Embed Size (px)
Citation preview
Eğitimde drama: Tanımı, doğası, bileşenleri ve işlevleri
Ruken AKAR VURAL, Ph.D.
Eğitim Kavramına dair…
Tarihsel süreç ışığında, bugün gelinen noktada eğitim kavramının ‘eğmekten, talimden, terbiyeden uzak’ bir kavrayışa evrildiğini ve insanın, merak, bilme, eyleme gereksinimine yanıt vermeyi hedeflediğini görmekteyiz. Bu türden bir eğitim anlayışı bireyi,
bilişsel, duyuşsal ve psiko-motor alanları ile bir bütün olarak kabul etmektedir.
Eğitim Kavramına dair… Bu eğitim anlayışı, öğrenme kavramı ile katı didaktik
anlayışı ayırmakta, korku ve baskı yerine haz ve eğlenme duygularını öğrenme-öğretme eylemine dair kılmaktadır.
Yeni Paradigma-Alternatif Yöntemler
Bu türden bir eğitim algılayışında, didaktik, dıştan empoze edilen, bağlamdan kopuk bir ezber öğrenmeler dizisi oluşturan öğrenme –öğretme yöntemleri, alternatif yöntem arayışına girmiştir. Bu durum, 1990’lardan itibaren yapılandırmacı öğrenme-öğretme yaklaşımının ve öğrenci-içerik birimi-materyal ve öğretmen etkileşimini maksimum düzeye çıkarmayı hedefleyen öğretim yöntemlerinin önemi artmıştır.
Kuşkusuz anlamlı, kalıcı, keyifli öğrenmeler oluşturan yöntemlerden birisi de ‘eğitimde drama’dır.
Eğitimde Drama: Tanımı ve doğası
Eğitimbilim açısından drama, demokratik ve çocuk merkezlidir. Ele alınan bir problem ya da üzerine çalışılan hikaye, drama teknikleri yoluyla öğretmen ve öğrencilerle birlikte yorumlanır. Birlikte şekillendirilir.
Eğitimde drama bir sosyal sanat formudur. Sosyaldir; çünkü grup yaşantılarına dayanır. Bir sanat formudur; çünkü heykel, tiyatro, müzik, resim ve diğer sanatları birer araç olarak kullanır.
Gerçeklik dışında «kurgusal bir ortam» yaratır. Drama bazen bir ormanda, bazen antik bir kentte, bazen bir kralın şatosunda gerçekleşir. Dramanın geçtiği ortam kurgusal ancak öğrenenin geçirdiği deneyim gerçektir.
Kurgusal ortamda gerçek öğrenme yaşantıları…
Dramatik deneyimin gerçek olmadığını bilerek kendimizi güvenle kaptırırız. Onu önemseyecek kadar “içindeyizdir”, ama korkmayacak ve gerçekliğe olan mesafesini anlayacak kadar “dışındayızdır”. Yani biz, halkı için endişelenen bir kralı oynayabiliriz. Ötenazi konusunda karar vermek zorunda olan bir doktoru da oynayabiliriz. Bu rol içinde hem «ben» hem «bir başkası» vardır. Kendimiz dışındaki karakterleri oynayabilmenin sayısız fırsatını sunar bize.
Kurgusal ortamda gerçek öğrenme yaşantıları…
Bakış açımızı, inançlarımızı, değerlerimizi gerçek bir problem karşısında sınama fırsatına sahip oluruz. Bu nedenle eğitimde drama John Somers’ın deyimiyle bir ‘toplumsal laboratuar’dır. Bu nedenle de «çoklu öğrenmeler» e olanak tanır.
Gerçek alan ve kurgusal alanın konumu
Geleneksel öğrenme-öğretme ortamında öğrenen ve öğrenme yaşantısı ilişkisi
Kurgusal Mekanda gerçek deneyimler sarmalı
Drama ve Öğrenme
Eğitimde drama, bilgiyi aktarmaz.
Öğrenci
Öğretmen
Bilgi
Öğreneni, bilgiye ulaştırır.
Öğrenci
Öğretmen Bilgi
Öğreneni bilgiye ulaştırırken…
Bir problem durumundan hareket eder,
Öğrenci drama teknikleri yoluyla, bir rol kişisi olarak problemi çözmeye çalışır, bu arada da öğretim programının hedeflenen kazanımlarına erişir.
Vygotsky’nin sosyal ve kültürel öğrenme kuramının tüm olanaklarını kullanır. Çocuğa iyi tanımlanmış bir problem durumunu ile, drama teknikleri yoluyla uğraşırken, öğretmen adım adım rehberlik yapar ve çocuğun ‘yaşının üzerinde bir olgunlukla’ düşünebilmesi, sorun çözebilmesi, ifade edebilmesi için olanak sunar.
Öyleyse, eğitimde drama…
Öğreneni bilgiye ulaştırırken…
Eğitimde drama, interdisipliner öğrenme anlayışını temel alır. Bir öğretim programı içinde yer alan tüm içerikleri birbiri ile ilişkili bir bağlan içinde sunduğu için öğrenme anlamlı ve kalıcı hale gelir.
Eğitimde drama hangi öğretim tekniklerini kullanır?
Doğaçlama (improvisation)
Donuk imge (still image)
Bir başkasının role girmesi (to put someone into role)
Dramanın geçtiği kurgusal mekanın oluşturulması (Paper location)
Tamamlanmamış materyaller (Unfinished materials)
Karakter oluşturma (Role on the Wall/ Role on the Paper)
Geriye dönüş (flashback)
Baslık Koyma (Headlines/ Captioning)
Sirküler Drama (Circular Drama)
Koro Halinde Konuşma (Choral Speak)
Yeniden Canlandırma (Re-enactments)
Eğitimde drama hangi öğretim tekniklerini kullanır? Özel Esyalar (Private Property)
Gölge Oyunu (Shadow Play)
Kukla ve Maske Kullanımı (Puppetry and Masks)
Öğretmenin Role Girmesi (Teacher in Role-TIR)
Sevgili Günlük (Dear Diary)
Dedikodu Halkası (Gossip Circle)
Toplantı Düzenleme (Holding a Meeting)
Ritüel ve Seremoniler (Rituals and Ceremonies)
Rol içinde Yazma (Writing in Role)
Buzdağı (Iceberg)
İmge Tiyatrosu (Image theatre)
Forum Tiyatro (Forum theatre)
Bilinç Koridoru (Concience Alley/ Decision Alley/ thought Tunnel)
Aradaki Bosluk (Space Between-Proxemics)
Sıcak Sandalye (Hot Seating)
Fotoğraf Karesi (Tableau)
Ses Takibi (Soundtracking)
Düsünce Takibi (thought Tracking)
Eğitimde Drama Yöntemine İlişkin Araştırmalar Neyi Gösteriyor?
2000’li yılların başlamasıyla birlikte eğitimde drama alannında yapılan çalışmalar da ivme kazanmıştır. Bu alana ilişkin çalışmalar,
eğitimde drama yönteminin psikoloji ve özel eğitim alanındaki etkileri ve
içerik öğretimi (Türkçe, İngilizce, Matematik, Sosyal Bilgiler vb.) yoluyla anlamlı ve kalıcı öğrenme üzerine etkileri biçiminde iki ayrı kanaldan yürütülmektedir. Türkçe alanyazında pek çok lisans üstü tez çalışması ve araştırma makalesine ulaşılabilir.
Avrupa Birliği ve DICE drama araştırmaları projesi
Drama kavramının katılımcıların değişimindeki gücü üzerine Avrupa Birliği ve DICE drama araştırmaları projesi desteğiyle iki yıllık uluslararası bir araştırma yapılmıştır.
Araştırma on iki ülkede yaklaşık 5000 öğrenciyle yürütülmüştür. Araştırmanın amacı Eğitimde Drama ve Eğitimde Tiyatro’nun Lizbon Anahtar Kıstaslarından beşini geliştirip geliştiremeyeceği üzerinedir.
Deney ve kontrol grupları karşılaştırıldığında Drama yöntemi yirmi iki olumlu sonucu ortaya çıkmıştır. Bu sonuçlardan bazıları, problem çözme becerileri, inovatif düşünme, empatik olabilme, katılımlı yurttaşlık becerileri, etkili iletişim, okuma ve kavrama becerilerinde artış, mizah becerilerinde artış biçimindedir…
Araştırmalar göstermiştir ki, insanlar kurguya da gerçek hayatta gösterdikleri tepkileri vermektedirler. Kurgu, katılımcıların “var olandan başka” durumları da göz önüne almalarını teşvik ediyor gibi görünmektedir ki, bu da dramanın dönüştürücü gücünü nosyonunu da desteklemektedir.
Son söz… Tüm bu nedenlerledir ki, yaratıcı, problem çözebilen,
problem kurabilen, sorgulayan, mutlu bireyler yetiştirebilmek için hümanist, demokratik ve bireyin gizil potensiyelini en üst seviyeye çıkarmasını kolaylaştırabilen öğretim yöntemlerinden biri olan eğitimde drama, tüm okul programlarında hem bir öğretim yöntemi
hem de bağımsız bir ders olarak
yer almalı, öğretmen yetiştirme programlarındaki ağırlığı ise mutlaka artmalıdır…
