocratic) ● Κονεκτιβισμός (connectivism)






Θεωρίες διδασκαλίας/μάθησης που συνδέονται με τις ΤΠΕ είναι οι:

● Συμπεριφοριστικές (behaviorism)● Γνωστικές (cognitive) /οικοδομισμός (constructivism)● Koινωνιoπολιτισμικές (sociocultural)-Κοινιογνωστικές

● Εγκατεστημένη μάθηση (situated learning)● Πολλαπλής νοημοσύνης (multiple intelligences) ● Τεχνολογικές (technocratic)● Κονεκτιβισμός (connectivism)

Γιατί άραγε;




1970 1980 1990

Εκπαιδευτική τεχνολογία &

διδακτικές μηχανές

Η Πληροφορική ως αυτόνoμo

γνωστικό αντικείμενο

Η Πληροφορική ως μέσο και ως

αντικείμενο εκπαίδευσης

Οι ΤΠΕ ως μέσο διδασκαλίας και

μάθησης

Χρονογραμμή ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση




1970 1980 1990

Εκπαιδευτική τεχνολογία &

διδακτικές μηχανές

Η Πληροφορική ως αυτόνoμo

γνωστικό αντικείμενο

Η Πληροφορική ως μέσο και ως

αντικείμενο εκπαίδευσης

Οι ΤΠΕ ως μέσο διδασκαλίας και

μάθησης

Χρονογραμμή ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση

Δισταγμός και επιφυλακτικότητα:επιθυμία συντήρησης του υπάρχοντος παι-δαγωγικού πλαισίου.

Παιδαγωγικό άνοιγμα: ένταξη στις διαδικασίες διδασκαλίας/ μάθησης, ανάπτυξη τεχνικών-εργαλειακών δεξιοτήτων και εξοικείωση με τη διδακτική και τη μεθοδολογία των ΤΠΕ.

Αντικείμενο εκπαιδευτικής πολιτικής: αντικείμενο διδασκαλίας και μάθησης, βοήθημα για το μάθημα, πεδίο απόκτησης επαγγελματικών προσόντων, εκπαίδευση από απόσταση: εποικοδο-μητικός τρόπος διασύνδεσης, οργάνωση μαθήματος στηριζόμενη στις ΤΠΕ.

Οι συμπεριφοριστικές θεωρίες μάθησης, έλκουν τη φιλοσοφία τουςαπό τον Εμπειρισμό, που δεχόταν ότι όλες οι ιδέες του ατόμου πρέπει να έλθουν μέσω των αισθήσεων και θεωρούσε το νου ως tabula raza (άγραφο χαρτί), με κυρίους εκπροσώπους τον Άγγλο φιλόσοφο John Locke (1632-1704) και τον Γερμανό ψυχολόγο και παιδαγωγό Έρβαρτο (Johann Friedrich Herbart, 1776-1841), τον εισηγητή των «σταδίων μάθησης» στη διδασκαλία (ερβαρτιανισμός).


Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: ΣυμπεριφορισμόςΣύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Συμπεριφορισμός


Από τον Εμπειρισμό στο Συμπεριφορισμό

M. Bigge; Θεωρίες Μάθησης για Εκπαιδευτικούς, εκδ. Πατάκη, 1990




Συμπεριφορισμός (behaviorism)

Οι πρόδρομοι: Ivan Pavlof, Edward Thorndike & John Watson

Ο Ιβάν Παβλόφ (1849-1936) Ρώσος φυσιολόγος, ψυχολόγος και ιατρός, Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 1904. Είναι ευρύτατα γνωστός για το πείραμά του στο φαινόμενο των εξαρτημένων ανακλαστικών. Ο Παβλόφ παρόλο που αντιμετώπιζε με σκεπτικισμό την νεαρή για την εποχή του επιστήμη της ψυχολογίας, θεωρούσε πως η θεωρία των εξαρτημένων ανακλαστικών θα μπορούσε να ερμηνεύσει την ψυχωτική συμπεριφορά. Από αυτή την άποψη οι ιδέες του, μαζί με αυτές του Αμερικανού ψυχολόγου E. Thorndike (1874-1949), έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη συμπεριφοριστική θεωρία της ψυχολογίας, την οποία εισήγαγε, το 1913, ο Αμερικανός ψυχολόγος John Watson (1878-1958). http://goo.gl/NhIbGm

http://pake-behav.blogspot.gr/ Μ. Κασσωτάκης-Γ. Φλουρής:; Μάθησης και Διδασκαλία,, τομ. Α΄, 2006.

http://goo.gl/NhIbGm

http://pake-behav.blogspot.gr/




Συμπεριφορισμός (behaviorism)

Η μάθηση ορίζεται ως διαδικασία αλλαγής της συμπεριφοράς του μαθητή και προκύπτει μέσω εμπειριών και ασκήσεων που τίθενται από τον εκπαιδευτικό. Συντελείται με την ενίσχυση της επιθυμητής συμπεριφοράς είτε μέσω της αμοιβής της (θετική ενίσχυση) είτε μέσω της ‘’τιμωρίας’’ (αρνητική ενίσχυση).

Βασικοί άξονες:- Η γνώση μπορεί να μεταδοθεί.- Ο δάσκαλος ως μεταδότης της γνώσης στους μαθητές και o κύριος παράγοντας στην εκπαιδευτική διαδικασία που ενισχύει την επιθυμητή συμπεριφορά.- Οι διδακτικοί στόχοι του μαθήματος διατυπώνονται με τη μορφή συμπεριφορών που οι μαθητές πρέπει να αναπτύξουν.-Οι μαθητές μετέχουν ενεργά στο μάθημα.

Κυριότεροι εκπρόσωποι: B. Skinner, E. Thorndike, R. Gagné




Οι συμπεριφοριστές λαμβάνουν υπόψη μόνο τις μεταβολές της εξωτερικά παρατηρούμενης συμπεριφοράς και απορρίπτουν τις υποθέσεις ή τις ερμηνείες που στηρίζονται στις εσωτερικές νοητικές διεργασίες του ατόμου – θεωρούν το εκπαιδευόμενο άτομο σαν ένα «μαύρο κουτί» του οποίου αγνοούμε το περιεχόμενο.

Μάθηση σημαίνει σύνδεση ερεθίσματος – αντίδρασης.


http://www.youtube.com/watch?v=IrxsN5APwg0


Μηχανές με γραμμική οργάνωση (μηχανές Skinner, 1954)

Η μάθηση προχωρά γραμμικά χωρίς διακλα-δόσεις. H αλληλουχία της ύλης είναι με τέτοιο τρόπο σχεδιασμένη, ώστε να μπορούν να την ακολουθήσουν όλοι οι μαθητές. Κάθε διδακτικό βήμα αποτελείται από τέσσερα στοιχεία : α) μία πληροφορία, β) μία ερώτηση, γ) ένα κενό για να δοθεί η απάντηση από το μαθητή και δ) τη μία σωστή απάντηση.




Burrhus Skinner (1904-1990)

http://campus.dyc.edu/~drwaltz/FoundLearnTheory/FLT_readings/TeachingMachines.pdf

http://campus.dyc.edu/~drwaltz/FoundLearnTheory/FLT_readings/TeachingMachines.pdf

http://en.wikipedia.org/wiki/B._F._Skinner

Μηχανές με γραμμική οργάνωση (μηχανές Skinner, 1954)

Η μάθηση προχωρά γραμμικά χωρίς διακλα-δόσεις. H αλληλουχία της ύλης είναι με τέτοιο τρόπο σχεδιασμένη, ώστε να μπορούν να την ακολουθήσουν όλοι οι μαθητές. Κάθε διδακτικό βήμα αποτελείται από τέσσερα στοιχεία : α) μία πληροφορία, β) μία ερώτηση, γ) ένα κενό για να δοθεί η απάντηση από το μαθητή και δ) τη σωστή απάντηση.





http://www.youtube.com/watch?v=mm5FGrQEyBY&list=PL24A3DF9D468072C0





Συμπεριφορισμός και ταξινομίες στόχων

Η θεωρία του Skinner βασίζεται στο ότι η σωστή εκμάθηση εξαρτάται κυρίως από το σωστό περιβάλλον διδασκαλίας. Η θεωρία του γνώρισε επιτυχία, διότι επιτρέπει εύκολα την αξιολόγηση της μάθησης.

Οι (νέο)συμπεριφοριστές ανέπτυξαν ταξινομίες στόχων (Bloom,1956, Krathwohl, 1964, Mager 1962) που χρησιμοποιήθηκαν/ χρησιμοποιούνται στην πλειονότητα των σχεδίων διδασκαλίας.

http://en.wikipedia.org/wiki/Bloom's_Taxonomy

http://www2.gsu.edu/~mstmbs/CrsTools/Magerobj.html

http://www.slideshare.net/npapastam/ss-7070611


http://homepages.pathfinder.gr/ageorgiadou/taxomomy.ppt

http://en.wikipedia.org/wiki/Bloom's_Taxonomy

http://www2.gsu.edu/~mstmbs/CrsTools/Magerobj.html



http://homepages.pathfinder.gr/ageorgiadou/taxomomy.ppt

Robert Gagné: Αθροιστικό μοντέλο μάθησης

Σύμφωνα με αυτό, μάθηση είναι η διαδικασία τροποποίησης της συμπεριφοράς του ατόμου σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα και με μόνιμα αποτελέσματα, ώστε η αλλαγή αυτή να μη χρειαστεί να επαναληφθεί σε όμοιες συνθήκες.




Robert Gagné (1916-2002)

http://en.wikipedia.org/wiki/Robert_M._Gagn%C3%A9

Το εννοιολογικό πρότυπο του Gagné είναι ένα πρότυπο επεξεργασίας πληροφοριών (information processing model), στο οποίο οι διαδικασίες μάθησης του ατόμου προσομοιάζονται με το λειτουργικό σύστημα ηλεκτρονικού υπολογιστή.

Στο πλαίσιο αυτών των διαδικασιών, η μάθηση ως συνολική διαδικασία ξεκινά από τη φάση της αντίληψης, προχωρεί στη φάση της πρόσκτησης, μετά στην εναποθήκευση και τέλος στην ανάκληση.




Robert Gagné (1916-2002)

http://en.wikipedia.org/wiki/Robert_M._Gagn%C3%A9

Ο εκλεκτικός συμπεριφορισμός του Gagné υποστηρίζει ότι η μάθηση μιας έννοιας, ενός κανόνα ή η επίλυση ενός προβλήματος προϋποθέτουν την ύπαρξη κάποιων νοητικών δεξιοτήτων και κάποιων βασικών γνώσεων.

Αυτό δείχνει πως ο μηχανισμός της μάθησης είναι συσσωρευτικός/ αθροιστικός, δηλαδή, η μάθηση μιας νέας γνώσης βασίζεται στην προηγούμενη. Η μέθοδος στηρίζεται στην ερώτηση:

«Τι πρέπει να γνωρίζει κάθε φορά ο μαθητής, για να φθάσει στο στόχο του;»

Αυτή η τεχνική μάθησης, όταν εφαρμόζεται σωστά, είναι αποτελεσματική, αφού παρεμποδίζει τη δημιουργία κενών στο μαθητή.

Απότοκος του αθροιστικού μοντέλου κατά Gagné είναι ο Διδακτικός Σχεδιασμός.




O Διδακτικός Σχεδιασμός (Instructional Design) του Gagné

θεωρήθηκε επί μακρόν ως µια αξιόπιστη διαδικασία, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα άτομα μπορούν να μάθουν μέσα από επίσημες, αλλά και άτυπες συνθήκες. Έτσι, προέκυψαν πολλοί τύποι διδακτικού σχεδιασμού (…) Υπάρχουν τουλάχιστον 40 διαφορετικά μοντέλα, όμως όλα περιλαμβάνουν τα εξής πέντε στάδια:

Ανάλυση (Analyze) του στοχευόµενου κοινού και των αναγκών του (εκτίμηση και αξιολόγηση των δεξιοτήτων, των ενδιαφερόντων και των ιδιαιτεροτήτων των

μαθητών της συγκεκριμένης τάξης). Σχεδίαση του μαθηµάτος (Design). Ανάπτυξη του διδακτικού υλικού (Develop). Εφαρµογή (Ιmplement). Αξιολόγηση (Evaluate) και επιστροφή στο πρώτο στάδιο.




http://carbon.cudenver.edu/~mryder/itc_data/idmodels.html#prescriptivehttp://www.my-ecoach.com/idtimeline/theory/gagne.htmlhttp://www.ibstpi.org/Products/pdf/chapter_6.pdf

http://carbon.cudenver.edu/~mryder/itc_data/idmodels.html#prescriptive

http://www.my-ecoach.com/idtimeline/theory/gagne.html

http://www.ibstpi.org/Products/pdf/chapter_6.pdf

O Διδακτικός Σχεδιασµός (Instructional Design)

Τα εννιά εκπαιδευτικά βήματα και οι αντίστοιχες γνωστικές διαδικασίες:

→ 1. Επικέντρωση (απόσπαση) της προσοχής (υποκίνηση) → 2. Πληροφόρηση για τους στόχους του μαθήματος και παροχή κινήτρων (προσδοκία) → 3. Παρακίνηση για ανάκληση προτέρων γνώσεων (ανάκτηση) → 4. Παρουσίαση του ερεθίσματος (επιλεκτική αντίληψη) → 5. Καθοδήγηση (κατάλληλες οδηγίες) στη μάθηση (σημασιολογική κωδικοποίηση) → 6. Εκτέλεση του έργου - αποτελέσματα (ανταπόκριση) → 7. Ανατροφοδότηση (ενίσχυση) → 8. Αξιολόγηση του έργου, αποτελεσμάτων (προτροπή ανάκτησης) → 9. Ενίσχυση διατήρησης και μεταφοράς (γενίκευση)




http://www.instructionaldesign.org/theories/conditions-learning.html

http://www.instructionaldesign.org/theories/conditions-learning.html

http://www.youtube.com/watch?v=i_8MB9F2cts




Συμπεριφορισμός (μπιχεβιορισμός) και ΤΠΕ

Σχεδιασμός και ανάπτυξη εκπ. λογισμικών με έμφαση στο περιεχόμενο, στην πρακτική εξάσκηση (λ.χ. εκτέλεση πράξεων), στην αξιολόγηση του μαθητή (λ.χ. τεστ), στην εποπτική διδασκαλία (λ.χ. ηλεκτρονικό βιβλίο). Ο συμπεριφορισμός επέδρασε καθοριστικά στη σχεδίαση και τη χρήση των εφαρμογών των ΤΠΕ, και, σήμερα, μεγάλο ποσοστό των εκπαιδευτικών εφαρμογών που βασίζονται στον Η/Υ συνεχίζει να ακολουθεί τη μπιχεβιοριστική προσέγγιση.

Παράδειγμα πρακτικής εξάσκησης ( δείγματα ερωτήσεων γενικού μέρους πιστοποίησης β΄ επιπέδου!)

http://users.chal.sch.gr/misailidis/

http://salnk.eduportal.gr/p2_tpe/ Υλικό ΚΣΕ_Γενικό Μέρος/ Ενότητα 2.1


http://users.chal.sch.gr/misailidis/

http://salnk.eduportal.gr/p2_tpe/







Τα πορίσματα των πρόσφατων ερευνών μάς ωθούν σε μια αναθεώρηση των θεωριών που βασίζονται στο μπιχεβιορισμό, ότι δηλαδή, ο μαθητής είναι ένας παθητικός δέκτης πληροφοριών – το “λευκό χαρτί ” που θα γεμίσει ο δάσκαλος (…)



Γνωστικές θεωρίες / (επ)οικοδομιτισμός* (constructivism)

Οι γνωστικοί ψυχολόγοι εστιάζουν στο εσωτερικό του γνωστικού συστήματος του ατόμου, στη δομή και τη λειτουργία του: η μάθηση συνίσταται στην τροποποίηση των γνώσεων.

Έτσι, η μάθηση δε μεταδίδεται, είναι μία υποκειμενική και εσωτερική διαδικασία οικοδόμησης νοημάτων και θεωρείται το αποτέλεσμα οργάνωσης και προσαρμογής των νέων πληροφοριών σε ήδη υπάρχουσες γνώσεις…

Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Γνωστικές θεωρίεςΣύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Γνωστικές θεωρίες

* Θεωρία κατασκευής της γνώσηςΥλικό ΚΣΕ_Γενικό Μέρος/ Ενότητα 2.1




Γνωστικές θεωρίες / (επ)oικοδομιτισμός (constructivism)

Αναγνωρίζει δηλαδή ότι τα παιδιά, πριν ακόμα πάνε στο σχολείο, διαθέτουν γνώσεις και το σχολείο πρέπει να βοηθήσει να οικοδομηθούν νέες γνώσεις πάνω σε αυτές που ήδη κατέχουν.

Οι ρόλοι:- Ο μαθητής αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην οικοδόμηση της γνώσης του.- Ο δάσκαλος αναλαμβάνει έναν υποστηρικτικό- συμβουλευτικό ρόλο στη δραστηριότητα των μαθητών.

Κύριοι εκπρόσωποι: J. Piaget, J. Bruner, S. Papert



Μ. Κασσωτάκης-Γ. Φλουρής:; Μάθησης και Διδασκαλία,, τομ. Α΄, 2006.





Κατά τον Piaget υπάρχουν τέσσερα στάδια γνωστικής ανάπτυξης του ατόμου:

● Το αισθησιοκινητικό στάδιο από τη γέννηση ως την ηλικία των 2 ετών. ● Το στάδιο της προλογικής σκέψης από 2 έως 7 ετών.● Το στάδιο των συγκεκριμένων πράξεων από 7 έως 12 ετών. ● Το στάδιο των λογικών τυπικών πράξεων μετά από τα 12 έτη. Σε αυτό το στάδιο το παιδί αρχίζει να χρησιμοποιεί την αφηρημένη σκέψη.

J. Piaget : Αναπτυξιακή/ γνωστική θεωρία

http://www.piaget.org/









http://www.youtube.com/watch?v=AyJzvZiCpgo

http://www.youtube.com/watch?v=9yhXjJVFA14

Τα πρότυπα κατά Piaget για τη διδασκαλία/ μάθηση:

● Η μάθηση είναι μια ενεργός διαδικασία. Η εμπειρία, το να κάνεις λάθη και η προσπάθεια επίλυσης προβλήματος είναι βασικοί παράγοντες για την προσαρμογή της πληροφορίας που λαμβάνει ο μαθητής. Το πώς η πληροφορία παρουσιάζεται είναι σημαντικό.● Η μάθηση πρέπει να είναι ολική, αυθεντική και πραγματική. ● Η γνώση κατασκευάζεται καθώς ο μαθητής συμμετέχει και αλληλεπιδρά με λογικούς τρόπους με τον κόσμο γύρω του (γνωστικός εποικοδομισμός).




Jean Piaget 1896-1980

http://pakeland.files.wordpress.com/2008/11/theories_mathisis.pdf


http://en.wikipedia.org/wiki/Jean_Piaget



J. Bruner: Ανακαλυπτική μάθηση

Ο μαθητής (σταδιακά) ανακαλύπτει τη γνώση ή/ και αναπτύσσει δεξιότητες μέσω ανακαλυπτικών διαδικασιών – με το πείραμα, τη δοκιμή, την επαλήθευση ή τη διάψευση. Ο μαθητής, προκειμένου να κατανοεί τις πληροφορίες και να αναπτύσσεται γνωστικά, σταδιακά οικοδομεί: ● Έμπρακτες αναπαραστάσεις, που σχετίζονται με την εκτέλεση δράσεων (μικρές ηλικίες). ● Εικονικές αναπαραστάσεις, αντιστοιχούν σε δομές χώρου και είναι ανεξάρτητες της δράσης. Αποτελούν εσωτερικές νοητικές εικόνες. ● Συμβολικές αναπαραστάσεις, είναι η αναπαράσταση σχέσεων με αφηρημένα σύμβολα, με δυνατότητα διαφόρων συσχετισμών και διατύπωσης θεωριών.


http://www.infed.org/thinkers/bruner.htm

http://www.infed.org/thinkers/bruner.htm



Σύμφωνα με τον Bruner, ο μαθητής πρέπει να έρχεται αντιμέτωπος με προβληματικές καταστάσεις, το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών να οργανώνεται σε σπειροειδή μορφή και ο δάσκαλος πρέπει να έχει ρόλο εμψυχωτή και συντονιστή στην διαδικασία της διδασκαλίας και της μάθησης.


Jerome Bruner 1915-


http://en.wikipedia.org/wiki/Jerome_Bruner

http://www.youtube.com/watch?v=r2H_swMUlOg




J. Bruner: Καθοδηγούμενη ανακάλυψη

Σύμφωνα με τον Bruner, η ιδέα της σταδιακής ανακάλυψης της γνώσης μπορεί να αποτελέσει ένα ιδιαίτερα σημαντικό κίνητρο για τον μαθητή, τον οποίο ο εκπαιδευτικός μπορεί να βοηθήσει ή/και να καθοδηγήσει στην προσπάθειά του αυτή (καθοδηγούμενη ανακάλυψη), που ο μαθητής πραγματοποιεί με το δικό του ρυθμό και με βάση τις δικές του επιλογές.



Τελευταία ο Bruner έδωσε έμφαση στο πολιτισμικό και κοινωνικό πλαίσιο των γνωστικών διεργασιών πλησιάζοντας έτσι τη σχολή των κοινωνιοπολιτισμικών θεωριών για τη μάθηση.





Δομητισμός (κονστραξιονισμός) του S. Papert (δημιουργός της γλώσσας Logo και με τον Ν. Νεγκροπόντε ο συνδημιουργός του OLPC) - Η θεωρία του (constructiovism*) στηρίζεται στο ότι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας κατασκευής από τον μαθητή κάποιου αντικειμένου που θα επιδείξει στους άλλους, το λάθος του έχει ενδιαφέρον.- Η ανάπτυξη στρατηγικών μάθησης είναι εκπαιδευτικά πιο χρήσιμη από την επιβολή της ορθής θεωρίας.-Η μάθηση είναι αποτελεσματική όταν ο μαθητής πειραματίζεται κατασκευάζο-ντας ένα προϊόν που έχει νόημα για τον ίδιο.- Κύρια προϋπόθεση η συνεργατική μάθηση και η εργασία σε μικρές ομάδες.

Seymour Papert 1928-

http://www.papert.org/

*κατασκευαστική προσέγγιση http://en.wikipedia.org/wiki/Constructionist_learning

http://wiki.laptop.org/go/The_OLPC_Wiki

http://www.papert.org/

http://en.wikipedia.org/wiki/Constructionist_learning

http://en.wikipedia.org/wiki/Seymour_Papert

Σύμφωνα με τον Papert :

«Μαθαίνουμε καλύτερα κάνοντας πράγματα …αλλά μαθαίνουμε ακόμα καλύτερα αν συγκρίνουμε ό,τι κάναμε μιλώντας και αναλογιζόμενοι τι έχουμε κάνει» (…)

«Ο καλύτερος τρόπος να γίνεις καλός μαραγκός είναι να συμμετέχεις με έναν καλό μαραγκό στην πράξη της μαραγκοσύνης. Κατ’ αναλογία ο καλύτερος τρόπος να γίνεις καλός μαθητής είναι να συμμετέχεις με έναν καλό μαθητή στην πράξη της μάθησης »(…)

Σύμφωνα με τον Papert :

«Μαθαίνουμε καλύτερα κάνοντας πράγματα …αλλά μαθαίνουμε ακόμα καλύτερα αν συγκρίνουμε ό,τι κάναμε μιλώντας και αναλογιζόμενοι τι έχουμε κάνει» (…)

«Ο καλύτερος τρόπος να γίνεις καλός μαραγκός είναι να συμμετέχεις με έναν καλό μαραγκό στην πράξη της μαραγκοσύνης. Κατ’ αναλογία ο καλύτερος τρόπος να γίνεις καλός μαθητής είναι να συμμετέχεις με έναν καλό μαθητή στην πράξη της μάθησης »(…)

http://www.microworlds.com/company/philosophy.pdf




S. Papert: What is Logo? Who Needs It?


http://www.youtube.com/watch?v=bOf4EMN6-XA




Με άλλα λόγια…

Κατά τον Papert, ο δάσκαλος πρέπει να πάρει τη θέση του “μάστορα” στο σχολείο. Να δείξει, δηλαδή, στο μαθητή πώς να χρησιμοποιεί, λ.χ., τα μαθηματικά για να λύσει άγνωστα προβλήματα, λύνοντας ο ίδιος άγνωστα προβλήματα με τη χρήση των μαθηματικών.

http://www.microworlds.com/company/philosophy.pdfS. Papert: What is Logo? Who Needs It?





D. Ausubel: Νοηματική - προσληπτική μάθηση

Συμφώνα με τον Ausubel, οι νέες γνώσεις συνδέονται, συσχετίζονται και κατατάσσονται σε μια ιεραρχική διάταξη με τις ήδη υπάρχουσες οργανωμένες γνώσεις. Αν αυτό δεν επιτευχθεί, η μάθηση δεν είναι νοηματική, αλλά είναι μηχανιστική (αποστήθιση) που ξεχνιέται εύκολα.

Είναι εισηγητής των προκαταβολικών οργανωτών (advance organizer), δηλαδή, σύνολα ιδεών που παρουσιάζονται στο μαθητή πριν από το κύριο μέρος της διδακτέας ύλης.

http://paroutsas.jmc.gr/psycho.htm, http://www.instructionaldesign.org/theories/subsumption-theory.html

Β. Κουλαϊδης (επιμ.): Σύγχρονες Διδ. Προσεγγίσεις για την Ανάπτυξη Κριτικής- Δημιουργικής Σκέψης, ΟΕΠΕΚ, 2007

http://digilib.lib.unipi.gr/dspace/bitstream/unipi/3098/1/Anastasiadis.pdf

D. Ausubel1918-2008

http://paroutsas.jmc.gr/psycho.htm

http://www.instructionaldesign.org/theories/subsumption-theory.html

http://digilib.lib.unipi.gr/dspace/bitstream/unipi/3098/1/Anastasiadis.pdf



Γνωστικές θεωρίες / (επ)oικοδομιτισμός

Συμπερασματικά, σαν βασική αρχή του (επ)οικοδομισμού θεωρείται η άποψη ότι το άτομο/ο μαθητής διαμορφώνει /δομεί και αναδομεί αυτό που μαθαίνει και κατανοεί, ως αποτέλεσμα δικής του πρωτοβουλίας και προσπάθειας…



http://archives.ictscenarios.gr/Theories_Mathisis/gnostikes_theories_mathisis.htm

http://archives.ictscenarios.gr/Theories_Mathisis/gnostikes_theories_mathisis.htm


Βασική υπόθεση αυτής της θεωρίας είναι ότι ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες/ερεθίσματα που δέχεται από το περιβάλλον με τρόπο όμοιο με αυτόν του Η/Υ. Υποθετικά το hardware του Η/Υ αντιστοιχεί στο νευρικό σύστημα του ανθρώπου μέσα από το οποίο ρέει η πληροφορία και το software στις νοητικές λειτουργιές (αντίληψη, μνήμη, συλλογισμός, κτλ.). Έτσι: Οι πληροφορίες (inputs) εισέρχονται κωδικοποιημένες και αποθηκεύονται σε συμβολική μορφή, υφίστανται επεξεργασία και μετασχηματίζονται σε μια πιο αποτελεσματική αναπαράσταση, αποκωδικοποιούνται και τους αποδίδεται ένα νόημα μετά από σύγκριση και συνδυασμό με τις προϋπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες, τα εξερχόμενα αποτελέσματα (outputs) είναι υπό τη μορφή απάντησης ή παραγωγής έργου.

Εισηγητές: R. Gagne, A. Newell & H. Simon




Γνωστική προσέγγιση της επεξεργασίας πληροφοριών

http://www.innovativelearning.com/educational_psychology/cognitivism/index.htm


http://www.innovativelearning.com/educational_psychology/cognitivism/index.htm




Γνωστική προσέγγιση της επεξεργασίας πληροφοριώνΔομικά μέρη και γνωστικές διαδικασίες έλεγχου

ΠροσοχήΑντίληψη

Αναγνώριση προτύπων

Κωδικοποίηση

Ανάκληση

Απώλειες-φθορά

Φθορά Παρεμβολές-φθορά

ΑΝΤΙΔΡΑΣΗOutput

ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΑInput

Μεταγνώση

ΕΝΕΡΓΟΣ ΜΝΗΜΗ

ΑΙΣΘΗ-ΤΗΡΙΑΚΗ

ΜΝΗΜΗ

ΒΡΑΧΥ-ΧΡΟΝΗ

ΜΝΗΜΗΜΑΧΡΟ-ΧΡΟΝΗ

ΜΝΗΜΗ

Οργάνωση ΟργάνωσηΣυγκράτηση



Γνωστικές θεωρίες και ΤΠΕ


● Τα εκπαιδευτικά λογισμικά πρέπει να παρέχουν, στο μέτρο του δυνατού, πολλαπλές αναπαραστάσεις των εννοιών, των σχέσεων και των οντοτήτων.

● Τα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα να σχεδιάζονται, να είναι ανοιχτά (ανοικτοί μικρόκοσμοι).

● Ο (επ)οικοδομισμός πρέπει να αποτελεί το κυρίαρχο παράδειγμα στο σχεδιασμό εκπαιδευτικών περιβαλλόντων.


http://www.csd.uoc.gr/~hy402/lectures_transp/leitoyrgikos_sxediasmos/sld001.htm

Υλικό ΚΣΕ_Γενικό Μέρος/ Ενότητα 2.1http://users.sch.gr/nikbalki/epim_kse/EduSoft_Categories.htm



http://users.sch.gr/nikbalki/epim_kse/EduSoft_Categories.htm




Γνωστικές θεωρίες και ΤΠΕ


● Η οικογένεια των ανοικτών μικρόκοσμων – των περιβαλλόντων Logo, δημιούργημα του S. Papert – αποτελούν την πλέον διαδομένη κατηγορία εκπαιδευτικών λογισμικών που είναι κατασκευασμένα με βάση τις γνωστικές θεωρίες.



Υλικό ΚΣΕ_Γενικό Μέρος/ Ενότητα 2.1http://users.sch.gr/nikbalki/epim_kse/EduSoft_Categories.htm



http://users.sch.gr/nikbalki/epim_kse/EduSoft_Categories.htm




Koινωνιoπολιτισμικές - Κοινωνιογνωστικές θεωρίες

…η ανάπτυξη της νόησης είναι διαδικασία κοινωνικής αλληλεπί-δρασης. Η μάθηση συντελείται μέσα σε συγκεκριμένα πολιτισμικά πλαίσια (γλώσσα, στερεότυπα, αντιλήψεις) και ουσιαστικά δημιουργείται από την αλληλεπίδραση του ατόμου με άλλα άτομα, σε συγκεκριμένες επικοινωνιακές καταστάσεις και μέσω της υλοποίησης κοινών δραστηριοτήτων (συνεργατική μάθηση).

Το άτομο στην διαδικασία αυτή δεν είναι παθητικός δέκτης, αλλά δρόν υποκείμενο, που διαμορφώνει με τις πράξεις του τη γνωστική του πραγματικότητα.

Εισηγητής και κύριος εκπρόσωπος είναι ο Lev Vygotsky.

Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Koινωνιoπολιτισμικές θεωρίες Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Koινωνιoπολιτισμικές θεωρίες



Lev Vygotsky (1898-1934)

Σύμφωνα με τον Vygotsky η σκέψη εμφανίζεται πρώτα ως κοινωνική-επικοινωνική πράξη και αργότερα εσωτερικοποιείται και γίνεται ατομικό κτήμα.



L. Vygotsky: Κοινωνικός εποικοδομισμός

Σημαντικότατο πολιτισμικό διαμεσολαβητικό εργαλείο είναι η γλώσσα.

http://en.wikipedia.org/wiki/Lev_Vygotsky




Βασική θέση της θεωρίας του Vygotsky είναι η Ζώνη Επικειμένης Ανάπτυξης (Ζone of Proximal Development, ZPD) , που ορίζεται ως η δυνατότητα υπέρβασης της γνωστικής ανάπτυξης σε μια καθορισμένη γνωστική στιγμή. Δηλαδή, η απόσταση ανάμεσα στο τι μπορεί ο μαθητής να δημιουργήσει μόνος του (συντελεσθείσα ανάπτυξη) και στο τι μπορεί να δημιουργήσει με τη καθοδήγηση ενηλίκων ή με τη συνεργασία συνομήλικων (δυνητική ανάπτυξη- υποβοηθουμένη ανακάλυψη).



Κοινωνικός εποικοδομισμός




● H Ζώνη Επικειμένης Ανάπτυξης (ZPD) ενός παιδιού ορίζει εκείνες τις λειτουργιές που δεν έχουν ωριμάσει ακόμα, αλλά είναι στη διαδικασία ωρίμανσης και εξέλιξης, και μας επιτρέπει να προβλέψουμε την εξέλιξη ενός παιδιού στο άμεσο μέλλον.

● Ένα παιδί με μεγαλύτερη ZPD θα αποδώσει καλυτέρα στο σχολείο.

● Η κοινωνία επηρεάζει αποφασιστικά τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνει ένα άτομο και το κέντρο βάρους βρίσκεται στην αλληλεπίδραση ανάμεσα στο άτομο και το περιβάλλον του.






Η κοινωνιογνωστική θεωρία του A. Bandura, βασίζεται στο μοντέλο της τριαδικής αμοιβαίας αιτιοκρατίας (Triadic Reciprocal Causation Model), με σκοπό να εξηγήσει πώς η μάθηση προκύπτει από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ τριών παραγόντων:

● των προσωπικών χαρακτηριστικών,● της συμπεριφοράς, και● του κοινωνικού περιβάλλοντος.



Albert Bandura, 1925-


http://webspace.ship.edu/cgboer/bandura.html

Έχει τις ρίζες της στο συμπεριφορισμό.

http://webspace.ship.edu/cgboer/bandura.html

http://en.wikipedia.org/wiki/Albert_Bandura

http://www.youtube.com/watch?v=OMBlwjEoyj4

Εγκατεστημένη (εγκαθιδρυμένη) μάθηση (Situated Teaching & Learning)

Βοηθάει να συσχετίζουμε το περιεχόμενο της διδασκαλίας με καταστάσεις του πραγματικού κόσμου και παρακινεί τον μαθητή να τη συνδέσει με τις εφαρμογές της. Είναι συνήθως ακούσια, παρά σκόπιμη, ως κατεξοχήν διαδικασία κοινωνικής συμμετοχής και όχι ως απόκτηση γνώσης πάνω σε ατομική βάση.

Εγκατεστημένη (εγκαθιδρυμένη) μάθηση (Situated Teaching & Learning)

Βοηθάει να συσχετίζουμε το περιεχόμενο της διδασκαλίας με καταστάσεις του πραγματικού κόσμου και παρακινεί τον μαθητή να τη συνδέσει με τις εφαρμογές της. Είναι συνήθως ακούσια, παρά σκόπιμη, ως κατεξοχήν διαδικασία κοινωνικής συμμετοχής και όχι ως απόκτηση γνώσης πάνω σε ατομική βάση.




http://en.wikipedia.org/wiki/Situated_cognition

Κύριοι εισηγητές είναι η Jean Lave & o E. Wenger

Jean Lave

Etienne Wenger, 1952-

http://en.wikipedia.org/wiki/Situated_cognition

H Εγκατεστημένη (εγκαθιδρυμένη) μάθηση…

αντιπαραβάλλεται με τις περισσότερες δραστηριότητες μάθησης στις σχολικές αίθουσες που δίνουν αποσπασματική, αφηρημένη γνώση και έξω από τα πλαίσια αυθεντικής παραγωγής της.

Η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι ένα κρίσιμο συστατικό της: ο μαθητής δραστηριοποιείται σε «κοινότητες πρακτικής» που ενσωματώνει ορισμένες πεποιθήσεις και συμπεριφορές τις οποίες πρέπει να αποκτήσει, γίνεται ολοένα πιο ενεργός και προικίζεται με τα πολιτιστικά αγαθά της κοινότητας και ύστερα από την πάροδο ορισμένου χρόνου αναλαμβάνει το ρόλο του έμπειρου.

H Εγκατεστημένη (εγκαθιδρυμένη) μάθηση…

αντιπαραβάλλεται με τις περισσότερες δραστηριότητες μάθησης στις σχολικές αίθουσες που δίνουν αποσπασματική, αφηρημένη γνώση και έξω από τα πλαίσια αυθεντικής παραγωγής της.

Η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι ένα κρίσιμο συστατικό της: ο μαθητής δραστηριοποιείται σε «κοινότητες πρακτικής» που ενσωματώνει ορισμένες πεποιθήσεις και συμπεριφορές τις οποίες πρέπει να αποκτήσει, γίνεται ολοένα πιο ενεργός και προικίζεται με τα πολιτιστικά αγαθά της κοινότητας και ύστερα από την πάροδο ορισμένου χρόνου αναλαμβάνει το ρόλο του έμπειρου.




http://www.amsciepub.com/doi/abs/10.2466/pms.1997.84.1.347

http://www.phy.cuhk.edu.hk/contextual/approach/tem/brief_e.html

http://www.amsciepub.com/doi/abs/10.2466/pms.1997.84.1.347

http://www.phy.cuhk.edu.hk/contextual/approach/tem/brief_e.html

Εγκατεστημένη μάθηση & Κοινότητες Πρακτικής(community of practice)

Οι Κοινότητες Πρακτικής* είναι παραδείγματα ομάδων που έχουν το αίσθημα της κοινότητας χάρη σε ένα κοινό σκοπό ή/και έχουν ένα κοινό παρελθόν ή εμπειρίες – έχουν δεσμούς μεταξύ τους – και μοιράζονται την ίδια γλώσσα (κι όχι κατ΄ ανάγκη και τον ίδιο τόπο). Η γνώση και η μάθηση είναι απότοκα της κοινής δραστηριότητας (…)

Η απόκτηση της γνώσης στις Κοινότητες Πρακτικής γίνεται με τη μαθητεία.

Εγκατεστημένη μάθηση & Κοινότητες Πρακτικής(community of practice)

Οι Κοινότητες Πρακτικής* είναι παραδείγματα ομάδων που έχουν το αίσθημα της κοινότητας χάρη σε ένα κοινό σκοπό ή/και έχουν ένα κοινό παρελθόν ή εμπειρίες – έχουν δεσμούς μεταξύ τους – και μοιράζονται την ίδια γλώσσα (κι όχι κατ΄ ανάγκη και τον ίδιο τόπο). Η γνώση και η μάθηση είναι απότοκα της κοινής δραστηριότητας (…)

Η απόκτηση της γνώσης στις Κοινότητες Πρακτικής γίνεται με τη μαθητεία.





*Κοινότητες Πρακτικής και Μάθησης

http://www.trainmor-knowmore.eu/A1149FA7.el.aspx

http://www.trainmor-knowmore.eu/A1149FA7.el.aspx


Εγκαθιδρυμένη μάθηση & Κοινότητες Πρακτικής(community of practice)

Η λέξη «κοινότητα» σηματοδοτεί την προσωπική βάση πάνω στην οποία διαμορφώνονται οι σχέσεις μεταξύ των ατόμων.

Ο όρος «πρακτική» υπονοεί την γνώση μέσα από τη δράση και αναφέ-ρεται στη δυναμική διαδικασία μέσω της οποίας τα άτομα μαθαίνουν πώς να κάνουν τη δουλειά τους διεκπεραιώνοντας εργασίες και αλληλεπι-δρώντας με άλλους που διεκπεραιώνουν παρόμοιες εργασίες, σε αντίθεση με πιο επίσημες πολιτικές και διαδικασίες που αντικατοπτρίζουν το πώς πρέπει να γίνεται η δουλειά

Εγκαθιδρυμένη μάθηση & Κοινότητες Πρακτικής(community of practice)

Η λέξη «κοινότητα» σηματοδοτεί την προσωπική βάση πάνω στην οποία διαμορφώνονται οι σχέσεις μεταξύ των ατόμων.

Ο όρος «πρακτική» υπονοεί την γνώση μέσα από τη δράση και αναφέ-ρεται στη δυναμική διαδικασία μέσω της οποίας τα άτομα μαθαίνουν πώς να κάνουν τη δουλειά τους διεκπεραιώνοντας εργασίες και αλληλεπι-δρώντας με άλλους που διεκπεραιώνουν παρόμοιες εργασίες, σε αντίθεση με πιο επίσημες πολιτικές και διαδικασίες που αντικατοπτρίζουν το πώς πρέπει να γίνεται η δουλειά




www.etpe.gr/extras/download.php?type=proceed&id=816

http://www.etpe.eu/new/custom/pdf/etpe796.pdf

http://www.etpe.gr/extras/download.php?type=proceed&id=816

http://www.etpe.eu/new/custom/pdf/etpe796.pdf

http://communication.ucsd.edu/MCA/Paper/Engestrom/expanding/toc.htmhttp://www.netschoolbook.gr/epimorfosi/theories.htmlhttp://en.wikipedia.org/wiki/Activity_theory

H θεωρία της δραστηριότητας (activity theory)

Η θεωρία της δραστηριότητας (Leont’ev, Engeström, Nardi) έχει σημαντικές εφαρμογές στις έρευνες που αφορούν την επικοινωνία ανθρώπου-μηχανής και ειδικότερα στο σχεδιασμό μαθησιακών περιβαλλόντων με υπολογιστή (συνεργατική μάθηση).

Η συνεργατική μάθηση (collaborative learning) με υπολογιστή βασίζεται στην αλληλεπίδραση ανάμεσα στο υποκείμενο (μαθητή), το αντικείμενο (στόχο μάθησης) και τα διαθέσιμα εργαλεία.



Alexei Leont'ev (1904-1979)

Yrjö Engeström

Bonnie Nardi


http://communication.ucsd.edu/MCA/Paper/Engestrom/expanding/toc.htm

http://www.netschoolbook.gr/epimorfosi/theories.html

http://en.wikipedia.org/wiki/Activity_theory

http://www.edu.helsinki.fi/activity/people/engestro/

http://en.wikipedia.org/wiki/Bonnie_Nardi

http://en.wikipedia.org/wiki/Aleksei_N._Leontiev

εργαλεία

υποκείμενα αντικείμενο

κανόνες χρήσης κοινότητα

αποτέλεσμα

εργαλεία


κανόνες χρήσης

κοινότητα καταμερισμός εργασίας




Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Θεωρία της δραστηριότηταςΣύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Θεωρία της δραστηριότητας

Yrjö Engeström., Learning by Expanding, 1987http://communication.ucsd.edu/MCA/Paper/Engestrom/expanding/toc.htm

Η δομή της ανθρώπινης δραστηριότητας

κατανομή

παραγωγή

κατανάλωση

ανταλλαγή


εργαλεία


κανόνες χρήσης κοινότητα




Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Θεωρία της δραστηριότηταςΣύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Θεωρία της δραστηριότητας

Yrjö Engeström., Learning by Expanding, 1987http://communication.ucsd.edu/MCA/Paper/Engestrom/expanding/toc.htm

Η δομή της ανθρώπινης δραστηριότητας

κατανομή

παραγωγή

κατανάλωση

ανταλλαγή

εργαλεία


κανόνες χρήσης

κοινότητα καταμερισμός εργασίας





Koινωνιoπολιτισμικές θεωρίες και ΤΠΕ

Οι κoινωνιoπολιτισμικές θεωρίες επηρέασαν σε σημαντικό βαθμό τον τρόπο που τα σύγχρονα εκπαιδευτικά λογισμικά και περιβάλλοντα εντάσσονται στη διδασκαλία και τη μάθηση, καθώς ευνόησαν το μοντέλο των μαθητών που συνεργάζονται μέσω των ΤΠΕ.




http://66.102.9.104/search?q=cache:5mSEU7VJz0kJ:www.aegean.gr/culturaltec/skammas/



Koινωνιoπολιτισμικές θεωρίες & ΤΠΕ Koινωνιoπολιτισμικές θεωρίες & ΤΠΕ


Θεωρία του Vygotsky

Θεωρία τηςδραστηριότητας

Εγκαταστημένημάθηση

Κατανεμημένημάθηση

Doise &Mugny

Vygotsky, Luria,

Leont’ev

Engestrom & Nardi

Lave, Brown,Wenger

Hutchins

Εφαρμογές διαδικτύου

(chat, forums, video conference)

Μηχανέςαναζήτησης

Ψηφιακέςβιβλιοθήκες

Εκπαιδευτικές δικτυακές πύλες

Συστήματα συνεργατικής μάθησης με υπολογιστές

http://66.102.9.104/search?q=cache:5mSEU7VJz0kJ:www.aegean.gr/culturaltec/skammas/

Συμπεριφοριστικές θεωρίες

Γνωστικές θεωρίες Κοινωνιοπολιτισμικές θεωρίες

Η μάθηση ως διαδικασία πρόσκτησης της γνώσης

Η μάθηση ως διαδικασία δημιουργίας της γνώσης

Η μάθηση ως αποτέλεσμα συμ-μετοχής σε κοινωνικές ομάδες

Γραμμική οργάνωση πληροφορίας (Skinner)

Γνωστικός (επ)οικοδο-μισμός (Piaget)

Κοινωνικός οικοδομι-σμός (Vygotsky, Bruner)

Μέθοδος πολλαπλών επιλογών (Crowder)

Εποικοδομισμός του Papert

Θεωρία δραστηριότη-τας (Engestrom & Nardi)

Διδακτικός σχεδιασμός (Gagne)

Ανακαλυπτική μάθηση (Bruner)

Κατανεμημένη μάθηση (Hutchins)

Επεξεργασία πληροφο-ρίας (Gagne, Newell)

Εγκαταστημένη μάθη-ση (Lave & Wenger)

Συνδεσιασμός (νευρωνικά δίκτυα) & Κοινότητες μάθησης



Θεωρίες μάθησης & εκπαιδευτικά λογισμικά Θεωρίες μάθησης & εκπαιδευτικά λογισμικά

Λογισμικά κλειστού τύπου

Λογισμικά ανοικτού τύπου

Διδακτικές μηχανές

προγράμματα εξάσκησης & πρακτικής-ηλεκτρονικό βιβλίο-συστήματα καθοδήγησης

εφαρμογές πολυμέσων



Θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης (Multiply Intelligences)

Συνεισφέρει θεωρητικά στον οικοδομισμό (μετα- κονστρουκτιβικτιστική θεωρία) ώστε να γίνει περισσότερο δημιουργικός και πιο αποτελεσματικός στη διαδικασία μεταβίβασης της γνώσης προς το μαθητή.

Εισηγητής ο Howard Gardner.

Howard Gardner 1943-

Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης

http://www.thirteen.org/edonline/concept2class/mi/index.htmlhttp://athena.pi.ac.cy/intelligence.dochttp://www.netschoolbook.gr/epimorfosi/multiple-intell.htmlhttp://users.att.sch.gr/dimitro/dimitro,%2017-12-04.doc

http://www.tecweb.org/styles/gardner.html

http://www.thirteen.org/edonline/concept2class/mi/index.html

http://athena.pi.ac.cy/intelligence.doc

http://www.netschoolbook.gr/epimorfosi/multiple-intell.html

http://en.wikipedia.org/wiki/Howard_Gardner




Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης

Σύμφωνα με αυτή η νοημοσύνη έχει εφτά (+2) βασικά επίπεδα:

● Γλωσσική νοημοσύνη : Ικανότητα χρησιμοποίησης των λέξεων αποτελεσματικά, είτε γραπτά είτε προφορικά. Χαρακτηρίζει αυτούς που είναι πολύ καλοί στο χειρισμό της γλώσσας, της γραμματικής, της ποίησης, στο διάβασμα και στο γράψιμο λ.χ. δικηγόροι, φιλόσοφοι, συγγραφείς, διερμηνείς κ.ά.

● Λογικο-μαθηματική νοημοσύνη: Ικανότητα χρησιμοποίησης των αριθμών αποτελεσματικά και στο λόγο. Χαρακτηρίζεται από λογικό, ορθολογιστικό, μαθηματικό ή επιστημονικό πνεύμα, λ.χ. γιατροί, μηχανικοί, προγραμματιστές, επιστήμονες κ.ά.

Νοημοσύνη (ευφυΐα) είναι ένα σύνολο πνευματικών λειτουρ-γιών που χρησιμοποιούμε για να αντιμετωπίσουμε νέες καταστάσεις και να λύσουμε προβλήματα, αξιοποιώντας προηγούμενες εμπειρίες.

Κάθε άτομο διαθέτει όλα τα είδη νοημοσύνης σε επαρκές επίπεδο.

Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης (ΙΙ)

● Χωροταξική νοημοσύνη: Η αντιληπτική ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο με ακρίβεια οπτικά-χωρικά να δημιουργούμε ένα νοητικό μοντέλο του χώρου (φωτογραφίες/ εικόνες) και μετά να το χειριζόμαστε και να λειτουργούμε χρησιμοποιώντας αυτό το μοντέλο. Ναυτικοί, μηχανικοί, αρχιτέκτονες, διακοσμητές, γλύπτες και ζωγράφοι πιθανόν όλοι έχουν ανεπτυγμένη χωροταξική νοημοσύνη.

● Μουσική νοημοσύνη: Ικανότητα αντίληψης και έκφρασης μουσικής (γνώση μουσικού οργάνου, σύνθεση).Χαρακτηρίζει μουσικούς, συνθέτες κ.ά.





Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης (ιιι) ● Σωματοκινητική νοημοσύνη: Η ικανότητα στη χρησιμοποίησης του σώματος για να εκφράσει το άτομο ιδέες και συναισθήματα και η ευχέρεια στη χρησιμοποίηση των χεριών για να παράγει ή να μετασχηματίσει πράγματα. Το είδος της νοημοσύνης που δημιουργεί ένα μεγάλο αθλητή, χορευτή, τεχνίτη, ξυλουργό, γλύπτη κ.ά.

● Διαπροσωπική νοημοσύνη: Η ικανότητα να κατανοούμε (να διακρίνουμε τις διαθέσεις, τις προθέσεις, τα κίνητρα, τα συναισθήματα των άλλων) και να εργαζόμαστε με άλλους ανθρώπους. Πιθανότερα αυτή παρουσιάζεται σε καλούς πωλητές, πολιτικούς, μεσίτες, δασκάλους κ.ά.





Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης (IV)

● Ενδοπροσωπική νοημοσύνη: Η ικανότητα να κατανοεί κανείς τον εαυτό του, να χρησιμοποιεί κάποιος τις ικανότητές του πιο επιτυχημένα. Τέτοιοι άνθρωποι μπορούν να πετύχουν σχεδόν σε κάθε τομέα που έχει σχέση με το εαυτό τους.

● Φυσιοκρατική: Η ικανότητα διάκρισης μεταξύ των φαινομένων του φυσικού κόσμου και αξιολόγησής τους.

● Υπαρξιακή νοημοσύνη: Ευαισθησία και ικανότητα να αντι-μετωπίσουμε ερωτήσεις για την ανθρώπινη ύπαρξη, όπως τι είναι ζωή, γιατί πεθαίνουμε, και ‘’πώς φτάσαμε εδώ’’.








Στα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα η σχολική ύλη και η αξιολόγηση του μαθητή βασίζονται, συνήθως, στη γλωσσική & λογικο-μαθηματική νοημοσύνη και ως εκ τούτου εξασφαλίζουν συμμετοχή, σχολική επιτυχία και αυτοπεποίθηση στους μαθητές που έχουν αναπτυγμένα αυτά τα δύο είδη.

Αντιθέτως, οι μαθητές οι οποίοι δεν διαθέτουν αυτούς τους τύπους νοημοσύνης, αυτο-απομονώνονται (…)





Όταν η εκπαίδευση κατευθύνεται προς όλες τις μορφές νοημοσύνης, οι μαθητές κερδίζουν πολλά. Η διδασκαλία/μάθηση πολλαπλής νοημοσύνης υιοθετεί ενεργή συμμετοχή, που ενεργοποιεί την ευχαρίστηση και τα κίνητρα μάθησης.




Τεχνολογικές θεωρίες

Στηρίζονται στο αξίωμα ότι πρέπει να βελτιώσουμε συγκεκριμένα την τεχνολογία των διαδικασιών της παιδαγωγικής επικοινωνίας, αν θέλουμε να πετύχουμε μια καλύτερη μάθηση. Πρέπει να αποκτήσουμε μια τεχνολογική προσέγγιση της εκπαίδευσης και να οικοδομήσουμε συστήματα διδασκαλίας και μάθησης. Υποστηρίζουν ότι η τεχνολογία είναι ο μοναδικός τρόπος επίλυσης πρακτικών προβλημάτων και ο καλύτερος για τη βελτίωση της εκπαίδευσης. Το ενδιαφέρον αυτής της προσέγγισης δεν είναι η φύση των σκοπών , αλλά η οργάνωση των μέσων που πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να προσεγγίσουμε αυτούς τους σκοπούς.

Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Τεχνολογικές θεωρίεςΣύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Τεχνολογικές θεωρίες

Υ. Bertrand: Σύγχρονες Εκπαιδευτικές Θεωρίες, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 1994




Τεχνολογικές θεωρίες: Οι δύο τάσεις

Η συστημική εκπαίδευση που πηγάζει από τις έρευνες που αφορούν τη γενική θεωρία συστημάτων, που επιτρέπουν να βελτιώσουμε την οργάνωση της διδασκαλίας και οδηγούν στον εκπαιδευτικό σχεδιασμό (σκοποί, διαδικασίες, αξιολόγηση, επανατροφοδότηση).



Τεχνολογικές θεωρίες: Οι δύο τάσεις

Τα υπερμέσα (hypermedia), τάση που προέρχεται από τις έρευνες στην κυβερνητική, την τεχνητή νοημοσύνη, την πληροφορική, τις γνωστικές επιστήμες, τις θεωρίες επικοινωνίας.Συνδυάζουν γνωστικές θεωρίες και θεωρίες πληροφορικής, αλλά χαρακτηρίζονται από πραγματισμό: ένα σύστημα που να λειτουργεί, μια αποτελεσματική τεχνολογία κι όχι μια ωραία θεωρία(…)

Τα υπερμέσα μεταβιβάζουν τον έλεγχο της εκπαιδευτικής πράξης από τον εκπαιδευτικό, στο μαθητή (…)


Ο κονεκτιβισμός (connectivism) των G. Siemens & S. Downes (2005) είναι μια θεωρία μάθησης για τη ψηφιακή εποχή που στον πυρήνα της έχει τη θέση ότι η γνώση είναι κατανεμημένη σε ένα δίκτυο συνδέσμων και η μάθηση βασίζεται στη δυνατότητα κατασκευής και διάσχισης των συγκεκριμένων δικτύων. Ο μαθητής μαθαίνει πλοηγούμενος σε μια πληθώρα δικτυακών τόπων επιλέγοντας μόνος το περιχεόμενο, τον τρόπο, το χρόνο και τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσει δομώντας ένα προσωπικό δίκτυο μάθησης. H γνώση δεν αποτελεί πρόταση από τον εκπαιδευτικό (που παίζει πλέον επικουρικό ρόλο, αν όχι να απουσιάζει εντελώς)…




http://learn20.wikispaces.com/connectivism

http://www.youtube.com/watch?v=a5-Wk2cwb68

http://goo.gl/zHY7ZEhttp://halfanhour.blogspot.co.uk/2007/02/what-connectivism-is.html

Ο κονεκτιβισμός κατευθύνεται από την κατανόηση ότι:

Οι αποφάσεις βασίζονται σε ραγδαία μεταλλασσόμενες βάσεις. Νέα πληροφορία αποκτάται συνεχόμενα. Η ικανότητα να σχηματίζουμε διακρίσεις ανάμεσα σε σημαντικές και ασήμαντες πληροφορίες είναι βασική. Η ικανότητα να αναγνωρίζουμε πότε η νέα πληροφορία αλλάζει το τοπίο, το οποίο βασίζεται στις αποφάσεις που πήραμε την προηγούμενη μέρα, είναι επίσης βασική.




http://goo.gl/P30rrO

Οι αρχές του κονεκτιβισμού:

Η μάθηση και η γνώση βασίζονται στην ποικιλία απόψεων. Η μάθηση είναι η διεργασία σύνδεσης πηγών πληροφορίας Η μάθηση μπορεί να διαμένει σε μη ανθρώπινα στοιχεία Η ικανότητα να ξέρεις είναι πιο σημαντική από αυτά που ήδη ξέρεις Η δημιουργία και η συντήρηση συνδέσεων απαιτείται για την υποστήριξη συνεχής μάθησης Η ικανότητα να δεις συνδέσεις – να αναγνωρίσεις πρότυπα – μεταξύ ιδεών και εννοιών είναι κρίσιμη για τη μάθηση Η επικαιροποίηση της γνώσης είναι η πρόθεση κατάλληλα δημιουργημένων μαθησιακών δικτύων Η λήψη αποφάσεων είναι από μόνη της μια διεργασία μάθησης. Μια σωστή απάντηση σήμερα μπορεί να είναι λάθος αύριο.




http://goo.gl/P30rrO




Εντέλει…

Οι σύγχρονες προσεγγίσεις για τη μάθηση τονίζουν την ενεργητική και εποικοδομητική φύση της διαδικασίας μέσω της οποίας αποκτούμε νέες γνώσεις. Έτσι, οι μαθητές πρέπει να εμπλέκονται ενεργητικά στη διαδικασία της μάθησης, οικοδομώντας σταδιακά γνώσεις, βασιζόμενοι σε αυτά που ήδη γνωρίζουν, μέσα σε ένα φιλικό κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο…

Σ. Βοσνιάδου: Παιδιά, Σχολεία και Υπολογιστές, Gutenberg, 2006, σ. 31-32




Εντέλει…

Η μάθηση στο σχολείο απαιτεί την προσοχή, την παρατήρηση, την κατανόηση, τη θέση μαθησιακών στόχων και την ενεργό συμμετοχή στην τάξη. Αυτό θα γίνει, αν το μάθημα εμπλουτιστεί με πρακτικές δραστηριότητες (πειράματα, εργασίες), εκπαιδευτικές επισκέψεις σε μουσεία, συμμετοχή σε συζητήσεις κι άλλες συνεργατικές δραστηριότητες.

Ακόμη, αν αφήσουμε τους μαθητές να αναπτύξουν κάποιες πρωτοβουλίες σχετικά με το τι πρέπει να μάθουν και το πώς, βοηθώντας τους να αποκτήσουν γνώσεις που είναι συναφείς με τις ικανότητές και τα ενδιαφέροντά τους.

Σ. Βοσνιάδου: Παιδιά, Σχολεία και Υπολογιστές, Gutenberg, 2006, σ. 31-32

Χρονογραμμή ένταξης θεωριών μάθησης στην εκπαίδευση



Σύγχρονες και παλαιότερες θεωρήσεις για τη μάθησηΣύγχρονες και παλαιότερες θεωρήσεις για τη μάθηση

ΕμπειρισμόςΘετικός ρεαλισμός

ΕρβαρτιανισμόςΕρβαρτιανισμός

Συμπεριφορισμός

Διδακτικός σχεδιασμός

Κοινωνιογνωστικές θεωρίεςΓνωστικές

θεωρίες

(Επ)οικοδομισμός

(Νεο)συμπεριφορισμός

Watson, 1913

Gagne, 1965Skinner,

1954

Bloom, 1956

Piaget, 1971

Papert, Bruner 1980

Gardner, 1983

Bruner, 1966

Dewey, 1930s/1990s

Vygotsky, 1930s/1970s

Herbart, 1776-1841

1900 1960 197018ος-19ος αι.

Lave & Wenger,

1991

Nardi, 1996

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής θεώρησης για τη μάθηση

Χαρακτηριστικά της σύγχρονης θεώρησης για τη

μάθηση

Η γνώση προκύπτει από την παθητική αποδοχή

Η γνώση ΄΄ανακαλύπτεται΄΄ και κατακτάται από το μαθητή

Η μάθηση είναι μια μοναχική πορεία Η μάθηση είναι κοινωνική διαδικασία

Η μάθηση είναι μονοδιάστατη και ακολουθεί ένα μόνο δρόμο

Η μάθηση είναι σφαιρική (ολιστική) και οδηγούμαστε σε αυτήν από διάφορα μονοπάτια




Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής θεώρησης για τη μάθηση

Χαρακτηριστικά της σύγχρονης θεώρησης για τη μάθηση

Η μάθηση εστιάζεται στις γνωστικές ανεπάρκειες των μαθητών

Η μάθηση εστιάζεται στα ενδιαφέ-ροντα και τις ικανότητες των μαθητών

Πηγή πληροφόρησης είναι μόνο ο δάσκαλος και το βιβλίο

Η πληροφόρηση προέρχεται από ποικίλες, διαφορετικές πηγές (δίκτυο)

Η γνώση αναπαράγεται Η γνώση παράγεται (δομείται) από τους μαθητές

Ο δάσκαλος μεταφέρει γνώση Ο δάσκαλος διευκολύνει τη σύνδεση της γνώσης με την πραγματικότητα







Για μια προσωπική θεωρία μάθησης

Μέσα από τη μελέτη των (αλληλοσυγκρουόμενων) θεωριών διδασκαλίας και μάθησης, της ιστορικής τους ανάπτυξης, και εξετάζοντας με κριτικό μάτι τις επικρατέστερες θεωρίες, ο εκπαιδευτικός πρέπει να διαμορφώσει - σε συνδυασμό με τις εμπειρίες του -τη προσωπική του θεωρία διδασκαλίας και μάθησης, επιλέγοντας εκείνα τα «εργαλεία», που νομίζει ότι του χρειάζονται κάθε φορά, ώστε να δώσει το δικό του δημιουργικό στίγμα…




ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Β΄ ΕΠΙΠΕΔΟΥ

Θεωρείτε ότι η γνώση βασικών θεωριών μάθησης μπορεί ουσιαστικά να υποστηρίξει το διδακτικό έργο σας ή ότι αποτελεί μια γνώση χωρίς, σε τελευταία ανάλυση, πρακτικά αποτελέσματα;





ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Β΄ ΕΠΙΠΕΔΟΥ

http://prezi.com/1fzdkmn0fful/presentation/

Μια σύνοψη των θεωριών διδασκαλίας/μάθησης…

και, “σε ποια θεωρία προσεγγίζει η διδασκαλία μου;”…




http://www.youtube.com/watch?v=5qH5EXEJtp8

http://www.youtube.com/watch?v=5qH5EXEJtp8

Education

Σύγχρονες Θεωρίες Μάθησης