НҮБ түүний системийн байгууллага, Олон улсын бага

хуралГүйцэтгэсэн: Б.Чойжилсүрэн

Г.Буянбадрал

П.Цогзолмаа

Ц.Ууганбилэг

НҮБ нь олон улсын энхтайван, аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах, улсгүрнүүдийн хооронд эрх тэгш, өөртөө засан тохинох зарчмыг хүндэтгэннайрсаг харилцааг хөгжүүлэх, нийгэм-эдийн засаг, соёл, хүмүүнлэгийн шинжчанартай олон улсын асуудлыг шийдвэрлэх, арьсны өнгө, хүйс, хэл, шашиншүтлэгийг үл харгалзан хүний үндсэн эрх, эрх чөлөөг хүндэтгэх явдлыгхөхүүлэн дэмжих талаар улс орнуудын хамтын ажиллагааг уялдууланзохицуулах үндсэн зорилгыг өмнөө тавьдаг.

2

НҮБ-ын үүсэл

3

НҮБ-ын үүсэл

Өнө мөнх энх тайван байдлыг хангахад чиглэсэн хамтын чармайлтыг зохион байгуулалтай болгон бэхжүүлэх ерөнхий санааг ЗХУ Польш улсын хоорондын найрамдал харилцан туслалцааны тунхаглалд анх 1941 онд дэвшүүлсэн тухай

• Оросын эрдэмтдийн бүтээлд дурдсан байдаг

Тунхаглалд анх 1941 онд дэвшүүлсэн тухай оросын эрдэмтдийн бүтээлд дурдсан байдаг. 1941 оны 8дугаар сард АНУ-н ерөнхийлөгч, Их Британы ерөнхий сайд нарын гаргасан Атлантын харти гэдэг баримт бичигт анх илэрхийлсэн гэж

• Өрнөдийн эрдэмтэд үздэг

4

НҮБ-ын үүсэл

Японы милитаризм Номхон далайд

байлдаан эхэлсний дараахан 1942 оны босгон дээр 26 улс гарын үсэг зурсан Нэгдсэн үндэсний

тунхаглал гэдэг баримт бичиг нь дайны дараах

үеийн хамтын ажиллагааны үзэл

санааг бэхжүүлсэн.

Англи, Америк, ЗХУ-н гадаад хэргийн сайд нарын москвад 1943 оны 10-р сард болсон хурлаас бүх нийтийн

аюулгүй байдлын асуудлаар гаргасан

тунхаглалд энх тайваныг эрхэмлэдэг

бүх улсын тэгш, бүрэн эрхэд үндэслэсэн

дэлхийн шинэ байгууллага бий болгох

шаардлагатайг цохон тэмдэглэсэн

1944 оны 9-р сарын сүүлээр Англи, АНУ,

ЗХУ, Хятадын төлөөлөгчид Вашингтон

хотын ойролцоох Дмбартон Өүкс гэдэг

ордонд хуралдаж дэлхийн ирээдүйн

байгууллагын зорилго, бүтэц, чиг үүргийн

талаарх баримт бичгийн төслийг гаргасан байна.

Англи, АНУ, ЗХУ-н тэргүүнүүд 1945 оны эхээр Ялтад хийсэн уулзалт дээр “Энх

тайван аюулгүй байдлын ерөнхий олон улсын байгууллага”буй

болгохоор шийдвэрлэснээ тунхагласан .

1945 оны 4сарын25-нд 50 орны төлөөлөгч Сан-Франциско хотод “олон

улсын байгууллагын талаарх Нэгдсэн

үндэснүүдийн хурлыг хийж уг байгууллагын

дүрмийн төслийг боловсруулан 6 сарын

26 нд гарын үсэг зурсан. Уг дүрэм 1945.10.24-д

хүчин төгөлдөр болсноор НҮБ байгуулагдсан.

5

НҮБ-н нэрийн тухай

6

• НҮБ байгуулагдсаныөмнөхөн насан өөд болсонАНУ-ын ерөнхийлөгчРузвельтийн гэгээн дурсгалыгхүндэтгэн түүний саналболгосоноор “НэгдсэнҮндэсний Байгууллага”хэмээн нэрлэсэн. НҮБ-ын төвбайр АНУ-ын Нью-Йоркхотод байрладаг

НҮБ-ын зорилго, зарчим

НҮБ-н зорилгыг 5-н үндсэн чиглэлд хуваан тодорхойлдог

• Энх тайван, олон улсын аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах,зөрчигчдийн эсрэг хамтын арга хэмжээ авах

• Улс хоорондын найрамдалд харилцааг үндэстэнүүд өөртөө засантохинох тэгш эрхийн үндсэн дээр хөгжүүлэх

• Эдийн засаг нийгэм соёл, хүмүүнлэгийн салбарт олон улсын хамтынажиллагааг хөгжүүлэхэд дөхөм үзүүлэх

• Хүний эрхийг хамгаалахад чиглэсэн зарчим, хэм хэмжээг сахинбататгах хамтын ажиллагааг хөгжүүлэхэд дөхөм үзүүлэх

• Дээрх зорилтуудыг хангах хэрэгт олон улсын харилцан ажиллагаагнийцүүлэн зохицуулах эрх зүйн үндсийг хөгжүүлэх бэхжүүлэх

7

Энхтайван, аюулгүй байдлыг сахиулах ,Хүнтөрөлхтөний үйл ажиллагааны бүхий л салбарт олонулсын хамтын ажиллагааг зохицуулах төв нь болжбайдаг.

8

Олон улсын хамтын үйл ажиллагааг НҮБ-н дүрэмд доор дурдсанаар тодорхойлсон

• Бүх улсын тэгш эрхийн зарчим

• Улс гүрний дотоод хэрэгт үл оролцох зарчим

• Маргааныг тайван арга эв зүйгээр шийдвэрлэх зарчим

• Улс гүрний нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал, улс төрийнтусгаар тогтнолын эсрэг үл заналхийлэх, хүч үл хэрэглэх зарчим

• НҮБ-н дүрмээр авсан үүргээ улс орон бүр үнэнч, шударгаарбиелүүлэх зарчим

9

НҮБ-н гишүүн болох тухай

Улс бүх шинж чанар бүрэлдсэн байх

Энх тайваныг эрхэмлэдэг байх

НҮБ-н дүрэмд заасан үүргүүдийг хүлээн зөвшөөрсөн

Тэдгээр үүргүүдийг биелүүлэх чадвартай байх

Бас биелүүлэх зориг шийдвэртэй байх

10

НҮБ-н гишүүнд элсүүлэх асуудлыг

• Аюулгүйн зөвлөлийн зөвлөмжөөр Ерөнхий Ассамблей шийддэг.

• Санал хураалтад оролцсон гишүүдийн гуравны хоёрын саналаарэлсүүлдэг журамтай.

• НҮБ-н дүрмийн 6-р зүйлд гишүүнээс хасч болох тухай заалтбайдаг.

11

НҮБ-н эрхлэх байгууллагууд

• Ерөнхий Ассамблей

• Аюулгүйн Зөвлөл

• Эдийн Засаг, Нийгмийн Зөвлөл

• Нарийн Бичгийн Даргын Газар

• Олон Улсын Шүүх

• Асрамжийн зөвлөл

12

Ерөнхий Ассамблей

Бүх гишүүн улсаас бүрдэх Ерөнхий Ассамблейд улс бүр1 саналын эрхтэй бөгөөд НҮБ-тэй холбоотой бүхасуудлыг хэлэлцэнэ.

НҮБ-н дүрмийн дагуу ерөнхий Ассамблей нь дараахэрхтэй.

1. ОУ-ын энх тайван аюулгүй байдлыг бэхжүүлэх

2. Зэвсэглэлийг хорогдуулах, зэвсэг хураах

3. Улс хоорондын найрамдалт харилцаа, хамтынажиллагааны нөхцлийг бүрдүүлэх

4. Хүн амын бодлого, хүний эрх, үндсэн эрх чөлөөгхангах зэрэгт дөхөм үзүүлэх

5. Байгаль орчин, экологийг хамгаалах

6. ОУЭЗ-г төрөлжүүлэн эмхэтгэх, дэвшилттэйгээрхөгжүүлэх

Мөн олон улсын шүүхийг сонгодог НҮБ-н төсвийгбаталж санхүүгийн үйл ажиллагаанд хяналт тавьдаг.

13

Ерөнхий Ассамблей

• Жил бүр ээлжит чуулган хийдэг

• Цаг үеийн нөхцөл байдлаас хамаарч онцтусгай, тусгай чуулганыг мөн хуралдуулдаг

• Гишүүн орнуудад 60 хоногийн өмнөмэдэгдэнэ.

• Чуулганд гишүүн биш улс гүрэн, засгийнгазар хоорондын болон төрийн бусбайгууллага, НҮБ-ээр зөвшөөрөгдсөн эрхчөлөөний хөдөлгөөний төлөөлөгчидажиглагчаар оролцож болдог.

• Ерөнхий Ассамблей ээлжит чуулганы үедерөнхий хороо, бүрэн эрхийн хорооноосгадна 6 үндсэн хороотой.

14

Ерөнхий Ассамблей эрх хэмжээ

• Гишүүн элсүүлэх асуудлыгшийддэг

• Аюулгүйн зөвлөлийн байнгынбус гишүүд, эдийн засаг,нийгмийн зөвлөлийнгишүүдийг сонгодог.

• Ерөнхий нарийн бичгийндаргыг томилдог

15

Ерөнхий Ассамблей

• Манай улсын Засгийн газар НҮБ-ын ЕрөнхийАссамблейд эдийн засгийн хөгжил ба байгальхамгаалах, зэвсэг хураах долоо хоног

• улс түмэн энх тунх амьдрах эрхийн тухайтунхаглал, олон улсын яриа хэлэлцээ явуулахүндсэн чиглэл, зарчмууд

• цөмийн зэвсэггүй статус, төрийн хэвшил,үндэсний мэргэжилтэй боловсон хүчин,хоршоолол, хөдөөгийн эмэгтэйчүүдийн ажбайдал, бичиг үсгийн боловсрол, далайдгарцгүй хөгжиж буй орнуудын өвөрмөцхэрэгцээ, шаардлага, ардчиллын боловсролзэрэг асуудлыг санаачлан хэлэлцүүлж нийт 80гаруй удаа тогтоол батлуулаад байна.

• Ерөнхий Ассамблейн 69 дүгээр чуулгандМонгол Улсын цөмийн зэвсгээс ангид статус,олон улсын аюулгүй байдал, Бичиг үсгийнболовсролыг дэмжих, Ардчиллын боловсролынасуудлаар гурван ч тогтоолын төслийгхэлэлцүүлж эхлээд байна.

16

Аюулгүйн зөвлөл

• ОУ-н энх тайван, аюулгүй байдлыг сахин хамгаалахбэхжүүлэх талаар НҮБ-н үндсэн үүргийг биелүүлэх голмеханизм юм.

• ОУ-н маргааныг зохицуулах, улс гүрний хоорондзэвсэгт мөргөлдөөн гаргахгүй байх

• түрэмгийлэл, энх тайвныг зөрчсөн бусад үйлдлийгтаслан зогсоох, энх тайвныг сэргээн тогтоох асуудлаарөргөн эрх эдэлдэг.

• 15 гишүүн орноос бүрддэг. АНУ, АНГЛИ, ОХУ, Франц,БНХАУ байнгын гишүүд нь юм.

• Аюулгүйн Зөвлөл тасралтгүй ажиллаж байхаар зохионбайгуулагдана.

• Энэ зорилгын үүднээс Аюулгүйн Зөвлөлийн гишүүнбүр Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын байрлаж байгаагазарт төлөөлөгчөө байнга байлгах ёстой.

17

Аюулгүйн зөвлөл

• Байнгын бус гишүүдийнсонгуульд газарзүйнбүсүүдийг шударгаартөлөөлүүлэх зарчмыгбаримталдаг.

• Ази, Африкын бүсээс 5, латинамерик, карибын бүлгээс 2,канад, Австрали, шинэзеландын бүлгээс 2 г.м

18

Аюулгүй зөвлөлийн үйл ажиллагаа

Энх тайвныг сахих, хамгаалах үүднээс:

1. Хэлэлцээ хийх, зуучлах

2. Албадлага хэрэглэх

3. Энхийг сахих хүчин илгээх

4. Түрэмгийллийг таслан зогсоох

19

Эдийн засаг, нийгмийн зөвлөл

• НҮБ, түүний системийн 14төрөлжсөн байгууллагын Эдийнзасаг, нийгмийн талын үйлажиллагааг зохицуулан чиглүүлдэг

• ОУ-н эдийн засаг, нийгмийнасуудлыг хэлэлцэж зөвлөмж гаргадаг.

• Эдийн засаг, экологи, нийгмийнсалбарын(соёл, боловсрол, эрүүлмэндийн) талаар судалгаа шинжилгээхийдэг.

20

Эдийн засаг, нийгмийн зөвлөл

• 54 улсыг жил тутам гуравны нэг нь шинэчлэгдэхээр 3 жилийн хугацаагаар сонгоно.

• Азиас 11, Африк 14, Латин америкаас 10, Өрнөд европ ба бусад улсаас 13, Зүүн европоос 6 гишүүнийг сонгоно.

• Зохион байгуулалтын 1 хуралдаан, ажил төрлийн 1 чуулган хийдэг.

• Ажил хэргийн 9 комисстой. үүнд

1. Статистикийн

2. Хүн ам ба хөгжлийн

3. Нийгмийн хөгжлийн

4. Хүний эрхийн

5. Эмэгтэйчүүдийн байдлын

6. Мансууруулах бодисын

7. Гэмт хэргээ сэргийлэх

8. Шинжлэх ухаан

9. Технологийн зохистой хөгжлийн21

Эрх хэмжээ

• Зөвлөл хүний эрх ба хэн бүхнийүндсэн эрх чөлөөг хүндэтгэн сахихявдлыг дэмжих зорилгоор зөвлөмжгаргах эрхтэй.

• Зөвлөл эрх хэмжээнийхээ хүрээнийасуудлаар Ерөнхий Ассамблейдоруулахаар конвенцийн төсөлбэлтгэх эрхтэй.

• Зөвлөл Нэгдсэн ҮндэстнийБайгууллагаас тогтоосон журмындагуу эрх хэмжээнийхээ хүрээнийасуудлаар олон улсын хуралчуулганыг зарлан хуралдуулахэрхтэй.

22

Нарийн бичгийн даргын газар

• НҮБ-н өдөр тутмын өргөн хүрээтэй үйлажиллагааг гардан явуулах үүрэгтэй.

• НҮБ-н гол байгууллагуудаас гарч байгаатогтоол шийдвэрийг хэрэгжүүлэх ажлыгзохион байгуулдаг.

1. Хурал чуулганы ажлыг үйлчилгээгээрхангах

2. Баримт бичгийг нь орчуулах, хэвлэнтүгээх

3. ОУ-н гэрээ бүртгэх

4. НҮБ-н архив болон мэдээллийн сангэрхлэх

23

Нарийн бичгийн дарга

• НҮБ-н захиргааны дээд албан тушаалтан

• Ерөнхий Ассамблейгаас 5 жилийнхугацаагаар томилдог.

• Улируулан томилж болно.

• НҮБ-н гол байгууллагуудын хуралдаандоролцдог.

• НҮБ-н үйл ажиллагааны тухай илтгэлийгжил бүр ерөнхий Ассемблейд оруулдаг.

• Олон улсын энх тайван аюулгүй байдалдзанал учруулж болох аливаа асуудлынталаар аюулгүйн зөвлөлд мэдээлж,анхааруулж байх үүрэгтэй.

• НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга нарМонголд нийт 4 удаа айлчилсан

24

Олон улсын шүүх

• НҮБ-н хууль зүйн гол байгууллага юм.

• ОУШ-ийн 15 шүүгчийг аюулгүйн зөвлөл баерөнхий Ассамблей харилцан зөвшилцөн 9жилийн хугацаатайгаар томилдог.

• Мэргэжилийн бие даасан хүмүүс байна.

• НҮБ-н дүрэм эрх зүйн чанартай маргааныгОУШ-д шилжүүлж байх журамтай.

• Энэ шүүхэд хэрэг хэлэлцэхэд оролцогч тал ньзөвхөн улс гүрэн байдаг.

• Маргаанд оролцогч талуудын хувьд ОУШ-ийн шийдвэр императив хүчинтэй байхзарчимтай

• Эрх зүйн талаар зөвлөмж дүгнэлт гаргахэрхтэй

25

Олон улсын шүүх

• Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын гишүүнбүр өөртөө холбогдох хэргийн талаар Олонулсын шүүхээс гаргасан шийдвэрийгбиелүүлэх үүрэг хүлээнэ.

• Хэрэгт холбогдох аль нэг тал шүүхийншийдвэрээр хүлээлгэсэн үүргийг эсбиелүүлбэл нөгөө этгээд нь АюулгүйнЗөвлөлд хандаж болох бөгөөд АюулгүйнЗөвлөл шаардлагатай гэж үзвэл шүүхийншийдвэрийг гүйцэтгүүлэхийн тулд авахарга хэмжээний талаар зөвлөмж буюушийдвэр гаргаж болно.

• Ерөнхий Ассамблей буюу АюулгүйнЗөвлөл эрх зүйн аливаа асуудлаар зөвлөхсанал гаргуулахаар Олон улсын шүүхээсхүсч болно.

26

Асрамжийн зөвлөл

1994 онд татан буугдсан

Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын зорилгоосүүдэн асрамжийн тогтолцоо нь дараах голзорилттой болно

(а) олон улсын энх тайван, аюулгүй байдлыгбэхжүүлэх

(b) асрамжийн нутаг дэвсгэрийн хүн амын улстөр, эдийн засаг, нийгэм, боловсролын хөгжилдэвшилд дөхөм үзүүлэх, тухайн нутаг дэвсгэрийнболон хүн амын онцлог нөхцөл байдал, хүн амынхнь чөлөөтэй илэрхийлсэн хүсэл зориг, асрамжийнтухай холбогдох хэлэлцээр тус бүрийн заалтыг тустус харгалзан үзэх үндсэн дээр өөрийгөө удирдахёсыг тогтоох буюу тусгаар тогтнох дэвшилтэтхөгжилд нь нэг адил дөхөм үзүүлэх

27

НҮБ, түүний системийн байгууллага

• НҮБ-н төрөлжсөн байгууллагууд

• Олон усын атомын Эрчим хүчний агентлаг

• Ерөнхий Ассамблей, эдийн засаг нийгмийн зөвлөлийн туслахбайгууллагууд орно.

1. НҮБ-н худалдаа хөгжлийн бага хурал

2. Хүрээлэн орчны хөтөлбөр

3. Хөгжлийн хөтөлбөр

4. Хүүхдийн сан

5. Хүн амын сан

28

Олон усын атомын Эрчим хүчний агентлаг

• 1957 OHД БАЙГУУЛАГДСАН энэбайгууллага нь НҮБ-ынсистемд багтдаг Засгийн газархоорондын автономит байгууллагабөгөөд 149 гишүүн оронтой.ОУАЭХА-ийн Нарийн бичгийндарга нарын газар /НБДГ/Австрийн нийслэл Вена хотнообайрладаг.

• ОУАЭХА-ийн удирдах байгууллагань Ерөнхий бага хурал болонЗахирагчдын зөвлөл байна.Агентлагийн гишүүн бүх улсынтөлөөлөгч Ерөнхий бага хуралдоролцдог. Захирагчдын зөвлөл 35гишүүнээс бүрддэг.

29

Олон усын атомын Эрчим хүчний агентлаг

Агентлагийн зорилго нь:

• Атомын эрчим хүчний хөгжил, энх тайванч зорилгод атомын

эрчим хүчийг хэрэглэх явдалд дэмжлэг үзүүлэх

• Даян дэлхийд зэвсэг хураах бодлогыг хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг

үзүүлэх

• Энх тайвны зорилгод зориулагдсан цөмийн материал,

тоног төхөөрөмжийг цэргийн зориулалтаар хэрэглэхгүй байхын

баталгаа гаргах

• Цөмийн зэвсгийг дэлгэрүүлэхгүй байхад тавих хяналтын

системийг хэрэгжүүлэх

• Цөмийн эрчим хүчний салбарт эрдэм шинжилгээ

• судалгааны ажил хийж, атомын эрчим хүчийг энх тайванч

зорилгод ашиглахад дэмжлэг үзүүлэх.

• Цөмийн шижлэх ухаан, технологийн бүхий л талаар

мэдээлэл өгдөг байх зэрэг болно.

МАГАТЕ-гийн үйл ажиллагааны үндсэн чиглэлүүдгэвэл

• Цөмийн шинжлэх ухаан, технологийнололтыг хэрэглэхcaлбарт бие даасан байдалтай болоходнь гишүүн улс орнуудад тусламжүзүүлэхтэй холбоотой техникийнхамтын ажиллагааны хөтөлбөрийгхэрэгжүүлэх. Эрчим хүчнийүйлдвэрлэл, XAA, MAA, уснынөөцийг хөгжүүлэхэд цөмийнэрчим хүчийг ашиглах талынхөтөлбөүүд боловсруулахад нь гишүүнорнуудад тусламж үзүүлэх, ялангуяа ажүйлдвэрт атомын эрчимхүчийг ашиглахад ихээхэн анхаарах.

• Цөмийн материал, тоног төхөөрөмжийгцөмийн зэвсэг бүтээж хэрэглэхэдашиглахгүй байхад хяналттавих үндсэн дээр баталгааны систембий болгох явдал байдаг. Хяналтшалгалтыг зөвхөн тухайн улстайзөвшилцсөний дагуу хийх ба баталгаагсайн дурын үндсэн дээр гаргана.Өнөөдөр 118 улс орон баталгаагаргахаар зөвшилдөөд байгаагийн 102нь 1968 оны Цөмийн зэвсгийгдэлгэрүүлэхгүй байх тухайгэрээнд гарын үсэг зурсан.

31

Монгол, ОУАЭХА-ийн хамтын ажиллагааны тухай

• Монгол Улс 1973 онд ОУАЭХА-ийн гишүүн болж,1975 оноос хойш Техникийн хамтын ажиллагааныхөтөлбөрт хамрагдагдсан.

• Энэ хөтөлбөрийн шугамаар манай улс 1975-2005 онд9 сая 730500 ам. долларын тусламж авсан.

Тухайлбал,

1. цөмийн технологийг хүнс,

2. хөдөө аж ахуй,

3. эрүүл мэнд,

4. геологи, уул уурхай, эрчим хүч,

5. байгаль орчин, боловсрол, шинжлэх ухааны салбартнэвтрүүлэх, цөмийн болон цацрагийн хамгаалалтыгбэхжүүлэх чиглэлээр мэргэжлийн зөвлөлгөө, багажтөхөөрөмж авах

6. зэргээр тус агентлагтай хамтран 45 төсөлхэрэгжүүлж, мэргэжил дээшлүүлэх сургалтад 130орчим хүн оролцуулсан болно.

• Техникийн хамтын ажиллагааг энэ түвшиндхүргэхэд 1984 онд манай улсад айлчилсанОУАЭХА-гийн тухайн үеийн Ерөнхий захиралХанс Бликсийн айлчлал чухал хувь нэмэроруулсан гэж үздэг. Тус айлчлалын дараа манайулс ОУАЭХА-гийн Захирагчдын Зөвлөлд 1985-1987 онд сонгогдон ажилласан.

• Монгол Улс 1992 онд Цөмийн шинжлэх ухаан,технологийн судалгаа, хөгжил, сургалтын Ази,Номхон далайн бүсийн хамтын ажиллагааныГэрээнд нэгдэн орсон. 2005, 2007 ондУлаанбаатар хотноо Цөмийн энергийн комисс,Улсын мэргэжлийн хяналтын газраас ОУАЭХА-тай хамтран “Цацрагийн үүсгүүрт хяналт тавихүндэсний дэд бүтцийг бэхжүүлэх” төслийнбүсийн зохицуулах хурал зохион байгуулсан ньманай улсад тус агентлагийн шугамаар бүсийнхэмжээнд хийсэн томоохон ажил болсон юм.

32

НҮБ-н худалдаа хөгжлийн бага хурал

• 1964 онд Ерөнхий Ассамблейншийдвэрээр байнгын туслахбайгууллагын статустайгаарбайгуулагдсан. Одоо 88 гишүүнулстай. Монгол улс энэбайгууллагад 1968 онд элссэн.

• Ядуурлыг багасгах

• Хөгжиж буй орнуудын хамтынажиллагааг идэвхжүүлэх

• Гадаад өрийн асуудлыгшийдвэрлэх зохистой арга замыголж нэвтрүүлэх

33

Хүрээлэн орчны хөтөлбөр

• UNEP буюу Нэгдсэн Үндэснийбайгууллагын байгаль орчныхөтөлбөр нь байгаль орчны талаархөгжиж буй орнуудад туслалцааүзүүлэн, хүрээлэн буй орчны талаарүйл ажиллагаа явуулдаг төрийн бусбайгууллага юм.

• Анх 1972 оны 6-р сард ЕрөнхийАссамблейн тогтоолоорбайгуулагдсан.

• Дээд байгууллага нь 58 гишүүнтэй,гишүүдийг Ерөнхий Ассамблейгээс4 жилийн хугацаатай сонгодог.

34

Хөгжлийн хөтөлбөр

• хүн төрөлхтнийг илүү сайн сайханамьдрахад туслахаар өөрчлөлтийг дэмжигч,мэдлэг, туршлага, нөөцөд тудгуурлан улсорнуудыг холбодог НҮБ-ын даян дэлхийнхөгжлийн сүлжээ юм.

• 36 гишүүн оронтой ЕрөнхийАссамблейгаас 3 жилийн хугацаагаартомилдог гишүүн орнууд болон, НҮБ-тэйхолбоотой байгууллагын сайн дурынхандиваар санхүүждэг.

• Хөтөлбөрийн төлөөлөгчид Хөгжиж байгаа170 гаруй орон, газар нутагт сууринажиллаж байна.

35

Зорилго нь

• НҮБ-н хүч бололцоог, ядуурлыгарилгах, хүн амыг ажлаар хангах,хүрээлэн орчныг сэргээн тэтгэхзорилтыг хэрэгжүүлэхэдтөвлөрүүлэн чиглүүлэх

• Хүний зохистой хөгжлийн төлөөолон улсын хамтын ажиллагаагбэхжүүлэхэд оршино.

• Жил бүр бэлтгэн гаргадаг “хүнийхөгжлийн төлөө тухай илтгэл” ньдээрх зорилгыг хэрэгжүүлэхбодлого, үзэл баримтлал, аргахэмжээг боловсруулансурталчилдаг.

36

Хүүхдийн сан

• Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараах Европ, мөн Хятаддахь хүүхдийг хоол хүнс, эм, хувцас хунараар тэтгэхяаралтай хэрэгцээг хангах зорилгоор ОУ-ынХүүхдийн Тусгай Санг Ерөнхий Ассамблей 1946 онданхныхаа чуулганы шийдвэрээр байгуулсан.

• 1953 онд Сангийн үзэл санааг хөгжиж байгааорнуудын хүүхдэд тусламж үзүүлэх алсын зорилттойхолбож өргөтгөн НҮБ-ын Хүүхдийн Сан гэдэгбайнгын байгууллага буй болжээ.

• ЮНИСЕФ -ийн гол зорилго нь хүүхдийг хамгаалах,өсгөн бойжуулж хөгжүүлэх талаар улс гүрнүүд,ялангуяа хөгжиж байгаа орнуудын яармайлтыгдэмжиж хүмүүнлэгийн ба тэтгэлгийн туслалцааүзүүлэхэд оршино. Бага насны хүүхдүүдийнэндэгдлийг багасгах, халдварт өвчнөөс хамгаалах,шимт тэжээлээр хангах, эрүүл чийрэг өсгөх зорилтыгонцлон үздэг. 1965 онд Нобелийн Энх Тайвнышагнал хүртсэн

37

Хүүхдийн сан

• ЮНИСЕФ-ийн гол зорилго нь хүүхдийгхамгаалах, өсгөн бойжуулж хөгжүүлэхталаар улс гүрнүүд, ялангуяа хөгжижбайгаа орнуудын яармайлтыг дэмжижхүмүүнлэгийн ба тэтгэлгийн туслалцааүзүүлэхэд оршино.

• Бага насны хүүхдүүдийн эндэгдлийгбагасгах, халдварт өвчнөөс хамгаалах,шимт тэжээлээр хангах, эрүүл чийрэг өсгөхзорилтыг онцлон үздэг.

• 1965 онд Нобелийн Энх Тайвнышагнал хүртсэн

38

Хүн амын сан

• Ерөнхий Ассамблейн санаачилгаар1969 онд байгуулагдсан.

• Хөгжиж буй орнуудын хүн амынсалбарт тусламж үзүүлэх олонталын хөрөнгө, нөөцийн томоохонэх үүсвэрийг бүрэлдүүлэх чигүүрэгтэй.

• Манай улс 1970-иад оны дундаасэхлэн хамтран ажиллаж эхэлсэн.

39

Гол хөтөлбөр нь:

• Хүн амын хэт өсөлтийг аажмаарсааруулж тогтвортой болгох.

• Хөгжиж байгаа орнуудаастогтвортой хөгжлийн бодлогодоохүний аж амьдралыг сайжруулахарга замыг өргөн тусгажхэрэгжүүлэхэд удирдамж болохстратегийг боловсруулах

• Эмэгтэйчүүдийн тэгш эрхийгдэмжин хэрэгжүүлэхэд тус тусчиглэнэ.

40

Зорилго,Үндсэн үйл ажиллагаа

• Байгаль орчны ажиглалт хийх

• Үнэлэлт дүгнэлт гаргах

• Зохистой ашиглах эдийнзасгийн ажиллагааны талаарсудалгаа хийж жишиг, удирдажболовсруулах.

41

• Хүрээлэн орчныг хамгаалах,сэргээн тэтгэх амин чухаласуудлаар олон улсын хамтынажиллагааны зорилтыгтодорхойлон, хэрэгжилтийг ньзохион багуулахад оршино.

НҮБ ба Монгол

• БНМАУ нь НҮБ-д элсэн орохоор 1946 оноосэхлэн өргөдөл гарган 1952, 1955, 1956, 1957онуудад таван удаа санал хураалтад орсон чэдгээрт Гоминданы Хятад болон бусад орнызүгээс татгалзсан хариу авсаар байлаа. 1961оны хуралдаанд БНМАУ-ын зургаа дахьудаагаа өгсөн өргөдөлийн дагуу саналхураалт явуулж дэмжигдсэнээр аравдугаарсарын сарын 27-нд Монгол Улс НҮБ-ынгишүүн болов. Ийнхүү 15 жилийн дараа НҮБ-д элсэхээр Монгол Улсаа төлөөлж очсонГадаад явдлын яамны орлогч сайд, эрдэмтэнзохиолч Д.Цэвэгмид тэргүүтэйБ.Жаргалсайхан, Б.Дашцэрэн, Б.Ванчиндоржнарын дипломатууд Нью-Йорк хотноо НҮБ-ийн төв байрны өмнө төрийнхөө далбаагмандахыг анх үзжээ.

42

НҮБ ба Монгол

• Монгол Улс ингэж олон улсынхамтын нийгэмлэгийн бүрэн эрхтгишүүн болсноор НҮБ-ынсистемийн байгууллагууд, олонулсын гэрээ хэлэлцээрүүд, олонталт хамтын ажиллагаануудадоролцох өргөн боломжийг нээсэнМанай улс өнгөрсөн хагас зуугаруй жилийн хугацаанд төрзасгийн түвшинд дэлхийн 173улстай албан ёсны харилцаатогтоож, олон улсын болон бүснутгийн засгийн газар хоорондын70 гаруй байгууллагад элсээдбайна

43

НҮБ-тай харилцах, хамтран ажиллах зорилго, чиглэл

• НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн болон бусад хурал,чуулганд оролцон,

• хэлэлцэж буй асуудлуудаар төр, засгийн газрынхаабодлого, байр суурийг илэрхийлэх,

• Олон улсын хамтын нийгэмлэгийн нийтлэг эрх ашиг,өөрийн улсын ашиг сонирхолд нийцсэн асуудлыгсанаачлан хэлэлцүүлж тогтоол, шийдвэр батлуулах,

• НҮБ, түүний системийн байгууллагуудад сонгогдонажиллах

• манай улсын нэгдэн орсон олон улсын гэрээ, конвенц,Ерөнхий Ассамблей, Аюулгүйн Зөвлөлийн тогтоолшийдвэрүүдийн биелэлтийг НҮБ-д мэдээлэх

• нийгэм-эдийн засгийн хөгжлийн зорилтуудаахэрэгжүүлэхэд НҮБ-ын дэмжлэг, туслалцаа, тусбайгууллагын оюуны чадавх, мэдлэг, мэдээллийг авчашиглах зэрэг хэлбэр томоохон байр суурийг эзэлдэг.

44

НҮБ ба Монгол

Үйл ажиллагаа

• Монгол Улсын санаачилгаар НҮБ-аас 1970-аад оныг "Бичигтэн болох10 жил" хэмээн зарласан байдаг. 50гаруй тогтоол санаачлан батлуулж,500 гаруй тогтоол шийдвэртхамтран зохиогчоор нэгдэж ороодбайна. Түүнчлэн Монгол Улс ньНҮБ-ын цөмийн зэвсгийн эсрэгтэмцлийг тууштай дэмжиж ирсэнбөгөөд улсынхаа нутаг дэвсгэрийгЦөмийн зэвсэггүй бүс нутаг хэмээнзарласан билээ.

Хамтран ажиллаж буй тодорхойчиглэлүүд:

• Ядуурлыг бууруулж, нийгэм, эдийн засгийнхөгжлийг хангах /Мянганы хөгжлийнзорилтуудыг үндэсний хэмжээнд хэрэгжүүлэх/,

• Нийгмийн хөгжил дэх хоршооллын үүрэгролийг бэхжүүлэх,

• Бичиг үсэг үл мэдэх явдлыг арилгахад тусдөхөм үзүүлэх,

• Далайд гарцгүй орнуудын байдлыг сайжруулах,

• Монгол улсын цөмийн зэвсэггүй статусыгбаталгаажуулах,

• Шинээр болон сэргээн тогтоосон орнуудынардчиллыг дэмжих, хувь нэмэр оруулах

Олон Улсын Хурлын тухай ойлголт

• Нийтийн ашиг сонирхлыгхамарсан асуудлаар олонталын хэлэлцээ явуулах голарга нь олон улсын хурал(ОУХ) юм. Өөрөөр хэлбэл,олон улсын хэлэлцээ ба хуралнь олон талын дипломат үйлажиллагааны хоёр нэртэй нэгзорилготой хэрэглүүр юм.Тэгэхдээ ОУХ нь хэлэлцээнийнэг хэлбэр болж харьцангуйхожуу гарч ирсэн.

• ОУХ гэдэг бол хоёроос дээштооны улсын бүрэн эрхттөлөөлөгчид олон улсынасуудлаар санал солилцохбуюу тохиролцоонд хүрэхзорилгоор хийдэг албан ёсныуулзалт юм гэж Л.Р.Оппенгеймтодорхойлсон байдаг.

46

ОУХ-ын шинж

• хэлэлцэх асуудал нь олон улсын холбогдолтой байна

• оролцогчид нь бүрэн эрхт улсууд байна

• уулзалт нь албан ёсны, бүрэн эрхт төлөөлөгчдийнх байна

• зорилго нь санал солилцох буюу тохиролцоонд хүрэхэд оршино

Аливаа ОУХ-ын зорилго, ажиллагаа, үр дүн нь ОУЭЗ-ннийтээр зөвшөөрсөн зарчимд нийцэж байх ёстой.

47

Олон Улсын Хурлын тухай ойлголт

• Зарим ОУХ тодорхой хугацаандтогтмол хуралддаг. Жишээ нь: НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей, НҮБ-ийнсистемийн бусад байгууллагынчуулганууд тогтмол болдог. Заримхурал хэд хэдэн жилээр үргэлжлэх чбас байна. Жишээ нь ЕвропынАюулгүй Байдал, ХамтынАжиллагааны Зөвлөлгөөн 1973оноос 1994 онд ОУБ болжхувиртлаа зарим завсарлагатайгаар20 гаруй жил үргэлжилсэн.

• ОУХ-ыг конгресс (их хурал),конференц (бага хурал), ассамблей(чуулган), форм (чуулга),зөвлөлгөөн, уулзалт гэх зэргээр янзянзаар нэрлэнэ. Сүүлийн үед төр,засгийн тэргүүнүүдийн чуулгыгсаммит (оргил гэсэн утгатай) гэжнэрлэх нь элбэгшиж байна. Эрхзүйн үүднээс үзэхэд эдгээр нэрийнхооронд чанарын ялгаа байхгүй.Бүгдээрээ субъектүүдийн бүрэнэрхт төлөөлөгчдийн уулзалтын нэрюм.

48

Олон улсын хурлыг

• оролцогч субъектийн байдлаар:

а. засгийн газар хоорондын

б. засгийн газрын бус

• объектын хувьд:

а. улс төрийн

б. улс төрийн бус

в. дипломат хурал (конференц)

• оролцох субъектийн хүрээний хувьд

а. түгээмэл

б. бүс нутгийн

• нээлтэй

• хаалттай

• нэг буюу хэсэг улс санаачлан хуралдуулдаг

• холбогдох ОУБ-ын санаачилга, шийдвэрээр хуралдуулдаг

49

Олон Улсын Хурлыг бэлтгэх

ОУХ-д бэлтгэх ажил дараахасуудлыг хамардаг:

• Хурлын зорилгыг тодорхойлох

• Хэлэлцэх хэргийн нь төлөвлөгөөггаргах

• Оролцогчдын хүрээ

• Төлөөлөгчдийн түвшин

• Хурлыг хийх газар

• Эхлэх өдөр

• Үргэлжлэх хугацааг тохиролцох

• Хурлын дэгийг урьдчиланболовсруулах

• ОУХ-г засгийн газар хоорондынбайгууллагын хүрээнд буюутүүний ивээлээр хийж байгаа болхуралдах газар, хугацааг угбайгууллагын тогтоолооршийдвэрлэдэг практиктай. Иймшийдвэрээр хийж байгаа ОУХ-ын бэлтгэлийг тухайнбайгууллагын гүйцэгтэх аппаратголчлон хангадаг журамтай.

50

Хурлын ажлын дэг, шийдвэр гаргах журам

• ОУХ-ын дотоод ажиллагаанызохицуулалтын удирдамжбаримт бичгийг хурлын дэг(фроцедур) гэнэ. Түүнийгхуралд оролцож байгаатөлөөлөгчид баталдаг

• Дэг нь хурлын гурван бүрэлдэхүүн хэсэгболох:

төлөөлөгчид, хурлаас сонгосон удирдлага,нарийн бичгийн даргын газрын эрх хэмжээ,чиг үүрэг, харилцан ажиллагааны журмыгтогтоосон акт юм.

Түүнийг бүх оролцогч даган биелүүлэхүүрэгтэй. Хурлын дэгийг нийтээр баримтлахнэгдмэл дүрэм байхгүй. Гэхдээ, энэ талаарНҮБ-ын хүрээнд тогтсон заншилын хэмхэмжээ, нийтлэг загвар барил бий. Жишээ ньЕрөнхий ассамблейн чуулганы ажлын дэгийнтусгай дүрэм (Правила Процедуры, Rules ofProcedure) байдаг.

51

Хурлын ажлын дэг нь дараах асуудлыг хамардаг

• хэлэлцэх хэргийг батлах

• хурлын ажиллагааг удирдан явуулах

• байгууллагыг сонгох

• хурлын туслах нарыг нь сонгох

• нарийн бичгийн даргын газрыгбүрдүүлэн, түүний ажлын журмыг батлах

• хурлын ажиллагааг явуулах, саналхураахад шаардагдах бүрэлдэхүүн тоо(Кворум)-г тогтоон батлах (оролцожбайгаа төлөөлөгчдийн ердийн олонхоорихэвчлэн тогтоодог)

• санал хураах журмыг тогтоох

• хуралд ажиглагч оруулах эсэх асуудал

• дэгийн дүрэмд өөрчлөлт оруулах журамзэрэг олон асуудлыг зохицуулдаг

Энэ дүрэм нь ОУХ-ын дотоод эрх зүйнүндэс нь юм.

52

Хурлын ажлын дэг, шийдвэр гаргах журам

• Хурлын шийдвэрийг ихэвчлэнсанал хураах аргаар гаргадаг.Сүүлийн үед, ерөнхий зөвшилдхүрч нийцсэн саналаар(консенсусаар) шийдвэрлэхаргыг өргөн хэрэглэдэг болсон.

• ОУХ-ын үр дүн нь түүнээс гарахбаримт бичгээр баталгааждаг. Дээдбуюу өндөр хэмжээний уулзалт,хурлаас гаргах баримт бичгийг голтөлөв төгсгөлийн акт гэж нэрлэдэгболсон. Тэр н; тунхаглал (мэдэгдэл), түүнийг хэрэгжүүлэх хөтөлбөрхолбогдох хавсралт протокол зэрэгэрх зүйн баримт бичгээс голчлонбүрэлддэг. Дипломат хурлын дүндихэвчлэн олон улсын гэрээ,конвенцыг баталдаг. ОУБ-ыг буйболгох зорилготой хурал үүсгэнбайгуулах баримт бичгийг өөрөөрхэлбэл, дүрэм буюу үндсэн хуулийгнь баталж өгдөг.

53

Хурлын ажлын дэг, шийдвэр гаргах журам

• ОУХ-д ямар хэлийг албанёсны, ямрийг нь ажлын хэлболгон хэрэглэхийгтохиролцон. Албан ёсныхэлийг үг хэлэх, мэдэгдэлхийхэд их төлөв хэрэглэдэг.Хурлын бүх баримт бичгийг угхэлээр гарган, ажлын хэлээрбүх баримт бичгийг гаргахжурмыг хатуу баримталдаггүй.

• Хурлыг хийлгэж байгаа улсынтөр, засгийн тэргүүн, гадаадхэргийн сайдын аль нэг ньнээх заншил байдаг. Бастөлөөлөгчдийн тэргүүн нараассонгосон ахмад төлөөлөгч нээхнь ч бий.

54

ОУХ-аас гаргадаг актууд, тэдгээрийн эрх зүйн ач холбогдол

• ОУХ хэлэлцсэн асуудлаараа тогтоол,тунхаглал, мэдэгдэл, төгсгөлийн актгаргах юмуу олон улсын гэрээконвенцийг тохиролцсоноор зорилгообиелүүлж, ажлаа төгсгөдөг. ОУХ,ялангуяа дээд болон өндөр хэмжээнийуулзалтын төгсгөлийн актад бүхоролцогч гарын үсэг зурдаг практикбуй болж байгаа. Гарын үсэг зурахгүйнөхцөлд төгсгөлийн актад саналнийлэн нэгдэж байгаагаа төлөөлөгчидзохих мэдэгдэл хийх зэрэг хэлбэрээрилэрхийлдэг. Зарим зүйл хэсэгт ньөөрсдийн байр суурийг тодотгохтайлбар хийх явдал ч бас байдаг. Тэртайлбар нь нэгэнт буй болсонтохиролцоог хөндөж эвдэхгүй байхжурамтай.

Хурлын баримт бичгийг:

• Хурлын ажлын протокол тэмдэглэл,тунхаглал, мэдэгдэл, тогтоол(зөвлөмжийн чанартай)

• Олон улсын гэрээ конвенц зэрэг эрхзүйн баримт бичиг гэж ангилжболно. (заавал биелэгдэх хэм хэмжээүүсдэг)

55

ОУХ-аас гаргадаг актууд, тэдгээрийн эрх зүйн ач холбогдол

• ОУХ-аас гаргасан баримтбичгийг олон янзаар нэрлэдэг.Нэг төрлийн баримт бичгийннэрийн ялгаа нь тэдгээрийнэрх зүйн чанарт нөлөөлөхгүй.Жишээ нь: гэрээ, конвенц,хэлэлцээр гэдэг гурван өөрнэртэй баримт бичгээртогтоосон эрх зүйн хэмхэмжээний хүчин нь адилханбайх юм.

• Түгээмэл хамааралтайасуудлаар болсон дээд болонөндөр хэмжээний ОУХ,чуулгаас мэдэгдэл, тунхаглалбатлахын хамт түүнийгхэрэгжүүлэх үйл ажиллагааныхөтөлбөрийг гаргах практиксүүлийн үед дэлгэрч байна.

56

Асуулт

1.НҮБ хэдэн оны хэдэн сард байгуулагдсан бэ?

a.1945.10.25

b.1945.10.24

c.1945.10.20

2.НҮБ хэмээх нэрийг хэн анх санаачилсан бэ?

a.Франклин Рузвельт

b.Теодор Рузвельт

c.Чан Кайши

57

3.БНМАУ хэдэн онд, хэд дэх гишүүнээр НҮБ-д элссэн бэ?

a.1960.10.26, 100

b.1961.10.27, 101

c.1961.11.27, 100

4.Аль улс нь НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын гишүүн биш вэ?

a. Хятад

b. АНУ

c. Герман

5.НҮБ-ын Эдийн засаг, нийгмийн зөвлөл хэдэн гишүүн улсаас бүрддэг вэ?

a. 54

b. 15

c. 34

58

6.НҮБ-ын албан ёсны хэлэнд ямар хэлүүд багтдаг вэ?

a. Англи, франц, герман, хятад, араб

b. Англи, франц, орос, хятад, испани, араб

c. Англи, франц, орос, хятад, итали

7.НҮБ-ын Төв байр хаана байрладаг вэ?

a. Женев хот

b. Нью-Йорк хот

c. Бүд зөв

8.Олон улсын шүүх нь

a. НҮБ-ын системийн байгууллага мөн

b. НҮБ-ын системийн байгууллага биш

59

9.НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын гишүүнээр ямар хугацаатай ажилладаг вэ?

a. 10 жилийн

b. 20 жилийн

c. Байнгын

10.НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей хэдэн үндсэн хороотой

вэ?

a. 4

b. 5

c. 6

11.НҮБ-д гишүүнээр элсэх асуудлыг

a. НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөл шийдвэрлэнэ

b. НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн зөвлөмжид үндэслэн Ерөнхий Ассамблей

шийдвэрлэнэ

c. Гишүүн орнуудын олонхийн саналаар шийдвэрлэнэ

60

12.Монгол Улс цэргийн албан хаагчдаа НҮБ-ын энхийг сахиулах ажиллагаанд оролцуулахаар

аль улсад илгээсэн бэ?

a. Чад

b. Сьерра Леоне

c. Баруун Сахара

13.Ямар учраас БНМАУ-д тусгаар тогтнолын асуудлаар бүх нийтийн санал асуулга явуулах

болсон бэ?

a. Дэлхийн улс орнуудын шаардлагын дагуу

b. Чан Кайшийн болзлын дагуу

c. Монголчууд өөрсдөө санаачилан

14.НҮБ-ын Зэвсэг хураах асуудлаарх комисс нь

a. НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн харъяа байгууллага

b. НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн харъяа байгууллага

c. НҮБ-ын Эдийн засаг, нийгмийн комиссын харъяа байгууллаг

61

15.Монгол Улс нь “гуравдагч хөрштэй” юу?a. Монгол Улс нь ОХУ, БНХАУ гэсэн хоёрхон хөрштэйb. Бүгд Найрамдах Казахстан Улс нь манайд газарзүйн хувьд хамгийн ойр учир

“гуравдагч хөрш” нь юмc.Монгол Улс нь АНУ, Япон, Европын Холбоо, Энэтхэг, БНСУ, Турк зэрэг өрнө,

дорнын улс, холбоотой “гуравдагч хөрш”-ийн бодлогын хүрээнд түншлэлийн харилцаа, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлж буй

16.НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын бус гишүүнээс хэд нь Африк, Ази тивээссонгогддог вэ?

a. 3b. 4c. 5

17.НҮБ-ын Олон улсын шүүх нь дараах эрх мэдэлтэй

a. Олон улсын эрх зүйн талаар улс хоорондын маргааныг авч хэлэлцэх

b. Хувь хүн олон улсын гэмт хэрэг үйлдсэн талаар хэргийг шүүн таслах

c. Олон улсын байгууллага буюу улс хоорондын маргааныг авч хэлэлцэнэ

62

18.НҮБ-ын Дүрэмд зааснаар улс нь бусад улсын эсрэг зэвсэгт хүч хэрэглэж болно

a. Тийм

b. Үгүй

c. Онцгой нөхцөлд хэрэглэж болно

19.НҮБ-ын Дүрэм болон ОУ-ын түгээмэл бусад гэрээгээр тогтоогдсон “ОУ-ын харилцаанд хүч

үл хэрэглэх явдал” ОУ-ын эрх зүйн зохицуулалтын ямар хэм хэмжээнд хамаарах вэ?

a. Эрх олгосон

b. Императив

c. Диспозитив

20.1965 онд нобелын энх тайваны шагнал авсан нүб-н системийн байгууллага

a. Хүүхдийн сан

b. Хүн амын сан

c. Юнеско

63

21.НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей Аюулгүйн зөвлөлийн байнгын гишүүдээс бусад гишүүдийг

сонгохдоо ямар зарчмыг зохих ёсоор анхаарах ёстой вэ?

a. газар зүйн шударга төлөөлүүлэх зарчим

b. газар нутгийн шударга хэмжээний зарчим

c. хүн амын шударга, тэгш хуваарилалтын зарчим

22.НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн байнгын бус гишүүнээр Франц улс сонгогдох болжээ. Франц

улс ийм эрхтэй юу?

a. Эрхтэй.

b. Франц улс Аюулгүйн зөвлөлийн байнгын гишүүн тул хоёр суудал авах эрхгүй.

c. Аюулгүйн зөвлөлийн гишүүн хэдэн ч суудал авч болно

23.НҮБ-ын эрхлэх байгууллагуудад /дотоод механизмд/ үл хамаарахыг нь тодорхойл.

a. Ерөнхий ассамблей

b. Эдийн засаг, нийгмийн зөвлөл

c. Эдийн засаг, санхүүгийн хороо

64

24.НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей нь

a. НҮБ-ын бүх гишүүн хүмүүсээс

b. НҮБ-ын бүх гишүүн улсаас

c. НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн санал болгосон 51 гишүүдээс бүрэлдэнэ

25.НҮБ-ын Олон улсын шүүхийн шүүгчийг …………….. сонгодог. Зөв хариултыг сонгоно уу.

a. НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн олонхийн саналаар бүх насаар нь сонгодог.

b.НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн нийт гишүүдийн олонхийн саналаар 15 жилийн

хугацаатайгаар сонгодог.

c.НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей, Аюулгүйн Зөвлөлийн олонхийн саналаар 9

жилийн хугацаагаар сонгодог.

26.ОУХ-ыг оролцогч субъектийн байдлаар нь юу юж гэж ангилдаг вэ?

a. Засгийн газар хоорондын ба засгийн газрын бус

b. Улс хоорондын ба үндэстэн хоорондын

c. Улс төрийн ба улс төрийн бус

65

27. ОУХ-ыг объектийн хувьд хэрхэн ангилдаг вэ?

a. Засгийн газар хоорондын ба засгийн газрын бус

b. Улс хоорондын ба үндэстэн хоорондын

c. Улс төрийн ба улс төрийн бус

28. ОУХ-д бүрэн эрхийн итгэмжлэлгүйгээр оролцох эрх бүхий субъектэд аль нь хамаарахгүй вэ?

a. Төрийн тэргүүн

b. Шадар сайд

c. Засгийн газрын тэргүүн

29. ....... нь хурлын 3 бүрэлдэхүүн хэсэг болох төлөөлөгчид, хурлаас сонгосон удирдлага, нарийн бичгийн даргын газрын эрх хэмжээ, чиг үүрэг, харилцан ажиллагааны журмыг тогтоосон акт юм.

a. Тогтоол

b. Төгсгөлийн акт

c. Дэг

66

30. ОУХ-аас гаргадаг баримт бичиг аль нь биш вэ?

a. Мэдэгдэл

b. Захирамж

c. Тунхаглал

67