11

Sinir dokusu ve sinir sistemi Sinir dokusu ve sinir sistemi • Anatomik olarak sinir sistemi Anatomik olarak sinir sistemi beyinbeyin ve ve omuriliktenomurilikten

oluşan oluşan merkezi sinir sistemimerkezi sinir sistemi ile sinir lifleri küçük sinir ile sinir lifleri küçük sinir hücre kümeleri olan hücre kümeleri olan sinir gongliyonlarındansinir gongliyonlarından oluşan oluşan periferik sinir sistemineperiferik sinir sistemine ayrılır. ayrılır.

22

• Yapısal olarak sinir dokusu 2 hücre tipi içerir: Uzun sinir Yapısal olarak sinir dokusu 2 hücre tipi içerir: Uzun sinir lifleri içeren lifleri içeren sinir hücrelerisinir hücreleri ya da ya da nöronlarnöronlar ve nöronları ve nöronları koruyan ve destekleyen, nöral aktiviteye katılan, nöral koruyan ve destekleyen, nöral aktiviteye katılan, nöral beslenme ve merkezi sinir sisteminin savunmasını beslenme ve merkezi sinir sisteminin savunmasını sağlayan sağlayan glial hücrelerglial hücreler yada n yada nörogliaöroglia

• Nöronlar çevresel değişikliklere(uyarılara) Nöronlar çevresel değişikliklere(uyarılara) membranlarının iç ve dış yüzeyleri arasında mevcut olan membranlarının iç ve dış yüzeyleri arasında mevcut olan elektiriksel potansiyel farklarını değiştirerek tepki elektiriksel potansiyel farklarını değiştirerek tepki gösterirler. Bu özelliğe sahip olan hücreler gösterirler. Bu özelliğe sahip olan hücreler uyarılabilir( excitable) hücre olarak adlandırılır. uyarılabilir( excitable) hücre olarak adlandırılır.

33

• Sinir sistemi (veya sinir ağı), canlıların içsel Sinir sistemi (veya sinir ağı), canlıların içsel ve dışsal çevresini algılamasına yol açan, ve dışsal çevresini algılamasına yol açan, bilgi elde eden ve elde edilen bilgiyi işleyen, bilgi elde eden ve elde edilen bilgiyi işleyen, vücut içerisinde hücreler ağı sayesinde vücut içerisinde hücreler ağı sayesinde sinyallerin farklı bölgelere iletimini sağlayan, sinyallerin farklı bölgelere iletimini sağlayan, organların, kasların aktivitelerini organların, kasların aktivitelerini düzenleyen bir organ sistemidir.düzenleyen bir organ sistemidir.

44

Sinir dokunun gelişimi Sinir dokunun gelişimi • Sinir dokuları, altındaki notokord tarafından büyüme Sinir dokuları, altındaki notokord tarafından büyüme

ve farklılaşmaya yönelik olarak indüklenen ve farklılaşmaya yönelik olarak indüklenen embriyonal ektodermden gelişir. Önce nöral plak embriyonal ektodermden gelişir. Önce nöral plak şekillenir. Daha sonra plağın kenarları kalınlaşır nöral şekillenir. Daha sonra plağın kenarları kalınlaşır nöral oluk oluşur. Yarığın kenarları birbirine karşı büyür ve oluk oluşur. Yarığın kenarları birbirine karşı büyür ve sonuçta birleşerek nöral tüpü yaparlar. Bu yapı sonuçta birleşerek nöral tüpü yaparlar. Bu yapı nörallları, glial hücreleri, ependim hücrelerini ve nörallları, glial hücreleri, ependim hücrelerini ve koroid pleksus’un epitel hücrelerini kapsayan koroid pleksus’un epitel hücrelerini kapsayan merkezi sinir sistemini oluşturur. merkezi sinir sistemini oluşturur.

• Nöral oluğun yan kısımlarındaki Nöral oluğun yan kısımlarındaki nöral kristayınöral kristayı yapan yapan bir grup hücre yaygın şekilde göç ederek diğer bir grup hücre yaygın şekilde göç ederek diğer yapıların yanında periferik sinir sisteminin büyük bir yapıların yanında periferik sinir sisteminin büyük bir bölümünü oluşturur. bölümünü oluşturur.

55

Nöronlar Nöronlar • Sinir hücreleri ya da nöronlar, karmaşık yapısal Sinir hücreleri ya da nöronlar, karmaşık yapısal

özellik gösteren bağımsız anatomik ve fonksiyonel özellik gösteren bağımsız anatomik ve fonksiyonel birimlerdir. Uyarıları almak, iletmek ve ilerlemek, birimlerdir. Uyarıları almak, iletmek ve ilerlemek, belli hücresel aktiviteleri başlatmak, belli hücresel aktiviteleri başlatmak, nöratransmiterleri ve diğer bilgi moleküllerini nöratransmiterleri ve diğer bilgi moleküllerini salgılamaktan sorumludur. salgılamaktan sorumludur.

• Nöronların çoğu üç bölümden oluşur. Nöronların çoğu üç bölümden oluşur. • Dentritler; uyarıyı çevreden, duyu epitel Dentritler; uyarıyı çevreden, duyu epitel

hücrelerinden diğer nöronlardan almak için hücrelerinden diğer nöronlardan almak için özelleşmiş çok sayıda uzantılardır. özelleşmiş çok sayıda uzantılardır.

• Hücre gövdesi ya da perikaryon hücrenin merkezidir Hücre gövdesi ya da perikaryon hücrenin merkezidir ve uyarıyı alır.ve uyarıyı alır.

• Akson tek bir uzantıdır. Sinir impulusunu diğer Akson tek bir uzantıdır. Sinir impulusunu diğer hücrelere yaymak ve iletmek üzere özelleşmiştir. hücrelere yaymak ve iletmek üzere özelleşmiştir.

66

• Uzantıların şekil ve büyüklüklerine göre nöronların Uzantıların şekil ve büyüklüklerine göre nöronların çoğu kategorilerden birinde yer alır. çoğu kategorilerden birinde yer alır.

• Multipolar nöronlarMultipolar nöronlar: ikiden fazla uzantısı vardır. : ikiden fazla uzantısı vardır. Bunlardan biri akson, diğeri dentritlerdir. Bunlardan biri akson, diğeri dentritlerdir.

• Bipolar nöronlarBipolar nöronlar: bir dentrit bir de aksonu vardır. : bir dentrit bir de aksonu vardır.

77

• Psödounipolar nöronlarPsödounipolar nöronlar: tek bir uzantıya sahiptirler. : tek bir uzantıya sahiptirler. Uzantı perikaryondan çıkan kısa bir süre sonra (T) Uzantı perikaryondan çıkan kısa bir süre sonra (T) şeklini alır. Bir dal periferik uca uzanır, diğeri santral şeklini alır. Bir dal periferik uca uzanır, diğeri santral sinir sistemine gider. Psedounipolar hücrelerde sinir sistemine gider. Psedounipolar hücrelerde dentritlerce alınan uyarı, perikaryona (Hücre dentritlerce alınan uyarı, perikaryona (Hücre gövdesi) uğramadan doğrudan aksona iletilirgövdesi) uğramadan doğrudan aksona iletilir

88

• nöronlar, işlevsel rollerine göre de nöronlar, işlevsel rollerine göre de sınıflandırılır. sınıflandırılır.

• Motor(efferent) nöronlarMotor(efferent) nöronlar: kas lifi ekzokrin ve : kas lifi ekzokrin ve endokrin bezler gibi effektör organları endokrin bezler gibi effektör organları kontrol eder. kontrol eder.

• Duyu (afferent) nöronlarıDuyu (afferent) nöronları: çevreden ve : çevreden ve vücuttan gelen duysal uyarıları alır. vücuttan gelen duysal uyarıları alır.

• İnter (ara) nöronlarİnter (ara) nöronlar: retinada olduğu gibi : retinada olduğu gibi kompleks fonksiyonel zincirler oluşturarak kompleks fonksiyonel zincirler oluşturarak diğer nöronlarla bağlantı kurar. diğer nöronlarla bağlantı kurar.

99

• Merkezi sinir sisteminde, sinir hücre Merkezi sinir sisteminde, sinir hücre gövdeleri yalnızca gri madde bulunur. gövdeleri yalnızca gri madde bulunur. Beyaz madde nöron uzantılarını içerir Beyaz madde nöron uzantılarını içerir ancak perikaryon (Hücre gövdesi) içermez.ancak perikaryon (Hücre gövdesi) içermez.

• Periferik sinir sisteminde, perikaryonlar Periferik sinir sisteminde, perikaryonlar gongliyonlarda ve bazı duyu bölgelerinde gongliyonlarda ve bazı duyu bölgelerinde bulunur.bulunur.

1010

Hücre Gövdesi ya da Perikaryon Hücre Gövdesi ya da Perikaryon • Hücre gövdesi, nöronun çekirdek ve Hücre gövdesi, nöronun çekirdek ve

çevresindeki stoplazmasıdır. çevresindeki stoplazmasıdır.

• Birçok sinir hücresi yuvarlak oldukça büyük Birçok sinir hücresi yuvarlak oldukça büyük ökromatik belirgin bir çekirdekçik içeren ökromatik belirgin bir çekirdekçik içeren çekirdek taşır. çekirdek taşır.

• Kromatin ince taneciklidir. Bu da hücrenin Kromatin ince taneciklidir. Bu da hücrenin yoğun sentez aktivitesini yansıtır. yoğun sentez aktivitesini yansıtır.

• Hücre gövdesi paralel Hücre gövdesi paralel sisternasisterna kümeleri kümeleri şeklinde düzenlenmiş oldukça geniş kaba şeklinde düzenlenmiş oldukça geniş kaba endoplazmik retikulum içerir.endoplazmik retikulum içerir.

1111

• Kaba endoplazmik retikulum ve serbest ribozomlar Kaba endoplazmik retikulum ve serbest ribozomlar ışık mikroskobu altında ışık mikroskobu altında NisslNissl cisimcikleri denen cisimcikleri denen bazofilik granüler alanlar şeklinde görülür. Golgi bazofilik granüler alanlar şeklinde görülür. Golgi kompleksi hücre gövdesinde yer alan çekirdek kompleksi hücre gövdesinde yer alan çekirdek çevresinde sıralanmış, çok sayıda paralel düz çevresinde sıralanmış, çok sayıda paralel düz sisternalar içerir. Aynı zamanda salgı ve transfer sisternalar içerir. Aynı zamanda salgı ve transfer veziküllerine karşılık gelen bir miktar daha küçük ve veziküllerine karşılık gelen bir miktar daha küçük ve küresel veziküller vardır. Nöronların özellikle akson küresel veziküller vardır. Nöronların özellikle akson uçlarında çok sayıda mitokondri bulunur. uçlarında çok sayıda mitokondri bulunur. Perikaryonda stoplazma içinde dağılmıştır.Perikaryonda stoplazma içinde dağılmıştır.

1212

Dentitler ve aksonlar Dentitler ve aksonlar • Dentritler genellikle kısadır. Bir ağacın dalları gibi Dentritler genellikle kısadır. Bir ağacın dalları gibi

bölümlere ayrılır. Bir çok sinir hücresi, hücrenin bölümlere ayrılır. Bir çok sinir hücresi, hücrenin reseptör alınımını arttıran bir çok dentrite sahiptir. reseptör alınımını arttıran bir çok dentrite sahiptir. Dentritlerin dallanması nöronun diğer sinir Dentritlerin dallanması nöronun diğer sinir hücrelerinden çok sayıda akson ucu almasını hücrelerinden çok sayıda akson ucu almasını mümkün kılar. Tek dentritli bipolar nöronlar mümkün kılar. Tek dentritli bipolar nöronlar enderdir ve yalnızca özel yerlerde bulunur. Bir enderdir ve yalnızca özel yerlerde bulunur. Bir baştan bir başa sabit bir çapı koruyan aksonlardan baştan bir başa sabit bir çapı koruyan aksonlardan farklı olarak dentritler dallara ayrıldıkça incelir.farklı olarak dentritler dallara ayrıldıkça incelir.

• Dentrit stoplazması perikaryonunkine benzer. Dentrit stoplazması perikaryonunkine benzer. Bununla birlikte dentritlerde golgi kompleksi yoktur.Bununla birlikte dentritlerde golgi kompleksi yoktur.

1313

• Nöronların çoğu ek bir aksona sahiptir. Çok Nöronların çoğu ek bir aksona sahiptir. Çok az kısmında hiç akson bulunmaz. Akson az kısmında hiç akson bulunmaz. Akson nöron tipine göre değişen uzunluk ve çapta nöron tipine göre değişen uzunluk ve çapta silindirik bir yapıdır.silindirik bir yapıdır.

• Aksonun plazma membranına aksolemma Aksonun plazma membranına aksolemma denir. İçeriği ise aksoplazma olarak denir. İçeriği ise aksoplazma olarak adlandırııradlandırıır

• Akson stoplazması (aksoplazma) birkaç Akson stoplazması (aksoplazma) birkaç mitokondri, mikrotübül, nörofilaman ve mitokondri, mikrotübül, nörofilaman ve granülsüz E.R. Sisternelarını içerir. granülsüz E.R. Sisternelarını içerir.

1414

Aksonlar ve molekül hareketi Aksonlar ve molekül hareketi • Akson boyunca küçük ve büyük moleküller hızlı bir Akson boyunca küçük ve büyük moleküller hızlı bir

biçimde iki yönlü olarak aktarılmaktadır. biçimde iki yönlü olarak aktarılmaktadır.

• A)A) anterograd (ileriye) akışanterograd (ileriye) akış: makromoleküller ve : makromoleküller ve organeller hücre gövdesinde sentezlenirler ve organeller hücre gövdesinde sentezlenirler ve kesintisiz bir biçimde akson boyunca uçlara aktarılır. kesintisiz bir biçimde akson boyunca uçlara aktarılır.

• Bu akış 3 ayrı hızda gerçekleştirilir. Bu akış 3 ayrı hızda gerçekleştirilir.

• Yavaş akım proteinleri ve mikrofilamanları aktarır. Yavaş akım proteinleri ve mikrofilamanları aktarır.

• Orta hızlı akım mitokondrileri, Orta hızlı akım mitokondrileri,

• yüksek hızlı akım sinirsel aktarım sırasında akson yüksek hızlı akım sinirsel aktarım sırasında akson terminalinde gereksinim duyulan veziküller içindeki terminalinde gereksinim duyulan veziküller içindeki maddeleri aktarır.maddeleri aktarır.

1515

• B) B) Retrograd(geriye) akışRetrograd(geriye) akış: eş zamanlı : eş zamanlı biçimde, endositozla alınan maddeleri biçimde, endositozla alınan maddeleri kapsamak üzere pek çok molekülü taşıyan kapsamak üzere pek çok molekülü taşıyan karşıt yönde bir akımda bulunmaktadır.karşıt yönde bir akımda bulunmaktadır.

1616

SİNAPTİK İLETİM SİNAPTİK İLETİM • Sinaps, nöronlarınSinaps, nöronların (sinir hücrelerinin) diğer (sinir hücrelerinin) diğer

nöronlara ya da kas veya salgı bezleri gibi nöronlara ya da kas veya salgı bezleri gibi nöron olmayan hücrelere mesaj iletmesine nöron olmayan hücrelere mesaj iletmesine olanak tanıyan özelleşmiş bağlantı noktaları. olanak tanıyan özelleşmiş bağlantı noktaları. Bir ile kas hücresi arasındaki kimyasal sinaps, Bir ile kas hücresi arasındaki kimyasal sinaps, aynı zamanda aynı zamanda neuromuscular junctionneuromuscular junction nöromusküler bağlantı olarak adlandırılır. nöromusküler bağlantı olarak adlandırılır.

• Sinaps sinir impulslarının tek yönlü Sinaps sinir impulslarının tek yönlü aktarımından sorumludur.aktarımından sorumludur.

1717

• Kimyasal sinapslar sayesinde merkezi sinir Kimyasal sinapslar sayesinde merkezi sinir sistemindekisistemindeki nöronlar birbirleriyle nöral nöronlar birbirleriyle nöral devreleri içeren bir sinir ağı oluşturabilirler. devreleri içeren bir sinir ağı oluşturabilirler. Binaenaleyh, algılama ve düşünme gibi Binaenaleyh, algılama ve düşünme gibi zihinsel işlevlere temel teşkil eden biyolojik zihinsel işlevlere temel teşkil eden biyolojik kompütasyonda sinapslar temel bir rol kompütasyonda sinapslar temel bir rol üstlenmektedirler. Ayrıca sinir sisteminin üstlenmektedirler. Ayrıca sinir sisteminin vücudun diğer organlarıyla iletişim kurması vücudun diğer organlarıyla iletişim kurması da sinapsların varlığına bağlıdır. da sinapsların varlığına bağlıdır.

1818

• Sinapslar nöronların kendi aralarındaki ya da Sinapslar nöronların kendi aralarındaki ya da nöronlarla diğer efektör hücreler(kas ve bez nöronlarla diğer efektör hücreler(kas ve bez hücreleri) arasındaki temas bölgesidir. hücreleri) arasındaki temas bölgesidir. Sinapsların büyük bölümü impulsu akson Sinapsların büyük bölümü impulsu akson terminalinde nörotransmiterler salgılayarak terminalinde nörotransmiterler salgılayarak iletirler. Nörotransmiterler sinirsel impulusun iletirler. Nörotransmiterler sinirsel impulusun bir başka nörona ya da efektör hücreye bir başka nörona ya da efektör hücreye aktarılamsını uyaran kimyasal maddelerdir. aktarılamsını uyaran kimyasal maddelerdir.

1919

• Sinaps yapısı, impulusu alan bir akson Sinaps yapısı, impulusu alan bir akson sonlanmasından yeni bir impulsun üretildiği bir sonlanmasından yeni bir impulsun üretildiği bir başka hücreye ait kısımdan ve sinaps yarığı başka hücreye ait kısımdan ve sinaps yarığı denen ince bir hücreler arası boşluktan ibarettir. denen ince bir hücreler arası boşluktan ibarettir. Akson hücre ve gövdesiyle sinaps yaptığında Akson hücre ve gövdesiyle sinaps yaptığında aksosomatik sinaps; aksosomatik sinaps; dentritle sinaps yaptığındadentritle sinaps yaptığında aksodentrik sinaps aksodentrik sinaps ya da birya da bir aksonla sinaps aksonla sinaps yaptığındayaptığında aksoaksonik sinaps aksoaksonik sinaps adını alır.adını alır.

2020

• Sinapsların büyük bir bölümü kimyasal Sinapsların büyük bir bölümü kimyasal sinaps adını alır ve nörotransmiterler aracılığı sinaps adını alır ve nörotransmiterler aracılığı ile impulusları iletirler. Çok az sayıda sinaps ile impulusları iletirler. Çok az sayıda sinaps presinatik ve postsinatik membranlar presinatik ve postsinatik membranlar arasında yer alan “gap junction” aracılığı ile arasında yer alan “gap junction” aracılığı ile uyarıyı iletir. Bununla birlikte iyonlar bu “gap uyarıyı iletir. Bununla birlikte iyonlar bu “gap junction” lardan serbestçe geçerler, sinir junction” lardan serbestçe geçerler, sinir uyarılarını doğrudan aktarırlar. Bu sinapslara uyarılarını doğrudan aktarırlar. Bu sinapslara elektiriksel sinapslarelektiriksel sinapslar adı verilir. adı verilir.

2121

• Sinaptik uçlar her zaman içi Sinaptik uçlar her zaman içi sinaptik sinaptik veziküller veziküller ve çok sayıda ve çok sayıda mitokondrimitokondri içerir. içerir. Veziküller içinde nörotransmiterler Veziküller içinde nörotransmiterler bulunur. Mitokondriler sinaptik aktivite için bulunur. Mitokondriler sinaptik aktivite için gereken enerjiyi sağlar.gereken enerjiyi sağlar.

2222

Membran potansiyelleri Membran potansiyelleri

• Nörotransmiterler genelde hücre gövdesinde Nörotransmiterler genelde hücre gövdesinde sentezlenir, daha sonra sinapsın presinaptik sentezlenir, daha sonra sinapsın presinaptik bölümünde veziküller içinde depolanır. Sinir bölümünde veziküller içinde depolanır. Sinir impulusunun iletilmesi sırasında eksositoz yoluyla impulusunun iletilmesi sırasında eksositoz yoluyla sinaptik yarığına boşaltılırlar. Sinaptik veziküllerin sinaptik yarığına boşaltılırlar. Sinaptik veziküllerin ekositozu sonucu presinaptik bölgede toplanan ekositozu sonucu presinaptik bölgede toplanan fazla membran endositozla yeniden kazanılır. fazla membran endositozla yeniden kazanılır. Yeniden kazanılan membran, membran Yeniden kazanılan membran, membran deposunda depolanır.deposunda depolanır.

2323

Glia hücreleri ve nöron aktivitesiGlia hücreleri ve nöron aktivitesi

• Nöronlar sinir dokusunun esasa hücreleri olmasına Nöronlar sinir dokusunun esasa hücreleri olmasına karşın, glia hücreleri bu dokuyu desteklemede önemli rol karşın, glia hücreleri bu dokuyu desteklemede önemli rol oynar. Bu hücrelerin sayısı memelilerin beyninde oynar. Bu hücrelerin sayısı memelilerin beyninde nöronlardan on kat daha fazladır. Nöron aralıklarında nöronlardan on kat daha fazladır. Nöron aralıklarında yerleşerek hem sinir hücrelerinin gövdesini hem de yerleşerek hem sinir hücrelerinin gövdesini hem de akson ve dentrit uzantılarını sarar. akson ve dentrit uzantılarını sarar.

• Sinir dokusunun hücreler arası matriksi yoktur. Glia Sinir dokusunun hücreler arası matriksi yoktur. Glia hücreleri nöron etkinliği için gereken uygun mikro hücreleri nöron etkinliği için gereken uygun mikro çevreyi sağlar. Bu noktada farklı kökene morfolojiye, çevreyi sağlar. Bu noktada farklı kökene morfolojiye, fizyolojiye ve patolojiye sahip değişik glia hücreleri fizyolojiye ve patolojiye sahip değişik glia hücreleri bulunmaktadır. bulunmaktadır.

2424

OligodendrositlerOligodendrositler

• Oligodendrositler hücre merkezi sinir Oligodendrositler hücre merkezi sinir sistemindeki nöronların elektriksel uyarı sistemindeki nöronların elektriksel uyarı dağılımını bağlayan miyelin kılıfı yapar.dağılımını bağlayan miyelin kılıfı yapar.

2525

Schwann hücreleri Schwann hücreleri • Bu hücreler Oligodendrositlerle aynı işleve sahiptir. Bu hücreler Oligodendrositlerle aynı işleve sahiptir.

Ancak periferik sinir sistemindeki aksonların Ancak periferik sinir sistemindeki aksonların etrafında yer alırlar. Bir Schwann hücresi bir etrafında yer alırlar. Bir Schwann hücresi bir aksonun çevresinde miyelin oluşturur. Oysa aksonun çevresinde miyelin oluşturur. Oysa oligodendrositlerin birden fazla nöron ve bunların oligodendrositlerin birden fazla nöron ve bunların uzantıları etrafında kılıf oluşturacak şekilde dallar uzantıları etrafında kılıf oluşturacak şekilde dallar verme yeteneği bulunmaktadır. verme yeteneği bulunmaktadır.

2626

astrositlerastrositler• Çok sayıda uzantıları nedeni ile yıldız şeklinde olan Çok sayıda uzantıları nedeni ile yıldız şeklinde olan

hücrelerdir. Bu hücrelerin yapılarını güçlendiren glial hücrelerdir. Bu hücrelerin yapılarını güçlendiren glial fibriller asit proteininden yapılmış ara plamanlar fibriller asit proteininden yapılmış ara plamanlar bulunur. Az sayıda uzun uzantılara sahip astrositlere bulunur. Az sayıda uzun uzantılara sahip astrositlere fibröz asrtositler denir. Ve bunlar beyaz madde fibröz asrtositler denir. Ve bunlar beyaz madde içerisinde yer alır. Çok sayıda kısa dallar veren içerisinde yer alır. Çok sayıda kısa dallar veren uzantılara sahip olan protoplazmik astrositler gri uzantılara sahip olan protoplazmik astrositler gri madde içerisinde yer almaktadır. madde içerisinde yer almaktadır.

2727

• Asrtositler birbirine “gab junction” lar aracılığıyla Asrtositler birbirine “gab junction” lar aracılığıyla doğrudan temas halindedir. Bu şekilde bilgi uzak doğrudan temas halindedir. Bu şekilde bilgi uzak mesafelere arasında bir noktadan bir başka mesafelere arasında bir noktadan bir başka noktaya akabilmektedir. Örneğin astrositler “gap noktaya akabilmektedir. Örneğin astrositler “gap junction” ve çeşitli sitokinler salgılaması sayesinde junction” ve çeşitli sitokinler salgılaması sayesinde hem normal hem de anormal koşullarda miyelin hem normal hem de anormal koşullarda miyelin yenilenmesini etkilemek üzere oligodentrositler ile yenilenmesini etkilemek üzere oligodentrositler ile etkileşebilmektedir.etkileşebilmektedir.

2828

Ependim hücreleriEpendim hücreleri

• Bu hücreler merkezi sinir sistemindeki Bu hücreler merkezi sinir sistemindeki boşlukları döşeyen alçak prizmatik siliyalı boşlukları döşeyen alçak prizmatik siliyalı epitel hücreleridir.epitel hücreleridir.

2929

MikrogliaMikroglia• Mikroglia kısa uzantılara Mikroglia kısa uzantılara

sahip, uzamış küçük sahip, uzamış küçük hücrelerdir. hücrelerdir.

• Mikroglia sinir dokusunda Mikroglia sinir dokusunda mononükleer fagositik mononükleer fagositik sistem kapsamına giren sistem kapsamına giren fagositik hücrelerdir. Kemik fagositik hücrelerdir. Kemik iliği öncül hücrelerden iliği öncül hücrelerden kökenlenirler. Erişkinlerdeki kökenlenirler. Erişkinlerdeki MSS2de inflamasyon ve MSS2de inflamasyon ve onarımda görev alırlar. onarımda görev alırlar.

3030

• Mikrogliya ya da mikroglia; glial Mikrogliya ya da mikroglia; glial hücrelerden merkezi sinir sinir sisteminde hücrelerden merkezi sinir sinir sisteminde bulunan bulunan makrofajlardırmakrofajlardır..

• Kökenlerini, 'in mezoderm tabakasından Kökenlerini, 'in mezoderm tabakasından alırlar. Kan damarları yoluyla merkezî sinir alırlar. Kan damarları yoluyla merkezî sinir sistemine girerler. Mezoderm kökenli sistemine girerler. Mezoderm kökenli hücrelerinin yaklaşık %5'ini oluştururlar. hücrelerinin yaklaşık %5'ini oluştururlar. Nöroglia hücrelerinin en küçüğü olup, çok Nöroglia hücrelerinin en küçüğü olup, çok dallı uzantılara sahiplerdir. Gövdeleri küçük dallı uzantılara sahiplerdir. Gövdeleri küçük ve silindirik yapıdadır. Bu gövdeye uygun ve silindirik yapıdadır. Bu gövdeye uygun oval bir çekirdekleri vardır.oval bir çekirdekleri vardır.

3131

• Fagositik hücrelerdir. Merkezî sinir sisteminde sayıları Fagositik hücrelerdir. Merkezî sinir sisteminde sayıları çok olmamakla beraber, hem ak, hem boz maddede çok olmamakla beraber, hem ak, hem boz maddede yer alırlar. Koruyucu hücrelerdendir, parçalanmış yer alırlar. Koruyucu hücrelerdendir, parçalanmış hücreleri, atık ürünleri ve hücreleri, atık ürünleri ve patojenleripatojenleri fagositozla fagositozla ortadan kaldırırlar. Sitoplazmalarında , çok sayıda ortadan kaldırırlar. Sitoplazmalarında , çok sayıda lizozom ve fagositik kesecikler bulunur. Gelişmemiş lizozom ve fagositik kesecikler bulunur. Gelişmemiş endoplazmik retikulum, mitokondri ve aktin de endoplazmik retikulum, mitokondri ve aktin de mikroglia sitoplazmasında yer alır. mikroglia sitoplazmasında yer alır.