Duchowość młodzieży skrzatuskiej

Raport z badań młodzieży – wrzesień 2014

realizujący: ks. mgr Remigiusz Szauer

dyscyplinaSocjologia młodzieży – socjologia religii – socjologia duchowości

Cel badawczy

OCelem badania jest dostrzeżenie cech duchowości i religijności młodego pokolenia katolików uczestniczących w spotkaniach młodzieży w Skrzatuszu.

O Badania miały charakter bardziej pilotażu pod kątem wychwycenia tendencji i postawienia diagnozy niż zorganizowanego badania na szersza skalę. Toteż wiele wątków wymaga pogłębienia.

O Ponadto badania są częścią większego projektu badań nad religijnością i moralnością młodzieży w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej

Problem badawczyONiniejsze badanie jest próbą wyjścia

naprzeciw szerszym analizom które za cel obierają sobie udzielenie odpowiedzi na pytanie postawione przez Janusza Mariańskiego czy „w społeczeństwie polskim rosnące siły sekularyzacyjne i pogłębiający się sceptycyzm są neutralizowane przez trendy przeciwne, w postaci sił ewangelizacyjnych Kościoła katolickiego i innych wspólnot religijnych”.

Problematyka badawcza

Wskazują na nią następujące pytania:- Czym dla młodzieży jest wydarzenie

skrzatuskie od strony duchowej?- Na ile wpływa na przeżywaną religijność, a

na ile jest jedynie chwilowym uniesieniem?- W jaki sposób młodzież przeżywa więź z

Kościołem?- Jakie zachodzą powiązania pomiędzy

deklarowaną wiarą a przekonaniami moralnymi?

Problematyka badawcza

- Z jakich motywów młodzież przyjeżdża na spotkania?

- Czego oczekuje od tych spotkań?- Jaka jest specyfika spotkań?- Jakie zachodzą powiązania pomiędzy

intensywnością przeżycia spotkania w Skrzatuszu a codziennym przeżywaniem religijności?

Historia spotkańO Spotkania młodych w Skrzatuszu

odbywają się od 2008 roku, we wrześniu dzień przed uroczystościami patronalnymi miejscowego sanktuarium.

O Początkowo miejscem spotkań było sanktuarium w Skrzatuszu. Z racji wzrostu liczby uczestników spotkanie zostało przeniesione na plac przy sanktuarium, gdzie odbywa się w specjalnie przygotowanym namiocie

Historia spotkań O Pomysłodawcą spotkań w Skrzatuszu

był bp Edward Dajczak. Było to nawiązanie do trwających od wielu lat czuwań modlitewnych dla młodzieży w Pile. Intencją organizatorów było utrwalenie wśród ludzi młodych identyfikacji z diecezją i diecezjalnym Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Skrzatuszu.

Prezentacja wyników badań

Ujęcie matematyczne:

OWymagana liczba osób w badaniach dla pełnej reprezentatywności: 357

OPopulacja ogólna: 5000OPoziom ufności: α = 0,95OWielkość frakcji: 0,5 OBłąd maksymalny: 0,05OŚrednia arytmetyczna dla wieku 

 = 18.78723

≈ 3.68044

Odchylenie standardowe dla wieku:

Metody badawcze: wywiad kwestionariuszowy, obserwacja uczestnicząca, wywiady indywidualnePróba badawcza do wywiadu: 365 – dobór losowy spośród uczestników spotkania

Mediana dla wieku:

18

Dominanta dla wieku:

16

Wskaźniki badań

O - osobiste doświadczenia religijne

O - globalne wyznania wiaryO- uczestnictwo w życiu religijnym

O - więź z KościołemO- specyfika czuwań w Skrzatuszu

Profil uczestnikaOW większości

przypadków badanych z próby losowej uczestnicy pochodzili z miasta powyżej 10 tys. mieszkańców, nieco mniej z miasta poniżej 10 tys. i ostatnią grupą byli mieszkańcy wsi. W badaniu wzięło udział 198 kobiet i 167 mężczyzn. Najmłodszy uczestnik badania miał 14 lat, najstarszy 27

Dobór próby

O W 1 turze uczestnicy dobierani byli losowo spośród chętnych do wzięcia udziału w badaniu – 177 badanych

O W 2 turze operatem losowania były dostępne listy parafii, które wzięły udział w czuwaniu. Z listy wylosowano te, które były brane pod uwagę w dalszym badaniu. Próbę wiązkowano z uwagi na zniwelowanie trudności w dotarciu do badanych. Następnie po nawiązaniu kontaktu z katechetami umówiony został termin badania. – 188 badanych

Który raz uczestniczysz w spotkaniu?

15.88

20.56

22.23

25.16

7.67 4.83 3.63

po raz 1

po raz 2

po raz 3

po raz 4

po raz 5

po raz 6

po raz 7

Jaki jest Twój stosunek do wiary religijnej?

  w

liczbach

procento

wo

Głęboko wierzący 106 29,04

Wierzący 141 38,63

Wątpiący lecz

poszukujący w

sprawach wiary

81 22,19

Obojętny religijnie 29 7,94

Niewierzący 7 1,92

Jaki jest Twój stosunek do praktyk religijnych?

  w

liczbach

procentow

o

Praktykujący systematycznie

187 51,23

Praktykujący niesystematycznie

141 38,63

Praktykujący

rzadko

32 8,76

Niepraktykujący 5 1,37

Jak często przystępujesz do Komunii św?

  w liczbach procentowo

Codziennie 16 4,38

Kilka razy w tygodniu 32 8,77

Co niedzielę 137 37,53

Kilka razy w roku 163 44,66

Na Boże Narodzenie

i Wielkanoc

…… 0,0

Na Wielkanoc 7 1,92

Raz na kilka lat 6 1,64

Wcale nie przystępuję 4 1,09

Duchowość młodzieży skrzatuskiej

O - duchowość niebiblijna z niewielkim odniesieniem eucharystycznym o znikomym zabarwieniu maryjnym

O - osadzona w kontekście dynamiki chwili i gwałtowności uczuć

O - bez wyraźnego ukierunkowaniaO - interakcyjna - wspólnotowa (nastawienie na

przeżywanie więzi społecznych)O - nastawiona na oczyszczenie i bliskość

sacrumO - skoncentrowana na odkrywaniu siebie i

znaczenia swojego życia

Jak często czytasz Pismo Święte?

   liczby  procen

ty

Raz w tygodniu lub

częściej

79 21,64

Raz w miesiącu 30 8,22

Bardzo okazjonalnie 191 52,33

Wcale nie czytam 65 17,81

Jakie tematy powinny być częściej poruszane w kazaniach pod kątem

młodzieży?  Liczba

odpowiedziProcent odpowiedzi

Wyjaśnienie czytań mszalnych na prostszy język

151 41,36

Sprawy związane z domem rodzinnym

155 42,46

Sprawy relacji

międzyludzkich

199 54,52

Sprawy dotyczące związków damsko-męskich

143 39,17

Inne* 17 4,66

Nie mam zdania 19 5,21

…z niewielkim odniesieniem eucharystycznym

O Przyjęcie ChrystusaO Brak odpowiedzi (! W zestawieniu

ogólnym – 51 razy. Jedynie pytanie otwarte pozostawione bez odpowiedzi w tylu przypadkach)

O Daje mi siłęO Odczuciem szczęściaO Spotkanie z Bogiem

Poza tym ( mniej niż 20 do 1):OWyznaniem wiaryOOpłatkiemOPełnym przeżyciem MszyOAktem odwagiOCzymś świętymOSakramentemOCzymś niezrozumiałymONie wiem

…o znikomym zabarwieniu maryjnym

Dlaczego Skrzatusz jest miejscem spotkań?

Obo jest dużo miejscaO- bo jest odpustO- ze względu na sanktuarium

O- brak odpowiedzi

…osadzona w kontekście dynamiki chwili i gwałtowności uczuć

Który punkt i dlaczego angażuje Cię podczas Diecezjalnych Dni Młodych w Skrzatuszu najbardziej?

   liczby procenty 

Adoracja 173 50,46

Eucharystia 147 43,92

Koncert

ewangelizacyjny

99 17,75

Świadectwa 112 28,03

Rozmowy z ludźmi 114 39,25

Spowiedź 207 62,61

Śpiew 151 47,66

Inne * 14 13,08

… bez wyraźnego ukierunkowania…

Czy masz możliwość w parafii uczestniczenia we

wspólnocie/organizacji religijnej w celu pogłębiania swojej wiary po spotkaniu w

Skrzatuszu?

     

Tak 226 61,91

Nie 73 20,00

Nie wiem 66 18,08

…interakcyjna – nastawiona na przeżywanie więzi

…oczyszczenie i bliskość sacrum

Jak często modlisz się?

  w

liczbach

procento

wo

Codziennie 194 53,15

Przynajmniej raz w

tygodniu

139 38,08

Raz w miesiącu 24 6,57

Kilka razy w roku ---  

Rzadziej 2 0,55

Nigdy 6 1,64

Co daje ci modlitwa?

Najczęściej padały odpowiedzi:OSpokój OSilniejszą wiaręOOdpowiedzi na trudne pytania

ONic

Poza tym:OPoczucie obecności BogaOZbliżenie do BogaOPoczucie, że jednak coś tam jestOPanowanie nad moim życiemOPoczucie że nie jestem samaOWiarę w lepsze jutro i lepszy światOCiszę/wyciszenieORadośćOUwolnienie

…skoncentrowana na odkrywaniu siebie…

Wskaźnik więzi z Kościołem

OPoziom identyfikacji

OPoziom internalizacji

OPoziom interakcji

Czy z Kościołem czujesz się:

  w

liczbach

procento

wo

Bardzo blisko związany 84 23,01

Związany 194 53,15

Zupełnie niezwiązany 68 18,63

Trudno powiedzieć 19 5,21

Podkreśl stwierdzenia, z którymi się zgadzasz:

OChodzenie do Kościoła nie jest konieczne. Wystarczy modlitwa osobista - 25,23 proc.

OStosunek Kościoła do współżycia przedmałżeńskiego i zachowywania czystości jest przesadnie radykalny i nie na te czasy - 42,99 proc.

OWiara jest prywatną sprawą człowieka i nie ma potrzeby się nią afiszować - 36,44 proc.

OReligia jest dla mnie jedną z ważniejszych wartości w życiu - 22,42 proc

OGłównym zadaniem Kościoła jest prowadzenie wiernych do zbawienia - 53,27 proc.

O Nie wyobrażam sobie niedzieli bez Mszy św. - 18,69 proc.

ODoświadczam pomocy Boga w codziennym życiu - 25,23 proc.

OYoga to ćwiczenia, które nie kłócą się z wiarą chrześcijańską - 16,82 proc.

OCo jest grzechem a co nie, człowiek decyduje sam we własnym sumieniu - 20,56 proc.

Rozkład odpowiedzi względem autodeklaracji

O Stosunek Kościoła do współżycia przedmałżeńskiego i zachowywania czystości jest przesadnie radykalny i nie na te czasy

– Udział głęboko wierzących – 3,47 proc.- Udział wierzących – 11,6 proc.- Udział wątpiących/poszukujących – 19,1

proc- Udział obojętnych religijnie – 5,83 proc- Udział niewierzących – 2,0 proc

Rozkład odpowiedzi względem autodeklaracjiDoświadczam pomocy Boga w codziennym życiu - 25,23 proc.

- Udział głęboko wierzących – 19,4 proc.- Udział wierzących – 5,83 proc.- Udział wątpiących/poszukujących – 0,0

proc- Udział obojętnych religijnie – 0,0 proc- Udział niewierzących – 0,0 proc

Rozkład odpowiedzi względem autodeklaracjiWiara jest prywatną sprawą człowieka i nie ma potrzeby się nią afiszować - 36,44 proc. - Udział głęboko wierzących – 1,4 proc.- Udział wierzących – 6,2 proc.- Udział wątpiących/poszukujących –

20.34 proc- Udział obojętnych religijnie – 7,2 proc- Udział niewierzących – 1,3 proc

Korelacje – miernik Kendalla

O Test korelacji pomiędzy deklarowaniem się jako wierzący a brakiem akceptacji dla nauczania kościoła w zakresie czystości przedmałżeńskiej - +0,12

O Test korelacji pomiędzy deklaracją wierzący a prywatyzacją wiary +0,21

O Test korelacji pomiędzy deklaracją wierzący a doświadczeniem Boga + 0,02

Czego brakuje Ci w Kościele?   liczby  procento

woLepszego przygotowania intelektualnego księży

68 18,63

Lepszego kontaktu z

duszpasterzami

107 29,31

Większej oferty dla

młodzieży

201 55,06

Trwania przy tym co jest sprawdzone i związane z tradycją

39 10,68

Entuzjazmu wiernych 252 69,04

Niczego 28 7,67

Inne * 20 5,48

Nie jestem w żaden sposób związany/a z Kościołem

3 0,82

Czy uważasz, że księża są dobrze przygotowani do rozmów z

młodymi ludźmi i do pomocy im w problemach?

     

Zdecydowanie tak 83 22,73

Raczej tak 161 44,10

Trudno powiedzieć 25 6,85

Raczej nie 71 19,45

Zdecydowanie nie 25 6,85

Czy zdarzyło się tak w twoim życiu, że będąc w trudnej sytuacji i mając jakieś kłopoty udałeś się

do księdza z prośbą o pomoc?

   liczby procento

wo

Tak 153 41,92

Nie 186 53,96

Brak odpowiedzi 26 4,12

  Liczba

odpowiedzi

Procent

odpowiedzi

Umocnienia wiary 234 64,10

Oczyszczenia duchowego 174 47,67

Jakiegoś dowodu na istnienie Boga

51 13,98

Silnego doznania 136 37,38

Nie mam oczekiwań 67 18,36

Nie uczestniczę w nabożeństwach religijnych

4 1,09

•Czego oczekujesz uczestnicząc w nabożeństwach religijnych?

Odpowiedzi dla poszczególnych grup

Głęboko wierzący- Umocnienia wiary – 63,1 proc.- Oczyszczenia duchowego – 19,8

proc.- Dowodu na istnienie Boga – 0,0 proc.- Silnego doznania – 0,54- Bez oczekiwań – 16,5 proc.- Nie uczestniczę – 0,0 proc.

Odpowiedzi w poszczególnych grupach

Wierzący- Umocnienia wiary – 52,3 proc.- Oczyszczenia duchowego – 24,8

proc.- Dowodu na istnienie Boga – 1,7 proc.- Silnego doznania – 11,3 proc.- Bez oczekiwań – 9,9 proc.- Nie uczestniczę – 0,0 proc.

Odpowiedzi w poszczególnych grupach

Wątpiący/poszukujący- Umocnienia wiary – 32,3 proc.- Oczyszczenia duchowego – 26,3

proc.- Dowodu na istnienie Boga – 17,9

proc.- Silnego doznania – 21,4 proc.- Bez oczekiwań – 0,8 proc.- Nie uczestniczę – 1,3 proc.

Charakter spotkańO Na spotkania w Skrzatuszu składają

się: powitanie i wprowadzenie piety skrzatuskiej, koncert ewangelizacyjny, adoracja i Eucharystia. Atmosferę buduje przygotowana dla młodzieży muzyka i towarzyszący jej śpiew. Od 2009 roku spotkania odbywają się w specjalnym namiocie, co stwarza klimat integracji i wskazuje wyraźnie przestrzeń religijnej akcji.

przyjazdu

OMotywacje przeżyciowe – 49 proc.

OMotywacje religijne – 31 proc.

OBez wyraźnej motywacji – 20 proc.

OMłodzież w większości stosuje zasadę selektywności w zakresie programu spotkania. Zależy to dużo od motywacji przyjazdu.

ONajwyżej punktowana w ankietach jest możliwość skorzystania ze spowiedzi (62,6 %). Następnie doceniana jest adoracja (50,46%) – choć nie jako sam akt religijny, ale z uwagi na klimat celebracji.

OWysoko notowany jest śpiew (47,6%), co potwierdza (zarówno adoracja, jak i śpiew) potrzebę doświadczenia modlitwy w grupie rówieśniczej. Kolejno plasuje się Eucharystia (43,9%) co wskazuje, że wymiar eucharystyczny schodzi względem klimatu przeżyć na drugi plan. Obok grupy uczestniczącej w poszczególnych punktach programu jest też grupa (5 %) pozostających poza przestrzenią czuwania, niezainteresowanych spotkaniem.

Motywacje przyjazduNajczęściej (więcej niż 20 razy) padały odpowiedzi:O Spotkania ze znajomymi O Odpocząć/zapomnieć o codziennościO Mocniej doświadczyć BogaO Pogłębić wiaręO Fajna atmosferaO Bo jest to obowiązek (bierzmowanie)O Bo mam problemy w życiu i szukam umocnieniaO Bo organizowano wyjazd ze szkołyO Chciałem zobaczyć jak tu jest ( odp. u

uczestników będących po raz 1)O Bo spodobały mi się poprzednie

Poza tym ( mniej niż 20 do 1):O Spotykam tu wielu ciekawych ludziO Szukam młodych ludzi, którzy wierząO Ze względu na księdzaO Pod wpływem impulsuO Szukam motywacji do działaniaO Doładowanie duchoweO Niecodzienne doznanieO Coś mnie tu ciągnieO Kocham to sanktuarium

konkluzjaO Właściwie trudno mówić o jakimś

wyraźnym rysie duchowym uczestników spotkań skrzatuskich. Założenie organizacyjne nie zawiera w sobie wyraźnego programu duchowego. Jest to raczej wydarzenie religijne koncentrujące młodzież z różnym obszarem doświadczeń religijnych i różnymi przejawami formowanej bądź nie duchowości.

O . Nie ma charakterystycznych rysów duchowości, które kojarzą się jednoznacznie ze Skrzatuszem, choć do jakiś zewnętrznych form skrzatuskiej charakterystyki jest z pewnością wniesienie piety skrzatuskiej, która towarzyszy całemu spotkaniu. W percepcji uczestników maryjna symbolika funkcjonuje raczej drugoplanowo.

W perspektywie badawczej łatwiej jest opisywać jaka natura duchowości młodzieży skrzatuskiej nie jest niż jest. Na pewno stanowi ona wypadkową różnych podejść do duchowości: od bardzo zindywidualizowanej, przez zastaną, tradycyjną, oazową, charyzmatyczną, aż po kompletny brak życia duchowego, a nawet antykościelność.

O Skrzatusz przechodził różne przeobrażenia, zwiększały i zmniejszały się obszary oddziaływania muzycznego, ewangelizacyjnego, zapraszani byli goście z różnych dziedzin życia, pojawiała się w formule Liturgii Godzin modlitwa wieczorna nieszporami, stosowano też propozycję debaty publicznej. Pomimo to Skrzatusz zachowywał programowe ukierunkowanie na spotkanie modlitewne. Nie wskazywał on jednak konkretnej drogi duchowej, nie posiadając przy tym sprecyzowanego planu rozwoju duchowego dla uczestników po zakończeniu spotkania.

O Pewną kontynuacją, bądź przygotowaniem do niego stały się organizowane w rejonach diecezji Adwentowe i Wielkopostne Czuwania Młodych z udziałem biskupa, w których pod względem frekwencji po spotkaniu skrzatuskim uczestniczy najwięcej młodych ludzi.

O Trudno ocenić czy młodzież do końca znajduje to czego szuka na spotkaniach młodych w Skrzatuszu, gdyż pomimo silnych przeżyć ¼ uczestników powraca do domów nie podejmując jakichś wysiłków duchowych.

O Pomimo to, młodzież powraca. Wyjeżdża z deklarowanym pozytywnym obrazem Kościoła i dobrą atmosferą spotkania w pamięci. Młodzi odbiorcy zwracają uwagę na fakt, że wokół uczestniczą rówieśnicy, względem których nie ma potrzeby ukrywać swojego wyznania. Wszystko co wzmaga poczucie łączności, jedności, zintegrowania zyskuje bardzo pozytywny odbiór w wywiadach.

bibliografiaO Baniak Józef, Między buntem a potrzebą

akceptacji i zrozumienia. Świadomość religijna i moralna a kryzys tożsamości osobowej młodzieży gimnazjalnej. Kraków 2008.

O Mariański Janusz, Zdaniewicz Witold, Wartości religijne i moralne młodych Polaków, Warszawa 1991.

O Religijność i duchowość – dawne i nowe formy, M. Libiszowska-Żółtowska i S. Grotowska (red.), Kraków 2010.

O Socjologia życia religijnego w Polsce, S. Zaręba (red.), Warszawa 2009.

O Zaręba Sławomir, W kierunku jakiej religijności. Studia nad katolicyzmem polskiej młodzieży. Warszawa 2008.

Dziękuję za

uwagę