Nauka koja se bavi proučavanjem ćelije, njenim oblikom, građom i funkcijom zove se Citologija.

Ćelija je osnovna jedinica građe i funkcije živih bića.

Ćelijska membrana:-obavija ćeliju -daje joj oblik-određuje veličinu-štiti od različitih uticaja-selektivno je propustljiva

U izgradnji ćelijske membrane učestvuju:- dvostruki fosfolipidni sloj u koji su ugrađeni proteini- proteini- enzimski sistem koji omogućava promet materija-ugljeni hidrati- na površini ćelije čine sloj- glikokaliks

Razmjena sa spoljašnjom sredinom obavlja se preko ćelijske membrane, odnosno proteinskih molekula. Ovakvu građu imaju i sve membrane ćelijskih organela.

Ćelijske organele:Ribozomi su ćelijske organele u kojima se obavlja proces sinteze proteina, tada se

spajaju i brazuju kompletnu ćelijsku organelu.

Niz ribozoma u toku sinteze proteina označen je kao poliribozom.

Endoplazmatični retikulum je ćelijska organela izgrađena od sistema membrana koje se uvlače u vidu kanalića i

proširenja u citoplazmu.

Prostire se i održava komunikaciju između jedrove opne i ćelijske membrane. Za spoljašnju membranu ER-a vezuju se ribozomi u vrijeme kada se u njima sintetišu proteini- granulirani ER, kada nijesu prisutni poliribozomi označen je kao glatki ER.

Goldžijev aparatje sistem gusto pakovanih membrana sa kojih polaze vezikule sa upakovanim

metaboličkim produktima ćelije.

Obično se nalazi u blizini jedra, naročito ga puno ima u ćelijama žlezdanog tkiva (učestvuju u sekretornim funkcijama ćelije).

Mitohondrije su ćelijske organele sa dvojnom membranom, spoljašnja je glatka i propustljiva za velike molekule, unutrašnja je manje propustljiva i gradi čitav niz

nabora –krista (povećavaju ukupnu površinu).

-Na površini unutrašnje membrane u vidu čvorića nalaze se enzimi koji omogućavaju proces ćelijskog disanja. U mitohondrijama se nalaze mali molekuli

mitohondrijske DNK i ribozomi.

Ove organele su glavni izvor energije („toplane ćelije“) jer se u njima procesom ćelijskog disanja vrši sinteza ATP (adenozin-trifosfat).

Lizozomi su ćelijske organele, uglavnom loptastog oblika, oivičene jednostrukom

membranom. Sadrže hidrolitičke enzime i u njima se razgrađuju različiti molekuli i djelovi ćelije koji joj više ne koriste.

Šta smo naučili?

Prepoznaj djelove ćelije:

Prepoznaj ćelijske organele:

Prepoznaj djelove ćelijske membrane:

Prepoznaj djelove mitohondrije:

1. Ova ćelijska organela je izgrađena od sistema membrana koji se uvlače u vidu kanalića i proširenja u citoplazmu. Prostire se i održava komunikaciju između jedrove opne i ćelijske membrane. Za spoljašnju površinu membrane vezuju se ribozomi u vrijeme kada se unjima sintetišu proteini.

2.Uglavnom je loptastog oblika, od citoplazme odvojena jednostrukom membranom. U unutrašnjosti ove organele nalaze se hidrolitički enzimi.

Na osnovu opisa odredi o kojoj se ćelijskoj organeli radi:

Којi se iskazi odnose na prokariotsku ćeliju?

1. Postoji organizovano jedro.2. Genetička informacija je linijskog oblika i

udružena sa proteinima.3. Ribozomi su sitni i u njima se odvija sinteza

proteina.4. Unutrašnjost ćelije nije izdijeljena membranama

na posebne djelove.5. Ove ćelije imaju citoplazmu.6. Ćelija je obavijena ćelijskom membranom.7. Ćelijsko disanje se obavlja u mitohondrijama.

Hvala!

Literatura:

• D. Marinković, K. Paunović, V. Terzija: Biologija za prvi ili drugi razred sradnje škole, ZzUiNS Beogradhttp://www.google.me/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&cad=rja&uact=8&ved=0CDAQFjAD&url=http%3A%2F%2Fsh.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25C4%2586elija_(biologija)&ei=nxlMVPDTFaP5yQPOx4GwBw&usg=AFQjCNHXOUTR8THxfSof9Dn_SG5Pa6e_Bw&sig2=kB9RwfScm-RE_DwpI0MAcg&bvm=bv.77880786,d.bGQ

• -Enciklopedija Britanica