ความหลากหลายทางชวภาพบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไนและอทยานแหงชาต

เขาชะเมา-เขาวง

• ศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตฯ จงหวดเพชรบร • เขตหามลาสตวปาถาคางคาว – เขาชองพราน

• อทยานแหงชาตเขาชะเมา – เขาวง

• ศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตฯ จงหวดเพชรบร • เขตหามลาสตวปาถาคางคาว – เขาชองพราน • อทยานแหงชาตเขาชะเมา – เขาวง • เขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไน

1. สารวจความหลากหลายทางชนดของสตวปาในกลมของสตวมกระดกสนหลง โดยเนนทกลมสตวปาขนาดใหญ ทไดรบผลกระทบจากการแบงแยกของผนปา รวมทงปจจยแวดลอมทมผลตอการกระจายของสตวปา ในพนททจะจดท าแนวเชอมตอทางระบบนเวศและบรเวณใกลเคยง 2. ศกษาโครงสรางดานนเวศวทยาของปาไมบรเวณพนทอนรกษเพอก าหนดชนดไมและโครงสรางทางระบบนเวศส าหรบการฟนฟแนวเชอมตอทางระบบนเวศ 3. ออกแบบแนวเชอมตอทางระบบนเวศทเหมาะสมส าหรบพนท 4. ศกษาเศรษฐกจสงคมและทศนคตของชมชนตอการจดการและแกไขปญหาสตวปา

วตถประสงค

เปาหมาย

• แกไขปญหาสตวปาทอาศยในพนทชวภมศาสตรแบบเกาะ (Island Biogeography)

• แกไขปญหาความขดแยงระหวางคนและสตวปา • โดยการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ (ecological

corridor)

ประเทศกมพชา

อาวไทย

เขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไน

อทยานแหงชาตเขาชะเมา - เขาวง

2519

2554

2516 2519

2543 2554

ศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง จงหวดเพชรบร :12 เมษายน 2557

MCOT 2 พ.ย. 55

ขาวสด 10 ม.ย. 56 เดลนวส 11 ม.ค. 57

ขอมลททาการศกษา

๑. ตองการทราบชนดและการกระจายของสตวกลมตางๆ ทอาศยและใชประโยชนในพนทแนวเชอมตอฯ ๒. สถานภาพถนทอยอาศย ๓. สถานภาพภยคกคาม ๔. ปจจยทเกยวกบการขามถนนของสตวปา ๕. ความคดเหนของชมชนในพนท

วธการศกษา

๑. สารวจสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญตามแนวสารวจ

๒. สารวจสตวกลมอนๆ ทพบในพนทแนวเชอมตอ

๓. วางแปลงตวอยางศกษาสงคมพช (คดเลอกชนดไมสาหรบปลกฟนฟ)

๔. สารวจพรรณไมในพนท

๕. สอบถามความคดเหนของชมชนในพนท

การศกษาสงคมพช

ปาดบชน

ปาดบชน อช.เขาชะเมา-เขาวง จงหวดระยอง

พรรณไม 227 ตน 37 ชนด ชนดทมคา IVI มากทสดคอ ขนนปาน มคา 26.80

ปาดบชน ตนนาประแสร

ปาดบแลง

ปาดบแลงผสมไผ

ปาดบเขา

พนทเกษตรกรรม

พนทเกษตรกรรม

พนทศกษา

คาดชนความหลากหลาย

Shannon

-Weiner Simpson

Margalef

(R1)

Menhinick

(R2) Fisher's Evenness

ดบชน*(ชะเมา) 3.85 0.94 24.79 4.52 53.12 0.73

ดบชน (ฤาไน) 2.50 0.80 6.64 2.46 12.54 0.69

ดบแลง (ชะเมา) 3.57 0.95 12.61 4.09 29.81 0.83

ดบแลงผสมไผ (ชะเมา) 2.93 0.92 6.79 7.02 17.95 0.85

ดบแลง (ฤาไน) 3.41 0.93 10.75 3.63 24.08 0.83

ดบเขา (ชะเมา) 3.36 0.96 7.39 2.50 13.85 0.89

ปารนสอง (ปาปลก) 2.18 0.78 4.95 2.08 8.91 0.67

พนทศกษา จานวนชนด

(0.18เฮกตาร)

พนทเฉลย

(ตน/

เฮกตาร)

พนทหนาตด

(เฮกตาร)

ดบชน*(ชะเมา) 24 209.13 46.35 ดบชน (ฤาไน) 37 1,261.11 40.94 ดบแลง (ชะเมา) 74 1,819.67 32.00 ดบแลง (ฤาไน) 62 1,622.22 22.00

ดบแลงผสมไผ (ชะเมา) 31 461.11 25.22

ดบเขา (ชะเมา) 43 1,638.89 45.89

ปารนสอง (ปาปลก) 26 866.67 9.11

Biomass (t/ha) Carbon (t/ha)

ดบแลง (ฤาไน) 118.69 0.04 55.79 0.19

ดบเขา (ชะเมา) 240.01 1.52 112.81 0.71

ดบชน (ชะเมา) 328.31 0.20 154.31 0.09

ขอมลเหลานจะใชเปนฐานขอมลส าหรบกจกรรม PES

การศกษาดานสตวปา

แนวสารวจสตวปาทใชในการศกษา

ผลการศกษา

• สตวเลยงลกดวยนม จานวน 8 อนดบ 20 วงศ 31 ชนด (ไมรวมกลมคางคาว)

• นก 32 วงศ 107 ชนด • แมลง 10 อนดบ 57 วงศ 150 ชนด

• สตวปาสงวน 1 ชนด คอ เลยงผา (Naemorhedus sumatraensis)

• สตวปาคมครอง 29 ชนด ทสาคญคอ ชางปา (Elephus maximus) กระทง (Bos gaurus) ววแดง (Bos javanicus) หมาใน (Cuon alpinus) เสอลายเมฆ (Pardofelis nebulosa)

สถานภาพตาม พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535

• 6 ชนด ทอยในบญชท 1 ไดแก หมคน (Ursus malayanus) หมควาย (Ursus thibetanus) ชางปา (Elephus maximus) กระทง (Bos gaurus) เลยงผา (Naemorhedus sumatraensis) และเสอลายเมฆ (Pardofelis nebulosa)

• 4 ชนดอยในบญชท 2 คอ หมาใน (Cuon alpinus) แมวดาว (Prionailurus bengalensis) ลนพนธใตหรอลนชวา (M. javanica) และลงกง (Macaca nemestrina)

สถานภาพตามบญช CITES

• ใกลสญพนธ (endanger) ชางปา (Elephus maximus) และววแดง (B. javanicus)

• มแนวโนมใกลสญพนธ ไดแก กระทง (B. gaurus) เลยงผา (N. sumatraensis) หมาใน (Cuon alpinus) เสอลายเมฆ (P. nebulosa) หมควาย (U. thibetanus) และลงกง (M. nemestrina)

• ใกลถกคกคาม (vulnerable) ไดแก ลนพนธใต (M. javanica) และชะนมอขาว (Hylobates lar)

สถานภาพตามบญช IUCN

• ววแดง (Bos javanicus) • ชางปา (Elephus maximus) • หมาใน (Cuon alpinus) • กระทง (Bos gaurus) • เลยงผา (Capricornis sumatraensis) • หมควาย (Ursus thibetanus) • หมหมา (Ursus malayanus) • หมปา (Sus scrofa) • เกง (Muntiacus vaginalis) • กวางปา (Cervus unicolor)

สตวปาขนาดใหญทมบทบาทตอระบบนเวศ

Tracks อตโนมตจากการสารวจฤดกาลท ๑ (ฤดแลง)

พกด (point) รองรอยสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญ

ฤดแลง ฤดฝน

พกด (point) รองรอยชางปาจากการสารวจ

พกด (point) รองรอยกระทง

พกด (point) รองรอยเลยงผา

ฤดแลง ฤดฝน

พกด (point) รองรอยกวางปา

ฤดแลง ฤดฝน

พกด (point) รองรอยววแดง

ฤดแลง ฤดฝน

พกด (point) รองรอย หมควายและหมหมา

ฤดแลง ฤดฝน

พกด (point) รองรอย แมวดาว

ฤดแลง ฤดฝน

พกด (point) รองรอย เกง

ฤดแลง ฤดฝน

พกด (point) รองรอย หมปา ฤดแลง ฤดฝน

พกด (point) รองรอย หมหรง

ฤดแลง ฤดฝน

ความเหมาะสมของการอาศยของสตวปา ในพนทแนวเชอมตอฯ

ฤดแลง ฤดฝน

พนทหากนของ ชางปา

พนทหากนของ ชางปา

พนทหากนของ กระทง

ฤดแลง ฤดฝน

พนทหากน(ภาพรวม) ของ กระทง

พนทหากนของ ววแดง

ฤดแลง ฤดฝน

พนทหากน(ภาพรวม) ของ ววแดง

พนทหากนของ กวางปา

ฤดแลง ฤดฝน

พนทหากน(ภาพรวม) ของ กวางปา

พนทหากนของ หมปา

ฤดแลง ฤดฝน

พนทหากน(ภาพรวม) ของ หมปา

พนทหากนของ สตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญ

ฤดแลง ฤดฝน

การกระจายของสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญ

ความชกชมของสตวปาบรเวณตางๆ ในฤดแลง

ความชกชมของสตวปาบรเวณตางๆ ในฤดฝน

ความชกชมของสตวปาบรเวณตางๆ ในภาพรวม

ดชนความหลากหลายของสตวปาบรเวณตางๆ

2.029

1.873 1.168

ฤดแลง

2.213

1.917 1.202

ฤดฝน

2.179

1.939 1.232

ภาพรวม 2 ฤด

ดชนความคลายคลงของสตวปาระหวางพนทอนรกษและเกษตรกรรม

0.640 0.552

ฤดแลง

0.545 0.500

ภาพรวม 2 ฤด

0.538 0.538

ฤดฝน

ฤดแลง

ฤดฝน

ภาพรวม 2 ฤด

ดชนความคลายคลงของสตวปาระหวางพนทอนรกษ

วงรอบการหากนของสตวปา จากกรณศกษาในแปลงตวอยางถาวร

ปาดบชน อช.เขาชะเมา-เขาวง จงหวดระยอง

กวางปา

ธนวาคม 2012 มกราคม 2013 กมภาพนธ 2013

มนาคม 2013 เมษายน 2013 พฤษภาคม 2013

กนยายน 2013

สงหาคม 2013 กรกฎาคม 2013 มถนายน 2013

พฤศจกายน 2013 ตลาคม 2013

ชางปา

ธนวาคม 2012 มกราคม 2013 กมภาพนธ 2013

มนาคม 2013 เมษายน 2013 พฤษภาคม 2013

กนยายน 2013

สงหาคม 2013 กรกฎาคม 2013 มถนายน 2013

พฤศจกายน 2013 ตลาคม 2013

เกง

ธนวาคม 2012 มกราคม 2013 กมภาพนธ 2013

มนาคม 2013 เมษายน 2013 พฤษภาคม 2013

สงหาคม 2012

กนยายน 2013

สงหาคม 2013 กรกฎาคม 2013 มถนายน 2013

พฤศจกายน 2013 ตลาคม 2013

กระทง

เมษายน 2013

กมภาพนธ 2013 ธนวาคม 2012 มกราคม 2013

พฤษภาคม 2013 มนาคม 2013

กนยายน 2013

สงหาคม 2012 กรกฎาคม 2013 มถนายน 2013

พฤศจกายน 2013 ตลาคม 2013

หมปา

ธนวาคม 2012 มกราคม 2013 กมภาพนธ 2013

มนาคม 2013 เมษายน 2013 พฤษภาคม 2013

สงหาคม 2013

กนยายน 2013

มถนายน 2013 กรกฎาคม 2013

พฤศจกายน 2013 ตลาคม 2013

หมหรง

ธนวาคม 2012 มกราคม 2013

เมษายน 2013 พฤษภาคม 2013

กมภาพนธ 2013

มนาคม 2013

สงหาคม 2013

กนยายน 2013

มถนายน 2013 กรกฎาคม 2013

พฤศจกายน 2013 ตลาคม 2013

เลยงผา

เมษายน 2013 พฤษภาคม 2013

กมภาพนธ 2013 มกราคม 2013 ธนวาคม 2012

มนาคม 2013

กนยายน 2013

สงหาคม 2013 มถนายน 2013 กรกฎาคม 2013

พฤศจกายน 2013 ตลาคม 2013

หม

เมษายน 2013 พฤษภาคม 2013

กมภาพนธ 2013 มกราคม 2013 ธนวาคม 2012

มนาคม 2013

กนยายน 2013

สงหาคม 2013 มถนายน 2013 กรกฎาคม 2013

พฤศจกายน 2013 ตลาคม 2013

การใชยานพาหนะผานเสนทางในแนวเชอมตอฯ

การใชยานพาหนะผานเสนทางในแนวเชอมตอฯ

นบจานวนยานพาหนะบรเวณดานตรวจพวา

โดย จนท.อช.เขาชะเมา – เขาวง ระหวาง พ.ย. 2555 – ส.ค. 2556

กลางวน (06.00 – 18.00 น.) เฉลยจากขอมล 142 วน

กลางวน (18.00 – 06.00 น.) เฉลยจากขอมล 133 วน

คาสถต จกรยาน จกรยานยนต รถยนต 4 ลอ รถบรรทกตงแต 6 ลอ

ขนไป

รวม

กลางวน (06.01 น. – 18.00 น.)

คาเฉลย (คน) 0.29 176.32 244.15 38.16 458.91

สงสด (คน) 19 325 438 127 730

ตาสด (คน) 0 40 45 2 90

สมประสทธความแปรผน 1.80 55.68 72.61 21.85 124.59

กลางคน (18.01 น. – 06.00 น.)

คาเฉลย (คน) 0.02 75.22 102.23 17.47 194.92

สงสด (คน) 2 207 262 105 531

ตาสด (คน) 0 0 0 0 0

สมประสทธความแปรผน 0.17 43.67 56.18 18.30 106.54

• ใชแบบสอบถามชมชนทอาศยในพนทแนวเขต • เศรษฐกจและสงคม • ความคดเหนตอแนวเชอมตอฯ แตละรปแบบ • ปจจยทมผลตอความคดเหนของชมชน

การศกษาความคดเหนของชมชน

สารวจทศนคตและความคดเหนของชมชนตอการจดทาแนวเชอมตอทางระบบนเวศ

ทตงบานเรอนทตอบแบบสอบถาม (153 ครวเรอน)

บานเขาจนทร/

บานเขาพง

บานพะวา

บานนากรอย

ปจจยทมผลตอความคดของชมชน

เกยวกบการจดทาแนวเชอมตอทางระบบนเวศ

ความคดเหนเกยวกบการสรางแนวทางเดนใหสตวปาขามไปมาระหวางเขาชะเมาและเขาอางฤาไน

ไคสแควร = 26.138 df= 12

sig. 0.001

ความคดเหนเกยวกบการสรางแนวทางเดนใหสตวปาขามไปมาระหวางเขาชะเมาและเขาอางฤาไน

ไคสแควร = 8.605 df= 2 sig. 0.014

ปจจยทมผลตอความคดเหนเกยวกบรปแบบการสรางแนวเชอมตอ

ไคสแควร = 14.744 df= 4 sig. 0.005

ปจจยทมผลตอความคดเหนเกยวกบรปแบบการสรางแนวเชอมตอ

ไคสแควร = 35.680

df= 20

sig. 0.017

PLAN I พนท 7,627 ไร

546 หลงคา

PLAN II พนท 3,254 ไร

189 หลงคา

PLAN III พนท 2,819 ไร

113 หลงคา

PLAN IV พนท 1,580 ไร

66 หลงคา

ผลการสารวจในฤดกาลท 2

PLAN IV พนท 1,580 ไร

66 หลงคา

กจกรรมตอเนอง (ภายใตงบประมาณของ UNDP)

• งานวจยพนฐานทเกยวของกบระบบขอมลเพอการจดการ • สรางเครอขายการทางานระหวางหนวยงานทเกยวของ • ศกษาศกยภาพดานการทองเทยวเชงสตวปา • เสรมสรางความเขาใจเรองพฤตกรรมสตวปา • งานวจยทเกยวกบนเวศบรการ (Ecosystem service) • หนวยเฉพาะกจและชดเฝาระวงชางปา

กจกรรมตอเนอง (ภายใตงบประมาณของ UNDP)

• ตดตามและประเมนผลการใชประโยชนของสตวปาในพนทแนวเชอมตอทจดทา

• สงเสรมจดตงกองทน PES (Payment Ecosystem Service)

• ตดตามและประเมนผลความเสยหายจากความขดแยงสตวปาจดสราง ฟนฟแหลงนา และอาหารสตวปา

บรเวณทจะดาเนนการจดทาโปงเทยม แหลงนา แปลงหญา

ขอบคณครบ