KALABALIK KALABALIK YÖNETİMİYÖNETİMİ

ATİLLA ERKANATİLLA ERKAN

YÖNETİCİYÖNETİCİ

Birinci BölümBirinci BölümGRUP DİNAMİĞİGRUP DİNAMİĞİ

Grup: Grup: Etkileşim halinde olan, ortak Etkileşim halinde olan, ortak amaçları, ortak normları bulunan ve kendilerini amaçları, ortak normları bulunan ve kendilerini “grup” olarak hisseden insanların “grup” olarak hisseden insanların oluşturdukları topluluklardır.oluşturdukları topluluklardır.

Buna göre grup olmanın şartları:Buna göre grup olmanın şartları: 1. 1. İnsanlar uzun süredir ilişki içinde İnsanlar uzun süredir ilişki içinde

bulunmalıdır.bulunmalıdır. 2.2. İnsanlar grubu grup olarak ve kendilerini de İnsanlar grubu grup olarak ve kendilerini de

o grubun üyeleri olarak görmelidir.o grubun üyeleri olarak görmelidir. 3.3. Grup kendi kurallarını, rollerini ve üyelerinin Grup kendi kurallarını, rollerini ve üyelerinin

nasıl davranacaklarını ortaya koyan kuralları nasıl davranacaklarını ortaya koyan kuralları koymalıdır (liderlik ve üyeler belirginleşir).koymalıdır (liderlik ve üyeler belirginleşir).

4.4. Ortak amaçlar geliştirilmelidir. Ortak amaçlar geliştirilmelidir.

Temel (birincil=primer= asli) ve Temel Temel (birincil=primer= asli) ve Temel Olmayan (ikincil=sekonder=tali) Grup: Olmayan (ikincil=sekonder=tali) Grup: Temel grup kişinin ailesi, arkadaşları ve Temel grup kişinin ailesi, arkadaşları ve çocukların oyun grupları gibi, ilişkilerin yüzyüze çocukların oyun grupları gibi, ilişkilerin yüzyüze olmasına, aşinalığa, sevgiye ve yardımlaşmaya olmasına, aşinalığa, sevgiye ve yardımlaşmaya dayanır. Üyeler arasındaki ilişkiler daha çok dayanır. Üyeler arasındaki ilişkiler daha çok resmi ise ikincil gruptan söz edilir.resmi ise ikincil gruptan söz edilir.

Grup dinamiğiGrup dinamiği denince genellikle bir denince genellikle bir grup içindeki ilikiler, grubun oluşumu ve grup içindeki ilikiler, grubun oluşumu ve işleyişi, grubu ayakta tutan işleyişi, grubu ayakta tutan güç ve enerjigüç ve enerji akla akla gelir. Grup içindeki insan davranışı, yalnız gelir. Grup içindeki insan davranışı, yalnız olduğu zamankinden daha farklıdır. Kısaca, olduğu zamankinden daha farklıdır. Kısaca, grup içinde insan davranışı değişir. Çeşitli grup içinde insan davranışı değişir. Çeşitli açılardan bunlara bakacak olursak:açılardan bunlara bakacak olursak:

11. Statü, Hiyerarşi ve Grup Davranışı. Statü, Hiyerarşi ve Grup Davranışı:: Bir Bir grup içinde kabaca insanlar üç statüde yer grup içinde kabaca insanlar üç statüde yer alırlar: üst, orta ve alt statüde. Bunlar alırlar: üst, orta ve alt statüde. Bunlar içerisinde grup kurallarına uymanın en fazla içerisinde grup kurallarına uymanın en fazla olduğu kesim orta statüdekilerdir. Üst ve alt olduğu kesim orta statüdekilerdir. Üst ve alt statüdekiler daha az uyma davranışı statüdekiler daha az uyma davranışı gösterirler. (Alttakiler grupla birlikteyken daha gösterirler. (Alttakiler grupla birlikteyken daha çok uyma gösterirler).çok uyma gösterirler).

2. 2. Grubun Tutum Değişimine Etkisi:Grubun Tutum Değişimine Etkisi: Eğer bireyin tutum değişikliği grup normu Eğer bireyin tutum değişikliği grup normu (grubun onayı) doğrultusundaysa grup bunu (grubun onayı) doğrultusundaysa grup bunu hızlandırıcı rol oynar; bireyin tutum değişikliği hızlandırıcı rol oynar; bireyin tutum değişikliği grup normunun karşısında ise grup bunu grup normunun karşısında ise grup bunu engelleyici rol oynar. Böylece zaman içinde engelleyici rol oynar. Böylece zaman içinde bireyin tutumuyla grubun ortak tutumu bireyin tutumuyla grubun ortak tutumu arasında benzeşmeler oluşmaya başlar. (Beyin arasında benzeşmeler oluşmaya başlar. (Beyin yıkama yoluyla tutum değiştirme ve grup yıkama yoluyla tutum değiştirme ve grup normlarını yıkma yoluna da başvurulmaktadır.)normlarını yıkma yoluna da başvurulmaktadır.)

3. 3. Grubun Verimliliğe EtkisiGrubun Verimliliğe Etkisi:: Grup, Grup, yapılan işin miktarını artırır, ancak yapılan işin miktarını artırır, ancak kaliteyi düşürür ve öğrenmeyi kaliteyi düşürür ve öğrenmeyi yavaşlatır. Grubun verimliliğe olan yavaşlatır. Grubun verimliliğe olan olumlu katkısına olumlu katkısına sosyal hızlandırmasosyal hızlandırma denir.denir.

4. 4. Grubun Risk Almaya EtkisiGrubun Risk Almaya Etkisi:: Grup üyelerinin Grup üyelerinin kendilerine zarar gelmesi söz konusu olsa bile, kendilerine zarar gelmesi söz konusu olsa bile, riske girme eğiliminde oldukları bilinmektedir. riske girme eğiliminde oldukları bilinmektedir. (Özellikle de grup riske girenlere prim veren (Özellikle de grup riske girenlere prim veren kararlar almışsa.) Gruplar üyelerine güven kararlar almışsa.) Gruplar üyelerine güven duygusu verir. duygusu verir. Kişiler kendilerini grup içinde Kişiler kendilerini grup içinde daha rahat hissederler. (“Elle gelen düğün daha rahat hissederler. (“Elle gelen düğün bayramdır”). Diğer taraftan, riske girmeyi bayramdır”). Diğer taraftan, riske girmeyi kültürel değerler ve sosyal normlar etkiler. kültürel değerler ve sosyal normlar etkiler. (Kahramanlık, yiğitlik, cesaretin algılanması (Kahramanlık, yiğitlik, cesaretin algılanması farklı farklıdır.) Grupların kendilerini güçlü ya farklı farklıdır.) Grupların kendilerini güçlü ya da zayıf görmeleri de sorun çözerken risk alıp da zayıf görmeleri de sorun çözerken risk alıp almamayı etkiler. Güçlü gruplar sorunları almamayı etkiler. Güçlü gruplar sorunları güçleriyle; güçsüz, zayıf gruplar ise alttan güçleriyle; güçsüz, zayıf gruplar ise alttan alma, zihinsel ya da sinsi metodlar kullanarak alma, zihinsel ya da sinsi metodlar kullanarak sorunları çözmeye çalışırlar. Bazen zayıf sorunları çözmeye çalışırlar. Bazen zayıf gruplar ölüm-kalım mücadelesine de girebilirlergruplar ölüm-kalım mücadelesine de girebilirler

5. 5. Grup DayanışmasıGrup Dayanışması:: Gruplar Gruplar kişileri yalnızlık duygusundan kişileri yalnızlık duygusundan kurtarır. Üyeler birbirlerine destek kurtarır. Üyeler birbirlerine destek olur, birbirlerinin eksik, aksak ve olur, birbirlerinin eksik, aksak ve yanlışlarını görmezden gelirler. Suç yanlışlarını görmezden gelirler. Suç işleyeni aralarında saklar, örtbas işleyeni aralarında saklar, örtbas ederler.ederler.

Grupların YapısıGrupların Yapısı

Grupları yapıları bakımından Grupları yapıları bakımından incelerken en çok kullanılan yöntem, incelerken en çok kullanılan yöntem, Leawitt’in yaptığı sınıflamadır. Bu Leawitt’in yaptığı sınıflamadır. Bu sınıflamada bir uçta yıldız (tekerlek), sınıflamada bir uçta yıldız (tekerlek), diğer uçta da daire (çember=döngü) diğer uçta da daire (çember=döngü) yapısındaki gruplar (bu ikisi yapısındaki gruplar (bu ikisi arasında da çatal ve zincir yapılı arasında da çatal ve zincir yapılı gruplar) vardır. gruplar) vardır. Özellikleri:Özellikleri:

YıldızÇatalZincirDaireYıldızÇatalZincirDaire Hiyerarşik gruptur Hiyerarşik gruptur Faaliyet hızı yüksektir Iletişim kötü Tatmin Faaliyet hızı yüksektir Iletişim kötü Tatmin az (merkezde çok) Değişikliklere uyum az az (merkezde çok) Değişikliklere uyum az Önder-lider çok belirgin Otoriter düzen Önder-lider çok belirgin Otoriter düzen Eşitlikçi gruptur Faaliyet hızı düşüktür Eşitlikçi gruptur Faaliyet hızı düşüktür Iletişim iyi Tatmin daha çok Iletişim iyi Tatmin daha çok Değişikliklere uyum fazla Değişikliklere uyum fazla Önder belirsiz Önder belirsiz ve sönük Demokratik düzenve sönük Demokratik düzen

Yıldız türü gruplarda lider çok yetenekliyse Yıldız türü gruplarda lider çok yetenekliyse grubun başarısı ve problemlerin doğru grubun başarısı ve problemlerin doğru çözümü sözkonusudur. Insanlar rahat ve çözümü sözkonusudur. Insanlar rahat ve refah dönemlerinde daire türü grupta; savaş, refah dönemlerinde daire türü grupta; savaş, kriz gibi zor dönemlerde ise yıldız türü kriz gibi zor dönemlerde ise yıldız türü grupta yer almak isterler.grupta yer almak isterler.

SOSYAL ETKİ VE UYMA SOSYAL ETKİ VE UYMA DAVRANIŞIDAVRANIŞI

Davranış, insanların gözlenebilen veya Davranış, insanların gözlenebilen veya ölçülebilen hareketleridir, başka bir deyişle, ölçülebilen hareketleridir, başka bir deyişle, uyarılmalara verilen tepkidir. Insanlar, uyarılmalara verilen tepkidir. Insanlar, yalnızken farklı, grup içindeyken farklı olmak yalnızken farklı, grup içindeyken farklı olmak üzere, değişik iki şekilde davranış gösterirler. üzere, değişik iki şekilde davranış gösterirler. Bir kişinin başkası/başkalarından Bir kişinin başkası/başkalarından etkilenmesine etkilenmesine sosyal etkisosyal etki denir. Başkalarından denir. Başkalarından etkilenerek davranışta bulunmaya ise etkilenerek davranışta bulunmaya ise sosyal sosyal davranışdavranış denir. Bir etkileşim sözkonusu ise denir. Bir etkileşim sözkonusu ise sosyal psikolojik olaysosyal psikolojik olaydan bahsederiz. dan bahsederiz.

- Insan davranışları birbirinin tıpatıp aynısı - Insan davranışları birbirinin tıpatıp aynısı değildir.değildir.

- Insanlar birbirlerinden/toplumdan - Insanlar birbirlerinden/toplumdan olumlu ya da olumsuz etkilenirler.olumlu ya da olumsuz etkilenirler.

- Sosyal etki yoluyla insanlar içinde - Sosyal etki yoluyla insanlar içinde bulundukları gruba/topluma uyup benzer bulundukları gruba/topluma uyup benzer davranışlar sergilerler.davranışlar sergilerler.

Sosyal etki Sosyal etki Uyma davranışı Uyma davranışı Benzer Benzer sosyal davranışsosyal davranış

Uyma davranışı çeşitli şekillerde ortaya Uyma davranışı çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir:çıkabilir:

1. Itaat (boyun eğme) yoluyla1. Itaat (boyun eğme) yoluyla 2. Özdeşleşme (beğenilen kişiye/gruba 2. Özdeşleşme (beğenilen kişiye/gruba

benzeme) yoluylabenzeme) yoluyla 3. Benimseme (kendine mal etme) yoluyla3. Benimseme (kendine mal etme) yoluyla

Uymayı etkileyen ortamsal faktörler ise Uymayı etkileyen ortamsal faktörler ise şunlardır:şunlardır:

1. Grupların büyüklüğü uymayı artırır. Grup 1. Grupların büyüklüğü uymayı artırır. Grup büyüdükçe kişi uymamanın sonuçlarına büyüdükçe kişi uymamanın sonuçlarına (cezalandırılmaya, dışlanmaya, vs) (cezalandırılmaya, dışlanmaya, vs) katlanamayacağını düşünür.katlanamayacağını düşünür.

2. Grup sözbirliği etmişse uyma davranışı 2. Grup sözbirliği etmişse uyma davranışı artar. Ama karşı çıkmalar olursa uyma davranışı artar. Ama karşı çıkmalar olursa uyma davranışı düşer.düşer.

3. Mevkii ve saygınlığı yüksek bir etki kaynağı 3. Mevkii ve saygınlığı yüksek bir etki kaynağı uymayı artırır.uymayı artırır.

4. Yüz yüze ilişkilerde sosyal etkinin şiddeti 4. Yüz yüze ilişkilerde sosyal etkinin şiddeti artar.artar.

5. Ayrıca bağımsızlık isteği, kendine güven gibi 5. Ayrıca bağımsızlık isteği, kendine güven gibi faktörler de uyma davranışını etkiler.faktörler de uyma davranışını etkiler.

Uyma uymama davranışı ve kişilik ile ilgili Uyma uymama davranışı ve kişilik ile ilgili olarak üç çeşit davranış-kişilik tipi sayabiliriz:olarak üç çeşit davranış-kişilik tipi sayabiliriz:

1. Bağımlı uymacı kişilik: Davranışlarda 1. Bağımlı uymacı kişilik: Davranışlarda sosyal etki her zaman bireysellikten önce sosyal etki her zaman bireysellikten önce gelir. Istekli olsun, isteksiz olsun gelir. Istekli olsun, isteksiz olsun değerlendirip sorgulamadan uyar.değerlendirip sorgulamadan uyar.

2. Bağımsız uymacı kişilik: Kurallara 2. Bağımsız uymacı kişilik: Kurallara isteyerek ve benimseyerek uymakla birlikte isteyerek ve benimseyerek uymakla birlikte uygun görmediği norm ve uygulamalara da uygun görmediği norm ve uygulamalara da karşı çıkma potansiyeli taşır.karşı çıkma potansiyeli taşır.

3. Bağımsız uymazcı kişilik: Toplumda 3. Bağımsız uymazcı kişilik: Toplumda geçerli olan normlar ya da davranışlar geçerli olan normlar ya da davranışlar arasından uygun görmediklerinin yanlış ya da arasından uygun görmediklerinin yanlış ya da zararlı olduğunu ileri sürebilen, söyleyebilen zararlı olduğunu ileri sürebilen, söyleyebilen kişiliktir.kişiliktir.

Bir toplumun uymacı veya uymazcı Bir toplumun uymacı veya uymazcı kişiliklerden oluşması o toplumu nasıl kişiliklerden oluşması o toplumu nasıl etkiler? Uymacı kişilikler yöneticilerin işini etkiler? Uymacı kişilikler yöneticilerin işini kolaylaştırır, ancak her şeyin düşünülüp kolaylaştırır, ancak her şeyin düşünülüp sorgulanmadan kabullenilmesinin o toplum sorgulanmadan kabullenilmesinin o toplum açısından çok da yararlı olduğu açısından çok da yararlı olduğu söylenemez. Uymazcı kişilik tipi ise yeni ve söylenemez. Uymazcı kişilik tipi ise yeni ve orijinal fikirler, sorgulamalar, araştırmalar orijinal fikirler, sorgulamalar, araştırmalar yapar. Yenilikçi ve girişimci rolleriyle yapar. Yenilikçi ve girişimci rolleriyle toplumu dinamikleştirir, geliştirir. toplumu dinamikleştirir, geliştirir. Yöneticiler kendilerine çeki düzen verirler, Yöneticiler kendilerine çeki düzen verirler, haksızlık yapmaktan çekinirler. Bu haksızlık yapmaktan çekinirler. Bu tiplerden her toplumda az miktarda tiplerden her toplumda az miktarda bulunur, bulunması da yararlıdır.bulunur, bulunması da yararlıdır.

Ikinci BölümIkinci BölümKOLLEKTİF DAVRANIŞLARKOLLEKTİF DAVRANIŞLAR

Sosyal yığınlarSosyal yığınlar, yer olarak birbirlerine çok , yer olarak birbirlerine çok yakın, yan yana, iç içe bulunan, ama yakın, yan yana, iç içe bulunan, ama birbirleriyle ilişkileri yok ya da çok az, bir birbirleriyle ilişkileri yok ya da çok az, bir birlerini tanımayan, örgütlenmemiş, bölgesel, birlerini tanımayan, örgütlenmemiş, bölgesel, geçici insan topluluklarıdır. Teşkilatlı geçici insan topluluklarıdır. Teşkilatlı olmadıkları için bir hiyerarşi ve görev bölümü olmadıkları için bir hiyerarşi ve görev bölümü yoktur. Fiziki yakınlık var ama sosyal temas yoktur. Fiziki yakınlık var ama sosyal temas yok ya da çok azdır. Sosyal yığın yerleşik yok ya da çok azdır. Sosyal yığın yerleşik özellik gösterir. Geçicidir ve giren çıkan çok özellik gösterir. Geçicidir ve giren çıkan çok olur. (Bir trenin kompartımanındakiler, olur. (Bir trenin kompartımanındakiler, plajdaki kalabalık, bir konseri dinleyenler... plajdaki kalabalık, bir konseri dinleyenler... gibi)gibi)

KalabalıkKalabalık, ortak bir fikirle hareket eden, , ortak bir fikirle hareket eden, aynı heyecanı taşıyan, teşkilatsız ve sürekli aynı heyecanı taşıyan, teşkilatsız ve sürekli olmayan insanlardan kurulu topluluktur. olmayan insanlardan kurulu topluluktur. Kalabalığı belirleyen faktörler: 1. Fiziki olarak Kalabalığı belirleyen faktörler: 1. Fiziki olarak bir yerde bulunma. 2. Geçici olarak bir araya bir yerde bulunma. 2. Geçici olarak bir araya gelme. 3. Işbölümü ve statünün yokluğu. 4. gelme. 3. Işbölümü ve statünün yokluğu. 4. Denetimsiz, kendiliğinden ve kayıtlanamayan Denetimsiz, kendiliğinden ve kayıtlanamayan bir etkileşme, az çok ortak bir heyecan ve bir etkileşme, az çok ortak bir heyecan ve organizesiz fikir birliği.organizesiz fikir birliği.

Spor seyircilerinin (bir kalabalık Spor seyircilerinin (bir kalabalık türüdür) özellikleri: Üyeleri arasında türüdür) özellikleri: Üyeleri arasında ilgi ve iletişim vardır. Taraftarlık ilgi ve iletişim vardır. Taraftarlık kanalıyla ortak düşünce vardır. kanalıyla ortak düşünce vardır. Teşkilatlanmaya ve ortak etkinliklere Teşkilatlanmaya ve ortak etkinliklere yatkındırlar. Hareketleri kısmen yatkındırlar. Hareketleri kısmen önceden tahmin edilebilir. önceden tahmin edilebilir. Temkinlidirler ama kolay kışkırtılır, Temkinlidirler ama kolay kışkırtılır, gaza gelirler.gaza gelirler.

Organizasyon Açısından Organizasyon Açısından KalabalıklarKalabalıklar

Kalabalıklar, organizasyon bakımından Kalabalıklar, organizasyon bakımından organize organize kalabalıklarkalabalıklar ve ve organize olmayan kalabalıklarorganize olmayan kalabalıklar diye diye ikiye ayrılır. Bunlar da kendi aralarında ikiye ayrılır. Bunlar da kendi aralarında aktif aktif kalabalıklarkalabalıklar ve ve pasif kalabalıklarpasif kalabalıklar diye ikiye ayrılır. diye ikiye ayrılır.

Organize aktif kalabalıklar: Toplantı, gösteri Organize aktif kalabalıklar: Toplantı, gösteri yürüyüşü, miting, grev...yürüyüşü, miting, grev...

Organize pasif kalabalıklar: Spor seyircileri, Organize pasif kalabalıklar: Spor seyircileri, sanatsal etkinlikler, inanç etkinlikleri...sanatsal etkinlikler, inanç etkinlikleri...

Organize olmayan aktif kalabalıklar: Ani Organize olmayan aktif kalabalıklar: Ani karışıklıklar, panik karışıklıkları, karşıt karışıklıklar, panik karışıklıkları, karşıt gösteriler...gösteriler...

Organize olmayan pasif kalabalıklar: Organize olmayan pasif kalabalıklar: Rastgele (tesadüfi) kalabalıklar, çarşı-pazar Rastgele (tesadüfi) kalabalıklar, çarşı-pazar kalabalığı, seyirciler...kalabalığı, seyirciler...

Kalabalıktakilere Hakim Kalabalıktakilere Hakim Olan Psikolojik Özellikler Olan Psikolojik Özellikler

Kalabalık, kendisini meydana getiren Kalabalık, kendisini meydana getiren bireylerin sayısal toplamından daha öte bir bireylerin sayısal toplamından daha öte bir şeydir. Kalabalıkların tahrip gücü daha şeydir. Kalabalıkların tahrip gücü daha yüksektir. Kalabalıklarda bilinçli hareket yüksektir. Kalabalıklarda bilinçli hareket kaybolmaya başlar. Söylem ve eylem birliği kaybolmaya başlar. Söylem ve eylem birliği oluşmaya başlar. Duygusal hareket etme oluşmaya başlar. Duygusal hareket etme eğilimi artar. Düşüncenin hemen davranışa eğilimi artar. Düşüncenin hemen davranışa dönüştürülme isteği doğar. Bastırılmış duygu dönüştürülme isteği doğar. Bastırılmış duygu ve düşünceler ortaya (açığa) çıkar. ve düşünceler ortaya (açığa) çıkar. Kalabalıklara hakim olan psikolojik özellikleri Kalabalıklara hakim olan psikolojik özellikleri genel olarak aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:genel olarak aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

1. Irade zayıflığı1. Irade zayıflığı 2. Duygusallık2. Duygusallık 3. Özenti3. Özenti 4. Telkine yatkınlık4. Telkine yatkınlık 5. Taklit5. Taklit 6. Yayılma (sirayet: fikir, düşünce ve eylemin 6. Yayılma (sirayet: fikir, düşünce ve eylemin

yayılması, bulaşması)yayılması, bulaşması) 7. Tesir altında kalma7. Tesir altında kalma 8. Anonimlik (isimsizlik)8. Anonimlik (isimsizlik)

Kalabalıkların Denetiminde Kalabalıkların Denetiminde Uyulacak YöntemlerUyulacak Yöntemler

.. Olaylar başlarken bireyleri, kalabalık Olaylar başlarken bireyleri, kalabalık bir birlik kurmadan götürmek veya bir birlik kurmadan götürmek veya ayırmak, tecrit etmekayırmak, tecrit etmek

2.2. Kalabalığı küçük birimlere Kalabalığı küçük birimlere bölerek haberleşmeyi kesmekbölerek haberleşmeyi kesmek

3.3. Kalabalık önderlerini götürmek Kalabalık önderlerini götürmek 4.4. Kalabalığın dikkatini başka yöne Kalabalığın dikkatini başka yöne

çekmek, dağıtmakçekmek, dağıtmak 5.5. Kalabalığı tecrit ederek (ayırarak) Kalabalığı tecrit ederek (ayırarak)

yayılmasını ve güçlenmesini önlemekyayılmasını ve güçlenmesini önlemek

Üçüncü BölümÜçüncü Bölüm

YASADIŞI TOPLULUKLARIN YASADIŞI TOPLULUKLARIN ÖRGÜTLENMESİ VE EYLEM ÖRGÜTLENMESİ VE EYLEM BAŞLATMA YÖNTEMLERİBAŞLATMA YÖNTEMLERİ

Başlayış ve bitiş yeri ve zamanı belli olan olaylara Başlayış ve bitiş yeri ve zamanı belli olan olaylara toplumsal olaytoplumsal olay denir. Başlangıç ve bitiş yeri ve zamanı denir. Başlangıç ve bitiş yeri ve zamanı belli olmayan olgulara ise belli olmayan olgulara ise toplumsal olgutoplumsal olgu denir. denir. Toplumsal olayların polis veya güvenlik güçlerini Toplumsal olayların polis veya güvenlik güçlerini ilgilendiren kısmına ilgilendiren kısmına polisiye olaypolisiye olay diyoruz. En az iki diyoruz. En az iki kişinin varlığı sözkonusudur.kişinin varlığı sözkonusudur.

Yasadışı toplumsal olayların temelinde bir Yasadışı toplumsal olayların temelinde bir hoşnutsuzluk vardır. Sorunların çözümsüzlüğü ve aynı hoşnutsuzluk vardır. Sorunların çözümsüzlüğü ve aynı sorunları yaşayanların birbirlerinden haberdar sorunları yaşayanların birbirlerinden haberdar olmalarıyla dolaylı bir dayanışma kendiliğinden ortaya olmalarıyla dolaylı bir dayanışma kendiliğinden ortaya çıkar. Bu dolaylı dayanışmanın ortaya çıkardığı topluluk çıkar. Bu dolaylı dayanışmanın ortaya çıkardığı topluluk sorunlarına çözüm ararken şu hedeflerle yola çıkar: 1. sorunlarına çözüm ararken şu hedeflerle yola çıkar: 1. Kitlelerin desteğini almak, 2. Haksızlığa tepki Kitlelerin desteğini almak, 2. Haksızlığa tepki göstermek, 3. Hesap sormak, 4. Bilgilendirmek ve göstermek, 3. Hesap sormak, 4. Bilgilendirmek ve basın aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşmak.basın aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşmak.

Yasadışı Toplulukların Yasadışı Toplulukların ÖrgütlenmesiÖrgütlenmesi

Yasadışı toplumsal olayların hepsi aniden çıkmış Yasadışı toplumsal olayların hepsi aniden çıkmış olaylar değildir. Ayrıca bu olaylar kendiliğinden olaylar değildir. Ayrıca bu olaylar kendiliğinden olmayıp büyük bir bölümü planlı olarak olmayıp büyük bir bölümü planlı olarak gerçekleştirilir. Bu ise teşkilatlanmayı gerçekleştirilir. Bu ise teşkilatlanmayı (örgütlenmeyi), iş bölümünü ve koordineyi (örgütlenmeyi), iş bölümünü ve koordineyi gerektirir. Bu örgütlenme yapısı şu şekilde olabilir:gerektirir. Bu örgütlenme yapısı şu şekilde olabilir:

1.1. Topluluğu dışarıdan ve içeriden yönetenler Topluluğu dışarıdan ve içeriden yönetenler 2.2. Koruma görevlileri Koruma görevlileri 3.3. Haberleşme görevlileri Haberleşme görevlileri 4.4. Psikolojik etki grupları Psikolojik etki grupları 5.5. Pankart grupları Pankart grupları 6.6. Eylem grupları Eylem grupları

Olayların Hazırlık Olayların Hazırlık AşamasıAşaması Yasadışı toplumsal olaylar ilk bakışta aniden ve Yasadışı toplumsal olaylar ilk bakışta aniden ve

tesadüfi olarak patlak vermiş gibi bir görüntü verse tesadüfi olarak patlak vermiş gibi bir görüntü verse de aslında öyle değildir. Bu olayların bir hazırlık ve de aslında öyle değildir. Bu olayların bir hazırlık ve olgunlaşma evresi vardır. Olayların hazırlık olgunlaşma evresi vardır. Olayların hazırlık safhalarını: 1. Provokasyona elverişli ortamın safhalarını: 1. Provokasyona elverişli ortamın seçilmesi, 2. Ortamı hareketlendirecek seçilmesi, 2. Ortamı hareketlendirecek çalışmaların yapılması, 3. Eylemin gün, yer, saat ve çalışmaların yapılması, 3. Eylemin gün, yer, saat ve içeriğinin belirlenmesi, şeklinde sıralayabiliriz.içeriğinin belirlenmesi, şeklinde sıralayabiliriz.

Olayların hazırlık aşamasını etkileyen Olayların hazırlık aşamasını etkileyen faktörleri de:faktörleri de:

1.1. Önderlik Önderlik 2.2. Sayıca çoğalma ve güçlenme Sayıca çoğalma ve güçlenme 3.3. Topluluğun büyümesi Topluluğun büyümesi 4.4. Fikri hazırlık devresi Fikri hazırlık devresi 5.5. Çabuklaştırıcı (tetikleyici) olay Çabuklaştırıcı (tetikleyici) olay 6.6. Zorbalık devresi, şeklinde açıklamak Zorbalık devresi, şeklinde açıklamak

mümkündür.mümkündür.

Eylem Başlatma Eylem Başlatma YöntemleriYöntemleri

Yasadışı toplumsal olaylar genellikle bir amaca Yasadışı toplumsal olaylar genellikle bir amaca dönük olduklarından, meydana gelişleri bir dönük olduklarından, meydana gelişleri bir sistematiğe bağlıdır. Bu olayları başlatma sistematiğe bağlıdır. Bu olayları başlatma yöntemlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:yöntemlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

1.1. Yaygın, sürekli ve etkili propaganda yapmak Yaygın, sürekli ve etkili propaganda yapmak 2.2. Istenilen yönde kışkırtıcı konuşmalar Istenilen yönde kışkırtıcı konuşmalar

yapmakyapmak 3.3. Heyecanı artırmak: Duygusallığın hakim Heyecanı artırmak: Duygusallığın hakim

olduğu kalabalığa konuşma, alkış, slogan vs. ile olduğu kalabalığa konuşma, alkış, slogan vs. ile heyecan artırıcı etkilemelerde bulunmakheyecan artırıcı etkilemelerde bulunmak

4.4. Eyleme geçiş: Küçük bir kıvılcım, olay ya da Eyleme geçiş: Küçük bir kıvılcım, olay ya da topluluğu yönetenlerden birilerinin maksatlı bir topluluğu yönetenlerden birilerinin maksatlı bir hareketiyle eylem başlatılır.hareketiyle eylem başlatılır.

Dördüncü BölümDördüncü Bölüm

EYLEM TAKTİKLERİ, EYLEM EYLEM TAKTİKLERİ, EYLEM BİÇİMLERİ, PANİK VE BİÇİMLERİ, PANİK VE

TOPLULUK İÇİNDEKİ BİREY TOPLULUK İÇİNDEKİ BİREY TİPLERİTİPLERİ

Yasadışı Olaylarda Güvenlik Güçlerine Karşı Yasadışı Olaylarda Güvenlik Güçlerine Karşı Uygulanan Eylem TaktikleriUygulanan Eylem Taktikleri

Bu olayları başlatıp sürdürenler güvenlik Bu olayları başlatıp sürdürenler güvenlik kuvvetlerinin engellerine karşı bazı taktikler kuvvetlerinin engellerine karşı bazı taktikler uygularlar. Bunlar:uygularlar. Bunlar:

1.1. Olay çıkararak dikkatleri başka yöne Olay çıkararak dikkatleri başka yöne çekme: Başka bir yerde başka bir olay çıkararak çekme: Başka bir yerde başka bir olay çıkararak (yangın, bomba, olay ihbarı vs.) asıl hedefe (yangın, bomba, olay ihbarı vs.) asıl hedefe ulaşmaya çalışırlar.ulaşmaya çalışırlar.

2.2. Dağılıyor gibi görünüp tekrar toplanma. Dağılıyor gibi görünüp tekrar toplanma. 3.3. Kutsal simgeleri kullanma ve marşlar Kutsal simgeleri kullanma ve marşlar

söyleme (bayrak, flama, Kuran, Incil, Istiklal söyleme (bayrak, flama, Kuran, Incil, Istiklal marşı, ezan, Kuran okuma, camileri vs. marşı, ezan, Kuran okuma, camileri vs. kullanma).kullanma).

4.4. Topluluğun çevresine yaşlı, kadın, çocuk, Topluluğun çevresine yaşlı, kadın, çocuk, gazi vb.lerin dizilmesi.gazi vb.lerin dizilmesi.

5. 5. Topluluğun güvenlik güçlerini kuşatması Topluluğun güvenlik güçlerini kuşatması veya bir kısmının güvenlik güçleriyle asıl veya bir kısmının güvenlik güçleriyle asıl eylemcilerin arasına girerek barikat oluşturması.eylemcilerin arasına girerek barikat oluşturması.

Yasadışı Toplumsal Olaylarda Yasadışı Toplumsal Olaylarda En Çok Rastlanan Eylem En Çok Rastlanan Eylem

BiçimleriBiçimleri Toplulukların kanunlara aykırı biçimde Toplulukların kanunlara aykırı biçimde

meydana getirdikleri ve oluşumu, meydana getirdikleri ve oluşumu, konusu ve sonuçları itibarıyla yasalara konusu ve sonuçları itibarıyla yasalara göre suç teşkil eden faaliyetlere göre suç teşkil eden faaliyetlere yasadışı toplumsal olaylaryasadışı toplumsal olaylar denir. denir. Başlangıçta yasal oldukları halde daha Başlangıçta yasal oldukları halde daha sonra kanunsuz hale dönüşebildiği gibi, sonra kanunsuz hale dönüşebildiği gibi, tamamen kanunsuz (yasadışı) olarak da tamamen kanunsuz (yasadışı) olarak da meydana gelebilirler.meydana gelebilirler.

Yasadışı toplumsal olaylarda en çok Yasadışı toplumsal olaylarda en çok rastlanan eylem biçimleri şunlardır:rastlanan eylem biçimleri şunlardır:

1. Hakaret:1. Hakaret: Güvenlik güçlerine, ailesine, Güvenlik güçlerine, ailesine, sülalesine, yönetime hakaret etmek, sövmek, sülalesine, yönetime hakaret etmek, sövmek, tükürmek, tekme atmak vs. Amaç, güvenlik tükürmek, tekme atmak vs. Amaç, güvenlik güçlerini kızdırıp şiddete başvurmalarını güçlerini kızdırıp şiddete başvurmalarını sağlayıp kendilerini masum göstermektir.sağlayıp kendilerini masum göstermektir.

2. Yazılı ve sözlü gereçlerle tahrik:2. Yazılı ve sözlü gereçlerle tahrik: Güvenlik güçlerini tahrik ederek onları da Güvenlik güçlerini tahrik ederek onları da duygusal hareket eden başıbozuk bir kalabalık duygusal hareket eden başıbozuk bir kalabalık durumuna düşürmek için yazılı, sözlü tahrikler, durumuna düşürmek için yazılı, sözlü tahrikler, bildiri, broşür, pankartlarla ve megafonla bildiri, broşür, pankartlarla ve megafonla tahrik unsuru olabilecek davranışlar.tahrik unsuru olabilecek davranışlar.

3. Bazı maddelerin atılması:3. Bazı maddelerin atılması: Taş, Taş, domates, yumurta, sopa, vs. Bu maddeler domates, yumurta, sopa, vs. Bu maddeler önceden depolanmış da olabilir.önceden depolanmış da olabilir.

4. Ateşsiz (el silahları) ve ateşli silahların 4. Ateşsiz (el silahları) ve ateşli silahların kullanılmasıkullanılması

5. Patlayıcı maddelerin kullanılması:5. Patlayıcı maddelerin kullanılması: Dinamit, el bombası, molotof kokteyli ve diğer Dinamit, el bombası, molotof kokteyli ve diğer kimyasal patlayıcılar.kimyasal patlayıcılar.

6. Eşya tahribi ve yağma yapmak:6. Eşya tahribi ve yağma yapmak: Kamu Kamu ve özel mülkiyete ait malları yağmalamak, ve özel mülkiyete ait malları yağmalamak, tahrip etmek, araçları devirip camlarını kırmak, tahrip etmek, araçları devirip camlarını kırmak, yakmak, binaların, dükkanların camlarını yakmak, binaların, dükkanların camlarını kırmak, vitrinleri yağmalamak, trafik kırmak, vitrinleri yağmalamak, trafik lambalarını, direkleri tahrip etmek vs. Yasadışı lambalarını, direkleri tahrip etmek vs. Yasadışı toplumsal olaylarla doğrudan ilgisi olmayıp da toplumsal olaylarla doğrudan ilgisi olmayıp da bu kargaşayı yağma ve yankesicilik için bu kargaşayı yağma ve yankesicilik için kullanmak isteyenler de olabilir.kullanmak isteyenler de olabilir.

7. Yangın çıkarma ve kendini yakma:7. Yangın çıkarma ve kendini yakma: Yoları kapatmak için, barikat kurmak Yoları kapatmak için, barikat kurmak amacıyla veya zarar vermek için ya da amacıyla veya zarar vermek için ya da dikkat çekmek için yangın çıkarabilirler. dikkat çekmek için yangın çıkarabilirler. Bazen de protesto eylemlerinde kendini Bazen de protesto eylemlerinde kendini yakma girişimlerine de rastlanabilir.yakma girişimlerine de rastlanabilir.

8. Cenaze kaçırma ve cenazelerde 8. Cenaze kaçırma ve cenazelerde olay çıkarma:olay çıkarma: Özellikle de bir sosyal Özellikle de bir sosyal ideolojik gruba mensup birisinin cenazesi ideolojik gruba mensup birisinin cenazesi örgütler için uygun eylemlere fırsat örgütler için uygun eylemlere fırsat verebilir.verebilir.

PANİK, NEDENLERİ ve PANİK PANİK, NEDENLERİ ve PANİK

DAVRANIŞININ ÖZELLİKLERİDAVRANIŞININ ÖZELLİKLERİ Panik, insanların mantıklı ve rasyonel davranışlarını Panik, insanların mantıklı ve rasyonel davranışlarını

geçici olarak kaybettikleri ve soğukkanlı hareket geçici olarak kaybettikleri ve soğukkanlı hareket edemedikleri durumlarda sergiledikleri davranış edemedikleri durumlarda sergiledikleri davranış türüdür. türüdür.

Kalabalıklarda panik oluşmasının nedenleri Kalabalıklarda panik oluşmasının nedenleri şunlardır:şunlardır:

1.1. Çok yakında ve büyük (gittikçe yaklaşan ve Çok yakında ve büyük (gittikçe yaklaşan ve büyüyen) bir tehlikenin olduğunun hissedilmesi.büyüyen) bir tehlikenin olduğunun hissedilmesi.

2.2. Tehlikenin acil olduğu ve kaçışın sadece o Tehlikenin acil olduğu ve kaçışın sadece o anda mümkün göründüğü (erken kaçanın anda mümkün göründüğü (erken kaçanın kurtulabileceği) durumlar.kurtulabileceği) durumlar.

3.3. Kalabalık kendisine tuzak kurulduğu hissine Kalabalık kendisine tuzak kurulduğu hissine kapılırsa. (Ayrıca kaçma yollarının sınırlı ya da kapalı kapılırsa. (Ayrıca kaçma yollarının sınırlı ya da kapalı olduğu biliniyor veya zannediliyorsa).olduğu biliniyor veya zannediliyorsa).

4.4. Kullanılan sınırlı kaçış/kurtuluş yolları Kullanılan sınırlı kaçış/kurtuluş yolları tıkanmış veya sıkışmışsa kalabalığın bunu tıkanmış veya sıkışmışsa kalabalığın bunu hissetmesiyle panik oluşur ve büyür.hissetmesiyle panik oluşur ve büyür.

5.5. Önde bulunanların herhahgi bir Önde bulunanların herhahgi bir yöne, yola yönelmesi arkadakilerin onları yöne, yola yönelmesi arkadakilerin onları ısrarla ve hızla izlemesine neden olur. Bu ısrarla ve hızla izlemesine neden olur. Bu durumda öndekilerin ezilmesi, boğulması durumda öndekilerin ezilmesi, boğulması veya çiğnenmesi sözkonusu olabilir.veya çiğnenmesi sözkonusu olabilir.

6.6. Bazen kalabalığı etkisiz hale Bazen kalabalığı etkisiz hale getirmek için gaz, gözyaşartıcı vs. getirmek için gaz, gözyaşartıcı vs. kullanılabilir. Kullanılan gaz bombası gibi kullanılabilir. Kullanılan gaz bombası gibi maddeler bazen panik oluşturabilir.maddeler bazen panik oluşturabilir.

Paniğe kapılan insanların, nasıl davranacakları Paniğe kapılan insanların, nasıl davranacakları belirsiz olmakla birlikte, genel olarak bazı ortak belirsiz olmakla birlikte, genel olarak bazı ortak davranışlar gösterdiği söylenebilir. Panik davranışlar gösterdiği söylenebilir. Panik davranışının özellikleri:davranışının özellikleri:

1. 1. Herşeyden önce kalabalığın panik Herşeyden önce kalabalığın panik durumunda nasıl davranacağını önceden tahmin durumunda nasıl davranacağını önceden tahmin etmek güçtür. Panikleyen kişi, temel olarak, içinde etmek güçtür. Panikleyen kişi, temel olarak, içinde bulunduğu durumdan bir an önce kurtulmak için bulunduğu durumdan bir an önce kurtulmak için çabalar.çabalar.

2. 2. Rasyonel (akılcı) ve mantıklı davranamaz. Rasyonel (akılcı) ve mantıklı davranamaz. Kendisini kurtuluşa ulaştıracağını zannettiği en Kendisini kurtuluşa ulaştıracağını zannettiği en kısa, en kolay çıkışa doğru koşar, kaçar.kısa, en kolay çıkışa doğru koşar, kaçar.

3. 3. Organize olamaz, içten gelen bir duygunun Organize olamaz, içten gelen bir duygunun etkisiyle gereksiz hareketler sergiler. Korkulu, etkisiyle gereksiz hareketler sergiler. Korkulu, heyecanlı, mekanik ve koordinesiz davranışlar heyecanlı, mekanik ve koordinesiz davranışlar planlı ve koordineli davranışları ikinci plana iter.planlı ve koordineli davranışları ikinci plana iter.

4.4. Temel güdü, insanların ilk önce ve ne Temel güdü, insanların ilk önce ve ne pahasına olursa olsun canlarını kurtarmaları ve pahasına olursa olsun canlarını kurtarmaları ve güvenli bir yere sığınmalarıdır.güvenli bir yere sığınmalarıdır.

5.5. Sesi çok çıkan insanı ve onun verdiği Sesi çok çıkan insanı ve onun verdiği emirleri dinlerler. Telkinlere açık olup, emirleri dinlerler. Telkinlere açık olup, söylenenleri eleştirmezler, nedenlerini söylenenleri eleştirmezler, nedenlerini sorgulamazlar.sorgulamazlar.

6.6. Ilk hareket edeni ya da çoğunluğun Ilk hareket edeni ya da çoğunluğun hareket ettiği yöne doğru yönelip onları hareket ettiği yöne doğru yönelip onları takip ederler. Bu durum, toplu davranışın takip ederler. Bu durum, toplu davranışın da özelliğidir.da özelliğidir.

7.7. Paniğe kapılanların, can telaşıyla, Paniğe kapılanların, can telaşıyla, insani duyguları zayıftır. Izdihamdan insani duyguları zayıftır. Izdihamdan başkalarının (kadınlar, çocuklar, güçsüzler, başkalarının (kadınlar, çocuklar, güçsüzler, vs) zarar görebileceğini, ezilip hatta vs) zarar görebileceğini, ezilip hatta ölebileceğini pek düşünmezler ya da ölebileceğini pek düşünmezler ya da umursamazlar, akıllarına getirmezler.umursamazlar, akıllarına getirmezler.

Panik durumunda güvenlik güçleri Panik durumunda güvenlik güçleri dikkatli olmalı, panikletmemeye, dikkatli olmalı, panikletmemeye, kendileri de paniklememeye, kendileri de paniklememeye, sakinleştirmeye özen sakinleştirmeye özen göstermelidirler. Irade zayıflığı, göstermelidirler. Irade zayıflığı, duygusallık, özenti, telkine duygusallık, özenti, telkine elverişlilik, sirayet ve tesir altında elverişlilik, sirayet ve tesir altında kalma, panikleyen kalabalığın kalma, panikleyen kalabalığın davranışına yön veren unsurlardır.davranışına yön veren unsurlardır.

Kalabalıklarda Bulunan Kalabalıklarda Bulunan Kişi TipleriKişi Tipleri

Kalabalıklar grup dinamiği ile hareket ederler. Kalabalıklar grup dinamiği ile hareket ederler. Grup dinamiği, grup içinde insanları bir arada Grup dinamiği, grup içinde insanları bir arada tutan, gruptaki bireyi tek başına olduğundan tutan, gruptaki bireyi tek başına olduğundan daha farklı davranmaya iten, grubu oluşturan daha farklı davranmaya iten, grubu oluşturan enerji (güç) olarak tanımlanabilir. enerji (güç) olarak tanımlanabilir. Kalabalıklarda grup dinamiğini oluşturan Kalabalıklarda grup dinamiğini oluşturan farklı kişilik özelliklerine sahip insanlar farklı kişilik özelliklerine sahip insanlar bulunur. Bunlar:bulunur. Bunlar:

1. Önderler (elebaşılar, liderler):1. Önderler (elebaşılar, liderler): Bu Bu kişiler, hazırlıklı ve planlı olarak önceden var kişiler, hazırlıklı ve planlı olarak önceden var olabildiği gibi, sonradan da ortaya çıkabilirler.olabildiği gibi, sonradan da ortaya çıkabilirler.

2. Profesyonel kışkırtıcılar, provokatörler:2. Profesyonel kışkırtıcılar, provokatörler: ProvokasyonProvokasyon, birini ya da bir topluluğu suç sayılacak , birini ya da bir topluluğu suç sayılacak bir eyleme, harekete itmek için tahrik etme, bir eyleme, harekete itmek için tahrik etme, kışkırtmadır. Bunu yapan kişiye kışkırtmadır. Bunu yapan kişiye provokatörprovokatör denir. denir. Ajan provokatörAjan provokatör ise genellikle karşıt görüşlü bir ise genellikle karşıt görüşlü bir topluluğun veya göstericilerin arasına karışarak topluluğun veya göstericilerin arasına karışarak onları taşkınlığa veya suç sayılan bir eyleme iten, onları taşkınlığa veya suç sayılan bir eyleme iten, böylece kendi tarafının veya örgütünün misilleme böylece kendi tarafının veya örgütünün misilleme yapmasını haklı gösterecek uygun bir ortam yapmasını haklı gösterecek uygun bir ortam hazırlayan kişidir. Provokatörler, başkalarının hazırlayan kişidir. Provokatörler, başkalarının desteğini ve güvenini kazanarak onları desteğini ve güvenini kazanarak onları yönlendirmede oldukça profesyoneldirler. Bazen yönlendirmede oldukça profesyoneldirler. Bazen açıktan kışkırtma eylemi yaparlarken bazen de açıktan kışkırtma eylemi yaparlarken bazen de yüzlerini-kendilerini gizleyerek kışkırtma işini yüzlerini-kendilerini gizleyerek kışkırtma işini yaparlar. (Toplumsal olaylarda yüzünü kapatmak yaparlar. (Toplumsal olaylarda yüzünü kapatmak 1998’de yasaklandı).1998’de yasaklandı).

AjitasyonAjitasyon, provokasyonun bir alt derecesidir. Bir , provokasyonun bir alt derecesidir. Bir kişiyi, grubu ya da geniş halk kitlelerini duygusal kişiyi, grubu ya da geniş halk kitlelerini duygusal olarak uyarma, endişelendirme, sinirlendirme ya da olarak uyarma, endişelendirme, sinirlendirme ya da bir politik-sosyal konuda tartışma başlatma, bir politik-sosyal konuda tartışma başlatma, kampanya yapma şeklindeki yazılı-sözlü kampanya yapma şeklindeki yazılı-sözlü faaliyetlerdir. Ajitasyonun bu yönüyle biraz da faaliyetlerdir. Ajitasyonun bu yönüyle biraz da propaganda yönü vardır.propaganda yönü vardır.

3. Atılganlar:3. Atılganlar: Etraflıca düşünmeden ani karar Etraflıca düşünmeden ani karar veren ve böylece kendilerine topluluk içinde veren ve böylece kendilerine topluluk içinde bir statü edinmeye çalışan kimselerdir. bir statü edinmeye çalışan kimselerdir. Antisosyal, sevilmemiş, reddedilmiş, Antisosyal, sevilmemiş, reddedilmiş, cezalandırılmış, hemen zevk almayı cezalandırılmış, hemen zevk almayı amaçlayan, zayıf iradeli kişilerdir.amaçlayan, zayıf iradeli kişilerdir.

4. Tesir altında kalanlar: 4. Tesir altında kalanlar: Kendi Kendi başlarına eylem başlatacak cesaretleri başlarına eylem başlatacak cesaretleri olmayan, atılganlarla kışkırtıcıların eylemleri-olmayan, atılganlarla kışkırtıcıların eylemleri-sözleri doğrultusunda hareket eden kişilerdir.sözleri doğrultusunda hareket eden kişilerdir.

5. Ihtiyatlılar:5. Ihtiyatlılar: Kişilik yapısı olarak zeki, Kişilik yapısı olarak zeki, titiz, mükemmeliyetçi ve utangaç tiplerdir. Bir titiz, mükemmeliyetçi ve utangaç tiplerdir. Bir eyleme hemen katılmayıp, biraz daha akıllıca eyleme hemen katılmayıp, biraz daha akıllıca hareket eden, kendileri için bir sorumluluk hareket eden, kendileri için bir sorumluluk doğurmayacaksa eyleme katılan, yaşça olgun doğurmayacaksa eyleme katılan, yaşça olgun güngörmüş kişilerdirgüngörmüş kişilerdir

6. 6. Destekçiler:Destekçiler: Destekleyiciler, toplu Destekleyiciler, toplu hareketlere gerçekte katılmayıp sempati hareketlere gerçekte katılmayıp sempati besleyen, dışarıdan çığırtkanlıkla destekleyen besleyen, dışarıdan çığırtkanlıkla destekleyen insanlardan oluşur.insanlardan oluşur.

7. Seyirciler7. Seyirciler:: Topluluğun eylemlerine Topluluğun eylemlerine katılmaz, olumlu veya olumsuz tepki de katılmaz, olumlu veya olumsuz tepki de belirtmezler. Ancak eylemciler, onların belirtmezler. Ancak eylemciler, onların varlığından manevi destek alır, öyle varlığından manevi destek alır, öyle hissederler.hissederler.

8. 8. Karşı eylemcilerKarşı eylemciler:: Gösterici kalabalığın Gösterici kalabalığın içinden çıkarak veya dışarıdan eyleme karşı içinden çıkarak veya dışarıdan eyleme karşı çıkan, bazen müdahale eden tiplerdir. Daha çok çıkan, bazen müdahale eden tiplerdir. Daha çok ideolojik, sağcı-solcu, laik-antilaik, Maocu-ideolojik, sağcı-solcu, laik-antilaik, Maocu-Leninci, komünist-faşist gibi eylemlerde Leninci, komünist-faşist gibi eylemlerde vardırlar.vardırlar.

Beşinci BölümBeşinci Bölüm

TOPLUMSAL TOPLUMSAL OLAYLARDA GÜVENLİK OLAYLARDA GÜVENLİK

KUVVETLERİNİN KUVVETLERİNİN UYGULAMADA UYGULAMADA GÖZÖNÜNDE GÖZÖNÜNDE

BULUNDURMALARI BULUNDURMALARI GEREKEN GENEL GEREKEN GENEL

İLKELERİLKELER

Bu ilkeler EGM, Eğitim Dairesi Başkanlığı Bu ilkeler EGM, Eğitim Dairesi Başkanlığı yayınlarında şu şekilde yer almaktadır:yayınlarında şu şekilde yer almaktadır:

1. Diyalog kurma:1. Diyalog kurma: Eylemlerin amacı Eylemlerin amacı öğrenildikten/belirlendikten sonra öğrenildikten/belirlendikten sonra düzenleyicilerle, liderlerle irtibata geçilir. düzenleyicilerle, liderlerle irtibata geçilir. Yeri, zamanı, yönü, sloganların içeriği, Yeri, zamanı, yönü, sloganların içeriği, taşınacak pankartlar, saldırı amaçlı taşınacak pankartlar, saldırı amaçlı kullanılabilecek malzemelerin taşınmaması kullanılabilecek malzemelerin taşınmaması konusunda anlaşma sağlanmalıdır. Organize konusunda anlaşma sağlanmalıdır. Organize edenlerin topluluğu kontrol kabiliyetleri ve edenlerin topluluğu kontrol kabiliyetleri ve tutumlarına göre tedbirler alınır, önlemler tutumlarına göre tedbirler alınır, önlemler hazırlanır.hazırlanır.

2. İkna edici, inandırıcı olma:2. İkna edici, inandırıcı olma: Uyulması gereken kuralları ve yasaklamaları Uyulması gereken kuralları ve yasaklamaları itici olmayan bir dil ve üslupla (emredici itici olmayan bir dil ve üslupla (emredici değil, uyarıcı ve hatırlatıcı); emirlerin ve değil, uyarıcı ve hatırlatıcı); emirlerin ve kuralların keyfi bir uygulama değil, kuralların keyfi bir uygulama değil, topluluğun kendi yarar ve güvenliği için topluluğun kendi yarar ve güvenliği için olduğunu uygun bir şekilde anlatmak olduğunu uygun bir şekilde anlatmak gerekir.gerekir.

3. İnsiyatifi elinde bulundurma ve 3. İnsiyatifi elinde bulundurma ve kullanma:kullanma: Hem kontrol olarak düşünülebilir, Hem kontrol olarak düşünülebilir, hem de ufak tefek taşkınlıklara göz yumarak hem de ufak tefek taşkınlıklara göz yumarak (boşalma teorisi) destek ve güven kazanmadır. (boşalma teorisi) destek ve güven kazanmadır. Eylem anında suçluyu yaka paça etmek bazen Eylem anında suçluyu yaka paça etmek bazen risklidir.risklidir.

4. Caydırıcılık:4. Caydırıcılık: Suç işlemeye niyetli kişi ve Suç işlemeye niyetli kişi ve grupları bundan vazgeçirme tedbirleridir. grupları bundan vazgeçirme tedbirleridir. Hazırlıklı yeterli ve kararlı olunduğu Hazırlıklı yeterli ve kararlı olunduğu mesajı mesajı verilmesi esastır; verilmesi esastır; meydan okuma ve düelloya meydan okuma ve düelloya davet davet mesajı değil.mesajı değil.

5. Tahriklere ve tahrikçilere engel olma5. Tahriklere ve tahrikçilere engel olma 6. Provokasyona gelmeme6. Provokasyona gelmeme 7. Kuvvet gösterisi: 7. Kuvvet gösterisi: (Caydırıcılık için)(Caydırıcılık için)

8. Zor kullanma: 8. Zor kullanma: (Caydırıcılık için ve (Caydırıcılık için ve gerekli olduğu durumlarda)gerekli olduğu durumlarda)

9. Paniği önleme9. Paniği önleme 10. Medya ile ilişkileri geliştirme10. Medya ile ilişkileri geliştirme 11. Profesyonel olma:11. Profesyonel olma: Topluluğu Topluluğu

engelleyici olma, çevredeki eşya ve insanları engelleyici olma, çevredeki eşya ve insanları onlardan koruma kadar, gösterici onlardan koruma kadar, gösterici kalabalığın da güvenliğini sağlamak, bunu kalabalığın da güvenliğini sağlamak, bunu onlara hissettirmek esastır, hakların onlara hissettirmek esastır, hakların kullanılmasına nezaret etmek, yardımcı kullanılmasına nezaret etmek, yardımcı olmak vs.olmak vs.

12. Tarafsız olma12. Tarafsız olma 13. Minimum kuvvet kullanma13. Minimum kuvvet kullanma 14. Teknolojiden yararlanma14. Teknolojiden yararlanma

Altıncı BölümAltıncı BölümCOP VE GÖZ YAŞARTICI COP VE GÖZ YAŞARTICI

GAZLARGAZLARCOP KULLANMA VE COP KULLANMA VE

COPUN ÖZELLİKLERİCOPUN ÖZELLİKLERİ

Ülkemizde kullanılan ağaçtan yapılıp siyaha boyanmış Ülkemizde kullanılan ağaçtan yapılıp siyaha boyanmış coplar, lastikten yapılmış coplar ve elektrikli coplar coplar, lastikten yapılmış coplar ve elektrikli coplar vardır. 4 cm çapında, 30-90 cm boyundadır.vardır. 4 cm çapında, 30-90 cm boyundadır.

1. Kısa cop (Billy): 30-45 cm.1. Kısa cop (Billy): 30-45 cm. 2. Orta cop (Nightstick): 50-65 cm, kavga için 2. Orta cop (Nightstick): 50-65 cm, kavga için

uygun.uygun. 3. Uzun cop (Riotstick): 70-90 cm, kalabalıklar 3. Uzun cop (Riotstick): 70-90 cm, kalabalıklar

için.için. Cop, iyi kullanan personelin elinde savunma ve Cop, iyi kullanan personelin elinde savunma ve

ani hücum için kullanılabilen güçlü bir el silahıdır. ani hücum için kullanılabilen güçlü bir el silahıdır. Bazen ateşli silahtan daha verimli olduğu söylenebilir, Bazen ateşli silahtan daha verimli olduğu söylenebilir, fiziki bir güçtür. Öldürücü değildir, acı vermesi fiziki bir güçtür. Öldürücü değildir, acı vermesi nedeniyle psikolojik etki yapar. Güvenlik elemanıyla nedeniyle psikolojik etki yapar. Güvenlik elemanıyla saldırgan arasında belirli bir mesafe tutmaya yarar ve saldırgan arasında belirli bir mesafe tutmaya yarar ve kolun uzantısı olarak kabul edilir. Daha çok saldırı kolun uzantısı olarak kabul edilir. Daha çok saldırı amaçlıdır. Gerekli olmayan durumlarda (saldırgan amaçlıdır. Gerekli olmayan durumlarda (saldırgan etkisiz hale getirildikten, yakalandıktan veya tecrit etkisiz hale getirildikten, yakalandıktan veya tecrit edildikten sonra) kullanılmamalıdır. Güvenlik görevlisi edildikten sonra) kullanılmamalıdır. Güvenlik görevlisi ceza verici konumda değildir, suçu önlemek ve ceza verici konumda değildir, suçu önlemek ve sanıkları yakalamakla yükümlüdür.sanıkları yakalamakla yükümlüdür.

Copun bir ucunda kayış vardır. Bu kayışın Copun bir ucunda kayış vardır. Bu kayışın boyutları ve takılışı şöyledir: Sopa boyutları ve takılışı şöyledir: Sopa üzerindeki delik alt uçtan 15-20 cm üzerindeki delik alt uçtan 15-20 cm mesafede bulunmalı, kayış delikten mesafede bulunmalı, kayış delikten düğümlenmelidir. Kayışın iki ucu ters düğümlenmelidir. Kayışın iki ucu ters istikametlerden delikten geçirilerek boyu istikametlerden delikten geçirilerek boyu ayarlanır ve düğümlenir. Kayışın uzunluğu, ayarlanır ve düğümlenir. Kayışın uzunluğu, başparmaktan geçirilip elin sırt kısmından başparmaktan geçirilip elin sırt kısmından aşağıya copla birlikte sallandırıldığında, aşağıya copla birlikte sallandırıldığında, copun ucu ile elin alt kenarı arası birbirine copun ucu ile elin alt kenarı arası birbirine hafifçe değecek kadar uzun olmalıdır.hafifçe değecek kadar uzun olmalıdır.

Cop en iyi kullanılan el ile taşınır. Cop en iyi kullanılan el ile taşınır. Sürekli kontrol altında tutulur. Sürekli kontrol altında tutulur. Kullanılacağında elin avuç içi copu tutacak Kullanılacağında elin avuç içi copu tutacak şekilde çevrilince kayış elin sırtını şekilde çevrilince kayış elin sırtını çevrelemelidir.çevrelemelidir.

GGÖZ YAŞARTICI KİMYASAL ÖZ YAŞARTICI KİMYASAL

MADDELERMADDELER Kanuna aykırı her türlü toplantı, gösteri yürüyüş, Kanuna aykırı her türlü toplantı, gösteri yürüyüş,

miting ve benzeri eylem ile isyanlarda toplulukların miting ve benzeri eylem ile isyanlarda toplulukların dağılmasını sağlamak veya belirlenen yöne dağılmasını sağlamak veya belirlenen yöne yönlendirmek maksadıyla, ayrıca özel maharet yönlendirmek maksadıyla, ayrıca özel maharet gerektiren operasyonlarda, gözaltına alma ve gerektiren operasyonlarda, gözaltına alma ve görevin icrası sırasında karşılaşılan saldırıları etkisiz görevin icrası sırasında karşılaşılan saldırıları etkisiz hale getirmek ve direnişleri kırmak amacıyla hale getirmek ve direnişleri kırmak amacıyla kullanılır.kullanılır.

1. CS (Orto-chlorbenzalmalononitrit) Gazı1. CS (Orto-chlorbenzalmalononitrit) Gazı:: (B.B. (B.B. CCarson ve R.W. arson ve R.W. SStoughton tarafından toughton tarafından bulunmuş.) Gözyaşartıcı gazlar içinde en yaygın bulunmuş.) Gözyaşartıcı gazlar içinde en yaygın kullanılanıdır. Görünümü beyaz kristal pudra kullanılanıdır. Görünümü beyaz kristal pudra şeklindedir.Etkisi 20-60 sn arasında ortaya çıkar ve şeklindedir.Etkisi 20-60 sn arasında ortaya çıkar ve 10-30 dakika içinde kaybolur. CN maddesinden daha 10-30 dakika içinde kaybolur. CN maddesinden daha güvenli, etkili ve yan etkisi daha azdır. Daha çok el güvenli, etkili ve yan etkisi daha azdır. Daha çok el bombası ve fişeklerle kullanılır. CS maddesinin bombası ve fişeklerle kullanılır. CS maddesinin etkileri şunlardır:etkileri şunlardır:

1. Aşırı gözyaşı ve yanma1. Aşırı gözyaşı ve yanma 2. Göz kapaklarının istem dışı kapanması ve 2. Göz kapaklarının istem dışı kapanması ve

gözyaşından dolayı görememegözyaşından dolayı görememe 3. Burunda yanma ve akıntı3. Burunda yanma ve akıntı 4. Aşırı tükürük ve salya ifrazı4. Aşırı tükürük ve salya ifrazı 5. Nefes darlığı, bronşlarda yanma5. Nefes darlığı, bronşlarda yanma 6. Sürekli öksürme ve aksırma, göğüs 6. Sürekli öksürme ve aksırma, göğüs

sıkışması, boğulma hissi ve paniksıkışması, boğulma hissi ve panik 7. Baş dönmesi ve sersemleme7. Baş dönmesi ve sersemleme 8. Geçici koordinasyon bozukluğu8. Geçici koordinasyon bozukluğu 9. Deride (9. Deride (özellikle de nemli bölgelerdeözellikle de nemli bölgelerde) yanma ve ) yanma ve

batma hissibatma hissi 10. Mide bulantısı ve bazen kusma10. Mide bulantısı ve bazen kusma 11. Nadiren burun kanaması, ishal11. Nadiren burun kanaması, ishal 12. Parlak ışığa karşı duyarlılık (fotofobi)12. Parlak ışığa karşı duyarlılık (fotofobi)

22. CN (Kloroasetafenon) Gazı. CN (Kloroasetafenon) Gazı: : Katı (54 Katı (54 derecede erir), sarımtrak renkte, elma çiçeği derecede erir), sarımtrak renkte, elma çiçeği kokusunda, gözleri ve üst solunum yollarını kokusunda, gözleri ve üst solunum yollarını hemen tahriş eden bir maddedir. Anında tesir hemen tahriş eden bir maddedir. Anında tesir eder ve etkisi yarım saat ile bir kaç saat eder ve etkisi yarım saat ile bir kaç saat sürer. Yüksek konsantrasyonları gözyaşı, sürer. Yüksek konsantrasyonları gözyaşı, tahriş, yanma, boğaz ve burun ağrısına, cildin tahriş, yanma, boğaz ve burun ağrısına, cildin duyarlı (terleyen, nemli) bölgelerinde duyarlı (terleyen, nemli) bölgelerinde kaşıntıya neden olur. Güneş yanığı benzeri kaşıntıya neden olur. Güneş yanığı benzeri etkiler bırakır.etkiler bırakır.

33. OC (Oleoresin Capsicum. OC (Oleoresin Capsicum) Biber ) Biber Gazı: Gazı: Şili biberinin işlenmesiyle elde Şili biberinin işlenmesiyle elde edilen doğal bir maddedir. Halk edilen doğal bir maddedir. Halk arasında arasında biber gazıbiber gazı olarak da bilinir. olarak da bilinir. CN ve CS gazlarından daha kullanışlı CN ve CS gazlarından daha kullanışlı ve daha az yan etkiye sahiptir. ve daha az yan etkiye sahiptir. Spreyler içerisinde kullanılır. Etkisi Spreyler içerisinde kullanılır. Etkisi 3-15 saniyede görülür, 20-30 dakika 3-15 saniyede görülür, 20-30 dakika içinde kaybolur. Biberden dolayı içinde kaybolur. Biberden dolayı temas ettiği yerde çok fazla yanma temas ettiği yerde çok fazla yanma hissi verir. Temizlenmesi kolaydır. hissi verir. Temizlenmesi kolaydır. Etkileri:Etkileri:

1. Gözde yanma ve kanlanma1. Gözde yanma ve kanlanma2. Mukozalarda şişme2. Mukozalarda şişme3. Burunda yanma ve batma hissi3. Burunda yanma ve batma hissi4. Üst solunum yolları zarlarında şişme4. Üst solunum yolları zarlarında şişme5. Teneffüs edilmesi halinde diyaframda 5. Teneffüs edilmesi halinde diyaframda kasılmakasılma6. Baş dönmesi ve sersemleme6. Baş dönmesi ve sersemleme7. Deride temas ettiği bölgelerde 7. Deride temas ettiği bölgelerde yanma ve batma. Güneş yanığı benzeri yanma ve batma. Güneş yanığı benzeri kızarıklıklar.kızarıklıklar.8. Mide bulantısı ve kusma8. Mide bulantısı ve kusma9. Nadiren konuşamama ve geçici 9. Nadiren konuşamama ve geçici gırtlak felcigırtlak felci10. Nadiren burun kanaması10. Nadiren burun kanaması

4. 4. Diğer gazlarDiğer gazlar -CNC-CNC (CN gazı ile kloroform karışımı. (CN gazı ile kloroform karışımı.

Kısa etkili)Kısa etkili) -CNS-CNS (Klorpikrin karışımı. Boğucudur) (Klorpikrin karışımı. Boğucudur) -CNB -CNB (Benzin gibi kokar. Eğitim için (Benzin gibi kokar. Eğitim için

kullanılır)kullanılır) -BBC-BBC (Brom Benzil Siyanür. Ani (Brom Benzil Siyanür. Ani

etkilidir, başağrısı yapar)etkilidir, başağrısı yapar) -CR-CR (Dibenzon ksazepin. Oldukça (Dibenzon ksazepin. Oldukça

etkilidir)etkilidir)

Gözyaşartıcı Kimyasal Maddeleri Yayma Gözyaşartıcı Kimyasal Maddeleri Yayma

YollarıYolları Kimyasal maddeler sıvı, gaz ve aerosol halde Kimyasal maddeler sıvı, gaz ve aerosol halde

bulunabilir. Farklı yayma yöntemleri vardır:bulunabilir. Farklı yayma yöntemleri vardır: 1. Yanma yoluyla yayılma:1. Yanma yoluyla yayılma: CS maddesi yanabilen, ısı ve CS maddesi yanabilen, ısı ve

duman çıkaran bir maddeyle karıştırılır, bir muhafaza içine duman çıkaran bir maddeyle karıştırılır, bir muhafaza içine konur. Yandıkça buhar ve duman şeklinde yayılır. Duman, konur. Yandıkça buhar ve duman şeklinde yayılır. Duman, kişilerin diğerleriyle irtibatını koparır, tecrit eder. Kalabalığı kişilerin diğerleriyle irtibatını koparır, tecrit eder. Kalabalığı bir arada tutan kişilerin düşüncesini ve gücünü kıracak bir arada tutan kişilerin düşüncesini ve gücünü kıracak psikolojik bir etkiye de sahiptir.psikolojik bir etkiye de sahiptir.

2. Patlama ile yayılma:2. Patlama ile yayılma: Patlayıcı bir madde ile Patlayıcı bir madde ile patlatılan CS maddesi havaya yayılır. Yayılma süresi daha patlatılan CS maddesi havaya yayılır. Yayılma süresi daha kısadır ve tekrar geriye atılma ihtimali azdır.kısadır ve tekrar geriye atılma ihtimali azdır.

3. Sıkıştırılmış aerosol ile yayma:3. Sıkıştırılmış aerosol ile yayma: Basınçlı, itici gazla Basınçlı, itici gazla birlikte bir kaba konur ve aerosol olarak püskürtülür. Maddeyi birlikte bir kaba konur ve aerosol olarak püskürtülür. Maddeyi ani ve dengeli olarak yaydığı için çok tercih edilir. Benzer ani ve dengeli olarak yaydığı için çok tercih edilir. Benzer biçimde, bir roketle, sıkıştırılmış kimyasal maddenin roketin biçimde, bir roketle, sıkıştırılmış kimyasal maddenin roketin hedefe çarpıp kırılmasıyla da yayılabilir.hedefe çarpıp kırılmasıyla da yayılabilir.

4. Sisleme yoluyla yayma:4. Sisleme yoluyla yayma: Bir eritici içinde çözülmesi Bir eritici içinde çözülmesi ve sisleme formülüyle duman olarak dışarıya çıkartılmasıdır.ve sisleme formülüyle duman olarak dışarıya çıkartılmasıdır.

Gaz El BombalarıGaz El Bombaları Genellikle içine CS gazı konan el Genellikle içine CS gazı konan el

bombalarıdır. Gaz el bombalarının bombalarıdır. Gaz el bombalarının dozu çok yoğundur. Bu yüzden kapalı dozu çok yoğundur. Bu yüzden kapalı yerlerde (zorunlu olmadıkça) pek yerlerde (zorunlu olmadıkça) pek kullanılmaz. Başlıca gaz el bombaları:kullanılmaz. Başlıca gaz el bombaları:

1. 9230 Poison Plastik Gaz El Bombası1. 9230 Poison Plastik Gaz El Bombası 2. Apg Plastik Gaz El Bombası2. Apg Plastik Gaz El Bombası 3. Riot 518 Metal Gaz El Bombası3. Riot 518 Metal Gaz El Bombası 4. MKE G2 CS Gaz Bombası4. MKE G2 CS Gaz Bombası 5. MKE Sis El Bombası5. MKE Sis El Bombası

Gözyaşartıcı Kimyasal Gözyaşartıcı Kimyasal Maddelerin Maddelerin

Kullanımında Dikkat Kullanımında Dikkat Edilecek Noktalar:Edilecek Noktalar:

1. 1. Amacı dışında ve gerekli tedbirler Amacı dışında ve gerekli tedbirler alınmadan kullanılmamalıdır.alınmadan kullanılmamalıdır.

2. 2. Kullanmadan önce topluluğa uyarı Kullanmadan önce topluluğa uyarı yapılmalı ve dağılmaları söylenmelidir.yapılmalı ve dağılmaları söylenmelidir.

3. 3. Gaz ekibinden sorumlu amirin Gaz ekibinden sorumlu amirin değerlendirmesi ve gözetiminde, belirttiği değerlendirmesi ve gözetiminde, belirttiği dozda kullanılmalıdır.dozda kullanılmalıdır.

4.4. Bu konuda eğitilmiş personel Bu konuda eğitilmiş personel tarafından kullanılmalıdır.tarafından kullanılmalıdır.

5.5. Rüzgarın yönü, hızı ve hava Rüzgarın yönü, hızı ve hava sıcaklığı gibi faktörler dikkate alınmalıdır.sıcaklığı gibi faktörler dikkate alınmalıdır.

6.6. Topluluğun veya kişinin direnci ve Topluluğun veya kişinin direnci ve karşı koyması ile orantılı olarak karşı koyması ile orantılı olarak kullanılmalı ve kademeli şekilde kullanılmalı ve kademeli şekilde artırılmalıdır.artırılmalıdır.

7.7. Kapalı yerlerde yüksek yoğunluklu Kapalı yerlerde yüksek yoğunluklu mühimmat kullanılmaz.mühimmat kullanılmaz.

8.8. Kapalı yerlerde yangınlara neden Kapalı yerlerde yangınlara neden olabileceğinden ateşleme sistemiyle çalışan olabileceğinden ateşleme sistemiyle çalışan mühimmat kullanılmamalıdır.mühimmat kullanılmamalıdır.

9.9. Kapalı alanlarda ve toplumsal Kapalı alanlarda ve toplumsal olaylarda gaz maskesi kullanılmalıdır.olaylarda gaz maskesi kullanılmalıdır.

10.10. Fişek ve roketle atılan gaz Fişek ve roketle atılan gaz mühimmatı insan vücuduna atılmamalıdır.mühimmatı insan vücuduna atılmamalıdır.

11.11. Spreyler bir kişiye en az 1 m Spreyler bir kişiye en az 1 m mesafeden bir sıkım olarak kullanılır.mesafeden bir sıkım olarak kullanılır.

12.12. Direniş ve saldırısına son vermiş Direniş ve saldırısına son vermiş kişilere karşı kesinlikle kullanılmamalıdır.kişilere karşı kesinlikle kullanılmamalıdır.

Toplumsal Olaylarda Gözyaşartıcı Toplumsal Olaylarda Gözyaşartıcı

Mühimmatın KullanılmasıMühimmatın Kullanılması Toplumsal olaylarda kalabalığı daha küçük parçalara Toplumsal olaylarda kalabalığı daha küçük parçalara

bölmek, dağıtmak, aralarındaki etkileşimi zayıflatarak bölmek, dağıtmak, aralarındaki etkileşimi zayıflatarak tahrikçilerin etkisini kırmak, kalabalığı istenen tarafa tahrikçilerin etkisini kırmak, kalabalığı istenen tarafa yöneltmek için gaz kullanılır. Dikkat edilmesi gereken yöneltmek için gaz kullanılır. Dikkat edilmesi gereken noktalar:noktalar:

1.1. Rüzgarın etkisiyle, topluluğun gazın etkisine Rüzgarın etkisiyle, topluluğun gazın etkisine daha çok girebilmesi için uygun nokta belirlenmelidir.daha çok girebilmesi için uygun nokta belirlenmelidir.

2.2. Rüzgarın yön değiştirmesi, gaz mühimmatının Rüzgarın yön değiştirmesi, gaz mühimmatının geri atılması gibi faktörler gözönünde bulundurulmalı geri atılması gibi faktörler gözönünde bulundurulmalı ve gaz maskesi bulundurulup gerekirse takılmalıdır.ve gaz maskesi bulundurulup gerekirse takılmalıdır.

3.3. Gazdan etkilenenlerin kaçış yolları açık Gazdan etkilenenlerin kaçış yolları açık tutulmalı, iş merkezleri ve evlere kaçışlar tutulmalı, iş merkezleri ve evlere kaçışlar önlenmelidir.önlenmelidir.

4.4. Mühimmatın menzili, etki süresi iyi bilinmeli, Mühimmatın menzili, etki süresi iyi bilinmeli, uygun olanı kullanılmalıdır.uygun olanı kullanılmalıdır.

5.5. Kalabalığın özellikleri ve büyüklüğü dikkate Kalabalığın özellikleri ve büyüklüğü dikkate alınmalıdır. Çok büyük bir kalabalığın ortasına gaz alınmalıdır. Çok büyük bir kalabalığın ortasına gaz bombası atılırsa dışardakiler etkilenmediği için bombası atılırsa dışardakiler etkilenmediği için kaçmazlar, ama içeriden dışarıya doğru bir kaçış kaçmazlar, ama içeriden dışarıya doğru bir kaçış olacağından ezilmeler olabilir.olacağından ezilmeler olabilir.

Kapalı Alanlarda Gözyaşartıcı Kapalı Alanlarda Gözyaşartıcı

Mühimmatın KullanılmasıMühimmatın Kullanılması 1.1. Kapalı alanlarda konsantrasyonu düşük Kapalı alanlarda konsantrasyonu düşük

mühimmat kullanılmalıdır. Aksi halde solunum yolları, mühimmat kullanılmalıdır. Aksi halde solunum yolları, kalp ve ciğer rahatsızlıkları bulunanlarla yaşlılar ve kalp ve ciğer rahatsızlıkları bulunanlarla yaşlılar ve çocuklar üzerinde öldürücü etkisi olabilir.çocuklar üzerinde öldürücü etkisi olabilir.

2.2. Patlama ve yanma ile yayılma yöntemi, yangın Patlama ve yanma ile yayılma yöntemi, yangın çıkarabileceği ihtimaline karşı, başvurulmamalı; bunun çıkarabileceği ihtimaline karşı, başvurulmamalı; bunun yerine sis ve aerosol-sprey yöntemi tercih edilmelidir.yerine sis ve aerosol-sprey yöntemi tercih edilmelidir.

3.3. Kapalı yerlerde kullanımdaki amaç, içerideki Kapalı yerlerde kullanımdaki amaç, içerideki şahısların dışarıya çıkartılmasıdır. Binalarda önce en şahısların dışarıya çıkartılmasıdır. Binalarda önce en üst kattan başlanır, sonra boş odalar, daha sonra da üst kattan başlanır, sonra boş odalar, daha sonra da şahısların bulundukları odalara gaz fişekleri atılır.şahısların bulundukları odalara gaz fişekleri atılır.

4.4. Tuvalet, banyo gibi dışarıya penceresi açılan Tuvalet, banyo gibi dışarıya penceresi açılan küçük bölümlere saklanılabileceği unutulmamalı binaya küçük bölümlere saklanılabileceği unutulmamalı binaya girişte dikkatli (ve hatta gaz maskeli) olunmalıdır.girişte dikkatli (ve hatta gaz maskeli) olunmalıdır.

5.5. Araçlara karşı kullanılırken camları delecek Araçlara karşı kullanılırken camları delecek fişekler kullanılmalıdır. Içeriye gaz yayıldıktan sonra fişekler kullanılmalıdır. Içeriye gaz yayıldıktan sonra kapılar açılarak şahıslar alınmalıdırkapılar açılarak şahıslar alınmalıdır

Gözyaşartıcı Kimyasal Gözyaşartıcı Kimyasal Maddelere Karşı IlkyardımMaddelere Karşı Ilkyardım

Gözyaşartıcı gaz vs. kullanımında amaç, sanıkları Gözyaşartıcı gaz vs. kullanımında amaç, sanıkları öldürmeden ve yaralamadan etkisiz hale öldürmeden ve yaralamadan etkisiz hale getirmektir. Yoksa acı çektirmek ve eziyet etmek getirmektir. Yoksa acı çektirmek ve eziyet etmek değil. Gazdan etkilenenlere (güvenlik personeli değil. Gazdan etkilenenlere (güvenlik personeli veya kalabalıktakiler) ilkyardım için hazırlıklı veya kalabalıktakiler) ilkyardım için hazırlıklı olunmalıdır. Gazın etkisiyle insanlar aciz duruma olunmalıdır. Gazın etkisiyle insanlar aciz duruma düşebileceği gibi, panik yaparak çevreye zarar da düşebileceği gibi, panik yaparak çevreye zarar da verebilirler.verebilirler.

Kimyasal madde sprey şeklinde Kimyasal madde sprey şeklinde kullanılmışsa etkisi bölgeseldir. Toz veya duman kullanılmışsa etkisi bölgeseldir. Toz veya duman şeklinde kullanıldıysa etkisi vücudun her tarafı, şeklinde kullanıldıysa etkisi vücudun her tarafı, özellikle de açık bölgeleridir.özellikle de açık bölgeleridir.

Bu konudaki ilkyardım tedbirleri şunlardır:Bu konudaki ilkyardım tedbirleri şunlardır:

1.1. Gazlı ortam derhal terkedilmeli Gazlı ortam derhal terkedilmeli 2.2. Gözler rüzgara açık tutulmalı, varsa lensler Gözler rüzgara açık tutulmalı, varsa lensler

çıkarılmalıdır. Gözkapakları çokça açılıp kapatılarak çıkarılmalıdır. Gözkapakları çokça açılıp kapatılarak gözyaşı akışı çoğaltılmalıdır, böylece gözler çabuk gözyaşı akışı çoğaltılmalıdır, böylece gözler çabuk temizlenir.temizlenir.

3.3. Burun, ağız, boğaz temizlenir ve normal Burun, ağız, boğaz temizlenir ve normal nefes almaya çalışılır.nefes almaya çalışılır.

4.4. Bol soğuk su ile maddenin bulaştığı yer Bol soğuk su ile maddenin bulaştığı yer ovuşturulmadan yıkanır.ovuşturulmadan yıkanır.

5.5. Terlemeyi engellemeli ve rüzgara çıkmalıdır. Terlemeyi engellemeli ve rüzgara çıkmalıdır. 6.6. Gözyaşartıcı maddelerin bulaştığı yerlere Gözyaşartıcı maddelerin bulaştığı yerlere

krem, merhem, yağ, losyon vs. sürülmez. Tanecikleri krem, merhem, yağ, losyon vs. sürülmez. Tanecikleri cilde yapıştırır.cilde yapıştırır.

7.7. Bulaşan giysiler çıkarılıp temizlenmelidir. Bulaşan giysiler çıkarılıp temizlenmelidir. 8.8. Gazdan etkilenen kişiyle konuşularak Gazdan etkilenen kişiyle konuşularak

rahatlaması ve sakinleşmesi sağlanır.rahatlaması ve sakinleşmesi sağlanır. 9.9. Bu şekilde gazın etkisi 15 dakikada Bu şekilde gazın etkisi 15 dakikada

geçecektir. Geçmez ya da beklenmeyen bir etki geçecektir. Geçmez ya da beklenmeyen bir etki görülürse tıbbi destek sağlanmalıdır.görülürse tıbbi destek sağlanmalıdır.

Yedinci BölümYedinci BölümŞÜPHELİ İLE ALANDA ŞÜPHELİ İLE ALANDA

GÖRÜŞMEGÖRÜŞME

Sekizinci BölümSekizinci BölümGÖRECELI POZISYON GÖRECELI POZISYON

ALMAALMA Karşılıklı ilişkilerde en çok karşılaşılan sorunlardan Karşılıklı ilişkilerde en çok karşılaşılan sorunlardan

biri, konuşanların birbirlerini anlamamaları veya biri, konuşanların birbirlerini anlamamaları veya kendilerini anlatma çabaları yüzünden diğerini kendilerini anlatma çabaları yüzünden diğerini dinlememeleridir. Sağlıklı bir iletişim için dinlemenin dinlememeleridir. Sağlıklı bir iletişim için dinlemenin önemi büyüktür. Bir güvenlik görevlisi de kendisini önemi büyüktür. Bir güvenlik görevlisi de kendisini doğru ifade etmeli ve görevi doğrultusunda karşıdaki doğru ifade etmeli ve görevi doğrultusunda karşıdaki ile ilişki kurmalıdır.ile ilişki kurmalıdır.

Etkileşim ve iletişimde kullanılan temel araç Etkileşim ve iletişimde kullanılan temel araç dildir. Dilin yanısıra dış görünüş, fiziksel görünüm ve dildir. Dilin yanısıra dış görünüş, fiziksel görünüm ve beden dili de o kişinin ruhsal durumu ve yapmak beden dili de o kişinin ruhsal durumu ve yapmak istedikleri hakkında fikir verir. Beden dili, el kol istedikleri hakkında fikir verir. Beden dili, el kol hareketleri, yüz ifadesi vs ile ortaya çıkar. Konuşan hareketleri, yüz ifadesi vs ile ortaya çıkar. Konuşan kişinin niyet ve istekleri, kullandığı kelimeler kadar kişinin niyet ve istekleri, kullandığı kelimeler kadar yüz ifadesinden de anlaşılır. Ayrıca karşıdakinin yüz ifadesinden de anlaşılır. Ayrıca karşıdakinin bakışına gözünü kırpmadan bakabilme, bir saldırganlık bakışına gözünü kırpmadan bakabilme, bir saldırganlık belirtisi olabileceği gibi, bir kimsenin iradesine belirtisi olabileceği gibi, bir kimsenin iradesine egemen olmada bir araç olarak da kullanılabilir.egemen olmada bir araç olarak da kullanılabilir.

Güvenlik kontrolleri sırasında çok değişik insan tipleri Güvenlik kontrolleri sırasında çok değişik insan tipleri ile karşılaşılmaktadır. Kimin tehlikeli kimin tehlikesiz ile karşılaşılmaktadır. Kimin tehlikeli kimin tehlikesiz olduğuna karar vermek güçtür. Burada şahısla olduğuna karar vermek güçtür. Burada şahısla kurulacak diyalog önemlidir. Bunun yanında güvenlik kurulacak diyalog önemlidir. Bunun yanında güvenlik görevlisinin kontrol noktasında dikkat etmesi gereken görevlisinin kontrol noktasında dikkat etmesi gereken tipler (kişi kontrolünde dikkat edilmesi gereken tipler (kişi kontrolünde dikkat edilmesi gereken hususlar) şunlardır:hususlar) şunlardır:

- Özel ilgi gösterilmesi gereken bürokratlar, önemli - Özel ilgi gösterilmesi gereken bürokratlar, önemli kişiler ve yüksek idarecilerkişiler ve yüksek idareciler

- Yaşlı insanlar- Yaşlı insanlar - Çocuklar- Çocuklar - Psikolojik sorunu olanlar, sinirli tipler- Psikolojik sorunu olanlar, sinirli tipler - Hasta ve fiziksel özürlü kişiler- Hasta ve fiziksel özürlü kişiler - Konuşulan dili anlamayanlar- Konuşulan dili anlamayanlar - Değerli madde taşıyan kişiler- Değerli madde taşıyan kişiler - Kurumda çalışanlar. Ayrıca personelin kontrolü (giriş - Kurumda çalışanlar. Ayrıca personelin kontrolü (giriş

kartı, nerelere girebilecekleri vs.) de sağlanmalıdır.kartı, nerelere girebilecekleri vs.) de sağlanmalıdır.

SALDIRGANLIKSALDIRGANLIK, , BELİRTİLERİBELİRTİLERİ, , ÇEŞİTLERİ ÇEŞİTLERİ

VEVE NEDENLERİNEDENLERİ Elde edilmek istenen bir nesneye, ulaşılmak istenen belirli bir Elde edilmek istenen bir nesneye, ulaşılmak istenen belirli bir amaca varılması veya bir ihtiyacın giderilmesi önlendiği amaca varılması veya bir ihtiyacın giderilmesi önlendiği zaman ortaya çıkan olumsuz duyguya zaman ortaya çıkan olumsuz duyguya engellenmeengellenme denir. denir. Engellenmeye karşı çeşitli tepkiler verilmektedir. Saldırganlık Engellenmeye karşı çeşitli tepkiler verilmektedir. Saldırganlık da bu tepkilerden biridir. Saldırganlık, başkalarını incitmeyi da bu tepkilerden biridir. Saldırganlık, başkalarını incitmeyi amaçlayan her türlü davranış ya da eylem olarak amaçlayan her türlü davranış ya da eylem olarak tanımlanabilir. Iki ögesi (unsuru) vardır: 1. Niyet (amaç) 2. tanımlanabilir. Iki ögesi (unsuru) vardır: 1. Niyet (amaç) 2. Başkasına zarar verme, incitme doğrultusunda harekete Başkasına zarar verme, incitme doğrultusunda harekete geçme.geçme.

Freud’un da aralarında bulunduğu içgüdü kuramcıları Freud’un da aralarında bulunduğu içgüdü kuramcıları saldırganlık duygusunun doğuştan geldiğini ileri sürerler. saldırganlık duygusunun doğuştan geldiğini ileri sürerler. Onlara göre saldırganlık azaltılamaz., ancak bazı olumlu Onlara göre saldırganlık azaltılamaz., ancak bazı olumlu alanlara (spor, çalışma gibi) yöneltilebilir.alanlara (spor, çalışma gibi) yöneltilebilir.

Sosyal öğrenme kuramcıları denen ikinci grup ise, Sosyal öğrenme kuramcıları denen ikinci grup ise, saldırganlığın sonradan öğrenildiğini, sosyalleşmenin bir saldırganlığın sonradan öğrenildiğini, sosyalleşmenin bir sonucu olduğunu ileri sürerler. Bunlara göre saldırgan sonucu olduğunu ileri sürerler. Bunlara göre saldırgan modeller öğrenilir, ödüllendirilmesi halinde pekiştirilirler, modeller öğrenilir, ödüllendirilmesi halinde pekiştirilirler, bazen de taklit edilirlerbazen de taklit edilirler

Saldırganlığın, toplum tarafından onaylanıp Saldırganlığın, toplum tarafından onaylanıp onaylanmamasına göre, üç türünden söz edilebilir: 1. onaylanmamasına göre, üç türünden söz edilebilir: 1. Toplum tarafından onaylanmayan düşmanca (anti-Toplum tarafından onaylanmayan düşmanca (anti-sosyal) saldırganlık. Suikast, cinayet, gasp, dövme sosyal) saldırganlık. Suikast, cinayet, gasp, dövme gibi. 2. Belli koşullar altında onaylanan (özgeci, gibi. 2. Belli koşullar altında onaylanan (özgeci, prososyal) saldırganlık. Kanunları uygulamaya prososyal) saldırganlık. Kanunları uygulamaya yönelik eylemler, amirin emirlerini yerine getirme, yönelik eylemler, amirin emirlerini yerine getirme, operasyonlar vs. 3. Izin verilmiş saldırganlık. operasyonlar vs. 3. Izin verilmiş saldırganlık. Toplumca ne onaylanan ne de yasaklanan Toplumca ne onaylanan ne de yasaklanan saldırganlık türü.saldırganlık türü.

İstatistikler şiddet-saldırganlık olaylarının daha İstatistikler şiddet-saldırganlık olaylarının daha çok gençler tarafından yapıldığını ortaya çok gençler tarafından yapıldığını ortaya koymaktadır. Bunun nedenleri:koymaktadır. Bunun nedenleri:

- Gençlik döneminde saldırgan dürtülerde artma- Gençlik döneminde saldırgan dürtülerde artma - Tepkilerin sözden çok eylem ve davranışlarla - Tepkilerin sözden çok eylem ve davranışlarla

gösterilmesigösterilmesi - Hormonal ve biyolojik değişiklikler- Hormonal ve biyolojik değişiklikler - Fiziksel güç ve enerjideki artış- Fiziksel güç ve enerjideki artış - Akranların ve arkadaş grubunun etkileri de - Akranların ve arkadaş grubunun etkileri de

sayılabilirsayılabilir

Saldırganlığın genel belirtileri şunlardır:Saldırganlığın genel belirtileri şunlardır: 1.1. Kişi çevresindekilerle sürekli tartışırsa Kişi çevresindekilerle sürekli tartışırsa 2.2. Yapılan normal bir uygulamaya Yapılan normal bir uygulamaya

herkesten daha yoğun bir tepki-öfke gösteriyor herkesten daha yoğun bir tepki-öfke gösteriyor hatta ağlıyorsahatta ağlıyorsa

3.3. Bağırarak ve tartışarak iletişim kuruyor Bağırarak ve tartışarak iletişim kuruyor ve sorunları bu şekilde çözmeye çalışıyorsave sorunları bu şekilde çözmeye çalışıyorsa

4.4. Engellenmeye karşı toleransı düşük ise Engellenmeye karşı toleransı düşük ise 5.5. Olayları olduğu gibi kabullenmekte Olayları olduğu gibi kabullenmekte

güçlük çekiyorsagüçlük çekiyorsa 6.6. Küçük bir hatanın düzeltilmesi gibi Küçük bir hatanın düzeltilmesi gibi

basit bir olayı bile hazmedemiyor ve bunu basit bir olayı bile hazmedemiyor ve bunu kendisine yapılan bir haksızlık gibi algılıyorsa kendisine yapılan bir haksızlık gibi algılıyorsa bu durumlarda muhtemel bir saldırı olasılığına bu durumlarda muhtemel bir saldırı olasılığına karşı dikkatli olunmalıdır.karşı dikkatli olunmalıdır.

Saldırganlık türleriSaldırganlık türleri 1.1. Zevk için saldırganlık Zevk için saldırganlık 2.2. Bir amaca ulaşmada araç olarak saldırganlık Bir amaca ulaşmada araç olarak saldırganlık 3.3. Savunma için saldırganlık Savunma için saldırganlık 4.4. Kültürel bir öge olarak saldırganlık Kültürel bir öge olarak saldırganlık 5.5. Rahatsız edilme ve engellenme sonucu ortaya Rahatsız edilme ve engellenme sonucu ortaya

çıkan saldırganlıkçıkan saldırganlık 6.6. Psikolojik rahatsızlık nedeniyle ortaya çıkan Psikolojik rahatsızlık nedeniyle ortaya çıkan

saldırganlıksaldırganlık Saldırganlığın önlenmesi ya da azaltılması Saldırganlığın önlenmesi ya da azaltılması

yolları yolları 1.1. Saldırganlığa neden olan engellemenin Saldırganlığa neden olan engellemenin

ortadan kalkmasıortadan kalkması 2.2. Boşalma (anlatım bulma, deşarj) Boşalma (anlatım bulma, deşarj) 3.3. Ceza ve misilleme korkusu Ceza ve misilleme korkusu 4.4. Kendini tutma (öğrenilmiş ket vurma) Kendini tutma (öğrenilmiş ket vurma) 5.5. Yön değiştirme (başka bir hedefe saldırma) Yön değiştirme (başka bir hedefe saldırma)

Dokuzuncu BölümDokuzuncu BölümCOPUN TANIMI, KULLANIMI VE COPUN TANIMI, KULLANIMI VE

VURUŞLARDA HEDEF SEÇİMİVURUŞLARDA HEDEF SEÇİMİ