Ic kuvvetler

JEOMORFOLOJ KUVVETLERwww.sosyalbilimler.biz

YERN KATMANLARI:1. Yerkabuu (Litosfer-Takre):2. Manto (Pirosfer): 3. ekirdek (Barisfer-Arkre):

DENZSMASALLTOSFER

TALAR* PSKRK (VOLKANK-KATILAIM)* TORTUL (SEDMENT-BRKM)* BAKALAIM (METAMORFK)

A. PSKRK (KATILAIM) TALAR 1. PSKRK: Yerkabuu iinde magmann yeryzne kmadan katlamas ile oluur. Granit, siyenit. 2. DI PSKRK: Magmann yeryzne karak hzl bir ekilde katlamas sonucu oluur. Bazalt, Andezit.

ANDEZTGRANT

Pskrk Talarn Genel zellikleri:Yaplar kristallidir (taneli).Tabakalama yoktur.Ktleler halindedir.lerinde fosil bulunmaz.Asitten etkilenmezler.

B. TORTUL (SEDMENT) TALAR Bunlar gl, deniz yada ukur sahalarda tortulanmayla olumu kat kat birikmi talardr. Tabakalar halindedir. 1. Mekanik Tortul (Krnt): D kuvvetler tarafndan andrlp, tanan ve tabakalar halinde biriken, tabi bir imento ile birbirine yapan talardr. Konglomera (Kumta), moren (Buzulta), kil ta, bre (akl ta).

2. Kimyasal Tortul: Suda eriyebilen kayatuzu, jips, kalker gibi kayalarn nce suda erimesi daha sonrada baka sahalarda kelmeyle birikmesi sonucu oluurlar. Pamukkale travertenleri, sarkt, dikit. 3. Organik Tortul: Canllarn (hayvan, bitki) st ste birikerek katlamas sonucu oluan talardr. Mercan kayalar, takmr, linyit, turba, tebeir.Genel zellikleri:Kristalli (taneli)deildir.Fosil bulunabilir.Tabakal bir yapdadrlar.Asitlerden etkilenirler.

KMYASAL TORTUL

LNYTKMRORGANK TORTUL

C. BAKALAIM (METAMORFK)TALAR Yksek scaklk ve basn altnda kalan talarn yapsal deiime uramas sonucunda oluurlar. Bylece mamatik ve tortul talarn yap zellikleri deiir. Kalkerin bakalamas ile Mermer oluur. Granit, gnaysa dnr. Kumta da kuvarsite dnr. Kilta, mikaiste dnr.

KALKERMERMERGRANTGNAYSBakalamKUMTAIKUVARSTTAKMRELMAS

ElmasKak ElmasKak Elmas

KalkerKalker

Mermer

Bakalam Talarn Genel zellikleri: Yaplar kristallidir (taneli).Tabakal bir yapdadrlar.Fosil bulundurmazlar.Asitlerden etkilenmezler.

JEOLOJK DEVRLER

Jeolojik dnemlere ait bilgileri aadakilerden hangisinin yardmyla bulabiliriz? A. klim zellikleri B. Fosil kalntlarC. Deprem kuaklar D. Deniz suyunun tuzluluu E. Bitki trleri

KUVVETLER1.OROJENEZ (DA OLUUMU)2.EPROJENEZ (KITA-KARA OLUUMU)3.VOLKANZMA4.DEPREMLER

KUVVETLERN ZELLKLEREnerjilerini yerin iinden (mantodan) alan kuvvetlerdir.Yerkabuunun ekillenmesinde olumlu etkiye sahiptirler (yapcdrlar).Yeni yer ekilleri olutururlar (Dalar, ktalar).

1. OROJENEZ (da oluumu) KIVRIM Dalar : Karadeniz, Akdeniz.KIRIK Dalar : Ege blgesi. Horst Dalar: Aydn, Boz, Mentee, Yunt, Madra. Graben Ovalar: Bakray, Gediz, Kk ve Byk Menderes, Hatay ukurluu.

KIVRIM DAI (ANTKLNAL-SENKLNAL)

HORST(DA)GRABEN(OVA)

KIVRILMAKIRILMA

Ege Blgesindeki Horst ve Grabenler, Kuzeyden Balkesirden balayp Gneyde Mulaya kadar devam eder.

MADRAYUNTBOZ

DAAYDINMENTEEBAKIRAYGEDZK.MENDERESB.MENDERES

Ege blgesindeki dalar krlarak oluurken, Karadeniz blgesindeki dalar kvrlarak olumutur. Sebebi nedir?A. Jeolojik yapB. Jeolojik devirlerC. Karstik arazi olmasD. Yan basklarE. Volkanizma

2. EPROJENEZ (kta-kara oluumu) Yer kabuunun yaylanma hareketidir. Geni alanl bir harekettir. Geni alanlarda grlen bu hareket sonunda tabakalar kvrlmaz, alalr ve ykselir. Oluum Nedenleri:1. D Kuvvetler: Buzul anda, buzullarn arlk yapmas ve alalmas, erime sonucu ise ykselmesi sonucu ortaya kar (Kanada, skandinav)2. Kuvvetler: Karalarn basklar sonucu ykselme hareketidir. (Anadolu toptan ykselmitir).Deniz gerilemesi : Regrasyon,Deniz lerlemesi : Transgresyon.

EPROJENEZANADOLUNUN TOPTAN YKSELMES

Aadakilerden hangisi, epirojenik hareketlere rnek olarak verilebilir?A. ukurova Deltasnn olumasB. Ege blgesindeki da sisteminin olumasC. Ege karasnn kp, Anadolunun ykselmesiD. Kuladaki volkan konilerinin olumasE. Bat Anadolu fay hattnn olumas

3. VOLKANZMASv: LV.Kat maddeler: KL, VOLKAN TF (Verimlidir)Gazlar: KARBON, KKRT, AZOT bileikleri. Pasifik emberi,Akdeniz emberi.

Volkanik TF

3. VOLKANZMATrkiyede Snm Volkanlar:a. Dou Anadolu: Byk Ar, Kk Ar, Tendrek, Sphan, Nemrut dalar.b. Anadolu: KD - GB dorultulu Erciyes, Melendiz, Hasan dalar, Karacada ve Karadadr. c. Gney Dou Anadolu: Karacada.d. Bat Anadolu: Kula platosu.e. Kuzey Bat Anadolu: Krolu dalarnda geni volkanik rtler vardr.

Trkiyeye ait aadaki yer ekillerinden hangisi i kuvvetlerin etkisiyle olumutur?A. aramba OvasB. Tortum GlC. Pamukkale TravertenleriD. Yunt DaE. Karain Maaras

4. DEPREMLER Sismoloji: Deprem bilimidir.Sismograf: Deprem dalgalarn len alettir.Depremler e ayrlr:1. Volkanik: Volkanik olaylar sonucu oluur. Etki alanlar dardr.2. Gme (karstik): Kayatuzu, jips gibi eriyebilen maddelerin bulunduu yerde oluan yer alt maaralarnn kmesi ile oluur. Etki alan dardr. 3. Tektonik (Dislokasyon): Etki alan geni ve iddetli olan depremlerdir. Depremin i merkezine hiposantr, d merkezine episantr denir. Trkiye deprem blgeleri:KAF:zmit krf-Aras VadisiBAF: Gney Trakya ve Bat Anadolu.GAF: skenderun krfe-zinden Van Glne gider.

HPOCENTER

Tarih deitirme izgisinin getii yerde daha ok hangi zellik gze arpar?A. Deprem ve volkanizmaB. TsunamiC. Kvrm dalarD. Epirojenik hareketlerE. Karstik depremler

ERCYES?

KARADA?

Aadakilerin hangisinde i kuvvetlerin etkisi yoktur?A. Maar oluumuB. Deniz ilerlemesiC. Graben oluumuD. Da oluumuE. Delta oluumu

lkemize ait aadaki yer ekillerinden hangisinin oluumunda volkanizma etkili olmamtr?A. Karacada B. NemrutC. Aydn dalar D. MelendizE. Tendrek

Aadakilerden hangisi yer yzn ekillendiren i kuvvetlerden biri deildir?A. Da oluumuB. Kta oluumuC. Toprak oluumuD. DepremE. Volkanizma

YZEY EKLLER DALAR:a. Gen Dalar: 3.Jeolojik dnemde olumu dalardr. Vadiler derin, yamalar dik, ykselti ve eim ok, ekiller sarp, sivri, serttir. b. Eski Dalar: 1. ve 2. Jeolojik dnemde olumulardr. - Birikme ile: Volkan, Kumul, Moren.- Anma ile: Peneplen kalnts tepeler. - Tektonik: Kvrlma ve krlma ile. Toroslar ve Bat Anadolu dalar.

PLATOLAR:Derin vadilerle yarlm geni dzlklerdir. Alak Plato: atalca-Kocaeli platosu (100-200m),Yksek Plato: Erzurum-Kars platosu (1800-2000m).Birikme ile: Lavlarn birikmesi ile oluur (Erzurum-Kars). Anma ile: Akarsu andrmasnn son ekli olan peneplendir. Ykselme ile: Kvrmlar arasnda kvrlmadan ykselen alanlardr. (Gney Dou Anadolu).

OVALAR:Vadilerle derin yarlmam dzlklerdir. Alak ovalar: Adana, Silifke. Yksek Ovalar: Erzurum ve Yksek Ova.Birikme ile: Tektonik anaklarda alvyonlarn birikmesi ile oluur. Andrma ile: Akarsularn andrmas ile oluan hafif dalgal dzlkler. Ykselme ile: Deniz veya gl diplerinin ykselmesi sonucu bir anak oluturmas ile meydana gelir. Ergene, Konya.

lkemizin gen oluumlu bir lke olduunu aadakilerden hangisi kantlamaz? A. Ortalama ykseltisinin fazla olmasB. Akarsularn denge profiline ulamam olmasC. Etrafnn denizle evrili olmasD. Kaplcalarn fazla olmasE. Sk deprem grlmesi

Aadakilerden hangisi Trkiyenin bu gnk grnmn kazanmasnda en az etkilidir?A. OrojenezB. EpirojenezC. VolkanizmaD. Akarsu andrmasE. Buzul biriktirmesi

Dnya zerinde tektonik depremler belli kuaklar zerinde bulunurlar. Bu kuaklarn ortak zellii aadakilerden hangisidir? A. Eski kta ekirdekleridir.B. Su kaynaklar oktur.C. Gen kvrm dalarnn ktaya eklendii yerdedir.D. Epirojenik hareketler devam etmektedir.E. Tortullama alanlardr.

Education

Ic kuvvetler