Embed Size (px)
Citation preview
HÂL EKLERİ
• İsimler cümlede ya yalın hâlde bulunurlar ya da - i, - e, - de, - den, eklerinden birini almış olarak bulunurlar.• Bahçe, bahçeyi, bahçeye, bahçede, bahçeden• Ev, evi, eve, evde, evden• Adam, adamı, adama, adamda, adamdan• Park, parkı, parka, parkta, parktan
• 1.Yalın Hâl: Adların; ad durum eklerinden hiçbirini almamış biçimidir.
• “Gurbet ne yana düşer usta?”• “Boş zamanlarında resim yapardı.”• “Okul bir güzel temizlendi.”
• 2. Belirtme Durumu:
Adların “-i” hâl ekini almış biçimidir.
• “Bütün gece oğlunu düşündü.”• “Yangın çıkmasın diye ateşi söndürdük.”
3.Yönelme (yaklaşma) Hâli:
Adların “-a/-e” hâl ekini almış biçimidir.
“Arkadaşına çok güveniyordu.”
“Düşünceye saygı duymalısınız.”
5.Çıkma (ayrılma) Hâli:Adların “-den” hal ekini almış biçimidir.
• “Gözlerinden birer damla yaş döküldü.”• “Saat beşte evden ayrıldı.”
4. Bulunma HâliAdların “-de” hâl ekini almış biçimidir.
Eylemin yapıldığı yeri bildirirler.
Adamı sokakta dövdü.
Bir varlığın kaldığı, bulunduğu yeri ve kişiyi belirtir.
Kitaplar sıranın gözünde kaldı. (bulunduğu yer)
Kalemim Ahmet’te duruyor. (bulunduğu kişi)
• Kitab-ı ver. (belirtme hali)
• Yol-a bak. (Yönelme hali)
• Ev-den geliyorum. (Çıkma hali)
• Sen-de kaldı. (Bulunma hali)
• Sıradan insanlarla işim olmaz.(Sıfat yapmıştır ve bu yüzden yapım eki olmuştur)
• Bunlar gözde çocuklardır.(Sıfat yapmıştır ve bu yüzden yapım eki olmuştur)
• Sudan sebeplerle yanıma gelme. (Sıfat yapmıştır ve bu yüzden yapım eki olmuştur)
UYARI: “- de, - den” ekleri yapım eki
olarak da kullanılabilir.
Gözde öğrenci,
sıradan davranış,
candan insan,
içten söz
Cümle Yalın Hâl
Belirtme Hâli
Yönelme Hâli
Bulunma Hâli
Ayrılma Hâli
Ali eve geldi.
Yağmur yağarken çok mutlu olurum.
Projem için elimden gelen her şeyi yaptım.
Bir kuşun kanadında dünyayı dolaşmak istiyorum.
Duvarı yeşile boyadık.
Aşağıdaki cümlelerde altı çizili isimlerin hangi hâlde olduklarını tabloda işaretleyiniz.
• Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hâl eki almış sözcük yoktur?
A) Ağacın gölgesinde yemeklerini yediler.
B) Çocuklar sevinçten havalara uçuyordu.
C) Yarın sabah erkenden yola çıkacaklarmış.
D) Bahar gelince her taraf yemyeşil oldu.
2005-DPY/5
İyelik ekleri:
Eklendiği isimlerin kime ait olduğunu ifade eder.
• Kitab-ı-m, kitab-ı-mız,
• kitab-ı-n, kitab-ı-nız,
• kitab-ı, kitap-ları.
• iyelik eklerini, ismin başına benim, senin, onun, bizim, sizin, onların
zamirlerini getirerek bulabiliriz.Çokluk Eki:
“-lar, -ler”İsimlerin sayı bakımından çokluğunu bildirirler.• elmalar,• çocuklar ,• öğrenciler.
• “-ler” Çoğul Ekinin Farklı Kullanımları:
1 Soy ve millet ismi yapar:
• Türkler, Osmanlılar, Selçuklular, Amerikalılar
2 Özel isimlere “aile” anlamı katar:
• Akşam Sevgilere gideceğim.
3 Özel isimlere “benzerleri” anlamı katar ve kesme işaretiyle ayrılır:
• Bu ülke daha pek çok Fatih’ler, Yavuz’lar yetiştirecektir.
4 “Abartma” anlamı katar:
• Çocuğunu dünyalar kadar seviyor.
• Hasta, ateşler içinde yanıyor.
• Öyle terledim ki sular içinde kaldım.
5 “Yaklaşıklık, aşağı-yukarı” anlamı katar:
• İki yaşlarında bir kızı var.
• Bugünlerde size uğrayacağım.
6 Zaman bildiren sözcüklere gelerek “daima, her zaman” anlamı katar :
• Sabahları kahvaltı yapmam.
• Akşamları kahve içeriz.
7“Sitem” anlamı katar:
• Hanımefendi her nedense bizi çağırmamışlar.
8 “Saygı ve nezaket” anlamı katar:
• Ahmet Bey henüz gelmediler.
• “Ev, araba, köy, gömlek ve telefon kelimelerine iyelik eki getirerek bu kelimeleri
cümlede kullanınız.
1.
2.
3.
4.
5.
• Aşağıdaki cümlelerden hangisinde "-i hal eki" alan bir sözcük kullanılmıştır?
A) Çocukluğu zorluklar içinde geçmiş.
B) Kitabı yerinde bulamayınca çok kızdı.
C) Akşam kardeşi gelmeyince aramaya çıkmışlar.
D) Çocukları, geçen yıl da ziyaretlerine gelmemiş.
• Aşağıdaki sözcüklerin hangisi hem yapım hem çekim eki almıştır?
A) Kitaplıklar
B) Bilgisayar
C) Kalemlik
D) Ağaçtan
• Aşağıdaki kelimelerden hangisi sadece çekim eki almıştır?
A) yazılarında
B) gözlemledi
C) bilgin
D) alırsın
EYLEMİ NİTELEYEN VE BELİRTEN SÖZCÜKLER
(ZARFLAR)
ZarfFiillerin, sıfatların ve zarfların anlamını tamamlayan kelimelerdir. Fiillerin
anlamını yer, durum ve zaman yönünden; sıfatların anlamını azlık-çokluk
yönünden; zarfların anlamını yine azlık-çokluk yönünden tamamlar.•Mehmet’in kardeşi dün gece gelmiş.(“gece” kelimesi “gelme” eyleminin anlamını zaman bakımından
etkilemiş)• Arabayı hızlı sürüyor. (sürme eyleminin anlamını durum bakımından etkilemiş)• Daha güzel bir ev bulduk.
(“güzel” kelimesi sıfat görevindedir.” “Daha” sözcüğü güzel sıfatını ölçü bakımından etkilemiş, ona üstünlük anlamı katmıştır.)
ZARF ÇEŞİTLERİ
ZAMAN ZARFLARI
DURUM ZARFLARI
YER- YÖN ZARFLARI
NİCELİK ZARFLARI
SORU ZARFLARI
Zarfları cümledeki görevlerine göre beş bölümde
inceliyoruz:
1) Zaman zarfları:
2) Durum zarfları
3) Yer-yön zarfları
4) Azlık-çokluk (nicelik)zarfları
5) Soru zarfları
• a) Zaman Zarfı: Fiilin ne zaman yapıldığını bildiren zarflardır. Zaman zarfı olarak kullanılan
kelimeler şunlardır:Dün,bugün,yarın,şimdi,gece,gündüz,erken,geç,demin,akşam,sabah,kışın,yazın, biraz sonra, biraz önce vb.... Zaman zarflarını bulabilmek için yükleme şu sorular sorulur: Ne zaman?, Ne zamandan beri?, Ne zamana kadar?
Örnek: Tatilden dün dönmüşler.
Akşam maçı izleyeceğim.
Yarın pikniğe gideceğiz.
Bu kış çok kar yağdı.
UYARI:
• «Dün, bugün, yarın, şimdi, sabah, akşam, gece, gündüz, yaz, kış vb...»
kelimeleri «ne zaman» sorusunun cevabı ise zarf; değilse isimdir.
Örnek: Sabaha İzmir’deyiz.(Ne zaman? Sabaha. Zarftır.)
Geceyi burada geçireceğiz.(Ne zaman? Soruya cevap vermiyor ve ismin
hal ekini almıştır. İsimdir.)
• b)Durum-Hâl Zarfları: Fiilin durumunu yani nasıl yapıldığını bildiren zarflardır. Fiile sorulan
“nasıl?” sorusuna cevap verir.
Örnek:
Mehmet hızlı koşardı. (Nasıl koşardı?)
“Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden”
Eve koşarak gittim.
Derslerine severek çalışıyordu.
UYARI: «Nasıl» sorusu niteleme sıfatlarını bulmak için de kullanılır. Ancak niteleme sıfatını bulmak için “nasıl?” sorusu isme sorulur. ÖRNEK: Sınavda zor sorular vardı.(Nasıl sorular? Sıfat)
• c) Yer-Yön Zarfı:Fiilin yöneldiği yeri bildiren zarflardır. Fiile sorulan “nereye?” sorusuna cevap verir ve ek
almaz.
İçeride gürültü var.(isim)Annem içeri girdi.(zarf)
Başlıca yer-yön zarfları şunlardır: içeri, dışarı, ileri, geri, yan, ön, arka, sağ, sol, üst, alt vb...
Yukarı çıktı. Geri geldi.
Aşağı indi. İleri gitti.
Yağmuru gören tavuklar içeri kaçıştılar.
UYARI: İsim soylu bir sözcük, eylemin
anlamını etkiliyorsa zarf; ismin anlamını etkiliyorsa sıfat olur.
ÖRNEK:
Bu yıl derslerine fazla çalışmadın.(zarf)
Akşamları fazla yemek yiyorsun.(sıfat)
UYARI: Zarflar isim hal eklerini alınca isimleşirler.
ÖRNEK:
Çocuklar koşarak dışarı çıktılar.(Z)
Çocuklar koşarak dışarıya çıktılar.(A)
Işık, perdenin kenarından içeri sızıyordu.(Z)
Işık, perdenin kenarından içeriye sızıyordu.(A)
• UYARI: Bazı yer-yön zarflarını işaret sıfatları ile karıştırmamak gerekir.
• Aradığını aşağı katta bulamayınca yukarı çıkmış.
• Aşağı mahallede gürültü olunca, apartman sakinleri aşağı inmiş.
• İçeri zili çalınca öğrenciler içeri girdi.
d) Azlık-Çokluk (Miktar) Zarfları: Fiilin, sıfatın, zarfın miktarını bildiren zarflardır. Bu zarflar “ne
kadar?” sorusuna cevap verir. Başlıca ölçü zarfları şunlardır:
kadar, daha, en, pek, çok, fazla, az, biraz, oldukça, epeyce vb...
Ali bu derse çok çalışmış.
Bugün pek iyi değilim.
Bu çok eski bir evdir.
• UYARI: Bazı nicelik zarflarını sayı sıfatları ile karıştırmamak gerekir.
• *Çok insan bunu başarmak için çok çalışıyor.
• *Fazla para insanı fazla rahatsız eder.
UYARI: “Daha” sözcüğü bir fiilin önünde olduğunda
zaman zarfı, kendi gibi zarf olan bir sözcüğün önünde
olduğunda ölçü-miktar zarfı olur.
*Bizimle daha sakin konuşuyordu.
*Eve daha gelmemiş.
• e) Soru Zarfı: Fiilleri soru yoluyla niteleyen zarflardır. Bunlara cevap olarak verilen kelimeler de
çoğu kez zarf olur.
Başlıca soru zarfları:
«Başlıca soru zarfları şunlardır: ne, niçin, ne biçim, ne zaman, nasıl, ne diye, ne
kadar, neden vb.»
Örnek: Bize ne zaman geleceksin?
(Yarın geleceğim.)
Niçin konuştu? Nasıl geldin?
Ne kadar aldın? Neden gelmedin?
• UYARI: “Ne” soru sözcüğü cümle içinde soru sıfatı ve soru
zamiri olarak kullanılacağı gibi soru zarfı da olabilir.
• O karanlık sularda ne gördün?(Zamir)
• Hiçbir şey olmamış gibi ne susuyorsun?(Zarf)
• Benimle ne konuda konuşacaksın?(Sıfat)
• Ne bilsin, alemde ne mevsimdir.(Zarf-zamir)
• Ne ağlarsın benim zülfü siyahım.(Zarf)
• Şu dünyada ben ne insanlar gördüm.(Sıfat)
• UYARI: “Nasıl” soru sözcüğü bir ismi belirtirse soru sıfatı, fiili belirtirse soru
zarfı olur.
• *Onun nasıl bir insan olduğunu nasıl anlayabilirim?
• *Gurbette nasıl bir hayat sürdüğünü nasıl bilmiyorsun?
Uyarı: Sıfat-Zarf ayırımı:
Nitelik bildiren kelime isimden önce kullanılırsa sıfat; fiilden önce
kullanılırsa zarf olur.
SIFAT----İSİM ZARF----FİİL
Güzel günler yakındır. Futbolu güzel oynar.
Zarflarda PekiştirmeZarflarda pekiştirme iki yolla yapılır:
1.İkilemelerle;
• Tatlı tatlı güldü.
2.m, p, r, s sesleriyle;
• Çarçabuk evden ayrıldı.
Cümleler Durum zarfı
Zaman zarfı
Yer-yön zarfı
Miktar zarfı
Soru zarfı
Ne zaman geldin? Soğuk davranıyor. Çok konuştun. Haftaya gidiyormuş. İleri gider misin? Nasıl çalıştın? Şaşkın şaşkın bakıyor. Bu yıl mezun olacak. Konuyu pek anlayamadım. Ne kadar kaldı? Kardeşçe yaşıyoruz. Dün seni aradım. Ansızın çıkageldi. Koşa koşa çıktı. Geri gelir misin? Önceden almıştım. Aşağı ininiz. Demin buradaydı. Ne zamana kadar sizde kalacak? Dışarı çıkmış.
1. Tabloda sıralanan zarflara ait özellikleri çarpı işaretiyle gösteriniz.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemi durum bakımından etkileyen bir sözcük
kullanılmamıştır?
A) Bugün Elif üzgün görünüyor.
B) Bu öğrenci sürekli kitap okur.
C) Odadan yavaşça çıktım.
D) Otobüs geç saatlerde geldi.
İŞ, OLUŞ VE DURUM BİLDİREN SÖZCÜKLER(FİİLLER/EYLEMLER)
• İş, oluş, hareket ya da durumu kişi ve zamana bağlı olarak bildiren sözcüklere
denir.
• Fiiller mastar eki alırlar. (“-mek,-mak”) İsimler almazlar.
• *Sonuna –mek,-mak ekleri getirilebilen bütün sözcükler fiildir.
Yaz-mak, gör-mek, getir-mek, kır-mak...
Gelmek, yüzmek, oturmak, atmak.• *Fiiller «-ma, -me» ekleri ile olumsuz yapılır.
Geldim. (olumlu)
Gelmedim. (olumsuz)
• Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiil yoktur?
A) Bu yaz havalar çok sıcak.
B) Göçmen kuşlar baharı mı müjdeliyor?
C) Sütçü, mahallede «Süüüt!» diye bağırıyordu.
D) Buz gibi soğuk sudan bir yudum içti.
2003-DPY/5
FİİLLERDE ZAMANFiillerin belirttikleri süreçlere fiilin zamanı denir.
Fiillerde zaman:
• Geçmiş zaman(eylemin bittiğini gösterir)
• Görülen geçmiş zaman (-di)
• Duyulan geçmiş zaman (-miş)
• Şimdiki zaman(eylemin devam ettiğini gösterir)
• Gelecek zaman(eylemin gelecekte yapılacağını gösterir)
• Bir de bu üç zamanı içine alan geniş zaman vardır. (eylemin her zaman
yapıldığını, yapılacağını gösterir)
• Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi «devam eden bir eylemi» bildirmektedir?
A) Çalıların arasındaki kuşlar, onu görünce kaçmış.
B) Yarın bahçeden dedemle domates toplayacağız.
C) Köpek, uyumak için kulübesine girdi.
D) Koridorda şimdi beyaz bir kedi dolaşıyor.
2001-DPY/5
• Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylem henüz gerçekleşmemiştir?
A) Oturduğumuz mahallenin sokakları onarıldı.
B) Futbol sahamız önümüzdeki hafta açılacak.
C) Suçlular iki gün içinde yakalandı.
D) Dede, torunlarına güzel bir masal anlattı.
2006-DPY/5
FİİLLERDE KİŞİ• Fiilin bildirdiği iş, oluş, ya da hareketi yapan varlık fiilin kişisidir.
• Fiile kim sorusu yöneltildiğinde cevap fiilin kişisidir. Fiillerde üç temel şahıs
vardır.
• 1 Kişi: Söz söyleyen
• 2 Kişi: Kendisine söz söylenen
• 3 Kişi: Kendisinden söz edilen
• Kişiler tekil olabileceği gibi çoğul da olabilir.
• Kişi ekleri• 1.Tekil Kişi –m, -im Bildi-m
• 2.Tekil Kişi –n, -in Bildi-n
• 3.Tekil Kişi Ø Bildi
• 1.Çoğul Kişi –k,-iz Bildi-k
• 2.Çoğul Kişi -siniz Bildi-niz
• 3.Çoğul Kişi –ler Bildi-ler
*Şahıs ekleri zaman eklerinden sonra gelir.
Soru İşareti ( ? )
1. Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur:
Çantayı sana kim verdi?
2. Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur:
Memur sordu:
— Adınız?
3. Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır:
Yunus Emre (1240 ?-1320), (Doğum yeri: ?) vb.
Ankara’dan Antalya’ya arabayla üç saatte (?) gitmiş.
UYARI!Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur:
Seni sabah ben mi alayım, kardeşim mi alsın?
Aşağıdaki cümlelerden hangisinin sonuna soru işareti (?) konulmalıdır?
A) Ne kadar parası olduğunu söylemedi
B) Ne yöne doğru gittiklerini soruyordu
C) Ne kadar güzel bir arabası var
D) Ne zaman sana kötü davrandık
2005-DPY/5
• Aşağıdakilerin hangisinde noktalama yanlışlığı vardır?
A) Babam İzmir’e gitmekten vazgeçti.
B) Ahmet, hiçbir suçlamayı kabul etmedi.
C) Son golü atınca neler hissettiniz?
D) Böyle bir hatayı nasıl yaptı, anlayamadım?
KİŞİ GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMAN
ÖĞRENİLEN GEÇMİŞ ZAMAN ŞİMDİKİ ZAMAN GELECEK ZAMAN GENİŞ ZAMAN
OLU
MLU
1. T. bildim 2. T. 3. T. 1. Ç. 2. Ç. 3. Ç.
OLU
MSUZ
1. T. 2. T. 3. T. 1. Ç. 2. Ç. 3. Ç.
OLU
MLU
SORU
1. T. 2. T. 3. T. 1. Ç. 2. Ç. 3. Ç.
OLU
MSUZ SORU
1. T. 2. T. 3. T. 1. Ç. 2. Ç. 3. Ç.
Aşağıdaki fiillerin zamanını ve kişilerini kutucuklara yazınız.
FİİL ZAMANI KİŞİSİ
Koşarsınız
Seviyoruz
Bekledim
Savrulacaklar
Ağlamışsın
Görmedin mi?
Soracak mısın?
Anlamıyorlar mı?
Bilmez misin?
Görüşmeyiz
Ünlem İşareti ( ! )
1. Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarele rin
sonuna konur:
Eyvah, ödevimi evde unuttum!
Ne mutlu Türk’üm diyene! (Atatürk)
2. Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur:
Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri! (Atatürk)
Ey Türk gençliği! Birinci vazifen; Türk istiklalini, Türk cumhuriye tini, ilelebet,
muhafaza ve müdafaa etmektir. (Atatürk)
Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma sakın,
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.
UYARI!Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra konulabi leceği gibi
cümlenin sonuna da konabilir:
Arkadaş, biz seni bekliyoruz.
Arkadaş! Biz seni bekliyoruz.
3. Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen
sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır:
Karşıya kadar koşacakmış (!) duy da inanma.
Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor.
• Aşağıdaki cümlelerin hangisinin sonuna ünlem işareti getirilmelidir?
A. Eyvah, arı kolumu soktu
B. Tavukların neden iki ayağı vardır
C. Önümüzde yemyeşil bir orman
D. Matematik dersini çok seviyorum
İki Nokta (: )1.Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur:
Hayatımda iki kişi beni çok etkilemiştir: Atatürk ve babam.
2. Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur:
Kendimi tanıtayım: Bedriye Öğretmen.
UYARI!Bu işaretten sonra örnek sıralanacaksa küçük, açıklama yapılacaksa büyük harf kullanılır.
Hayatta iki şeyin önemine inanırım: sağlık, huzur.
Sana söyleyecek tek sözüm var: Beni bir daha arama.
3. Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur:
Bilge Kağan: Türklerim, işitin!
4. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur:
– Buğdayla arpadan başka ne biter bu topraklarda?
Ziraatçı sayar:
– Yulaf, pancar, tütün...
5. Genel Ağ adreslerinde kullanılır:
http://tdk.org.tr
6. Matematikte bölme işareti olarak kullanılır:
56:8=7
100:2=50 vb.
Çirkin ördek yavrusu, annesine sordu ( )
• Parçadaki boşluğa aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi getirilmelidir?
A. Ünlem işareti
B. Soru işareti
C. Üç nokta
D. İki nokta
• Aşağıdakilerden hangisinde parantezle boş bırakılan yere iki nokta (:) konulmalıdır?
A) Hazırlıklar dün bitti ( ) senin gelmeni bekliyorum.
B) Arkadaşının yardıma ihtiyacı vardı ( ) bütün gün ona yardım etti.
C) Bugün ne yaptığımı söyleyeyim ( ) Sabahtan beri ders çalıştım.
D) Bütün yatırımını işine yaptı ( ) şimdi bunun ürünlerini topluyor.
Noktalı Virgül ( ; )
1. Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden
ayırmak için konur:
Erkek çocuklara Doğan, Tuğrul, Aslan, Orhan; kız çocuklara ise
İnci, Çiçek, Gönül, Yonca adları verilir.
2. Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayır
mak için konur:
Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak,
kahkahalar atmak, ağlamak istiyorum.
3. İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan
cümlelerde özneden sonra noktalı virgül konabilir:
Nihal; Aslı, Ceren ve Yonca’yı da aramış.
• Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ayraçla belirtilen
yere noktalı virgül ( ; ) getirilmelidir?
A) At ölür, meydan kalır ( ) yiğit ölür şan kalır.
B) Ahşap ( ) iki katlı, eski bir evde oturuyordu.
C) ‘’Yoo ( ) güvercinlerime dokunmayınız.’’ dedi
D) Parlak yüzlü, beyaz saçlı ( ) otuz yaşlarında bir
adamdı.
YAZIMI KARIŞTIRILAN SÖZCÜKLER
• Türkçede bazı sözcüklerde ünsüzlerin yer değiştirdiği görülür. Yerel
söyleyişlerden kaynaklanan bu durum, yazımda gösterilmez.
Doğru Yanlış Kibrit Kirbit Ekşi Eşki Kirpik Kiprik
• İki ünsüzle başlayan yada biten batı kökenli sözcüklerin yazımında bu
ünsüzlerin arasını ünlü konmaz.
Doğru Yanlış Tren Tiren Problem Pıroblem Spor Sipor Gram Gıram
Uyarı: Tıraş sözcüğü traş biçiminde yazılmamalıdır.
Bu kuralla ilgisi yoktur.
• Birkaç, birçok, biraz, hiçbir, sözcükleri daima bitişik yazılır.
• Birtakım sözü “bazı “ anlamına geliyorsa bitişik gelmiyorsa ayrı yazılır.
Örnek: Birtakım insanlar bunu bilmez.
Bir takım koltuk aldık.
• “Şey” sözcüğü diğer sözcüklerden daima ayrı yazılır.
• Türkçede “b” den önce gelen ünsüz “m” ye döner.
Doğru Yanlış Tembel Tenbel Çember Çenber Cambaz Canmaz Ambar Anbar
Uyarı: Birleşik sözcüklerde bu kural geçerli değildir.
örnek: binbaşı, sonbahar, İstanbul, onbaşı.
YANLIŞ DOĞRU
AFERİM AFERİN
ACİTASYON AJİTASYON
ADELE ADALE
AFİLLİ AFİLİ (Gösterişli)
AFGANLI AFGAN
AHÇI AŞÇI
AHLAĞIN AHLAKIN
AHPAP AHBAP
AKAPUNKTUR AKUPUNKTUR
ALDIRMAMAZLIK ALDIRMAZLIK
ALİMİNYUM ALÜMİNYUM
ALLERJİ ALERJİ
ALMAMAZLIK ALMAZLIK
ALOBORA ALABORA
AMACİYLE AMACIYLA
AMARTİSÖR AMORTİSÖR
ANFİ AMFİ
YANLIŞ DOĞRU
ANLAMAMAZLIK ANLAMAZLIK
ANTİPARANTEZ ANTRPARANTEZ
ANTREMAN ANTRENMAN
APERATİF APERİTİF
ARABEKS ARABESK
ARDARDA ART ARDA
ARAFE ARİFE
ARTİS ARTİST
ASSUBAY ASTSUBAY
ASVALT ASFALT
AŞANTİYON EŞANTİYON
ATAÇ ATAŞ
ATEŞE ATAŞA (Bir elçiliğe bağlı uzman)
ATMASYON UYDURMA
YANLIŞ DOĞRU
CANBAZ CAMBAZ
CERYAN CEREYAN
CİMNASTİK JİMNASTİK
CİYER CİĞER
ÇİNAKOP ÇİNEKOP
ÇÜNKİ ÇÜNKÜ
DAKKA DAKİKA
DEKARASYON DEKORASYON
DEYER DEĞER
DEYİL DEĞİL
DEYİNMEK DEĞİNMEK
DEYNEK DEĞNEK
DİNAZOR DİNOZOR
YANLIŞ DOĞRU
ATMIŞ ALTMIŞ
AYRIYETEN AYRICA
AZARBEYCAN AZERBAYCAN
AT BİNMEK ATA BİNMEK
BANYO YAPMAK YIKANMAK
BAYA BAYAĞI
BENLE BENİMLE
BEYENMEK BEĞENMEK
BİLİMUM BİLUMUN
BİLMEMEZLİK BİLMEZLİK
BİRHABER BİHABER
BOY POS BOY BOS
BUGÜNKİ BUGÜNKÜ
YANLIŞ DOĞRU
DİREK DİREKT
DOĞMA DOGMA (bir görüşün sorgulanıp tartışılamaz gerçek olarak kabul edilmesi)
DOKUNMATİK DOKUNMALI
DÖKÜMAN DOKÜMAN
DÖNDERMEK DÖNDÜRMEK
DUYMAMAZLIK DUYMAZLIK
DÜYÜM DÜĞÜM
EGZANTRİK EKSANTRİK(Ayrıksı)
EKSOZ EGZOZ
EĞRİDİR EĞİRDİR
ENTELLEKTÜEL ENTELEKTÜEL
EREZYON EROZYON
YANLIŞ DOĞRU
ERZAĞI ERZAKI(Uzun süre saklanabilen yiyeceklerin genel adı)
ESPİRİ ESPRİ
EŞGAL EŞKÂL (Dıştan görünüş)
EŞORTMAN EŞOFMAN
EŞŞEK EŞEK
EŞYALAR EŞYA
EVRAKLAR EVRAK
EYLENMEK EĞLENMEK
FASÜLYE FASULYE
FELAN FALAN
FERMAR FERMUAR
FİAT FİYAT
YANLIŞ DOĞRU
FİTES VİTES
FLORASAN FLORESAN
FORTMANTO PORTMANTO
FULLEMEK DOLDURMAK
GARDOLAP GARDIROP
GÖRSELLER GÖRÜNTÜLER
GRAVAT KRAVAT
HAKKATEN HAKİKATEN
HALİSÜNASYON HALÜSİNASYON
HAREMLİK SELAMLIK HAREM SELAMLIK
HERILD HERHÂLDE
HERKEZ HERKES
HEYCAN HEYECAN
HIRİSTİYAN HRİSTİYAN
HİNTLİ HİNT
HOPORLÖR HOPARLÖR
YANLIŞ DOĞRU
HUKUĞUN HUKUKUN
ISTIRAP IZDIRAP
İSTAKOZ ISTAKOZ
ISKONTO İSKONTO (İndirim)
İLİZYON İLLÜZYON
İNKİLAP İNKILAP
İNSİYATİF İNİSİYATİF (Karar verme yetkisi)
İTİBARİYLE İTİBARIYLA
İZALASYON İZOLASYON (Yalıtım)
KAİDEYE ALMAMAK KALE ALMAMAK
KANPANYA KAMPANYA
KAPARO KAPORA (Güvenmelik)
KAPŞON KAPÜŞON
KAREOGRAFİ KOREOGRAFİ
YANLIŞ DOĞRU
KAREKTER KARAKTER
KAREMEL KARAMEL
KARNIBAHAR KARNABAHAR
KAVONOZ KAVANOZ
KENDİNE İYİ BAK KENDİNE DİKKAT ET
KİLOT KÜLOT
KİPRİK KİRPİK
KİRBİT KİBRİT
KİTLEMEK KİLİTLEMEK
KLAVUZ KILAVUZ
KOKAREÇ KOKOREÇ
KOLANYA KOLONYA
KOLLEJ KOLEJ
KOMİDİN KOMODİN
KONTÜR KONTÖR
KOPYE KOPYA
YANLIŞ DOĞRU
KORKUNÇ GÜZEL ÇOK GÜZEL
KURDELA KURDELE
PANİK OLDUM PANİĞE KAPILDIM
LABARATUVAR LABORATUVAR
LAVOBO LAVABO
LAYLON NAYLON
LEYEN LEĞEN
NALET LANET
MAĞMA MAGMA
MAHÇUP MAHCUP
MAHLUKATLAR MAHLUKAT (Yaratıklar)
MASUS MAHSUS
MAKİNA MAKİNE
MAKTÜL MAKTUL (Öldürülen)
MAYDONOZ MAYDANOZ
YANLIŞ DOĞRU
MEFTA MEVTA (Ölü)
MELEMEN MENEMEN
MENAPOZ MENOPOZ
MENEJER MENAJER
MERAĞIM MERAKIM
MESLEKDAŞ MESLEKTAŞ
MEYVA MEYVE
MİĞDE MİDE
MOTORSİKLET MOTOSİKLET
MOZAYİK MOZAİK
MÖNÜ MENÜ
MUACİR MUHACİR
MUAFFAK MUVAFFAK (Başarmış)
MUHATTAP MUHATAP
MUNDAR MURDAR (Kirli, pis)
YANLIŞ DOĞRU
MUSTARİP MUZDARİP (Acı çeken)
MÜNÜBÜS MİNİBÜS
MÜRACAT MÜRACAAT
MÜRETTEBATLAR MÜRETTEBAT
MÜRÜVET MÜRÜVVET
MÜSAYİT MÜSAİT
MÜSBET MÜSPET (Olumlu)
MÜTAHİT MÜTEAHHİT
NACİZANE NAÇİZANE (Haddi olmayarak)
NATUREL NATÜREL
NİSBET NİSPET
NÖTÜR NÖTR (Etkisiz)
HOPORLÖR HOPARLÖR
OKŞİZEN OKSİJEN
OLARAKTAN OLARAK
YANLIŞ DOĞRU
ONLA ONUNLA
ORJİNAL ORİJİNAL
ŞOK OLMAK ŞOKE OLMAK
ÖĞE ÖGE
ÖYLE ÖĞLE (Gün ortası)
BOY POS BOY BOS
FORTMANTO PORTMANTO
PALYANÇO PALYAÇO
PANTALON PANTOLON
PARDESÜ PARDÖSÜ
PENBE PEMBE
PERSONELLER PERSONEL
PEŞTEMAL PEŞTAMAL
PUAÇA POĞAÇA
PROMASYON PROMOSYON
PROVAKATÖR PROVOKATÖR (Kışkırtmacı)
YANLIŞ DOĞRU
RADYOSYON RADYASYON
RESTORANT RESTORAN
REVANŞ RÖVANŞ
REZARVASYON REZERVASYON
SAFA SEFA
SAĞNAK SAĞANAK
SAHNE ALMAK SAHNEYE ÇIKMAK
SANDÜVİÇ SANDVİÇ
SARMISAK SARIMSAK
SENLE SENİNLE
SERBES SERBEST
SEYEHAT SEYAHAT
SEZERYAN SEZARYEN
SİLAHŞÖR SİLAHŞOR
SOHPET SOHBET
SOLLAMA YAPMAK SOLLAMAK
YANLIŞ DOĞRU
SOVAN SOĞAN
STATYUM STADYUM
STETESKOP STETOSKOP
SÜETER SÜVETER
SÜDYEN SÜTYEN
SÜKÛTUHAYAL SUKUTUHAYAL (Hayal kırıklığı)
SÜPRİZ SÜRPRİZ
SÜTÜDYO STÜDYO
ŞARTER ŞALTER
ŞARZ ŞARJ
ŞAYİBE ŞAİBE (Hile)
ŞEMŞİYE ŞEMSİYE
ŞEVKAT ŞEFKAT
ŞİNDİ ŞİMDİ
ŞOHBEN ŞOFBEN
YANLIŞ DOĞRU
ŞÖFÖR ŞOFÖR
FİZİK TEDAVİSİ FİZİK TEDAVİ
TADİLATLAR TADİLAT (Değişiklikler)
TAHÜT TAAHHÜT (Üstlenme)
TAHAMÜL TAHAMMÜL
TAHTAREVALLİ TAHTEREVALLİ
TANIMAMAZLIK TANIMAZLIK
TANPON TAMPON
TEFERUAT TEFERRUAT
TEKRARDAN TEKRAR
TELAFUZ TELAFFUZ
TENBEL TEMBEL
TERAVİ TERAVİH
TESBİH TESPİH
YANLIŞ DOĞRU
TESBİT TESPİT
TESTESTERON TESTOSTERON
TEŞFİK TEŞVİK
TETANOZ TETANOS
TİSKİNMEK TİKSİNMEK
TİYO TÜYO
TRAŞ TIRAŞ
TİRBÜŞON TİRBUŞON (Burgu)
TÜKRÜK TÜKÜRÜK
ATMASYON/UYDURMASYON
UYDURMA
UKELA UKALA (Bilgiçlik taslayan kimse)
UNVAN UNVAN (San)
ÜZRE ÜZERE
FİTES VİTES
YANLIŞ DOĞRU
VELEYBOL VOLEYBOL
VEJETERYAN VEJETARYEN
VÜRÜS VİRÜS
YANLIZ YALNIZ
YANNIŞ/YALNIŞ YANLIŞ
YAPRAK DOLMASI SARMA
YAYINLAMAK YAYIMLAMAK
YAYIM YAYIN
YUNANLI YUNAN
ZERAFET ZARÂFET
ZİĞNET ZİYNET (Süs)
YAZIMI KARIŞTIRILAN BAZI SÖZCÜKLER
YANLIŞ DOĞRU YANLIŞ DOĞRU
1-kirbit 20-çukulata
2-asvalt 21-barsak
3-mutvak 22-bulüz
4-yanlız 23-süpriz
5-herkez 24-çenber
6-yalnış 25-filim
7-atmış (60) 26-yumşak
8-ropörtaj 27-tualet
9-sağde 28-soğulcan
10-zenzele 29-şevkat
11-piano 30-öğünmek
12-ekzoz 31-pantor
13-acaip 32-pantalon
14-acenta 33-deyerli
15-bağdem 34-deymek 16-ahçı 35-ezzacı 17-pisiklet 36-eşortman 18-büsküvü 37-fiat
YAZIMI KARIŞTIRILAN BAZI SÖZCÜKLER
YANLIŞ DOĞRU YANLIŞ DOĞRU
38-gaste 53-canbaz
39-hambal 54-bir kaç
40-tabiyat 55-bir gün
41-şöför 56-tonbul
42-oce 57-lanba
43-çiydem 58-fasülye
44-tenbel 59-kopye
45-sovuk 60-makina
46-penbe 61-meyva
47-kiprik 62-traş
48-elektirik 63-tanpon
49-bioloji 64-ğazoz
50-gurup 65-çüp
51-ünvan 66-sarmısak
52-stütyo
CEVAPLAR 1-kibrit 2-asfalt 3-mutfak 4-yalnız 5-herkes 6-yanlış 7-altmış 8-röportaj 9-sade 10-zelzele 11-piyano 12-egzoz 13-acayip 14-acente 15-badem 16-aşçı 17-bisiklet 18-bisküvi 19-ciklet 20-çikolata 21-bağırsak 22-bluz 23-sürpriz 24-çember 25-film 26-yumuşak 27-tuvalet 28-solucan 29-şefkat 30-övünmek 31- pantolon 32-pantolon 33-değerli 34-değmek 35-eczacı 36-eşofman 37-fiyat 38-gazete 39-hamal 40-tabiat 41-şoför 42-oje 43-çiğdem 44-tembel 45-soğuk 46-pembe 47-kirpik 48-elektrik 49-biyoloji 50-grup 51-unvan 52-stüdyo 53-cambaz 54-birkaç 55-bir gün 56-tombul 57-lamba 58-fasulye 59-kopya 60-makine 61-meyve 62-tıraş 63-tampon 64-gazoz 65-çöp 66-sarımsak
3.TEMA DEĞERLENDİRME SORULARI
Aşağıda belirtilen yerlerden hangisine noktalı virgül (;) kullanılmaz?
A) Cümle içinde virgüllülerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.
B) Virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden ayırmak için kullanılır.
C) Kendilerinden evvelki cümle ile ilgi kuran ancak, yalnız, fakat vb. cümle başı
bağlaçlarından önce konur.
D) Kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur.
Aşağıdaki cümlelerin hangisine ünlem iminin kullanımı yanlıştır?
A) Bu mahallenin en akıllısı (!) senmişsin, öyle mi?
B) Defol git başımdan bir daha seni görmek istemiyorum!
C) Adam olacak da bize bakacak!
D) Şair (!- 1786),Türk şiirinde yeni ufuklar açmıştır
Aşağıdaki cümlelerin hangisinin sonuna soru işareti getirilemez?
A) Bizleri bugüne kadar niçin aramadığını bilmiyorum
B) Tüm bunları ben mi yapmışım
C) Seni hiç sevmez olur muyum
D) Giresun’un “kirazlık” anlamına gelen bir sözcük olduğunu biliyor muydunuz
1. Bazı eşyaları yarın taşıyacağız.
2. Sizi durakta çok bekledik.
3. Adam yavaşça salona girmiş.
4. Anneannem aşağı kata indi.
Bu cümlelerdeki altı çizili sözcüklerle ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) 1. sözcük, eylemi zaman bakımından sınırlamıştır.
B) 2.sözcük, eylemi miktar bakımından etkilemiştir.
C) 3.sözcük, eylemi durum bakımından etkilemiştir.
D) 4.sözcük, eylemin yerini ve yönünü etkilemiştir.
• Koyu yazılan sözcüklerin hangisi
hem yapım hem
çekim eki almıştır?
A) Kalemlerimden birini sen al.
B) Tahtayı nöbetçi sildi.
C) Öğrenciler ödevlerini getirdiler.
D) Sınıfımızda kitaplık bulunuyor.
Sevgileri yarınlara bıraktınız
Çekingen, tutuk, saygılı
Bütün yakınlarınız
Sizi yanlış tanıdı.
Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
A) Türemiş yapılı kelime vardır.
B) Basit yapılı kelime vardır.
C) Birleşik yapılı kelime vardır.
D) Hem yapım eki hem de çekim eki almış kelime
vardır.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde durum zarfı yoktur?
A) Sevinçten eve koşarak gittim.
B) Biraz daha hızlı yürüyelim.
C) İçeri girdiğimde salon bomboştu.
D) Irmak köpüre köpüre akıyordu.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer-yön zarfı kullanılmamıştır?
A) Arkadaşlar içeri girelim.
B) Niçin geri döndünüz?
C) Yanıma yaklaşmayın, uzakta durun.
D) Annem biraz önce dışarı çıktı.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru zarfı kullanılmıştır?
A) Bana çarşıdan ne aldınız?
B) Seni buraya kim çağırdı?
C) Dışarıya neden çıkmıyorsunuz?
D) Ne kadar paran kaldı?
«Boş» sözcüğü hangi cümlede zarftır?
A) Boş sokaklardan geçerek eve geldi.
B) Çocuklar boş arsada oynuyorlar.
C) Yeni evimiz iki aydır boş duruyor.
D) Hayret, bu ev daha dün boştu!
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme zarf görevindedir?
A) Kadının kocasından gizlisi saklısı yoktu.
B) Biri sokakta şaşkın şaşkın dolaşıyordu.
C) Türlü türlü sebzeler pişirmiş.
D) Yalanların dolanların bitsin artık.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemin ya pılma ve söylenme anı aynıdır?
A) Bu salonda yarın akşam bir toplantı yapılacak.
B) Odamın penceresinden sokaktaki çocukları izliyorum.
C) Bu köylerde kış hazırlıkları yaz sonunda başlar.
D) Dedemler kırk yıl önce köylerinden ayrılmışlar.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylem henüz gerçekleşmemiştir?
A) Eve biraz geç gelecek.
B) Arkadaşının telefon numarasını unuttu.
C) O hep klasik müzik dinliyor.
D) Oyuncağı koltuğun arkasına sakladı.
