Лекц 1

Статистик гэдэг нь Латины “статус” гэсэн үгнээс

гаралтай ба юмс үзэгдлийн төлөв байдал гэсэн

утгатай.

Статистик нь цуглуулсан тоо мэдээгээ боловсруулжшинжлээд түүний зүй тогтол, юмс үзэгдлийн харилцанхамааралд тоон аргаар үнэлэлт дүгнэлт гаргадаг.

Статистикийн шинжлэх ухаан нь нийгэм эдийн засгийннийлмэл үзэгдлийн тоон талыг чанартай нь холбонхөгжлийн зүй тогтлыг тоогоор илэрхийлэн тодорхойорон зай цаг хугацаанд нь судалдаг.

Статистикийн шинжлэх ухаан нь олон талтай, өргөнхүрээтэй, нийлмэл шинж чанартай учраас мэдлэгийнболон практик ажлын янз бүрийн салбар, байгууллага,хувь хүмүүст шинжилгээ төлөвлөгөө хийхэд чухал ачхолбогдолтой байдаг.

Статистикийг бизнесийн бүхий л салбарт өргөнхэрэглэдэг.

Боловсруулалтын бүлэг

тоо материалыгбүлэглэх, тархалтын

цуваа байгуулах, хүснэгт, график

зохиох, харьцуулах, зэрэгцүүлэх,

дундажлах, хэлбэлзэлтооцох

Шинжилгээний бүлэг

индекс, динамикэгнээ, дисперс,

корреляци. регрессийн

шинжилгээ, түүвэрсудалгаа, магадлал

Нийдэм

Шинж тэмдэг

Вариаци /хувьсац/

Зүй тогтол

Нийлбэр

Янз бүрийн шинж тэмдгээрээ өөр хоорондоо

ялгаатай боловч чанарын үндсэн төрөлд багтах юмс

үзэгдлийн олонлогийг нийдэм (эх олонлог) гэнэ.

Нийдмийг бүрдүүлж байгаа анхдагч элемент,

тухайлсан юмс үзэгдлийг нийдмийн нэгж гэнэ.

Нэг нийдэм дотор хэд хэдэн дэд шинж тэмдгийг

агуулсан бүлэг юмс үзэгдэл байж болно. Үүнийг

хэсгийн нийдэм гэнэ.

Статистикт судлагдах юмс үзэгдлийн мөн чанар,

төрх байдлыг тусган харуулсан нийтлэгүүдийг

шинж тэмдэг гэдэг.

Бүх шинж тэмдэгийг дотор нь тооны, чанарын гэж

ангилна.

Статистикийн судалгааны үе шаттай холбогдон

шинж тэмдгийг анхдагч, хоѐрдогч гэж ангилдаг.

Нийдмийн бүрэлдэхүүнд багтаж байгаа хувьсахшинж тэмдгүүдийн утгуудыг бүхэлд нь вариацигэнэ.

Хувьсах шинж тэмдгийн тоон утгууд хоѐр тодорхойхязгаарт багтаж байвал заагтай вариаци болно.

Ийм вариацийн доод хязгаар нь шинж тэмдгийнхамгийн бага утга, дээд хязгаар нь хамгийн их утгабайна.

Вариацийн утга тус бүр нь вариант юм. Ямар нэгтоон цувааг вариаци гэх бөгөөд тэр цувааныгишүүдийг вариант гэнэ.

Нийгэм эдийн засгийн үзэгдэл процессийн хувьсал

өөрчлөлт дэс дараалан ээлжлэх юмуу ижил нөхцөлд

тогтвортой давтагдаж байгаагаар статистикийн зүй

тогтол илэрнэ.

Зүй тогтлыг гол төлөв нэлэнхүй ажиглалтын үр

дүнд илэрхийлэх боломжтой.

хөгжлийн

бүтцийн

тархалтын

хамаарлын