SÜT İNEKLERİNDE FERTİLİTE SORUNLARI

PROF. DR. HAZIM GÖKÇEN

1- İlk tohumlamadaki gebelik oranı

2- Gebelik başına tohumlama sayısı

3- Buzağılama sayısı

4- İki gebelik arasındaki süre

5- İki doğum arasındaki süre

6- Doğumla ilk tohumlama arasındaki süre

7- Damızlıkta kullanma süresi

Türkiye’nin 17 ilindeki 1207 süt sığırcılığı işletmesine ait 15.896 ine üzerinde yapılan bir fertilite kontrol çalışmasında, damızlıkta kullanma süresi 25.12 ay, buzağılama sayısı da 2.23 olarak bulunmuştur. Aynı çalışmada, iki doğum arasındaki süre 401 gün ve doğumla ilk gebelik arasındaki süre de 121 gün olarak saptanmıştır. A.B.D’de yapılan bir fertilite saha araştırmasının son 20 yıllık sonuçlarına göre ilk tohumlamada gebe kalma oranı, her yıl %0.45 oranında düşmektedir. Aynı araştırma sonuçları, bu düşüş eğiliminin aynen sürmesi durumunda, günümüzde 1.75 olan gebelik başına tohumlama sayısının 20 yıl sonra 3.00’e çıkabileceğini göstermektedir. Kimi Avrupa Ülkelerinde yapılan fertilite kontrol sonuçları da A.B.D.’de elde edilen sonuçlarla örtüşmektedir. Örneğin, İngiltere’deki süt ineklerinde ilk tohumlamada gebe kalma oranı her yıl %1 oranla düşmektedir ki, bu oran A.B.D’dekinin yaklaşık 2 katıdır. Hollanda’da ilk tohumlamada gebe kalma oranı son on yılda %55’ten %45’e düşmüştür. Fransa’da ise 1988 – 1997 yılları arasındaki süreçte izlenen 157.650 adet ilk tohumlamada gebe kalma oranının %15 düştüğü gözlemlenmiştir. Almanya’nın Bavyera ve Baden – Würtenberg gibi hayvancılığı gelişmiş eyaletlerinde yetiştirilen fieckvieh ırkı süt sığırlarında damızlıkta kullanma süresi son 10 yılda sürekli olarak düşmektedir. Almanya’da her yıl ineklerin %30’u sadece fertilite düşüklüğü nedeniyle kesilmektedir. Yapılan çalışmalar fertilite düşüklüğü sorununun düvelerden çok en az 1 kez doğum yapmış ineklerde daha sık görüldüğünü kanıtlamıştır. Nitekim Kanada’da 1993 – 2000 yılları arasında 200 çiftlikteki toplam 60.000 hayvan üzerinde yapılan bir çalışmada birinci ve ikinci tohumlamalardan sonra gebe kalan düvelerin oranında bir değişim olmadığı halde ineklerin oranında önemli düşüşler gözlenmiştir.

v  Negatif Enerji Balansı (NEB)

v  Kanda Protein – Enerji Dengesizliği

v  Dik Laktasyon Eğrisi

v  Lipit Mobilizasyonu

v  Kuru Dönemde Yanlış Besleme

v  Vitamin, Mineral, İz Element Eksikliği

v  Girişimli Güç Doğum

v  Girişimli Retentio

v  Ahır Hijyeni

v  Genital Hijyen

v  Barınak

v  Luteal Kist

v  Uterus Patolojisi

v  Corpus luteum pseudogravididatis

v  İnaktif Ovaryum

v  Büyük Follikül Kistleri

v  Ovaryum Atrofisi

v  Free-martinismus

v  Barınak

v  Dik Laktasyon Eğrisi

v  Stres

v  Yaş ve Kondüsyon Eksikliği

v  Kayıt Tutmada Eksiklik

v  Kızgınlık Tesbiti Eksikliği

v  Uygun Tohumlama Zamanın Tesbiti

v  Doğumdan Sonra Erken İlk Tohumlama

v  Tohumlamacı Hatası

v  Donmuş Sperma Yetersizliği

v  Metritis

v  Ovidukt Tıkanmaları

v  Erken Embiyonik Ölüm

v  Gecikmiş Ovulasyon

v  Genital Enfeksiyonlar

v  Küçük Follikül Kisleri

v  Follikul Atrezisi

v  Anti – Sperm Agglutininleri

KIZGINLIK GÖSTEREMEME ( ANÖSTRUS ) GERİ DÖNME