1

БҮЛЭГ 2.

Авлага болон авлагын бичгийн бүртгэллекц 3лекц 4

Àгуулга:

2

1. Авлагын тухай ойлголт2. Авлагын бүртгэл буюу

найдваргүй авлага3. Авлагын бичгийн тухай

ойлголт4. Авлагын бичгийн

бүртгэл, бодлого

3

ÀâëàãàÀâëàãà ãýäýã íü á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëæ, àæèë, ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëñíèéõýý õºëñºíä áàéãóóëëàãà õóäàëäàí àâàã÷äààñàà àâàõ ¸ñòîé, íýõýìæèëñýí ìºíãºí ä¿í þì.

Àâëàãûí òºðºë

4

Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí çîðèëãîîð:1) Ýðãýëòèéí áóþó áîãèíî õóãàöààò àâëàãà 2) ýðãýëòèéí áóñ áóþó óðò õóãàöààò

àâëàãà

Çîðèóëàëòààð íü:1) Õóäàëäààíû àâëàãà

Õóäàëäààíû àâëàãûã õýëáýðýýð íü äàíñíû àâëàãà áà àâëàãûí áè÷èã ãýæ àíãèëíà.

2) Õóäàëäààíû áóñ àâëàãà

Áîðëóóëàëòûí õºíãºëºëò

2/10, n/30

Àâëàãûã 30 õîíîãò òºëæ áàðàãäóóëàõ ¸ñòîé áºãººä ýõíèé 10 õîíîãò òºëáºë 2%-èéí õºíãºëºëò ¿ç¿¿ëíý ãýñýí òýìäýãëýãýý þì.

5

Áîðëóóëàëòûí õºíãºëºëòèéã á¿ðòãýõ àðãóóä

6

Íèéò ä¿íãèéí àðãà Öýâýð ä¿íãèéí àðãà

Íèéò ä¿íãèéí àðãà Öýâýð ä¿íãèéí àðãà1) Áîðëóóëàëòûí ºðò㺺ðõ áè÷èëò (àäèëõàí)Äò Äàíñíû àâëàãà Êò Áîðëóóëàëò

Äò Äàíñíû àâëàãà Êò Áîðëóóëàëò

2) Õºíãºëºëòèéí õóãàöààíä òºëáºð õ¿ëýýí àâñàí.

Äò ̺íãºí õºðºí㺠Äò Áîðëóóëàëòûí õºí. Êò Äàíñíû àâëàãà

Äò ̺íãºí õºðºí㺠Êò Äàíñíû àâëàãà

3) Õºíãºëºëòèéí õóãàöààíààñ õîéø òºëáºð õ¿ëýýí àâñàí.

Äò ̺íãºí õºðºí㺠Êò Äàíñíû àâëàãà

Äò ̺íãºí õºðºí㺠Äò Áîð-ûí õýðýãæýýã¿é õºí Êò Äàíñíû àâëàãà 7

Íèéò ä¿íãèéí àðãà Öýâýð ä¿íãèéí àðãà1) 2004.09.01-íä 2/10, n/45 íºõö뺺ð 100000¥ áîðëóóëàëò

çýýëýýð õèéâ. (¯ç¿¿ëæ áîëîõ õºíãºëºëò=1000002%=2000; Öýâýð

àâëàãà=100000-2000=98000)Äò Äàíñíû àâëàãà 100000 Êò Áîðëóóëàëò

100000

Äò Äàíñíû àâëàãà 98000 Êò Áîðëóóëàëò

980002) 2004.09.05-íä (Õºíãºëºëòèéí õóãàöààíä) 60000¥ õ¿ëýýí

àâàâ.(Õºí.ä¿í=600002%=1200; Õ¿ëýýí àâàõ ìºíãºíèé ä¿í=60000-

1200=58800)Äò ̺íãºí õºðºíãº

58800Äò Áîðëóóëàëòûí õºíãºëºëò

1200 Êò Äàíñíû àâëàãà

60000

Äò ̺íãºí õºðºí㺠58800 Êò Äàíñíû àâëàãà

58800

3) 2004.09.20-íä (Õºí. õóãàöààíààñ õîéø) ¿ëäñýí òºëáºðèéã õ¿ëýýí àâàâ.

(Õýð-ã¿é õºí.ä¿í=400002%=800; Õýð-ã¿é õºí.õàññàí àâë.=40000-800=39200)

Äò ̺íãºí õºðºí㺠40000 Êò Äàíñíû àâëàãà

40000

Äò ̺í㺠40000

Êò Áîð. õýðýãæýýã¿é õºí. 800

Êò Äàíñíû àâëàãà 39200

8

Æèøýý áîäëîãî, áîäîëò:

9

Найдваргүй авлага ААН байгууллага нь өр төлбөрөө төлөх чадваргүй болох, дампуурах зэрэг тохиолдлоос болж авлага

найдваргүй болдог. Энэ үед авлагатай тал нь найдваргүй авлагыг бүртгэх шаардлагатай. Ихэнх тохиолдолд найваргүй авлага нь төлбөр төлж чадахгүй газар бараа үйлчилгээг үзүүлсэнтэй

холбоотой бий болдог юм.Найдваргүй авлага бий болох үед дараах журналын бичилт хийнэ. Найдваргүй авлагын зардал........ххх Авлага..............ххх

Зарим тохиолдолд найдваргүй гэж үзсэн авлага төлөгдөх үе байна. Энэ үед сэргээх бичилт хийнэ.

Авлага................хххНА.............................ххх

Мөнгийг хүлээн авах үед: Мөнгөн хөрөнгө................ххх Авлага..........................................ххх

Íàéäâàðã¿é àâëàãûã á¿ðòãýõ àðãóóä

10

Øóóä àðãà Õàñàãäóóëãûí àðãà

Øóóä àðãà:

11

- Øóóä àðãà íü òîãòîîãäñîí íàéäâàðã¿é àâëàãûã äàíñíû àâëàãààñ øóóä õàñäàã àðãà þì.

Ýíý àðãà íü îðëîãî, çàðäëûã óÿëäóóëäàãã¿é òóë îíîëûí õóâüä äóòàãäàëòàé áàéäàã.

Øóóä àðãà:

12

Äàíñíû àâëàãà Íàéäâàðã¿é àâëàãûí çàðäàë

̺íãºí õºðºíãº

(1)– Íàéäâàðã¿é àâëàãûã äàíñíààñ õàñàõ(2)– Àâëàãà áàðàãäóóëàëò(3)– Äàíñíààñ õàñàãäñàí íàéäâàðã¿é àâëàãà ýðãýí òºëºãäñºí

13

2

Õàñàãäóóëãûí àðãà:

13

- Õàñàãäóóëãûí àðãà íü íàéäâàðã¿é àâëàãûã óðüä÷èëàí òîîöîîëæ íººö áàéãóóëàõ çàìààð á¿ðòãýäýã àðãà þì.

Ýíý íü îðëîãî çàðäëûã óÿëäóóëäàã áà íàéäâàðã¿é àâëàãûí ä¿íã ¿ëäýãäýëòýé òîîöîîëæ áîëîõ òîõèîëäîëä èë¿¿ çîõèñòîé þì.

Õàñàãäóóëãûí àðãà:

14

(1) Íàéäâàðã¿é àâëàãûã äàíñíààñ õàñàõ(2) Àâëàãà áàðàãäóóëàëò(3) Äàíñíààñ õàñàãäñàí íàéäâàðã¿é àâëàãà ýðãýí

òºëºãäñºí (4) Íàéäâàðã¿é àâëàãûí íººö áàéãóóëàõ /òîõèðóóëàõ

áè÷èëò/

Äàíñíû àâëàãà Íàéäâàðã¿é àâëàãûí õàñàãäóóëãà

Íàéäâàðã¿é àâëàãûí çàðäàë

̺íãºí õºðºíãº

1

2

34

Íàéäâàðã¿é àâëàãûí õàñàãäóóëãûã òîîöîîëîõ àðãà:

15

Áàëàíñûí àðãà Îðëîãûí òàéëàíãèéí àðãà

Íàéäâàðã¿é àâëàãûí õàñàãäóóëãûã òîîöîîëîõ àðãà:

Áîðëóóëàëòûí õóâèéí æèíãèéí àðãà

Óÿëäóóëàõ

Áîð-ò Íàéä/àâë-ûí çàð

Àâëàãûí õóâèéí æèíãèéí àðãà /

Àâëàãûí íàñæèëòûí àðãà

Öýâýð áîëîìæèò ¿íý öýíý

Äàíñ/àâë Íàéä/àâë/õàñ

Îðëîãûí òàéëàíãèéí àðãà Áàëàíñûí àðãà

16

он Цэвэр борлуулалтНайдваргүй

авлагын зардал

Хувь

2009 320000 5200 1,62

2010 345000 6500 1,68

2011 340000 4500 1,32

2012 466000 7456 1,6

17

Æèøýý áîäëîãûí áîäîëò:1) Борлуулалтын хувийн жингийн

арга:Өмнөх жилүүдийн борлуулалтын мэдээлэл өгөгджээ:2012 оны нийт борлуулалт 500000, Бор буц-т 30000,

Бор.хөн-т 40002012 оны Найдваргүй авлагыг ол?

18

Æурналын бичилт:

Äò Íàéäâàðã¿é àâëàãûí çàðäàë ... .....7456

Êò Íàéäâàðã¿é àâëàãûí õàñàãäóóëãà........7456

19

Авлагын хувийн жингийн арга:

Энэ арга нь өмнөх жилийн авлагаас хэдэн хувь нь найдваргүй болсонг үндэслэн ирэх жилийнхээ найдваргүй авлагыг тооцоолдог.

Жишээ : М компани 2009 оны мэдээллээс харахад найдваргүй авлагын талаар дараах мэдээлэл өгөгджээ.

26500

Авлагын хугацаа Авлагын дүн Найдваргүй авлагын дүн Найдваргүй авлага

Хугацаа болоогүй 800000 1 8000

1-30 450000 2 9000

31-60 80000 3 8000

61-90 5000 10 1500

91-с дээш 10000 50 5000

3150020

Æèøýý áîäëîãûí áîäîëò:Хугацаа дуусаагүй бол 1%, 1-30 хоног хэтэрсэн бол 2%31-60 хоног бол 10%61-90 хоног бол 30%91-с дээш бол 50 % нь найдваргүй болсон

авлагууд байна.

21

Æурналын бичилт:

Äò Íàéäâàðã¿é àâëàãûí çàðäàë 31500 Êт Дансны авлага

31500

Àâëàãûí áè÷èã - òîäîðõîéëîëò

22

Àâëàãûí áè÷èãÀâëàãûí áè÷èã ãýäýã íü òîãòîîñîí õóãàöààíä òîäîðõîé õýìæýýíèé ìºíãèéã òºëºõèéã íîòîëñîí áàðèìò áè÷èã þì.

Àâëàãûí áè÷èãò òîäîðõîé õýìæýýíèé õ¿¿ òîîöîîëæ áîëäîã. (õ¿¿òýé áîëîí õ¿¿ã¿é àâëàãûí áè÷èã)

Àâëàãûí áè÷ãèéã áóñäàä õóäàëäàí áîðëóóëæ áîëäîã. (åðäèéí áà øèëæèõ àâëàãûí áè÷èã)

Äàíñíû àâëàãà Àâëàãûí áè÷èãÕóãàöàà õýòýðñýí

àâëàãûí áè÷èã

Àâëàãûí áè÷ãèéí

õºíãºëºëò, óðàì. ̺íãºí õºðºíãº

Áîðëóóëàëò

Õ¿¿ãèéí îðëîãî Õ¿¿ãèéí àâëàãà

Íàéäâàðã¿é àâëàãûí çàðäàë (õàñàãäóóëãà)23

Àâëàãûí áè÷èãòýé õîëáîîòîé àæèë ã¿éëãýýí¿¿ä:

3 5

42

1 6

7

8

Àâëàãûí áè÷èãòýé õîëáîîòîé àæèë ã¿éëãýýí¿¿ä:

24

(1) – õóãàöàà õýòýðñýí äàíñíû àâëàãààñ àâëàãûí áè÷èãò øèëæ¿¿ëñýí

(2) – áîðëóóëàëòûí ã¿éëãýýíä àâëàãûí áè÷èã õ¿ëýýí àâñàí(3) – àâëàãûí áè÷ãèéí õ¿¿ã òîîöîîëîí õóðèìòëóóëñàí(4) – àâëàãûí áè÷èã õóãàöààíäàà òºëºãäñºí(5) – àâëàãûí áè÷ãèéí õóðèìòëàãäñàí õ¿¿ òºëºãäñºí(6) – àâëàãûí áè÷ãèéã õóãàöààíä íü òºëæ

áàðàãäóóëààã¿é(7) – õóãàöàà õýòýðñýí àâëàãûí áè÷èã òºëºãäñºí(8) – õóãàöàà õýòýðñýí àâëàãûí áè÷èã òºëºãäºõ

íàéäâàðã¿é áîëñîí

25

Æèøýý áîäëîãî:Àòàð êîìïàíè Ñàðàí êîìïàíèàñ àâàõ ¸ñòîé 100,000 òºãðºãèéí äàíñíû àâëàãûíõàà îðîíä 100,000 òºãðºãèéí í¿¿ðíèé ä¿íòýé, 90 õîíîãèéí õóãàöààòàé, 24% õ¿¿òýé àâëàãûí áè÷ãèéã 2006.10.01-íä õ¿ëýýí àâñàí. Àâëàãûí áè÷èã õ¿¿ãèéí õàìò 2006.12.31-íä òºëºãäñºí. Æóðíàëûí áè÷èëò¿¿äèéã íü õèéíý ¿¿.

26

Æèøýý áîäëîãûí áîäîëò:2006.10.01-íä äàíñíû àâëàãûã àâëàãûí áè÷èãò øèëæ¿¿ëñýí

Äò Àâëàãûí áè÷èã 100,000Êò Äàíñíû àâëàãà 100,000

2006.10.31-íä àâëàãûí áè÷ãèéí ýõíèé 1 ñàðûí õ¿¿ã òîîöîîëæ, òîõèðóóëàí á¿ðòãýñýí

Äò Õ¿¿ãèéí àâëàãà 2,000Êò Õ¿¿ãèéí îðëîãî 2,000

Òîîöîîëîë: 100,00024%/12=2,000

Æè÷: õ¿¿ã æèëýýð òîîöäîã òóë 1 ñàðûí õ¿¿ã òîîöîîëîõûí òóëä 12 ä õóâààíà. 2006.11.30-íä àâëàãûí áè÷ãèéí äàðààãèéí 1 ñàðûí õ¿¿ã òîîöîîëæ, òîõèðóóëàí á¿ðòãýñýí

Äò Õ¿¿ãèéí àâëàãà 2,000Êò Õ¿¿ãèéí îðëîãî 2,000

27

Æèøýý áîäëîãûí áîäîëò:

2006.12.31-íä àâëàãûí áè÷ãèéí ñ¿¿ë÷èéí 1 ñàðûí õ¿¿ã òîîöîîëæ, òîõèðóóëàí á¿ðòãýñýí

Äò Õ¿¿ãèéí àâëàãà 2,000Êò Õ¿¿ãèéí îðëîãî 2,000

2006.12.31-íä àâëàãûí áè÷ãèéí ¿íäñýí òºëáºð áîëîí õ¿¿ãèéí òºëáºð õàìòäàà òºëºãäñºí Äò ̺íãºí õºðºíãº106,000

Êò Àâëàãûí áè÷èã 100,000Êò Õ¿¿ãèéí àâëàãà 6,000

28

Æèøýý áîäëîãî:

Õýðýâ äýýðõ “Àòàð” êîìïàíè àâëàãûí áè÷ãýý 2006.11.01-íä “Хаан” áàíêèíä 30%-èàð õÿìäðóóëàí áîðëóóëñàí áîë õîëáîãäîõ òîîöîîëëûã õèéæ, æóðíàëûí áè÷èëòèéã áýëòãýíý ¿¿

29

(1) Íèéò òºëºãäºõ ä¿íã òîäîðõîéëíî

30

(2) Õºíãºëºëòèéí õýìæýýã òîäîðõîéëíî

31

(3) Õ¿ëýýí àâàõ ìºíãèéã òîîöîîëíî

32

Æèøýý áîäëîãûí áîäîëò:Íèéò òºëºãäºõ ä¿í = 100,000 + 6,000

= 106,000Õºíãºëºëò = 106,000 õ 30% õ 60 /

360 = 5,300Õ¿ëýýí àâàõ ìºí㺠= 106,000 – 5,300

= 100,700

Æóðíàëûí áè÷èëò:Äò ̺íãºí õºðºí㺠100,700Äò Àâëàãûí áè÷èã áîðëóóëñíû àëä 1,300

Êò Àâëàãûí áè÷èã100,000

Êò Õ¿¿ãèéí àâëàãà 2,000