CH1F5f

KE

MU

NC

UL

AN

DA

N

PE

RK

EM

BA

NG

AN

N

AS

ION

AL

ISM

ED

I AS

IA

TE

NG

GA

RA

BAB 1

SHARIFAH AFIDAH SESMA 2

1.1 Imperialisme Barat Di Asia Tenggara

Maksud Imperialisme• Tindakan sesebuah negara meluaskan pengaruh

dan wilayah dengan menjajah negara lain.

Bila Imperialisme bermula • Imperialisme silam• Sejak Empayar Yunani dan Empayar Rom.

Imperialisme Moden• Bermula sejak abad ke-15, apabila kuasa-kuasa

Barat menjajah wilayah-wilayah di Amerika Latin, Afrika dan Asia.


Imperialis Barat di Asia Tenggara

• Terdiri daripada Portugal, Sepanyol, Belanda, Britain, Perancis dan Amerika Syarikat.

• 1511 Portugal merupakan kuasa barat terawal berjaya menawan Melaka.

• Tahap awal, perluasan kuasa berlaku secara tidak langsung terutama penguasaan perdagangan rempah.

• Revolusi Industri menimbulkan persaingan dengan Kuasa Barat lain.

• Persaingan mendorong perluasan kuasa politik secara langsung.


FAKTOR-FAKTOR IMPERIALISME BARAT

Geografi• Kedudukan strategik yang terletak di laluan China dan India.• Menjamin pasaran yang lebih luas.• Tanah yang subur.• Asia Tenggara kaya dengan bahan mentah seperti Tanah Melayu dan

Indonesia – bijih timah, Thailand – bijih timah dan kayu jati, Burma – kayu jati dan Filipina – tebu dan kelapa

Revolusi Perindustrian• Menyebabkan dasar imperialisme berubah.• Peringkat Awal dasar kuasa barat menguasai barang dagangan

mewah.• Selepas revolusi Perindustrian, pelbagai barangan kilang dikeluarkan

secara besar-besaran.• Ini meningkatkan keperluan bahan mentah dan pasaran baru.• Akibatnya imperialisme pesat di China, India dan Asia Tenggara


Pengangkutan

• Kapal wap menyebabkan muatan lebih banyak diangkut.• Mempercepatkan perjalanan Timur dan Barat.

Persaingan kuasa-kuasa Barat • Kesannya negara di Asia Tenggara menjadi rebutan tanah jajahan.• Penguasaan melambangkan kekuatan dan kekayaan kuasa barat.

Beban Orang Putih/‘white men burden’• Mendakwa kuasa barat lebih maju dan bertamadun.• Mereka bertanggung jawab membantu dan memajukan penduduk di

Asia .• Contoh Perancis berpegang mereka bertanggungjawab

mentamadunkan orang Timur.• Mubaligh Kristian bertanggungjawab menyebarkan Kristian kepada

penduduk

tanah jajahan.


PERUBAHAN SISTEM POLITIK

Sebelum kehadiran Barat• Negara di Asia Tenggara mengamalkan

sistem pemerintahan beraja.•

Selepas Kedatangan penjajah• Sistem pemerintahan beraja diganti sistem

birokrasi barat.•

Ciri-Ciri Birokrasi Barat• Penubuhan Kerajaan Pusat hasil

penyatuan wilayah-wilayah di tanah jajahan.

• Perlantikan Gabenor Jeneral sebagai Ketua pentadbiran di tanah jajahan.

• Pelaksanaan pentadbiran melalui biro (jabatan).

• Pelantikan pegawai Barat sebagai ketua biro.

• Pengenalan undang-undang Barat.


FILIPINA

Sebelum penjajahan

Pentadbiran-Terdiri daripada daerah kecil dikenali barangay.• Barangay diperintah oleh golongan Datu.• Di Selatan Filipina wujud kerajaan Islam

Semasa Penjajah Sepanyol

Kesan Selepas penjajahan-Pentadbiran• Sistem pentadbiran berpusat diperkenalkan.• Gabenor General sebagai pemerintah tertinggi peringkat pusat.• Pentadbiran wilayah dikawal oleh Ketua Datuk Bandar.• Pentadbiran bandar ditadbir oleh Gabenor Kecil.• Barangay disatukan menjadikan encomienda.• Encomienda ditadbir encomiendaro.

Tugas encomiendero.• - menjaga keamanan.• - mengutip cukai.• - mengkristiankan• penduduk barangay.• Penyatuan Barangay menjejaskan kuasa Datu.


INDONESIA

Sebelum dijajah Belanda• Wujud kerajaan berasingan seperti Mataram dan Bantam.• Diperintah raja dan pembesar• Pemerintahan tempatan diketuai Bupati / pembesar daerah.

Semasa dijajah Belanda:• Pentadbiran pusat dan pentadbiran tempatan diperkenalkan.• Pentadbiran pusat diketuai oleh Gabenor General yang

bertanggungjawab kepada kerajaan Belanda.• Pentadbiran tempatan dijalankan oleh pembesar tempatan

tetapi dikawal oleh pegawai Belanda.• Tubuh jabatan kerajaan antaranya, Jabatan Pelajaran dan

Jabatan Pertanian. • Tubuh Dewan tempatan berfungsi sebagai penasihat

pentadbiran Belanda tetapi tiada kuasa undang-undang.• Tubuh Majlis Rakyat ‘Volksraad’ atas desakan Parti Sarekat

Islam.


BURMA

Mengamalkan pemerintahan beraja

di bawah Dinasti Konbaung.

Raja dibantu oleh:-• Majlis Diraja [Hluttaw]. • Pegawai Kerajaan [wun], • Ketua Bandar [Myothugyi].• Pegawai diraja [Ahmudan].• Pembesar-pembesar tradisional [Athi].• Raja penaung sami Buddha.


Semasa dijAjah British, BERLAKU PERUBAHAN DI Burma :

• Perang Inggeris-Burma menyebabkan Burma dikuasai British.

• Kesannya dinasti Konbaung, institusi raja dan pembesar dihapuskan

• Pesuruhjaya Tinggi British menjadi pemerintah tertinggi.

• Akta Kampung Ulu Burma (1887) dan Akta Perkampungan Burma (1889) melenyapkan pemerintahan tradisional.

• Pentadbiran Daerah diketuai oleh Pegawai Bandaran [Myo-ok].

• Undang-undang Barat diperkenalkan.• Pengaruh golongan agama merosot.• Fungsi raja sebagai penaung sami

terhakis.• Majlis Perundangan ditubuhkan.• Jabatan Perhutanan, Jabatan

Kesihatan, Jabatan Pelajaran diwujudkan.


INDOCHINA

• Sebelum Penjajahan• Wilayah di IndoChina ditadbir kerajaan

pusat yang berkuasa mutlak tetapi memberi kuasa penuh kepada Pembesar tempatan.

• Cth kerajaan Vietnam tua diperintah raja berkuasa mutlak.

• Birokrasi diketuai golongan Mandarin yang dipilih melalui peperiksaan dalam bidang bahasa dan kesusasteraan China.


SEMASA INDOCHINA DIJAJAH Perancis

• Pentadbiran diketuai oleh Gabenor General yang• bertanggungjawab terus kepada Kementerian Tanah

Jajahan di Paris.• Dibantu oleh Leftenan Gabenor pemerintah wilayah

naungan / jajahan.• Leftenan Gabenor dibantu oleh Residen General .• Residen General dibantu Residen Wilayah.• Kerajaan Pusat ditubuhkan dikenali Union Indochinoise

(1887).• - merupakan Persekutuan IndoChina.• -.terdiri daripada Vietnam dan Kemboja.Laos menyertainya

pada tahun 1904.• Semua Rang undang-undang di IndoChinoise diluluskan

oleh Parlimen Perancis.• Pentadbiran tempatan tidak diganggu oleh kerajaan pusat

tetapi perlu membayar cukai dan menyediakan kerahan tenaga.


Melaka (Negeri2 Melayu)

• Melaka mengamalkan Sistem Pembesar Empat Lipatan. Sistem ini menjadi asas pemerintahan negeri lain.

• Penguasaan Portugis telah meruntuhkan institusi beraja.Pemerintahan Belanda menghapuskan terus institusi beraja

• British di Negeri Selat:-• - Negeri-negeri Selat (NNS) ditubuhkan dengan menggabungkan Melaka,

Pulau Pinang dan Singapura.• - Gabenor merupakan pemerintah tertinggi dan dibantu residen setiap

negeri.- Pentadbiran kampung oleh Penghulu dikekalkan.• British di Negeri Melayu lain:-• - Memperkenalkan Sistem Residen bagi Negeri-negeri Melayu Bersekutu

(NNMB) iaitu Perak, Selangor, Pahang dan Negeri Sembilan• - Memperkenalkan SistemPenasihat bagi Negeri-negeri Melayu Tidak

Bersekutu (NNMTB) iaitu Perlis, Kedah, Kelantan, Terengganu dan Johor.• - Tugas Residen dan Penasihat menasihati sultan kecuali hal ehwal agama

dan adat istiadat Melayu.• - Memperkenalkan Sistem Kehakiman Barat, Sistem kutipan cukai, Negeri

dibahagi kepada daerah dan membina Balai Polis.


THAILAND(tidak dijajah mana2 kuasa barat)

• Kebijaksanaan pemerintahnya. Birokrasi Barat diperkenalkan Raja Mongkut dan Raja Chulalongkorn.

• Dasar Raja Mongkut:-• - Melantik 80 penasihat Barat mengetuai pelbagai jabatan di

samping melatih pegawai tempatan.- Kewangan, Pelabuhan

dan Polis dari Britain. Penasihat kastam dari Amerika Syarikat dan tentera dari Perancis.

• Dasar Raja Chulalongkorn.• Memperkenalkan Majlis Penasihat Rendah dan Majlis

Mesyuarat Tertinggi (merupakanbadan penasihat raja dalam pentadbiran negara) serta Kabinet Menteri (terdiri daripada golongan bangsawan berpendidikan Barat yang mengetuai kementerian).

• Juruaudit Britain dilantik berkhidmat di bahagian perbendaharaan negara.

• Pada 1932 Sistem Raja Berperlembagaan diperkenalkan menggantikan raja berkuasa mutlak.


NASIONALISME DI ASIA TENGGARA

• MAKSUD NASIONALISME

• Perasaan cinta terhadap bangsa dan negara yang membawa kepada gerakan membebaskan tanah air dari cengkaman kuasa politik, ekonomi dan kebudayaan asing.


FAKTOR-FAKTOR NASIONALISME1. Dasar Penjajah Barat

. Menimbulkan rasa tidak puas hati rakyat tempatan kerana:• Sistem birokrasi Barat tidak memberi peluang kepada

rakyat terlibat dalam pentadbiran.• Rakyat tempatan dikekalkan dalam ekonomi tradisional.• Dasar ekonomi penjajah menindas peribumi seperti

Tanaman Paksa di Indonesia dan Sistem Polo di Filipina.• Mewujudkan jurang sosial di antara penduduk tempatan

dengan penjajah Barat.• Hubungan mereka hanya terjalin dengan elit tempatan

dan pegawai kerajaan berpendidikan barat.• Kemasukan imigran menyebabkan ekonomi telah

dikuasai oleh mereka.


2. Pengaruh Agama

• Agama telah menyatukan rakyat tempatan menghadapi penindasan dan pengaruh kebudayaan Barat serta agama Kristian seperti:

• - Gerakan Islah di Indonesia dan Tanah Melayu.• - Persatuan Belia Buddha (1906) di Burma.• Agama dilihat sebagai alat perpaduan dan golongan

agama sebagai pencetus nasionalisme.• Gerakan Islah memperjuangkan Pan Islamisme iaitu

penyatuan dunia Islam menentang penjajah Barat.• Di Filipina penganut Kristian tempatan dianggap

kelas dua.


3.Karya kesusasteraan

• Merupakan media yang menyampaikan mesej tentang kesengsaraan dan kekecewaan terhadap penindasan penjajah dan

• membangkitkan kesedaran bangsa dan kecintaan terhadap tanah air seperti:

• - Di Filipina novel Noli Me Tangere karya Jose Rizal mencetuskan gerakan nasionalisme di negaranya dan di Asia Tenggara.

• - Di Indonesia, cerpen Kerikil-Kerikil Tajam dan Ke Makam Bonda karya Chairil Anuar.

• - Di Tanah Melayu, novel Putera Gunung Tahan Karya Pak Sako.


4.Sistem pendidikan

• Mencetuskan nasionalisme kerana:-• sikap pilih kasih memberi kemudahan pendidikan kepada

sekolah yang menggunakan bahasa penjajah sebagai bahasa pengantar.

• pendidikan disediakan pada peringkat rendah dan terhad kepada gologan elit dan penduduk bandar.

Contoh sistem pendidikan penjajah:-• Di Indonesia, anak golongan priyayi mendapat pendidikan

tersendiri dan diasingkan dari anak orang kebanyakan. Tujuannya untuk memecahkan perpaduan rakyat tempatan.

• Di Burma, pendidikan sekular dan mubaligh mengancam sekolah Buddha.

• Di Tanah Melayu, lulusan sekolah vernakular sukar mendapat pekerjaan berbanding lulusan sekolah Inggeris.


5.Peranan golongan intelek

• Golongan yang melanjutkan pelajaran di Barat dan di Asia Barat telah didedahkan dengan falsafah Barat dan Islam.

• Mereka memimpin gerakan nasionalisme sekembali ke tanah air.

• Peringkat awal hanya membela taraf hidup bangsa dan akhirnya bertukar kepada membebaskan negara.


6.Pengaruh media massa• Akhbar dan majalah menyuburkan semangat

nasionalisme.• Menyebarkan idea-idea nasionalis. • Menanam perasaan anti penjajah di

kalangan rakyat tempatan.

Contoh:-• - Di Filipina, akhbar La Solidaridad.• - Di Vietnam, akhbar Tribune Indigene dan

Cloche Felee. • - Di Tanah Melayu, akhbar al-Ikhwan,

Saudara, Warta Malaya dan Majlis.


7.Sistem pengangkutan & perhubungan

• Perkhidmatan telefon dan telegraf memudahkan hubungan di kalangan nasionalis.

• Pembinaan jalan kereta api dan jalan raya dapat menghubungkan dengan kawasan terpencil.

• Memudahkan rakyat dan pemimpin bertemu dan bertukar maklumat mengenai nasionalisme.


8.Pengaruh luar

• Kejayaan Jepun menewaskan China (1895) dan Russia (1905) membuktikan kemampuan negara kecil mengalahkan kuasa besar.

• Penentangan Mahatma Gandhi terhadap British di India membangkit semangat nasionalisme di Asia Tenggara.


Nasionalisme di asia tenggaratahap awal/pertama

Ciri-ciri/sifatnya• Penentangan terbuka.• Bersifat setempat.• Tidak mempunyai organisasi.• Isu yang diperjuangkan - budaya, agama dan hak

peribumi.• Dipimpin golongan pertengahan berpendidikan Barat

dan Asia Barat.• Mengutamakan kesedaran politik daripada tindakan

politik seperti tutntutan hak dan taraf hidup mereka dibaiki.

• Tidak menuntut kemerdekaan dengan segera.


Nasionalisme di Asia Tenggaratahap kedua

Ciri-ciri/sifatnya:• Gerakan lebih radikal dan mempunyai

organisasi.• Dipimpin oleh golongan berpendidikan dan

berpengetahuan luas.• Dalam bidang kebudayaan dan ilmu

pengetahuan Barat.• Matlamat perjuangan lebih jelas.• Menuntut kemerdekaan. • Membentuk kerajaan sendiri yang berdaulat.


Filipina –tahap pertama• Gerakan Dakyah yang dipimpin Jose Rizal .Mempunyai

pengaruh yang kuat.• Disokong golongan pertengahan berpendidikan barat.• Tuntutan Gerakan Dakyah.

-Filipina dijadikan wilayah sepanyol.

-Bangsa Filipina diberi hak sama seperti bangsa Sepanyol.

-Bangsa Filipina diberi kebebasan suara. • Liga Filipina dibentuk pada 1892 apabila tuntutan mereka tidak

diberi perhatian.• Tuntutan Liga Filipina.

-Mendesak pembaharuan politik, ekonomi dan sosial.

Reaksi penjajah Sepanyol terhadap Jose Rizal.• Ditangkap dan dibuang negeri ke Dapitan di Mindanao.• Akhirnya dihukum bunuh kerana dituduh terlibat dalam gerakan

pemberontak.• Kesannya mencetuskan gerakan nasionalisme yang lebih radikal


Filipina –tahap kedua• Gerakan Katipunan yang ditubuhkan oleh Andres Bonafacio.Gerakan ini

menentang secara radikal terhadap Sepanyol.• Matlamat perjuangan.Menyatukan bangsa Filipina dan menuntut kemerdekaan

melalui revolusi.• Untuk mencapai matlamatnya Akhbar Kalayan digunakan untuk menyebarkan

pemikiran revolusi.• Katipunan merosot selepas Bonafacio dihukum mati pada 1897 oleh Emilio

Aguinaldo [bekas pemimpin Katipunan], setelah gagal dalam revolusi bersenjata untuk menggulingkan pemerintahan Sepanyol 1896.

Era Emilio Aguinaldo.• Membuat pakatan dengan Amerika Syarikat dan berjaya mengusir Sepanyol.• Aguinaldo mengisytiharkan kemerdekaan pada 1899 tetapi tidak disahkan oleh

Amerika Syarikat.• Gerakan diteruskan sehingga Aguinaldo ditangkap pada 1901.

Selepas Aguinaldo ditangkap.• Amerika terpaksa membenar kemunculan parti-parti politik sederhana.• Pilihan raya 1907 dimenangi Parti Nasional, pimpinan Sergio Osmena. Beliau

dilantik memimpin Dewan Perhimpunan.• Pada 1930-an, nasionalis menuntut kemerdekaan melalui perlembagaan apabila

pemimpin Amerika Syarikat bersikap lebih liberal.


Indonesia –tahap pertama• Tumpuan kepada isu-isu pendidikan• Raden Adjeng Kartini berusaha memajukan pendidikan

untuk kaum wanita.• Karya beliau Habis Gelap Terbitlah Terang dan Penulisan

Seorang Puteri Jawa mendedahkan kemunduran penduduk tempatan dan penindasan oleh Belanda.

• Karyanya membangkit inspirasi para pejuang membentuk sebuah pertubuhan yang lebih tersusun.

• Muhammadiyah ditubuhkan .Matlamat Muhammadiyah:• menyebarkan Islam yang sebenar.• menghalang ancaman sekularisme Barat serta agama

Kristian.• Membina sekolah, klinik dan masjid.


Indonesia–tahap kedua• Melahirkan parti-parti politik radikal

seperti Sarekat Islam (SI), Parti Komunis Indonesia (PKI) dan Parti Nasional Indonesia (PNI).

• Radikal kerana lantang menuntut kemerdekaan termasuk secara kekerasan.

• PNI yang dipimpin oleh Soekarno sangat popular kerana perjuangannya dapat mempengaruhi rakyat Indonesia.

• Kesannya, Belanda menangkap pemimpim yang radikal termasuk Soekarno dan mengharamkan PNI.


Indochina–tahap pertama

• Lebih tertumpu di Vietnam.• Dipelopori oleh golongan bangsawan. Mereka

memperjuangkan pemulihan sistem pemerintahan beraja.• Golongan menengah berpendidikan barat

memperjuangkan pendidikan barat di kalangan rakyat jelata.

• Phan Boi Chau pernah memimpin gerakan revolusi tetapi gagal.

• Kemudian beliau menubuhkan Viet Nam Quang Phu Hoi (VNQPH) dan melancarkan pemberontakan di Tongkin dan Gerakan Dakyah di Vietnam.

• Beliau dipenjarakan dan parti itu diharamkan.


indochina–tahap kedua• Kegagalan parti-parti politik sederhana mencetuskan

gerakan nasionalisme yang lebih radikal.• Viet Nam Quoc Dang Dang (VNQDD) dan Parti

Komunis Vietnam (PKV) ditubuhkan.

Reaksi Perancis ialah.• Menangkap para pemimpin VNQDD dan• Menghukum bunuh Nguyen Thai Hoc.• Ho Chi Minh pemimpin PKV melarikan diri ke Hong Kong.• Kesan tindakan Perancis, gerakan nasionalisme kembali

bercorak sederhana di bawah pimpinan Maharaja Bao Dai.

• Usaha pembaharuan Maharaja Bao Dai disekat dan baginda dilarang melibatkan diri dalam gerakan nasionalisme.


Burma–tahap pertama

• Perjuangan golongan sami Buddha dan golongan elit berpendidikan barat.

• Golongan sami menubuhkan Persatuan Belia Buddha pada 1906.

• Tujuan penubuhan.

-Mengekalkan tradisi Buddha.

-Memajukan pendidikan di kalangan rakyat.• Isu kasut digunakan untuk menimbul semangat nasionalisme

rakyat.• Persatuan Belia Buddha bertukar radikal di bawah pimpinan

U Ba Pe.• Pemimpin-pemimpin Persatuan Buddha kemudiannya

menubuhkan Majlis Persatuan Am Kesatuan-Kesatuan Burma pada 1920 yang lebih radikal


Burma–tahap kedua• Gerakan radikal muncul selepas laporan Montagu-Chelsford

menyatakan Burma tidak mampu memerintah sendiri.• Revolusi pelajar 1920 menuntut sebuah universiti ditubuhkan.• Golongan sami menubuhkan Majllis Am Sangha Sametggi

telah mencetuskan pemberontakan Saya San, yang diketuai oleh Saya San iaitu bekas pongyi dan pemimpin di Tharawaddy.

• Kemudian wujud Liga Antipemisahan yang berpendapat pemisahan dengan India akan melewatkan kemerdekaan Burma.

• Pengenalan Perlembagaan Burma 1935 memberi peluang berkerajaan sendiri.

• Golongan Thakin (Siswazah universiti) menubuhkan Parti Dobama Asia yone 1935 untuk menuntut kemerdekaan.

• Pemimpinnya terdiri daripada Aung San, Kyaw Nein dan U Nu dikenali Tuan.

• Dr Ba Maw memenangi pilihan raya 1937 dan dilantik Perdana Menteri Pertama.


Thailand–tahap pertama

• Menunjukkan keresahan rakyat terhadap penguasaan politik oleh kerabat diraja dan penentangan terhadap raja berkuasa mutlak.

• Sistem Pendidikan Barat telah mendedahkan fahaman liberal, sistem demokrasi dan sistem raja berperlembagaan kepada golongan intelek Thailand.

• Kelemahan sistem pentadbiran dan sikap boros raja Vajiravudh menyebabkan rakyat tidak puas hati.

• Pada 1932 Parti rakyat ditubuhkan oleh Nai Pridi Panomyong dan Field Marshall Phibul Songram dan telah melancarkan Revolusi Thai menyebabkan sistem raja berkuasa mutlak ditamatkan.

• Phibul Songram dilantik menjadi Perdana Menteri.


Thailand–tahap kedua

• Berpunca tidak puas hati rakyat terhadap penguasaan ekonomi dan kapitalis barat dan orang China.

• Dasar Phibul Songram termasuklah bertindak meluluskan undang-undang :

-menyekat kebebasan dan penguasaan ekonomi oleh orang China.

-Sekolah dan akhbar China dibubarkan.

-Peribumi digalakkan melibatkan diri dalam kegiatan ekonomi.

-Jawatan tertinggi kerajaan hanya untuk penganut agama Buddha.• 1939 nama Siam ditukar kepada Thailand bererti Tanah Bebas.• Berkerjasama dengan Jepun dalam Perang Dunia Kedua. • Kesannya, Thailand mendapat semula wilayah-wilayah di

IndoChina dan di Tanah Melayu.

SEKIAN

Terima kasih

Education

CH1F5f