สารรอบตว

สสาร ( matter ) คอสงท มมวล ตองการทอย และสามารถสมผสได หรออาจ

หมายถงส งตางๆทอยรอบตวเรา มตวตน ตองการทอย สมผสได อาจมองเหนหรอมองไมเหนกได

เชน อากาศ หน เปนตน สาร (substance) คอ สสารททราบสมบตและองคประกอบทแนนอนแลว

สมบตของสาร หมายถง ลกษณะเฉพาะตวของสารแตละชนดท

สามารถบงบอกวา สารแตละชนดทสามารถบงบอกไดวาสารชนดนนคออะไร ซง

สมบตของสารบางชนดกสามารถสงเกตเหนไดดวยตาเปลา เชน ส กลน รส

สถานะ เปนตน แตสมบตของสารบางชนดกตองใชเครองมอในการตรวจสอบ

คณสมบตของสาร เชน

ความสามารถในการน าไฟฟา ความเปนกรด – เบส ความหนาแนน จดเดอด เปน

ตน

สมบตของสาร

สมบตของสารสามารถจ าแนกไดเปน 2 ประเภท ดงตอไปน

สมบตทางกายภาพ (Physical Properties)

สมบตทางกายภาพสามารถสงเกตไดดวยตาเปลาหรอลกษณะภายนอกและ

การใชเครองมออยางงาย ๆ ในการสงเกตการเปลยนแปลงสมบตทาง

กายภาพ จะไมมการเปลยนแปลงองคประกอบของสาร ไมมสารใหมเกดขน

สวนใหญเปนการเปลยนแปลงทางดานรปลกษณภายนอกเทานน เชน การ

เปลยนสถานะ การเกดสารละลาย การเปลยนอณหภม การสกกรอน เปนตน

สมบตทางเคม (Chemical Properties)

สมบตทางเคม หมายถง สมบตทเกยวของกบองคประกอบภายในของสาร

และการเกดการเปลยนแปลงทางเคมหรอการเกดปฏกรยาเคม จะตองมสารใหมเกดขน

เสมอ มการเปลยนแปลงองคประกอบภายใน และมผลท าใหมการเปลยนแปลงสมบตทาง

กายภาพของสารดวย ท าใหสารใหมทเกดขน มสมบตแตกตางไปจากสารเดม เชน การ

เกดสนมเหลก การเผาไหมของเชอเพลง การสงเคราะหดวยแสง เปนตน

ในการศกษาเรองสาร จ าเปนตองแบงสารออกเปนหมวดหม เพอใหงายตอการ

จดจ าสาร โดยทวไปนยมใชสมบตทางกายภาพดานใดดานหนงของสารเปนเกณฑในการ

จ าแนกสารซงมหลายเกณฑดวยกน เชน

1.ใชสถานะเปนเกณฑ จะแบงสารออกไดเปน 3 กลม คอ

1.1 ของแขง ( solid ) 1.2 ของเหลว ( liquid ) 1.3 กาซ ( gas )

2.ใชลกษณะเนอสารเปนเกณฑ แบงไดเปน 2กลม

คอ

2.1 สารเนอเดยว(Homogeneous Substance )

2.2 สารเนอผสม(Heterogeneous Substance )

3.ใชขนาดอนภาคของสารเปนเกณฑ แบงไดเปน 3

กลม คอ

3.1 สารแขวนลอย

3.2 คอลลอยด

3.3 สารละลาย

การจ าแนกสาร

โดยใชเกณฑ ลกษณะเนอสาร

สารเนอเดยว

( HOMOGENEOUS SUBSTANCE )

สารเนอเดยว ( Homogeneous Substance ) หมายถง สารทมลกษณะของเนอสารผสมกลมกลนกนเปนเนอเดยว และมอตราสวนของผสมเทากน ถาน าสวนใด

สวนหนงของสารเนอเดยวไปทดสอบจะมสมบตเหมอนกนทกประการ เชน น ากลนและเกลอแกง เปน

สารเนอเดยว เมอน าเกลอแกงใสในน าแลวคนใหละลายจะไดสารละลายน าเกลอ ซงเปนสารเนอเดยว

ทมอตราสวนของน าและเกลอแกงเหมอนกนทกสวน

สารเนอเดยวมไดทง 3 สถานะ คอ

1.สารเนอเดยวสถานะของแขง เชน เหลก ทองค า ทองแดง สงกะส อะลมเนยม

นาก ฟวส ทองเหลอง หนปน เกลอแกง น าตาลทราย เปนตน

2.สารเนอเดยวสถานะของเหลว เชน น ากล น น าเกลอ น าสมสายช น าอดลม

น ามนพช เอทานอล น าเช อม น านม เปนตน

3.สารเนอเดยวสถานะแกส เชน อากาศ แกสหงตม แกสออกซเจน แกสไนโตรเจน

แกสคารบอนไดออกไซด เปนตน

สารเนอผสม ( HETEROGENEOUS SUBSTANCE )

สารเนอผสม ( Heterogeneous Substance ) หมายถง สารทมลกษณะของเนอสารคละกน ไมผสมกลมกลนเปนเนอเดยวกน สารทเปนสวนผสมแตละชนดกยงคง

แสดงสมบตของสารเดม เพราะเปนการรวมกนทางกายภาพไมมการเปลยนแปลงทางเคม

เกดขน เราสามารถใชตาเปลาสงเกตและจ าแนกไดวาสารเนอผสมนนประกอบดวยสารใดบาง และ

สามารถแยกสารเหลานนออกจากกนไดโดยวธทางกายภาพธรรมดา โดยไมท าใหสมบตเดม

เปลยนแปลงไป

สารเนอผสมมไดทง 3 สถานะ เชน

1. สารเนอผสมสถานะของแขง เชน

ทราย คอนกรต ดน เปนตน

2. สารเนอผสมสถานะของเหลว เชน

น าคลอง น าโคลน น าจมไก เปนตน

3. สารเนอผสมสถานะแกส เชน ฝนละอองในอากาศ

เขมา ควนด าในอากาศ เปนตน

การจ าแนกสาร

โดยใชเกณฑ สถานะของสาร

1.ของแขง ( solid ) หมายถงสารทมลกษณะรปรางไม

เปลยนแปลง และมรปรางเฉพาะตว เนองจากอนภาคในของแขง

จดเรยงชดตดกนและอดแนนอยางมระเบยบไมมการเคลอนทหรอ

เคลอนทไดนอยมาก ไมสามารถทะลผานไดและไมสามารถบบหรอท า

ใหเลกลงได เขน ไม หน เหลก ทองค า ดน ทราย พลาสตก

กระดาษ เปนตน

2.ของเหลว ( liquid ) หมายถงสารทมลกษณะไหล

ได มรปรางตามภาชนะทบรรจ เนองจากอนภาคในของเหลว

อยหางกนมากกวาของแขง อนภาคไมยดตดกนจงสามารถ

เคลอนทไดในระยะใกล และมแรงดงดดซงกนและกน มปรมาตร

คงท สามารถทะลผานได เชน น า แอลกอฮอล น ามนพช

น ามนเบนซน เปนตน

3.แกส ( gas ) หมายถงสารทลกษณะฟงกระจาย

เตมภาชนะทบรรจ เนองจากอนภาคของแกสอยหางกน

มาก มพลงงานในการเคลอนทอยางรวดเรวไปไดในทก

ทศทางตลอดเวลา จงมแรงดงดดระหวางอนภาคนอย

มาก สามารถทะลผานไดงาย และบบอดใหเลกลงไดงาย

เชน อากาศ แกสออกซเจน แกสหงตม

เปนตน

ของแขง ของเหลว แกส

1.ไมเปลยนแปลงรปราง 1.มรปรางตาม

ภาชนะทใส 1.มรปรางกดระจรายเตมภาชนะทบรรจ

2.อยกบท 2.ไหลได 2.ฟงกระจายอยางรวดเรว

3.ทะลผานไดยาก 3.ทะลผานได 3.ทะลผานไดงายมาก

4.บบอดใหเลกลงไมได 4.บบอดใหเลก

ลงได 4.บบอดใหเลกลงไดงาย

การจ าแนกสาร

โดยใชเกณฑ

ขนาดอนภาคของสาร

สารแขวนลอย (Suspension) เปนสารทประกอบดวยอนภาคเลก ๆ ของของแขงมขนาด เสนผาศนยกลางใหญกวาสารคอลลอยด สารแขวนลอยจะมเสนผาศนยกลางใหญกวา10-4เซนตเมตร อนภาคของของแขงลอยกระจายอยในของเหลวซงสามารถมองเหนไดอยางชดเจน เมอตงทงไวนง ๆ จะเกดการตกตะกอน เชน น าโคลน น าคลอง น าอบไทย เปนตน

ตวอยางสารแขวนลอย

คอลลอยด(colloid) หมายถง สารทประกอบดวยอนภาคทมเสนผานศนยกลางระหวาง 10-7-10-4 เซนตเมตร อนภาคสามารถกรองผานกระดาษกรอง แตไมสามารถกรองผานกระดาษเซลโลเฟนไดปรากฏการณทนดอลล(Tyndalleffect) จอหน ทนดอลลไดทดลองปนคนแรก ปรากฏการณทนดอลลคอ การใหแสงผานคอลลอยดใดๆ แลวเราสามารถมองเหนล าแสงในคอลลอยดนนๆได เหตทเหนล าแสงเพราะคอลลอยดมขนาดโตพอทจะท าใหแสงทตกกระทบเกดการกระเจงของแสง อมลชน (emulsion) เกดจากอนภาคของของเหลว กระจายอยในตวกลางทเปนของเหลว โดยม อมลซไฟเออรเปนตวประสาน เชน น าสลด นมสด

อมลซไฟเออร (Emulsifier)

อมลซไฟเออรชวยใหไอศกรมมเนอสมผสเรยบเนยน มโครงสรางแนนขน ลดระยะเวลาการตใหขนฟ

สารละลาย สารละลาย (solution) หมายถง สารเนอเดยวทไมบรสทธ เกดจากสารตงแต 2 ชนดขนไปมารวมกน ประกอบดวยอนภาคทมเสนผานศนยกลางเลกกวา 10-7 เซนตเมตร สารละลายแบงสวนประกอบได 2 สวนคอ 1. ตวท าละลาย (solvent) หมายถง สารทมความสามารถ ในการท าใหสารตางๆ ละลายได โดยไมท าปฏกรยาเคมกบสารนน 2. ตวละลาย (solute) หมายถง สารทถกตวท าละลายละลายใหกระจายออกไปทวในตวท าละลายโดยไมท าปฏกรยาเคมตอกน

แบบทดสอบ

1. ขอใดไมใชสาร

ก. อกกาบาต

ข. กอนหน

ค. น า

ง. นาฬกา

2. ขอใดเปนสมบตทางกายภาพของสาร

ก. การเผาไหมเช อเพลง

ข. การยอยอาหาร

ค. การเกดสนมเหลก

ง. จดเดอด จดหลอมเหลว

3. ขอใดเปนสมบตทางเคม

ก. การละลาย

ข. การยอยอาหาร

ค. ส กล น

ง. จดเดอด จดหลอมเหลว

4. ขอใดไมใชลกษณะของสารเน อเดยว

ก. สารทมองเหนเปนเน อเดยวกน

ข. สารทมสมบตไมเหมอนกนทกๆ สวน

ค. สารทมองคประกอบ 1 ชนดหรอมากกวา 1 ชนดกได

ง. ขอ ก และ ค ถก

5. ขอใดเปนลกษณะของ ของแขง

ก. มปรมาตรและรปรางทแนนอน

ข. มปรมาตรแนนอนรปรางไมแนนอน

ค. มปรมาตรและรปรางไมแนนอน

ง. มปรมาตรไมแนนอนรปรางแนนอน

6. ขอใดเปนสารเน อผสม

ก. มจดเดอดและจดหลอมเหลวเฉพาะตว

ข. มองคประกอบ 1 ชนดหรอมากกวา 1 ชนด

ค. ประกอบดวยสารต งแต 2 ชนดข นไป

ง. ถกทกขอท กลาวมา

7. ขอใดเปนลกษณะของ ของเหลว

ก. มปรมาตรไมแนนอนรปรางแนนอน

ข. มปรมาตรแนนอนรปรางไมคงท

ค. มปรมาตรและรปรางไมแนนอน

ง. มปรมาตรและรปรางคงท

8. ขอใดเปนสารเน อเดยวท งหมด

ก. ทองค า ทองเหลอง

ข. น าอบไทย น าโคลน

ค. น าปลา สมต า

ง. เหลกกลา น าสมค น

9. สารทมองเหนเปนเน อเดยวกนมองคประกอบมากกวา 1 ชนดข นไป คอสารในขอใด

ก. สารเน อเดยว

ข. สารเน อผสม

ค. สารละลาย

ง. สารแขวนลอย

10. ขอใดเปนสารละลายท งหมด

ก. น าแปงสก น าเกลอ

ข. น ากล น น าเช อม

ค. ทองเหลอง น าอดลม

ง. น านมสด น าสบ