برنامه هدا همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای...

برنامه هداو همسان سازی دوره های آموزش بهداشت

ارتقای سالمتدر مراکز بهداشتی و درمانی تحت پوشش دانش�گاه

علوم پزشکی مازندران:�مجری

واحد آموزش سالمت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران

:در جلسه ی امروز آشنا خواهید شد با

ارتباطات و مهارتهای ارتباطیمفاهیم آموزش سالمتنیازسنجی آموزشی

:گروه هدف برنامهمسئولین مراکز ،کارشناسان ستادی

:مقدمه ی بحث امروز

�ه مردم براي راي دادن و •�������همچنانك داراي حقوق�ي هستندیقانون� حماي�ت

مسائل ی درباره �ه �ک �د �دارن �ق �حبهداشتی مورد نیاز خود بدانند.

... مقدمه ی

آموزش به مردم درباره ی مسائل بهداشتی،

یکی از مهمترین وظایف شماست که آن را نباید

ناچیز و بی اهمیت فرض .کنید

همین • بهداش�ت آموزش اهمی�ت برای ب�س ک�ه س�ازمانهای بی�ن الملل�ی مسئول آموزش مردم سالمت و بهداش�ت در بهداش�ت را اولی�ن ج�ز مراقب�ت بهداشتی اولی�ه قرار داده ان�د و تمامی کشورهای دنی�ا را موظ�ف کردن�د ک�ه برای سالمت

مردمشان از آن استفاده کنند.

... مقدمه ی

می • گذار تاثی�ر و ص�حیح آموزش ی�ک از بسیاری توان�د وخی�م بروزعوارض

پیشگیری کند.

... مقدمه ی

مثال ب�ه همی�ن بیماری دیابت فک�ر کنی�د ی�ک آموزش ساده »بیمار که زمین�ه ای�ن در را خود پای هرروز دیابتی چک �م �زخ بروز �ر �نظ از از تواند م�ی واقع�ا کند.« بیمار پای شدن قطع

دیابتی جلوگیری کند.

با توجه به اینکه مشکالت بهداشتی جامعه امروز نسبت به گذشته

پیچیده تر شده اند، تجهیز خود به مهارتهای آموزش سالمت مورد

نیاز ، جهت مقابله با این مشکالت بهداشتی امر ضروری به نظر می

رسد.

مهارتهای تخصصی آموزش سالمتدر • شده انجام های بررسی اس�اس بر

مراکز �ی �محیط و �تادی �س واحدهای بهداشتی معاون�ت درمان�ی و بهداشت�ی لزوم مازندران پزشکی علوم دانشگاه بازآموزی مهارتهای مرتب�ط ب�ا وظیفه ی آموزش س�المت در تمام�ی کارکنان اعم کارشناسان، کاردانان، بهورزان، از

پزشکان، محیطی و ستادی احساس می گردد .

شده • اتخاذ تصمیمات �اس �اس بر لذا غیر و مهارتهای مس�تقیم گردی�د مقرر مس�تقیم مرتب�ط ب�ا برگزاری ی�ک جلسه مدت طی در اس�تاندارد آموزش�ی ی داده آموزش کارکنان به معین�ی زمان

شود .

نیازسنجی آموزشیو تحلیل مخاطب

تدارک یک جلسه ی آموزشی و وسایل کمک

آموزشی

ارزشیابی آموزش

تعیین اهداف آموزشی

تهیه طرح درس و محتوای آموزشی

تعیین روش آموزش و اجرای آموزش

روند برگزاری یک جلسه آموزشی

:توجهبه غیر از مفاهیم و مهارتهای •

هرقسمت از روند برگزاری جلسه آموزشی، مفاهیم و مهارتهای دیگری

نیز جهت آموزش کارکنان در نظر گرفته شد که بصورت پیش نیاز و یا

محسوب می هم نیاز این مهارتهاشوند.

این مباحث شامل :

پیش نیاز(ارتباطی ارتباطات و مهارتهای( اصطالحات و مفاهیم مرتبط با آموزش

)پیش نیاز( سالمت هم نیاز(مدل های آموزش بهداشت( هم نیاز(رسانه های آموزشی( هم نیاز(جلب حمایت همه جانبه(

هم نیاز(بسیج اطالع رسانی(

شروع بحث امروز

بخش اول:ارتباطات اهداف رفتاری

انتظار مي رود که در پايان اين برنامه •آموزشي، شرکت کنندگان قادر باشند در حضور

بدون در دست داشتن منابع آموزشي:مدرس مفهوم ارتباط توضیح دهند. •د.ناجزای یک ارتباط را با مثال بیان کن•د.نپارازیت ارتباطی را تعریف کن•د.نانواع برقراری ارتباط را نام برده و توضیح ده• مهارت های خوب 5در برقراری يک ارتباط بين فردی، •

گوش کردن را نام ببرند. مهارت های خوب 3 در برقراری يک ارتباط بين فردی،•

مشاهده کردن را نام ببرند.مهارت های خوب 5در برقراری يک ارتباط بين فردی، •

گفتن را نام ببرند. يك ارتباط بهداشتيمورد از موانع برقرار کردن 6•

و مراجعه کنندگان شان را بهداشتيخوب بین کارکنان نام ببرند.

ما انسانها در سراسر زندگی خود در حال برقراری ارتباط هستیم:

به ديگران سالم می کنيم.•وضو می گيريم و نماز می خوانيم.•برنامه تلويزيونی تماشا می کنيم.•در محل کارمان با همکاران يا مراجعه کنندگان •

صحبت می کنيم، نامه می نويسيم، امضا می کنيم.

بعنوان یک پزشک از بیمار خود ویزیت می کنیم.•بعنوان یک پرسنل مرکز بهداشتی درمانی یک •

جلسه آموزشی برگزار می کنیم و یا با شورای منطقه بر سر موضوعی بهداشتی بحث و

مذاکره می کنیم.

آیا تا بحال پیش آمده که کاری را با یک نیت خوب انجام داده اید ولی دیگران از آن بد

بر داشت کرده اند؟

70%واقعیت این است که در یک

فرهنگ و با یک زبان مشترک :

ارتباطات ما اشتباه فهمیده می شوند و یا

اشتباه تفسیر می شوند.

مفهوم ارتباطاگر من )فرستنده پیام( یک پیام حاوی

یکسری اطالعات ، احساسات و تجاربم را برای شما)گیرنده پیام(بفرستم در صورتیکه مفهوم پیام من در ذهن شما همانی بوجود بیایدکه منظور من است،

بین ما ارتباط برقرار می باشد. مثل همین حاال!!!

:ارتباط به صورت های زیر دیده می شود:منبع فرستنده و گيرنده پيام هر دو درون فردي

در وجود يك فرد خالصه مي شود.مانند زمانیکه انسان با خود فکر می کند.

: جلسه ی بازديد از منازل ميان فردي ،

مشاوره و...: ايفاي نقش و.. ، بحث گروهي گروهي : صدا و سیما،پمفلت ها جمعي ،

روزنامه و... ،پوسترها

اجزای برقراری ارتباط را در این شکل ببینید.

فرستندهپيام گيرنده

کانال ارتباطي

بازخورد

کسی مفهوم شان را می داند؟

دو مورد در این شکل وجود دارد که با تعریفشان آشنا می شویم.

کانال ارتباطیبازخورد

مفهوم کانال ارتباطیهمان راه انتقال پيام است که شامل وسيله •

ارتباطی و محيط ارتباط است برای درک بیشتر به مثال توجه کنید.

فرض کنید باری را می خواهید با قایق از یک •طرف رودخانه به طرف دیگر رودخانه

بفرستید .اگر پيام را به همان بار تشبیه کنیم، کانال ارتباطی همان قايق برای جابجا

کردن بار و آب رودخانه برای حرکت اين قايق است.

پیام

مثال برای کانال های ارتباطی در حوزه ی سالمت

زبان خود شما وقتی که در •یک جلسه آموزشی با موضوع

دیابت برای فراگیرانتان سخنرانی می کنید، یک کانال

. ارتباطی ست

( مثل Mass Media)رسانه های جمعی تلویزیون یک کانال ارتباطی است که

به فراوانی برای انتقال پيام های سالمتی استفاده می شود.

برای • پيام دریافت از ��س�پ گيرنده �می نشان واکنش�ی ی�ا پاس�خ فرس�تنده ده�د ک�ه باع�ث� باال رفت�ن درک م�تقاب�ل این

دو از هم� می شود. به این صورت که:•

تا کن�د پیام� کم�ک م�ی ب�ه فرد فرس�تنده در ياب�د� ك�ه آي�ا واقعاً آ�نرد که �مفهوم�ی

را دارد �ن ��ل كرده ذه��تي منتق��ه درس�ب.است يا خير

مد�ك�ه ب�ه گیرند�ه پیام کم�ک م�ی کن�د ت�ا بفه يا خير.بوده درست� ش� آيا برداشت

مفهوم بازخورد يا فيدبک

خمیازه کشیدن توسط فراگیرانتان) بازخورد منفی به مربی به این معنی که

.( از کالس خسته شدیم

حرکت دادن سر توسط فراگیران) بازخورد مثبت به مربی به این معنی که صحبتهایت را متوجه می شویم.(

نمونه هایی از بازخورد در کالس

همیشه از فراگ�یرتان� بازخورد بخواهید.مثال با گفتن این عبارت که :

»لطفا به من بگویید که شما •چی فکر میکنید؟؟«

»برداشت شما از آنچه که من •گفتم چیست؟؟«

پارازيت های ارتباطیدر ممکن است فرستنده پيام •

برقراری ارتباط با جريان مشکالتی روبرو شود.

هر عامل مخلي كه مانع از •برقراري كامل ارتباط گردد را

پارازیت گویند.

وجودنظيdر• سdر و صdدا، گرمdا و سdرماي بيdش از حdد، نور بسdيار زياد و يdا نور بسdيار

می برقراري ارتباط كdم مختdل را خوب کنند.

مثال زماني رخ مي دهند كه سوء تعبير در مورد پيام پيش بيايد •زمانیکه :

از كلماتي كه درك آن ها براي گيرنده شفرستنده براي انتقال پيام . استفاده كرده باشد،پيام مشكل است

براي فرستنده و گيرنده پيام در پیام كلمات بكار گرفته شده معاني متفاوتي داشته باشند.

باشد.پيچيده و محتواي پيام مشكل

انواع پارازیت های ارتباطی

پارازيت هاي

فيزيكي

پارازيت هاي

استنباطي

ارتباط غیر کالمی ارتباط کالمی

انواعبرقراري ارتباط

انتقال پیام از طریق گفتار یا نوشتار فرد•.عمدتا آگاهانه و تحت اختیارمان است

ارتباط كالمي

توجه: درصد 35ما برای انتقال پیام فقط

ارتباط برقرارمی کنیم.کالمیبصورت

پس بقیه اش چی!؟؟

ست. غیر کالمی مابقی بصورتمی

کالغیر

ط تبا

ار

ط کالمیارتبا درصد 65

درصد 35

وابسته به حاالت، حركات و رفتار •نگاه وضعیت فیزیکی فرد،شکل فرد مثل:

، ژست و قیافه ،چگونگي حاالت چهره ،کردنانواع اشارات و...

عمدتا ناخودآگاه و غیر قابل کنترل•

ارتباط غير كالمي

اگر خواستی حقیقت انسان را دریابی به آنچه می گوید گوش

مده به آنچه نمی گوید گوش فرا ده

: جبران خلیل جبران شاعرلبنانی می گوید

ارتباطات غیرکالمی مردم کشورایتالیا بهخیلی اهمیت می دهند.

به هنگام حرف زدن با یکدیگر، از ایماها و آنان .استفاده می کنند بسیار زیاد دستاشارات

میان سایر ملل اروپایی کمتر دیده این حالتمی شود.

است بدانید کهجالب ...

عالمتی به معنی :چی!! عالمتی برای نشان دادن اینکه دو نفر

خیلی با هم نزدیک و رفیق� هستند.

ایتالیایی ها در آغاز صرف غذا از این عالمت استفاده

می کنند که به معنی "خوشمزه بودن" غذا

است.

مهارت های اساسی برای برقراری ارتباط موثر

با توجه� به انواع پيام های� کالم�ی و غيرکالم�ی می •توان� اين مه�ارت ها را در سه� گروه� قرار داد که

شامل:

مهارت گوش کردن مهارت سخن

گفتن مهارت مشاهده

کردن

مهارت گوش کردن

گوش كردن فرايندي فعال •�رفا شنيدن كلمات ��ت و ص�اس

.نيست

�ي•���ع كوشش���تدر واق��س �ه براي گوش كردن �هشياران

�ی �های �حبت �ص �ه ��ه بيان ب�ك.مي شوند

مورد نياز كاركنان مهارت هايتریdddنيكdddي از مهمبهداشتي

مراجعdه کنندگان به گوش كردن موثdر بdه صdحبتبه نيازهايشناخdت منظور کردن کمdک و شان

است.آنان

برای گوش کردن فعال بهتر است:

م و طبيعی رفتار�در هنگام گوش کردن، آرام�ش خود را حف�ظ کنينماييم.

.با توجه کامل گوش کنيم و حواسمان به آنچه می شنويم، باشد .در هنگام گوش کردن، وضعيت بدنی مناسب به خود بگيريم ت کنيم. )تا حدی�فاص�له مناس�ب ب�ا کس�ی ک�ه حرف م�ی زن�د را رعاي

که مخاطب احساس راحتی کند.(.در حين گوش کردن، با طرف مقابل ارتباط چشمی برقرار کنيم خن گفتن�حرف طرف مقاب�ل را قط�ع نکني�م و منتظ�ر بماني�م ت�ا س

او به اتمام برسد. ی زند�درباره آنچ�ه م�ی شنوي�م گارد نگيري�م و ب�ه کس�ی ک�ه حرف م

برچسب نزنيم. مقابل طرف ب�ه بازخورد، ارس�ال ب�ا کردن، گوش ب�ا همزمان

بفهمانیم که به حرفش گوش می دهیم.

های مشاهده مهارت کردن

عمل فعال دريافت نشانه های •حاصل از برقراری ارتباط و

درک آنهاست.صرفا با یک دیدن ساده و بدون •

توجه فرق می کند. در واقع ما مشاهده کردن •

فعال دنبال هدف مشخصی هستیم.

:برای مشاهده کردن فعال بهتر است

در حين ارتباط با مخاطب، حاالت چهره و حرکات •بدن او را زيرنظر داشته باشيم.

با حضور ذهن مشاهده کنيم و حواسمان به آنچه •می بينيم، باشد.

با مخاطب خود همدلی کنيم و با قرار دادن •خودمان به جای او، درباره آنچه می بينيم قضاوت

کنيم.

مهارت های سخن گفتن

انتقال پيام در قالب کلمات •و جمالت نياز به مهارت های

خاص سخن گفتن دارد.

س�خن بای�د ب�ه دان�ش درج کردن

�ه ���نجیدن، آنگ���و زر س��چخرج کردن

نخس�ت اندیش�ه ک�ن، آنگاه گفتار

ک�ه نامحک�م بود ب�ی بی�خ، دیوار

شاعر فردوسی بزرگ

می گوید:

برای داشتن مهارت سخن گفتن:چه بکنیم بهتر استاز زبان ساده و قابل فهم برای مخاطب استفاده •

کنيم.دقيق و کامل س�خن بگوييم و منظورمان را واضح و •

روشن بيان کنيم.در سخن گفتن کلمات و جمالتی به کار ببريم که •

مخاطب ما تمايل دارد بشنود. در هنگام سخن گفتن مالحظه مخاطب را بکنيم و •

متناسب با وضعيت او سخن بگوييم. بین آنچه م�ی گوییم و تن و آه�نگ صدایمان هماهنگی •

برقرار کنیم.

:چه نکنیم بهتر استهرگز در سخن گفتن خود از زبان تهديد •

استفاده نکنيم. نصیحت نکنیم.•به طور مداوم و پشت سر هم صحبت نکنیم.•با بیان جزئیات خسته کننده صحبت را به •

درازا نکشیم.سعی کنیم در صحبت هایمان از واژه های •

تعمیمی همیشه و هرگز ترجیحا استفاده نکنیم.

برای داشتن مهارت سخن گفتن

چه مواردی مانع برقرار يك ارتباط بهداشتيکردن

خوب بین کارکنان و مراجعه بهداشتي

کنندگانشان می باشد؟

یک سوال مهم؟؟؟

يك ارتباط چه مواردی مانع برقرار کردن...

، اعتقادات مذهبيمانند: قومیت متفاوت، متفاوت جنسيت متفاوت،طبقه اجتماعي

و...

متفاوت بین کارکنان اجتماعي و فرهنگيشرایط و مراجعه کنندگانشانبهداشتي

درك و حافظه و یا کمبود ذهنيایی گيرکم بودنمراجعه کنندگان برخی

ایلی مانند:به دل، خستگي يا درد، عقب ماندگي ذهني يا گيجي

سالمتي ارزش براي خود يا، پريشاني عاطفي و...داشتن حافظه ضعيف، قائل نبودن

يك ارتباط چه مواردی مانع برقرار کردن...

د��دی کننده نبودن مراجعه �ت �کارکنان مثب درباره بهداشتي

بهداشتيکارکنانعدم اختصاص وقت و توجه كافي برای مراجعه کنندگان

ایلی مانند:به دل  کارکنان ي�ك تجرب�ه ناخوشاين�د قبلي از داشت�ن •

مراجعه کنندهبراي بهداشتی �ز جلوه كردن •��بهداشتی تهديدآمي کارکنان

مراجعه کنندهبراي •�خودش هاعتقاد مراجع اینک�ه ب�ه هم�ه کننده

چيز را مي داند

وستایی بود دور افتاده که مردم ساده دل و بی رسوادی در آن سکونت داشتند. مردی شیاد از ساده

لوحی آنان استفاده کرده و بر آنان به نوعی حکومت می کرد. برحسب اتفاق گذر یک معلم به آن روستا

کاری های شیاد شد و او را نصیحت افتاد و متوجه دغل کرد که از اغفال مردم دست بردارد و گرنه او را رسوا

.می کند. اما مرد شیاد نپذیرفت معلم با مردم روستا از فریبکاری ٬بعد از اتمام حجت

های شیاد سخن گفت و نسبت به حقه های او هشدار داد. بعد از کلی مشاجره بین معلم و شیاد قرار بر این شد که فردا در میدان روستا معلم و مرد شیاد مسابقه

بدهند تا معلوم شود کدامیک باسواد و کدامیک بی سواد هستند.

در روز موعود همه مردم روستا در میدان ده گرد آمده بودند تا ببینند آخر کار، چه می شود.

«شیاد به معلم گفت: بنویس »مارمعلم نوشت: مار

نوبت شیاد که رسید شکل مار را روی خاک کشید.و به مردم گفت: شما خود قضاوت کنید کدامیک از

اینها مار است؟مردم که سواد نداشتند متوجه نوشته مار نشدند اما

با این حساب فکر کردند که همه شکل مار را شناختند به جان معلم افتادند تا می معلم دروغ می گوید.

از روستا بیرون او را توانستند او را کتک زدند و .راندند

یک داستان

چرا این مشکل برای معلم پیشآمد؟

چون قبل از برقراری ارتباط باگروه مخاطبانش که در اینجا مردم روستا بودند، آنها را خوب نشناخته بود و از ویژگی های آنها مانند: زبان و میزان سطح فهم و درک آنها خبر

نداشت.

به خاطر داشته باشیم که:ارتباط تمام عرصه فرآینdد

را کارمان و زندگی های پس اسdت کرده احاطdه همواره که دارد ضرورت در ارتباطی مهارتهای از

با خود ارتباطات مخاطبانمان کمک بگیریم و موانع زدن کنار در جهdت

ارتباطی تالش کنیم.

از این بحث سوالی استراحت دقیقه5لطفا دارید؟؟؟

کنید تامبحث بعد

بخش دوم:اصطالحات و مفاهیم

آموزش بهداشت اهداف رفتاریانتظار مي رود که در پايان اين برنامه آموزشي، •

بدون در شرکت کنندگان قادر باشند در حضور مدرس دست داشتن منابع آموزشي:

تعریفی از آموزش بهداشت ارائه دهند.•مفهوم آگاهی را در آموزش سالمت با مثال را شرح •

دهند.مفهوم نگرش را در آموزش سالمت با مثال را شرح •

دهند.مفهوم مهارت را در آموزش سالمت با مثال را شرح •

دهند. رفتار غیر بهداشتی را مثال 3 رفتار بهداشتی و 3•

بزنند.عوامل تاثیر گذار بر پذیرش رفتار توسط مخاطبین 4•

را نام برده توضیح دهند.

تشادهبش زومآ

تdف عبارت اسdن تعريdاده تريdت در سdآموزش بهداشاز:

(.)آموزشي كه منجر به ارتقاء رفتار بهداشتي فرد شود

فdن تعريdم را در ايdه مهdي ،نكتdل مdر رفتار تشكيdتغيي .دهد نه افزايش اطالعات و آگاهي

ه اطالعاتddا ارائddت اكثرا بddه آموزش بهداشddر چddاگ بهداشتي

آغاز مddي شود امddا موفقيddت آموزش بهداشddت زمانddي است كه

بتواند رفتاري مناسب با سالمت فرد و جامعه را جايگزين رفتار غلط غير بهداشتي نمايد.

آگاهينگرش

رفتارمهارت

اجزای آموزش سالمت

( knowledge)آگاهی آموزش • فرآیند شروع معموال

و یادگیری با دادن آگاهی ست.آگاهdي بdه ایdن صdورت شکdل می گیرد •

محیط از طریddق از اطالعات کddه اطرافمان بdا حواس پنجگانdه درک می

آگاهي= ذخيره اطالعات در مغز+ شود و در مغز ذخیره می شود . ادdراك

برداش�ت های ذهن�ی فرد از یک موضوع •موضوع آن ی درباره ک�ه مثالهای�ی و بکار م�ی برد هم�ه و هم�ه ب�ه آگاهی فرد

از آن موضوع ارتباط پیدا می کنند.

آگاهی

چند آگاه�ی موضوع ب�ه راج�ع توانی�د م�ی مورد مثال بزنید؟

خداوندگار نگرش های خویش هستیم ما و هم بردگان آن

(Attitude) نگرشآگاهي • دنبال ب�ه معموال" گراي�ش ي�ا نگرش

بوجود مي آيد . از طريdق اطالعاتdي كdه در مورد موضوعات مختلف •

احساس سdاختن بdه قادر مان ذهdن میکنیdم پیدا عالقdه و يdا عدم عالقdه ، لذت يdا درد ، شادي يdا غم

و...در مورد آن موضوع مي باشد. اين احساسات خوب و بدی كه در ذهن شکل گرفته •

برایمان را عملی انجام برای ذهنdی آمادگdی انdد فراهdم مdی کننdد و سdبب مdی شونdد کdه دوسdت داشته

باشیم آن عملی را انجام بدهیم یا نه.گرايش=آگاهي +احساس

:مثالبdه طور مثال: اگdر شما در مورد ضرر •

نمdک بر فشارخون آگاهdی بیابید و در ذهنتان احسdاس منفdی نسdبت بdه نمک به نسdبت عالقdه عدم احسdاس و مصdرف نمdک بوجود بیایdد احتماال دیگر سر بر نمکدان کdه نداریdد دوسdت

سفره غذایتان باشد و می گویید:»مdن بdا آوردن نمdک بر سdر سفره ی •

غذا موافق نیستم.«

!!!پس با این حساب

بهداشت • دهندگان آموزش م�ا برای مراجعه نگرشهاي از بودن آگاه خاصی موضوع درمورد کنندگانمان اگر �ا �م چون �ت �اس �م �مه �ی �خیلنگرشهای آنه�ا را بداني�م م�ي توانيم خاصی رفتار ندادن ی�ا دادن انجام بر و كنيم �ي �بين �ش �پي را �ا �آنهو باشيم داشت�ه كنترل رفتارشان برای آموزش شان بهت�ر برنامه ریزی

کنیم.

آداب و رسوم ، نگرش ، باور وعقاید مردم منطقه تانرا بدقت مورد بررسی قرار دهید. ببینید کدام برای

سالمتی مردم مفید ، مضر و یا بی اثر است.

:نکته

به �ت �بهداش آموزش در را موارد این فراگیرانتان

فقط و باشی�د داشت�ه درنظ�ر تغییر آور برای زیان باورهای تالش کنید.

انواع نگرش)حتی یکبار لب به تریاک نزد(مفید •

)نمک برکت سفره، بستن کمر بند مضر•موجب گیر افتادن در خودرو و....(

)استفاده از انرژی بی اثر •درمانی ،باورهای رایج درباره دختر یا پسر

شدن جنین بر اساس تغییرات حاالت وقیافه ی مادر و...(

شما مثالهای دیگری به ذهنتان می رسد؟

( skill) مهارتمهارت یعنی دانستن نحوه انجام دادن •

�کاریآموزش مهارت ها تقریبا در همه ی •

برنامه آموزش بهداشت نیاز هستند. مانند: مهارت سالم سازی

سبزیجات

(Behavior )رفتارآگاهی ها و مجموعه ای از شاملرفتار

نگرش ها و مهارتهاست.

رفتار عمل مشاهده شده به وسیله فرد می باشد.

هدف آموزش بهداشت در علوم بهداشتی تغییر

بهداشتی می رفتارهایباشد.

چند رفتار بهداشتی و یا غیر بهداشتی نام ببرید؟سیگار کشیدن•مراجعه کردن مادران جهت •

واکسیناسیون کودکانشانمصرف غذاهای پرچرب •انجام فعالیت بدنی •تغذیه کردن انحصاری مادران با شیر •

مادرمسواک کردن•

و ...

عوامل تاثیر گذار بر انجام رفتار فرد

ت براینکه عوامل مختلف�ی تاثیرگذار اسی را انجام رفتارفرد در زندگی روزمره

بدهد یا نه؟

عواملیک آموزش دهنده باید از این مطلع باشد و در آموزشش از آنها

استفاده کند.

مثال:•مردم عادات و رفتار هایی مثل:

سیگار کشیدن یا به پا کردن کفش های تنگ و...را در صورتیکه درد

ناشی از آن بیش از لذت و فوایدش باشد، تغییر می دهند.

)عامل جسمی )درد ، ناراحتی و خطرات

برخی از مردم در صورتی رفتار غیر •بهداشتی را تغییر می دهند که:

بتوانند مضرات ناشی از رفتار را بیان نموده و درک کنند.

پیامد های خطرناک ناشی از رفتار را بر شمارند.

راهکارهای عملی خودداری از انجام آن رفتار را بدانند.

عامل استدالل ذهنی)بر اساس دانستههای فرد(

برخ�ی مردم اگ�ر از عواقب رفتار خود را آن باشن�د، داشت�ه شدی�د ترس�ی که دریابن�د اگ�ر ی�ا و دهن�د م�ی تغیی�ر انجام ی�ک رفتار م�ی توان�د ب�ا احساس خوب و مثب�ت مث�ل :ح�س لذت ،تفریح و س�رگرمی همراه باش�د،آن را رفتار

را انجام می دهند.

عامل احساسی یا عاطفی

عامل مهارتی

برخ�ی مردم ، زمانیک�ه در عم�ل به رفتار •جدی�د در خود احس�اس کفایت و اطمینان

کنند به انجام رفتار مبادرت می ورزند.

برخی افراد در صورتیکه توسط •اطرافیانشان حمایت شوند رفتار خود را

تغییر خواهند داد.

برخی افراد ،رفتار بهداشتی را انجام می دهند چرا که دسترسی به خدمات و امکانات برای انجام آن رفتار آسان

است.

عامل شبکه های فردی وخانوادگی

عامل ساختار های اجتماعی )شامل عواملاجتماعی ، اقتصادی و قانونی(

این مبحث هم به پایان رسیدسوالی دارید؟؟؟

استراحت دقیقه15 لطفاکنید تا مبحث بعد

بخش سوم:نیاز سنجی آموزشی و تحلیل مخاطبان اهداف رفتاری

برنامه • �ن �اي پايان در �ه �ک رود �ي �م انتظار آموزش�ي،شرک�ت کنندگان قادر باشند در حضور

بدون در دست داشتن منابع آموزشي:مدرس 2 نیازهای از مورد نام طبقه بندي انواع نياز را

برده و توضیح دهند. ي را در� خط 3مفهوم و اهمی�ت نيازس�نجي آموزش

بیان کنند. سنجی نیاز �ل �مراح از �ت �موقعی �ن �تعیی �ه �مرحل

دقیقه شرح دهند.4آموزشی را در ل نیازسنجی را�نحوه ی تعیی�ن مخاطبان در مراح

خط بیان نمایند.3در سنجی نیاز مراح�ل از �ت �موقعی تحلی�ل مرحل�ه

دقیقه شرح دهند.4آموزشی را در ی� دقیق�ه توضی�ح 2را در مرحل�ه ی تعیی�ن نیاز آموزش

د.نده

ست ؟ینياز چ

وضع مطلوب وضع موجود •

آنچه بايد باشد آنچه هست •

فاصله

فاصله

:طبقه بندي انواع نيازNormative. Needs هنجاري هاینياز•

Felt. Needs نيازهاي احساس شده•

.Expressed مورد درخواست هاینياز•Needs

.Comparativeمقايسه اي های نياز •Needs

پيش بيني شده يا مورد های نياز •Expected. Needs انتظار

Normative نياز هنجاريneed

�ن •��تاندارد هاي تعيي��ا اس��ه ب�نيازي كوشده و مورد قبول نظران ص�احب

.متخصصان مقايسه مي شود بهورز یکشرح وظايف شغليمثال: •

مقررات بهداشت مواد غذايي،

Felt نياز احساس شدهNeed

�ه مردم •���ه ك���ف آنچ�� و گروه هاي مختلجامع�ه فك�ر م�ي كنن�د ك�ه ب�ه آ�ن نياز دارن�د

. �ر •��ئوال زي��ل س��ا در مقاب��ه م��ي ك�جواب

درياف�ت م�ي كني�م ، نياز احس�اس شده است .

شما چه نياز يا نيازهايي داريد؟ •مثالً احساس نياز به پزشك

نياز بيان شده يا مورد تقاضا Expressed or Demand need

نيازي اس�ت ك�ه خود فرد ي�ا افراد •�د و راساً براي���ي كنن���ا م�� تقاض�ز پيگيري و ���ن ني��برطرف كردن آاقدامات الزم را انجام مي دهند .

مثال : درخواست تجهيز • و...MRIبه ر بيمارستان شه

Comparative need نياز مقايسه اي

�ان •��ه و همس��ت مشاب�در موقعي�ي از ��ه بعض��ه اي ك�امتياز ويژ

مردم دارند و ديگران ندارند . بیمارستانی مثالً برخورداري از •

پيشرفت�ه تخص�صی تجهيزاتب�ا�تان و عدم ������ك شهرس�����در ي�تان ���ن در شهرس��برخورداري آ

ديگر

نياز پيش بيني شده يا مورد انتظارAnticipated or Future need

ت مطلوب�تفاوت وض�ع موجود ب�ا وضعي�ر و تحو�الت در ��ه تغيي��ه ب��ا توج�در آينده ب

ابعاد مختلف و نيازهاي حاصل از آن مثال :

ك بزرگراه در زمان حال ، ايجاد�س�اخت يچن�د پ�ل هواي�ي ، پم�پ بنزي�ن� و... را در

.آينده تقاضا مي كند المت�تغيي�ر رويكرد در نظام س�المت از بيماري نگ�ر ب�ه س

نگ�ر در آينده نيازهاي خاص�ي را كانون توج�ه متوليان ام�ر قرار خواهد داد .

به دودسته آننیازها را از لحاظ توانایی تشخیصمی شوند که شامل تقسیم اساسی :

�ر :نیازهای پنهان•��ه در اث��ت ک�نیازی اسمطالع�ه و بررس�ی شناخت�ه م�ی شود مثالً

�تا��ک روس��هال در ی��ه مردم شیوع اس�کعل�ت آ�ن را کمبود پزش�ک م�ی دانن�د ول�ی �ت شیوع ���ان عل���ی کارشناس���ا بررس��باس�هال ، آ�ب مص�رفی آلوده معلوم م�ی

.شود

�ا : نیازهای آشکار •��ته از نیازه��ن دس�ایکامال مشهود بوده س�نجش وبرآورد آنه�ا ب�ه س�هولت بیشتری امکان پذی�ر است .مانند امکانات�ی داشت�ن ب�ه نیاز مثال

سونی کیت در خانه بهداشت

هر �ي �طراح در گام �ن �اوليبرنامه، شناسايي نيازهاست.

نيازسنجي �ک �ي انجام بدون تنظي�م درست امکان درس�ت، اهداف برنام�ه، تخص�يص منابع

الزم و... وجود ندارد. مي مشخ�ص نيازس�نجي ب�ا

شود ک�ه مشک�ل در کجاست و به نياز از مشک�ل کدام بخ�ش

کدام نوع مداخله دارد.

نياز سنجي

نيازسنجي سالمت (Health Needs Assessment:)

و • شناسايي نيازسdنجي، هدف وقتdي که باشddد مشکالتddي بندي اولويddت خطر بdه را هدف جمعيdت سdالمت انجام سالمت نيازسddنجي انداختddه،

شده است.

نيازسنجي آموزشي (Educational Needs Assessment :)

هنگامdي کdه بخواهيdم تفاوت سdطح دانش، •يا افراد موجود ی هdا نگرش هdا، مهارت گروه ها را بdا وضعيdت مطلوب تعييdن کنيم، کرده شناسايي را آنهdا آموزشdي نيازهاي

ايم و نيازسنجي آموزشي انجام داده ايم.

نياز آموزشي و مفهوم آن

سطح دانش مهارتنگرش//

) وضعيت مطلوب (

سطح دانش

نگرش//مهارت

) وضعيت موجود (

فاصله

اهميت نياز سنجي آموزشي م�ب�ا انجام نياز س�نجي آموزش�ي خواهي

توانست :

�اني •��ع انس��ي ،مناب�را در ... و تجهيزاتس�يستم س�المت ب�ه درس�تي و منطق�ي

هدايت كنيم . �ه •����ي واهداف ويژ����ة عين����ر برنام���ه

آموزش�ي را ب�ه درس�تي تعيي�ن و پيگيري كنيم .

�ي •��ي برنيازهاي محتواي آموزش�را مبتن�المت ��ه هاي س��بين برنام��ي مخاط�واقع

طراحي و تدوين كنيم .�ااز •��ي و روشه��ايل آموزش��ه طور وس�ب

صحيح و در جاي خود استفاده كنيم .

مراحل فني ارزيابي نياز سالمت

بخش اول : ارزيابي نياز گام اول� : حمايت هاي موجود در سازمان خود را مرور نماييد. سالمت

گام دوم : منابع موجود و در دسترس را مورد ارزيابي قرار دهيد.

گام سوم : تيم ارزيابي نياز سالمت را آماده سازيد.

گام چهارم : درباره اطالعات مورد نياز تصميم گيري نماييد.

گام پنجم : در مورد روش ها و فنون جمع آوري اطالعات ليست شده،تصميم گيري كنيد.

گام ششم : اطالعات را جمع آوري نماييد.

گام هفتم : اطالعات جمع آوري شده را تجزيه و تحليل نماييد.

گام هشتم : عوامل تأثيرگذار بر مشكل اولويت دار سالمت و مخاطبان، را تحليل نماييد.

گام نهم : مشكالت اولويت دار سالمت را شناسايي و توصيف كنيد.

بخش دوم : ارزيابي نياز آموزش سالمت

گام دهم : به توصيف وظايف يا نقش در حل مشكل سالمت بپردازيد) وضعيت مطلوب(

درمشكل سالمت بپردازيد. مخاطبان گام يازدهم : به توصيف وظايف ) وضعيت موجود(

گام دوازدهم : نياز آموزشي برنامه مداخله سالمت را ليست نموده و اولويت بندي نماييد.

فرآيند نيازسنجي آموزش سالمت

تا 1گامهای 9

گامها 10ی11و

12گام

تعيين موقعيت

تعيين مخاطبان و شناسايي مشكل عوامل خطر

اولويت دار

:فعالیت اول

شناسايي مشكل اولويت دار

با بررسی حمایت ها و منابع موج�ود در سازمان از نظر زمان و •بودجه و...

، مديران بهداشتي� متش�کل از تيم� ارزيابي� نياز سالمتختن آماده سا•کارشناسان بهداشتی� و...

مرتبط با سالمت در جامعهاط�الع�ات زمينه اي بررسی •مشكالت بهداشتي كه اعض�اي جامعه درگير آن هس�تنداستخراج لیس�ت •تعیین مشکل اولویت دار بر اساس� معیار هایی از قبیل:•وسعت مش�کل•اصالح پذیر بودن د�ر اثر مداخله•ارتباط با ماموریت سازمانی•مق�بولیت اجتماع�ی ••�قابلیت اجرایی• �اثر بخ�شی

تعيين مخاطبان و عوامل خطر

در برنامdه ریزی های بهداشتdی پس از انتخاب •نياز یک مشکل بهداشتی اولویت دار مبتنی بر

تاثیرگذارترین جامعdهمردم و مهمتریdن بایdد مخاطبان برای حdل آdن مشکل انتخاب شده و ،اجتماعdی،فرهنگی کلیdه مشخصdات فردی

اقتصادی و... آنان تعیین گردند.

� اندازه گروه1�تعداد : نظر از افراد از دس�ته )کدام بیش از بقیه تحت تاثیر مشکل است.(

� بروز مشك�ل2�در کدام دس�ته از افراد بروز مشکل ) :( بیشتر دیده می شود.

� شدت مشك�ل3�در کدام دس�ته از افراد بروز مشکل ): شدیدت�ر و با مرگ و می�ر ی�ا ناتوانی ی�ا بار مالی بیشتری

(همراه است.4�� بي پناه�از افراد درخص�وص مشکل )ی: کدام دس�ته

(از کمترین حمایت برخوردارند.� قابلي�ت دس�ترسي5�کدام دس�ته از افراد تح�ت تاثیر ) :

( مشکل، جهت انجام مداخله در دسترس ترند.

مالك هاي انتخاب گروه هدف :

بddا توجddه بddه رسddالت كلddي پيشگيري، واضdح اسdت كdه

پيشگيرانddddه، در برنامه هايمهمتريddddddddddن مالك براي

در »انتخاب گروه هدف، « معرض خطر بودن

است.

:توجه

عوامل بوجود آورنده مشکل

پس از تعیین گروه هدف باید عوامل بوجود(را تعیین نمود.خطر عوامل آمدن مشکل )

پس از تعیین عوامل بوجود آمدن مشکل باید آنها عوامل " و "عوامل رفتاریرا در دو دسته ”

" دسته بندی کرد.غیررفتاری

عوامل خطر رفتاری

عامل خطر رفتاری مانند :مصرف غذای پرکالری

برای بیماری قلبی و عروقی

گروه رفتار به خط�ر عوام�ل ای�ن ارتباط اش زندگی ی شیوه و هدف

و جامعه دارن�د ب�ه آموزش س�المت ب�ا قابل حل هستند.

عوامل خطر غیررفتاری نبود از ناشی �ر �خط �ل �عوام �ن �ای

ی�ا قوانین امکانات،دس�ترسی، تجهیزات اس�ت. مقررات آ�ن و نیاز ب�ه تغیی�ر ح�ل

کردن ی�ا فراهم قوانی�ن و س�یاستها وو... �ا امکانات ���ه و ی���طح منطق��در س

.دارداستان و یا کشور عامل خطر غیر رفتاری مانند :

کمبود بودجه برای آموزش پیشگیری

جهت بیماری قلبی و عروقی

علل دوراجتماعي اقتصادي

علل نزديك علل فيزيو لوژيك و پاتو فيزيو

لوژيك

مدها اپي عواقب

آموزش كم ، شغل

و امكانات زندگي

فعاليت فيزيك

ي پائين ، مصرف سيگار

،مصرف

غذای پرچرب

و فشاره

اي عصبي

فشار خون باال ،

كلسترول خون و

متابوليسم گلوكوز

بيماري قلبي

مثل كرون

ر قلب

يا سكت

ة مغزي

افزايش

مرگ و

مير و

ناتواني

بيماري قلبي و عروقيزنجيرة عليتي مواجهات :

پdس از تعییdن اولیdه مخاطبیdن و علdل رفتاری و •از آنجdا کdه منابdع غیررفتاری بوجود آورنده مشکdل

هرچdهسdازمانی محدود مdی باشdد و گروه های و باشdدخاص تdر مشخdص و اثربخشdی مداخالت

با مخاطبیdن ضرورت دارد ، اسdت. بیشتdر ،سdالمتو رفتاری خطddر عامddل بddه بر اسddاس توجddه

dوصیات دموگرافیکdل: یخصdقبی جنdس، سdن ، از : ویژddddه مانند ییddddا خصddddوصیات و شغddddل ...دارای فرزنdddddddddد شیرخوار بودن،در بارداربودن،

معرض دود سیگار بودن و ...جهت انجام مداخله آموزشی دسته بندی شوند.

تعیین مخاطب اختصاصی

انواع مخاطبان

: ) مخاطب اوليه ) مستقيمكساني كه شما قصد تغيير رفتار آنان را

: دانش آموزان (مانند) .داريد : ) مخاطب ثانويه ) غير مستقيم

افرادي هستند كه بيشترين تاثير را بر رفتار والدين(مانند:). مخاطبان اوليه دارند

فرآيند نيازسنجي آموزش سالمت

موقعيتحلیلت

تحلیل وظایفتحلیل مخاطبان تحلیل حرفه و نقش

وضعیت موجود وضعیت مطلوب

:فعالیت دوم

فعاليت د�وم : تحليل موقعيت ) وضعيت مطلوب (

حرفه يا حلیلتنقش

تعيين رفتار مطلوب

�ه آموزش •��ن گام براي اجراي برنام�اولي�ر �تغیی �ت �این رفتارگروه هاي هدفجه

اس�ت ک�ه تعیی�ن کنی�م ک�ه انتظار داری�م چه رفتار مطلوبی را از گروه هدف ببینیم.

تعریفd حرفه و نقش

حرفه( JOB):مجموع�ه اي� وظاي�ف اجراي�ي ي�ك فرد •

در سازمان مثال : كارشناس آموزش

،کارشناس بهداشت محیط،سالمتبهورز و ...

نقش(ROLE ): و وظا یف محوله بر مجموعه اعمال •

يك فرد در جامعهمثال:نقش مادر برای کودک

Taskوظيفه

ه اي��اعمالمجموع �ا از ��ت های� یفعاليمثال :مورد انتظار از يك نفر

ك كارشناس آموزش�����ه ي��� وظيفس�المت جل�ب حماي�ت هم�ه جانب�ه در

آموزش سالمت هایبرنامه ريزي ش�وظيف�ه ي�ك مادر براي ايفاي نق

تغذي�ه انحص�اري ،مادري در شيرده�ي ماه اول تولد 6نوزاد با شير مادر در

Activityفعاليت ها ای مجموع�ه در اختص�اصي كه اعمالاز انجام

توسط فرد می شود.انجام وظيفهنهایت منجر به

فعالي 1ت

فعالي 2ت

فعالي 3ت

فعالي 1ت

فعالي 2ت

1وظیفه

2وظیفه

حرفه يا نقش

(2وظيفه ) ( 1وظيفه )

فعاليت 1

فعاليت 2

فعاليت 3

فعاليت 1

فعاليت 2

دانشنگرش مهارت

دانشنگرش مهارت

دانشنگرش مهارت

دان شنگرش مهارت

دانشنگرش مهارت

مراحل تحليل حرفه يا نقش

سواالت در بررسي تحليل وظيفه( )در وضع مطلوب

ه با� چ�ه فراواني ب�ا ی�دوظيفشود ؟ انجام

ه���ه حرف��ه در اراي�انجام وظيفچقدر مهم است ؟

ه مقدار مهارت آموزي الزم���چاست ؟

ش مهارت و�������ه نوع دان�����چ�ه ���ي براي انجام وظيف��نگرشهاي

الزم است ؟ تانداردهاي�������ط و اس�����شراي

وظيفه چيست ؟

مثال : توصيف حرفه كارشناسي آموزش حرفه •

سالمت برنامه ريزي موثر برنامه هاي مسووليت •

آموزش سالمت �ه •��ه شرح وظيف��ت هم��ب حماي� جل

جانبه جامعه و افراد كليدي در برنامه ريزي افرادي كه در برنامه درگير فعاليت ها •

خواهند شد را با ضرورت برنامه آشنا سازند و ايده و عقايد افراد تاثير گذار در برنامه را

تعيين نمايند .

مثال : توصيف نقش نقش مادري براي نوزاد حرفه •تغذيه مناسب نوزاد و كودك مسووليت • 6تغذيه انحصاري كودك در شرح وظيفه •

ماه اول تولد 6براي شيردهي كودك خود در فعاليت ها •

ماه اول بر اساس تعداد دفعات درخواست كودك اقدام نمايد .

6از دادن مايعات و غذاي اضافي در ضمنا .ماه اول تولد خوداري كند

فعاليت د�وم : تحليل موقعيت ) وضعيت موجود (

وظايف حلیلتجاري

مخاطبان باید این وظايف جاري برای تحلیل سواالت را از خود بپرسید؟

� گروه هدف در ابطه با موضوع نياز يا مشكل چه مي داند ؟ 1 

� گروه هدف در رابط�ه ب�ا موضوع نياز ي�ا مشك�ل چ�ه رفتار مي كن�د ؟ 2� 

� عقاي�د و نظرات گروه هدف در رابط�ه ب�ا موضوع نياز ي�ا مشك�ل 3�چيست ؟

 � موانع موجود بر سر راه رفتار گروه هدف چيست ؟4 

� منابع اطالعاتي مورد اعتماد گروه هدف چيست ؟5  

فرآيند نيازسنجي آموزش سالمت

تعیین نیاز آموزشی

اولویت بندی نیاز

فاصله بین وضع آکاهی ، نگرش،مهارت و رفتار مطلوب با وضع آکاهی ،نگرش ،مهارت و رفتار موجود

لیست نیاز آموزشی

: فعاليت سوم

تعيين نياز آموزشي :

:اول �ه ���ن شكافهاي موجود در مرحل��تعيي�ي ، نگرش و مهارتهاي مورد نياز براي ����آگاه

انجام حرفه يا نقش :ه دوم� ی آموزش�یاولوي�ت بندي نيازهامرحل

مرحله اول�ي ، •���ن شكاف هاي موجود در آگاه��تعيي

نگرش و مهارتهاي مورد نياز براي انجام وظايف حرفه اي ) تعيين نياز ( :

�تانداردهاي ��ه اس��ه كلي��ن مرحل�در ايوظاي�ف ك�ه قبالً در تحلي�ل حرف�ه ي�ا �ف ��ا وظاي��د ب��ت شده ان��ش ليس�نق

جاري مقايسه مي شود .

...تعيين شكافهاي موجود در

�ل از •�����ي حاص����نيازهاي آموزشمقايس�ه آگاه�ي ، نگرش و مهارت

هاي مورد نياز براي انجام �ف بر اس�اس معيارهاي زي�ر �وظاي

اولويت بندي مي شوند :

... اولويت بندي نيازهاي

مودمرحله

نیاز های آموزشیمعيار ارزيابي تانداردها���ق اس��ه كامالً بر طب��ي ك�وظايف

انجام مي شود ي از������ق بر نيم�����ه منطب�����ي ك����وظايف

استانداردها انجام مي شود ق بر�وظايف�ي ك�ه انجام م�ي شود ام�ا منطب

استاندارد نباشد بدوظايفي كه انجام نمي شود

خوب

متوسط

ضعيف

ق�در اي�ن مرحل�ه بر طباولوي�ت بندي انجام يافت�ه ، از ميان وظايف�ي ك�ه از متوس�ط ت�ا ب�د عالم�ت زده

نیاز شده ان�د، عنوان به می انتخاب �ی �آموزش

شوند.

:توجه

نيازسنجي آموزش سالمت با تهيه ليست نيازهاي

می رسد.آموزشي به پايان

...در پایان مراحل

بای�د بدانی�م ک�ه هم�ه نیازهای بهداشت�ی را نم�ی توانی�م با آموزش س�المت برطرف کنی�م شای�د مشکل کار از جای �م:���کنی �یع ���وس را دیدمان �د ���باش دیگری

نمون�ه و برای بموقع حضور مانن�د آ�ل ایده رفتار ی�ک برای مراقبتهای بارداری منظ�م مادران در خان�ه بهداشت

بهداشتی پرس�نل اس�ت شم�ا بگیری�م ممک�ن نظ�ر در را های خانم بموق�ع مراجع�ه مورد در زنان آگاه�ی کمبود عنوان به و کنی�د تلق�ی نیاز ی�ک عنوان ب�ه را باردار به ای�ن زمین�ه پیامهای آموزش�ی در ، نیاز پاس�خی برای

دهید. ارائ�ه باردار در حقیق�ت شاید خانمهای درحال�ی ک�ه مراجعه ی نظ�ر ایدآ�ل مورد رفتار بهت�ر انجام برای ارائه زمان شم�ا باش�د نیاز اس�ت، باردار مادر بموق�ع یا و دهی�د تغیی�ر را باردار( زنان از خدم�ت)مراقب�ت مهارتهای ارتباط�ی خود را افزای�ش دهی�د تا اعتماد مادر

را جلب کرده و او را به انجام رفتار ایدآل تشویق کنید.

:توجه

در صورت تمایل فرآیند نیاز سنجی آموزشیرا در قالب یک مثال برایتان بیان می کنیم.

مشکل اولویت دار گروه هدف بیماری های قلبی

و عروقیاولیه)مستقیم( ثانویه)غیر

مستقیم( 30جمعیت باالی

سالخانواده

ها،پزشکان ،کارکنان مراکز بهداشتی

و درمانی ، سازمان های

مرتبط )تربیت بدنی،صدا و سیما(

تعيين مشكالت اولويت دار سالمت

و گروه هاي هدف

بیماری های قلبی و عنوان مشکل اولویت دار: عروقی

عوامل خطر رفتاری

گروه هدف

فعالیت بدنی ناکافی

اولیه)مستقیم( ثانویه)غیر مستقیم(

30جمعیت باالی سال

خانواده ها، کارکنان مراکز

بهداشتی و درمانی ،

سازمان تربیت بدنی، سازمان

صدا و سیمافشارخون باال 30جمعیت باالی

سالخانواده ها،

کارکنان مراکز بهداشتی و

درمانی ، سازمان صدا و

سیما

عوامل خطر رفتاری مشکل سالمت و گروه هدف مربوط به آن

)در اینجا به دو عامل خطر رفتاری اشاره می شود.(

فعالیت استاندارد فعالیت دانش مورد نیاز

نگرش مورد نیاز

مهارت مورد کمینیاز کیفی

فعالیت بدنی بطور

منظم و متناسب

انجام می

دهند.

30به مدت دقیقه سه

بار در هفته

با شدت -متوسط

انجام فعالیت بدنی در

فرد بطوری

باشد که بتواند در حین ان

حرف بزند اما نتواند چیزی را بخواند.

فواید فعالیت

بدنی منظم را بر روی قلب بداند.

به اهمیت فواید

فعالیت بدنی

منظم را بر روی

قلب پی ببرد.

بطور عملی بتواند

فعالیت بدنی مورد نظر را

انجام دهد.

)جهت عامل تحلیل نقش/حرفه)وضعیت مطلوب خطر اول

:بیماری های قلبی و عنوان مشکل اولویت دارعروقی

ناکافی بدنیعامل خطر:فعالیت گروه هدف اختصاصی :جمعیت مردان باالی

سال که در خانواده سابقه ارثی بیماری های 30قلبی و عروقی را دارند.

نقش /حرفه:داشتن قلبی سالم با فعالیت بدنیکافی

وظیفه:انجام فعالیت بدنی به میزان کافی درزندگی روزمره

فعالیت استاندارد فعالیت دانش مورد نیاز

نگرش مورد نیاز

مهارت مورد کمینیاز کیفی

فشارخون خود

را بطور منظم کنترل می کند.

هرهفته یک بار

بطور مداوم،منظم ، و مستمر با دقت

عوارض

ابتال به فشار خون

باال را بداند.

به اهمیت کنترل فشار خون

خود پی ببرد.

بطور عملی بتواند

فشارخون خود را اندازه گیری

نماید.

)جهت عامل تحلیل نقش/حرفه)وضعیت مطلوبخطر دوم

:بیماری های قلبی و عنوان مشکل اولویت دارعروقی

عامل خطر:فشار خون باال گروه هدف اختصاصی :جمعیت مردان باالی

سال که در خانواده سابقه ارثی بیماری های 50قلبی و عروقی را دارند.

نقش /حرفه:افرادی که فشارخون خود را کنترلمی کنند.

وظیفه:کنترل فشارخون

عنوان تحقیق بر رفتار مخاطبانبررسی آگاهی ،نگرش و مهارت گروه هدف

اختصاصی در رابطه با نقش فعالیت بدنی ناکافی دربیماری های قلبی و عروقی

جهت تحلیل وظايف جاري باید وضعیت موجود)برای عامل آگاهی ،نگرش و مهارت مخاطبان

را مورد بررسی قرار دهیم.خطر اول( :بیماری های قلبی و عنوان مشکل اولویت دار

عروقی عامل خطر:تحرک ناکافی گروه هدف اختصاصی :جمعیت مردان باالی

سال که در خانواده سابقه ارثی بیماری های 30قلبی و عروقی را دارند.

نقش /حرفه:داشتن قلبی سالم با فعالیت بدنیکافی

عنوان تحقیق بر رفتار مخاطبانبررسی آگاهی ،نگرش و مهارت گروه هدف

اختصاصی در رابطه با نقش نقش فشارخون باال دربیماری های قلبی و عروقی

جهت تحلیل وظايف جاري باید وضعیت موجود)برای عامل آگاهی ،نگرش و مهارت مخاطبان

را مورد بررسی قرار دهیم.خطر دوم( :بیماری های قلبی و عنوان مشکل اولویت دار

عروقی عامل خطر:فشار خون باال گروه هدف اختصاصی :جمعیت مردان باالی

سال که در خانواده سابقه ارثی بیماری های 50قلبی و عروقی را دارند.

نقش /حرفه:افرادی که فشارخون خود را کنترلمی کنند.

برای این مشکل اولویت دارتعیین نیاز آموزشی

شکاف�ی ک�ه بی�ن رفتاراس�تاندارد )آنچ�ه در  �ه در ��د( و آنچ��د باش��م و بای��ر گرفتی�نظتحقی�ق در رفتار مخاطبان مشخ�ص ش�د

دارد)آنچ�ه در حال حاض�ر وجود ( همان نیاز آموزشی مخاطبان ماست.

کار گروهي

فرآين�د نيازس�نجي آموزش براسdاس نمودار •مشکdل بهداشتdی اولویت جه�ت ی�ک س�المت

دار فرضی مراحل نيازسنجي آموزشي را انجام دهيد.

با تشکر از توجه شما همواره

سربلند و پیروز باشید.