Lek.dent. Jakub Urban

Historia chorób zębów i przyzębia- diagnostyka, profilaktyka i leczenie

STAROŻYTNOŚĆI

ŚREDNIOWIECZE

7000 BC – Era Wiertła Łukowego

+ korzenie stomatologii biorą swój początek na terenach dzisiejszych Indii i Pakistanu

+ medycy indyjska - 3 okresy:I. 1500-800 p.n.e - Okres Vedic

II. 800 p.n.e.-1000a.d.- Okres BrahmańskiSusruta Samhita &Charaka Samhita.

Susruta - opisuje choroby i objawy chorób dziąseł

Charaka - magia i religia, leczy urokami i inkantacjami

III. Od 1000 n.e. Okres Mongolski

Indie

5000 p.n.e tekst sumeryjski opisuje „zębowego robaka” jako przyczynę psucia się zębów.

+ cała wiedza na temat medycyny Asyrii i Babilonu pochodzi od glinianych tablicach wielkiej biblioteki Ashurbanipala (króla Asyrii)

+ choroba zębów = opętaniu przez demony

Sumeria, Asyria & Babilon

Dawno dawno temu… u Egipcjan

+ medycyna oparta na magii i religii+ choroba jako opętanie przez demony

Faraoni często cierpieli na periodontopatie jak wynikaz licznych analiz mumii znalezionych przez archeologów

+ recepty na wzmocnienie zębów 1 część proszku z owocu palmy, zielonego ołowiu i miodu 1 część proszku z krzemienia, zielonego ołowiu i miodu wcierać w zęby po zmieszaniu

3000 p.n.e skryba Hesi-Re - najwcześniej praktykujący dentysta którego imię jest znane

1700-1550 p.n.e „Papirus Ebers’a”odnosi się do chorób zębów i różnych leków na ból zęba

Chiny

Od 2000 p.n.e. – praktykowanie stomatologii

ok. 2 n.e. - wynalezienie pasty z amalgamatu srebra do wypełnień (1000 lat przed dentystami z zachodu)

11 wiek n.e. - T’ing i Yu Shu opisują proces połykania

Metody leczenia:- leki (proszki, tabletki, emulsje i maści)- akupunktura- mieszanki ziół, minerałów- tłuczone mysie kości i mocz dzieci

“kiedy człowiek traci zęby, jego odżywianie jest zmniejszone (uboższe), jak głosi prorok Camos” - Talmud

Późniejszy Bliski Wschód & Cywilizacje Śródziemnomorskie

„Stomatologia pochodzi ze Starego Testamentu i późniejszego Talmudu, rabinowskich praw powstałych z tradycji”

Naród Żydowski

700 p.n.e. - pierwsi tworzą mosty dentystyczne- pierwsze zamysły stomatologii estetycznej

166-201 n.e. - rozwój protetyki (złote korony i doskonalenie stałych mostów)

Zarówno Etruskowiei Egipcjaniespajali zęby

złotym drutem

Etruskowie

+ ligatura ze złotego drutu do unieruchomienia zębów

spajanie ruchomych zębów dotkniętych chorobą przyzębia

Fenicjanie

Grecja

Hipokrates (460-377 p.n.e.) - „Ojciec Medycyny”

Arystoteles (384-322 p.n.e.)

- dyskutował nad istotą zgryzu oraz kształtu zębów - przedstawiał przyczyny chorób przyzębia - błędnie założył że mężczyźni mają 32 zęby a kobiety 30

( Stąd wziął się termin „zęby mądrości”, które miały występować tylko u mężczyzn )

Diokles - zalecał pocieranie zębów i dziąseł jako instrukcja higieny

“dlaczego figi, które są miękkie i słodkie niszczą zęby? Czy z uwagi na ich kleistość penetrują do dziąseł będąc ważną i szybką

przyczyną ubytków?”

Wszystkie zęby prowadzą do Rzymu i BizancjumBizancjum:

Oribasius, Aetios z Amidy, Alexander z Tralles i Paul z Aeginy

Oribasius – teksty o bólach zębów i zapaleniu dziąseł

+ Złote korony odtwarzające zęby z ubytkami

+ Duży nacisk na higienę jamy ustnej.

Rzymianie używali szczoteczek zwanych „patykami żucia”

- małe gałązki z postrzępionym końcem

Celsus (25 p.n.e – 50 n.e.) - terapia na choroby przyzębia, ból zębów oraz zaopatrzenia złamań żuchwy

Medycyna arabska

3 główne postacie:

- Abu Bakr Muhammed Ibn Zakariyya Al Razi

- Al Ibnu’l Abbas Al Majusi and

- Abu Ali Al-Hussain Ibn Sina

Znani jako:

= Rhazes

= Haly Abbas

= Avicenna

Haly Abbas - opracowuje metody higieny jamy ustnej

Avicennas - diagnostyka i usystematyzowanie chorób jamy ustnej

Abulcasis - badania nad złogami kamienia

- czynniki etiologiczne w chorobach przyzębia

- technika skalingu ręcznego

Zestaw narzędzi ze zbiorów arabskich

Datowany na około 900 r.n.e Jadeitowy Inlay w przednim zębie

Majowie

Średniowiecze

Guy de Chauliac

- lekarstwa na choroby zębów, dziąsła i śluzówki

- sok z granatu jako płukanka do jamy ustnej o działaniu ściągającym

- odszedł od szeroko stosowanych w tym czasie dziwnych dodatków typu „brew czarownic”

Aż do 16 wieku n.e. stomatolodzy jako osobny zawód nie istnieli a stomatologia była praktykowana

przez lekarzy ogólnych i golibrodów

1210 - założenie Gildii Golibrodów we Francji.  Podział obowiązków na dwie grupy: operacje ściśle chirurgiczne i higieniczno-chirurgiczne

1400 - książęce dekrety we Francji zakazują drugiej grupie wykonywać wszystkich procedur chirurgicznych

Średniowiecze

1130-1163 - seria papieskich edyktów zabraniająca mnichom paraniem się chirurgią, upuszczaniem krwi oraz ekstrakcjom zębów. Golibrodzi przejmują od mnichów obowiązki chirurgiczne

RENESANS I WIEKI PÓŹNIEJSZE

Renesans1530 - pierwsza wydrukowana książka stomatologiczna – Niemcy

Paracelsus – hipoteza powstawania kamienia nazębnego

1563 - wydanie książki „Libellus de Dentibus”- Eustachius

- nowoczesne podejście do leczenia periodontologicznego

- skaling i kiretaż tkanki patologicznej celem przywrócenia przyczepu łącznotkankowego i nabłonkowego

„Mała Medyczna Książka Chorób i Słabości Zębów” Artzney Buchlein

Renesans

Leonardo DaVinci- studia nad anatomią człowieka + kompletne szkice- różnicuje trzonowce od przedtrzonowców

Ambroise Pare- „Ojciec nowoczesnej chirurgii” - chirurg golibroda- metody ekstrakcji i reimplantacji zębów

1575 „Complete Works”

Wiek XVII

”The operator for the teeth” - najważniejsza książka tego okresu autorstwa

Charlesa Allena

Swammerdan & Malphigi + odkrycia mikrobiologiczne i histologiczne

Antony van Leeuwenhoek+ odkrycie mikroorganizmów w jamie ustnej, określenie płytka nazębna

He & Marcello Malphigi+ rozwój nauki, która stanie się podwaliną Periodontologii

Szkic Leeuwenhoek’a „Bacterie jamy ustnej

człowieka”

Pierre Fauchard - “Ojciec Nowoczesnej Stomatologii”

- stworzył i określił stomatologię jako niezależną profesję w medycynie

- wprowadził tytuł „chirurg stomatologiczny”- podstawy anatomii i fizjologii j.ustnej - techniki operacyjne i odtwórcze

1723 Książka „Chirurg Stomatolog, Rozprawa o Zębach”

Wiek XVIII

Wiek XVIII

Wprowadził 5 instrumentów ze swoimi innowacjami nazywając je:

- królicze dłuto- papuzi dziób,- trójścienny rylec- Z-kształny hak - nóż

- przyczyny chorób przyzębia upatruje w czynnikach lokalnych

Wiek XVIII

1760 - John Baker- pierwszy medycznie przeszkolony dentysta praktykujący w Ameryce, imigrant z Europy- wyszkolił Isaaca Greenwooda

1746 - Claude Mouton- opisuje złotą koronę oraz licowanie estetyczne- zastosowanie wkładu do korzenia

1798Komplet protez dla

prezydenta Washingtona stworzony

przez Johna Greenwooda

John Hunter

- bada przemieszczenia zębów horyzontalne i wertykalne

- opisuje formowanie się kieszonek i zaniki kostne

- różnicuje gnilec/szkorbut od schorzeń dziąseł (w tym ANUG)

Thomas Berdmore

„Rozprawa o nieprawidłowościach i deformacjach zębów i dziąseł”- chirurgicznie usuwał hiperplastyczne tkanki dziąsła po usunięciu kamienia i płytki

Pierwszy silnik stomatologiczny

autorstwaJohna Greenwooda

Stworzony z napędzanego nogą koła obrotowego

1790 – Pierwszy „nożny” silnik stomatologiczny

Josiah Flaggzastosował drewniane krzesło typu Windsor z zagłówkiem

1790 – Pierwsze specjalistyczny unit stomatologiczny

Periodontologia kliniczna

1821 Leonard Koecker - opisuje proces zapalny i zmiany w dziąśle

John Riggs

- uważany za pierwszego periodontologa

- opisuje etapy chorób przyzębia(od brzeżnego gingivitis do periodontitis z utratą zębów)

- rozwój profilaktyki chorób przyzębia

- projekt sześciu instrumentówsierpów do ręcznego skalingu

Terapia niechirurgiczna

1832 James Snell – wykonanie sześciu ręcznych skalerów

William.J.Younger zestaw instrumentów (kirety) będących znacznym udoskonaleniem

projektów Johna Riggsa

Wiek XIX

1839 - „The American Journal of Dental Science” pierwszy na świecie magazyn stomatologiczny

1839 - Charles Goodyear opracowuje proces wulkanizacji. „Vulcanite” niedrogi materiał dostosowujący się do jamy ustnej jako doskonała baza do sztucznych zębów

1825 - Samuel Stockton zaczyna produkcje porcelanowych zębów

1833 - Bracia Crawcours wprowadzają wypełnienia amalgamatowe w Stanach Zjednoczonych

1844 - odkrycie podtlenku azotu przez Horacego Wellsa (publiczna demonstracja zakończona niepowodzeniem, po tym jak pacjent krzyczał podczas operacji)

1846 - zastosowanie eteru przez Williama Mortona (Crawford Long zakłada że w 1842 zastosował eter ale nie opublikował badań)

Horace Wells (1815-1848)

1871 - George F. Green - pierwszy elektryczny silnik elektryczny

1855 - Robert Arthur opracowuje metodę wypełniania ubytków kohezywną złotą folią

1864 - Sanford C. Barnum – koferdam

1890 - Willoughby Miller „Mikroorganizmy jamy ustnej człowieka” mikrobiologia ubytków zębowych hipoteza płytki niespecyficznej

1899 - Edward Hartley Angle - klasyfikacja zgryzu - tworzy podstawy ortodoncji - wprowadza specjalizację z ortodoncji

Mikrobiologia periodontologiczna

1880’ - Pasteur & Koch sugerują bakteryjne podłoże

chorób przyzębia

1881 - Adolf Witzel – kliniczne objawy chorób przyzębia

+ recesja dziąsłowa + formowanie kieszonek dziąsłowych i kostnych + złogi kamienia + sączenie ropne

1895 – odkrycie promieniowania X

Wilhelm Conrad Roentgen (1845-1923)

Badania radiograficzne i sądowaniew periodontologii

Sonda periodontologicznaHanford & Patten

1896 William Herberst – pierwsze zastosowanie radiogramu w diagnostyce chorób przyzębia

Chirurgia periodontologiczna

Techniki chirurgiczne w XIX wieku: - gingiwektomia - kiretaż (Root planning) - skaling

+ rozwój wiedzy na temat architektury kostnej

+ rozwój chirurgii płatowej

3 osobowości XIX wieku związane z chirurgią perio:

R. Newmann

L. Widman

A.Cieszyński

WIEK XX

I

HISTORIA NAJNOWSZA

Wiek XX

Mikrobiologia periodontologiczna

Barrett,Bass &Johns - za główny patogen uważano - Endameba Buccalis (dziś - Entamoeba gingivalis)

Spirochety - także były brane pod uwagę jako istotny patogen

Hatzell &Henrici - obecność Streptococcus viridans w infekcjach przyzębia

Wiek XX

1903 - Charles Land jacketowa korona porcelanowa

1905 - Alfred Einhorn opracowanie formuły prokainy (Novokaina)

1930–1943 - Frederick S. McKay - powiązanie przebarwień ze składem wody pitnej (badania nad fluorozą)

1908 - Dwutomowa „Operative Dentistry”

- reguły preparacji pod wypełnienia.- techniki wypełnień i rekonstrukcji- standaryzacja procedur klinicznych- ulepszony amalgamat- „poszerzenie zapobiegawcze”

Dr Green Vardiman Black

Gabinet stomatologiczny Black’a

II połowa XX wieku

1960 - wynalezienie i zatwierdzenie laserów do procedur medycznych na tkankach miękkich - pierwsza elektryczna szczoteczka – Szwajcaria

1949 - Oskar Hagger, pierwszy system bondingu (żywicy akrylowej do zębiny)

1950 - pierwsza pasta z fluorem

1955 - Michael Buonocore – technika wytrawiania

1957 - John Borden wprowadza turbinę

II połowa XX wieku

1997laser Erb:YAG zatwierdzony i zastosowany do opracowania

ubytku w zębie

1962 - Rafael Bowen odkrycie kompleksu żywicy Bis-GMA

1980’- Branemark – opisanie procesu osseointegracji implantów

1990’- dynamiczny rozwój stomatologii estetycznej

Quo vadimus?

Implantologia

Nanotechnologia i hodowle komórkowe (zęby z komórek macierzystych)