بر ای »مقدمه آموزشی کارگاهآزمون« طراحی

الزهرا دانشگاه1393

رسیدن" • در آموزان دانش موفقیت میزان بتوانند باید که هستند معلمان � معموَال

. بایدآزمون ها آن کار این برای بگیرند اندازه را شده تعیین پیش از اهداف به

. بنابر گیرند می اندازه را آموزان دانش تحصیلی پیشرفت که کنند تهیه را هایی

از یکی تحصیلی پیشرفت های آزمون مختلف انواع ی تهیه که گفت توان می این

. وجود با دارند عهده بر علمان که است کارهایی ترین دشوار هم شاید و مهمترین

پیشرفت های آزمون ی تهیه بنیادی اصول با معلمان از کمی بسیار تعداد این

. است این واقعیت دارند آشنایی ای، گزینه چند های آزمون مخصوصا تحصیلی،

نمی زیادی اهمیت ارزشیابی، و گیری اندازه مسایل به معلم تربیت مراکز در که

. آشنایی عدم البته است سطحی بسیار ها آن با معلمان آشنایی نتیجه در و دهند

. که است این آن دارد نیز دیگری علت ارزشیابی و گیری اندازه مسایل با معلمان

که کنند نمی پیدا فرصت یا موقیعت چندان تحصیل، از فراغ از پس معلمان،

" . بپردازند ها آن گذاری نمره و اجرا مختلف، های آزمون ی تهیه به عمال بتوانند

گنجی،) دکتر ترجمه (10،ص.1373شوئر،

: آزمون یک سازی آماده مراحل

تعیین. 1و هدفشکل آزمون

تعیین. 2محتوا

آماده. 3سازی سواَالت

بررس.4ی

سواَالت

آزمون. 5آزمایشی

از قبلامتحان اصلی

بررس.6آزمون ی

از پسبرگزاری

آزمون - هدف اول مرحله

در" مشخص هدف یک به رسیدن برای دانشجو زبان سطح آیا - – : ( " مهاجرت معین شغل مثال عنوان به ؟ است مناسب آینده

دانشگاه ( به ورودمهارت (Proficiency) آزمون

اصل " در گرفته می یاد باید که را آنچه از مقدار چه دانشجو بدانیم ." است؟ گرفته یادتحصیلی سنجش (Achievement) آزمون

اساس" آن بر معلم تا است دانشجویان ضعف و قوت نقاط تعیین." نماید اعمال خود آموزش در باید تغییراتی چه بداند

تشخیصی (Diagnostic) آزمون

." گیرد" قرار آن در باید دانشجو که است سطحی یا کالس تعیینسطح (Placement)تعیین

ساخته معلم های آزمون های آزمون

استانداردمحتوای - اساس بر معلمان

می تهیه را ها آن شده تدریس

پیشرفت ها آن ی بوسیله و کنند

یا آموزان دانش تحصیلی

. گیرند می اندازه را دانشجویان

محدود - محتوای

کالسی - داخل اهداف

ی - بوسیله ها آزمون این

و شوند می تهیه متخصصان

می سر پشت را خاصی مراحل

گذارند.

کلی - محتوای

های - نظام بین مشترک اهداف

متعدد تحصیلی

ها ویژگی معلم های آزمون

ساخته

های آزمون

استاندارد

و اجرا دستورالعمل

دادن نمره 

محتوا

نمی تعیین ثابتی دستورالعمل

شود.

 تعیین کالس معلم توسط محتوا

. شود می

شیوه بر منطبق دستورالعمل

. باشد می استاندارد های

کارشناسان توسط محتوا

موارد و تحصیلی ی برنامه

. شد می تعیین تدریس مورد

ساختار زده شتاب و اتفاقی شامل دقیق بسیار های روش

کلی های طرح و اهداف تدوین

اصالح و سوال تحلیل آزمون،

سوال

معیارها کالسی درون سطح در مدارس معیارهای

ملaی

اهداف معلم توسط معین اهداف

ها رقابت و شود می تعیین

. است کالسی درون

ریزی برنامه اساس بر اهداف

و شود می تعیین سی در

مدرسه کالسی، بین ها رقابت

. است کشوری و ای

() ( مالکی تسلط -Criterionآزمونreferenced ):

شود می تهیه منظور این به تسلط آزموندرجه به آموز دانش که دهد نشان تا

. نه یا است رسیده پیشرفت از معینیوسیله به معموَال آزمون یک حذفی نقطهتعیین قراردادی طور به و آن کننده تهیه

. شود می(:) متعارف ) تشخیص -Normآزمون

referenced)یک • باَالی در یا پایین در فراگیر تشخیص آزمون در

نتایجی به نسبت بلکه گیرد؛ نمی قرار معیین نمرهبندی طبقه اند کرده اخذ آموزان دانش سایر که

. شود می

آزمون - شکل اول مرحله

پاسخ باز سوالsupply-type item

انشایی

کوتاه جواب

بسته سوال-Choice پاسخ

type item

صحیح/غلط

جور کردنی

چند انتخابی

پاسخ باز جواب- () supply-type item) سوال کوتاه سوالی(: انشاییکند تهیه را آن پاسخ باید آموز دانش خود .که

انشایی تهیه: سوال آن برای طوَالنی پاسخ یک باید آموز دانش که سوالی

ساده ) (.. بسیار ها آن ی تهیه صفحه چند یا صفحه یک پاراگراف، یک کند

. این معایب از داند ها پاسخ نوشتن برای زیادی آزادی فراگیران و است

برای َالزم زمان بودن زیاد ها، آن تعداد بودن محدود توانبه می سواَالت

. است این مهم ی نکته کرد اشاره گذاری نمره نبودن عینی و گویی پاسخ

. این غیر در کند طرح کامل وضوح و دقت با را خود سواَالت باید معلم که

تفسیر متفاوت های شیوه به را ها ان فراگیران است ممکن صورت

کنند.

چرا؟ مثال:• ثروت؟ یا است بهتر علم

جواب کوتاه یک: Short answer item))سوال باید آموز دانش که سوالی

سوال ) (. این جمله یک کلمه، چند کلمه، یک کن تهیه آن برای کوتاه پاسخ

سوال به آورد، می فراهم را ها پاسخ خود آموز دانش که این جهت از

. است متفاوت پاسخ طول نظر از اما دارد؛ شباهت انشایی

ها آن تصحیح و گیرند می نظر در را محدودی اهداف ها سوال گونه این

: . کرد توجه زیر نکات به باید ها آن طراحی در دلیل همین به است مشکل•. است مهم پرسیم می فراگیر از چه آن باشیم داشته اطمینان•. نکشیم بیرون کتاب متن از مستقیم را ها جمله•. بگذاریم خالی جای یک تنهاجمله • آخر در را خالی جای است، کردنی تکمیل نوع از سوال اگر

بگذارم.•. کند می ایجاد پاسخ یک سوال باشیم مطمئن•. کند نمی القا را آن پاسخ سوال، بندی جمله که باشیم داشته اطمینان 

.مثال دارد: ..... نام انسانها بر شده نازل آسمانی کتاب آخرین

)صحیح/غلط-جور کردنی-چند ( Choice-type item) سوال بسته پاسخسوالی که پاسخ های زیادی برای آن پیشنهاد می شود و انتخابی(:

دانش آموز باید یکی از آن ها را انتخاب کند. برای طراحی این نوع سواَالت معلم باید زمان زیادی صرف کند اما تصحیح پاسخ ها به

سرعت و به آسانی انجام می گیرد.

: سوالی که برای آن دو پاسخ (True-false item)سوال صحیح – غلط . 1

در نظر گرفته می شود، یکی از آن ها صحیح و دیگری غلط است. این

گونه سوال ها نسبتا آسان تهیه می شوند اما این ایراد را دارند که به

فراگیر اجازه می دهند تا با حدس و گمان پاسخ صحیح را پیدا کنند. در

تهیه ی این سواَالت باید از به کار بردن کلماتی نظیر " هرگز، همه،

گاهی و برخی " که پاسخ ها را آشکار می ساند اجتناب ورزید.

: نویسنده کتاب منطق الطیر عطار نیشابوری است.مثال

الف( صحیح ب(غلط

(: سوالی که در Matching item).سوال جور کردنی 2•آن دانش آموز باید کلمات، تعاریف، مفاهیم، اشیا و ...

را با یکدیگر گروه بندی کند. در این آزمون معموَال کلمات را در دو ستون متقابل می نویسند. . هر اندازه

جفت کلمه ها، جمله ها، ... متجانس باشند، به همان اندازه سوال قابل قبول تر خواهد بود.

مثال: استان گیالنمشهد•استان خراسانرشت•استان مرکزیشیراز• استان فارساراک•

ای. 3 گزینه چند برای( Multiple-choice item): سوال زیادی های پاسخ که سوالی. کند انتخاب را ها آن از یکی باید آموز دانش و میشود پیشنهاد آن

( : قسمت اصلی سوال، مخصوصا در Stem))پایه(الف( متن اصلی یا تنه ی سوال

سواَالت چند انتخابی که موضوع را مطرح می کند و پاسخ آن در بین پاسخ های

پیشنهادی است.

(: پاسخ های غلط در یک سوال چند انتخابی.Distractors های انحرافی)پاسخب(

مثال:

عیب بزرگ سوال جور کردنی این است که:

الف(تعداد محدودی از هدفها را اتدازه می گیرد.

ب(به طور ذهنی نمره گذاری می شود.

ج(طرح آن دشوارتر از طرح سواَالت دیگر است.

د(در مدارس ابتدایی چندان کاربرد ندارد.

(، بعد پاسخ stemبه طور کلی اول باید تنه ی سوال ) پایه ،

جمله های صحیح و سپس پاسخ های انحرافی را نوشت.

، زیرا در سوالی نسبت به جمله های ناقص برتری دارند

جمله های ناقص، فراگیر باید هریک از پاسخ های پیشنهادی را به

تنه ی دنباله ی تنه ی سوال بیاورد و بهترین را انتخاب کند.

سوال حتی االمکان باید کوتاه نوشته شود و مسئله ی

از نظر همچنین متن اصلی باید واحدی را مطرح کند.

و پاسخ صحیح را نشان ندهد.دستوری صحیح باشد

: انتخابی چند سواَالت تهیه در مهم نکته چند

. خود پایه به تنهایی دارای معنی کاملی باشد.1

.پایه نباید اطالعات غیر مرتبط با سوال مورد نظر را در خود داشته باشد.2

3. جمالت در بن استفاده کرد که فرم منفیفقط در صورتی می توان از

.موضوع مورد سوال از اهمیت باَالیی بر خوردار باشد

پایه می تواند یک "سوال" یا یک "جمله نا تمام" با شد. بهتر است جای خالی .4

در ابتدای جمله قرار نگیرد زیرا این امر موجب گیج شدن پاسخ دهنده می

.شود

.گزینه ها نباید "غیر محتمل" باشند.5

.گزینه ها باید "موجز" و "دقیق" بیان شوند.6

.هیچ دو گزینه ای نباید یک مفهوم در بر داشته باشند.7

.تمام گزینه ها باید با یکدیگر "همسویی" داشته باشند.8

هیچ گزینه ای نباید از سایر گزینه ها متمایز باشد. بدین منظور َالزم .9

: است گزینه ها

با بن هم خوانی داشته باشند.دستوری از جهت

. جمالت یکسان باشندطولاز جهت

مشابه باشند )یا همگی واجد زبان به زبانیاز جهت

کار رفته در

.(کتاب درسی باشند یا فاقد آن

بهتر است گزینه های "همه موارد فوق" و "هیچکدام" به کار .10

.گرفته نشود

.در چینش گرینه ها باید ترتیب الفبا رعایت شود.11

می توان تعداد گزینه های مختلفی برای سواَالت یک آزمون .12

انتخاب کرد )از جهت بحثهای آماری آزمون سازی تفاوت معنا داری

. گزینه ای وجود ندارد(5و4و3بین کارآمدی سواَالت

-گزینه های 2و1از سواَالت پیچیده پرهیز کنید )متال گزینه های .13

...(3و2

.محتوای هر سوال باید مجزا از محتوای سواَالت دیگر آزمون 14

باشد.

به دانش آموزان یک مسئله مورد گزینه های غلط "ارایه

بحث و جدل است. چنین گمان می رود که مواجهه

شدن مرتب دانش آموزان با اشکال غلط زبانی منجر

به تثبیت این اشکال غلط در ذهن دانش آموزان خواهد

شد. بعدها چگونه می شود این ها را تصحیح کرد؟"

(10،ص.1373)فرهادی،جعفر پور، بیرجندی،

: جمله درست را بر گزینید: 3مثال  a )He at school studies English.b)English at school he studies.c)He studies at school English.

d)He studies English at school

- محتوا تعیین دوم مرحله

از مرحله این آزمون در طرح .جدول کنیم می استفادهاندازه زبان گرامری ساختار یک بر افراد تسلط میزان است قرار که کنید فرض

: . کرد تنظیم را زیر جدول توان می منظور بدین شود گیری

سواالت تعداد آموزشی اهداف

35232

اضافه حروف

فعل شکل

ها شرطی

مستقیم غیر قول نقل

تفضیلی

15 کلسواالت تعداد آموزشی اهداف

 11111 

فعل اشکال

ساده حال

ساده ی گذشته

کامل حال

کامل ی گذشته

آینده

 

مهارت   نثر

ادبی

شعر اطالعا

ت عموم

ی

گونه

های

ادبی

متفاو

ت

نسبت

نمرات

خواند

ن

بیاد آوری

اطالعا

ت

  

تشخیص

معنا

تفسیر

متن

 و تجزیه

تحلیل

متن

گ 3 چ

 گ 3 چ

گ 3 چ

 -

گ 3 چ

 گ 3 چ

گ 3 چ

- 

گ 3 چ

 گ 3 چ

گ 3 چ

 - 

-

 --

 گ 2 چ

پ 1 ک

14%

 14%14%

 21%

             

انشایی 1نوشتن

37 %

: محتوا سازی آماده سوم مرحله

نوع انتخاب و آزمون طرح جدول تهیه از پس. رسد می فرا آزمون متن نگارش زمان سواَالت

سواالت : بررسی چهارم مرحله

کار یک سازی آزمون که آنجایی وتخصصی از

بازبینی گروهی مسئول توسط باید سواَالت است

از که اشکاَالتی تا گیرد قرار مجدد ارزیابی مورد

. شود اصالح مانده بدور ساز آزمون چشم

آزمایشی : آزمون پنجم مرحله

•IF=

درجه آسانی سوال

•ID=

تمیز قدرتسوال

گزینه توزیعها

( سوال آسانی به( : Item facilityدرجه سوال یک. است بوده آسان میزان چه

IF=

صحیح= • پاسخهای کل تعداد•N =پاسخها کل تعداد

کل 7 6 5 4 3 2 1 افرادسواال

ت4 0 1 1 0 1 1 0 1 5 1 1 0 1 1 0 1 24 1 1 1 0 0 0 1 34 0 0 1 1 1 1 0 4

 IF(1)=4/7=0.75

مطلوب IF))=0.5حد

سوال تمیز قدرت(= Item discrimination)قدرت میزان

دهنده آزمون از قوی دهنده آزمون تشخیص در سوال یک

. را دهندگان آزمون منظور بدین دهد می نشان را ضعیف

. کنیم می تقسیم ضعیف و قوی گروه دو به•CH. اند= داده صحیح پاسخ نظر مورد سوال به که قوی گروه از افراد تعداد•CL. اند= داده صحیح پاسخ نظر مورد سوال به که ضعیف گروه از افراد تعداد•N =افراد کل تعداد

ID=

پاسخها د ج ب الف کل

قوی گروه 15 45 20 20 100

ضعیف گروه 25 20 25 30 100

: ) باشد ) صحیح پاسخ ب اینکه فرض با

ID=45-20/100=25%

از باَالتر نیز آن مطلوب حد و کنند می بیان صد در به معموَال را سوال تمیز 40درجه.درصد باشد می

ها گزینه توسط(: Choice distribution)توزیع که هایی گزینه فراوانی. شود می انتخاب دهندگان آزمون

ها گزینه توزیع

 A B C D

گزینه

صحیح

سوال

. 30 60 10

B 1

5 5 40 50 A 2 40 8 12 40 D 3

: برگزاری از پس آزمون بررسی ششم مرحله

(Reliabilityپایایی. )1•

( Validityروایی. )2•

محوری .3• گرایشهای های شاخص

ها .4• متغییر های شاخص

اخالقی. 5• اصول

یعنی(: Validity) رواییرا چیزی باید آزمون

اندازه بیا که بگیرد اندازهشده ساخته آن گیریآزمون. یک مثال است

دانش هوش باید هوشینه بگیرد اندازه را آموزان

. را ها آن معلومات

( پایایی ثبات ) اعتبار،(Reliability :)و اعتماد

: آزمون یک به اطمینانآن باید آزمون یک یعنی

گیرد می اندازه که را چه. بگیرد اندازه درست

نتایج : به رسیدن پایاییاز گروه همان با مشابه

. آموزان دانش

پایایی : افزایش راههای

با - رابطه در دانشجویان به کافی و مشخص توضیحات دادن

پاسخ نحوه

. سواَالت به گویی

- آزمون نهایی فرم زمینه در همکاران نظر .گرفتن

 . استرس- بدون محیط کردن فراهم

- سواَالت تعداد .افزایش

. آزمون- ابتدای در تر ساده سواَالت دادن قرار

: روایی انواعظاهری ) 1• روایی نظر  ( :(Face validity(ـ از آزمون سؤاَالت یا مواد که این ظاهریعنی

. است گیری اندازه مورد که باشد موضوعی شبیهمحتوا 2• روایی کل  :(Content validity)ـ با کامل ارتباط باید آزمون که این مورد یعنی زمینة

.نظر . است نظر مورد تحصیلی پیشرفت آزمونهای در بیشتر محتوا روایی باشد داشته

بینی 3• پیش روایی بین  :(predictive validity)ـ که این آزمونها نتایج یعنی اجرای از حاصلهآید می دست به � بعدا که نتایجی . همبستگیو کاربرد � اصوَال باشد داشته وجود قرابت و

. آنهاست بینی پیش روایی خاطر به آزمونها روزافزون

همزمان 4• روایی اجرای(:  Concurrent validity)ـ از بعد کمی که نتایجی با را آزمونها نتایج . بخواهیم زمان همان در و بسازیم ازمونی اگر � مثال کنند می مقایسه آید می دست به آنها

وجود زمینه همان در که دیگری آزمون نتایج با را آن نتایج توانیم می کنیم تعیین را آن روایی. کنیم مقایسه شود می اجرا گروه همان دربارة و دارد

 •5 ) مفهومی ) روایی سازه روایی یک  :(Construct validity)ـ نتایج تطابق از است عبارت

یک توسط که هایی بینی پیش با واقعیات آزمون سایر یا آمده نظریه عمل به شده شناخته . موجب. هوش که این جمله از دارد وجود هوش مورد در زیادی های نظریه � مثال است

. روی بر آزمون یک اجرای از حاصله نتایج اگر بنابراین، شود می تازه موقعیت با سازگاریگفت خواهیم دهد، نشان همبستگی گروه، همان سازگاری قدرت از حاصله نتایج با گروه، یک

(. ساختار داشتن وجود لزوم است مفهومی رویایی یا سازه روایی دارای مذکور آزمون که.) بحث مورد

اولیه بررسی به است الزم آزمون سواالت بررسی از پس. بپردازیم آزمون کل

می شده طراحی آزمون در مقوله دو بررسی به مرحله این در" پردازیم: محوری" گرایشهای های متغییر " وشاخص های شاخص

.ها"مد•وسط • نمرهمیانگین•

شاخص" های

گرایشهای محوری"

دامنه•واریانس•انحراف •

استاندارد

شاخص" متغییر های

ها"

: داده تغییرات به مربوط شاخصهای متغیرها شاخصهایها.

: عدد( بزرگترین و کوچکترین بین تفاوت دامنه الف

استاندارد( ) انحراف و واریانس را(: SDب نمرات میانگین نخست

. را حاصل و تفریق اعداد از یک هر از آنرا سپس آوریم می بدست

حساب را مربعها این همه میانگین انجام سر و رسانده دو توان به

. . ریشه اگر حال شود می خوانده نمرات واریانس حاصل کنیم می

انحراف ) عدد آوریم بدست را تغییرات .Deviationاین ایم( یافته را

SD =

مربع

تفاوت

از تفاوت

میانگین

نمرات

256 = 16= -31-15 15

25 = 5=31-26 26 1 =

1=-31-30 30

64 = 8=31-39 39 196 = 14=31-45 45

= نمرات =135/5واریانس

11/64انحراف==

می انجام استاندارد انحراف و واریانس محاسبه برای که مراحلی: است زیر قرار به شود

•. آورید بدست را میانگین نمره و کنید تقسیم تعداد بر کنید جمع را نمرات

• : کنید حساب میاتگین به نسبت را نمرات از یک هر انحراف

توان • به را آمده بدست اعداد از یک هر .2سپس برسانید

•. کنید جمع هم با را قبل مرحله در آمده بدست اعداد

=

بر • را تفاوتها مربع .N-1مقدار کنید تقسیم

مرحله • در آمده بدست عدد از استاندارد انحراف محاسبه جذر 4برای

بگیرید.

: خام نمرات از استفاده با واریانس محاسبه

4 2=-3-1

1 1

1 1=-3-2 4 20 0= 3-3 9 31 1=3-4 16 44 2=3-5 25 5

V=2/5

 

Com .Azmoonarab.blogf