Tang ap luc o bung

TĂNG ÁP LỰC Ổ BỤNG TRÊN BỆNH NHI SỐC SỐT XUẤT

HUYẾT DENGUE

BS NGUYỄN SƠN THÀNHKHOA NHIỄM

DÀN BÀI

• Một số khái niệm và Sinh lý bệnh

• Đại cương

• Tăng áp lực ổ bụng

• Đo áp lực bàng quang

• Chọc hút dẫn lưu màng bụng

• Tài liệu tham khảo

• Câu hỏi

MỘT SỐ KHÁI NIỆM

• IAP: intra-abdominal pressure – áp lực ổ bụng

• IAH: intra-abdominal hypertension – tăngáp lực ổ bụng

• ACS: abdominal compartment syndrome –hội chứng chèn ép khoang bụng

• APP: abdominal perfusion pressure ( áplực tưới máu ổ bụng) = Mean arterial pressure (MAP) – IAP

• IAP: áp lực hằng định bên trong ổ bụng.

• IAP đơn vị mmHg, đo ở cuối kì thở ra/ nằm ngửa hoàn toàn + không có sự co thắt của cơ thành bụng + vị trí zero ngangđường nách giữa.

• IAP / bệnh nhân nặng: người lớn # 5-7 mmHg, trẻ em # 4-10 mmHg


• IAH: tăng IAP do bệnh lý duy trì hoặc lặpđi lặp lạio Người lớn: IAP ≥ 12 mmHg

o Trẻ em: IAP ≥ 10 mmHg

• Phân độ IAH:oĐộ I: IAP 12-15 mmHg = 16-20 cmH2O

oĐộ II: IAP 16-20 mmHg = 21-27 cmH2O

oĐộ III: IAP 21-25 mmHg = 28-34 cmH2O

oĐộ IV: IAP > 25 mmHg = >34 cmH2O



• ACS/Người lớn: IAP duy trì >20mmHg ±

APP <60mmHg kết hợp với suy/ rối loạnchức năng cơ quan mới

• ACS/Trẻ em: IAP > 10 mmHg kết hợp vớirối loạn chức năng cơ quan mới hoặc xấuhơn có thể là do tăng IAP

• Áp lực tưới máu ổ bụng (APP) = Mean arterial pressure (MAP) – IAP


• IAH/ACS nguyên phát: tình trạng bênhhoặc chấn thương tại ổ bụng thường đòi hỏican thiệp phẫu thuật hoặc can thiệp xạ trịsớm

• IAH/ACS thứ phát: đề cập đến tình trạngkhông xuất phát từ ổ bụng.

• IAH/ACS tái diễn: đề cập đến tình trạngACS tái thành lập sau điều trị ACS nguyênphát hoặc thứ phát trước đó bằng phẫu thuậthoặc nội khoa

SINH LÝ BỆNH

SINH LÝ BỆNH

SINH LÝ BỆNH

VÒNG LUẨN QUẨN

ĐẠI CƯƠNG

• SXH Dengue: thường gặp – nguyênnhân tử vong ở trẻ em

• Sốc kéo dài, rối loạn đông máu, suyhô hấp: yếu tố góp phần gây tử vong/ SXHD nặng

• Suy hô hấp: do tăng tính thấm thànhmạch phù mô kẽ, tràn dịch màng phổi,

tràn dịch màng bụng (TDMB)

ĐẠI CƯƠNG

• TDMB/ SXHD nặng IAH/ACS

• IAH/ACS gây tổn thương nhiều cơ quan + giảm tưới máu các cơ quan trong ổ bụng

tăng tỉ lệ tử vong

• Giải áp ổ bụng: giảm tổn thương cơ quan

giảm tỉ lệ tử vong

• Chọc dò ổ bụng giải áp: ít xâm lấn, an toàn, hiệu quả / IAH do tràn dịch

HIỆP HỘI THẾ GIỚI VỀ HỘI CHỨNG CHÈN ÉP KHOANG

BỤNG

ĐẠI CƯƠNG

• SXHD nặng: nguy cơ chảy máu cao

can thiệp CDOB giải áp: đúng lúc – khôngsai sót

• Vậy làm sao chẩn đoán chính xác IAH/BN SXHD nặng can thiệp đúng thời điểm,

tránh gây biến chứng xuất huyết ổ bụng?

TĂNG ÁP LỰC Ổ BỤNG

• Chẩn đoán IAH:

Kinh nghiệm lâm sàng: bụng căng, vòng bụngtăng, TDMB lượng nhiều trên SA + suy hôhấp

BS lâu năm, Sugrue và cs: nhạy 60%,

chuyên 80%

Đo áp lực ổ bụng

TĂNG ÁP LỰC Ổ BỤNG

• Đo áp lực ổ bụng: Trực tiếp: xâm lấn, khó thực hiện

Gián tiếp: nhiều phương pháp: qua bàng quang, dạdày, trực tràng, TM chủ bụng…

ĐO ÁP LỰC BÀNG QUANG

• Chỉ định đo ALBQ: Đo ALBQ được thựchiện trên BN có nguy cơ tăng ALOB

SXHD có TDMB lượng nhiều, suy hô hấp

Sốc nhiễm trùng

Viêm tụy cấp

Ngoại khoa: Viêm ruột hoại tử, PT thoát vịthành bụng…


• Phương pháp tiến hành:

Đặt ống thông tiểu Foley

Hệ thống đo ALBQ cải tiến Cheatham & Safcsak


Michael Cheatham, cựu chủ tịchWSACS: “Đây là kỹ thuật tốtnhất mà bạn và điều dưỡng củabạn sẽ sử dụng.”


• Kỹ thuật đo ALBQ:

Mốc Zero: đường nách giữa ở mào chậu

Dẫn lưu hết nước tiểu trong BQ

Bơm vào BQ thể tích 1ml/kg (max 25ml) qua ốngthông tiểu

Đợi 1 phút sau khi bơm nước, mở thông ba chiavào cột nước đo áp lực để đo ALBQ

Đọc cột nước ở mức nước thấp nhất, tương ứngvới thì thở ra ( cmH2O, 1 mmHg= 1,36 cmH2O )

Mốc Zero: Đường nách giữa ở màochậu

DỤNG CỤ

DẪN LƯU NƯỚC TIỂU

LẤY NƯỚC VÀO BƠM TIÊM

25ml

BƠM NƯỚC VÀO BQ

MỞ THÔNG BA CHIAĐO ÁP LỰC

CHÚ Ý: Mồinước trongcột nước đoáp lực ở vị

trí zero

?

Reservoir (Well) ManometerÁp kế dạng bồn chứa

MứcZero

The WELL

http://www.dwyer-inst.com/Products/ManometerIntroduction.cfm


• Ứng dụng của áp lực bàng quang:

IAH khi ALBQ ≥ 16cmH2O

ACS khi ALBQ > 27cmH2O + RLCN một cơquan

Can thiệp khi BN có ACS

Mục tiêu hồi sức: APP ≥ 50-60mmHg

Ước tính CVP thật trong IAH và ACS

CVP thật = CVP đo được – ½ IAP


• Biến chứng:

Tiểu máu

Thủ thuật nhẹ nhàng, sonde tiểu thích hợp

Nhiễm trùng tiểu

Cheatham (2006): đo ALBQ an toàn, không làmtăng nguy cơ Nhiễm trùng tiểu

CHỌC HÚT – DẪN LƯU MÀNG BỤNG/ SXH D NẶNG

• Chỉ định: khi có đủ 2 tiêu chuẩn sau:

SHH không đáp ứng NCPAP hoặc Oxy qua Canuyn (không có NCPAP)

Kèm TDMB lượng nhiều và IAH:

Bụng căng cứng, vòng bụng tăng nhanh

SA: dịch nhiều, cơ hoành nâng cao +kém hoặckhông di động

ALBQ > 27cmH2O


• Kỹ thuật:

Kim luồn 16 – 18G

Tư thế: nằm ngửa đầu cao

Vị trí: đường giữa 2 cm dưới rốn

Đâm kim gắn ống tiêm 20ml thẳng góc vớimặt da, vừa đâm vừa hút đến khi thấy dịchchảy ra ống tiêm


• Kỹ thuật (tt):

Gỡ ống tiêm – rút nòng kim cùng lúc đẩy nhẹCatheter vào khoang màng bụng

Gắn vào hệ thống dẫn lưu ổ bụng kín (dùngtúi dẫn lưu kín nước tiểu)

Ngừng dẫn lưu khi không hoặc ít dịch chảy ra rút kim luồn, ấn chặt 5-10ph sau đó băng

ép để dịch không rỉ ra vết thương

Thời gian dẫn lưu trung bình: 2 giờ





• Biến chứng:

Xuất huyết ổ bụng

Truyền các chế phẩm máu ( huyết tương tươiđông lạnh, kết tủa lạnh, tiểu cầu ) trước khithực hiện thủ thuật

Thực hiện đúng kỹ thuật, đúng chỉ định, đúng thời điểm (để hạn chế số lần chọc)

KẾT LUẬN

• SXHD nặng có IAH gây suy hô hấp vànhiều biến chứng, nguy cơ tử vong cao

• Đo ALBQ giúp chẩn đoán IAH/BN SốcSXHD

• Cần theo dõi IAP thông qua ALBQ để chẩnđoán và xử trí IAH/BN Sốc SXHD giảmtổn thương các cơ quan, giảm tỉ lệ tửvong

• Chọc dò ổ bụng giải áp dựa trên ALBQ có hiệu quả tốt trong xử trí IAH/BN SốcSXHD

CHÂN THÀNH CÁM ƠN

Tài liệu tham khảo

1. Phạm Văn Quang. Vai trò của đo áp lực bàng quang trong chẩn đoán tăng áp lực ổ bụng trên bệnh nhi

sốc sốt xuất huyết Dengue. Y học TP Hồ Chí Minh- tập 15- phụ bản của số 4- 2011:1-12.

2. Phạm Văn Quang. Chọc dò ổ bụng giải áp dựa trên áp lực bàng quang trong xử trí tăng áp lực ổ bụng

trên bênh nhi sốc sốt xuất huyết Dengue. Y học TP Hồ Chí Minh- tập 15- phụ bản của số 4- 2011:35-44.

3. Nhóm Sốt xuất huyết- BV Nhi Đồng 1. Đo áp lực bàng quang trong xử trí sốt xuất huyết kèm suy hô hấp.

4. Khoa Nhiễm- BV Nhi Đồng 2. Đo áp lực bàng quang ở trẻ em.

5. Hồi sức suy hô hấp trong sốt xuất huyết Dengue. Phác đồ điều trị Nhi khoa 2013- BV Nhi Đồng 1.

6. Intra-abdominal hypertension and the abdominal compartment syndrome: updated consensus definitions

and clinical practice guidelines from the World Society of the Abdominal Compartment Syndrome.

Intensive Care Med (2013) 39:1190–1206.

7. Rosemary Koehl Lee. Intra-abdominal Hypertension and Abdominal Compartment Syndrome: A

Comprehensive Overview. CriticalCareNurse- Vol 32 No. 1- FEBRUARY 2012: 19- 31

8. Christopher King MD, FACEP; Fred M. Henretig MD, FAAP. Textbook of Pediatric Emergency Procedures

2007

CÂU HỎI?

Health & Medicine

Tang ap luc o bung