พุทธศิลป์

การแบ่�งยุคสมั ยุและการวิ�เคราะห์�ร�ปแบ่บ่

ศิ�ลปะพระพทธร�ปสมั ยุอยุธยุา

การแบ่�งยุคสมั ยุศิ�ลปะพระพทธร�ปสมั ยุอยุธยุา

๑

• ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - อ��ทอง ๑

๒• ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - อ��ทอง

๒๓

• ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - สพรรณภู�มั�

๔• ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา -

สโขท ยุ ๕

• ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - ปราสาททอง

๖• ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - บ่'าน

พล�ห์ลวิง

๑) ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - อ� �ทอง ๑

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - อ��ทอง ๑

การท)*พระพทธร�ปศิ�ลปะอยุธยุาร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะอ� �ทองมัาเป+นแมั�แบ่บ่ ท,าให์'พระพทธร�ปศิ�ลปะอยุธยุาตอนต'นคล'ายุศิ�ลปะอ� �ทองเป+นอยุ�างมัาก และห์ากจะกล�าวิอยุ�างชั ดเจนแล'วิพระพทธร�ปศิ�ลปะอยุธยุาตอนต'นก2ค3อศิ�ลปะสกลชั�างอ� �ทองน 4นเอง

พระพทธร�ปศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-อ��ทอง ๑ มั)อายุเร�*มัต 4งแต�สมั ยุสมัเด2จพระรามัาธ�บ่ด)ท)* ๑ (พระเจ'าอ� �ทอง) ถึ6งสมั ยุสมัเด2จพระรามัราชัาธ�ราชั ซึ่6*งเป+นชั�วิงก�อต วิของศิ�ลปะอยุธยุา โดยุร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะอ� �ทองมัาเป+นแมั�แบ่บ่ และร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะสโขท ยุและศิ�ลปะล'านนาเข'ามัาผสมัผสานบ่'างเล2กน'อยุ

การวิ�เคราะห์�ร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - อ� �ทอง ๑ การร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะอ� �ทองซึ่6*งมั)ล กษณะทรง

พล งอ,านาจมัาผสมัผสานก บ่ศิ�ลปะสโขท ยุซึ่6*งมั)ล กษณะอ�อนห์วิาน ท,าให์'ศิ�ลปะอยุธยุาระยุะแรกห์ร3อศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-อ��ทอง ๑ มั)พทธล กษณะผสมัผสานระห์วิ�างควิามัทรงพล งอ,านาจก บ่ควิามัอ�อนห์วิาน แต�จะแสดงควิามัทรงพล งอ,านาจมัากกวิ�า กล�าวิค3อพระพ กตร� (ห์น'า) จะแสดงอาการแยุ'มัพระสรวิล (อมัยุ�4มั) เล2กน'อยุ แต�จะแฝงพล งอ,านาจอยุ��ภูายุใน

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - อ� �ทอง ๑ พระพทธปรางห์'ามัญาต�

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-อ��ทอง ๑ แสดงร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะท)*ได'ร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะอ� �ทองโดยุตรง โดยุมั)พระพ กตร� (ใบ่ห์น'า) ท)*คล'ายุมันษยุ�มัาก มั)พระเนตร (ตา) แบ่บ่ตาเน34อ พระนาส�ก (จมั�ก) แบ่น พระห์ ตถึ� (มั3อ) ให์ญ� และพระองคล) (น�4วิมั3อ) กางออก ซึ่6*งเป+นพทธล กษณะเด�นของพระพทธร�ปสมั ยุน)4

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - อ� �ทอง ๑ พระพทธร�ปปางมัารวิ�ชั ยุ ศิ�ลปะ

สมั ยุอยุธยุา -อ��ทอง ๑ ตอนต'น แสดงสายุวิ�วิ ฒนาการทางศิ�ลปะท)*ปร บ่เปล)*ยุนไป น บ่ต 4งแต�ร�ปแบ่บ่เปลวิร ศิมั) เมั2ดพระศิก ร�ปพระพ กตร� การครองจ)วิรเปล)*ยุนจากห์�มัคลมัเป+นห์�มัเฉี)ยุง และร�ปแบ่บ่สายุร ดประคดท)*ห์ยุ กกลางเล2กน'อยุ ส�วินร�ปพระห์ ตถึ�ก2ยุ งคงมั)ขนาดให์ญ�และมั)พระองคล) (น�4วิมั3อ) ขวิากางออกเชั�นเด�มั

พระพทธร�ปแผ�นทองค,าดน ปางมัารวิ�ชั ยุ ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-อ��ทอง ๑ ตอนต'น พบ่ท)*กรพระปรางค�วิ ดราชับ่�รณะพระนครศิร)อยุธยุา มั)พทธล กษณะเด�นค3อท)*แถึบ่ไรพระศิกมั)เมั2ดไข�ปลาขนาดเล2กวิางเร)ยุงแบ่บ่พระพทธศิ�ลปะชั ยุปราการพระพทธร�ปองค�น)4มั)พทธล กษณะท)*งดงามัมัากองค�ห์น6*ง ป?จจบ่ นจ ดแสดงอยุ��ท)*พ�พ�ธภู ณฑสถึานแห์�งชัาต�เจ'าสามัพระยุา จ งห์วิ ดพระนคร-ศิร)อยุธยุา

เศิ)ยุรพระพทธร�ป ศิ�ลปะอยุธยุา- อ��ทอง ๑ ตอนกลาง มั)ห์ลากห์ลายุร�ปแบ่บ่เน3*องจากได'ร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะสโขท ยุและศิ�ลปะสกลชั�างทางเห์น3อร�ปแบ่บ่อ3*นๆ เข'ามัาผสมัผสาน

๒) ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - อ��ทอง ๒

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - อ��ทอง ๒

เร�*มัต 4งแต�สมั ยุสมัเด2จพระนคร�นทราธ�ราชั (เจ'านครอ�นทร�) ถึ6งสมั ยุสมัเด2จพระบ่รมัราชัาธ�ราชัท)* ๒ (เจ'าสามัพระยุา) ได'สร'างสรรค�ศิ�ลปะพระพทธร�ปโดยุส3บ่ต�อร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-อ��ทอง ๑ แต�มั)ร�ปล กษณ�แตกต�างจากศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-อ��ทอง ๑ เน3*องจากร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะสโขท ยุเข'ามัาผสมัผสานมัากข64น จ6งก,าห์นดชั3*อเร)ยุกศิ�ลปะสมั ยุน)4วิ�า ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-อ��ทอง ๒

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - อ� �ทอง ๒

พระพทธร�ปศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-อ��ทอง ๒ แบ่�งออกเป+น ๒ สกลชั�าง ค3อ สกลชั�างอยุธยุา

(MALE APPEARANCE)

สกลชั�างสโขท ยุ (FEMALE APPEARANCE)

สกลชั�างอยุธยุา (MALE APPEARANCE)

พระพทธร�ปศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-อ��ทอง ๒ สกลชั�างอยุธยุา ก,าเน�ดในสมั ยุสมัเด2จพระนคร�นทราธ�ราชั (พ.ศิ.๑๙๕๑-๑๙๖๗) โดยุส3บ่ต�อร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะจากสมั ยุอยุธยุา-อ��ทอง ๑ แต�อ�ทธ�พลของศิ�ลปะอ� �ทองได'ลดควิามัรนแรงลงแล'วิร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะสโขท ยุเข'ามัาผสมัผสานร�วิมัศิ�ลปะมัากข64น

สกลชั�างอยุธยุา (MALE APPEARANCE)

ด งน 4นพระพทธร�ปศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-อ��ทอง ๒ สกลชั�างอยุธยุา จ6งมั)พทธล กษณะคล'ายุศิ�ลปะสโขท ยุมัากข64น โดยุเฉีพาะร�ปพระพ กตร� เร�*มัพ ฒนาเป+นวิงร) พระวิรกายุ เร�*มัยุ3ดโปร�งข64น และล กษณะการห์บ่พระองคล) (น�4วิมั3อ) รวิมัท 4งล กษณะการวิางพระห์ ตถึ�ซึ่'ายุท)*ขนานก บ่พระเพลา (ต ก)

การวิ�เคราะห์�ร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - อ��ทอง ๒สกลชั�างอยุธยุา (MALE APPEARANCE)

มั)ร ศิมั)เป+นเปลวิเพล�งทรงส�งคล'ายุปล)กกล'วิยุวิางซึ่'อนก นเป+นชั 4นๆ

มั)พระพ กตร�เป+นร�ปยุาวิร) มั)ปลายุพระกรรณด'านล'าง

(ต�*งห์�) มั)ไรพระศิกห์ร3อขอบ่พระพ กตร�เล2ก

น'อยุ มั)พระขนงโก�งจรดก นด งปDกกา มั)พระเนตรเห์ล3อบ่ต,*า มั)พระนาส�กโด�งยุาวิพอด) มั)พระโอษฐ์�เล2กกวิ�าสมั ยุอ� �ทอง ๑

เน'นร�มัพระโอษฐ์�ด'านบ่นให์'คมัชั ด

การวิ�เคราะห์�ร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - อ��ทอง ๒สกลชั�างอยุธยุา (MALE APPEARANCE) มั)พระวิรกายุทรงกระบ่อก ครองจ)วิรห์�มัเฉี)ยุง มั)สายุร ด

ประคดท 4งด'านห์น'าและด'านห์ล ง

ชัายุส งฆาฏิ�มั)ขนาดให์ญ� ด'านยุาวิจรดพระนาภู) (ห์น'าท'อง)

มั กประท บ่น *งข ดสมัาธ�ราบ่ แสดงปางมัารวิ�ชั ยุบ่นฐ์านห์น'ากระดานทรงส�ง โดยุฐ์านห์น'าแอ�นแล'วิเวิ'าเข'าใน


พระพทธศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-อ��ทอง ๒ สกลชั�างสโขท ยุ ก,าเน�ดในสมั ยุสมัเด2จพระบ่รมัราชัาธ�ราชัท)* ๒ (พ.ศิ. ๑๙๖๗-๑๙๙๑) ส3บ่ต�อมัาจากสกลชั�างอยุธยุา แต�ร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะสโขท ยุมัาผสมัผสานมัากข64น ท,าให์'พระพทธร�ปมั)พระพ กตร�ค�อนเป+นร�ปไข�คล'ายุศิ�ลปะสโขท ยุตอนปลายุ โดยุเฉีพาะพระพทธร�ปท)*สร'างโดยุพระนางมัห์าเทวิ)ท)*เร)ยุกวิ�า เจ'าแมั� พระพ กตร�จะ“ ”มั)ล กษณะคล'ายุห์น'านาง

การวิ�เคราะห์�ร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - อ��ทอง ๒สกลชั�างสโขท ยุ (FEMALE APPEARANCE)

สกลชั�างสโขท ยุ แบ่บ่ห์น'านาง ร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะสโขท ยุอยุ�างเต2มัท)*

มั)พระพ กตร�เป+นทรงร)ร�ปไข� มั)ไรพระศิกโค'งตามัแนวิพระ

ขนง (ค�4วิ) มั)ขอบ่พระกรรณด'านบ่นตวิ ด

เล2กน'อยุ พระวิรกายุส�งโปร�ง มั)พระองคล)จ)บ่เข'าห์าก นแบ่บ่

ศิ�ลปะสโขท ยุ ชัายุส งฆาฏิ�ปลายุต ดตรงห์ร3อ

เป+นลายุเข)4ยุวิตะขาบ่ชั 4นเด)ยุวิ

สกลชั�างอยุธยุา (MALE

APPEARANCE)


๓) ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สพรรณภู�มั�

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สพรรณภู�มั�

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สพรรณภู�มั� ก,าเน�ดในสมั ยุสมัเด2จพระบ่รมัไตรโลกนาถึ ถึ6งส�4นสดราชัวิงศิ�สพรรณภู�มั� ค3อสมั ยุสมัเด2จพระมัห์�นทราธ�ราชั โดยุศิ�ลปะสมั ยุน)4ยุ งคงส3บ่ต�อร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะ จากศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-อ��ทอง ๒ สกลชั�างสโขท ยุเข'ามัาผสมัผสานมัากข64น จนแทบ่จะไมั�ปรากฏิอ�ทธ�พลศิ�ลปะอ� �ทองเลยุ

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สพรรณภู�มั� พระพทธร�ปสมั ยุอยุธยุา-สพรรณภู�มั� จ,าแนกออกเป+น ๒ ร�ปแบ่บ่ค3อ

พระพธร�ปแบ่บ่ทรงจ)วิรเร)ยุบ่พระพธร�ปแบ่บ่ทรงเคร3*อง

พระพทธร�ปแบ่บ่ทรงจ)วิรเร)ยุบ่ แบ่�งออกเป+น ๓ สมั ยุ ด งน)4

พระพทธร�ปปางมัารวิ�ชั ยุ ศิ�ลปะอยุธยุา-สพรรณภู�มั�ตอนต'น ยุ งยุ6ดต�ดร�ปแบ่บ่ก6*งอนร กษ�อยุ�� มั)ร�ปพระพ กตร�ท)*ยุาวิร)คล'ายุผลฟั?ก มั)ขอบ่พระพ กตร�ห์ร3อไรศิก พระขนงท)*โก�งมัาก พระนาส�กยุาวิ พระโอษฐ์�เล2กเป+นร�ปกระจ บ่ เน'นขอบ่พระโอษฐ์�ด'านบ่น และร�ปแบ่บ่การวิางพระห์ ตถึ� ซึ่6*งเป+นร�ปแบ่บ่ของศิ�ลปะอยุธยุาอยุ�างเด�นชั ด

สมั ยุตอนต'น

41

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สพรรณภู�มั�พระพทธร�ปแบ่บ่ทรงจ)วิรเร)ยุบ่

ศิ�ลปะสมั ยุน)4ร บ่อ�ทธ�พลชั�างสกลต�างๆ เข'ามัาร�วิมัศิ�ลปะ เชั�น มั)เมั2ดพระศิกกลมัเล2กคล'ายุเมั2ดไข�ปลาวิางเร)ยุงเป+นระเบ่)ยุบ่แบ่บ่ศิ�ลปะเมั3องน�าน มั)ร�ปพระพ กตร�แบ่บ่สโขท ยุ มั)พระวิรกายุล,*าส *นแบ่บ่ศิ�ลปะเชั)ยุงแสน มั)ชัายุส งฆาฏิ�แบ่บ่อยุธยุา พระห์ ตถึ�ขวิาวิางบ่นปลายุพระชัาน แบ่บ่เชั)ยุงแสน ฯ

สมั ยุตอนกลาง

พ�มัพ�ขนมัต'มัอยุธยุา45

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สพรรณภู�มั�พระพทธร�ปแบ่บ่ทรงจ)วิรเร)ยุบ่

ศิ�ลปะสมั ยุน)4 น บ่เป+นควิามัส,าเร2จข 4นต'นของการสร'างสรรค�เอกล กษณ�ศิ�ลปะอยุธยุา โดยุพระพทธร�ปจะมั)พทธล กษณะด งน)4 มั)พระร ศิมั)เป+นร�ปเปลวิเพล�ง คล'ายุกาบ่ปล)วิางซึ่'อนก น

แต�บ่างองค�จะมั)ร ศิมั)เป+นร�ปดอกบ่ วิต�มั ขมัวิดพระเกศิาเป+นร�ปก'นห์อยุจJบ่แจง แต�บ่างองค�ก2มั)

เมั2ดพระศิกแห์ลมัคล'ายุห์นามัขนน มั)พระพ กตร� (ห์น'า) ยุาวิร)เป+นร�ปไข�ด�อ�*มัเอ�บ่แบ่บ่สโขท ยุ พระขนงโก�งจรดก นท)*ส นพระนาส�ก พระเนตร เห์ล3อบ่ต,*า มั)เปล3อกพระเนตรห์นา ตวิ ดปลายุ

แบ่บ่ตาห์งส� ฯ

สมั ยุตอนปลายุ

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สพรรณภู�มั�

เศิ)ยุรพระพทธร�ป ศิ�ลปะอยุธยุา-สพรรณภู�มั�ตอนปลายุ ร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะสกลชั�างต�างๆ มัาห์ล�อห์ลอมัรวิมัก นเป+นห์น6*งเด)ยุวิ จนสามัารถึแสดงเอกล กษณ�ของตนเองได'ในข 4นปฐ์มั ซึ่6*งจ ดวิ�าเป+นศิ�ลปะท)*มั)ควิามังามัไมั�แพ'ศิ�ลปะสกลชั�างใด

สมั ยุตอนปลายุ

77

พระพทธร�ปแบ่บ่ทรงเคร3*อง ป?จจบ่ นเป+นท)*ยุอมัร บ่ก น

แล'วิวิ�า พระพทธร�ปแบ่บ่ทรงเคร3*องศิ�ลปะอยุธยุา เร�*มัสร'างในสมั ยุสมัเด2จพระบ่รมัไตรโลกนาถึ โดยุได'ร บ่อ�ทธ�พลจากเทวิร�ปทรงเคร3*องศิ�ลปะสโขท ยุ ด งน 4นพระพทธร�ปแบ่บ่ทรงเคร3*องศิ�ลปะอยุธยุาจ6งก,าเน�ดในสมั ยุอยุธยุา-สพรรณภู�มั�ซึ่6*งจ,าแนกออกเป+น ๓ สมั ยุยุ�อยุ

พระพทธร�ปทรงเคร3*องปางสมัาธ� ได'ร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะเทวิร�ปทรงเคร3*องสโขท ยุ ส งเกตจากร�ปวิงพระพ กตร� พระวิรกายุ ลวิดลายุเคร3*องทรง โดยุเฉีพาะ ล กษณะการประท บ่น *งและการมั)พระเพลากวิ'าง ซึ่6*งล'วินแล'วิแต�เป+นร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะสโขท ยุ

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สพรรณภู�มั�พระพทธร�ปแบ่บ่ทรงเคร3*องสมั ยุตอนต'น

79

เศิ)ยุรพระพทธร�ปทรงเคร3*อง ศิ�ลปะอยุธยุา-สพรรณภู�มั�ตอนกลาง เป+นเค)ยุรพระพทธร�ปท)*งดงามัมัาก ถึ6งแมั'วิ�าจะยุ งคงร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะสโขท ยุอยุ��แต�ก2แสดงเอกล กษณ�ของศิ�ลปะอยุธยุาข 4นปฐ์มับ่'างแล'วิ

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สพรรณภู�มั�พระพทธร�ปแบ่บ่ทรงเคร3*องสมั ยุตอนกลาง

82

พระพทธร�ปทรงเคร3*อง ปางห์'ามัสมัทร ศิ�ลปะสพรรณภู�มั�ตอนปลายุ มั)เน34อโลห์ะและการห์ล�อแบ่บ่ศิ�ลปะสกลชั�างสโขท ยุห์มัวิดก,าแพงเพชัร แต�ก2แสดงเอกล กษณ�ศิ�ลปะอยุธยุาเต2มัท)*แล'วิ โดยุเฉีพาะล กษณะกรองศิอแบ่บ่ปกเส34อขนาดให์ญ� ส งวิาลห์'อยุยุาวิลงมัา โดยุส�วินปลายุห์'อยุท บ่ทรวิงร�ปกระจ บ่ท)*ตกแต�งลวิดลายุภูายุใน

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สพรรณภู�มั�พระพทธร�ปแบ่บ่ทรงเคร3*องสมั ยุตอนปลายุ

83

การวิ�เคราะห์�ร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - สพรรณภู�มั� พระพทธร�ปสมั ยุน)4 ยุ งคงส3บ่ต�อศิ�ลปะสมั ยุ

อยุธยุา-อ��ทอง ๒ แต�ค�อนข'างจะมั)ร�ปแบ่บ่ห์ลากห์ลายุ โดยุในชั�วิงต'นจะมั)ร�ปแบ่บ่ก6*งอนร กษ� จ,าลองร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะสโขท ยุ ต�อมัาในชั�วิงตอนกลางจะมั)ร�ปแบ่บ่ร�วิมัสมั ยุห์ร3อร�วิมัศิ�ลปะ เป+นการน,าเอาเอกล กษณ�ของแต�ละศิ�ลปะท)*เห์2นวิ�ามั)ควิามังดงามัมัาห์ล�อห์ลอมัเข'าด'วิยุก น เชั�น พระพทธร�ป พ�มัพ�ขนมัต'มัอยุธยุา ต�อมัาในชั�วิง“ ”ปลายุพระพทธร�ปก2เร�*มัแสดงเอกล กษณ�ของศิ�ลปะอยุธยุา เป+นศิ�ลปะอยุธยุาข 4นปฐ์มั และสมั ยุน)4ก2เป+นสมั ยุแรกท)*เร�*มัสร'างพระพทธร�ปทรงแบ่บ่ทรงเคร3*อง

๔) ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สโขท ยุ

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สโขท ยุ ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-

สโขท ยุ ก,าเน�ดในชั�วิงท)*ราชัวิงศิ�สโขท ยุมั)อ,านาจปกครองกรงศิร)อยุธยุาห์ล งจากท)*กรงศิร)อยุธยุาเส)ยุเอกราชัให์'แก�พมั�าคร 4งแรกในปD พ.ศิ. ๒๐๑๑ พร'อมัๆ ก บ่การส�4นสดราชัวิงศิ�สพรรณภู�มั�

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สโขท ยุ

พระพทธร�ปทรงจ)วิรเร)ยุบ่ ปางมัารวิ�ชั ยุ สร'างในสมั ยุสมัเด2จพระมัห์าธรรมัราชัา เป+นพระพทธร�ปศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุาท)*มั)เอกล กษณ�เป+นของตนเอง ประท บ่น *งบ่นฐ์านส�งท)*ตกแต�งลวิดลายุอยุ�างมัากมัายุตามัต,านานพทธประวิ ต� เร3*องพญามัารผจญและพระแมั�ธรณ)บ่�ดมัวิยุผมั เป+นศิ�ลปะร�วิมัสมั ยุก บ่ศิ�ลปะพมั�าสมั ยุอ งวิะ

การวิ�เคราะห์�ร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - สโขท ยุ พระพทธร�ปสมั ยุน)4 ยุ งคงส3บ่ต�อ

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สพรรณภู�มั� แต�ในชั�วิงต'นจะร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะพมั�าเข'ามัาผสมัผสาน ส งเกตการตกแต�งฐ์านพระพทธร�ป ต�อมัาในชั�วิงปลายุ ก2ร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะสโขท ยุมัากข64น โดยุพระพทธร�ปจะมั)ล กษณะคล'ายุศิ�ลปะสโขท ยุ เชั�น มั)พระอระ (อก) ห์นา บ่ 4นพระองค� (เอวิ) เล2ก พระโสณ) (สะโพก) ให์ญ� และกล บ่มัาน�ยุมัพระเนตรแบ่บ่ตาห์งส�อ)กคร 4งห์น6*ง

๕) ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-ปราสาททอง

๕) ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-ปราสาททอง ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-ปราสาททอง ก,าเน�ดข64น

ห์ล งจากสมัเด2จพระเจ'าปราสาททองทรงปราบ่ปรามัก มัพ�ชัาไวิ'ใต'อ,านาจได'ส,าเร2จ การปราบ่ปรามัก มัพ�ชัาคร 4งน)4 ได'กวิาดต'อนชั�างฝDมั3อมัาอยุ��ท)*กรงศิร)อยุธยุาเป+นจ,านวินมัาก ท,าให์'การสร'างสรรค�งานศิ�ลปกรรมัเก�ดการผสมัผสานระห์วิ�างศิ�ลปะอยุธยุาก บ่ศิ�ลปะเขมัร

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-ปราสาททอง

ส,าห์ร บ่งานประต�มัากรรมัท)*ได'ร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะเขมัรอยุ�างชั ดเจน จนเก�ดการเปล)*ยุนแปลงแบ่บ่ก'าวิกระโดด ก2ค3อการสร'างสรรค�พระพทธร�ปท)*เร)ยุกวิ�า แบ่บ่“ทรงเคร3*องให์ญ� ” อ นเก�ดจากการผสมัผสานคต�ควิามัเชั3*อ

แบ่บ่เทวิราชัา ของ“ ”ก มัพ�ชัา ก บ่ แบ่บ่ธรรมั“ราชัา ของกรงศิร)อยุธยุา”

พระพทธร�ปทรงเคร3*องให์ญ�

ร�ปพระพ กตร�ด งผลมัะต�มั แสดงถึ6งวิ�วิ ฒนาการของศิ�ลปะสมั ยุน)4อยุ�างชั ดเจน

พระพทธร�ปทรงเคร3*องให์ญ�ประท บ่ยุ3น น�ยุมัห์ล�อลายุกนกห์างห์งส�แบ่บ่ก6*งลอยุต วิ

รวิมัท 4งชัายุไห์วิชัายุแครงแบ่บ่ต�ดตายุแนบ่จ)วิรชั�วิงล�าง13

3

พระพทธร�ปแบ่บ่ทรงจ)วิรเร)ยุบ่

พระพทธร�ปแบ่บ่ทรงจ)วิรเร)ยุบ่ศิ�ลปะอยุธยุา-ปราสาททอง พ ฒนามัาจากศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สโขท ยุ โดยุเฉีพาะร�ปแบ่บ่ฐ์านพระพทธร�ปประท บ่น *งจะประด บ่ตกแต�งลวิดลายุและร�ปทรงให์'ส�งข64น


พระพทธร�ปปางมัารวิ�ชั ยุศิ�ลปะอยุธยุา-ปราสาททองตอนต'น ประท บ่น *งบ่นฐ์านแบ่บ่มัาตรฐ์านของสมั ยุน)4 เป+นพระพทธร�ปท)*มั)สภูาพสมับ่�รณ�มัาก ต วิฐ์านก บ่องค�พระสามัารถึถึอดแยุกออกจากก นได'

141

พระพทธร�ปแบ่บ่ทรงเคร3*องน'อยุ

พระพทธร�แบ่บ่ทรงเคร3*อง (น'อยุ) เร�*มัสร'างต 4งแต�สมั ยุพระบ่รมัไตรโลกนาถึ เป+นต'นมัาแต�มั)วิ�วิ ฒนา-การน'อยุมัาก

ต�อมัาพระพทธร�ปแบ่บ่ทรงเคร3*องน'อยุก2ได'ร บ่การปร บ่ปรงมัากข64นห์ร3อมัากท)*สดในศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-ปราสาททอง

การวิ�เคราะห์�ร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - ปราสาททอง

พระพทธร�ปสมั ยุน)4 แมั'จะส3บ่ต�อศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-สโขท ยุ แต�ก2เก�ดการเปล)*ยุนแปลงแบ่บ่ก'าวิกระโดด โดยุสมั ยุน)4ได'สร'างสรรค�พระพทธร�ปแบ่บ่ทรงเคร3*องให์ญ�ข64น พร'อมัท 4งยุ งสร'างสรรค�ฐ์านพระพทธร�ปให์'มั)ทรวิดทรงส�งข64นและมั)ควิามัวิ�จ�ตรอล งการประด บ่ตกแต�งลวิดลายุอยุ�างมัากมัายุ

ด งน 4นการสร'างสรรค�พระพทธร�ปสมั ยุน)4 จ6งห์ลดพ'นจากแบ่บ่แผนด 4งเด�มัท)*เคยุปฏิ�บ่ ต�ส3บ่ต�อก นมัา และก2ได'เป+นต'นแบ่บ่ของศิ�ลปะอยุธยุาบ่ร�สทธ�Lในสมั ยุต�อมัาด'วิยุ

๖) ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - บ่'านพล�ห์ลวิง

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - บ่'านพล�ห์ลวิง ราชัวิงศิ�บ่'านพล�ห์ลวิง น บ่เป+นราชัวิงศิ�สดท'ายุ ท)*มั)

อ,านาจปกครองอยุธยุา ก�อนท)*จะถึ�กพมั�าปล'นสะดมัเผาท,าลายุ

ในสมั ยุพระเจ'าอยุ��ห์ วิบ่รมัโกศิ (พ.ศิ. ๒๒๗๕-๒๓๑๐) งานศิ�ลปกรรมัเก3อบ่ทกแขนงได'ร บ่ยุกยุ�องให์'เป+น ศิ�ลปะอยุธยุาบ่ร�สทธ�L“ ”

พระพทธร�ปสมั ยุอยุธยุา-บ่'านพล�ห์ลวิงได'พ ฒนาส3บ่ต�อจากสมั ยุอยุธยุา-ประสาททอง ฉีะน 4นจ6งมั)ร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะค�อนข'างคลายุคล6งก น ท 4ง ๓ แบ่บ่ ค3อแบ่บ่ทรงเคร3*องให์ญ� แบ่บ่ทรงจ)วิรเร)ยุบ่ และแบ่บ่ทรงเคร3*องน'อยุ

ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - บ่'านพล�ห์ลวิง

พระพ กตร�พทธร�ปทรงเคร3*องให์ญ� ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-บ่'านพล�ห์ลวิงตอนกลาง จ ดเป+นศิ�ลปะ อยุธยุาบ่ร�สทธ�L เป+น“ ”ศิ�ลปะแห์�งชันชัาต�ไทยุอยุ�างแท'จร�ง

พระพทธร�ปทรงเคร3*องให์ญ�

พระพทธร�ปทรงเคร3*องให์ญ� ศิ�ลปะสมั ยุบ่'านพล�ห์ลวิงตอนกลาง มั)พระพ กตร�สวิยุงามัอ�อนโยุนคล'ายุมันษยุ� มั)พระมังกฎทรงยุอดเจด)ยุ� มั)ขอบ่พระมังกฎตรงพระนลาฏิ (ห์น'าผาก) เก3อบ่เป+นเส'นตรง ตกแต�งเคร3*องทรงด'วิยุลายุพรรณพฤกษา และมั)ชัายุไห์วิชัายุแครงท)*เร�*มัแผ�กางออก

พระพทธร�ปทรงเคร3*องให์ญ� ปางห์'ามัสมัทร ศิ�ลปะบ่'านพล�ห์ลวิงตอนปลายุ มั)ล กษณะเด�นค3อ มั)พระพ กตร� แบ่บ่ห์น'า“นาง ” และประด บ่ส งวิาลยุ�รอบ่ขอบ่พระถึ น สร'อยุส งวิาลยุ�คล'องก บ่แผ�นใต'ท บ่ทรวิงแล'วิโยุงมัาคล'องก บ่ชัายุจ)วิรด'านล�างใต'พระก ปปะระ (ข'อศิอก)


เศิ)ยุรพระพทธร�ป ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-บ่'านพล�ห์ลวิงต'อนต'น ส งเกตจากเมั2ดพระศิกท)*แห์ลมัคมัท�4งระยุะห์�างแบ่บ่ห์นามัทเร)ยุน และวิงพระพ กตร�ท)*ได'ร บ่อ�ทธ�พลศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-ปราสาททอง


พระพทธร�ปปางมัารวิ�ชั ยุ ศิ�ลปะบ่'านพล�ห์ลวิงตอนกลางมั)ล กษณะงดงามัและค�อนข'างห์ายุาก เพราะมั)ขนาดเล2กและห์ล�อด'วิยุส,าร�ด มั)สภูาพสมับ่�รณ� ฐ์านพระพทธร�ปและร�ปองค�พระพทธร�ปสามัารถึแยุกถึอดออกจากก นได'


183 184


พระพทธร�ปทรงเคร3*องน'อยุ ปางสมัาธ� มั)ลวิดลายุและร�ปแบ่บ่คล'ายุศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุาตอนต'น แต�เมั3*อพ�จารณาร�ปวิงพระพ กตร� ล กษณะเน34อร ก เน34อโลห์ะ ด�นห์�น ส นน�ษฐ์านวิ�าคงสร'างในชั�วิงปลายุสมั ยุอยุธยุา-บ่'านพล�ห์ลวิง


พระพทธร�ปทรงเคร3*องน'อยุ ปางห์'ามัญาต� ประท บ่ยุ3นบ่นแท�นส)*เห์ล)*ยุมัศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา-บ่'านพล�ห์ลวิงตอนปลายุ ป?จจบ่ นจ ดแสดงอยุ��ท)*พ�พ�ธภู ณฑ�สถึานแห์�งชัาต�พระนคร กรงเทพฯ

การวิ�เคราะห์�ร�ปแบ่บ่ศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา - บ่'านพล�ห์ลวิง สมั ยุน)4ศิ�ลปกรรมัแขนงต�างๆ ได'ร บ่การพ ฒนามัาก

ท)*สด โดยุเฉีพาะในสมั ยุสมัเด2จพระเจ'าอยุ��ห์ วิบ่รมัโกศิ ศิ�ลปกรรมัแขนงต�างๆ ได'ร บ่การยุกยุ�องให์'เป+น ศิ�ลปะ“อยุธยุาบ่ร�สทธ�L ” เป+นศิ�ลปะแห์�งชันชัาต�ไทยุอยุ�างแท'จร�ง และเป+นแมั�แบ่บ่ให์'แก�ศิ�ลปะไทยุสมั ยุต�อมัา

พระพทธร�ปสมั ยุน)4มั)ควิามังามัเป+นเล�ศิท 4งส�วินองค�พระพทธร�ปและฐ์านพระพทธร�ปซึ่6*งได'ร บ่การตกแต�งอยุ�างอล งการวิ�จ�ตรประณ)ตสวิยุงามั แสดงเอกล กษณ�ควิามัเป+นไทยุอยุ�างชั ดเจนโดยุเฉีพาะพระพ กตร�จะมั)ล กษณะคล'ายุใบ่ห์น'ามันษยุ�มัาก ซึ่6*งอาจจะเป+นเค'าใบ่ห์น'าของบ่รรพบ่รษคนไทยุก2เป+นได'

สรป

พระพทธร�ปศิ�ลปะสมั ยุอยุธยุา ค3อศิ�ลปะท)*เก�ดจากฝDมั3อคนไทยุ เป+นศิ�ลปะท)*มั)เอกล กษณ�ท)*แสดงออกถึ6งควิามัเป+นชัาต�ไทยุอยุ�างแท'จร�ง การศิ6กษาเร3*องพทธศิ�ลปะ ก2เป+นการอนร กษ�ศิ�ลปะของชัาต�อ)กทางห์น6*ง

สวั�สดี�ครั�บ

ติดีติามผลงานอื่��นๆ ขอื่งเรัาไดี�ที่��www.padvee.com

Education

พุทธศิลป์