11

Universiteti i Prizrenit Administrim Biznesi

Struktura e kapitalit dhe aftësia paguese

ANALIZA PASQYRAVE FINANCIAREANALIZA PASQYRAVE FINANCIARE

7

Presentimet Poëerpoint

Vel

i

L

ecaj

2

1. Analiza e aftësisë paguese2. Rëndësia e strukturës se kapitalit.3. Shkaku për marrjen borxh.4. Problemet e vlerësimit ne analizën e strukturës se kapitalit.5. Përbërja e strukturës se kapitalit dhe aftësia paguese. 6. Interpretimi i treguesve te strukturës se kapitalit.7. Treguesit e aftësisë paguese bazuar tek aktivet.8. Mbulimi i aktiveve ne analizën e aftësisë paguese.9. Analiza e shkalles se mbulimit te borxheve me te ardhurat e

veprimtarisë.10. Rëndësia e mbulimit te fitimit. Treguesit11. përkatës. Ilustrim me shembuj.12. Risku dhe kthimi i strukturës se kapitalit.

QëllimetQëllimetQëllimetQëllimet

Kur të kompletoni këtë Kur të kompletoni këtë pjesë të kapitullit do të pjesë të kapitullit do të jeni në gjendje të dini:jeni në gjendje të dini:

Kur të kompletoni këtë Kur të kompletoni këtë pjesë të kapitullit do të pjesë të kapitullit do të jeni në gjendje të dini:jeni në gjendje të dini:

3

Analiza e aftësisë paguese Aftësia paguese,shkalla e likuiditetit të aktiveve dhe niveli i perfitueshmerise se aktivitetit që ajo zhvillon përcaktojnë në një masë shumë të madhe mbijetesën dhe ecurinë e njesisë ekonomike në kohë

Ndërmjet nivelit të përfitueshmërisë të veprimtarisë së njësisë ekonomike dhe aftësisëisë saj paguese ekziston një lidhje e ndërvarësi e rëndësishme:

për periudha afatgjata, aftësia paguese varet shumë nga niveli i perfitueshmerise së veprimtarisë.

për periudha afatshkurtra aftësia paguese ndryshon në mënyrë të pavarur nga niveli i perfitueshmerise.

4

Analiza e aftësisë paguese të një njësie ekonomike si për periudhat afatshkurtra dhe për ato afatgjata duhet të përcaktojë:

Cila është aftësia e një njësie ekonomike për shlyerjen në kohë të detyrimeve të saj.

Sa me efektivitet i përdor njesia ekonomike aktivet e saj afatshkurtra.

A është optimale struktura dhe niveli i aktiveve afatshkurtra të njesisë ekonomike.

Si e trajtojnë të tretët (furnitorët, kreditorët, huadhënësit) njesinë ekonomike objekt i analizës, sa i besojnë asaj.

5

Rëndësia e struktures së kapitalit

Struktura e burimeve të kapitalit analizohet bazuar në të dhënat e pasivit të bilancit, të ndara në dy grupe:1. në burime të veta ose ndryshe në kapitale të veta dhe2. në burime të huajtura ose kapitale të marra borxh.

Burimet e veta përfaqësojnë bazën e kapitalit të themelimit dhe të funksionimit të çdo njesie ekonomike. Pavarësisht nëse burimet e veta janë siguruar nga një pronar individual apo nga një grup aksionerësh, ato përfaqësojnë burime kapitale të përhershme.

Krahas burimeve te veta zhvillimi i aktivitetit të njesisë ekonomike bëhet duke përdorur dhe burime të huajtura në formën e huave bankare, emetimit të obligacioneve dhe krijimit të detyrimeve ndaj furnitorëve dhe kreditorëve të ndryshëm.

6

Njësia ekonomike duhet të ruajë disa raporte mes kapitaleve të veta dhe të huajtura.

Kështu, kur kostoja e kapitaleve të huajtura është më e ulët se kthimi mbi kapitalin e zakonshem të vet - ROE (%i < ROE), atëherë çdo njësi ekonomike ka leverdi të të përdorë në një masë të caktuar kapitale të huajtura.

7

Shkaku për marrjen borxh

Përdorimi i kapitaleve të huajtura ka kufij të caktuar. Këta kufij përcaktohen nga dy faktorë:

(1) nga niveli më i ulët i kostos së kapitalit të huajtur në krahasim me kthyeshmërinë e kapitalit të vet.

(2) nga besimi i huadhënësve ndaj njësisë ekonomike huamarrëse.

8

Me kombinimin optimal të kapitaleve nenkuptohet ruajtja e një strukture të kapitaleve të veta dhe të huajtura që siguron:

nga njëra anë rritje të përfitueshmërisë së kapitaleve të njësisë ekonomike huamarrëse dhe

nga ana tjetër një shlyerje të garantuar të kapitaleve dhe të interesave që u takojnë huadhënësve.

Problemi i parë i analizës së strukturës së burimeve të kapitaleve të njësisë ekonomike është studimi i raporteve faktike ndërmjet kapitaleve të veta dhe kapitaleve të huajtura.

9

Ekuilibri financiar minimium rrespekton nje rregull: cdo grup I akives duhet te mbulohet nga grupi I burimeve qe eshte kundrejt tije ne bilance dhe qe karakterizohet nga e njejta shkalle perhershmerie dhe kohezgjatje.

I-Perdorime te qendrueshme

Aktive te qendrueshem

Kapitale te qendrueshem

II-Burime te qendrueshme

Aktive te qendrueshem

Kapitale te qendrueshem

III-Perdorime afatshkurtra

Aktive afatshkurtra

Detyrime afatshkurtra

IV-Burime afatshkurtra

Detyrime afatshkurtra

Aktive afatshkurtra

10

Problemet e vlerësimit në analizën e strukturës se kapitalit.

Për llogaritjen dhe analizën e raporteve që krijohen ndërmjet grupeve të ndryshme të burimeve dhe të aktiveve të një njësie ekonomike ka mjaft rëndësi vlerësimi i drejtë, me kritere të njëjta, si i elementeve të aktivit të pasivit.

11

Përbërja e strukturës së kapitalitdhe aftësia paguese

Risku bazë para të cilit ndodhet njësia me një levë të konsiderueshme financiare,është risku i gjendjes së pamjaftueshme të likuiditeteve.

Borxhi përfaqëson një angazhim për të paguar shpenzimet fikse në formën e interesave dhe të pagimit të principalit

12

Përbërja e strukturës së kapitalitdhe aftësia paguese

Një tregues direkt i matjes së riskut të marrjes borxh – parashikimi i burimeve të hyrjes së parave

dhe të daljes së parave të përshtateshme për të përballuar kushtet e pagimit të

borxhit. Këto parashikime bëhen për situatën më të pafavorshme ekonomike. Ky parashikim bëhet nga këndvështrimi i kreditorit dhe është një test sigurie për të

13

Një tregues i njëjtë i riskut financiar për njësitë ekonomike është përbërja esstrukturës së kapitalit të saj. Analiza e përbërjes kryhet duke ndërtuar një pasqyrë me përmasë të njëjtë të detyrimeve dhe kapitalit, sipas bilancit.

Fig.Struktura e kapitalit të Shoq. Telefonike: Analiza me përmasë tënjejtë %

1. Detyrimet afatshkurtra 428.000 19.0%2. Detyrimet afatgjata 500.000 22.2%3. Kapitali aksionar:4. Aksione të preferuara 400.000 17.8%5. Aksione të zakonshme 800.000 35.0%6. Primi i kapitalit 20.000 0.9%7. Fitimi i pashpërndarë 102.000 4.5%8. Totali i kapitalit aksionar 1.322.000 58.8% Totali detyrimeve dhe kapitalit 2.250.000 100.0%

14

Analiza e përbërjes se strukturës së kapitalit dhe aftësia paguese

Një avantazh i analizës me përmasë të njëjtë të strukturës së kapitalit – përcaktimi i madhësisë relative të burimeve të financimit për njesinëekonomike.

Për shoqërinë Telefonike shohim se aktiviteti i saj ështëfinancuar më tepër me kapitalin e vet dhe ate : 35% me aksione të zakonshme , 17.8% i ka financuar me aksione të preferuara, 4.5%, fitimi i pashpërndarë 22.2% i ka financuar me detyrime afatgjata dhe 19% me detyrime afatshkurtra. Analiza me përmasë të njejtë përdoret edhe për të bërëkrahasime midis njesive ekonomike që i takojnë njëdege.

15

Aksione të zakonshme

35.6%

Primi i kapitalit 0.9%

Fitimi i pashpërndarë

4.5%

Detyrimet afatshkurtra

19%

Detyrimet afatgjata22.2%

Aksione të preferuara

17.8%

Detyrimetafatshkurtra

Detyrimetafatgjata

Aksione tëpreferuara

Aksione tëzakonshme

Primi i kapitalit

Fitimi ipashpërndarë

16

Raportet e strukturës së kapitalit dheaftësia paguese.

ShembullBilanc Kontabel i I kompanise XXX per vitet ’04-’05 (mln $) 2005 2004 Aktive afatshkurtra:1. Arka dhe ekuivalentët 30.2 17.72. Investime ASH me kosto, e cila përafrohet

me vl.tregut - 0.63. Inventarë 422.3 473.94. Llog. të arkëtueshme pa zbritjet 691.1 629.95. Aktive të tjera afatshkurtra 114.5 359.26. Llog. të arkëtueshme të tjera dhe Investime 79.1 63.57. Ndërtesa, terrene, makineri, pajisje 1.914.6 1.745.68. Minus: zhvlerësimi i akumuluar 681.9 591.59. Aktivet e qendrueshme të trupëzuara neto 1.232.7 1.154.110. Aktive qendr patrupezuara, neto nga amortiz. 446.2 627.2 Totali aktiveve 3.016.1 3.326.1

17

Shembull: Pasivi Vitet 2005 2004

Detyrime afatshkurtra 926.9 1.138.5 Detyrime afatgjata 701.2 740.3 Detyrime të tjera 115.5 100.3 Tatim fitimi i shtyrë 366.7 327.7 Aksione të preferuara 4.8 1.8 Aksione të zakonshme 420.0 420.0 Primi AZ 7.2 12.9 Fitimi i pashpërndarë 1.047.5 1.164.7 Rregullimi kumulativ i këmbimit (52.9) (29.3) Kompensim i të shtyrave (168.0) (164.1) AZ thesari (352.8) (386.7) Total i kapitalit aksionar 901.0 1.017.5 Total i Detyrimeve dhe i Kapitalit Aksioner 3.016.1 3.326.1

18

Raportet e Strukturës së kapitalit dhe aftësia paguese. Shembull:

1.Raporti Totali i detyrimeve ndaj totalit të kapitalit plus detyrimet (i cili quhet edhe raporti i borxhit total):

Totali i detyrimeve = 926.9(a) + 701.2(b) + 115.5(c) + 366.7(d) = 2,110.3 = 0.70 Totali i Kapitalit 99.3(e) + 806.5(f) + 2,110.3(g) 3,016.1

(e) Aksione të preferuara në qarkullim (100 – 0.7 = 99.3) Ky tregues shpreh peshën specifike të detyrimeve ndaj totalit të kapitalit plus detyrimet, pra

do të thotë që detyrimet zënë 70% të pasivit të shoqërisë.

2 – Raporti Detyrime totale mbi Kapitalin Aksioner - Raporti Detyrime totale mbi Kapitalin Aksioner llogaritet: 2,110.3 = 2.33 here

99.3 + 806.5

Ky raport tregon se totali i detyrimeve të shoqërisë XXX është 2.33 here më i lartë se kapitali aksionar, ose financimi me kredi është i barabartë me 2.33 $ për çdo 1 $ financimme kapitalin e vet.

19

3 – Kreditorët preferojnë më shumë treguesin e kundërt të këtij raporti.

Ky raport, pra kapitali aksionar ndaj detyrimeve totale, llogaritet:

Kapitali aksionar = 905.8 = 0.43 Detyrime totale 2,110.3

Kreditorët e interpretojnë këtë raport si: çdo lekë borxh mbulohet nga 0.43 lekë kapitalNë rastin tonë, koeficienti 0.43, nuk është i kënaqshëm për kreditorët, ata nuk janë të garantuar për kthimin e plotë të huave të tyre.

4 – Detyrimet afatgjata ndaj kapitalit aksioner – Ky raport mat lidhjen e huave afatgjata (zakonisht të përcaktuara si detyrime afatgjata) me kapitalin

aksioner. Nëqoftëse ky raport tejkalon 1:1, tregon financime më të mëdha me hua afatgjata se sa me kapital aksionar. Ky raport zakonisht quhet raporti detyrime mbi kapitalin dhe llogaritet:

Detyrime afat gjata = 2,110.3 – 926.9* = 1.31Kapitali aksionar 905.8

*(926.9 janë detyrimet afatshkurtra)

20

5– Kapitali aksionar me vlerën e tregut – Praktika kontabël vë theksin mbi vlerësimin me kosto historike dhe jo mbi vlerën e tregut. Vlera kontabël e kapitalit mund të ndryshojë shumë nga vlera e tij e tregut. Përdorimi i çmimeve të aksioneve nxitet nga fakti që tregu siguron një përafërsi të vlerës së kapitalit. Po kështu, përdorimi i çmimit mesatar të tregut pakëson ndikimin e ndryshimit të çmimeve kalimtare. Mund të llogaritet raporti i Detyrimeve totale ndaj Kapitalit duke përdorur çmimin mesatar vjetor të tregut të aksioneve të zakonshme për shoqërinë XXX. Detyrime totale = 2,110.300.000 = 0.54 AZ me vl tregu + AP me vl kontab 73,328,721* x 53.32** + 4,800,000***

= 2.110.300.000/(3.909.887.404 + 4.800.000) = 0.54 here*Numri i aksioneve të zakonshme në qarkullim **Çmimi mesatar vjetor i tregut (renditja është 41.45 – 64.88) ***AP me vlerë kontabël (vlerën e tregut nuk e disponojmë) Nëse krahasojmë raportin 0.54 që u gjet duke përdorur vlerën e tregut të kapitalit me 2.33 llogaritur duke përdorur vlerën kontabël, interpretimi ynë është që raporti me vlerën e tregut është më i favorshëm për shoqërinë.

21

Rëndësia e mbulimit të fitimit

Kur borxhi paguhet, treguesit e strukturës së kapitalit

përmirësohen kur kërkesat vjetore për para për pagimin

e interesave mbeten fikse apo rriten.

Fitimet afatgjata janë burimet më të mëdha të

likuiditetit, aftësisë paguese dhe kapacitetit të

huamarrjes.

22

Lidhja e të ardhurave me shpenzimet fikse Treguesi i mbulimit të të ardhurave përqëndrohet në lidhjen ndermjetborxhe dhe shpenzime fikse që lidhen me to,?të ardhurat e njesisë ekonomike për të përballuar këto shpenzime.

Komisioni i letrave me vlerë si rregull kërkon që raporti Të ardhura meShpenzimet fikse të paraqitet në regjistrat e evidentimit të letrave me vlerë të borxhit.

Ky raport llogaritet:

Të ardhura në dispozicion për shpenzime fikse Shpenzimet fikse Llogaritja e këtij raporti është e komplikuar për vetë faktin se duhet percaktuar cfare do të përfshihet në numërues dhe në emërues

23

Llogaritja e të ardhurave në dispozicion të mbulimit të

shpenzimeve fikse Verejtem ndryshimet mes të ardhurave sipas kontabilitetit rritës dhe

fluksit të parave nga operacionet. P.sh, disa elementë të të ardhurave si: -fitime të pashpërndara të shoqërive bija, - shitjet me kredi, -nuk gjenerojnë hyrje të menjëherëshme të parave (fluks hyrës), megjithatë shoqëritë mëma mund të përcaktojnë dividendë për shoqëritë bija që kontrollojnë.

Disa shpenzime si: zhvlerësimi, amortizimi, harxhimi dhe shpenzimet për tatime të shtyra nuk kërkojnë dalje të parave (flukse dalëse).

Shpenzimet fikse në lidhje me borxhet shlyhen me para dhe jo nga “fitimi”. Analiza percakton se e ardhura neto e parregulluar nuk është një matës i mirë i parave në dispozicion për të mbuluar shpenzimet fikse.

24

Rregullimi i te ardhures neto

Dividentët e preferuar – nuk zbriten nga fitimi, sepse pagesa ekëtyre dividendëve nuk është e detyrueshme.

Fitime për aksionerët e pakicës (interesat e pakicës) –zakonisht zbriten nga të ardhurat në dispozicion për shpenzimet fikse.

Tatimi mbi te ardhurat: Me qe interesat jane te zbritshme nga tatimi,ato paguhen nga fitimet para tatimit. Ne te kunderten dividentet e preferuar nuk jane te zbitshempara tatimit dhe paguhen nga fitimi pas tatimit

25

Analiza e shkallës së mbulimit të borxheve me të ardhurat e veprimtarisë Treguesi i shkallës së barrës së borxhit, është koeficienti i mbulimit të shumës vjetore të interesave me fitimin neto. Ky

tregues llogaritet:

Fitimi para zbritjes së tatimeve + Interesat vj të paguara Interesat vjetore të paguara

Psh.Ftimi para zbitjes se tatimit eshte 2.500.000$,dhe per kapitaletemarra hua jane paguar 500.000$ interes.Sa eshte koeficienti I mbulimit te

interesave vjetore ?(2500+500)/500=6 here dmth se ky raport shpreh numrin ee hereve që kjo njesiekonomike me fitimet e saj mbulon shumën e interesave vjetore ne rastin tone kompania me fitimet e veta I mbulon 6 here shumen e interesave vjetore.

26

Analiza e shkallës së mbulimit të borxheve me të ardhurat e veprimtarisë

Treguesi i dytë i mbulimit të barrës së borxheve nëpërmjet këtij raporti:

Fitimi para zbritjes së tatimeve + Interesat vjetore = Interesat vjetore + Këstet vjetore të shlyerjes së huave *kestet vjetore te shlyerjes se huave jane 560 mije $ dhe paguan 30%

bga fitimi I saj nje tatim(1-0.3=0.7)

=2500+500/500+560/0.7=3000/1300=2.31 here

dmth qe nëse raporti eshte më i vogël se 1 do të thotë një fluks paraje negativ.

27

Llogaritja e raportit të fitimit me shpenzimet fikse(sipas Leopold Bernstein)

– Formula konvencionale për llogaritjen e këtij raporti është: (a) Fitimi para tatimit nga operacionet e vazhdueshme plus (b) Shpenzimet e interesit plus (c) Amortizimi i shpenzimeve të borxhit dhe skontimi apo primi plus (d) Pjesa e interesit të shpenzimeve të qerasë operative plus (e) Kërkesat e shumicës që zotëron shoqëria bijë për dividentët e aksioneve të preferuara, të rregulluar me tatimet plus (f) Shuma e interesave të kapitalizuara paraprakisht të amortizuara gjatë periudhës minus (g) Fitimi i pashpërndarë për më pak se 50% e zotëruar nga bijat apo filialet. ____________________________________________________________ (h) Totali i interesave të llogaritura plus (c) Amortizimi i shpenzimeve të borxhit dhe skontimi apo primi plus (d) Pjesa e interesit të shpenzimeve operative të rentës plus (e) Kërkesat e mazhorancës që zotëron shoqërinë bijë për dividentët e aksioneve të preferuara, të rregulluar me tatimet

28

Fund i ligjëratësJU FALËMINDERIT!

29

Ndonjë pyetje?