Revolucioni Francez (1789 – 1799) ishte një periudhë e përgjakshme që përfshiu të gjithë Francën për arsye kryesisht sociale dhe politike

REVOLUCIONI FRANCEZ DHE GJENDJA NE EVROPE GJATË SHEK XIX

POPULLATA NË FRANCË NDAHEJ NË TRI SHTRESA:

1. KLERIKËT 2, BUJARËT3. BORGJEZËT, PUNTORËT DHE FSHATARËT .

• Rol udhëheqes kishte borgjezia ku e kane pranuar parrullen e iluministeve francez “liri,barazim , vellazerim’’ dhe kane qendruar ne krye te lufter er ndryshimin e mardhenieve te vjetra shoqerore. Lufterat Koloniale, prodhimet e lira angleze dhe harxhimi I pakuptimt I parave shteterore e kane sjell Francen ne krize financiare dhe mbreti Luigji XVI ishte I detyruar te fuse reforma.

• Kur Luigji XVI thërriti parlamentin, ai shpresonte të fitonte sërish mbështetjen e masave të popullsisë Franceze. Reformat ekonomike sipas tij do të shuanin revoltën dhe do të risillnin stabilitetin në vend. Perfaqesuesi(deputetet)e shtreses se trete, pa vullnetin e mbretit u shpallen per Kuvend Popullor dhe e kane mare pushtetit suprem ne vend.

• Me 14 korrik 1789 populli i armatosur i Parisit sulmoi dhe pushtoi keshtjellen burg,Bastijen,qe ishte simbol I roberie dhe tiranise.U liruan te burgosurit dhe u ngrit flamuri trengjyresh (i bardhe,i kuq,blu) i revolucionit Kjo date,14 korriku,shenoi fitoren mbi regjimin e vjeter dhe vendosjen e regjimit te ri, ku kete fitore e shfrytezoi borgjezia dhe e mer pushtetin ne duart e veta. Me 26 gusht Kuvendi popullor e sjelli DEKLARATEN PER TE DREJTAT E NJERIUT DHE TE QYTETARIT .

• Në jetën politike në Francë u zhillua luftë mes JAKOBINËVE-borgjezia e mesme dhe e vogël ZHIRONDISTËT-borgjezia e madhe. “ZHIRONDISTET MENDONIN SE REVOLUCIONI KA PERFUNDUAR , NDËSA JAKOBINËT ISHIN PËR VAZHDIMIN E REVOLUCIONIT” deri në shkatërrimin e mbeturinave të fundit të regjimit feudal-absolutist .

• PËRFAQËSUESIT E TYRE ISHIN; DANTONI ROBESPIERI, MARA dhe SENT ZHYST. Në vitin 1793 jakobinët sollën diktaturën e cila në korrik të vitit 1794 ka qenë e abrogura me PËRMBYSJEN TERMIDORE dhe me kete ka përfunduar revolucioni borgjez francez, kurse pushtetin e kane mare Zhirondistët (borgjezia e madhe)

NAPOLEON BONAPARTA

Borgjezia e madhe e vazhdoi luften kunder koalicionit feudal te cilen e perbenin Austria, Prusia,Spanja..Ne këtë luftë u dallua gjenerali I ri NAPOLON BOAPARTA. Si komandat I forcave franceze në Italine Veriore ku kori fitore mbi Austrinë. Në paris ka kryer grushtet dhe ka krijuar një organ te ri I quajtur KONSULAT.. Konsuli i parë ka qenë Napoleoni. I emëruar Konsull i pare Napoleoni e rindërtoi administrazionin e Francës në një strukture qendrore, territori ndahej në departamente, distrikt dhe komuna, te udhehequra nga prefektë, ndihmës-prefekte dhe kryetar bashkie..

Më 2 dhjetor 1804, në katedralen e Notre-Dame në Paris, celebrua ceremonia e kurorëzimit, ky kurorëzim u bekua nga papa Pio VII, Napoleoni u kurorëzua si perandor i Francezëve, me pas u kurorëzua si perandoreshe edhe bashkëshortja e tij. Më vonë, me 26 gusht 1805 në sheshin Duomo të Milanos, Napoleoni u kurorëzua mbret i Italisë me Kurorën e Hekurt.Kurora e Hekurt e përdorur për kurorëzimin e Napoleonit.Me ketë kurorëzim nga ana e Napoleonit, u rivendos monarkia në France.

Katedralja e Notre-Dame në Paris dhe ceremonia e Napoleon Bonapartës si Perandor i Francës

• Për një kohë të shkrutër arriti ta fiton Austrine, Spanjen dhe Prusine..Anglia ishte e vetmja fuqi evropiane që nuk kishte pranuar t'iu gjunezohej perandorit francez, për te detyruar Anglinë te dorëzohej, Napoleoni vendosi një bllok kontinental në Evrope, në mënyre që Anglia mos te tregton madhra me Evropën. Mirepo kjo strategji nuk ishte efikase .

• Ne vitin 1812 ndermori ekspedite kunder Rusie.. Edhe pse e pushtoi Mosken, pershkak te rezistences se fuqishme ruse u detyrua qe te terhiqet.Ajo I trimeroi Prusine,Austrine dhe Suedine qe ti bashkengjiten ushtrise ruse.

• Ne betejen e LAJPCIGUT ushtria e napolonit ka qene e shpartalluar dhe ai ishte I detyruar qe ta leshon fronin si dhe ka qene I burgosur ne ishullin e Elbes.Ne vitin 1815 arriti prap ta mer pushtetin ne France..

• Ushtrite e bashkuara ne betejen VATERLO e kane mundur rende dhe perseri ka qene I burgosur dhe I ndjekur ne ishullin e SH.ELENES ku dhe do te vdes.Pas disfates se Napolonit, ne Vjenë është mbajtur një kongres paqësor ne te cilen është kryer restaurimi I feudalizmit në shtetet evropiane.

EVROPA PAS KONGRESIT TË VJENËS (1815)

Lëvizja revolucionare në vitin 1831 janë paraqitur në Gjermani, Itali dhe në Zvicër. Në vendet ku kanë mbisunduar marrdhëniet kapitaliste pushteti është marrë nga borgjezia. Deri ne mesin e shekullit XIX janë paraqitur organizata te shtreses puntore, Kercenim me te madh për rregullimin e definuar në vitin 1830-1840 ka qene levizja ANGLEZE CARTISTE, lëvizja e LUDIT , mësimi i MARKSIT dhe ENGELSIT ..

JU FALEMINDERIT PËR VËMENDJEN

Sh.f.k.”Përparimi”, Reçicë e Madhe ARSIMTAR I LËNDËS : BUJAMIN SALIJA