ส�รบญ

6

39

74

10

57

91

บทท 1 คว�มหม�ยของระบบนเวศ

บทท 3 ประเภทของระบบนเวศ

3.1 ระบบนเวศในนำา (Aquatic ecosystem) 3.2 ระบบนเวศบนบก (Terrestrial ecosystem)

บทท 5 ก�รถ�ยทอดพลงง�นและก�รหมนเวยนส�รในระบบนเวศ

5.1 การถายทอดพลงงานในสงมชวต5.2 การหมนเวยนสารในระบบนเวศ

บทท 2 คว�มหม�ยและประเภทของไบโอม

2.1 ไบโอมบนบก (Terrestrial biomes)2.2 ไบโอมในนำา (Aquatic biomes)

บทท 4 คว�มสมพนธในระบบนเวศ

4.1 ความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยทางกายภาพ4.2 ความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยทางชวภาพ

บทท 6 ก�รเปลยนแปลงแทนทของระบบนเวศ

6.1 การเปลยนแปลงแทนทแบบปฐมภม6.2 การเปลยนแปลงแทนทแบบทตยภม

page01_Intensive ��������� �.����.indd 4 20/12/60 09:57

129

164

204

243

95

แนวขอสอบและเฉลยแนวขอสอบอย�งละเอยด

ชดท 1

แนวขอสอบและเฉลยแนวขอสอบอย�งละเอยด

ชดท 2

แนวขอสอบและเฉลยแนวขอสอบอย�งละเอยด

ชดท 3

แนวขอสอบและเฉลยแนวขอสอบอย�งละเอยด

ชดท 4

บทท 7 มนษยกบทรพย�กรธรรมช�ตและสงแวดลอม

7.1 ประเภทของทรพยากรธรรมชาต7.2 ปรากฏการณเรอนกระจก7.3 ภาวะโลกรอน7.4 การทำาลายโอโซนในชนบรรยากาศ7.5 หลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาต7.6 ชนดพนธตางถนทสงผลกระทบตอระบบนเวศ

page01_Intensive ��������� �.����.indd 5 20/12/60 09:57

6

บทท

คว�มหม�ยของระบบนเวศ

page01_Intensive ��������� �.����.indd 6 20/12/60 09:57

1ความหมายของระบบนเวศ

7

โดยปกตแลวคณสมบตของสงมชวตจะมทงหมด 7 ขอ โดย 1 ใน 7 ขอนนคอ สงมชวตมการจดระบบ (Level of Organization) จากหนวยทเลกทสดไปหาหนวยทใหญทสด ซงหนวยทเลกทสดคอ เซลล (Cell)

■ หลายๆ เซลลรวมกนเปนเนอเยอ (Tissue) ■ หลายๆ เนอเยอรวมกนเปนอวยวะ (Organ) ■ หลายๆ อวยวะรวมกนเปนระบบอวยวะ (Organ system) เชน ระบบยอยอาหาร ระบบ

ขบถาย ระบบหมนเวยนโลหต ■ หลายๆ ระบบรวมกนกจะเกดเปนสงมชวต (Organism) ขน 1 ชวต ■ สงมชวตชนดเดยวกนมาอยรวมกนกจะเกดเปนประชากร (Population) ■ เมอหลายๆ ประชากรทตางชนดกนมาอยรวมกน จะเรยกวา กลมสงมชวต (Community) ■ ความสมพนธระหวางกลมสงมชวตกบสภาพแวดลอมทกลมสงมชวตเหลานนอาศยอย

เรยกวา ระบบนเวศ (Ecosystem) ■ เมอหลายๆ ระบบนเวศทคลายกนมารวมกนจะกลายเปนไบโอม (Biomes) ■ หลายๆ ระบบนเวศมารวมกนจะเหมอนหรอตางกนกได จะกลายเปนโลกของสงมชวต หรอ

ไบโอสเฟยร (Biosphere) สงมชวต

(Organism)ระบบอวยวะ (Organ system)

อวยวะ (Organ)

เนอเยอ (Tissue)

เซลล (Cell)

เซลลออรแกนเนลล (Cell Organelles)

โมเลกล(Molecule)

อะตอม (Atom)

ไบโอม (Biomes)

ระบบนเวศ(Ecosystem)

กลมสงมชวต(Community)

ประชากร (Population)

ไบโอสเฟยร (Biosphere)

คว�มหม�ยของระบบนเวศ

page01_Intensive ��������� �.����.indd 7 20/12/60 09:57

8

ประชากรชาง

ระบบนเวศ

สงมชวต

กลมสงมชวต

page01_Intensive ��������� �.����.indd 8 20/12/60 09:57

1ความหมายของระบบนเวศ

9

จากภาพ ชาง 1 ตว เรยกวา สงมชวต (Organism) ชางหลายตวมารวมกนจะเรยกวา ประชากรชาง (Population) ถาในปาแหงหนงมประชากรชาง + ประชากรเสอ + ประชากรกวาง จะเรยกวา กลมสงมชวต (Community) ซงปาถอวาเปนแหลงทอยอาศย (Habitat) โดยประชากรแตละกลมกมปฏสมพนธระหวางกน (Interspecific interaction) และตางกมบทบาทหนาททางนเวศวทยา (Ecological niche) ทตางกน เชน เสอมบทบาทเปนผลา ในขณะทกวางมบทบาทเปนเหยอ

หากกลมสงมชวตรวมกบสภาพแวดลอมทไมมชวต (ปจจยทางกายภาพ) เชน ดน หน แมน�า และอากาศ จะกลายเปนระบบนเวศ (Ecosystem) ซงหากมลกษณะทคลายกนมารวมกนกจะกลายเปน ไบโอม (Biomes)

สาระนาร

ประชากร (Population) หมายถง สงมชวตสปชสเดยวกนอยรวมกนในเวลาใดเวลาหนง ณ สถานทใดๆ เชน ในป พ.ศ. 2542 มชาง 15 ตว อาศยอยในบรเวณ ปาเขาใหญ

กล มสงมชวต (Community) หมายถง ในแหลงทอย อาศย (Habitat) เดยวกนนน มสงมชวตมากกวาหนงชนดอาศยอยรวมกนเปนกลม มปฏสมพนธ ระหวางสปชส (Interspecific interaction) ซงประชากรแตละกลมกมบทบาทหนาททางชวภาพ (Niche) ทตางกน

ระบบนเวศ (Ecosystem) หมายถง ความสมพนธระหวางกลมสงมชวตกบ สภาพแวดลอมทางกายภาพทกลมสงมชวตเหลานอาศยอย

บทบาทหนาททางนเวศวทยา (Ecological niche) คอ การใชปจจยตางๆ ทมอยในธรรมชาต ไมวาจะเปนทางดานกายภาพ หรอชวภาพ เชน อาหารทกน ความเขมแสง และความชนทตองการ

page01_Intensive ��������� �.����.indd 9 20/12/60 09:57

10

บทท

คว�มหม�ยและประเภทของไบโอม

page01_Intensive ��������� �.����.indd 10 20/12/60 09:57

2ความหมายและประเภทของไบโอม

11

ไบโอม (Biomes) หรอชวนเวศ หมายถง ระบบนเวศใดกตามทมองคประกอบของปจจย ทางกายภาพ (สงทไมมชวต เชน อณหภม และความชน) และปจจยทางชวภาพ (สงทมชวต เชน พชและสตว) ทคลายคลงกนกระจายอยในเขตภมศาสตรตางๆ กน มการกระจายทางภมศาสตรเปนบรเวณกวาง และมลกษณะเฉพาะของตวเอง จงท�าใหมประชาคมพชและสตวทเปนเอกลกษณของตนเองดวย เชน ไบโอมทะเลทรายพบไดททวปอเมรกาเหนอ ยโรป และเอเชย นอกจากนพบวา สงมชวตทอาศย อยในไบโอมตางๆ ตองมการปรบตวใหเขากบปจจยทางกายภาพในแตละเขตภมศาสตรนนดวย นกนเวศวทยาแบงไบโอมในธรรมชาตออกเปน 2 กลมใหญๆ คอ ไบโอมบนบก (Terrestrial biomes) และไบโอมในน�า (Aquatic biomes)

สาระนาร

เครองวดปรมาณน�าฝนแบบถวยตวง (Rain gauge) เปนเครองวดปรมาณน�าฝนทมหลกการวาปรมาณน�าฝนทตกลงมาสพนดน ถาน�าฝนไมซมลงดน หรอระเหยไปในอากาศ ปรมาณน�าฝนจะขงบนพนดน สงตามจ�านวนทวดได จากถงหรอถ วยรองรบ ดงนนปรมาณน�าฝนจงวดเปน ความสงของน�าทรองรบอย ในถงหรอ ถวยวดฝน นยมวดเปนหนวยมลลเมตร

page01_Intensive ��������� �.����.indd 11 20/12/60 09:57

12

เสนทรอปกออฟแคนเซอร(Tropic of Cancer)

ละตจดท30 องศาเหนอ

(30 �N)

ละตจดท30 องศาใต

(30 �S)

เสนศนยสตร (Equator)

เสนทรอปกออฟแคปรคอรน(Tropic of Capricorn)

ปาดบชน (Tropical forest) สะวนนา (Savanna) ทะเลทราย (Desert) ขวโลกและภเขาน�าแขงสง

(Polar and High-mountain ice) ทงหญา (Chaparral)

ทะเลสาบ (Lakes) แมน�า (Rivers) แหลงน�ากรอย (Estuaries) เขตน�าขนน�าลง (Intertidal zone)

แนวปะการง (Coral reefs) มวลน�าในมหาสมทร (Oceanic pelagic) เขตพนมหาสมทร (Abyssal zone)

ทงหญาเขตอบอน (Temperate grassland) ปาผลดใบเขตอบอน (Temperate deciduous forest) ปาสน (Coniferous forest) อารกตกทนดราและอลไพนทนดรา

(Arctic tundra and Alpine tundra)

ไบโอมบนบก (Terrestrial biomes)

ละตจดท 30 องศาเหนอ(30 �N)

เสนศนยสตร (Equator)

ละตจดท 30 องศาใต(30 �S)

ไหลทวป

ไบโอมในน�า (Aquatic biomes)

page01_Intensive ��������� �.����.indd 12 20/12/60 09:57

2ความหมายและประเภทของไบโอม

13

สาระนาร

ไบโอมทไมพบในประเทศไทย ไดแก ไบโอมทงหญาเขตอบอน (Temperate grassland) ไบโอมทะเลทราย (Desert) และไบโอมทนดรา (Tundra)

ไบโอมบนบก (Terrestrial biomes) ใชเกณฑปรมาณน�าฝนและอณหภมเปนตวก�าหนด ไบโอมบนบกทมอยในโลกแบงออกไดเปนหลายไบโอม แตไบโอมบนบกส�าคญทจะกลาวถง ไดแก ไบโอมปาดบชน ไบโอมปาผลดใบในเขตอบอน ไบโอมทงหญาเขตอบอน ไบโอมสะวนนา ไบโอมปาสน ไบโอมทะเลทราย และไบโอมทนดรา

ส�าหรบไบโอมบนบกนนมการแบงออกเปนแบบตางๆ ตามชนดของประชาคมพช (Plantcommunity) โดยดจากลกษณะโครงสรางของพชพรรณในแตละบรเวณเปนหลก ปจจยส�าคญทท�าใหไบโอมแตละแบบแตกตางกน คอ ภมอากาศ (Climate) โดยเฉพาะอณหภมเฉลยและปรมาณน�าฝนเฉลยตอป ลกษณะภมประเทศ (Topography) และลกษณะของดนในบรเวณนน

ไบโอมป�ดบชน (Tropical rainforest biome)

ไบโอมบนบก (Terrestrial biomes)

page01_Intensive ��������� �.����.indd 13 20/12/60 09:57

14

สาระนาร

ในความเปนจรงแลวปาในเขตรอนชนแบงยอยออกไดหลายประเภท เชน ปาดงดบแลง (Dry evergreen forest) ปาดงดบเขา (Hill evergreen forest) ปาเมฆคลม (Cloud forest) ปาเบญจพรรณ (Mixed deciduous forest) และ ปาชายเลน (Mangrove forest) แตทมชอเสยงและเปนทรจกอยางโดดเดน คอ ปาฝนเขตรอน (Tropical rainforest) หรอปาดบชน

ในไบโอมปาดบชน หรอปาฝนเขตรอน (Tropical rainforest) น ทงความชนและอณหภมไมมผลตอการเจรญเตบโตของพช โดยดนในปาดบชนมกจะไมมชนของฮวมส (Humus) หนาๆ เหมอนดนในเขตอบอน เนองจากเศษกงไมใบไมทรวงลงสพนจะถกยอยสลายอยางรวดเรว และสารอาหารสวนใหญจะไปสะสมอยในรปมวลชวภาพของตนไมทมอยอยางมากมายและหลากหลาย จงท�าใหเปนปาทมความอดมสมบรณสงมาก การตดตนไมในปาดบชนเพอท�าเกษตรกรรมจงท�าใหดนเสยความอดมสมบรณไดอยางรวดเรว ไมสามารถเพาะปลกตอไปได

การแพรกระจาย (Distribution)

ไบโอมปาดบชน พบไดในบรเวณใกลเขตเสนศนยสตรของโลกในทวปอเมรกากลาง ทวปอเมรกาใต ทวปแอฟรกา ทวปเอเชยตอนใต และบรเวณบางสวนของหมเกาะแปซฟก ในประเทศไทยพบในพนทฝนตกชก ปรมาณน�าฝนมาก โดยจะพบทภาคใตตอนลางและบางพนทในภาคตะวนออก เชน จนทบร และตราด

ปรมาณน�าฝน (Precipitation)

ในปาดบชน มฝนตกตลอดป ปรมาณน�าฝนคอนขางคงท เฉลย 200–400 เซนตเมตรตอป

อณหภม (Temperature)

ภมอากาศรอนและชน มการแปรผนตามฤดกาลเลกนอย อณหภมเฉลย 25–29 องศาเซลเซยส

พชทพบ (Plants)

ตนไมในปาดบชนมกจะมใบกวางและปลายใบแหลม ซงสนนษฐานวาชวยใหน�าไหลลงจากใบได

page01_Intensive ��������� �.����.indd 14 20/12/60 09:57