หลักพุทธธรรมในทางเศรษฐกิจ

หลั�กพุ�ทธธรรมในทางเศรษฐก�จ

หลั�กพุ�ทธธรรมในทางเศรษฐก�จห�วข้�อในการบรรยาย๑. สิ่��งจ�าเป็ นเบ!"องต้�นข้องชี%ว�ต้ (ป็'จจ�ย ๔)

๒. องค์+ค์�ณข้องพุ-อค์�า (ป็าป็ณ�กธรรม ๓) ๓. องค์+ธรรมท%�เป็ นไป็เพุ!�อป็ระโยชีน+ป็'จจ�บ�น (ท�ฏฐธ�มม�ก�ต้ถะ ๔)

๔. ป็ระโยชีน+การถ!อโภค์ทร�พุย+ (โภค์าท�ยะ ๕)

๕. หลั�กการแบ-งโภค์ทร�พุย+ (โภค์ว�ภาค์ ๔)

๗. สิ่�ข้ข้องผู้9�ค์รองเร!อน (กามโภค์%สิ่�ข้ ๔)

๖. ธรรมข้องผู้9�ค์รองเร!อน (ฆราวาสิ่ธรรม ๔)

๑. สิ่��งจ�าเป็ นเบ!"องต้�นข้องชี%ว�ต้ (ป็'จจ�ย ๔)

ท�กค์นท%�เก�ดมาบนโลัก ย-อมป็รารถนาค์วามสิ่�ข้ด�วยก�นท�"งน�"น ท�"งค์วามสิ่�ข้ทางกาย แลัะค์วามสิ่�ข้ทางใจ ค์วามสิ่�ข้ข้องค์นธรรมดาสิ่าม�ญจะเก�ดข้>"นมาได�อย-างน�อยต้�องม% ป็'จจ�ยพุ!"นฐาน ๔ ป็ระการ ค์!อ

ป็'จจ�ยพุ!"นฐาน ๔ ป็ระการ

๑) อาหาร เป็ นป็'จจ�ยพุ!"นฐานป็ระการแรก อาหารค์!อสิ่��งท%�ค์นหร!อสิ่�ต้ว+บร�โภค์กลั!นก�นเข้�าไป็ท�าให�หายห�วบรรเทาค์วามห�วลังไป็ได� ม%ค์วาม สิ่�าค์�ญเป็ นอ�นด�บหน>�งต้-อการด�ารงชี%ว�ต้ข้องสิ่รรพุสิ่�ต้ว+

ด�งท%�พุระพุ�ทธองค์+ต้ร�สิ่ไว�ในสิ่ามเณรป็'ญหา (พุระไต้รป็?ฎกเลั-มท%� ๒๕) ว-า

“อะไรเร%ยกว-าหน>�ง สิ่��งท%�เร%ยกว-าหน>�ง ค์!อ สิ่�ต้ว+ท�"งป็วงด�ารงอย9-ได�เพุราะอาหาร”

เพุราะค์นหร!อสิ่�ต้ว+ท%�ห�วน�"นในทางพุระพุ�ทธศาสิ่นาจ�ดเป็ นผู้9�ท%�ม%โรค์หาค์วามสิ่�ข้ไม-ได�

ม%พุระพุ�ทธพุจน+ต้ร�สิ่ร�บรองไว�ในค์�มภ%ร+ธรรมบท ข้�ททกน�กาย (พุระไต้รป็?ฎกเลั-มท%� ๒๕) ว-า

“ชี�ฆจAฉา ป็รมา โรค์า : ค์วามห�วเป็ นโรค์อย-างย��ง ”


๒) เค์ร!�องน�-งห-ม ค์!อว�ต้ถ�อาภรณ+สิ่�าหร�บป็กป็?ดอว�ยวะร-างกายให�อบอ�-น นอกจากจะป็Cองก�นสิ่�ต้ว+เลัDกต้�วแมลังแลัะสิ่�ต้ว+ม%พุ�ษท�"งหลัายแลั�ว ย�งเป็ นเค์ร!�องป็ระด�บต้กแต้-งร-างกายให�ด9ม%ว�ฒนธรรม แลัะท�าให�ค์นเราร9�สิ่>กว-าต้นเป็ นสิ่�ต้ว+ม%อารยธรรม

ในทรรศนะทางพุระพุ�ทธ ศาสิ่นากDได�ให�ค์วามสิ่�าค์�ญก�บเค์ร!�องน�-งห-มในฐานะเป็ นป็'จจ�ยพุ!"นฐานสิ่�าหร�บมน�ษย+ ไม-ว-าจะเป็ นบรรพุ ชี�ต้ ค์!อ น�กบวชีหร!อค์ฤห�สิ่ถ+ ค์!อ ป็ระชีาชีนชีาวบ�าน

อ%กท�"งย�งถ!อว-าการถวายจ%วรเค์ร!�องน�-งห-มแด-พุระภ�กษ�สิ่ามเณรหร!อการบร�จาค์เสิ่!"อผู้�าเป็ นทานแก-ค์นท%�ต้�องการเสิ่!"อผู้�าม%อาน�สิ่งฆ+เหม!อนก�บเป็ นการให�วรรณะค์!อผู้�วพุรรณหร!อชี!�อเสิ่%ยงเก%ยรต้�ค์�ณท�"งผู้9�ร�บแลัะผู้9�ให�

ม%พุระพุ�ทธพุจน+ต้ร�สิ่ร�บรองไว�ในค์�มภ%ร+ สิ่�งย�ต้ต้น�กาย สิ่ค์าถวรรค์ (พุระไต้รป็?ฎกเลั-มท%� ๑๕) ว-า

“วต้Aถโท โหต้� วณAณโท ผู้9�ให�ผู้�าชี!�อว-าให�วรรณะ”

ค์�ากลั-าวท%�ว-า ไก-งามเพุราะข้น ค์นงามเพุราะแต้-ง กDเป็ นค์�ากลั-าวท%�แสิ่ดงให�เหDนถ>งค์วามสิ่�าค์�ญข้องเค์ร!�องน�-งห-มอย-างเด-นชี�ด ด�งน�"น เค์ร!�องน�-งห-มจ>งถ!อว-า เป็ นป็'จจ�ยพุ!"นฐานท%�จ�าเป็ นสิ่�าหร�บชี%ว�ต้มน�ษย+


๓) ท%�อย9-อาศ�ย หมายถ>ง ท%�พุ�กอาศ�ย ก�น นอน ข้�บถ-าย แลัะ หร!อสิ่!บเผู้-าพุ�นธ�+ต้ามธรรมชีาต้�ข้องค์นเราให�เป็ นไป็โดยสิ่ะดวกแลัะป็ลัอดภ�ย โดยสิ่ามารถป็Cองก�นลัม ฝน แดด สิ่�ต้ว+ร�าย แลัะป็ร�บอ�ณหภ9ม�ให�สิ่บาย แลัะเป็ นท%�พุ�กผู้-อนอ�นสิ่งบสิ่�ข้ในชี%ว�ต้สิ่-วนต้�วข้องแต้-ลัะค์น


๔) ยาร�กษาโรค์ โดยเหต้�ท%�โรค์ภ�ยไข้�เจDบเป็ นท�กข้+ป็ระจ�าสิ่�งข้ารข้องค์นแลัะสิ่�ต้ว+ ด�งน�"น เม!�อม%โรค์มาเบ%ยดเบ%ยนกDจ�าต้�องอาศ�ยสิ่��งท%�มาแก�หร!อมาบ�าบ�ดบรรเทาให�หายจากโรค์ ซึ่>�งเร%ยกสิ่��งน�"นในภาษาพุระว-า ค์�ลัานเภสิ่�ชี เร%ยกในภาษาชีาวบ�าน ว-า ยาร�กษาโรค์

ด�งพุระพุ�ทธพุจน+ต้ร�สิ่ร�บรองไว�ในค์�มภ%ร+ธรรมบท (พุระไต้รป็?ฎกเลั-มท%� ๒๕) ว-า “อโรค์Aยป็รมา ลัาภา ค์วามไม-ม%โรค์เป็ นลัาภ

อย-างย��ง ”

๒. องค์+ค์�ณข้องพุ-อค์�า (ป็าป็ณ�กธรรม ๓)

อ�งค์�ต้ต้รน�กาย ต้�กน�บาต้ร (พุระไต้รป็?ฎกเลั-มท%� ๒๐) พุระพุ�ทธองค์+ได�ทรงแสิ่ดง ป็าป็ณ�กธรรม ค์!อ หลั�กธรรมสิ่�าหร�บการเป็ นพุ-อค์�า หร!อ องค์+ค์�ณข้องพุ-อค์�าไว� ๓ ป็ระการ ป็ระกอบด�วย

ป็าป็ณ�กธรรม ๓

๑) จ�กข้�มา ต้าด% หมายถ>งการร9�จ�กสิ่�นค์�า ด9ข้องเป็ น สิ่ามารถค์�านวณราค์า กะท�นเกDงก�าไรได�แม-นย�า (ม%ว�สิ่�ยท�ศน+ด%)


๒) ว�ธ9โร จ�ดเจนธ�รก�จ หมายถ>งการร9�แหลั-งซึ่!"อแหลั-งข้าย ร9�ค์วามเค์ลั!�อนไหว ค์วามต้�องการข้องต้ลัาด สิ่ามารถในการจ�ดซึ่!"อจ�ดจ�าหน-าย ร9�ใจแลัะร9�จ�กเอาใจลั9กค์�า (ต้�องม%การวางแผู้นธ�รก�จท%�ด%)


๓) น�สิ่สิ่ยสิ่�มป็'นโน ม%แหลั-งท�นพุร�อม หมายถ>งการเป็ นค์นม%ค์วามน-าเชี!�อถ!อ เป็ นท%ไว�ใจในแหลั-งท�นใหญ-ๆ ซึ่>�งท�าให�หาเง�นมาลังท�น หร!อ ด�าเน�นก�จการโดยง-าย

๓. องค์+ธรรมท%�เป็ นไป็เพุ!�อป็ระโยชีน+ป็'จจ�บ�น

(ท�ฏฐธ�มม�ก�ต้ถะ ๔)

ท�ฏฐธ�มม�ก�ต้ถป็ระโยชีน+ เป็ นหลั�กธรรมในพุ�ทธศาสิ่นา ค์!อ ป็ระโยชีน+ในป็'จจ�บ�น ๔ อย-าง บ�างเร%ยกว-า ห�วใจเศรษฐ% อ� อา กะ สิ่ะ

หมายถ>ง หลั�กธรรมท%�น�าไป็สิ่9-จ�ดหมาย จะท�าอะไรกDป็ระสิ่บค์วามสิ่�าเรDจ น�กเร%ยน น�กศ>กษา พุ-อค์�าแม-ค์�า น�กธ�รก�จ พุน�กงานบร�ษ�ท หร!อแม�แต้-น�กการเม!อง หากน�าห�วใจเศรษฐ%น%"มาป็ร�บใชี�ก�บชี%ว�ต้ กDร�บป็ระก�นได�ถ>งค์วามสิ่�าเรDจ ม% ๔ ป็ระการ ค์!อ

ท�ฏฐธ�มม�ก�ต้ถะ ๔ (ห�วใจเศรษฐ%)

๑) อ�ฏฐานสิ่�มป็ทา ถ>งพุร�อมด�วยค์วามหม��น เชี-นข้ย�นหม��นเพุ%ยร เลั%"ยงชี%พุด�วยการหม��นป็ระ กอบการงาน เป็ นผู้9�ข้ย�นไม-เก%ยจค์ร�านในการงานน�"น เง�น“ชีอบค์นข้ย�น ถ�าเหDนใค์รข้ย�น เง�นกDจะกระโดดไป็อย9-ด�วย แต้-ถ�าค์นข้%"เก%ยจ เข้าไม-อยากอย9-ด�วย เง�นกDจะกระเดDนหน%หมด”

หลั�กอ�ฏฐานสิ่�มป็ทา

“ข้%"เก%ยจเป็ นแมลังว�น ข้ย�นเป็ นแมลังผู้>"งนอนมากงานน�อย ใชี�บ-อยเง�นหมดม%เง�นหน�าสิ่ด เง�นหมดหน�าแห�ง”


๒) อาร�กข้สิ่�มป็ทา ถ>งพุร�อมด�วยการร�กษาโภค์ทร�พุย+ (ท%�หามาได�ด�วยค์วามข้ย�นหม��นเพุ%ยร โดยชีอบธรรม) เง�นเข้�าม!อซึ่�าย ม!อข้วาต้�องเกDบ เง�นเข้�าม!อข้วา ม!อซึ่�ายต้�องเกDบ ไม-ใชี�เง�นเข้�ามาซึ่�าย ไหลัออกทางข้วา เข้�ามาทางข้วา ไหลัออกทางซึ่�าย

หลั�กอาร�กข้สิ่�มป็ทา

“ม%สิ่ลั>งพุ>งบรรจบให�ค์รบบาท อย-าให�ข้าดสิ่��งข้องต้�องป็ระสิ่งค์+

ม%น�อยใชี�น�อยค์-อยบรรจง อย-าจ-ายลังให�มากจะยากนาน”


๓) ก�ลัยาณม�ต้ต้ต้า ค์บค์นด% ไม-ค์บค์บชี��ว อย9-อาศ�ยในบ�านหร!อน�ค์มใด ย-อมด�ารงต้น เจรจา สิ่นทนาก�บบ�ค์ค์ลัในบ�านหร!อน�ค์มน�"น ซึ่>�งเป็ นผู้9�ม%สิ่มาจารบร�สิ่�ทธ�K ผู้9�ถ>งพุร�อมด�วยศร�ทธา ศ%ลั จาค์ะ ป็'ญญา

หลั�กก�ลัยาณม�ต้ต้ต้า

“อ�นเพุ!�อนด%ม%หน>�งถ>งจะน�อย ด%กว-าร�อยเพุ!�อนค์�ดร�ษยา

เกลั!อเมDดหน>�งถ>งจะน�อยด�อยราค์า ย�งด%กว-าน�"าเค์Dมเต้Dมทะเลั”


๔) สิ่มชี%ว�ต้า อย9-อย-างพุอเพุ%ยง การใชี�ชี%ว�ต้พุอเพุ%ยงหมายค์วามว-า อย-าลังท�นเก�นหน�าต้�ก เวลัาเราจะลังท�นอะไร เราต้�องป็ระมาณต้�วเอง ท-านสิ่อนไว� ๓ ค์!อ ค์!อ ม%เหต้�ผู้ลั พุอป็ระมาณ ทางสิ่ายกลัาง

พุระราชีด�าร�สิ่เน!�องในโอกาสิ่ว�นเฉลั�มพุระชีนพุรรษา

๒๓ ธ�นวาค์ม ๒๕๔๒ “… ข้อให�ท�กค์นม%ค์วามป็รารถนาท%�จะให�เม!องไทยพุออย9-พุอก�นม%ค์วามสิ่งบแลัะท�างานต้�"งอธ�ษฐาน ต้�"งป็ณ�ธานในทางน%" ท%�จะให�เม!องไทยอย9-แบบพุอก�นไม-ใชี-ว-าจะร�-งเร!องอย-างยอด แต้-ม%ค์วามค์วามพุออย9-พุอก�น ม%ค์วามสิ่งบเป็ร%ยบเท%ยบก�บป็ระเทศอ!�น ๆ ถ�าเราร�กษาค์วามพุออย9-พุอก�นน%"ได�เรากDจะยอดย��งยวดได� …

ฉะน�"นถ�าท�กท-านซึ่>�งถ!อว-าเป็ นผู้9�ม%ค์วามค์�ดแลัะม%อ�ทธ�พุลัม%พุลั�งท%�จะท�าให�ผู้9�อ!�น ซึ่>�งม%ค์วามค์�ดเหม!อนก�นชี-วยก�นร�กษาสิ่-วนรวมให�อย9-ด%ก�นด%พุอสิ่มค์วร ข้อย�"าค์วรพุออย9-พุอก�น ม%ค์วามสิ่งบ ไม-ให�ค์นอ!�นมาแย-งค์�ณสิ่มบ�ต้�น%"จากเราไป็ได�กDจะเป็ นข้องข้ว�ญว�นเก�ดท%�ถาวรท%�จะม%ค์�ณค์-าอย9-ต้ลัอดกาลั "

สิ่ร�ป็หลั�ก ห�วใจเศรษฐ%

• อ� มาจาก อ�ฏฐานสิ่�มป็ทา แป็ลัว-า ข้ย�นหา

• อา มาจาก อาร�กข้สิ่�มป็ทา แป็ลัว-า ร�กษาด%

• กะ มาจาก ก�ลัยาณม�ต้ต้ต้า แป็ลัว-า ม%ก�ลัยาณม�ต้ร

• สิ่ะ มาจาก สิ่มชี%ว�ต้า แป็ลัว-า ใชี�ชี%ว�ต้พุอเพุ%ยง

27

๔. ป็ระโยชีน+การถ!อโภค์ทร�พุย+ (โภค์าท�ยะ ๕)

โภค์อาท�ยะ (หร!อ โภค์าท�ยะ) แป็ลัว-า ป็ระโยชีน+ท%�ค์วรถ!อเอาจากโภค์ทร�พุย+ หร!อ หลั�กการใชี-จ-ายโภค์ทร�พุย+ให�เป็ นป็ระโยชีน+ ซึ่>�งเป็ นหลั�กการหร!อเหต้�ผู้ลัท%อร�ยสิ่าวกผู้9�น�บถ!อพุระพุ�ทธศาสิ่นาค์วรย>ดถ!อในการท%�จะม%หร!อค์รอบค์รองโภค์ทร�พุย+สิ่มบ�ต้�

โภค์าท�ยะ ๕

๑) เลั%"ยงต้�ว เลั%"ยงมาดาบ�ดา บ�ต้รภรรยา บ-าวไพุร- ค์นใน ป็กค์รอง ให�อ��มหน��าเป็ นสิ่�ข้สิ่�าราญ


โภค์าท�ยะ ข้�อท%� ๑ หมายถ>งว-า เม!�อแสิ่วงหาโภค์ทร�พุย+มาได�ด�วยน�"าพุ�กน�"าแรงค์วามข้ย�น หม��นเพุ%ยรข้องต้นโดยทางสิ่�จร�ต้ชีอบธรรมแลั�ว กDค์วรใชี�จ-ายในค์รอบค์ร�วเป็ นเบ!"องต้�น ค์!อ เลั%"ยงต้�วเองแลัะบ�ต้รภรรยาให�เป็ นสิ่�ข้ ต้ามสิ่มค์วรแก-ก�าลั�งทร�พุย+ บ�าร�งมารดาบ�ดาให�เป็ นสิ่�ข้ต้ามฐานะ แลัะอน�เค์ราะห+บ-าวไพุรให�อย9-สิ่�ข้สิ่บาย


๒) บ�าร�งม�ต้รสิ่หายผู้9�ร-วมก�จการให�เป็ นสิ่�ข้สิ่�าราญ


โภค์าท�ยะ ข้�อท%� ๒ หมายถ>งว-า เม!�อใชี�โภค์ทร�พุย+ให�เก�ดป็ระโยชีน+ต้ามข้�อ ๑ แลั�ว กDค์วรบ�าร�งม�ต้รสิ่หายแลัะผู้9�ร-วมก�จการงานให�เป็ นสิ่�ข้ ซึ่>�งเป็ นการเอ!"อเฟื้M" อเก!"อก9ลัก�น


๓) ใชี�ป็กป็Cองร�กษาสิ่ว�สิ่ด�ภาพุ ท�าต้นให�ม��นค์งป็ลัอดภ�ยจากภย�นต้ราย หร!อใชี�บ�าบ�ดอ�นต้รายท%�เก�ดแต้-เหต้�ต้-างๆ เชี-น อ�ค์ค์%ภ�ย อ�ทกภ�ย วาต้ภ�ย โจรภ�ย


โภค์าท�ยะ ข้�อท%� ๓ หมายถ>งว-า เม!�อใชี�โภค์ทร�พุย+ให�เก�ดป็ระโยชีน+ต้ามข้�อ ๑ แลัะข้�อ ๒ แลั�ว กDค์วรใชี�จ-ายเพุ!�อป็Cองก�นภย�นต้รายอ�นอาจเก�ดจากภ�ยต้-างๆ เชี-น อ�ค์ค์%ภ�ย อ�ทกภ�ย โจรภ�ย หร!อราชีภ�ย หร!อเก�ดจากโรค์ภ�ยไข้�เจDบ หร!อถ9กกลั-าวหาด�วยค์ด%ค์วามต้-างๆ


๔) ท�าพุลั% ๕ อย-าง ค์!อ ก. ญาต้�พุลั% สิ่งเค์ราะห+ญาต้� ข้. อต้�ถ�พุลั% ต้�อนร�บแข้ก

ค์. ป็�พุพุเป็ต้พุลั% ท�าบ�ญอ�ท�ศให�ผู้9�ต้ายฆ. ราชีพุลั% เสิ่%ยภาษ%อากร

บ�าร�งราชีการ/ป็ระเทศชีาต้�ง. เทวต้าพุลั% ถวายเทวดาบ�าร�งอ�ท�ศสิ่��งท%�

เค์ารพุบ9ชีาข้องต้น


โภค์าท�ยะ ข้�อท%� ๔ หมายถ>งว-า เม!�อให�โภค์ทร�พุย+ให�เก�ดป็ระโยชีน+ใน ๓ ข้�อด�งกลั-าว กDค์วรท�าพุลั% ค์!อสิ่��งข้องสิ่�าหร�บให�แก-ผู้9�อ!�นโดยไม-ค์�ดม9ลัค์-า ๕ อย-าง ค์!อ (๑) สิ่งเค์ราะห+ญาต้� (๒) ต้�อนร�บแข้ก (๓) ท�าบ�ญอ�ท�ศให�ผู้9�ต้าย (๔) ถวายเป็ นข้องหลัวง หร!อบ�าร�งกราชีการด�วยการเสิ่%ยภาษ%อากร เป็ นต้�น (๕) ท�าบ�ญอ�ท�ศให�เทวดา ค์!อ สิ่�กการะบ�าร�งหร!อท�าบ�ญอ�ท�ศสิ่��งท%�เค์ารพุบ9ชีา ต้ามค์วามเชี!�อ ถ!อสิ่!บจากบรรพุบ�ร�ษข้องต้น


๕) บร�จาค์ทานให�สิ่มณพุราหมณ+ผู้9�ป็ระพุฤต้�ชีอบ ค์!อ ถวายการอ�ป็ถ�มภ+ บ�าร�งพุระสิ่งฆ+แลัะเหลั-าสิ่มณบรรพุชี�ต้ผู้9�ป็ระพุฤต้�ด%ป็ฏ�บ�ต้�ชีอบ


โภค์าท�ยะ ข้�อท%� ๕ หมายถ>งว-า เม!�อใชี�โภค์ทร�พุย+ให�เก�ดป็ระโยชีน+ใน ๔ ข้�อด�งกลั-าวแลั�ว กDค์วรบร�จาค์ป็'จจ�ย ๔ แด-พุระภ�กษ�สิ่ามเณรผู้9�ป็ระพุฤต้�ป็ฏ�บ�ต้�ชีอบต้ามพุระธรรมว�น�ย เพุ!�อเป็ นการบ�าร�งพุระพุ�ทธศาสิ่นาให�ม%ค์วามเจร�ญม��นค์งสิ่!บไป็

๕. หลั�กการแบ-งโภค์ทร�พุย+ (โภค์ว�ภาค์ ๔)

หลั�กโภค์ว�ภาค์ ๔ หมายถ>ง หลั�กการจ�ดสิ่รรทร�พุย+ท�"งท%�เป็ นข้องใชี�แลัะข้องก�นโดยแบ-งเป็ น ๔ สิ่-วน ได�แก-

โภค์ว�ภาค์ ๔

๑) เอเกน โภเค์ ภ�ญฺAเชียAย ๑ สิ่-วน ใชี�จ-ายเลั%"ยงต้น เลั%"ยงค์นท%�ค์วรบ�าร�ง แลัะท�าป็ระโยชีน+


๒-๓ ) ทAว%ห� กมAม� ป็โยชีเย ๒ สิ่-วนใชี�ลังท�นป็ระกอบการงาน เป็ นการเอาเง�นไป็ต้-อเง�น ค์!อท�าธ�รก�จน��นเอง ค์!อ ว�นน%"เป็?ดร�านกาแฟื้ ด9ไป็ด9มา เอาหน�งสิ่!อมาวาง ร�านกาแฟื้จะกลัายเป็ นร�าน หน�งสิ่!อท�นท% เพุ!�อมาอ%กชี-องทางหน>�ง

42


๔) จต้�ต้AถญฺAจ น�ธาเป็ยAย อ%ก ๑ สิ่-วนเกDบไว�ใชี�ในค์ราวจ�าเป็ น กลั-าวค์!อ เม!�อท�าธ�รก�จข้าดท�น หร!อป็ระสิ่บอ�บ�ต้�เหต้�ท%�ค์าดไม-ถ>ง เชี-น ไฟื้ไหม� น�"าท-วม รวมถ>งอาจเสิ่%ยภาษ%ย�อนหลั�ง ให�น�าทร�พุย+จากสิ่-วนน%"มาใชี�ได� พุระพุ�ทธองค์+ทรงเต้!อนให�ระว�งจากอบายม�ข้

ภาษ�ต้ไทยโบราณสิ่อนเก%�ยวก�บการจ�ดสิ่รรทร�พุย+ไว� ๕ สิ่-วน

๑) ใชี�หน%"เก-า หมายถ>ง ทดแทนบ�ญค์�ณผู้9�ม%พุระค์�ณ ค์ร9อาจารย+ ผู้9�ให�โอกาสิ่ แลัะผู้9�ชี-วยเหลั!อ

๒) ใสิ่-ป็ากง9เห-า หมายถ>ง ภรรยาม%รายได�ให�สิ่าม%ใชี�ด�วย สิ่าม%ม% รายได�ให�ภรรยาใชี�ด�วย

๓) ฝ'งด�นไว� หมายถ>ง ฝากธนาค์ารหร!อลังท�นท%�ม%ค์วามเสิ่%�ยงน�อย เชี-น ซึ่!"อสิ่ลัากออมสิ่�นหร!อ ซึ่!"อพุ�นธบ�ต้รร�ฐบาลั

๔) ท�"งลังเหว หมายถ>ง ใชี�จ-ายข้องฟื้� Oมเฟื้Mอย ไม-สิ่-งผู้ลัต้อบแทน

๕) ให�เข้าย!ม หมายถ>ง ให�บ�ต้รธ�ดาใชี�ข้ณะท%�เข้าไม-สิ่ามารถม% รายได�

๖. ธรรมข้องผู้9�ค์รองเร!อน (ฆราวาสิ่ธรรม ๔)

"ฆราวาสิ่ธรรม" ค์!อ หลั�กธรรมสิ่�าหร�บผู้9�ค์รองเร!อน ท%�จ�าเป็ นต้�องม%อย9-ป็ระจ�า เพุ!�อเสิ่ร�มให�ม%ค์วามสิ่�ข้ย��งข้>"น พุระพุ�ทธองค์+ได�ต้ร�สิ่กะย�กษ+ ชี!�ออาฬวกะ ป็รากฎอย9-ในอาฬวกสิ่9ต้ร (๑๕/๒๙) ม% ๔ ป็ระการ ค์!อ

ฆราวาสิ่ธรรม ๔

๑. สิ่�จจะ ค์!อ ค์วามจร�ง ด�ารงม��นอย9-ในสิ่�จจะ ซึ่!�อต้รง ซึ่!�อสิ่�ต้ย+ จร�งใจ พุ9ดจร�ง ท�าจร�ง เป็ นเหต้�น�ามาซึ่>�งค์วามเชี!�อถ!อ หร!อไว�วางใจได�

พุระราชีทานป็ระชีาชีนชีาวไทย ค์ราวสิ่มโภชีกร�งร�ต้นโกสิ่�นทร+ ๒๐๐ ป็S

พุระบรมราโชีวาท ค์�ณธรรม ๔ ป็ระการ

ป็ระการแรก... ค์!อ การร�กษาค์วามสิ่�จ ค์วามจร�งใจ ต้-อต้นเองท%�จะป็ระพุฤต้�ป็ฏ�บ�ต้� แต้-สิ่��งท%�เป็ นป็ระโยชีน+แลัะเป็ นธรรม


๒. ทมะ ค์!อ ฝTกต้น ป็ร�บป็ร�งต้น บ�งค์�บค์วบค์�มต้นเองได�ร9�จ�กป็ร�บต้�ว แลัะแก�ไข้ป็ร�บป็ร�งต้น ให�เจร�ญก�าวหน�าอย9-เสิ่มอ รวมท�"งการยอมร�บแลัะแก�ไข้สิ่��งบกพุร-องข้องต้นด�วย



ป็ระการท%�สิ่อง... ค์!อ การร9�จ�กข้-มใจต้นเอง ฝTกใจต้นเอง ให�ป็ระพุฤต้�ป็ฏ�บ�ต้�ต้นอย9-ในค์วามสิ่�จค์วามด%น�"น


๓. ข้�นต้� ค์!อ อดทน อดทนต้-อค์วามหนาว ร�อน ห�ว กระหาย ทนต้รากต้ร�า ทนต้-อค์วามเจDบใจ ทนข้-มอารมณ+ข้องต้นได� ทนต้-อค์วามย��วยวนต้-าง ๆ อดทนต้-ออ�านาจฝOายต้��า อดทนต้-อการท�าการงาน



ป็ระการท%�สิ่าม... ค์!อ การอดทน อดกลั�"น แลัะอดออม ท%�จะไม-ป็ระพุฤต้�ลั-วงค์วามสิ่�ต้ย+สิ่�จร�ต้ ไม-ว-าจะด�วยเหต้�ป็ระการใด


๔. จาค์ะ ค์!อ เสิ่%ยสิ่ลัะ เอ!"อเฟื้M" อ เก!"อก9ลั ชี-วยเหลั!อบ�าเพุDญป็ระโยชีน+ สิ่ลัะค์วามโกรธ ค์วามเหDนแก-ต้�ว ม%ใจกว�างร-วมงานก�บค์นอ!�นได� สิ่ลัะอารมณ+ข้�-นม�วภายในจ�ต้ใจได�



ป็ระการท%�สิ่%�... ค์!อ การร9�จ�กลัะวางค์วามชี��ว ค์วามท�จร�ต้ แลัะร9�จ�กเสิ่%ยสิ่ลัะป็ระโยชีน+สิ่-วนน�อยข้องต้น เพุ!�อป็ระโยชีน+สิ่-วนใหญ-ข้องบ�านเม!อง

ฆราวาสิ่ใด หม��นน�อมน�า "ฆราวาสิ่ธรรม ๔" มาฝTกฝน อบรม พุ�ฒนาต้น น��นย-อมจะเป็ร%ยบได�ว-า “ได�เป็ นฆราวาสิ่ผู้9�ม��นค์งจงร�กภ�กด% ในพุระเจ�าอย9-ห�ว ในพุระบรมศาสิ่ดา สิ่�มมาสิ่�มพุ�ทธเจ�าอย-างแท�จร�ง...”

๗. สิ่�ข้ข้องผู้9�ค์รองเร!อน (กามโภค์%สิ่�ข้ ๔)

สิ่�ข้ข้องชีาวบ�าน สิ่�ข้อ�นชีอบธรรมท%�ผู้9�ข้องเร!อนค์วรม%

55

กามโภค์%สิ่�ข้ ๔

๑. อ�ต้ถ�สิ่�ข้ สิ่�ข้เก�ดจากการม%ทร�พุย+ ค์!อ ภ9ม�ใจ เอ�บอ��มใจ ถ>งทร�พุย+ท%�ได�มาด�วยน�"าพุ�กน�"าแรง ค์วามข้ย�นหม��นเพุ%ยรข้องต้น

56


๒. โภค์สิ่�ข้ สิ่�ข้เก�ดจากการใชี�จ-ายทร�พุย+ ค์!อ ภ9ม�ใจ เอ�บอ��มใจ ว-าทร�พุย+มาโดยชีอบ เพุ!�อเลั%"ยงต้น แลัะผู้9�ค์วรเลั%"ยงแลัะท�าป็ระโยชีน+

57


๓. อนณสิ่�ข้ สิ่�ข้เก�ดจากการไม-เป็ นหน%" ค์!อ ภ9ม�ใจ เอ�บอ��มใจ ว-าต้นเป็ นไทไม-ม%หน%"สิ่�นต้�ดค์�างใค์ร

58


๔. อนว�ชีชีรสิ่�ข้ สิ่�ข้เก�ดจากค์วามป็ระพุฤต้�ท%�ไม-ม%โทษ ค์!อว-า ต้นม%ค์วามป็ระพุฤต้�สิ่�จร�ต้ ไม-ป็ระพุฤต้�บกพุร-องเสิ่%ยหาย ใค์รๆ ต้�เต้%ยนไม-ได�ท�"งทางกาย วาจา ใจ

59

พุ�ทธศาสิ่นสิ่�ภาษ�ต้

“วายเมเถว ป็�ร�โสิ่ ยาว อต้Aถสิ่Aสิ่ น�ป็Aป็ทา”

เก�ดเป็ นค์นต้�องพุยายามร��าไป็ จนกว-าจะได�บรรลั�สิ่��งท%�ต้�"งเป็Cาหมายไว�

60

หากผู้�ดพุลัาดป็ระการใดข้ออภ�ยไว� ณ ท%�น%"ด�วย

สวั�สดี�ครั�บ / สวั�สดี�ค�ะ

ต้�ดต้ามผู้ลังานอ!�นๆ ข้องเราได�ท%�

www.padvee.comEducation for all.