DİSPEPSİDİSPEPSİ

Dr Elif SevinçDr Elif SevinçKartal Eğitim Araştırma Hastanesi Kartal Eğitim Araştırma Hastanesi

Aile Hekimliği Kliniği Aile Hekimliği Kliniği

Dispepsinin TanımıDispepsinin Tanımı Dispepsi EpidemiyolojisiDispepsi Epidemiyolojisi Dispepsi SebepleriDispepsi Sebepleri Dispepsi TanısıDispepsi Tanısı Dispepsi TedavisiDispepsi Tedavisi

PlanPlan

TanımTanımDispepsi, üst abdomende duyulan ağrı ve rahatsızlık Dispepsi, üst abdomende duyulan ağrı ve rahatsızlık

duygusu olarak tanımlanmaktadır.duygusu olarak tanımlanmaktadır.

Rahatsızlık duygusu ise defekasyonla rahatlamayan Rahatsızlık duygusu ise defekasyonla rahatlamayan

şişkinlik, erken doyma, tokluk duygusu ve bulantı gibi şişkinlik, erken doyma, tokluk duygusu ve bulantı gibi

subjektif yakınmaları içerir. subjektif yakınmaları içerir.

Dispepsi hastalık değil semptom veya semptomlar Dispepsi hastalık değil semptom veya semptomlar birlikteliğidir.birlikteliğidir.

Yıllık dispepsi prevelansı; ABD %19, Norveç %18-23, Yıllık dispepsi prevelansı; ABD %19, Norveç %18-23,

İrlanda %64, Singapur %45-57, Güney Afrika %30, İrlanda %64, Singapur %45-57, Güney Afrika %30,

Doğu Afrika %62, Japonya %35-42, Nijerya %69, Doğu Afrika %62, Japonya %35-42, Nijerya %69,

Türkiye %20-40Türkiye %20-40

3/4ü fonksiyonel 3/4ü fonksiyonel

Kadınlarda daha sık Kadınlarda daha sık

Bu bulgulara göre toplumların en önemli sağlık Bu bulgulara göre toplumların en önemli sağlık

problemlerinden birisinin dispepsi olduğu görülmektedir. problemlerinden birisinin dispepsi olduğu görülmektedir.

EpidemiyolojiEpidemiyoloji

Dispepsi; organik nedenlere bağlı olarak gelişebileceği Dispepsi; organik nedenlere bağlı olarak gelişebileceği

gibi (%25), gibi (%25), çoğunlukla (%75) altta yatan organik bir çoğunlukla (%75) altta yatan organik bir

neden bulunamazneden bulunamaz..

Bu nedenle Dispepsiyi Bu nedenle Dispepsiyi Organik ve Organik ve

Fonksiyonel (Endoskopi negatif ) olmak üzere iki başlıkta ele alabiliriz. Fonksiyonel (Endoskopi negatif ) olmak üzere iki başlıkta ele alabiliriz.

Organik Dispepsi nedenleri arasında Organik Dispepsi nedenleri arasında peptik ülser %20peptik ülser %20

GÖRH %24GÖRH %24

Gastrit ve doudenit %21Gastrit ve doudenit %21

mide ve özofagus Ca %2mide ve özofagus Ca %2

pankreas ve biliyer sistem hastalıkları, pankreas ve biliyer sistem hastalıkları,

sistemik hastalıklar, sistemik hastalıklar,

enfeksiyöz hastalıklar, enfeksiyöz hastalıklar,

ilaçlar, ilaçlar,

gıdalara intolerans vs. sayılabilir. gıdalara intolerans vs. sayılabilir.

1) ORGANİK DİSPEPSİ1) ORGANİK DİSPEPSİ

• • NSAİ ilaçlarNSAİ ilaçlar

• • BifosfonatlarBifosfonatlar

• • EritromisinEritromisin

• • TetrasiklinlerTetrasiklinler

• • Demir ilaçlarıDemir ilaçları

• • Potasyum içerikli ürünlerPotasyum içerikli ürünler

• • AcarbozAcarboz

• • DijitallerDijitaller

Dispeptik Semptomlara Neden Olan Bazı İlaçlarDispeptik Semptomlara Neden Olan Bazı İlaçlar

• Teofilin

• Orlistat

• Opiatlar

• Metformin

• Alkol

• Kortikosteroidler

• Miglitol

Fonksiyonel Dispepsi; En az 3 aydan beri olan tipik Fonksiyonel Dispepsi; En az 3 aydan beri olan tipik

olarak gündüzleri görülen, gece uyandırmayan, olarak gündüzleri görülen, gece uyandırmayan,

daha çok karnın üst kısmında duyulan tekrarlayıcı daha çok karnın üst kısmında duyulan tekrarlayıcı

tarzda ağrı ve rahatsızlık hissi tarzda ağrı ve rahatsızlık hissi

FD farklı semptomlar ve farklı hastalıklar ile FD farklı semptomlar ve farklı hastalıklar ile

karışabilir. karışabilir. Bu karışıklığı önlemek için 2006’da yapılan bir konferansta Bu karışıklığı önlemek için 2006’da yapılan bir konferansta

Roma III kriterleri geliştirilmiştir. Roma III kriterleri geliştirilmiştir.

2) FONKSİYONEL DİSPEPSİ2) FONKSİYONEL DİSPEPSİ

ROMA IIIROMA IIIEn az 6 ay süreyle olanEn az 6 ay süreyle olanEn az 3 ay devam eden En az 3 ay devam eden aşağıdakilerden 1 ya da daha fazlasının aşağıdakilerden 1 ya da daha fazlasının eşlik etmesi eşlik etmesi Postprandiyal dolgunlukPostprandiyal dolgunlukErken doymaErken doymaEpisgastrik yanmaEpisgastrik yanmaEpigastrik ağrı Epigastrik ağrı

En az 6 ay önce başlayan ve son 3 aydır devam eden aşağıdaki En az 6 ay önce başlayan ve son 3 aydır devam eden aşağıdaki

kriterlerden 1 veya daha fazlası:kriterlerden 1 veya daha fazlası:

Postprandiyal doygunlukPostprandiyal doygunluk

Erken DoymaErken Doyma

Epigastrik ağrıEpigastrik ağrı

Epigastrik yanmaEpigastrik yanma

Bu semptomları açıklayacak yapısal bir hastalığın olmamasıBu semptomları açıklayacak yapısal bir hastalığın olmaması

Fonksiyonel Dispepsi için Roma III Tanı kriterleriFonksiyonel Dispepsi için Roma III Tanı kriterleri

1313

FONKSİYONEL DİSPEPSİDE GÖRÜLEN FONKSİYONEL DİSPEPSİDE GÖRÜLEN MAJORMAJORFİZYOPATOLOJİK ANORMALLİKLERFİZYOPATOLOJİK ANORMALLİKLER

Mide asit sekresyon Mide asit sekresyon ↑↑H.pylori (H.pylori (±±))

Viseral hipersensitiviteViseral hipersensitiviteMide boşalmasının gecikmesiMide boşalmasının gecikmesi

Mide distansiyonu Mide distansiyonu Aşırı duyarlılıkAşırı duyarlılık

Motilite bozukluğuMotilite bozukluğuPsikolojik stressPsikolojik stress

Peki dispepsi tanısını nasıl koyarız?

HikayeHikaye Ağrı: lokalizasyonu, karakteri, ritmi, periyodu, yiyecek Ağrı: lokalizasyonu, karakteri, ritmi, periyodu, yiyecek

ve antiasitlere cevabı, yemeklerle ilişkisi ve yayılım yeri). ve antiasitlere cevabı, yemeklerle ilişkisi ve yayılım yeri). Organik hastalığı gösteren semptomlar araştırılmalıdır: Organik hastalığı gösteren semptomlar araştırılmalıdır:

((disfaji, kilo kaybı, sürekli veya ciddi ağrı, sırta vuran disfaji, kilo kaybı, sürekli veya ciddi ağrı, sırta vuran ağrı, tekrarlayan kusma, hematemez, melena, sarılık ağrı, tekrarlayan kusma, hematemez, melena, sarılık gibigibi). ).

İlaçlar (özellikle NSAİD)İlaçlar (özellikle NSAİD) Alkol sıgara kullanımı değerlendirilmelidirAlkol sıgara kullanımı değerlendirilmelidir

Dikkatli fizik muayene organik hastalık Dikkatli fizik muayene organik hastalık

tanısı için zorunludur.tanısı için zorunludur.

Organomegali, Organomegali,

Abdominal kitle Abdominal kitle

Asit gibi bulgular ileri araştırmayı Asit gibi bulgular ileri araştırmayı

gerektirir. gerektirir.

FizikFizik MuayeneMuayene

Tam kan sayımı, Tam kan sayımı, sedimentasyon, sedimentasyon,

elektrolit ölçümleri,elektrolit ölçümleri, karaciğer fonksiyon testleri, karaciğer fonksiyon testleri,

dışkıda parazit, dışkıda parazit, dışkıda gizli kan (özellikle >40 yaş), dışkıda gizli kan (özellikle >40 yaş),

tiroid fonksiyon testleri, tiroid fonksiyon testleri, amilaz amilaz

ve gebelik testleri gerekirse istenmelidir. ve gebelik testleri gerekirse istenmelidir.

LaboratuarLaboratuar

Dispepsi yakınması ile birinci basamağa ilk kez başvuran hastanın Dispepsi yakınması ile birinci basamağa ilk kez başvuran hastanın

dikkatli bir öyküsü alınıp fizik incelemesi yapılarak GÖR hastalığı, dikkatli bir öyküsü alınıp fizik incelemesi yapılarak GÖR hastalığı,

irritabl barsak hastalığı ve biliyer ağrı gibi diğer hastalıklar ile irritabl barsak hastalığı ve biliyer ağrı gibi diğer hastalıklar ile

dispepsiye neden olabilecek ilaçların alımı dışlandıktan sonra dispepsiye neden olabilecek ilaçların alımı dışlandıktan sonra

hastaya fonksiyonel dispepsi tanısı koyulabilir.hastaya fonksiyonel dispepsi tanısı koyulabilir.

Alarm belirtileri olmayan ve yakınmaları dört haftadan Alarm belirtileri olmayan ve yakınmaları dört haftadan daha az bir süre önce ortaya çıkmış olan dispeptik daha az bir süre önce ortaya çıkmış olan dispeptik hastalar bir süre izlenebilir. hastalar bir süre izlenebilir.

Dispepsi yakınması ile gelen hastada alarm belirtileri varsa ya da 45 Dispepsi yakınması ile gelen hastada alarm belirtileri varsa ya da 45 yaşın üzerinde ise ya da düzenli olarak non-steroid antienflamatuvar yaşın üzerinde ise ya da düzenli olarak non-steroid antienflamatuvar ilaç kullanim öyküsü varsa, erken dönemde endoskopiye ilaç kullanim öyküsü varsa, erken dönemde endoskopiye yönlendirilmelidir. yönlendirilmelidir.

Alarm Belirtileri•Yaşın 40’ın üzerinde olması

•Ailede GİS malignite öyküsü

•Kilo kaybı

•Anemi

•Kanama

•İlerleyici disfaji

•İnatçı kusma

45 yaşında45 yaşında Yakınmaları 4 haftadan uzun sürenYakınmaları 4 haftadan uzun süren Alarm belirtileri olmayan Alarm belirtileri olmayan Uzun surelı NSAID kullananUzun surelı NSAID kullanan Acıklanamayan demır eksıklıgı anemısı ve B12 eksıklıgınde Acıklanamayan demır eksıklıgı anemısı ve B12 eksıklıgınde hastalarda H,pylori taranabilir hastalarda H,pylori taranabilir

H pylori ne zaman test edilmeli?H pylori ne zaman test edilmeli?

H. pylori tanısı için günümüzde kullanılan duyarlılığı ve H. pylori tanısı için günümüzde kullanılan duyarlılığı ve özgüllüğü yüksek testler üre nefes testi ve dışkıda antijen özgüllüğü yüksek testler üre nefes testi ve dışkıda antijen testidir. testidir.

H.pylori eradikasyonu ile özellikle epigastrik ağrı, yanma H.pylori eradikasyonu ile özellikle epigastrik ağrı, yanma tanımlayan fonksiyonel dipepsili olgularda başarılı tanımlayan fonksiyonel dipepsili olgularda başarılı sonuçlar alınmıştırsonuçlar alınmıştır

2323

DİSPEPSİ DİSPEPSİ

TEDAVİSİTEDAVİSİ

Diagnosis and Treatment of Chronic Undiagnosed Dyspepsia in Adults, CMAJ, Jun. 2000, kısmen değiştirilerek

Sık nüks ?

Motilite boz. / İBS Toplam 6-8 hf. tedaviye devam

Başarılı

2-4 hf. asid supresyonu (PPI ile)

Uygun tedavi ver

Alarm bulguları yok Alarm bulguları var

Dispepsi semptomları

Başarısız

EndoskopiH. pylori testi ? (Nefes/Dışkı) Başarısız

Başarısız

Alarm bulgusu varken Endoskopi negatif

FONKSİYONEL DİSPEPSİDEKLİNİK YAKLAŞIM

ALARM BULGULARIKilo kaybıSürekli kusmaProgresif disfajiOdinofajiAçıklanamayan anemiHematemezPalpabl abdominal kitle/LAPÜst GIS CaGeçirilmiş gastrik operasyonsarılık

2525

Dispepsi Tedavi Prensipleri:Dispepsi Tedavi Prensipleri:

Mide asit sekresyon ↑ Mide asit sekresyon ↑ tedavisitedavisi

H.pylori (H.pylori (±±) tedavisi) tedavisi Motilite bozukluğu tedavisiMotilite bozukluğu tedavisi Psikolojik stress tedavisi Psikolojik stress tedavisi

(Antidepresanlar)(Antidepresanlar)

2626

1. 1. Genel önerilerGenel öneriler - NSAID, sigara,alkol,kahve,- NSAID, sigara,alkol,kahve, - Acılı,baharatlı,yağlı yiyeceklerden sakınılmalı,- Acılı,baharatlı,yağlı yiyeceklerden sakınılmalı, - Kendine rahatsızlık veren yiyeceklerden uzak durmalı,- Kendine rahatsızlık veren yiyeceklerden uzak durmalı, -Hayat stersini mümkün olan en az seviyeye indirmeli,-Hayat stersini mümkün olan en az seviyeye indirmeli, -Uyku alışkanlığını düzenlemeli,-Uyku alışkanlığını düzenlemeli, - Az yağlı, 6 öğün/gün yemeli, - Az yağlı, 6 öğün/gün yemeli,

2. Hiperasidite tedavisi2. Hiperasidite tedavisi - - AAntiasitlerntiasitler (Alüminyum/Magnezyum hidroksit, Kalsiyum karbonat) (Alüminyum/Magnezyum hidroksit, Kalsiyum karbonat) - PPI- PPI (omeprazol veya rabeprazol 20 mg, lansoprazol 30 mg, (omeprazol veya rabeprazol 20 mg, lansoprazol 30 mg,

pantoprazol veya esomeprazol 40 mg) pantoprazol veya esomeprazol 40 mg) - H- H2 2 –reseptör blokerleri–reseptör blokerleri((ranitidin veya nizatidin 150 mg, simetidin ((ranitidin veya nizatidin 150 mg, simetidin

400 mg, famotidin 20 mg)400 mg, famotidin 20 mg) - - BBizmut tuzlarıizmut tuzları

3. Prokinetik ilaçlar3. Prokinetik ilaçlar (metokloropramid ve domperidon) (metokloropramid ve domperidon)

44. . H.pylori tedavisiH.pylori tedavisi

5. Antidepresanlar (tcad ssrı ımıpramıne)5. Antidepresanlar (tcad ssrı ımıpramıne)

H.Pylori tedavisiH.Pylori tedavisi

Rp: Amoksisilin 1 gr tb DI BI S:2X1Rp: Amoksisilin 1 gr tb DI BI S:2X1 Klaritromisin 500mg tb DI BI S:2X1Klaritromisin 500mg tb DI BI S:2X1 Metronidazol 30 mg tb DI BI S:3X1Metronidazol 30 mg tb DI BI S:3X1 Bizmut Subsalisilat DI BI S:2X2Bizmut Subsalisilat DI BI S:2X2 PPI DI BI S:2X1PPI DI BI S:2X1

Örnek ReçeteÖrnek Reçete

http://guncel.tgv.org.tr - Güncel - Güncel gastroenteroloji dergisigastroenteroloji dergisi

http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/tez/pdf/ic_hast/dr_habibe_duman.pdf

www. Ctf. edu.trwww. Ctf. edu.tr http://www.ttb.org.tr/sted/sted0603/dispepsiy

e.pdf Birinci Basamakta Dispepsiye Yaklaşım Dr Birinci Basamakta Dispepsiye Yaklaşım Dr İhsan Uslanİhsan Uslan

Dispepsi ders notu- Prof Dr Yusuf Uzun Ktu Dispepsi ders notu- Prof Dr Yusuf Uzun Ktu gastroenteroloji anabilim dalıgastroenteroloji anabilim dalı

Helicobacter Pylori Tedavi Rejimleri Prof Dr Helicobacter Pylori Tedavi Rejimleri Prof Dr Orhan Özgür Dr Elif Oğuz 20.02.2015Orhan Özgür Dr Elif Oğuz 20.02.2015

KaynaklarKaynaklar

Dinlediğiniz için Dinlediğiniz için teşekkürlerteşekkürler……