ความสมพนธ ระหวางสงมชวตในระบบนเวศ

โดยนางสาวพชฎา บตรยะถาวร

ครผสอนโรงเรยนเตรยมอดมศกษานอมเกลา ปทมธาน

ความสมพนธระหวางสงมชวตคนละชนดทอาศยอยรวมกน แบงเปน

+ = การไดประโยชน- = การเสยประโยชน0 = การไมไดและไมเสยประโยชน

1.ภาวะปรสต(Parasitism) ใชสญลกษณ + / -

ปรสต

(Parasite)ผใหอาศย

(Host)

ถาอยรวมกน + _

ถาแยกกน _ 0

อาศยอยกบ Host ได 2 ลกษณะ

1. ปรสตภายนอก(Ectoparasite) ไดแก กาฝาก ฝอยทอง เหา หมด โลน เปนตน2. ปรสตภายใน(Endoparasite) ไดแก แบคทเรย ไวรส พยาธตางๆ

ตวอยางภาวะปรสต

1.พยาธในทองมนษย2.กาฝากบนตนมะมวง3.หมดบนตวสนข4.ไวรสเอดสกบมนษย

กาฝาก

กาฝาก

ฝอยทอง

พยาธ

2.การลาเหยอ (Predation) ใชสญลกษณ + / -

ผลาหรอตวหา(Predator)

เหยอ(Prey)

ถาอยรวมกน + _

ถาแยกกน _ 0

ตวอยางการลาเหยอ

1. สตวกนสตว เชน เสอกนวว นกกนแมลง2. สตวกนพช เชน ตกแตนปาทงกากนตนขาวโพด

พะยนกนหญาทะเล3. พชดกจบแมลง เชน กาบหอยแครง

ตนหยาดนาคาง ตนหมอขาวหมอแกงลง ดกจบแมลงตวเลกๆ เปนอาหาร

ตกแตนปาทงกา

หยาดนาคาง

หมอขาวหมอแกงลง

กาบหอยแครง

3. ภาวะองกน/ องอาศยหรอภาวะเกอกลกน (Commensalism)

ใชสญลกษณ + / 0

ผอาศย(Commensal)

ผใหอาศย(Host)

ถาอยรวมกน + 0

ถาแยกกน _ 0

ตวอยางภาวะเกอกลกน

1.พชอาศยบนพชตนอน (Epiphyte) เชน กลวยไม ชายผาสดา พลดาง ทอย

บนตนไมใหญจะเปนฝายทใหทอย อาหาร ไดแสงสวางและลม

2.เหาฉลามกบปลาฉลามหรอปลาวาฬ : เหาฉลามอาศยกบฉลามโดยกนเศษ

อาหารของฉลาม

3.นก ผง ตอ แตน ททารงบนตนไม

4.แบคทเรยบนผวหนงคน

5.ลกกง ลกป ลกปลา อาศยอยในโพนงลาตวของฟองนา

ตวอยางภาวะเกอกลกน(ตอ)

6.ตกแตนใบไมหรอตกแตนกงไมทเกาะอยบนใบไมและกงไม

7.ดวงขควายกบควาย โดยดวงขควายกนมลควาย

8.เสอกบนกแรง โดยเสอฆาเหยอท งเศษไวเปนอาหารของนกแรง

9.ไลเคนทเจรญเตบโตอยบนเปลอกไมตนใหญ

10.จกจนอาศยบนตนไม

11.กบบนใบบว

กบในดอกบว

4. การไดประโยชนรวมกน (Protocooperation)

ใชสญลกษณ + / +

ถาอยรวมกน + +

ถาแยกกน 0 0

ตวอยาง ภาวะการไดประโยชนรวมกน

1.ดอกไมกบแมลง

2.นกเอยงกบควาย

3.มดดากบเพลย

4.ปเสฉวนกบดอกไมทะเล(sea anemone)

5.ปลาการตนกบดอกไมทะเล (ซแอนนโมน)

6.มาลายกบนกกระจอกเทศ: มาลายมจมกไว หไว สวนนกกระจอกเทศตาไว

จะชวยเตอนภยแกกน

ดอกไมกบแมลง

ดอกไมกบแมลง

นกเอยงกบควาย

มดดากบเพลย

ปเสฉวนกบดอกไมทะเล(sea anemone)

ปลาการตนกบดอกไมทะเล (ซแอนนโมน)

ปเสฉวนกบดอกไมทะเล(sea anemone)

ปลาการตนกบดอกไมทะเล (ซแอนนโมน)

5.ภาวะทตองพงพา (Mutualism) ใชสญลกษณ + / +

ถาอยรวมกน + +

ถาแยกกน _ _

ตวอยาง ภาวะทตองพงพา

1.ปลวกกบโพรโตซวในลาไสทชอวา Trichonympha

2.สตวเคยวเอองกบแบคทเรยในกระเพาะอาหาร

3.สาหรายกบราทอยรวมกนเปนไลเคน

4.ราไมคอรไรซา กบพชตระกลสน

5.แบคทเรยไรโซเบยมกบพชตระกลถว

6.สาหรายสเขยวแกมนาเงนชอ แอนาบนา (Anabaena) กบแหนแดง(เฟรน

นา) : ชาวนานยมเลยงแหนแดงในนาขาว เพอเพมปยไนโตรเจนใหแก

ตนขาว

ตวอยาง ภาวะทตองพงพา(ตอ)7.สารายสเขยวคลอเรลลากบไฮดรา

8.แบคทเรย E.coli ในลาไสใหญของคน

ปลวกกบโพรโตซวในลาไสทชอวา Trichonympha

สาหรายกบราทอยรวมกนเปนไลเคน(Lichen)

ไลเคน(Lichen)

ราไมคอรไรซา(Mycorrhiza) กบพชตระกลสน

ราไมคอรไรซา(Mycorrhiza)

ราไมคอรไรซา (Mycorrhiza)

แบคทเรยไรโซเบยม (Rhizobium) กบพชตระกลถว

แอนาบนา (Anabaena) แหนแดง(Azolla)/เฟรนนา

แบคทเรย E.coli ในลาไสใหญของคน

6.ภาวการณยอยสลาย (Saprophytism) ใชสญลกษณ + / 0

ตวอยาง ผยอยสลาย(Decomposer) เชน แบคทเรย เหด รา ยสต

เหด

7.ภาวะหลงสารยบยงการเจรญ(Antibiosis) ใชสญลกษณ 0/-

ตวอยาง

1.ราสเขยว Penicillium หลงสาร Anitibiotic ออกมาทาให Bacteria ไม

เจรญ

2.สาหรายสเขยวแกมนาเงน Microcystis จะหลงสาร Hydroxylamine

ออกมาในนา ทาใหสตวนาตาย

Penicillium

8.ภาวะแขงขน (Competition) ใชสญลกษณ -/-

ตวอยาง

1.บวกบผกตบชวาในสระนา

2.จอกกบแหนในแหลงนา

3. ตนถวทปลกมากมายในกระปองเลกๆ

4.ตนไมในปาทแขงกนสง เพอแขงกนรบแสงสวาง

5.มอด 2 ชนดตางกตอสแยงอาหารชนดเดยวกน

9.ภาวะเปนกลาง(Neutralism) ใชสญลกษณ 0/0

ตวอยาง

เสอกบหญา เกยวของกนเพราะ สตวทเปนอาหารของเสอ เชน ววกน

หญา และเสอกนวว แตไมกนหญา