Murat Varlı

1

Doç. Dr. Murat VarlıAnkara Üniversitesi Tıp Fakültesi

Geriatri Bilim Dalı

TÜRKİYE AKTİF VE SAĞLIKLI YAŞLANMA ZİRVESİ /3-4 Mart 2016

Kemikler eriyor! Ya Kaslarımız!

Sarkopeni (Kasların erimesi)

2

Sarkopeni (tanım)• Yunanca bir terim olan sarkopeni, “sarx (kas)” ve “penia (kayıp)”

kelimelerinin birleşiminden oluşur. 1989’da Irwin Rosenberg tarafından tanımlandı.

• Sarkopeni kas kitlesi, kas gücü ve fonksiyonunda ilerleyici jeneralize kayıptır.

• Sarkopeni prevalansı; Erkeklerde %14-53 Kadınlarda %23-43

Yaş artıkça prevalans artar. ( özl. 80 yaş üzeri)

3

[The European Working Group onSarcopenia in Older People (EWGSOP)] 2010

Avrupa sarkopeni çalışma grubu yaşlıda sarkopeni tanımı;

Fiziksel yetersizlik, düşük yaşam kalitesi ve ölümgibi kötü sonuçlara yol açabilen, jeneralize ve progresif kas kütlesi ve kuvvet kaybı ile karakterize bir sendromdur.

4

5

6

Sarkopeni değerlendirmesi neden önemli?

• Hastane, huzurevi ve bakımevlerinde sık

• Sarkopeni düzeltilebilir bir durumdur.

• Tarama yapılmazsa sıklıkla gözden kaçırılır!

• Ölümle sonuçlanabilen pekçok durumla ilişkilidir.

7

Sarkopeni hangi durumlarla ilişkili?

• Hareketlerde kısıtlanma, dengesizlik, düşme, kırık riski

• Fiziksel özürlülük ve kırılganlık

• Bağımlılık (Bakıcı yükü)

• Yaşam kalitesinde azalma

• Bağışıklık sisteminde zayıflama, artmış enfeksiyon riski

• Bası yarası riski

• Uzun hastanede kalış ve sağlık maliyetlerinin artması

• Huzurevi ve bakımevlerine daha fazla başvuru

• Mortalite(ölüm) ve morbidite(hastalıklar) artar

8

Sarkopeni risk faktörleri

• Presarkopeni (sarkopeni öncülü)

Kas kitlesinde azalma Kas gücü veya fiziksel performans NORMAL

• Sarkopenik obezite

BKİ yüksek (OBEZ) Sarkopeni kriterleri mevcut.

9

Sarkopeni sınıflaması

PRİMER(BİRİNCİL) SARKOPENİ

Yaşa bağlı olarak görülen normal bir durum (Fizyolojik)

10

11

AKTİVİTE İLE İLİŞKİLİ

Yatak istirahatiHareketsiz(sedanter) yaşam tarzı

BESLENME İLE İLİŞKİLİDiyetle yetersiz enerji ve protein alımı

Bağırsakta besin emilimini etkileyen hastalıklar (Malabsorbsiyon)

HASTALIKLAR İLE İLİŞKİLİOrgan yetmezlikleri(Kalp, böbrek, karaciğer)

Kronik hastalıklar ve enfeksiyonlarKanserler

SEKONDER (İKİNCİL) SARKOPENİ

13

Sarkopeni tanısı için Kas kitlesi,

Kas gücü,

Fiziksel performans

değerlendirilmelidir.

14

15

Antropometrik ölçümler

• Kilo• Boy• BKİ • Üst kol ortası çevresi• Baldır çevresi

16

• BKİ risk eşiği ise 18-22 kg/m2’dir

• Yaşlıların yatağa bağımlı olması,• Yaşa bağlı belirgin kifoz oluşması durumlarında Vücut ağırlığı yerine “baldır çevresi” veya “üst

kol orta çevresi” ölçümlerinin kullanılması önerilmektedir.

20

• Üst kol orta çevresi Kadında 22 cm Erkekte 23 cm

21

Baldır çevresi:

Anlamlı değer : 31 cm

22

Kas gücü (El dinamometri)

23

Kas kitlesi (Bioimpedans)

24

EWGSOP yaşlılar için sarkopeni algoritması

25

26

• 1991-2012 arası 200’e yakın çalışma taranıyor 65-85 yaş arası 1287 yaşlıyı kapsayan 17 çalışma değerlendiriliyor.

• Sonuç: Beslenme desteğinin sağlanması ile birlikte fiziksel aktivite artışı sarkopeni tedavisinde olumlu etki gösteriyor.

27

Güçlü kaslar için!

egzersiz

& Güneş

28

29

30

o Elde eşya taşımak,

o Sırtta çanta taşımak,

o Mekik ve şınav çekmek,

o Ağırlık kaldırma egzersizleri yapmak.

Karın, sırt-bel, omuz-kol ve kalça-bacak kasları ayrı ayrı kuvvetlendirilmelidir.

Kuvvetlendirme Aktiviteleri

Kuvvet egzersizleri yaparken iki gün üst üste yapılmamalı,

Her seansta farklı kas gruplarına yönelik kuvvetlendirme

yapılmalıdır. Türkiye Fiziksel Aktivite Rehberi

TC Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu 2014

o Tempolu yürüme 5 -6 km/saato Bisiklete binme 9-12 km/saat o Yüzmeo Tenis o Ev işleri (elektrik süpürgesi kullanma, elde çamaşır yıkama, cam silme) o Hafif bahçe işleri (bahçe çapalama, bellemek, çim

biçme)

Haftada 3-5 gün & 30 dakika/gün

Toplam 150 dakika/hafta

Türkiye Fiziksel Aktivite Rehberi TC Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu 2014

Orta şiddetli aktivite (aerobik egzersizler)

o Yatakta sık dönmeler, o Derin nefes alıp-verme teknikleri ile diyafram ve yardımcı

solunum kasları aktiviteleri, o Eklem hareket açıklığını korumaya yönelik hareketler Bacaklarını yana açma-kapama, Yukarı kaldırma, Topuklarını yatakta kaydırma, Ayak bileklerini hareket ettirme, Kollarını omuzdan ve dirsekten açıp-kapama, Ellerini açıp-kapama)

o Germe hareketleri (ayak parmakları ile yatak ucuna, kollar ile yukarı yatak başına doğru uzanmaya çalışmak

her iki kolunu yanlara doğru olabildiğince açmak)


YATAĞA BAĞLI VEYA HAREKETLERİ KISITLI YAŞLILARDA EGZERSİZ

o TV başında günde 2 saatten fazla zaman geçirmeyin, o Günlük ev işlerini kendiniz yapıno Var ise hayvanlarınızı gezdirino Çarşı, pazar ve alışverişe kısa mesafeler ise yürüyerek gidin,

uzak ise toplu taşıma araçlarından 1-2 durak önce inin.o Torunlarınızla parklarda zaman geçirino Arkadaşlarınızla evde değil, dışarıda buluşup birlikte yürüyüş

yapıno Asansör yerine merdiven kullanın


AKTİF YAŞLANMAK İÇİN HAREKETLİ YAŞAM

35

Tedavi ve Önleme

En önemli tedavi yaklaşımı egzersiz uygulamaları ve nütrisyonel durumun düzeltilmesidir.

• Hormonal tedavi (testosteron, östrojen, büyüme hormonu, D vitamini)

• Anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri kullanılabilir.

• Beslenme desteğinde protein alımının artırılması önemlidir.

• Yaşlıda protein alımının 1.2-1.3 g/kg/güne artırılması gereklidir.

• Özellikle zorunlu inaktivite dönemlerinde 1.5 g/kg/gün protein alımı önerilmektedir

36

37

38

Teşekkür ederim

Kaslarını KoruAktif Kal

Yaşam da Kal

Healthcare

Murat Varlı