Ο περιοδικός πίνακας

Χημεία Γ’ Γυμνασίου

E. Κοκκίνου

Γιατί να υπάρχει ο περιοδικός πίνακας;• Ταξινόμηση των στοιχείων σημαίνει ομαδοποίηση

των στοιχείων σύμφωνα με τις κοινές ιδιότητες ή με βάση κοινά κριτήρια.

• Η ταξινόμηση των στοιχείων έγινε με βάση την περιοδικότητα, δηλαδή την επανάληψη των ιδιοτήτων τους με καθορισμένο τρόπο.

• Έτσι επιτυγχάνεται η μελέτη κατά ομάδες και όχι κάθε στοιχείο-μέλος της ομάδας ξεχωριστά.

Ποιος ‘έφτιαξε’ τον περιοδικό πίνακα;Κύριος υπεύθυνος για τη σημερινή μορφή ο Ρώσος χημικός Mendeleev (Μεντελέγιεφ) παρουσίασε τον πρώτο περιοδικό πίνακα το 1870.

Τα στοιχεία κατατάχτηκαν από το στοιχείο με τα ελαφρύτερα άτομα προς αυτό με τα βαρύτερα.

Οι οριζόντιες γραμμές του πίνακα ονομάζονται περίοδοι και οι κάθετες γραμμές ονομάζονται ομάδες. Τα στοιχεία με παρόμοιες ιδιότητες τοποθετήθηκαν στην ίδια ομάδα.

Ο Mendeleev είχε αφήσει κενές θέσεις για τα στοιχεία που δεν ανακαλύφθηκαν ακόμα και σε πολλές περιπτώσεις ‘προέβλεψε’ ικανοποιητικά τις ιδιότητες των στοιχείων που ‘έλειπαν’.

Σύγχρονος περιοδικός πίνακας• Ο Π.Π περιλαμβάνει 118 (μέχρι σήμερα) γνωστά χημικά

στοιχεία.

• Τα στοιχεία στον Π.Π. τοποθετούνται κατά αύξοντα ατομικό αριθμό (Ζ).

• Περιλαμβάνει 7 οριζόντιες σειρές που λέγονται περίοδοι και 18 (8 κύριες και 10 δευτερεύουσες) κάθετες στήλες που ονομάζονται ομάδες.

• Τα χημικά στοιχεία επίσης διακρίνονται σε μέταλλα και αμέταλλα (επάνω δεξιά στον Π.Π.).

Τι ισχύει στον Π.Π.• Όλα τα στοιχεία που ανήκουν στην ίδια περίοδο χρησιμοποιούν τον ίδιο

αριθμό στοιβάδων για να τοποθετήσουν τα ηλεκτρόνιά τους.

• Όλα τα στοιχεία που ανήκουν στην ίδια κύρια ομάδα έχουν τον ίδιο αριθμό ηλεκτρονίων στην εξωτερική τους στοιβάδα (στοιβάδα σθένους) και για αυτό έχουν παρόμοιες χημικές

• ιδιότητες.

Νόμος της περιοδικότητας• Οι ιδιότητες των χημικών στοιχείων είναι περιοδική συνάρτηση του ατομικού

τους αριθμού.

Οι βασικότερες ομάδες του Π.Π.

• Τα στοιχεία της ΙΑ ομάδας (πλην του 1Η) ονομάζονται αλκάλια (π.χ. Na, K) .

• Τα στοιχεία της ΙΙΑ ομάδας ονομάζονται αλκαλικές γαίες (π.χ. Ca, Ba) .

• Τα στοιχεία της VIIΑ ομάδας ονομάζονται αλογόνα (π.χ. Cl, Br, I, F) .

• Τα στοιχεία της VIIIΑ ομάδας ονομάζονται ευγενή αέρια (π.χ. He, Ne)

Επιπλέον στον Π.Π.

• Τα στοιχεία που ανήκουν στις δευτερεύουσες ομάδες του Π.Π. ονομάζονται στοιχεία μετάπτωσης ή μεταβατικά (εμείς δεν θα ασχοληθούμε με αυτά).

• Εκτός του Π.Π. υπάρχουν 2 οικογένειες στοιχείων: οι λανθανίδες και οι ακτινίδες που περιέχουν από 14 στοιχεία η κάθε οικογένεια.

• Λανθανίδες: Ζ=58 – 71• Ακτινίδες: Ζ=90 - 103